ΤΙΤΛΟΣ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ Βίκυ Γεωργαντά, Δασκάλα & Med στις ΤΠΕ για την Εκπαίδευση 5ο Δημοτικό Σχολείο Κορωπίου Αθήνα, Ιούλιος 2015
1. Συνοπτική περιγραφή της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής Η παρούσα εκπαιδευτική πρακτική με τίτλο «Εξερευνώντας τα δίκτυα των υπολογιστών: Από το δίκτυο στο Διαδίκτυο» στηρίζεται την υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών προκειμένου οι μαθητές να έρθουν σε επαφή και να γνωρίσουν βασικές έννοιες των δικτύων και του Διαδικτύου εύκολα και ουσιαστικά. Σελίδα 2 από 22
2. Σχεδιασμός της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής 2.1 Στοιχεία σχεδιασμού Ο σχεδιασμός της εκπαιδευτικής πρακτικής περιλαμβάνει: α) Το pre- test για τον έλεγχο των πρότερων γνώσεων και των αντιλήψεων των μαθητών β) Το post- test για να διαπιστωθεί κατά πόσο υπήρξε τροποποίηση των γνώσεων αυτών και ανατροπή των πιθανών λανθασμένων αντιλήψεων, όσο και η ταυτόχρονη διερεύνηση κατά πόσο ο γενικός σκοπός και οι ειδικοί στόχοι επετεύχθησαν μέσα στο συγκεκριμένο μαθησιακό περιβάλλον. γ) Η δημιουργία ενός επεισοδίου κινουμένων σχεδίων όπου οι ήρωες θα πραγματεύονται θέματα που θα σχετίζονται άμεσα με τους επιδιωκόμενους στόχους. δ) Ομαδικές δημιουργίες των μαθητών και παρουσίασή τους μέσα από το Power Point. 2.2 Διδακτικοί στόχοι Βασικός σκοπός είναι μέσα από το επεισόδιο των κινουμένων σχεδίων και τις επιμέρους δραστηριότητες που περιλαμβάνονταν στην εκπαιδευτική παρέμβαση να διδαχθούν οι μαθητές με ένα διαφορετικό και πρωτότυπο τρόπο βασικές έννοιες των δικτύων και του Διαδικτύου με τρόπο προσαρμοσμένο στην ηλικία τους και αξιοποιώντας στις προϋπάρχουσες γνώσεις τους. Οι ειδικότεροι στόχοι της εν λόγω εκπαιδευτικής παρέμβασης είναι: -Να γνωρίσουν το μητροπολιτικό δίκτυο και το δίκτυο ευρείας περιοχής. Σελίδα 3 από 22
-Να διακρίνουν τα είδη των δικτύων ανάλογα με τη γεωγραφική κάλυψη, που καλύπτουν. -Να περιγράφουν το Διαδίκτυο ως ένα παγκόσμιο δίκτυο που διασυνδέει δίκτυα υπολογιστών. -Να περιγράφουν τη διαδικασία αποστολής και λήψης πακέτων δεδομένων στο Διαδίκτυο προκύπτουν από τη χρήση των δικτύων. -Να κατανοήσουν τις έννοιες εξυπηρέτες(servers) και πελάτες(clients).. -Να αναγνωρίσουν το Διαδίκτυο ως πηγή πληροφόρησης. -Να κατανοήσουν ότι το Διαδίκτυο εκτός από πλεονεκτήματα έχει και μειονεκτήματα. 3. Εφαρμογής της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής 3.1 Περιβάλλον πλαίσιο Στη συγκεκριμένη εκπαιδευτική παρέμβαση συμμετείχαν οι 17 μαθητές της Στ τάξης του 2 ου Δημοτικού Σχολείου Σπάτων, όπου εργαζόμουν. Το προαναφερθέν σχολείο δεν ανήκει στα 1.282 σχολεία, που λειτουργούν με το Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ) και κατά συνέπεια οι συγκεκριμένοι μαθητές δεν είχαν διδαχθεί ποτέ μέχρι εκείνη την τάξη το μάθημα της Πληροφορικής από εξειδικευμένο καθηγητή. Σελίδα 4 από 22
3.2 Τάξη Επιλέξτε από την παρακάτω λίστα την τάξη στην οποία εφαρμόστηκε η ανοιχτή εκπαιδευτική πρακτική. Αν η δραστηριότητα είναι συνεργατική μπορείτε να επιλέξετε παραπάνω από μία τάξεις. Α δημοτικού Α γυμνασίου Β δημοτικού Β γυμνασίου Γ δημοτικού Γ γυμνασίου Δ δημοτικού Α λυκείου Ε δημοτικού Β λυκείου ΣΤ δημοτικού Γ λυκείου 3.3 Διάρκεια εφαρμογής Επιλέξτε από την παρακάτω λίστα τη διάρκεια εφαρμογής της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής. Ωριαία διδασκαλία Διδακτική ενότητα Άλλη: Προσδιορίστε την διάρκεια: Τετράωρη διδασκαλία. 3.4 Αναλυτική περιγραφή της εφαρμογής της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής Α) Χορήγηση pre test Σελίδα 5 από 22
Πριν την έναρξη της πραγματοποίησης της εν λόγω εκπαιδευτικής εφαρμογής δόθηκε στους μαθητές το αρχικό ερωτηματολόγιο για να διερευνηθούν οι γνώσεις τους σχετικά: - με το μητροπολιτικό δίκτυο, το δίκτυο ευρείας περιοχής και το Διαδίκτυο. - με τη μεταφορά πληροφοριών και δεδομένων στο Διαδίκτυο. - με το αν γνωρίζουν τι είναι οι servers - με το αν γνωρίζουν πως ο υπολογιστής τους μπορεί να κολλήσει κάποιον ιό. Οι απαντήσεις των μαθητών ανέδειξαν μία σημαντική εξοικείωση με τον όρο του Διαδικτύου, ως απόρροια προγενέστερων εμπειριών και γνώσεων. Αξίζει, όμως, να επισημανθεί ότι σε αρκετές απαντήσεις υπήρχε ήδη μία πρώτη διασύνδεση με τις νέες γνώσεις και παραστάσεις, που απέκτησαν από τις προηγούμενες διδακτικές παρεμβάσεις. Β) Περιγραφή δραστηριοτήτων 1 η δραστηριότητα: Παρακολούθηση του επεισοδίου: «Εξερευνώντας τα δίκτυα των υπολογιστών: Από το δίκτυο στο Διαδίκτυο» Περιγραφή επεισοδίου : Η Δανάη επισκέπτεται το Δημήτρη στο σπίτι του και διαπιστώνει πόσο τον έχει συναρπάσει το βιβλίο, που του έχει χαρίσει με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Ο Δημήτρης την ενημερώνει ότι βρίσκεται στο κεφάλαιο του βιβλίου που αναφέρεται στο μητροπολιτικό δίκτυο. Το δίκτυο ευρείας περιοχής είναι το επόμενο δίκτυο, που θα γνωρίσουν οι ήρωες μας. Το επόμενο κεφάλαιο προσελκύει ακόμη περισσότερο το Δημήτρη, μια και πρόκειται για το Διαδίκτυο. Η Δανάη του εξηγεί τι είναι το Διαδίκτυο και πως γίνεται η μεταφορά δεδομένων. Για να γίνει ακόμη πιο κατανοητό χρησιμοποιεί ένα παράδειγμα από την καθημερινή ζωή. Επίσης, η Δανάη του εξηγεί τον τρόπο που μεταφέρονται οι πληροφορίες στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, όταν αυτός Σελίδα 6 από 22
πληκτρολογεί μια ηλεκτρονική διεύθυνση. Οι εξυπηρέτες (servers) και οι πελάτες (clients) είναι οι επόμενες πληροφορίες που δίνει η Δανάη στο Δημήτρη. Η αποστολή και λήψη δεδομένων είναι το επόμενο θέμα που προσπαθεί να εξηγήσει η πρωταγωνίστρια χρησιμοποιώντας και αυτή τη φορά ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για να είναι περισσότερο κατανοητό. Οι δύο ήρωες καταλήγουν στα πλεονεκτήματα και στα μειονεκτήματα που έχουν τα δίκτυα. (Διάρκεια 9:24). Το συγκεκριμένο βίντεο-animation δημιουργήθηκε για τις ανάγκες της εν λόγω διδακτικής παρέμβασης. Εικόνες 1 2 : Στιγμιότυπα από το αντίστοιχο επεισόδιο 2η δραστηριότητα : Ομαδικές δημιουργίες των μαθητών και προβολή των παρουσιάσεων «Αναδρομή στην ιστορία του Διαδικτύου» και «Από το δίκτυο στο Διαδίκτυο» Στη συνέχεια οι μαθητές χωρίστηκαν σε δύο ομάδες επιλέγοντας ο καθένας από ένα καρτελάκι. Στο ένα καρτελάκι αναγραφόταν η φράση «Η ιστορία του Διαδικτύου» και στο άλλο «Από το δίκτυο στο Διαδίκτυο». Σκοπός ήταν οι μαθητές να συνεργαστούν στις αντίστοιχες ομάδες τους και να αναζητήσουν στο διαδίκτυο πληροφορίες για την αντίστοιχη θεματική ενότητα. Η πρώτη ομάδα βασίστηκε στο υλικό που είναι αναρτημένο Σελίδα 7 από 22
στο Φωτόδεντρο και αφορά την ιστορία του Διαδικτύου και είναι αναρτημένο στη διεύθυνση http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/4753?locale=el. Το εν λόγω υλικό χρησιμοποιήθηκε διερευνητικά με στόχο οι μαθητές να ανακαλύψουν και να εμπλουτίσουν γνώσεις σχετικά με την ιστορία του Διαδικτύου. Εικόνα 3: Στιγμιότυπο από την παρουσίαση «Αναδρομή στην ιστορία του Διαδικτύου» Η δεύτερη ομάδα των μαθητών είχε ως αντικείμενο ενασχόλησης να αναζητήσουν τα είδη των δικτύων και να επικεντρωθούν ιδιαιτέρα στο Διαδίκτυο και πως ταξιδεύουν οι πληροφορίες σε αυτό. Για αυτό το λόγο οι μαθητές άντλησαν το υλικό τους από το Φωτόδεντρο και συγκεκριμένα από την ενότητα «Πως ταξιδεύουν οι πληροφορίες στο Διαδίκτυο», διαθέσιμο στο http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/1191?locale=el. Σελίδα 8 από 22
Εικόνες 4-5 : Στιγμιότυπα από την παρουσίαση «Από το δίκτυο στο Διαδίκτυο» Μετά την ολοκλήρωση της προεργασίας οι δύο ομάδες των μαθητών παρουσίασαν στην ολομέλεια της τάξης τις αντίστοιχες παρουσιάσεις τους απαντώντας σε απορίες των συμμαθητών τους. Στη συνέχεια και οι δύο ομάδες των μαθητών συμπλήρωσαν τον εννοιολογικό χάρτη στου Διαδικτύου που είναι διαθέσιμος στο http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/5087?locale=el καθώς και το σταυρόλεξο που είναι αντίστοιχα διαθέσιμο στο http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/3336?locale=el. 3η δραστηριότητα: Δημιουργία και συμπλήρωση διαδραστικού κουίζ μέσα από την εφαρμογή Microsoft Mouse Mischief Μετά την ολοκλήρωση των παρουσιάσεων κλήθηκαν οι ίδιες ομάδες των μαθητών να δημιουργήσουν ένα διαδραστικό κουίζ μέσα από την εφαρμογή Microsoft Mouse Mischief. Στο σημείο αυτό θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί ότι οι μαθητές ήταν ήδη εξοικειωμένοι με την εν λόγω εφαρμογή και κατά συνέπεια η δημιουργία του κουιζ ήταν ιδιαίτερη εύκολη για αυτούς. Ο σκοπός ήταν κάθε ομάδα να δημιουργήσει ένα κουίζ στο οποίο θα καλούνταν να απαντήσει η άλλη ομάδα. Βασιζόμενοι στις αρχές της Σελίδα 9 από 22
συνεργατικής μάθησης, η κάθε ομάδα μαθητών συζητούσε την απάντηση, που θεωρούσε σωστή με επιχειρήματα στην αντίστοιχη ερώτηση και στο τέλος κατέληγαν όλοι μαζί σε μια κοινή απάντηση. Από εκεί και μετά γινόταν και ο έλεγχος, δεδομένου ότι η συγκεκριμένη εφαρμογή παρέχει τη δυνατότητα ανατροφοδότησης. Σε περίπτωση που η ομάδα έδινε λάθος απάντηση, η υπεύθυνη ομάδα του κουίζ καλούνταν να τους δώσει περισσότερες πληροφορίες και να τους βοηθήσει να ανατρέψουν τις τυχόν λανθασμένες αντιλήψεις τους. Εικόνες 6-7: Στιγμιότυπα από τα διαδραστικά κουίζ που δημιούργησαν οι δύο ομάδες των μαθητών 4η δραστηριότητα: Ζωγραφική απεικόνιση του όρου «Διαδίκτυο» Μετά τη συμπλήρωση του διαδραστικού κουίζ ζητήθηκε από τους μαθητές να ζωγραφίσουν πως αντιλαμβάνονται μέσα από όλα αυτά που παρακολούθησαν την έννοια του Διαδικτύου. Για ακόμη μια φορά οι ζωγραφιές των μαθητών ήταν πραγματικά αριστουργήματα. Στη συνέχεια με δική τους απόφαση και ως επέκταση της παραπάνω δραστηριότητας είχαν την επιθυμία να σκανάρουν τις ζωγραφιές τους, ο καθένας να περάσει τη δικιά του στο πρόγραμμα παρουσιάσεων Power Point προσθέτοντας Σελίδα 10 από 22
οποιοδήποτε εφέ επιθυμούσε και σημειώνοντας μια χαρακτηριστική φράση για το τι συμβολίζει για αυτόν το Διαδίκτυο. Εικόνες 8-9 : Στιγμιότυπα από την ώρα που οι μαθητές ζωγραφίζουν Σελίδα 11 από 22
Εικόνες 10-15 : Στιγμιότυπα από τις ζωγραφιές των μαθητών Γ) Χορήγηση post- test Αξίζει να σημειωθεί σε αυτό το σημείο ότι οι απαντήσεις των μαθητών σχετικά με το Διαδίκτυο βασίζεται στις ήδη εδραιωμένες αντιλήψεις τους, οι οποίες δίνουν έμφαση στην Σελίδα 12 από 22
υπηρεσία και στη χρηστικότητα, αλλά παράλληλα παρουσιάζονται απαντήσεις που υποδηλώνουν μία μετατόπιση και ενσωμάτωση νεώτερων γνώσεων, που προέκυψαν από τις διδακτικές παρεμβάσεις. Επίσης, είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι οι απαντήσεις σε ζητήματα για τα οποία οι μαθητές δεν είχαν μία προγενέστερη άποψη είναι σε σημαντικό βαθμό ορθές. Αντίθετα, στην περίπτωση του Διαδικτύου, όπου οι μαθητές είχαν ήδη διαμορφώσει κάποιου είδους ερμηνευτικά σχήματα, η τροποποίηση των αντιλήψεων τους και η υιοθέτηση νέων προσεγγίσεων είναι σημαντικά δυσκολότερη. 3.5 Ρόλος του διδάσκοντα Επιλέξτε από την παρακάτω λίστα τον ρόλο του διδάσκοντα. Υπάρχει η δυνατότητα πολλαπλών επιλογών. Διδακτικός Ενθαρρυντικός Υποστηρικτικός Συμβουλευτικός Διευκολυντικός Συντονιστικός Ηγετικός Προπονητικός Διαχειριστικός Μέντωρ Υποκινητικός Κριτικός Επιμελητής περιεχομένου (curator) Τεχνική υποστήριξη Διαμεσολαβητικός Άλλος ρόλος:.. Εποπτικός Σελίδα 13 από 22
4. Πηγές Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Περιεχόμενου που αξιοποιήθηκαν ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΦΟΡΑΣ http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/4753 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΟΡΟΥ http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/4753 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΦΟΡΑΣ http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/1191 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΟΡΟΥ http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/1191 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΦΟΡΑΣ http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/5087 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΟΡΟΥ http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/5087 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΦΟΡΑΣ http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/3336 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΟΡΟΥ http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/3336 Σελίδα 14 από 22
5. Στοιχεία τεκμηρίωσης και επέκτασης της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής 5.1 Αποτελέσματα - Αντίκτυπος Τα συμπεράσματα από την εφαρμογή της παρούσας εκπαιδευτικής πρακτικής δείχνουν ότι με την ενσωμάτωση των εφαρμογών της πληροφορικής και της τεχνολογίας στην ενεργό εκπαιδευτική πραγματικότητα, η διαδικασία της μάθησης αποκτά μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τους μαθητές. Αυτό ενδεχομένως να οφείλεται στο γεγονός ότι τα νέα διαδραστικά και ψηφιακά μέσα εκπαίδευσης και μάθησης αφενός βελτιώνουν την ποιότητα της διδασκαλίας και αφετέρου προσφέρουν διευκολύνσεις τόσο στους εκπαιδευτικούς, όσο και πλεονεκτήματα μάθησης στους μαθητές μέσα από τις πολλαπλές εφαρμογές του. Στο σημείο αυτό θα ήταν παράλειψη να μην επισημανθεί ότι η συγκεκριμένη ερευνητική εργασία μέσα στην οποία εντάχθηκε και η προαναφερθείσα εκπαιδευτική παρέμβαση που σχεδιάστηκε για το τμήμα Στ 2 του 2ου Δημοτικού Σχολείου Σπάτων, είχε ως αφόρμηση την άτυπη θεωρητική υπόθεση ότι ακόμα και στην περίπτωση, όπου το μάθημα της Πληροφορικής δε διδάσκεται ως ξεχωριστό γνωστικό αντικείμενο, υπάρχει εξωσχολική ενασχόληση των μαθητών και των μαθητριών με τις εν λόγω τεχνολογίες και εφαρμογές. Είναι αναμενόμενο αυτή η ενασχόληση να οδηγεί στην ανάπτυξη βασικών δεξιοτήτων χρήσης, κατάκτηση αποσπασματικών γνώσεων αλλά και δημιουργία λιγότερο ή περισσότερο σωστών αντιλήψεων για διάφορες τεχνολογικές έννοιες. Όντως, η αποδελτίωση των ερωτηματολογίων επιβεβαίωσε την υπόθεσή μας παρέχοντας εξαιρετικά ενδιαφέροντα και αξιοποιήσιμα στοιχεία για το ρόλο των Τ.Π.Ε. στη ζωή των μαθητών. Σελίδα 15 από 22
Αναμφισβήτητα, η ενίσχυση και υποστήριξη της μαθησιακής διαδικασίας με τις λειτουργίες της τεχνολογίας των υπολογιστών έχει επιφέρει ριζικές αλλαγές στο χώρο της εκπαίδευσης. Στόχος είναι η ανάπτυξη μίας σειράς εκπαιδευτικών παρεμβάσεων που θα στηρίζονται κατά κύριο λόγο σε μια σειρά κινουμένων σχεδίων και παράλληλα θα πλαισιώνονται και με επιπλέον δραστηριότητες, προκειμένου οι μαθητές να έρθουν σε επαφή και να γνωρίσουν βασικές έννοιες των δικτύων και του Διαδικτύου εύκολα και ουσιαστικά. Ως πρωτότυπο εκπαιδευτικό υλικό για την πραγματοποίηση των εκπαιδευτικών παρεμβάσεων επιλέχτηκε να χρησιμοποιηθεί ως βασικό εργαλείο το εκπαιδευτικό βίντεο κινουμένων σχεδίων. Και αυτό γιατί σύμφωνα με τον Rieber (1991), οι πληροφορίες που παρουσιάζονται μέσα από το εκπαιδευτικό βίντεο, χρειάζεται να είναι συνδεδεμένες με μαθησιακές διαδραστικές δραστηριότητες, ώστε να αποφεύγεται η παθητική παρακολούθηση. Μεριμνήσαμε οι μαθητές να έχουν πρόσβαση σε οπτικοακουστικό υλικό που θα τους κεντρίσει το ενδιαφέρον. Η συνύπαρξη και άλλων προσώπων, που ταυτόχρονα παρακολουθούν και σχολιάζουν το οπτικοποιημένο υλικό, θεωρείται μείζονος εκπαιδευτικής σημασίας και απαιτούνται στοχευμένες παρεμβάσεις για την εκπαιδευτική αξιοποίησή του (Comstock &Paik, 1991). Παράλληλα, οι παρανοήσεις, οι άγνωστες έννοιες αλλά και όσα οι μαθητές δήλωσαν ότι ενδιαφέρονταν να μάθουν σχετικά με τη λειτουργία και τις διάφορες εφαρμογές των υπολογιστών μας οδήγησαν στην ιδέα της δημιουργίας μιας θεματικής σειράς επεισοδίων κινουμένων σχεδίων μικρής διάρκειας, όπου οι ήρωες αντιμετωπίζουν κάθε φορά ένα διαφορετικό θέμα σχετικό με τις νέες τεχνολογίες. Για τις απαιτήσεις της παρούσας εργασίας, προχωρήσαμε στη δημιουργία δύο παιδικών χαρακτήρων. Στο σημείο αυτό θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί ότι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ενός ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού είναι μια δύσκολη, αλλά ταυτόχρονα εξαιρετικά Σελίδα 16 από 22
δημιουργική διαδικασία. Στο σημείο αυτό χρειάζεται να χωρίσουμε αυτή τη διαδικασία σε δύο ενότητες, του σχεδιασμού και από της υλοποίησης. Στην ενότητα του σχεδιασμού το σημαντικότερο είναι ο προσδιορισμός του «δέκτη», σε ποιους δηλ. απευθύνεται, λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία μαθητών, το μαθησιακό επίπεδο, τις ιδιαιτερότητες της τάξης και ποιοι είναι οι στόχοι, δηλ. τι θέλουμε να πετύχουμε μέσα από το εκπαιδευτικό βίντεο. Στη συνέχεια έγινε προσπάθεια να εντάξουμε τους στόχους μέσα σε ένα πλαίσιο σεναρίου, που θα εξελισσόταν ανάμεσα στους δύο βασικούς ήρωες. Το σενάριο μέσα από το διάλογο παίρνει μορφή και στη συνέχεια γίνεται μετάβαση στο σχεδιαστικό κομμάτι, ώστε να υπάρξει ένας καλός συνδυασμός διαλόγου, ηρώων και στόχων για να πετύχουμε το καλύτερο δυνατό εκπαιδευτικό αποτέλεσμα. Σε αυτό το μέρος κυριαρχεί η φαντασία, η γνώση αλλά και η δημιουργικότητα. Στην ενότητα της υλοποίησης ο σχεδιασμός αρχίζει να αποκτά νόημα. Πολλές φορές, βέβαια, προσαρμόζεται η σχεδίαση σε ότι μπορούμε να πραγματοποιήσουμε καθώς, ας μην αμελούμε ότι η δημιουργία μιας σειράς κινουμένων σχεδίων είναι ένα σύνθετο και δύσκολο εγχείρημα. Η δημιουργία του ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού είναι μια σημαντική διαδικασία που ανταμείβει το δημιουργό μόλις ολοκληρωθεί, αλλά ανταμείβει και η μετέπειτα παρουσίαση στην τάξη και η ανατροφοδότηση, που δέχεται από το κοινό-μαθητές. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η σειρά των κινουμένων σχεδίων να εφαρμόζεται στην τάξη, ώστε να φανούν τόσο τα θετικά αποτελέσματα όσο και να σημειωθούν και οι αδυναμίες και τα προβλήματα για να υπάρξει βελτίωση σε μια επόμενη φάση επέκτασης. Στο επεισόδιο των κινουμένων σχεδίων με τίτλο «Από το δίκτυο από το Διαδίκτυο» οι μαθητές ήρθαν για πρώτη φορά σε επαφή με έννοιες, που σχετιζόταν με την έννοια του μητροπολιτικού δικτύου και του δικτύου ευρείας περιοχής, ήταν σε θέση μετά την Σελίδα 17 από 22
προβολή του επεισοδίου να απαντούν σωστά στις ερωτήσεις κατανόησης, γεγονός που αποδεικνύει ότι κατανόησαν επαρκώς το περιεχόμενο. Βέβαια, στο σημείο αυτό θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί ότι το μέρος του επεισοδίου που τους κέντρισε έντονα το ενδιαφέρον ήταν το μέρος που μιλούσε για τους ιούς, που μπορούν να προσβάλουν τον υπολογιστή και για αυτό συνεχώς έκαναν ερωτήσεις για να μάθουν περισσότερα για αυτό το θέμα. Στη συνέχεια η εργασία των μαθητών σε ομάδα είχε ιδιαίτερα θετικά και ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Οι μαθητές δούλεψαν ακολουθώντας συμβουλευόμενοι τις οδηγίες που τους δόθηκαν και μπόρεσαν να δημιουργήσουν τόσο αξιόλογες παρουσιάσεις όσο και διαδραστικά κουίζ. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια οι ίδιοι οι μαθητές έγιναν παραγωγοί της γνώσης και έγινε διάχυση αυτής από τους ίδιους τους μαθητές, γεγονός που αποδείχτηκε ιδιαίτερα αποτελεσματικό. Οι παρουσιάσεις που δημιούργησαν και παρακολούθησαν οι μαθητές έκαστης ομάδας κέντρισε την προσοχή τους, γιατί πληροφορήθηκαν για σημαντικούς σταθμούς στην εξέλιξη του Διαδικτύου και κατανόησαν την πορεία και την εξέλιξη που έχει γίνει από τότε που δημιουργήθηκε το πρώτο τοπικό δίκτυο μέχρι τα Web 2.0 εργαλεία, που χρησιμοποιούνται σήμερα ευρέως. Και στη δεύτερη παρουσίαση δόθηκε η δυνατότητα στους μαθητές να ελέγξουν τις γνώσεις, που είχαν αποκομίσει από την παρακολούθηση των προηγούμενων επεισοδίων. Εκτός από τον έλεγχο δόθηκε ο ορισμός του Διαδικτύου, γιατί ενώ οι μαθητές το χρησιμοποιούν με αρκετή συχνότητα στην καθημερινότητά τους, εντούτοις μέσα από την αξιολόγηση των ερωτηματολογίων φάνηκε ότι δε γνωρίζουν τι ακριβώς είναι. Η πληροφορία που εντυπωσίασε και εξέπληξε τους μαθητές ήταν ο τρόπος με τον οποίο μεταφέρονται οι πληροφορίες μέσω διαδικτύου καθώς και η ταχύτητα που πραγματοποιείται αυτή η λήψη.. Τέλος, η ομαδική συμπλήρωση του διαδραστικού κουίζ που συμπλήρωσαν οι ομάδες των μαθητών αποδείχτηκε ιδιαιτέρα σημαντική. Μέσα από Σελίδα 18 από 22
τη γόνιμη ανταλλαγή απόψεων και την επιχειρηματολογία, που πρόβαλλαν οι μαθητές, επέλεγαν ποια θεωρούσαν ως την πιο πιθανή απάντηση. Η άμεση ανατροφοδότηση που τους παρείχε η εφαρμογή που χρησιμοποιήθηκε τους έδινε τη δυνατότητα να ελέγχουν άμεσα την ορθότητα των απαντήσεών τους καθώς και οι οδηγίες που δινόταν από την ομάδα δημιουργίας του κουίζ σε περίπτωση που η μια έδινε κάποια λάθος απάντηση. Τα κυριότερα σημεία που προέκυψαν από την υλοποίηση της εκπαιδευτικής παρέμβασης είναι τα ακόλουθα: -Οι μαθητές παρακολουθούν προσεκτικά, με μεγάλο ενδιαφέρον και με απόλυτη ησυχία το επεισόδιο κινουμένων σχεδίων. - Οι μαθητές ήταν σε θέση να απαντούν σωστά στις ερωτήσεις που τους γινόταν μετά την ολοκλήρωση κάθε επεισοδίου, γεγονός που επιβεβαιώνει την παραπάνω διαπίστωση για τον τρόπο της παρακολούθησης των επεισοδίων καθώς και ότι είχαν κατανοήσει το αντίστοιχο περιεχόμενο. -Οι ίδιοι οι μαθητές διαπίστωσαν ότι κατά τη διάρκεια ενασχόλησής τους με τις υπό διερεύνηση θεματικές ενότητες άντλησαν χρήσιμες γνώσεις και πληροφορίες που ήταν σε θέση όχι μόνο να κατανοήσουν οι ίδιοι αλλά και να μεταφέρουν με εύστοχο και αποτελεσματικό τρόπο και στους συμμαθητές τους. Επίσης, μέσα από την πραγματοποίηση της έρευνας επισκόπησης μέσω ερωτηματολογίου έγινε προσπάθεια να διαπιστωθούν αφενός οι προϋπάρχουσες αντιλήψεις και γνώσεις των δωδεκάχρονων μαθητών για τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και αφετέρου η τυχόν αλλαγή που προέκυψε σε αυτές μετά την υλοποίηση των εκπαιδευτικών παρεμβάσεων. Τα συμπεράσματα της παρούσας εργασίας δείχνουν ότι με την ενσωμάτωση των εφαρμογών της πληροφορικής και της τεχνολογίας στην ενεργό εκπαιδευτική πραγματικότητα, η διαδικασία της μάθησης αποκτά μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τους μαθητές. Αυτό ενδεχομένως να οφείλεται στο γεγονός ότι τα νέα διαδραστικά και Σελίδα 19 από 22
ψηφιακά μέσα εκπαίδευσης και μάθησης αφενός βελτιώνουν την ποιότητα της διδασκαλίας και αφετέρου προσφέρουν διευκολύνσεις τόσο στους εκπαιδευτικούς, όσο και πλεονεκτήματα μάθησης στους μαθητές μέσα από τις πολλαπλές εφαρμογές τους. Καταγράφοντας και ομαδοποιώντας τις απαντήσεις των μαθητών και των μαθητριών που δόθηκαν κατά τη διάρκεια της ανοιχτής ολιγόλεπτης συνέντευξης, τα κυριότερα σημεία που χρειάζεται να σημειωθούν είναι τα ακόλουθα: - Όλοι οι μαθητές, ανεξαρτήτου φύλου, συνειδητοποίησαν ότι έμαθαν καινούριες έννοιες που δεν τις γνώριζαν καθόλου. - Ο δεύτερος κύκλος των επεισοδίων τους φάνηκε ιδιαίτερα ενδιαφέρον, γιατί απόκτησαν γνώσεις που θα τους είναι χρήσιμες και στο μέλλον. - Μπόρεσαν και ανακάλεσαν στη μνήμη τους όλα τα είδη των δικτύων που έμαθαν με την ακριβή ονομασία τους. - Το πιο σημαντικό στοιχείο είναι ότι οι μαθητές συνειδητοποίησαν ότι το Διαδίκτυο εκτός από τα πλεονεκτήματα έχει και μειονεκτήματα και ότι χρειάζεται να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί κατά την πλοήγησή τους σε αυτό. Συμπερασματικά, μέσα από το σύνολο των εκπαιδευτικών παρεμβάσεων, των αξιολογικών ερευνητικών εργαλείων, που χρησιμοποιηθήκαν διαπιστώθηκε μια σταδιακή και προοδευτική επέκταση των γνώσεων των μαθητών και κατανόηση σύνθετων εννοιών, παρόλο που ερχόταν σε επαφή για πρώτη φορά με αυτές και δε διέθεταν εκ των πρότερων ένα ανάλογο γνωστικό υπόβαθρο. Η αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων χρειάζεται ως ένα βαθμό να αποδοθεί και στη χρησιμοποιούμενη μεθοδολογία και τις τεχνικές. Η χρήση των βίντεο και των κινούμενων σχεδίων σε συνδυασμό με παράπλευρες δράσεις, που ενθαρρύνουν την προσωπική εμπλοκή των μαθητών αλλά και τη συνεργατική μάθηση, αποδεικνύεται εκ των πραγμάτων ένας ιδιαίτερα αποτελεσματικός συνδυασμός. Το εντυπωσιακό είναι ότι οι μαθητές αποδέχτηκαν με μεγάλη άνεση και ευκολία τον νέο Σελίδα 20 από 22
τρόπο της διδακτικής προσέγγισης, που χρησιμοποιήθηκε παρόλο που το γνωστικό αντικείμενο στο οποίο εστιαζόταν ήταν σε μεγάλο βαθμό άγνωστο σε εκείνους και στηριζόταν μόνοι στις άτυπες και εμπειρικές γνώσεις τους. 5.2 Σχέση με άλλες ανοιχτές εκπαιδευτικές πρακτικές Δεν αντλεί και δεν παίρνει στοιχεία από κάποια άλλη πρακτική. 5.3 Αξιοποίηση, Γενίκευση, Επεκτασιμότητα Η συγκεκριμένη εκπαιδευτική παρέμβαση θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για τη διδασκαλία των εννοιών του δικτύου και του Διαδικτύου σε μαθητές από Δ δημοτικού και μετά είτε διδάσκονται στο σχολείο το μάθημα της Πληροφορικής είτε όχι. Οι ήρωες που παρουσιάζονται στο βίντεο των κινουμένων σχεδίων χρησιμοποιούν απλή και κατανοητή γλώσσα για να μπορεί να γίνεται αντιληπτή από το σύνολο των μαθητών. Οι παρουσιάσεις και τα διαδραστικά κουίζ που έχουν δημιουργηθεί από τους ίδιους τους μαθητές μπορούν να αποτελέσουν ένα γόνιμο και ουσιαστικό εποπτικό υλικό για την ένταξή τους σε ανάλογες εκπαιδευτικές δράσεις. Σελίδα 21 από 22
6. Πρόσθετο υλικό που αξιοποιήθηκε Αναφέρετε τυχόν πρόσθετο υλικό που αξιοποιήθηκε. Βιβλία Σημειώσεις Χάρτες Websites Λογισμικό Δώστε περισσότερες πληροφορίες για το υλικό (τίτλους, ηλεκτρονικές διευθύνσεις κλπ) Σελίδα 22 από 22