نوآوری مدیریت پژوهشی - علمی نشریه نوآوری مدیریت 1395 پاییز 3 شماره پنجم سال 59-84 صفحه تجاریسازی بر فناورانه نوآوری توانمندیهای تأثیر تحلیل اصفهان استان دانشبنیان شرکتهای عملکرد و فناوری 3 شاهین آرش 2 انصاری رضا 1 نیت پاک مریم 1395/09/13 پذیرش: تاریخ 1395/07/15 دریافت: تاریخ چکیده نا ی ن ب ش ناد شرکتهای عملکرد و فناوری تجاریسازی بر فناورانه نوآوری توانمندیهای تأثیر بررسی پژوهش این از هدف لماش ش هوژ پ ن یا یرا مآ ۀ ع ما ج.تسا محیطی ناپایداریهای تعدیلگر و تقویتکننده عامل تأثیر بررسی بعد مرحلۀ در و ۀ ل ی سو ه ب شهوژپ ن یا یا ه هداد میباشد. اصفهان تحقیقاتی و علمی شهرک در مستقر دانشبنیان شرکتهای مدیران از نفر 88 یزا س تلادا ع م یزا س لد م ترو ص ه ب ه ک تسا کم ی و توصیفی-همبستگی پژوهش این نتایج شدهاند. جمعآوری پرسشنامه ه ک د نهد ی م نا ش ن اه هتفای.ت سا شده استخراج )SPSS و Smart PLS نرمافزار جزئی)بهوسیلۀ مربعات حداقل بهروش و ل با ق شرکتها این در تجاریسازی بر تولید و سازمانی راهبردی برنامهریزی تحقیقوتوسعه یادگیری توانمندی پنج تأثیر ریثأت هدنهد ناشن ج یا ت ن همچنین ندارد. وجود منابع تخصیص و بازاریابی توانمندی برای شرایط این حالیکه در است تأیید ریثأت یطیحم ناپایداریهای تأثیرگذار عوامل میان از میباشد. شرکت عملکرد بر فناوری تجاریسازی مالحظۀ قابل و مثبت یرگ لیدعت ریثأت اما نشدند تأیید شرکت عملکرد و فناوری تجاریسازی بین مسیر در بازار ناپایداری تعدیلگری متغیر دو گرفت. قرار تایید مورد فناوری ناپایداری 59 یط ی ح م ناپایداریهای دانشبنیان شرکتهای شرکت عملکرد فناوری تجاریسازی فناورانه نوآوری توانمندی کلیدی: واژگان ایران. اصفهان اصفهان دانشگاه اقتصاد و اداری علوم دانشکدۀ فناوری مدیریت ارشد کارشناسی دانشجوی 1- مکاتباتr.ansari@ase.ui.ac.ir مسوول نویسنده ایران/ اصفهان اصفهان دانشگاه اقتصاد و اداری علوم دانشکدۀ علمی هیات عضو 2- ایران. اصفهان اصفهان دانشگاه اقتصاد و اداری علوم دانشکدۀ علمی هیات عضو 3-
1- مقدمه فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال پنجم شماره سوم پاییز 1395 در دنیایی که با سرعت در حال تغییر است فناوريهاي جدیدي ظهور ميکنند و معادلات را بر هم ميزنند. سرعت تحولات فناورانه مهمترین تفاوت دنیاي امروز با دیروز است. این موضوع با تغییر در قلمرو بهکارگیري و تجاريسازي فناوری همراه است (2000.(Khalil, در این شرایط نظامهاي مدیریت باید بتوانند با این تغییرات سازگار شوند. امروزه تجاریسازی بهعنوان یکی از ارکان مهم در فرا یند نوا وری فناورانه تبدیل شده است. نتایج پژوهشها نشان میدهد که علیرغم موفقیت تعداد زیادی از تحقیقات به لحاظ فنی تنها درصد کمی از ا نها در زمینة تجاریسازی موفق بودهاند. این امر نشاندهندۀ پیچیدگی فرا یند تجاریسازی است (2005 al.,.(chiesa, et شرکتها با بهرهگیری از توانمندیهای نوا وری فناورانة خود میتوانند میزان مطلوب بودن عملکرد و توانایی تجاریسازی را افزایش دهند. مطالعات نشان میدهد که تواناییهای شرکتها برای تجاریسازی فناوری به بهبود عملکرد کسبوکار ا نها کمك شایانی میکند. همچنین استفادۀ فعال از نوا وری در محصولات و بهبود مداوم محصولات اثرات مثبتی بر عملکرد شرکتها از جمله رشد فروش و بازده حقوق سهامداران دارد (2000 Bogner,.(Zahra & شرکتهای دانشبنیان بهعنوان زایندۀ نوا وری در هر کشور از اهمیت ویژهای برخوردارند. در این شرکتها سود نتیجة تجاریسازی ایدههای جدید و نوا ورانهای است که از تعامل میان سرمایههای دانشی و منابع فیزیکی ناشی میشوند (صلواتی سرچشمه و مداح 1387 ). عدم توانایی لازم جهت تجاریسازی و پیادهسازی دستاوردهای پژوهشی در محصولات و فرا یندهای جدید و عرضة ا نها به بازار یکی از نقاط ضعف عمده کشورهای در حال توسعه در فرا یند صنعتیشدن است (بغدادی و شاوردی 1390). یکی از چالشهای شرکتهای دانشبنیان در ایران نیز بهبود دادن فرا یند تجاریسازی فناوری است. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که «چرا در زنجیرۀ تحقیق تا تولید تجاریسازی فناوری موفق مهمترین حلقه مفقوده در کشور محسوب میشود و با وجود هزینه نسبتا زیادی که در بخش تحقیقات صورت ميگیرد اکثر دستاوردهای تحقیقاتی به مرحله بکارگیری یا تجاریسازی نمیرسند (الهیاری فرد و عباسی 1390). به عبارت دیگر چرا اکثر شرکتهای دانشبنیان داخلی در اراي ه یك عملکرد مطلوب که بتواند ضامن کسب یك مزیت رقابتی پایدار برای شرکت باشد مشکل دارند. با توجه به بررسی مطالعات گذشته توجه به توانمندیهای نوا وری فناورانه میتواند کلید حل این مشکل باشد. نوا وریهای فناورانه از طریق سرعت بخشیدن به نرخ تغییرات در جوامع علمی و بازارها میتوانند باعث بروز ناپایداریهای محیطی شوند. از ا نجا که در این محیطها منسوخ شدن محصولات سریعتر رخ میدهد ممکن 60 است شرکتها از مزیت رقابتی در جهت تجاریسازی فناوری بهرهمند شوند (2013 Chou,.(Hung &
هونگ و چو (2013) در پژوهش خود 176 شرکت با فناوری پیشرفته 1 کشور تایوان را مطالعه کردند و تا ثیر دو بعد از نوا وری باز یعنی اکتساب و بهرهبرداری بر عملکرد ا نها را مورد ارزیابی قرار دادند. این پژوهش نشان میدهد که اکتساب دانش خارجی بطور مثبتی بر عملکرد شرکتها تا ثیرگذار است در حالی که بهرهبرداری از دانش و فناوری خارجی این تا ثیر را ندارد اما در شرایط ناپایدار محیطی و با سرمایهگذاری قابل توجه در بخش تحقیقوتوسعه داخلی که جزء متغیرهای تعدیلگر به حساب میا یند تا ثیر هر دو بعد نوا وری باز بر عملکرد مثبت خواهد بود. نوا وري با مفهوم یادگیري گره خورده است و مدیري که به یك شرکت نوا ور مياندیشد لازم است اشتیاق به یادگیري را ابتدا در خود و سپس در سایر همکاران برانگیزد. توانایی یادگیری فرا یندی است که دانش قابل استفاده یك سازمان یا اعضای ا ن را افزایش میدهد (2006 al.,.(alegre et al., 2012)(Ruiz-Mercader et همچنین فعالیتهاي تحقیقوتوسعه محرك و عامل اصلي توسعه صنعتي و اقتصادي کلیه بنگاهها شناخته شدهاند و یکي از عوامل مهم در تقویت توان فناورانه و رشد اقتصادي کشورها هستند Penan,) تحلیل تأثیر توانمندیهای نوآوری فناورانه بر تجاریسازی فناوری و عملکرد شرکت-های دانشبنیان استان اصفهان 61 1996). نتایج بررسیها نشان میدهد که تجاریسازی فناوری میتواند تحت تا ثیر 7 توانمندی نوا وری فناورانه یافتشده شامل توانمندی یادگیری تحقیقوتوسعه تخصیص منابع تولید بازاریابی سازمان و برنامهریزی راهبردی باشد 2004) al.,.(yam et al., 2011)(Yam et تحقیقات گذشته بیشتر به بررسی عوامل تا ثیرگذار بر تجاریسازی فناوری و عملکرد شرکتها (2015 Ryu, (Cui et al., 2006)(Park & پرداختهاند و تاکنون هیچ پژوهشی مجموعه 7 توانمندی نوا وری فناورانه مطرح-شده را با درنظرگرفتن متغیر تعدیلگر ناپایداری محیطی (شامل ناپایداری فناوری و بازار) (2008 al., (Hung & Chou, 2013)(Li et در قالب یك مدل مفهومی ا زمون ننموده است پژوهش حاضر میتواند شکاف موجود در ادبیات را از این طریق پر نماید. از جمله عوامل موثر بر تجاریسازی فناوری و عملکرد شرکتها که تاکنون بررسی شده میتوان به تا ثیر فرهنگ کارا فرینی 2002) al., (Conceição et قابلیت تولید 2002) Nielsen, (Zahra & منابع و قابلیت نوا وری 2009) (Chen, شبکهها و توانمندی شبکهسازی 2013) al., (Park & Rhee, 2013)(Kohtamäki et 2006) al., (Walter et قابلیت یادگیری و تحقیقوتوسعه 2015) Ryu, (Park & بازاریابی و فناوریهای رقابتپذیر 2013) Lee, (Cho & منابع سازمانی 2005) al., (Hsu et al., 2015)(O shea et فرهنگ بازار و محیطی( 2006 al., (Cui et خلق دانش (2015 al., (Lin et حمایتهای موثر دولت (مهدی زاده و همکاران 1389) عواملمحیطی و برون سازمانی (محمدی 1393 )(جاهد و ا راسته 1392) ساختار مدیریت و منابع مالی (ا قاجانی و یزدان پناه 1390) اشاره کرد. بررسی تا ثیرات مثبت و منفی هر کدام از توانمندیهای
نوا وری فناورانه بر تجاری سازی فناوری در شرکت های دانش بنیان مستقر در شهرك علمی و تحقیقاتی اصفهان منبعی از اطلاعات کاربردی را برای تمام شرکت های دانش بنیان ایرانی و نهادهای سیاست گذار در حوزه تجاری سازی فناوری به صورت اثربخش برای جمهوری اسلامی ایران فراهم می کند. 2- مرور ادبیات و پیشینه پژوهش تجاريسازيفناوري سابقهايطولانیدارد.موضوعتجاريسازيدانشوفناوريهمراهبا بحثهايهمکاري بین دانشگاه و صنعت در سال 1862 مطرح شد (2004.(Karlsson, در عرصه کسبوکار صنایع و شرکتها به طور مداوم با تغییرات جدید مواجه ميشوند. چالشها و فرصتهاي جدیدي ظهور ميکنند و قواعد کسبوکار را برهم ميزنند. در چنین فضایي فقط شرکتهایي موفق به فعالیت ميشوند که توانمنديهاي لازم از قبیل توانمنديهاي عملیاتي ترکیبي و پویا را براي مواجهه با این تغییرات سریع که اغلب فناورانه نیز هستند داشته باشند (1997 al.,.(teece et بنابراین صنایع براي حضور رقابتپذیر در عرصه کسبوکار به طور مداوم نیازمند ارتقاء توانمنديهاي فناورانه و نوا ورانه خود به منظور مواجهه با این چالشها و یا بهرهگیري از فرصتهاي جدید بوجود ا مده ناشي از تغییرات محیطي ميباشند (2005.(Leitner, فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال پنجم شماره سوم پاییز 1395 1-2- توانمندیهای نوآوری فناورانه توانمندیهای نوا وری فناورانه 2 مجموعهای از ویژگیهای شرکت است که از راهبرد نوا وری فناورانه شرکت حمایت میکنند و ا ن را تسهیل مینمایند (2011 al.,.(yam et بر اساس رویکرد منبعمحور توانمندی به توسعه و تجدید ساختار منابع به منظور بهرهوری و دستیابی به اهداف راهبردی اشاره دارد (2001.(Makadok, توانمندی شامل توانمندی کارکردی عملیاتی و فناورانه است (2010.(Ortega, توانمندی فناورانه بهعنوان توانمندی انتقال مداوم دانش و ایدهها در مورد محصول فرا یند و سیستمها است که منجر به ایجاد مزیت رقابتی برای شرکت و ذینفعان میشود 2001) Samson, (Yam et al., 2011)(Yam et al., 2004)(Lawson & توانمندی نوا وری فناورانه یکی از مهمترین منابع ایجاد مزیت رقابتی است (2006 Bierly,.(Coombs & بورتون (1984) توانمندیهای نوا وری فناورانه را نتیجه تعاملات میان مهندسان فنی مدیریت نوا وری سیستمهای فناورانه و نظریههای علمی میداند,Barton) 1984). برگلمن (2004) توانمندی نوا وری فناورانه را به صورت مجموعهای از مشخصههای یك سازمان توصیف میکند که راهبرد نوا وری فناورانه را تسهیل و پشتیبانی مینماید (2004 Maidique,.(Burgelman & توانمندی نوا وری فناورانه گونهای خاص از دارایی یا منابع است که شامل فناوری محصول دانش تجربه و سازمان میشود (2003 Ma,.(Guan & توانمندی 62 نوا وری فناورانه توانایی انجام هر عملیات یا فعالیت دورهای مربوط به فناوری در سازمان است که شامل توانایی
تحلیل تأثیر توانمندیهای نوآوری فناورانه بر تجاریسازی فناوری و عملکرد شرکت-های دانشبنیان استان اصفهان 63 توسعه فرا یندها و محصولات جدید و به کارگیری اثربخش تسهیل کننده ها می باشد (1997 al.,.(teece et بسیاری از مطالعات نشان می دهد که نوا وری فناورانه می تواند اثر مثبت بر رقابت شرکت (2002 (Guan,.(Park & Ryu, (2015 و تجاری سازی فناوری بگذارد و ا ن را بهبود بخشد (Dierickx & Cool, (1989 ا لدر و شنبار (1990) چهار گونه از توانمندی نوا وری فناورانه را شناسایی کردند. این چهار گونه عبارتند از 1- توانمندی ایجاد رضایتمندی در پاسخگویی به نیازمندی های بازار از طریق توسعه محصولات جدید 2- توانمندی تولید این محصولات با استفاده از فناوری های فرا یند مناسب 3- توانمندی برا ورده نمودن نیازهای ا ینده از طریق توسعه و معرفی محصولات جدید و فناوری های فرا یند جدید 4- توانمندی پاسخگویی به فعالیت های پیش بینی شده فناوری رقبا و شرایط پیش بینی نشده (1990 Shenbar,.(Adler & کریستنسن (1995) توانمندی نوا وری فناورانه را به این صورت طبقه بندی کرده است دارایی تحقق علم دارایی نوا وری در فرا یند دارایی نوا وری در محصول و دارایی طراحی (1995.(Christensen, بر اساس مطالعات یام (2004) و (2011) توانمندی های نوا وری فناورانه به هفت دسته تقسیم شده است که به دلیل جامع بودن و مرتبط بودن تمامی توانمندی های مطرح شده با حوزه فعالیت شرکت های دانش بنیان به عنوان مبنای این پژوهش انتخاب شده است (جدول( 1 )). جدول) 1 (: تعاریف توانمندیهای نوآوری فناورانه 2004( al., )Yam et al., 2011)(Yam et TIC توانمندی یادگیری توانمندی تحقیقوتوسعه توانمندی تخصیص منابع توانمندی تولید توانمندی سازمانی توانمندی بازاریابی برنامه ریزی راهبردی تعاریف شامل ظرفیت شناسایی جذب و بهرهبرداری از دانش جدید به ویژه برای کسب موفقیت رقابتی شرکت نظارت بر روند توسعه فناوری و همچنین تشویق تیم کاری به شناسایی فرصتهای بهبود و ا شنایی با شایستگیهای کلیدی و نیازهای بازار و در نهایت اشتراكگذاری اطلاعات و دانش در بین تمامی اعضا است. توانایی شرکت برای یکپارچهسازی راهبرد تحقیقوتوسعه اجرای پروژهها مدیریت سبد محصولات و هزینه تحقیقوتوسعه و همچنین توانایی بازخورد بازار و مشتری در فرا یند نواوری فناورانه است. توانایی شرکت برای بسیج و گسترش منابع فناورانه انسانی و مالی در فرا یند نوا وری و برنامهریزی برای منابع انسانی در بخشهای مختلف جهت رسیدن به اهداف شرکت است. توانایی استفاده از یافتههای تحقیقوتوسعه مطابق با نیازهای بازار به نحوی که بتوان ا ن را طراحی و تولید نمود و استفاده از پرسنل توانا در بخش تولید به همراه استفاده موثر از روشهای ساخت و تولید پیشرفته گفته میشود. توانایی استفاده موثر از منابع سازمانی است و مولفههای مد نظر شامل توانایی اداره کردن پروژههای نوا وری به صورت همزمان و ایجاد هماهنگی و همکاری مناسب در بخشهای تحقیقوتوسعه بازاریابی و تولید و همچنین دارا بودن ساختار سازمانی مناسب و ایجاد زیرساخت برای پروژههای توسعهای است. ظرفیت شناساندن و فروش محصول بر پایه شناخت نیازهای کنونی و ا ینده مشتریان رویکردهای دسترسی به مشتریان و دانش رقبا و همچنین فراهم نمودن خدمات پس از فروش عالی دارا بودن سیستم اطلاعات بازاریابی و نیروی فروش موثر. ظرفیت شناسایی نقاط قوت و ضعف درونی و فرصتها و تهدیدات محیطی و اتخاذ گونههای متفاوتی از راهبردها مطابق با شرایط محیطی و همچنین داشتن اهداف روشن به همراه یك نقشه راه شفاف از محصول و فرا یند جدید است.
فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال پنجم شماره سوم پاییز 1395 2-2- تجاریسازی فناوری تجاریسازی در مفهومی گسترده به معنای مجموعهای از فعالیتها میباشد که ایده اولیه تولید فناوری جدید را شناسایی و کسب مینماید روی ایدهها کار میکند و ا نها را رشد میدهد از طریق تحقیقات و ا زمایشها ایده را از جایگاه مفهومی به فناوری تبدیل مینماید و نمونه اولیه را تولید و سپس با توسعه کسبوکارهای لازم بستر مناسب برای تولید انبوه محصول را فراهم میکند و ا نها را به فروش میرساند و راهبردهای لازم را برای پیشرو ماندن در بازار تدوین مینماید (2003 Jain,.(Kumar & تجاریسازی فناوری به معنای ساخت یك مدل تجاری برای افزایش سود و بهره مشتریان به کمك توسعه کالاها و خدمات در یك صنعت خاص است (2003 al.,.(reamer et نوینس (1990) تجاریسازی فناوری نیازمند طراحی و بازاریابی محصول مبتنی بر توسعه فناوری و یا انتقال فناوری از طریق لیسانس و یا سایر ترتیبات همکاری است (2004 Dowling,.(Kollmer & میچل و سینگ (1996) تجاریسازی فناوری را به عنوان» فرا یند به دست ا وردن ایدهها تقویت ا نها با دانش مکمل توسعه و ساخت محصولات قابل فروش و فروش محصولات در بازار» معرفی کردهاند (1996 Singh,.(Mitchell & فرا یند تجاریسازی فناوری نیاز به تجزیه و تحلیل به موقع و تفسیر بازار فناوری مالی و اطلاعات سیاسی برای توسعه محصولات قابل فروش دارد (1993 al., (Caldwell et al., 1990)(Hitt et تجاریسازی وقتی ا غاز میشودکهیكسریکسبوکاربهعنوانشیوهایبرای استفاده ازپیشرفتهایمهندسییاعلمیباهدفپاسخبه نیازبازار ازطریقطراحی توسعه ساختو تولیدوبازاریابیو تلاشهایبعدیبرای ارتقاء محصول ایجاد شود (2001 Jiang,.(Liu & تجاریسازی فناوری بر سرمایهگذاری مستقیم داخلی یك شرکت با استفاده از منابع و قابلیتهای خاص ا ن شرکت تاکید دارد 2002) Nielsen,.(Hitt et al., 1997)(Stevens et al., 1999)(Zahra & 3-2- عملکرد شرکت عملکرد در ادبیات به عنوان «اثربخشی در رسیدن به سطوحی از دستاوردهای تابع هدف مشخص شده با توجه به منابع و محدودیتهای پیش روی سازمان» تعریف میشود (1987.(Davidson, برای عملکرد یك ساختار دوبعدیمتشکلازبعدمالیوغیرمالیدرنظرگرفتهشدهاست.بعدمالیعملکرد بااندازهگیریسوددهیوموقعیت بازار 2004) Abraha, (Hyder & رشد بازار و رشد فروش 2005) al., (Bonoma, 1988)(Sundaramurthy et بازگشت دارایی بازده سهام (2007 Abela, (Hansen & Wernerfelt, 1989)(O Sullivan & سهم بازار و جریان نقدی (1988 (Bonoma, و سهم بازار سنجیده میشود (1993 Kohli,.(Jaworski & بعدغیرمالیعملکرد در زمینه 64 تجاریسازیفناوریبااندازهگیریزمانورودبهبازار دفعاتمعرفیمحصولجدید واختراعاتثبتشدهمرتبط
میباشد 2002) Nielsen,.(Nevens, 1990)(Zahra & شرکتهابرایبهدستا وردنمزیترقابتی بایدبرشناساییوایجادفرصتهایجدیدبازارتمرکزکنندوبهطور موثر با رقبای خود از طریق کسب فناوریها و محصولات جدید در بازار رقابت نمایند (2000 al.,.(song et مطالعاتنشانمیدهدکهتوانایییكشرکت در امرتجاریسازیمیتواندبهبهبودعملکردکسبوکار ا نشرکت کمكشایانینماید (2005 Wright,.(Lin et al., 2006)(Lockett & زهرا و بوگنر (2000) نشان دادند که استفاده فعال از نوا وری محصول بهبود مکرر محصول و فناوری اثرات مثبتی بر عملکرد شرکت از جمله در حوزه کسبوکار دارد (2000 Bogner,.(Zahra & عملکرد حوزه کسبوکار شامل میزان استفاده فعال از نوا وری در محصولات رشد فروش بازده حقوق صاحبان سهام رضایت مشتریان میباشد (2015 Ryu,.(Park & 4-2- ناپایداریهای محیطی تحلیل تأثیر توانمندیهای نوآوری فناورانه بر تجاریسازی فناوری و عملکرد شرکت-های دانشبنیان استان اصفهان 65 تغییرات محیطی شامل ناپایداری و ا شفتگیهای بازار و فناوری است. بر اساس پژوهشهای موجود 2015) Othman, (Calantone et al., 2003)(Hung & Chou, 2013)(Zaidi & ناپایداریهای محیطی شامل ناپایداری فناورانه و ناپایداری بازار میباشد. ناپایداری فناورانه به نرخ تغییر فناوریها و غیرقابل پیشبینیبودن ا نها اشاره دارد که به سرعت باعث منسوخشدن دانش فنی موجود در شرکت میشود. ناپایداری بازار به درجهای از تنوع در اولویتهای مشتریان و تقاضای محصول توسط مشتری اشاره دارد که به سرعت دانش بازار یك شرکت را منسوخ میکند (2013 Chou,.(Hung & صنایع اغلب به وسیلة بی ثباتیهایشان شناسایی میشوند (2003 al., Calantone ) et با این وجود ا نها تنها در برخی موارد و با درجات متفاوتی این محیطهای ناپایدار را تجربه میکنند. ناپایداریهای محیطی بهعنوان سطوح بالایی از تغییرات بین دورهای تعریف میشود که منجر به ایجاد این موارد میگردد: 1. عدم اطمینان و عدم توانایی در پیشبینی (1988 Eisenhardt, (Bourgeois III & 2. شرایط پویا و ناپایدار همراه با ناپیوستگی در نرخ رشد و تقاضا (1993 Weiss, (Glazer & 3. مزیتهای رقابتی که به طور مستمر خلق میشوند و از بین میروند (1997 (Chakravarthy, 4. موانع کوتاه برای ورود و خروج به صنعت که این امر ساختار رقابتی صنعت را به طور مداوم تغییر میدهد 1997).(Chakravarthy, نظارت و واکنش نسبت به ناپایداریهای فناورانه بهعنوان مهمترین عامل در پیکربندی فرا یند توسعة محصول جدید در نظر گرفته میشود (2013 Chou, (Calantone et al., )(2003 Hung & در جدول( 2 ) خلاصهای از پیشینه نظری متغیرهای پژوهش گردا وری شده است.
جدول) 2 (: خالصه پیشینه نظری متغیرهای پژوهش متغیر های پژوهش پژوهشگر چیزا و مانزینی 2005 زهرا و بوگنر 2000 یام و تانگ 2004 یام و لو 2001 زهرا و نلسون 2002 استیونس و همکاران 1999 ا لجر و شیوا 2008 2012 رویز-مرکادرو همکاران 2006 چن 2009 پارك و ریو 2015 چو و لی 2013 هسو و چو 2015 اوشیا و روچی 2005 لی و لیو 2008 تسای و یانگ 2013 هانگ و چو 2013 تراواتاناونگ 2011 پارك و یو 2013 سویی 2006 ورهیس و مورگان 1999 کهلی و جاورسکی 1990 گوان 2003 LC 3 R&DC 4 RAC 5 PC 6 MC 7 OC 8 ماهونی 1995 یهو وراث 1999 SPC 9 TC 10 TT 11 MT 12 CP 13 فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال پنجم شماره سوم پاییز 1395 5-2- شرکتهای دانشبنیان مطابق ماده یك قانون حمایت از شرکتهای دانش بنیان شرکت و مو سسه دانشبنیان شرکت یا مو سسه خصوصی یا تعاونی است که به منظور همافزایی علم و ثروت توسعه اقتصاد دانشمحور تحقق اهداف علمی و اقتصادی (شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوا وری) و تجاریسازی نتایج تحقیقوتوسعه (شامل طراحی و تولید کالا و خدمات) در حوزه فناوریهای برتر و با ارزش افزوده فراوان تشکیل میشود (قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان 1389). شرکتهاي موضوع این ا ییننامه شامل سه دسته شرکتهاي تولیدکننده کالاها و خدمات دانشبنیان شرکتهاي نوپا و شرکتهای صنعتی دارای فعالیت دانشبنیان هستند. شهرك علمي و تحقیقاتي اصفهان با ایجاد بستري مناسب براي توسعه فعالیت شرکتهاي دانشبنیان زمینه لازم را براي تجاريسازي دستاوردهاي ا نها و جذب سرمایهگذاريهاي داخلي و خارجي فراهم نموده است. مطابق شکل (1) بیشترین درصد زمینه فعالیتها به ترتیب مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات ساخت و تولید شیمی و صنایع شیمیایی و برق و الکترونیك میباشند مابقی زمینهها هر کدام 66 به نسبت اندکی در شهرك علمی و تحقیقاتی اصفهان مشغول به فعالیت هستند.
اتوماسیون %5 نانو فناوری زیست فناوری %4 %2 سایر %7 مواد و متالوژی %9 کشاورزی و محیط زیست %7 برق و الکترونیک %11 فناوری اطالعات و ارتباطات شیمی و صنایع شیمیایی %15 %23 ساخت و تولید %17 شکل) 1 (: زمینه فعالیت شرکتهای دانشبنیان مستقر در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان تحلیل تأثیر توانمندیهای نوآوری فناورانه بر تجاریسازی فناوری و عملکرد شرکت-های دانشبنیان استان اصفهان 67 3- مدل مفهومی و فرضیههای پژوهش با بررسي الگوهاي مشابه و نتایج پژوهش هاي قبلي مدل مفهومي این پژوهش با 10 فرضیه و در قالب شکل( 2 ) تدوین شده است. عملکرد سازمان ناپایداری محیطی ناپایداری فناورانه ناپایداری بازار تجاریسازی فناوری H3 H4 H5 H6 H1 H2 H7 H8 (H9, H10) شکل) 2 (: مدل مفهومی پژوهش توانمندی یادگیری توانمندی تحقیقوتوسعه توانمندی تخصیص منابع توانمندی تولید توانمندی بازاریابی توانمندی سازمان توانمندی برنامهریزی راهبردی
با توجه به مدل مفهومی فرضیههای پژوهش عبارت است از: H1: توانمندی یادگیری بر تجاریسازی فناوری اثرگذار است. H2: توانمندی تحقیقوتوسعه بر تجاریسازی فناوری اثرگذار است. H3: توانمندی تخصیص منابع بر تجاریسازی فناوری اثرگذار است. H4: توانمندی تولید بر تجاریسازی فناوری اثرگذار است. H5: توانمندی بازاریابی بر تجاریسازی فناوری اثرگذار است. H6: توانمندی سازمان بر تجاریسازی فناوری اثرگذار است. H7: توانمندی برنامهریزی راهبردی بر تجاریسازی فناوری اثرگذار است. H8: تجاریسازی فناوری بر عملکرد شرکت اثرگذار است. :H10 H9 ناپایداری فناورانه و ناپایداری بازار ارتباط میان تجاریسازی فناوری و عملکرد شرکت را تعدیل میکند. فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال پنجم شماره سوم پاییز 1395 4- روش پژوهش پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی-پیمایشی است. از لحاظ روشهای جمعا وری اطلاعات این پژوهش یك پژوهش میدانی با استفاده از ابزار پرسشنامه میباشد. پرسشنامة تدوین شدۀ پژوهش با حضور مستقیم در شهرك علمی و تحقیقاتی اصفهان در اختیار اعضای شرکتهای مختلف قرار گرفت و در یك بازه زمانی جمع ا وری گردید. جامعه ا ماری پژوهش مدیران شرکتهای دانشبنیان مستقر در شهرك علمی و تحقیقاتی اصفهان است. در این شهرك 170 شرکت دارای دفتر کاری فعال هستند. نمونهبرداری با روش تصادفی طبقهای انجام شده است و طبقات شامل شرکتهای دانشبنیان نوپا صنعتی و تولیدی بودهاند. براي تعیین حداقل نمونه لازم در روش PLS از قاعده اراي ه شده توسط بارکلاي و همکاران (1995) استفاده گردید (1995 al., (Barclay et که بر اساس ا ن حداقل حجم نمونه مورد نیاز 70 نفر از اعضای شرکتهای جامعه ا ماری برا ورد شد. جهت جلوگیری از خطای ا ماری حجم نمونه 100 شرکت دانشبنیان در نظر گرفته شد. که بعد از جمعا وری پرسشنامهها تعداد 88 پرسشنامه بدون نقص از 88 شرکت جهت تحلیل دادهها به دست ا مد. خلاصهای از شرح حال شرکتهای مورد مطالعه در جدول( 3 ) قابل مشاهده است. 68
جدول) 3 (: خالصهای از خصوصیات شرکتهای مورد مطالعه درصد فراوانی 22/73 42/04 26/14 9/09 درصد فراوانی 21/59 26/13 12/50 4/55 فراوانی 20 37 23 8 فراوانی 19 23 11 4 سابقه شرکت بدون پاسخ کمتر از 3 سال بین 4 سال تا 6 سال بیشتر از 7 سال حوزه فعالیت بدون پاسخ فناوری اطلاعات و ارتباطات شیمی و صنایع شیمیایی زیست فناوری تحلیل تأثیر توانمندیهای نوآوری فناورانه بر تجاریسازی فناوری و عملکرد شرکت-های دانشبنیان استان اصفهان 69 نانو فناوری 3 3/40 ساخت تجهیزات 20 22/73 سایر حوزهها 8 9/10 نوع فعالیت فراوانی درصد فراوانی بدون پاسخ 4 4/55 تولیدی 31 35/23 صنعتی 9 10/22 نوپا 44 50 مجموع شرکتها 88 100 5- تجزیه و تحلیل یافتههای پژوهش در روش حداقل مربعات جزي ی قبل از ا زمودن فرضیهها لازم است تا برازش مدلهای اندازهگیری مدل ساختاری و مدل کلی پژوهش مورد بررسی قرار گیرد. در همین راستا معیارها و شاخصهای ارزیابی مدلهای عنوان شده در جدول (4) به طور خلاصه اراي ه شده است. در نهایت براي ا زمون فرضیهها و تعیین تا ثیر متغیرهاي مکنون از مدلیابی معادلات ساختاری به کمك نرمافزار Smart PLS استفاده شد.
PLS در آنها دامنه همراه به کلی و ساختاری اندازهگیری مدل شاخصهای جدول) 4 (: 1393( واسفیدانی, )محسنین 1395 پاییز سوم شماره پنجم سال / نوآوری مدیریت پژوهشی علمی- فصلنامه مدل نوع مدل گیری اندازه انعکاسی مدل ساختاری کلی مدل PLS ا زمون پایایی روایی همگرا روایی واگرا کیفیت مدل مطلوبیت مدل مطلوبیت مدل شاخص مرکب( CR ) پایایی کرونباخ ا لفای و عاملی بار واریانس متوسط شده استخراج (AVE) مقطعی بار لاکر و فورنل اشتراکی شاخص 0/7 حداقل 0/7 حداقل 0/5 حداقل تعیین ضریب (R 2 ) و مسیر ضرایب ها ا ن معناداری بین پیش ارتباط (Q 2 ) (f 2 ) اثر اندازه GOF پذیرش دامنه بارعاملیهرمتغیرمشاهدهپذیربرمتغیرپنهانمربوطبهخودبایدحداقل 0/1 باشد. دیگر پنهان متغیرهای بر مشاهدهپذیر متغیر همان عاملی بار از بیشتر حداکثر از بیشتر باید پنهان متغیر هر شده استخراج واریانس میانگین جذر باشد. دیگر پنهان متغیرهای با پنهان متغیر ا ن همبستگی باشد مثبت باید مدل در (وابسته) درونزا مکنون متغیرهای برای 0/19 و 0/0 67/33 مقادیر توصیف ضعیف و متوسط توجه قابل ترتیب به ساختاری(درونی) مسیر است. شده ترتیب به مقدار این درصد 99 و درصد 95 درصد 90 معناداری سطح در میشود. مقایسه 2/58 و 1/1 64/96 تی ا ماره حداقل با سه درونزا پنهان متغیرهای مورد در مدل پیشبینی قدرت شدت مورد در و متوسط ضعیف مقادیر بهعنوان ترتیب به را 0/35 و 0/0 02/15 مقدار نمودند. معرفی شاخص این برای قوی متوسط ضعیف مقادیر بهعنوان ترتیب به را 0/35 و 0/0 02/15 مقدار سه نمودند. معرفی شاخص این برای قوی و 0/36 و 0/0 01/25 مقدار سه و است یك و صفر بین شاخص این حدود هستند. GOF برای قوی و متوسط ضعیف مقادیر بهعنوان ترتیب به را معرفی همگرا روایی سنجش برای را شده استخراج واریانس متوسط معیار (1981) لارکر و فورنل نشان را خود های شاخص با سازه یك همبستگی میزان معیار این.(Fornell & Larcker, (1981 اند کرده از پژوهش این گیری اندازه های مدل تمامی است 0/5 عدد ا ن بحرانی مقدار که داشتند اظهار و دهد می سازهها تمامی برای شده استخراج واریانس متوسط مقدار که چرا خوردارند بر مطلوبی همگرای روایی است. PLS روش در اندازهگیری مدلهای برازش سنجش دیگر معیار واگرا روایی است. 0/5 از بیشتر بیشتر سازه هر برای شده استخراج واریانس متوسط میزان که است قبول قابل سطح در وقتی واگرا روایی یك وسیله به امر این بررسی PLS در باشد. مدل در دیگر سازههای و سازه ا ن بین اشتراکی واریانس از و شده اراي ه افتراقی روایی نام به بخشی در ماتریس این نرمافزار خروجی در میپذیرد. صورت ماتریس دهد. می نشان را معیار این تایید که شده گذاشته نمایش به (5) جدول در 70
جدول) 5 (: ماتریس روایی افتراقی برای سازههای پژوهش سازه CP LC MC MT OC PC R&DC RAC SPC TC TT CP 0/826 0/510 0/400 0/307 0/313 0/403 0/458 0/179 0/367 0/561 0/382 LC 0/709 0/524 0/447 0/249 0/518 0/699 0/375 0/570 0/640 0/419 MC 0/725 0/292 0/336 0/510 0/660 0/502 0/588 0/521 0/276 MT 0/916 0/158 0/273 0/462 0/298 0/417 0/484 0/476 OC 0/778 0/440 0/358 0/321 0/466 0/473 0/368 PC 0/810 0/604 0/371 0/581 0/633 0/481 R&DC 0/739 0/465 0/658 0/718 0/395 RAC 0/749 0/445 0/420 0/318 SPC 0/749 0/690 0/492 TC 0/849 0/565 TT 0/871 تحلیل تأثیر توانمندیهای نوآوری فناورانه بر تجاریسازی فناوری و عملکرد شرکت-های دانشبنیان استان اصفهان 71 بعد از تایید روایی نوبت به سنجش پایایی ا ن می رسد. ابتدایی ترین معیار بررسی بارهای عاملی است که باید بالای 0/5 باشد تا مورد تایید قرار گیرد. مقادیر محاسبه شده به همراه سوالات پرسشنامه در جدول (6) به طور خلاصه درج شده است. در مورد ا لفای کرونباخ و پایایی ترکیبی مقادیر بالاتر از 0/7 نشانگر پایایی قابل قبول مدل های اندازه گیری می باشد. مطابق جدول (7) پایایی مدل اندازه گیری این پژوهش از منظر ا لفای کرونباخ و پایایی ترکیبی مورد تایید است. LC جدول) 6 (: متغیرهای پژوهش به همراه سواالت پرسشنامه و بارهای عاملی سنجهها سوالات پرسشنامه بار عاملی سوالات پرسشنامه بار عاملی 0/765 توانایی اداره کردن پروژههای نوا وری نظارت نظاممند بر روند 23 0/611 متعدد به صورت همزمان توسعه فناوری 1 0/748 هماهنگی و همکاری خوب در تشویق تیمهای کاری به 24 0/730 بخشهای تحقیقوتوسعه بازاریابی OC شناسایی فرصتها و تولید 2 0/791 سطح بالایی از انسجام در عملکردها 25 0/840 ا شنایی با شایستگیهای کلیدی 3 0/787 انعطافپذیری در ساختار سازمانی 26 0/721 برگزاری جلسات منظم 4 قابلیت در شناسایی نقاط قوت و 0/700 5 توجه به دانش ضمنی 27 0/838 ضعف SPC قابلیتهای بالا در شناسایی فرصتها اشتراكگذاری دانش بین 0/704 28 0/686 6 و تهدیدهای خارجی تمام اعضا
ادامه جدول) 6 ( فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال پنجم شماره سوم پاییز 1395 سوالات پرسشنامه نیروی انسانی متخصص در بخش تحقیقوتوسعه کیفیت بالا و بازخورد سریع از مرحله تولید به مرحله طراحی و مهندسی سازوکار خوب در جهت انتقال فناوری از تحقیقات به توسعه محصول انتقال حجم بالای بازخورد بازار و مشتری به فرا یند نوا وری فناورانه اهمیت به منابع انسانی در بخشهای مختلف بار عاملی سوالات پرسشنامه بار عاملی 29 اهداف روشن 0/744 0/655 0/724 30 0/630 SPC 7 8 یك نقشه راه روشن از محصول و فرا یند جدید با نقاط عطف قابل اندازه گیری بسیار سازگار و پاسخگو به محیط خارجی 0/739 0/765 31 0/686 32 0/693 33 TC 0/852 9 10 استفاده موثرتر از اختراعات ثبت شده و دانش ضمنی خود در مقایسه با رقبا پیشقدم بودن در معرفی محصولات بیشتر به بازار در مقایسه با رقبایش محصولات جدید در مقایسه با رقبایش یك چشمانداز روشن از بازار دارد. سرعت تغییر فناوری در صنعت مربوط به فعالیت شرکت بسیار بالا است. تغییرات فناوری فرصتها و تهدیدات زیادی در صنعت مرتبط با فعالیت شما ایجاد کرده 0/852 0/727 11 12 برنامه ریزی برای منابع انسانی 34 0/836 انتخاب پرسنل کلیدی برای فرا یند نواوری 0/822 0/806 35 0/792 36 0/777 TT 13 14 فراهم کردن سرمایههای مکمل به صورت مداوم برای فرا یند نوا وری بخش تولید توانایی تبدیل خروجی بخش تحقیقوتوسعه به محصول را دارد. تا ثیر فناوری های جدید بر عملیات تولید محصولات شرکت قابل توجه است. 0/815 0/790 37 0/721 38 MT 0/770 15 16 استفاده از روش های ساخت و تولید پیشرفته پرسنل بخش تولید افرادی.توانا هستند ترجیح مشتریان در مورد محصولات یا خدمات تولیدی شرکت به سرعت.تغییر میکند مشتریان شما همیشه به دنبال عرضه محصولات یا خدمات جدید شما هستند. 2 سال اخیر قیمت رقابتی محصولات شما نسبت به رقبایتان در همان صنعت افزایش یافته 2 سال اخیر در حال انتشار محصولات جدید بیشتری نسبت به رقبایتان در همان صنعت اید 2 سال اخیر رضایت مشتری از محصولات جدید شما نسبت به رقبایتان در همان صنعت افزایش یافته 0/815 0/798 39 0/776 40 0/872 41 CP 0/738 17 18 ارتباط نزدیك با عمده مشتریان توسط مدیر بخش بازاریابی شرکت شرکت دانش خوبی نسبت به بخشهای مختلف بازار دارد. 0/746 0/807 19 20 نیروی فروش بسیار کارا مد 42 0/862 R&DC RAC PC MC 72
جدول) 7 (: آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی سازههای پژوهش سازه توانمندی یادگیری توانمندیتحقیقوتوسعه توانمندی تخصیص منابع توانمندی تولید توانمندی بازاریابی توانمندی سازمان ا لفای کرونباخ 0/805 0/720 0/730 0/741 0/788 0/798 پایایی ترکیبی 0/857 0/826 0/833 0/851 0/846 0/858 سازه توانمندی برنامهریزی تجاریسازی فناوری ناپایداری فناوری ناپایداری بازار عملکرد شرکت ا لفای کرونباخ 0/801 0/806 0/842 0/809 0/766 پایایی ترکیبی 0/863 0/885 0/904 0/912 0/865 تحلیل تأثیر توانمندیهای نوآوری فناورانه بر تجاریسازی فناوری و عملکرد شرکت-های دانشبنیان استان اصفهان 73 بعد از بررسی برازش مدل اندازهگیری به بررسی مدل ساختاری پرداخته شده است. در مدل ساختاری چگونگی پیوند متغیرهای پنهان با یکدیگر تبیین میشود. مقدار تی بیشتر از 1/96 نشاندهنده صحت رابطه بین سازهها در سطح اطمینان 95 درصد و در نتیجه شرایط مطلوب بخش ساختاری مدل است. پیادهسازی مدل مفهومی پژوهش در نرمافزار Smart PLS در دو مرحله انجام گردید. در مرحلة اول تنها روابط مستقیم بین متغیرها در قالب یك مدل ساخته شد و در مرحله دوم عوامل تعدیلگر وارد مدل ساخته شده مرحله قبل گردید. تمامی مقادیر تی مدل کلی پژوهش در شکل (3) نمایش داده شده است. Q7 Q8 Q9 Q10 Q11 Q12 Q13 Q14 Q15 Q16 Q17 Q18 Q19 Q20 Q21 Q22 7.889 9.931 19.046 19.347 4.212 13.930 16.271 9.385 29.498 36.519 7.786 5.086 5.028 6.149 6.720 7.306 8.177 Q1 Q2 Q3 Q4 Q5 Q6 PC MC 15.095 R&DC RAC 45.890 10.686 OC 13.071 8.551 14.350 0.615 LC 2.048 1.507 2.909 1.978 8.581 Q23 Q24 Q25 Q26 Q27 Q28 Q29 Q30 Q31 11.222 10.960 2.456 5.707 2.328 SPS 19.127 36.676 Q32 19.930 10.666 4.586 TC 27.878 Q33 33.378 Q34 Q35 Q36 Q37 Q38 Q39 7.043 73.482 TT 23.957 10.063 1.902 [+] 1.317 CP 2.402 21.508 0.203 [+] 7.024 MT 24.668 28.859 Moderating Effect2 Moderating Effect1 Moderating Effect 2 Moderating Effect 1 29.691 Q40 Q41 Q42 شکل) 3 (: مقادیر تی در مدل پژوهش
معیار R 2 و Q 2 برای سازه وابسته محاسبه میگردد هر چه این مقادیر برای سازههای وابسته مدل بیشتر باشد نشان از برازش ساختاری بهتر مدل دارد. معیار Q 2 قدرت پیشبینی مدل را مشخص میکند. از جدول (8) چنین بر میا ید که مقادیر R 2 و Q 2 در هر دو مدل برای سازهها در سطح قوی میباشد. جدول) 8 (: مقادیر R 2 و Q 2 برای سازههای پژوهش مدل 1 R 2 Q 2 سازه تجاریسازی فناوری عملکرد شرکت سازه تجاریسازی فناوری عملکرد شرکت 0/659 0/315 0/432 0/210 مدل 2 R 2 0/659 0/353 Q 2 0/419 0/216 فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال پنجم شماره سوم پاییز 1395 معیار GOF 15 مربوط به بخش کلی معادلات ساختاری است این مقدار برای دو مدل پژوهش به ترتیب 0/372 و 0/417 محاسبه شد که نشاندهنده برازش بسیار قوی هر دو مدل پژوهش است. پس از بررسی برازش مدلهای اندازهگیری مدل ساختاری و مدل کلی به بررسی و ا زمون فرضیههای تحقیق پرداخته شد که در دو بخش بررسی ضرایب تی و ضرایب مسیر (β) صورت گرفت (جدول (9)). وقتی مقدار تی ا ماری برای ا زمون یك فرضیه در سطح 0/05 بالاتر از حداقل 1/96 باشد فرضیه تایید میشود (غلامزاده و مهدی 1390). ضریب مسیر نیز نشاندهنده اثر مستقیم یك سازه بر سازه دیگر است. هر چه این ضریب مسیر بالاتر باشد تا ثیر پیشبینیکننده متغیر مکنون نسبت به متغیر وابسته بیشتر خواهد بود (تقوی فرد و همکاران 1390). جدول( 9 ) مبین دو مدل است. در مدل اول اثرات سازههای پژوهش بر یکدیگر بدون در نظر گرفتن عوامل تعدیلگر بیان شده است. در این مدل متغیرهای توانمندی یادگیری تحقیقوتوسعه تولید سازمانی برنامهریزی راهبردی با در نظر گرفتن ضریب استاندارد شدۀ مسیرهایشان به ترتیب حدود 34 4 16 26 و 20 درصد از تغییرات تجاریسازی فناوری را باعث شده و با توجه به مقادیر تی فرضیههای مربوط به ا نها در سطح اطمینان بالای 95 درصد تایید گردیدند این در حالی است که فرضیههای مربوط به مرتبط دانستن متغیرهای توانمندی بازاریابی و تخصیص منابع با تجاریسازی رد شدند. این مدل از سوی دیگر نشان میدهد که تجاریسازی فناوری نزدیك به 57 درصد از تغییرات عملکرد شرکت را سبب میشود و این میزان تا ثیر در سطح اطمینان 99 درصد قابل تایید است. در مدل دوم تا ثیرات عوامل تعدیلگر در نظر گرفته شدند. بر اساس این مدل میتوان به این نکته دست یافت که متغیر ناپایداری فناوری به صورت مستقیم بر تجاریسازی فناوری و عملکرد شرکتهای 74 دانشبنیان داخلی تاثیرگذار است اما این موضوع در مورد ناپایداری بازار صادق نیست.
جدول) 9 (: نتایج آزمون فرضیههای پژوهش تحلیل تأثیر توانمندیهای نوآوری فناورانه بر تجاریسازی فناوری و عملکرد شرکت-های دانشبنیان استان اصفهان 75 نتیجه قبول قبول رد قبول قبول رد قبول قبول قبول رد مدل 1 β 0/203 0/339 0/019 0/167 0/044-0/049 0/266 0/562 T 2/456 2/909 0/615 1/978 2/048 1/507 2/328 7/043 مدل 2 β 0/192 0/302 0/024 0/142 0/173-0/072 0/242 0/568 6- جمعبندی نتیجه قبول قبول رد قبول قبول رد قبول قبول t 2/573 2/713 0/428 2/567 2/065 1/591 2/220 10/530 2/402 1/902 0/205-0/131 فرضیه ها H 1 تجاریسازی یادگیری H 2 تجاریسازی تحقیقوتوسعه H 3 تجاریسازی تخصیص منابع H 4 تجاریسازی سازمانی H 5 تجاریسازی تولید H 6 تجاریسازی بازاریابی H 7 تجاریسازی برنامهریزی H 8 عملکرد شرکت تجاریسازی تا ثیر متغییر تعدیلگر ناپایداری فناوری روی H 9 عملکرد شرکت تجاریسازی تا ثیر متغییر تعدیلگر ناپایداری بازار روی عملکرد شرکت تجاریسازی H10 بر اساس نتایج حاصل از ا زمون فرضیههای پژوهش قابلیت اعتماد به هشت فرضیه شامل اثر مثبت پنج توانمندی یادگیری تحقیقوتوسعه برنامهریزی راهبردی و توانمندی سازمان بر عملکرد شرکت به واسطه تجاریسازی فناوری و اثر مثبت تجاریسازی فناوری بر عملکرد شرکت همچنین قابلیت اعتماد فرضیه اثر تعدیلکنندگی مثبت ناپایداریهای فناوری بر رابطه بین تجاریسازی فناوری و عملکرد شرکت به سطح اطمینان 95 درصد میرسد و دارای ارتباط معناداری هستند اما اثر تعدیلکنندگی ناپایداریهای بازار بر رابطه بین تجاریسازی فناوری و عملکرد شرکت همانند اثر مثبت دو توانمندی بازاریابی و تخصیص منابع بر تجاریسازی فناوری به سطح اطمینان 95 درصد نمیرسد. نتایج نشان میدهند که شرکتهای دانشبنیان باید جهت توسعه محصولات جدید و کسب دانش و اطلاعات مربوط به تجاریسازی فناوری توجه خود را از طریق یادگیری مداوم دانش شناسایی نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدهای خارجی و تدوین یك نقشه راه روشن و هدفمند و به طور کلی داشتن یك برنامهریزی راهبردی افزایش دهند علاوه بر این توانمندی یادگیری میتواند با کسب دانش و درك بهتر تغییرات فناوری و نیازهای مصرفکنندگان به تجاریسازی فناوری کمك کند. در راستای این اهداف توانمندی تحقیق وتوسعه شرکت ها می تواند راه را برای تبدیل ایده های نامشهود به محصولات ملموس هموار نماید.
فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال پنجم شماره سوم پاییز 1395 مطابق نتایج این پژوهش توانمندی تحقیقوتوسعه بیشترین اثرگذاری مستقیم را بر تجاریسازی فناوری دارد. محیطهاي رقابتي به شدت تحت تا ثیر پیچیدگي و عدم اطمینان ناشي از تغییرات بازار و فناوریهای جدید تولیدي قرار دارد (1994.(Bayus, این تغییرات باعث شدهاند شرکتهاي تولیدي از نظامهای صنعتي سنتي به سمت نظامهای فراصنعتي که باعث کیفیت بالاتر تحویلهاي سریعتر و به موقع و معرفي سریعتر محصولات جدید ميشوند حرکت کنند. همچنین تعادل بین منابع در دسترس و قابلیتهاي رقابتي تولیدي به نظر ميرسد براي دستیابی به عملکرد سازماني بالا لازم باشد (2004 Tishler,.(Carmeli & داشتن ملزومات مدیریتی و برنامهریزی راهبردی برای سازمانها شرط اساسی و پیش برنده به شمار میا ید و سرعت و انعطافپذیری را در فرا یند تجاریسازی و توسعه محصول جدید افزایش خواهد داد (1998 Hill,.(Schilling & در این پژوهش توانمندی تخصیص منابع بر تجاریسازی فناوری به صورت مستقیم اثرگذار نبود و به احتمال زیاد به یك عامل واسط جهت ارتباط با تجاریسازی نیاز دارد. یکي از موانع بزرگ بر سر راه اجراي موفقیتا میز راهبرد سازمان عدم موفقیت در پیوند بین برنامههاي اجرایي و تعیین اولویت در تخصیص منابع به برنامههاي راهبردي بلندمدت است. افزایش شدت رقابت جهانی کسبوکارهای کوچك و متوسط را مجبور ساخت تا به مفهوم بازاریابی و کاربرد مفاهیم ا ن از طریق بازارگرایی توجه نمایند. برای این مهم باید مولفههایی مانند شناخت فرصتها و ویژگيهاي بازار (2009 Lin, (Andersen & Foss, 2005)(Wang & بخشبندي بازار و تعیین بازار هدف درست داشتن سهم بازار مناسب (2008 (Pansiri, تدوین برنامه بازاریابي مداوم (1998 Bridge, (Peel & داشتن سرعت مناسب در تحویل کالا به کارگیري روش قیمتگذاري مناسب توزیع مناسب محصولات و خدمات داشتن مزایاي رقابتي (2007 al., (Lee et در قیمت محصولات سرعت لازم در اراي ه محصولات جدید به بازار و مشتريگرایي مدنظر قرار گیرد. فرهنگ همبستگي بیشتر و ساختار سازماني سادهتر در شرکتهاي دانشبنیان سبب افزایش توانایي شرکتها در گرایش کامل به فرهنگ بازارگرایي و بازاریابي شده است 1995) Wilson,.(Pelham & نتایجکلیپژوهشنشانمیدهدکهتواناییشرکتهای دانشبنیان درموفقیتبهتجاریسازیفناوری میتواند باعث عملکرد بهتر حوزه کسبوکار شود که سازگار با یافتههای (2009 al., (Chen, 2009)(Lichtenthaler et 2000) Bogner, (Lin et al., 2006)(Lockett & Wright, 2005)(Park & Ryu, 2015)(Zahra & است این یعنی تجاریسازی فناوری موفق یکی از مهمترین پیششرطهای عملکرد شرکتهای دانشبنیان است که میتواند باعث کسب مزیت رقابتی نسبت به رقبا شود. 76 با توجه به اینکه تقریبا تمام شرکتهای دانشبنیان با منابع محدود مواجه هستند باید با تعهد به توسعه
تحلیل تأثیر توانمندیهای نوآوری فناورانه بر تجاریسازی فناوری و عملکرد شرکت-های دانشبنیان استان اصفهان 77 توانمندیهای مبتنی بر تجاریسازی فناوری به بهبود عملکرد خود کمك کنند. در بازارهای ناپایدار که تنوع و تغییر در تمایلات و تقاضای مشتریان زیاد است (1993 Kohli, (Jaworski & شرکتها با میزان بیشتری از دانش فناورانة غیرقابل استفاده در داخل مواجه میشوند زیرا این شرکتها قادر نیستند که این میزان دانش را با همان سرعت تغییرات در بازار به بهرهبرداری برسانند (2013 Chou,.(Hung & بنابراین در این شرایط شرکتها به خارج کردن فناوری از شرکت تا قبل از بیارزششدن ا ن تمایل مییابند. بدیهی است که این فرا یند باید منجر به بالا رفتن سهم تجاریسازی فناوری در دستیابی به عملکرد شرکت شود اما دلایلی مانند مفهوم متفاوت عملکرد شرکت نسبت به عملکردهای نوا ورانه مالی و اقتصادی ضعف در زیر ساختهای تجاریسازی فناوری مثل عدم کارایی محصولات تجاریسازی شده در صنعت عدم توجه به شرکتهای نوظهور و قوانین ضعیف حفاظت از داراي یهای فکری در سطح ملی (پورعزت و حیدری 1390) باعث عدم تایید فرضیه مورد نظر در این پژوهش گردیده است. اثر تعدیلکنندگی مثبت ناپایداریهای فناوری بر رابطه بین تجاریسازی فناوری و عملکرد شرکت در این پژوهش مورد تایید قرار گرفت. با بالا رفتن ناپایداریهای فناورانة سرعت از بین رفتن ارزش فناوریهای موجود در شرکتها افزایش مییابد. از این رو شرکتها باید تا قبل از بیارزششدن فناوریهای خود ا نها را از طریق تجاریسازی فناوری از مرزهای خود خارج کنند. این امر باعث بهبود عملکرد شرکت در زمینههای انتشار محصولات جدید بیشتر و رضایت مشتریان از محصولات جدید نسبت به رقبا در همان صنعت میشود. با توجه به نتایج به دست ا مده از این پژوهش میتوان برای شرکتهای دانشبنیان داخلی (که در این پژوهش شرکتهای مستقر در شهرك علمی و تحقیقاتی اصفهان نمایندگی ا نها را به عهده دارند) لزوم تمرکز بر شناسایی جذب و بهرهبرداری از دانش جدید به ویژه برای کسب موقعیت رقابتی شرکت نظارت بر روند توسعه فناوری و اجرای پروژههای تحقیقوتوسعه و توانایی بازخورد بازار و مشتری در فرا یند نواوری فناورانه را به عنوان توصیه اساسی مطرح کرد چرا که یافتههای پژوهش حاضر نشان از سهم بالای توانمندیهای نوا وری فناورانه به ویژه توانمندیهای یادگیری و تحقیقوتوسعه در دستیابی این شرکتها به تجاریسازی موفق و رسیدن به کسب مزیت رقابتی جهت رسیدن به عملکرد مورد نظر دارد و هر چه ناپایداریهای محیطی بیشتر باشد تا ثیر تجاریسازی فناوری بر عملکرد شرکت افزایش مییابد. بر این اساس شرکتها باید به صورت همزمان که در حال تقویت توانمندیهای نوا وری فناورانه خود هستند به سرعت تغییرات فناوری و فرصتها و تهدیدات در صنعت مرتبط به خود و تا ثیر ا ن بر تولید محصولات و اولویتهای مشتریان توجه دو چندان داشته باشند.
فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال پنجم شماره سوم پاییز 1395 بیشترین مشارکتکنندگان در این پژوهش شرکتهای فعال در حوزه فناوری اطلاعات با سابقه کار کمتر از سه سال و با نوع فعالیت نوپا بودند توانمندی یادگیری و تحقیقوتوسعه در حوزه فناوری اطلاعات بعد از حوزه زیستفناوری دارای بیشترین اهمیت است و در امر تجاریسازی شرکتهای زیستفناوری و نانوفناوری با سابقه کار 4 تا 6 سال به این موضوع بیشتر از شرکتهای سایر حوزهها اهمیت میدهند. از جمله پیشنهاداتی که میتوان به شرکتهای حوزههای گوناگون با سابقه کمتر از سه سال و نوع فعالیت نوپا داد این است که همانند حوزههای فناوری اطلاعات زیستفناوری و نانوفناوری به توانمندی یادگیری و تحقیقوتوسعه علاوه بر سایر توانمندیها در امر تجاریسازی فناوری بیشتر اهمیت دهند و همواره به دنبال تقویت بخشهای نام برده باشند. این پژوهش همچون سایر پژوهشها با محدودیتهایی مواجه است که اشاره به ا نها میتواند راهنمای محققانی باشد که مشتاقند در ا ینده در چنین حوزههایی به پژوهش بپردازند. محدودیتها به این شرح هستند: جامعه ا ماری تنها شرکتهای دانشبنیان استان اصفهان بوده و در نتیجه ا ن نمونه محدود در نظر گرفته شده است. علیرغم اینکه در این پژوهش تلاش شد عوامل تا ثیر گذار انتخاب شده عمومیت داشته باشند اما با توجه به اینکه شرکتهای مختلف دارای محیط کسبوکار متفاوت با یکدیگر هستند میزان اهمیت عوامل و تجاریسازی فناوری بر اساس محیط فعالیت و نوع فناوری قابل تعمیم به دیگر صنایع یا فناوریها نمیباشد. با توجه به اینکه این پژوهش در یك مقطع زمانی خاص انجام شده امکان تغییر نظر خبرگان با توجه به تغییرات شرایط وجود دارد و لذا ممکن است که در مقطع زمانی دیگر عوامل توانمندیهای نوا وری فناورانه تا ثیرگذار بر تجاریسازی فناوری تغییر کند. سایر تعدیلگرها مانند پویایی رقبا و پویایی مشتری در مدل این پژوهش در نظر گرفته نشد. 7- مراجع References Adler, P. S., & Shenbar, A. 1990. Adapting your technological base: the organizational challenge. Sloan Management Review, 32(1), pp. 25-37. Alegre, J., Pla-Barber, J., Chiva, R., & Villar, C. 2012. Organisational learning capability, product innovation performance and export intensity. Technology Analysis & Strategic Management, 24(5), pp. 511-526. 78
تحلیل تأثیر توانمندیهای نوآوری فناورانه بر تجاریسازی فناوری و عملکرد شرکت-های دانشبنیان استان اصفهان 79 Ancona, D. G., & Caldwell, D. 1990. Beyond boundary spanning: Managing external dependence in product development teams. The Journal of High Technology Management Research, 1(2), pp. 119-135. Andersen, T. J., & Foss, N. J. 2005. Strategic opportunity and economic performance in multinational enterprises: The role and effects of information and communication technology. Journal of International Management, 11(2), pp. 293-310. Barclay, D., Higgins, C., & Thompson, R. 1995. The partial least squares (PLS) approach to causal modeling: Personal computer adoption and use as an illustration. Technology studies, 2(2), pp. 285-309. Barton, J. H. 1984. Coping with technological protectionism. Harvard Business Review, 62(6), pp. 91-97. Bayus, B. L. 1994. Are product life cycles really getting shorter? Journal of Product Innovation Management, 11(4), pp. 300-308. Bonoma, T. V. 1988. Marketing performance assessment: Harvard Business School Press. Bourgeois III, L. J., & Eisenhardt, K. M. 1988. Strategic decision processes in high velocity environments: Four cases in the microcomputer industry. Management science, 34(7), pp. 816-835. Burgelman, R., & Maidique, M. A. MA & Wheelwright SC, 2004. Strategic Management of Technology and Innovation: McGraw-Hill Companies, New York. Calantone, R., Garcia, R., & Dröge, C. 2003. The effects of environmental turbulence on new product development strategy planning. Journal of Product Innovation Management, 20(2), pp. 90-103. Carmeli, A., & Tishler, A. 2004. The relationships between intangible organizational elements and organizational performance. Strategic Management Journal, 25(13), pp. 1257-1278. Chakravarthy, B. 1997. A new strategy framework for coping with turbulence. MIT Sloan Management Review, 38(2), pp. 69. Chen, C.-J. 2009. Technology commercialization, incubator and venture capital, and new venture performance. Journal of Business research, 62(1), pp. 93-103. Chiesa, V., Gilardoni, E., & Manzini, R. 2005. The valuation of technology in buy-cooperate-sell decisions. European Journal of Innovation Management, 8(1), pp. 5-30. Cho, J., & Lee, J. 2013. Development of a new technology product evaluation model for assessing commercialization opportunities using Delphi method and fuzzy AHP approach. Expert Systems with Applications, 40(13), pp. 5314-5330. Christensen, J. F. 1995. Asset profiles for technological innovation. Research policy, 24(5), pp. 727-745. Conceição, P., Hamill, D., & Pinheiro, P. 2002. Innovative science and technology commercialization strategies at 3M: a case study. Journal of Engineering and Technology Management, 19(1), pp. 25-38. Coombs, J. E., & Bierly, P. E. 2006. Measuring technological capability and performance. R&D Management, 36(4), pp. 421-438. Cui, A. S., Griffith, D. A., Cavusgil, S. T., & Dabic, M. 2006. The influence of market and cultural environmental factors on technology transfer between foreign MNCs and local subsidiaries: A Croatian illustration.
Journal of World Business, 41(2), pp. 100-111. Davidson, W. H. 1987. Structure and Performance in International Technology Transfer: Journal of Management Studies.2(4), pp. 505. Dierickx, I., & Cool, K. 1989. Asset stock accumulation and sustainability of competitive advantage. Management science, 35(12), pp. 1504-1511. Fornell, C., & Larcker, D. F. 1981. Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, pp. 39-50. Glazer, R., & Weiss, A. M. 1993. Marketing in turbulent environments: Decision processes and the time-sensitivity of information. Journal of Marketing Research, pp. 509-521. Guan, J. 2002. Comparison study of industrial innovation between China and some European countries. Production and Inventory Management Journal, 43(3/4), pp. 30. Guan, J., & Ma, N. 2003. Innovative capability and export performance of Chinese firms. Technovation, 23(9), pp. 737-747. Hansen, G. S., & Wernerfelt, B. 1989. Determinants of firm performance: The relative importance of economic and organizational factors. Strategic Management Journal, 10(5), pp. 399-411. Hitt, M. A., Hoskisson, R. E., & Kim, H. 1997. International diversification: Effects on innovation and firm performance in product-diversified firms. Academy of Management journal, 40(4), pp. 767-798. Hitt, M. A., Hoskisson, R. E., & Nixon, R. D. 1993. A mid-range theory of interfunctional integration, its antecedents and outcomes. Journal of Engineering and Technology Management, 10(1-2), pp. 161-185. Hsu, D. W., Shen, Y.-C., Yuan, B. J., & Chou, C. J. 2015. Toward successful commercialization of university technology: Performance drivers of university technology transfer in Taiwan. Technological Forecasting and Social Change, 92, pp. 25-39. Hung, K.-P., & Chou, C. 2013. The impact of open innovation on firm performance: The moderating effects of internal R&D and environmental turbulence. Technovation, 33(10), pp. 368-380. Hyder, A. S., & Abraha, D. 2004. Product and skills development in small-and medium-sized high-tech firms through international strategic alliances. Singapore Management Review, 26(2), pp. 1. Jaworski, B. J., & Kohli, A. K. 1993. Market orientation: antecedents and consequences. The Journal of marketing, pp. 53-70. Karlsson, M. 2004. Commercialization of Research Results in the United States an Overview of Federal and Academic Technology Transfer. Khalil, T. M. 2000. Management of technology: The key to competitiveness and wealth creation: Mc- Graw-Hill Science, Engineering & Mathematics. Kohtamäki, M., Partanen, J., Parida, V., & Wincent, J. 2013. Non-linear relationship between industrial service offering and sales growth: The moderating role of network capabilities. Industrial Marketing Management, 42(8), pp. 1374-1385. 80 فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال پنجم شماره سوم پاییز 1395
تحلیل تأثیر توانمندیهای نوآوری فناورانه بر تجاریسازی فناوری و عملکرد شرکت-های دانشبنیان استان اصفهان 81 Kollmer, H., & Dowling, M. 2004. Licensing as a commercialisation strategy for new technology-based firms. Research policy, 33(8), pp. 1141-1151. Kumar, V., & Jain, P. 2003. Commercialization of new technologies in India: an empirical study of perceptions of technology institutions. Technovation, 23(2), pp. 113-120. Lawson, B., & Samson, D. 2001. Developing innovation capability in organisations: a dynamic capabilities approach. International journal of innovation management, 5(03), pp. 377-400. Lee, H., Kim, J., & Kim, J. 2007. Determinants of success for application service provider: An empirical test in small businesses. International Journal of Human-Computer Studies, 65(9), pp. 796-815. Leitner, K. H. 2005. Managing and reporting intangible assets in research technology organisations. R&D Management, 35(2), pp. 125-136. Li, Y., Guo, H., Liu, Y., & Li, M. 2008. Incentive mechanisms, entrepreneurial orientation, and technology commercialization: Evidence from China s transitional economy. Journal of Product Innovation Management, 25(1), pp. 63-78. Lichtenthaler, U., Lichtenthaler, E., & Frishammar, J. 2009. RETRACTED: Technology commercialization intelligence: Organizational antecedents and performance consequences. Technological Forecasting and Social Change, 76(3), pp. 301-315. Lin, B.-W., Lee, Y., & Hung, S.-C. 2006. R&D intensity and commercialization orientation effects on financial performance. Journal of Business research, 59(6), pp. 679-685. Lin, Y., Wang, Y., & Kung, L. 2015. Influences of cross-functional collaboration and knowledge creation on technology commercialization: Evidence from high-tech industries. Industrial Marketing Management, 49, pp. 128-138. Liu, H., & Jiang, Y. 2001. Technology transfer from higher education institutions to industry in China: nature and implications. Technovation, 21(3), pp. 175-188. Lockett, A., & Wright, M. 2005. Resources, capabilities, risk capital and the creation of university spin-out companies. Research policy, 34(7), pp. 1043-1057. Makadok, R. 2001. Toward a synthesis of the resource-based and dynamic-capability views of rent creation. Strategic Management Journal, 22(5), pp. 387-401. Mitchell, W., & Singh, K. 1996. Survival of businesses using collaborative relationships to commercialize complex goods. Strategic Management Journal, pp. 169-195. Nevens, T. M. 1990. Commercializing technology: what the best companies do. Planning review, 18(6), pp. 20-24. O shea, R. P., Allen, T. J., Chevalier, A., & Roche, F. 2005. Entrepreneurial orientation, technology transfer and spinoff performance of US universities. Research policy, 34(7), pp. 994-1009. O Sullivan, D., & Abela, A. V. 2007. Marketing performance measurement ability and firm performance. Journal of Marketing, 71(2), pp. 79-93.
Ortega, M. J. R. 2010. Competitive strategies and firm performance: Technological capabilities moderating roles. Journal of Business research, 63(12), pp. 1273-1281. Pansiri, J. 2008. The effects of characteristics of partners on strategic alliance performance in the SME dominated travel sector. Tourism Management, 29(1), pp. 101-115. Park, T., & Rhee, J. 2013. Network types and performance in SMEs: the mediating effects of technology commercialization. Asian Journal of Technology Innovation, 21(2), pp. 290-304. Park, T., & Ryu, D. 2015. Drivers of technology commercialization and performance in SMEs: The moderating effect of environmental dynamism. Management Decision, 53(2), pp. 338-353. Peel, M. J., & Bridge, J. 1998. How planning and capital budgeting improve SME performance. Long range planning, 31(6), pp. 848-856. Pelham, A. M., & Wilson, D. T. 1995. A longitudinal study of the impact of market structure, firm structure, strategy, and market orientation culture on dimensions of small-firm performance. Journal of the academy of marketing science, 24(1), pp. 27-43. Penan, H. 1996. R & D strategy in a techno-economic network: Alzheimer s disease therapeutic strategies. Research policy, 25(3), pp. 337-358. Reamer, A., Icerman, L., & Youtie, J. L. 2003. Technology transfer and commercialization: their role in economic development: United States Economic Development Administration. Ruiz-Mercader, J., MeroñO-Cerdan, A. L., & Sabater-SáNchez, R. 2006. Information technology and learning: Their relationship and impact on organisational performance in small businesses. International Journal of Information Management, 26(1), pp. 16-29. Schilling, M. A., & Hill, C. W. 1998. Managing the new product development process: Strategic imperatives. The Academy of Management Executive, 12(3), pp. 67-81. Song, X. M., Benedetto, C. A., & Song, L. Z. 2000. Pioneering advantage in new service development: a multi-country study of managerial perceptions. Journal of Product Innovation Management, 17(5), pp. 378-392. Stevens, G., Burley, J., & Divine, R. 1999. Creativity business discipline= higher profits faster from new product development. Journal of Product Innovation Management, 16(5), pp. 455-468. Sundaramurthy, C., Rhoades, D. L., & Rechner, P. L. 2005. A meta-analysis of the effects of executive and institutional ownership on firm performance. Journal of Managerial Issues, pp. 494-510. Teece, D. J., Pisano, G., & Shuen, A. 1997. Dynamic capabilities and strategic management. Strategic Management Journal, pp. 509-533. Walter, A., Auer, M., & Ritter, T. 2006. The impact of network capabilities and entrepreneurial orientation on university spin-off performance. Journal of business venturing, 21(4), pp. 541-567. Wang, T.-C., & Lin, Y.-L. 2009. Accurately predicting the success of B2B e-commerce in small and medium enterprises. Expert Systems with Applications, 36(2), pp. 2750-2758. 82 فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال پنجم شماره سوم پاییز 1395