ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ «Αξιολόγηση υποδομών του λιμένα Ηρακλείου Έλεγχος ανταγωνιστικότητας στον τομέα της Κρουαζιέρας και των εμπορευματοκιβωτίων στην περιοχή της Μεσογείου» Διπλωματική Εργασία για το Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Κουδουμά Όλγα (Α.Μ 22100037) ΧΙΟΣ 20-09-2004

Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών «Αξιολόγηση υποδομών του λιμένα Ηρακλείου Έλεγχος ανταγωνιστικότητας στον τομέα της Κρουαζιέρας και των εμπορευματοκιβωτίων στην περιοχή της Μεσογείου» Διπλωματική Εργασία για το Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Κουδουμά Όλγα (Α.Μ 22100037) 20 Σεπτεμβρίου 2004 Συγγραφέας: Κουδουμά Όλγα... Επιβλέπων: Πάλλης Αθανάσιος... ΧΙΟΣ

Περιεχόμενα Πρόλογος.. 9 Εισαγωγή 11 Μέρος 1 ο :ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΛΙΜΕΝΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 14 Κεφάλαιο 1 ο : Σύντομη Ιστορική αναδρομή ανάπτυξης του Λιμένα Ηρακλείου... 14 Κεφάλαιο 2 ο : Η Λιμενική Υποδομή.. 15 2.1Προσήνεμος Μόλος..15 2.2 Ο Ενετικός Λιμένας.. 15 2.2.1 Χρήση Επαγγελματικών Αλιευτικών Σκαφών.. 15 2.2.2 Χρήση σκαφών αναψυχής.. 16 2.3 Προβλήτα μικρού Κουλέ.16 2.4 Προβλήτας I- Νηοδόχος I...16 2.5 Προβλήτα II Νηοδόχος II.16 2.6 Προβλήτας III- Νηοδόχος II 17 2.7 Προβλήτας IV- V και Νηοδόχος IV 17 2.8 Προβλήτας VI...18 Κεφάλαιο 3 ο : Χερσαίοι χώροι, κτίρια, δίκτυα και μηχανολογικός εξοπλισμός λιμένα...20 3.1 Χερσαίοι χώροι.20 3.2 Κτίρια.21 3.3 Δίκτυα 24 3.4 Ο Ηλεκτρομηχανολογικός Εξοπλισμός 25 Κεφάλαιο 4 ο : Οι Προσφερόμενες υπηρεσίες του λιμένα..28 4.1 Οι υπηρεσίες του λιμένα.28 4.1.1 Αλιευτικός λιμένας 28 4.1.2. Μαρίνα..28 4.1.3. Επιβατικός Λιμένας.28 4.1.4. Εμπορικός Λιμένας.29 4.1.5. Ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη...29 4.2 Υπηρεσίες προς επιβάτες..29 4.3. Υπηρεσίες προς πλοία..30 4.4. Υπηρεσίες για εμπορεύματα.30 Κεφάλαιο 5 ο : Ανάλυση παραμέτρων μακροοικονομικού περιβάλλοντος του λιμένα...32 5.1 Η εμπορευματική κίνηση του λιμένα.32 5.2 Εμπορευματική κίνηση εξωτερικού...40 5.3 Η επιβατική κίνηση του ΟΛΗ 41

ΜΕΡΟΣ 2 Ο : ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΚΙΒΩΤΙΩΝ 46 Ι. Γενικά στοιχεία για τα εμπορευματοκιβώτια.47 Κεφάλαιο 6 ο :Ιστορική εξέλιξη των μοναδοποιημένων φορτίων.47 Κεφάλαιο 7 ο : Είδη εμπορευματοκιβωτίων 49 Κεφάλαιο 8 ο : Είδη Πλοίων Μεταφοράς Ε/Κ.51 8.1 Πλοία κατακόρυφης διακινήσεως Ε/Κ..51 8.2 Πλοία οριζόντιας διακινήσεως Ε/Κ 52 8.3 Πλοία μικτής χρήσεως.53 8.4 Φορτηγιδοφόρα πλοία (barge-carriers) 54 8.5 Conbulkers³..55 Κεφάλαιο 9 ο : Επιπτώσεις από την διακίνηση των προϊόντων μέσω Ε/Κ 56 ΙΙ. Περιγραφή της αγοράς της Μεσογείου..58 Κεφάλαιο 10 ο : Ναυτιλιακές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην Μεσόγειο.. 58 10.1. MSC Container Line.58 10.2. Evergreen Mediterranean Services...58 10.3. ALP Mediterranean Services..59 10.4. Hapaq Lloyd Mediterranean and Black Sea Services..59 10.5. P&O Nedloyd- Europe and Mediterranean Services..59 10.6. Cosco Group- Δρομολόγια.60 10.7 SARLIS Container Servise - Δρομολόγια & Προορισμοί...60 Κεφάλαιο 11 ο : Η διακίνηση Ε/Κ στην Μεσόγειο 61 Κεφάλαιο 12 ο : Γενικά χαρακτηριστικά βασικών λιμένων διακινήσεως Ε/Κ στην περιοχή της Μεσογείου.. 65 12.1. Λιμένας Catania.... 65 12.2 Λιμένας Taranto.65 12.3 Λιμένας «Αστακός-Πλατυγιάλι»...66 12.4. Λιμένας Ηaydarpasa έναντι Κωνσταντινουπόλεως, Τουρκία 66 12.5. Λιμένας IZMIR, Τουρκία..67 12.6. Λιμένας Λάρνακας, Κύπρος 67 12.7. Λιμένας Λεμεσού, Κύπρος..68 12.8. Λιμένας Alexandria, Αίγυπτος.69 12.9. Λιμένας Damietta - Λιμενικός Σταθμός Διακινήσεως Ε/Κ, Αίγυπτος 70 12.10.Λιμένας Port Said, Αίγυπτος.. 70 12.11. Λιμένας Ashdod, Ισραήλ... 72 12.12. Λιμένας Haifa, Ισραήλ..72 Κεφάλαιο 13 ο : Ανταγωνιστικοί λιμένες διακινήσεως Ε/Κ Ανατολικής Μεσογείου: Συναξιολόγηση υλικοτεχνικής υποδομής. 74

ΜΕΡΟΣ 3 Ο : ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΤΗΣ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΟΠΛΟΪΑΣ... 77 Ι. Γενμικά στοιχεία για τις Κρουαζιέρες.. 77 Κεφάλαιο 14 ο : Τα πρώτα ταξίδια Κρουαζιέρας 78 Κεφάλαιο 15 ο : Τύποι Κρουαζιερόπλοιων.. 80 Κεφάλαιο 16 ο : Λιμένες Προσέγγισης Κρουαζιερόπλοιων 82 Κεφάλαιο 17 ο : Υφιστάμενη κατάσταση και δυναμική στις Κρουαζιέρες... 84 Κεφάλαιο 18 ο : Οι προοπτικές για το μέλλον της κρουαζιέρας 86 ΙΙ. Περιγραφή της αγοράς της Μεσογείου.. 88 Κεφάλαιο 19 Ο : Κρουαζιέρες, Κρουαζιερόπλοια και Εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Μεσόγειο.. 88 20.1 Λιμένας Ηρακλείου 95 20.2 Λιμένας Πειραιά. 95 20.3 Λιμένες Κύπρου. 97 20.3.1 Λιμένας Λεμεσού Κύπρου...98 20.3.2 Λιμένας Λάρνακας, Κύπρος. 98 20.4 Λιμένας Σμύρνης (Τουρκία).99 20.5 Λιμένας Χάιφα (Ισραήλ) 99 20.6 Λιμένων Δυτικής Μεσογείου 99 ΜΕΡΟΣ 4 Ο : ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΟΥ ΛΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΧΡΗΣΤΕΣ- SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ..101 Κεφάλαιο 21 ο : Ανάλυση υπηρεσίλων από χρήστες του λιμένα.. 101 21.1 Παρουσίαση ερωτηματολογίου.101 21.2 Περιγραφή επιχειρήσεων χρηστών..102 21.2.1 Εταιρείες μεταφοράς Containers...102 21.2.2 Τουριστικά πρακτορεία...106 Κεφάλαιο 22 ο : S.W.O.T. Ανάλυση 109 22.1 Προσδιορισμός δυνάμεων και αδυναμιών..109 22.1.1 Ισχυρά σημεία..109 22.1.2 Αδύνατα Σημεία 111 22.2 Προσδιορισμός ευκαιριών και απειλών 114 22.2.1 Ευκαιρίες...114 22.2.2 Απειλές..116 Συμπεράσματα 118 Βιβλιογραφία.. 121 Παράρτημα..124

Περιεχόμενα Διαγραμμάτων Διάγραμμα 1: Εμπορευματική κίνηση ΟΛΗ (1998-2002) 37 Διάγραμμα 2: Εμπορευματική κίνηση έως τα μέσα του 2003..38 Διάγραμμα 3: Μηνιαία εμπορευματική κίνηση ανά κατηγορία φορτίου...39 Διάγραμμα 4: Μηνιαία κίνηση επιβατών..44 Διάγραμμα 5: Διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων στην Μεσόγειο.64 Διάγραμμα 6 ο : Αριθμός κατάπλου κρουαζιερόπλοιων (1991-2001) 96 Διάγραμμα 7 ο : Από\ Επιβιβάσεις επιβατών ανά κατάπλου (1991-2001)..97 Διάγραμμα 8: Κατάπλοι των επιβατικών πλοίων στον λιμένα του Ισραήλ 99 Διάγραμμα 9: Βαθμός ικανοποίησης χρηστών 103 Διάγραμμα 10: Αξιολόγηση υπηρεσιών του λιμένα..104 Διάγραμμα 11: Αξιολόγηση υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας...105 Διάγραμμα 12: Βαθμός ικανοποίησης χρηστών...105 Διάγραμμα 13: Βαθμός ικανοποίησης χρηστών.. 107 Διάγραμμα 14: Αξιολόγηση υπηρεσιών του λιμένα..107 Διάγραμμα 15: Βαθμός ικανοποίησης χρηστών...108

Περιεχόμενα Πινάκων Πίνακας 1: Η Λιμενική Υποδομή 18 Πίνακας 2: Χερσαίοι χώροι ανά Προβλήτα.20 Πίνακας 3: Κτιριακές Εγκαταστάσεις Λιμένα..21 Πίνακας 4: Ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός λιμένα.26 Πίνακας 5: Εμπορευματική κίνηση λιμένα ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (1998-2001) Εισαγωγές στο Λιμένα 33 Πίνακας 6 :Εμπορευματική κίνηση ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (1998-2001) Εξαγωγές στο Λιμένα.35 Πίνακας 7: Εμπορευματική κίνηση λιμένα (1998-2002) 37 Πίνακας 8: Εμπορευματική κίνηση εξωτερικού...40 Πίνακας 9: Εγχώριες ακτοπλοϊκές γραμμές.41 Πίνακας 10: Συνολική επιβατική κίνηση...41 Πίνακας 11: Επιβατική κίνηση στο Λιμένα Ηρακλείου (1998-2002) 42 Πίνακας 12 : Επιβατική κίνηση τουριστικών πλοίων (1998-2002)...42 Πίνακας 13: Κίνηση τροχοφόρων οχημάτων στο Λιμένα Ηρακλείου..43 Πίνακας 14: Κατάπλοι πλοίων στο Λιμένα Ηρακλείου (1998-2001)..44 Πίνακας 15: Κίνηση επιβατών - πλοίων στο Λιμένα Ηρακλείου (1998-2001)...45 Πίνακας 16: Ελάχιστες εσωτερικές διστάσεις και όγκος Ε/Κ 50

Πίνακας 17: Βασικά χαρακτηριστικά των κιβωτιαγωγών πλοίων.52 Πίνακας 18: Βασικά χαρακτηριστικά πλοίων Ro-Ro..52 Πίνακας 19: Χαρακτηριστικά φορτηγιδοφόρων πλοίων.54 Πίνακας 20: Χαρακτηριστικά φορτηγίδων 55 Πίνακας 21: Οι πρώτοι λιμένες διακίνησης Ε/Κ στην Μεσόγειο..62 Πίνακας 22: Χαρακτηριστικά της κρουαζιέρας στην περιοχή της Μεσογείου.88 Πίνακας 23: Εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ανατολική Μεσόγειο και τα πλοία τους 90 Πίνακας 24: Εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Μεσόγειο και τα πλοία τους..91 Πίνακας 25: Βασικά χαρακτηριστικά κρουαζιερόπλοιων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή της Μεσογείου...92 Πίνακας 26: Κίνηση κρουαζιερόπλοιων στους λιμένες της Κύπρου 98 Πίνακας 27: Κίνηση των επιβατών κρουαζιερόπλοιων σε λιμένες της δυτικής Μεσογείου...100 Πίνακας 28: Δυνάμεις- Αδυναμίες Λιμένα Ηρακλείου..109 Πίνακας 29: Ευκαιρίες- Απειλές Λιμένα Ηρακλείου...114

Πρόλογος Η παρούσα μελέτη εξετάζει διεξοδικά τη θέση του λιμένα Ηρακλείου στην περιοχή της Μεσογείου αναφορικά με την αγορά των κρουαζιερόπλοιων και των Ε/Κ. Στην προσπάθεια αυτή συμπεριλήφθηκαν και αναλύθηκαν τα ανταγωνιστικά λιμάνια της περιοχής της Μεσογείου. Με την εκπόνηση της και την ανάλυση όλων των σχετικών παραμέτρων έγινε προσπάθεια να κατανοητή η κατάσταση που επικρατεί στην αγορά και η θέση που κατέχει ο λιμένας σε αυτήν. Κύριος σκοπός ήταν να καταγραφούν τα δυνατά και αδύνατα σημεία που εμφανίζει ο λιμένας στο εσωτερικό περιβάλλον του και πως αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν προς όφελος του. Ενώ ταυτόχρονα έγιναν προσπάθειες να εντοπιστούν οι ευκαιρίες που πρέπει να εκμεταλλευτεί και οι απειλές που πρέπει να αποφύγει για την περαιτέρω ανάπτυξη του. Για την σφαιρική εξέταση του θέματος ήταν απαραίτητη η ανάπτυξη τεσσάρων βασικών ενοτήτων. Το πρώτο μέρος παρουσιάζει την γενική περιγραφή του λιμένα και απαρτίζεται από πέντε κεφάλαια. Αρχίζοντας με μια σύντομη ιστορική αναδρομή της ανάπτυξης του λιμένα και εν συνεχεία παρατίθεται αναλυτική περιγραφή της Λιμενικής Υποδομής, εξετάζοντας τον λιμένα ως προς τον προσήνεμο μόλο του και τα επιμέρους τμήματα που απαρτίζεται, τον ενετικός λιμένας και τις έξι προβλήτες. Στο τρίτο κεφάλαιο εξετάζονται οι χερσαίοι χώροι, τα κτίρια, τα δίκτυα και ο μηχανολογικός εξοπλισμός του λιμένα. Το κεφάλαιο που ακολουθεί περιγράφει τις προσφερόμενες υπηρεσίες του λιμένα γενικά αλλά και προς τους επιβάτες, τα πλοία και τέλος τα εμπορεύματα. Τέλος παρατίθεται σύντομη ανάλυση των παραμέτρων του μακροοικονομικού περιβάλλοντος του λιμένα, όπου παρουσιάζονται στοιχεία κίνησης εμπορευμάτων και επιβατών από και προς τον λιμένα. Στο μέρος που ακολουθεί παρουσιάζεται η περιγραφή του κλάδου των εμπορευματοκιβωτίων. Το μέρος αυτό χωρίζεται σε δύο επιμέρους υποενότητες, την παράθεση κάποιων γενικών στοιχείων του κλάδου και την περιγραφή της αγοράς της Μεσογείου. Η πρώτη υποενότητα που κάνει αναφορά στα γενικά στοιχεία του κλάδου απαρτίζεται από τέσσερα κεφάλαια, στο πρώτο παρατίθεται η ιστορική εξέλιξη των εμπορευματοκιβωτίων, στα δύο επόμενα παρουσιάζονται τα είδη εμπορευματοκιβωτίων και τα πλοία που τα μεταφέρουν αντίστοιχα. Το ένατο και τελευταίο κεφάλαιο της παρούσας υποενότητας αναφέρονται οι επιπτώσεις από την διακίνηση των προϊόντων με την χρήση εμπορευματοκιβωτίων. Στην δεύτερη υποενότητα παρατίθενται αναλυτικά στοιχεία για τις ναυτιλιακές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Μεσόγειο καθώς και στοιχεία διακίνησης. Εν συνεχεία ακολουθεί λεπτομερής περιγραφή της υποδομής βασικών λιμένων διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων στην περιοχή εξέτασης και τέλος η συναξιολόγηση των παραπάνω υποδομών. Στο τρίτο μέρος όπου και περιγράφεται ο κλάδος των κρουαζιερόπλοιων, αρχικά παρατίθενται κάποια πολύ γενικά στοιχεία του κλάδου, όπως τα πρώτα ταξίδια κρουαζιέρας, οι συνήθεις τύποι κρουαζιερόπλοιων, τα χαρακτηριστικά λιμένων προσέγγισης κρουαζιερόπλοιων. Εν συνεχεία περιγράφεται η υφιστάμενη κατάσταση και η δυναμική του κλάδου και τέλος αναφέρονται οι προοπτικές για το μέλλον του κλάδου. Η δεύτερη υποενότητα που απαρτίζεται από τα κεφάλαιο είκοσι και εικοσιένα

αναφέρονται αντίστοιχα στις κρουαζιέρες, τα κρουαζιερόπλοια και της εταιρείες στην Μεσόγειο και την υφιστάμενη κατάσταση των λιμένων της περιοχής. Τα τελευταία δύο κεφάλαια απαρτίζουν το τέταρτο και τελευταίο μέρος της παρούσας μελέτης που αναφέρεται στην αξιολόγηση των χρηστών για τις υπηρεσίες που παρέχει ο λιμένας και την SWOT ανάλυση. Τα στοιχεία για την συγγραφή του συγκεκριμένου μέρους συλλέχθηκαν μετά από προσωπική συνέντευξη με μακροχρόνιους χρήστες του λιμένα. Η παραπάνω ανάλυση οδήγησε στην διεξαγωγή καίριων συμπερασμάτων για το σύνολο του λιμένα και κάθε τομέα του χώρια. Διαπιστώθηκαν κάποιες ελλείψεις σε επίπεδα υποδομών σε σχέση με άλλα σύγχρονα λιμάνια της Μεσογείου. Τα προβλήματα αυτά είναι αναγκαίο να αντιμετωπιστούν άμεσα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο έτσι ώστε ο λιμένας να διατηρήσει την όποια θέση διαθέτει στις αγορές που δραστηριοποιείται και μελλοντικά να την αναπτύξει. Ταυτόχρονα παραθέτονται κάποιες βασικές προτάσεις για την καλύτερη λειτουργία του λιμένα και κυρίως την αύξηση της κίνηση του. Βασικότερη από τις οποίες κρίνεται η μελλοντική συνεργασία με άλλα λιμάνια της Μεσογείου και κυρίως τον λιμένα Πειραιά. Σε μια τέτοια περίπτωση ο λιμένας θα πρέπει να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης των υποδομών του ώστε να καταφέρει να αποκτήσει τα απαραίτητα χαρακτηριστικά ενός συμπληρωματικός λιμένας.

Εισαγωγή Μέχρι πριν λίγα χρόνια σχεδόν όλα τα λιμάνια ανά τον κόσμο είχαν ένα καθαρά δημόσιο χαρακτήρα αφού η μία πλευρά του ρόλου που καλούνταν να αναλάβουν αφορούσε την κάλυψη της ανάγκης για μεταφορά των κατοίκων της γειτνιάζουσας περιοχής, ή επισκεπτών σε αυτή. Βασικό μέλημα της τότε διοίκησης ήταν η μαζική παραγωγή ορισμένων και πολύ συγκεκριμένων λιμενικών υπηρεσιών, χωρίς να γίνεται κάποια διάκριση σε πελάτη χρήστη του λιμανιού με σκοπό την προσφορά σε αυτόν ιδιαίτερων υπηρεσιών ή γενικότερα καλύτερης εξυπηρέτησης. Φυσικά οι ισχύουσες συνθήκες λειτουργίας έχουν κι ένα ανάλογο αντίκτυπο στο επίπεδο υποδομών, μηχανημάτων ή άλλων περιουσιακών στοιχείων του εκάστοτε λιμένα. Όταν η μορφή, η διάρθρωση και η διοίκηση των λιμενικών οργανισμών είναι δημόσια δε μπορεί παρά και η χρηματοδότηση αυτών με σκοπό την επένδυση σε υποδομές (ακίνητα περιουσιακά στοιχεία) ή ανωδομές (κινητά περιουσιακά στοιχεία) να είναι δημόσια κρατική. Στην περίπτωση αυτή γίνεται αντιληπτό πως οι κεφαλαιακοί πόροι που πρόκειται να διατεθούν είναι περιορισμένοι. Λόγοι που με τη σειρά τους οδηγούν σε αργά βήματα βελτίωσης των υποδομών ή αντικατάστασης των απαρχαιωμένων μηχανημάτων. Σήμερα όμως, ο νέος ρόλος που καλούνται να παίξουν τα λιμάνια σχετίζεται άμεσα με τη μεγαλύτερη εκείνη ιδέα που τα σύγχρονα κράτη έχουν αντιληφθεί, κατανοήσει και ενστερνιστεί ως συνδυασμένη μεταφορική αλυσίδα. Έτσι, στη σύγχρονη εποχή, ως «λιμένες» δεν ορίζονται απλά κάποια γεωγραφικά σημεία στα οποία μπορούν να εξυπηρετηθούν μόνο οι συνήθεις χρήστες λιμανιού της θαλάσσιας μεταφοράς αλλά και άλλοι πελάτες που ενδιαφέρονται για τη λιμενική υπηρεσία και θαλάσσια μεταφορά ως ένα μέρος της συνολικής πολυτροπικής διακίνησης εμπορευμάτων. Οι αλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο από το 1970 μέχρι σήμερα, έχουν αλληλεπιδράσει στο διεθνές εμπόριο, με αποτέλεσμα την αύξηση του όγκου και την αλλαγή στη φύση της θαλάσσιας μεταφορικής διαδικασίας. Η προοδευτική ελαχιστοποίηση της σημασίας των εθνικών συνόρων στο διεθνές εμπόριο στην εποχή της παγκοσμιοποίησης είναι πραγματικότητα. Πολλές οικονομίες, αρχικά προσαρμοσμένες στην εσωτερική αγορά, έχουν πλέον διευρύνει τις βλέψεις τους σε διεθνείς αγορές. Μεγάλες επιχειρήσεις υποβάλλονται σε μία παγκόσμια διαδικασία επέκτασης και ενοποίησης. Η αύξηση του εμπορίου συνέβαλε και συνέπεσε με την αξιόλογη πρόοδο των τεχνολογιών θαλάσσιας μεταφοράς, ειδικά εκείνων που αφορούν στην ανάπτυξη της χωρητικότητας των πλοίων, στον εξοπλισμό διαχείρισης φορτίων και στην εξέλιξη της πληροφορικής. Οι λιμένες, ένα «μίγμα βιομηχανίας και υπηρεσιών που υπηρετούν συγκεκριμένες παραγωγικές διαδικασίες» (Suykens, 1986), έχουν βρεθεί σε μία διαδικασία διαρθρωτικών αλλαγών. Οι αλλαγές αυτές αποτελούν εν μέρει προϊόν των προαναφερθέντων φαινομένων και εν μέρει προϊόν των ενδογενών εξελίξεων, εξαιτίας των ραγδαίων τεχνολογικών μεταβολών. Οι λιμένες αποτελούν πλέον σημεία συγκέντρωσης σημαντικού αριθμού δραστηριοτήτων Logistics, αποτέλεσμα της δημιουργίας βιομηχανικών δικτύων και των νέων σχέσεων μεταφορικών υπηρεσιών και

παραγωγικής διαδικασίας. Ολοένα και περισσότερο το σύνολο των θαλάσσιων μεταφορών, ακόμα και το cabotage, αποτελούν τμήματα της αλυσίδας μεταφοράς. Αναπτύσσονται, επίσης, συνδέσεις με χερσαία μέσα μεταφοράς και δίκτυα τα οποία είναι αφιερωμένα στην πραγματοποίηση multimodal μεταφορών. Η διάδοση των μοναδοποιημένων φορτίων έχει δημιουργήσει πρόσθετα κριτήρια επιλογής λιμένα, στα παραδοσιακά της τιμής και της γεωγραφικής θέσης, εμφανή από τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Με την αποτελεσματικότητα της διαχείρισης φορτίων και των συνδέσεων μέσων μεταφοράς να αποκτούν ιδιαίτερη σημασία, τα γεωγραφικά μονοπώλια που διατηρούσαν ορισμένοι λιμένες τείνουν να εκλείψουν. Όταν οι χρήστες των λιμένων, τόσο οι πλοιοκτήτες οι οποίοι συχνά μετατρέπονται σε πολυτροπικούς μεταφορείς όσο και οι ιδιοκτήτες φορτίων, απαιτούν νέες υπηρεσίες, η ανταγωνιστικότητα των λιμένων αποτελεί συνάρτηση της δυνατότητας προσφοράς πολλαπλών υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας. Το λιμενικό προϊόν πλέον γίνεται σύνθετο και μπορεί να θεωρηθεί ως το αποτέλεσμα της λειτουργίας μιας αλυσίδας αλληλένδετων δραστηριοτήτων, που αναπτύσσονται στην περιοχή του λιμένα, με στόχο την ικανοποίηση περιβαλλοντικά φιλικών και οικονομικά αποτελεσματικότερων μεταφορών. Ο λιμένας ως σύνολο αποτελεί μία σύνδεση με τη συνολική αλυσίδα logistics. Η σχετική σπουδαιότητα των κρίκων αυτής της αλυσίδας μεταβάλλεται στην πορεία αυτού του χρόνου. Η παραγωγική ικανότητα των λιμένων συνδέεται με τη βελτίωση της συνολικής αλυσίδας μεταφορών και όχι μόνο του θαλάσσιου στοιχείου. Συνεπώς, η λιμενική ανταγωνιστικότητα και ο λιμενικός σχεδιασμός συσχετίζεται με τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά των υπόλοιπων τμημάτων του δικτύου. Προκειμένου να ικανοποιήσει τα νέα χαρακτηριστικά της ζήτησης στις μεταφορές η λιμενική βιομηχανία υιοθετεί νέες τεχνολογίες και αναλαμβάνει επενδύσεις υψηλών προϋπολογισμών. Η ανάγκη να καλυφθεί το συνεπαγόμενο πρόσθετο κόστος συνέβαλε στην αύξηση του λιμενικού ανταγωνισμού. Παράλληλα, έχει γίνει εμφανής η αύξηση του ανταγωνισμού μεταξύ των διάφορων μεταφορικών μέσων στην προσπάθεια να προσελκύσουν τα πλέον κερδοφόρα μοναδοποιημένα φορτία. Όλες αυτές οι αλλαγές είχαν ως αποτέλεσμα τη μεταβολή της φύσης, της θέσης και της έκτασης της ενδοχώρας ενός λιμένα με αποτέλεσμα τα στοιχεία αυτά να θεωρούνται καθοριστικοί δείκτες για την επιτυχία ενός λιμένα. Στην Ευρώπη οι λιμένες της Βόρειας Θάλασσας χρησιμοποιούν και εξυπηρετούν ενδοχώρες τεράστιων διαστάσεων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη ριζική αλλαγή στις σχέσεις ανάμεσα στο λιμάνι και το άμεσο περιβάλλον του, για το οποίο οι λιμένες κατά το παρελθόν θεωρήθηκαν ως σημαντικός πόλος ανάπτυξης. Από το τέλος της δεκαετίας του 1960, αλλαγές στην τεχνολογία, (ειδικά εκείνες που συνδέονται με τα τερματικά φορτίων, τα εμπορευματοκιβώτια και τις roll on roll off μεθόδους φορτοεκφόρτωσης) έχουν αδυνατίσει τους ισχυρούς δεσμούς ανάμεσα στο λιμάνι και στις πόλεις γύρω απ αυτό (π.χ. Ρότερνταμ, Αμβούργο, Μασσαλία). Όμως, έχουν ισχυροποιήσει τη σχέση ανάμεσα στο λιμάνι και την ενδοχώρα του.

Λόγω των εξελίξεων αυτών, προέκυψε η ανάγκη να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο οι έχοντες την ευθύνη του εθνικού λιμενικού σχεδιασμού αντιμετωπίζουν τους λιμένες. Στο παρελθόν τα αντιμετώπισαν ως παράγοντα ανάπτυξης των παράκτιων περιοχών. Σήμερα η λιμενική πολιτική πρέπει να λαμβάνει υπόψη την υπάρχουσα γεωγραφία, τα πρότυπα που επιβάλλονται σε μία επικράτεια, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του πληθυσμού και των οικονομικών δραστηριοτήτων, τις λιμενικές υποδομές και τα συνδεόμενα μεταφορικά δίκτυα. Θα πρέπει, να θεωρεί τους λιμένες ως ένα σύνδεσμο για το όφελος εκτεταμένων περιοχών που είναι, ή μπορούν να είναι πολυεθνικές» 1. 1 Αθανάσιος Α. Πάλλης, Κωνσταντίνος Ι. Χλωμούδης, «Προς Μία Ευρωπαϊκή Λιμενική Πολιτική Η λιμενική βιομηχανία στην προοπτική της αειφόρου κινητικότητας», Εκδόσεις : Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2001.

Μέρος 1 ο :ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΛΙΜΕΝΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Κεφάλαιο 1 ο : Σύντομη Ιστορική αναδρομή της ανάπτυξης του Λιμένα Ηρακλείου Η κατασκευή και χρήση του λιμένα Ηρακλείου εντοπίζεται αρκετά νωρίς, από τα αρχαία χρόνια. Η ανάπτυξη και επέκτασή του με την πάροδο των χρόνων ακολούθησε τις εξελίξεις, έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες και απαιτήσεις της κάθε ιστορικής περιόδου. Κατά τους Μινωικούς χρόνους είχε αναπτυχθεί έντονη δραστηριότητα στην ανατολική λιμενολεκάνη του σημερινού λιμένα χρησιμοποιούμενη ως εμπορικό κέντρο συναλλαγών. Μεταγενέστερα, στους Ελληνικούς και Ρωμαϊκούς Χρόνους ως τους Βυζαντινούς το ενδιαφέρον στράφηκε σε άλλές γεωγραφικές περιοχές, ενώ επί Νικηφόρου Φωκά το λιμάνι τίθεται ξανά σε λειτουργία. Οι Ενετοί μετέφεραν και κατασκεύασαν το λιμάνι Ηρακλείου στην σημερινή θέση του που για την εποχή αυτή ήταν πραγματικά μεγάλο, καλά κατασκευασμένο και οχυρωμένο, με ευκολίες για την προσέγγιση, εξυπηρέτηση, τον ανεφοδιασμό και επισκευή των σκαφών που αποτελούσε σημαντικό κέντρο της Μεσογείου. Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας δεν έγινε καμία επέκταση του λιμένα, απλά αποκαταστάθηκαν οι ζημιές που έγιναν κατά την πολύχρονη πολιορκία της πόλης. Με την απελευθέρωση και την ανακήρυξη της Κρητικής Πολιτείας η σύνταξη μελέτης για την δημιουργία νέου λιμένα ανατέθηκε σε Γάλλους μηχανικούς, το οποίο θα έπρεπε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες όπως εν τω μεταξύ είχαν διαμορφωθεί. Η πρωτοβουλία αυτή είχε λαϊκή βάση και οι δαπάνες αρχικά καλύφθηκαν από έρανο που έγινε μεταξύ των κατοίκων του Ηρακλείου και διήρκησε 13 χρόνια από το1923 μέχρι το 1936. Η γενική ανάπτυξη του λιμένα ακολούθησε με αργό ρυθμό, κυρίως λόγω του πολέμου και το 1964 άρχισαν να εκτελούνται τα έργα επεκτάσεως του με τη δημιουργία νέας λμενολεκάνης, κατασκευή νέων λιμενικών έργων και εκβαθύνσεις του ώστε να αποκτήσει βάθη ικανά για την εξυπηρέτηση των σύγχρονων σκαφών.

Κεφάλαιο 2 ο : Η Λιμενική Υποδομή Ο λιμένας περιλαμβάνει τρεις λιμενολεκάνες από τις οποίες η μία είναι εσωτερική και οι άλλες δύο είναι εξωτερικές. Ο Ενετικός λιμένας, όπως ονομάζεται η εσωτερική λιμενολεκάνη έχει έκταση 35,300 m², ενώ οι δύο εξωτερικές είναι έκτασης 426,561 m² και 355,756 m² αντίστοιχα. Στο εσωτερικό των εξωτερικών λιμενολεκάνων σχηματίζονται πέντε προβλήτες η I, η II, η III, η IV-V και VI η τελευταία από τις οποίες αποτελεί τον υπήνεμο μόλο του λιμένα, ενώ η προστασία των Εξωτερικών λιμενολεκάνων προέρχεται από τον προσήνεμο μόλο. 2.1Προσήνεμος Μόλος Ο προσήνεμος μόλος του λιμένα περιλαμβάνει την θωράκιση του Ενετικού λιμανιού, και έχει συνολικό μήκος που φτάνει περίπου τα 2.390 μέτρα. Η κατεύθυνση του είναι παράλληλη με την ακτογραμμή. Η σύσταση του αποτελείται από τέσσερα τμήματα, το τμήμα 1-2 που έχει κατακόρυφα μέτωπα και από τις δύο πλευρές και έχει μήκος 830,50 m. Το τμήμα 2-3 έχει μήκος 150,20m. Το τμήμα 3-4 σχηματίζει διαπλάτυνση, ημικυκλική εν κάτοψη, διαμέτρου περίπου 16 μέτρων. Το τμήμα 4-5 έχει συνολικό μήκος 476,80m και ωφέλιμο βάθος που κυμαίνεται από 6,00m έως 10,00m. Το τμήμα 5-6 μήκος 486,00m και τέλος το τμήμα 6-6. 2.2 Ο Ενετικός Λιμένας Η λιμενολεκάνη του Ενετικού λιμένα είναι σχήματος ωοειδούς και κατέχει συνολική επιφάνειας 35,300m². Έχει κρηπιδώματα με συνολικό μήκος περίπου 900 μέτρα και ωφέλιμα βάθη 3 έως 4 μέτρα. 2.2.1 Χρήση Επαγγελματικών Αλιευτικών Σκαφών Τα δυτικά και βόρεια τμήμα του Ενετικού λιμένα χρησιμοποιείται από επαγγελματικά αλιευτικά σκάφη. Ο χερσαίος χώρος που προορίζεται για την εξυπηρέτηση των αλιευτικών σκαφών έχει πλάτος 2 μέτρα και μεταβαλλόμενο πλάτος από 4 μέχρι 10 μέτρα. Η κατάσταση που εμφανίζει το συγκεκριμένο μέρος του λιμένα δεν είναι η αναμενόμενη, αφού παρουσιάζει εικόνα κατάρρευσης, γεγονός που εγκυμονεί πολλούς κινδύνους ατυχήματος. Το δίκτυο ύδρευσης είναι σχεδόν ανύπαρκτο. Παρά τις παραπάνω διαπιστώσεις στον χώρο αυτό αποτίθενται τα υλικά και ο εξοπλισμός των αλιέων.

2.2.2 Χρήση σκαφών αναψυχής Στον Ενετικό λιμένα έχουν εγκατασταθεί δύο πλωτοί προβλήτες συνολικού μήκους 118m (ο ανατολικός 64m και ο δυτικός 54m) με σκοπό την εξυπηρέτηση τουριστικών σκαφών αναψυχής. Οι πλωτές αυτές προβλήτες είναι ελαφριάς κατασκευής και αποτελούνται από πλωτήρες και ξύλινο κατάστρωμα, με πλαίσιο από γαλβανιζέ λαμαρίνα. Επίσης είναι εξοπλισμένες με πιλλάρ παροχών, ενώ φέρουν και διαβάθρες. Εντός του λιμένα υπάρχει ράμπα για την ανέλκυση και καθέλκυση μικρών σκαφών. Η είσοδος του Ενετικού Λιμένα σχηματίζεται από την είσοδο του Κουλέ στο βόριο τμήμα και από την προβλήτα του μικρού Κουλέ στο νότιο. Τέλος το άνοιγμα του είναι της τάξεως των 40 μέτρων. 2.3 Προβλήτα μικρού Κουλέ Στην περιοχή που καταλαμβάνει η προβλήτα του μικρού Κουλέ υπάρχουν δέστρες, σε μία από αυτές δένει το ερευνητικό σκάφος του ΙΘΑΒΙΚ. Η ανατολική πλευρά του μικρού Κουλέ έχει μήκος 121 μέτρα περίπου και ωφέλιμο βάθος 8.0 m. 2.4 Προβλήτας I- Νηοδόχος I Ο προβλήτας I αποτελείται από την δυτική πλευρά μήκους 161,75m και ωφέλιμο βάθος -10,00m, την βόρεια πλευρά μήκους 74,97 και ωφέλιμου βάθους -10,00m, και την ανατολική πλευρά με μήκος 151m και ωφέλιμο βάθος -10,00m. Ένα μέρος της βόρειας πλευράς του προβλήτα I έχει υποστεί καθίζηση η οποία πιθανόν να προήλθε από πρόσκρουση πλοίου. Ο προβλήτας I χρησιμοποιείται για την πλώρο\πρυμνοδέτηση Ε\Γ και Ο\Γ πλοίων της ακτοπλοΐας και για τον σκοπό αυτό είναι τέσσερις ράμπες, δύο στο μέτωπο και μια από κάθε πλευρά. Στην συνέχεια του προβλήτα, το παραλιακό κομμάτι έχει μήκος 120,00 μέτρα και ωφέλιμο βάθος 8,00m, μαζί με την δυτική πλευρά του προβλήτα II σχηματίζει την Νηοδόχο I. Το κρηπίδωμα αυτό διαθέτει ράμπα πρυμνοδέτησης. Ο προβλήτας στο σύνολο του είναι εξοπλισμένος με 18 δέσμες συνολικά. 2.5 Προβλήτα II Νηοδόχος II Ο προβλήτας II έχει σχήμα τραπεζοειδές και αποτελείται από τη δυτική πλευρά, μήκους 168,87 m και ωφέλιμου βάθους -10.00 m, τη βόρεια πλευρά, μήκους 41.00 m και ωφέλιμου βάθους -10.00 m, και την ανατολική πλευρά, μήκους 200,77 m και ωφέλιμου βάθους -9.50 m. Στην ανατολική και στην δυτική πλευρά υπάρχουν ράμπες για τα Ε/Γ- Ο/Γ πλοία. Στη ρίζα του προβλήτα στην ανατολική πλευρά, έχει κατασκευασθεί ράμπα μήκους 25,77 m και ωφέλιμου βάθους -9.50 m. Η ράμπα με την ανατολική πλευρά του

προβλήτα II χρησιμοποιείται για την πρυμνο/πλαγιοδέτηση μεγάλων Ε/Γ πλοίων. Ο Προβλήτας II είναι εξοπλισμένος με 25 συνολικά δέστρες, ενώ το παραλιακό κομμάτι με 5 δέστρες. 2.6 Προβλήτας III- Νηοδόχος II Με τον Προβλήτα III αρχίζει το Εμπορικό Τμήμα του Λιμένα Ηρακλείου. Ο Προβλήτας III έχει σχήμα τραπεζίου. Η δυτική πλευρά χωρίζεται σε δύο τμήματα το πρώτο έχει μήκος 309,70m και ωφέλιμου βάθους από -9.50 έως -10.00m και το δεύτερο είναι μήκους 148.57 m και ωφέλιμου βάθους -10.00m. Το μέτωπο του Προβλήτα III, έχει μήκος 54,27 m και ωφέλιμο βάθος -10.00 m. Τέλος η ανατολική πλευρά έχει μήκος 450,26 m και ωφέλιμο βάθος κυμαινόμενο από -10.00 m ως -12.m. Το δυτικό και το ανατολικό τμήμα του Προβλήτα III φέρουν σιδηροτροχιές για την λειτουργία των ηλεκτροκίνητων γερανών. Συνολικά υπάρχουν έξι γερανοί επί σιδηροτροχιών στον Προβλήτα III. Η Νηοδόχος III συμπληρώνεται από το παραλιακό τμήμα, μήκους 101,39 m και ωφέλιμου βάθους-8.00 m, και την δυτική πλευρά του Προβλήτα IV-V. Ο Προβλήτας III είναι εξοπλισμένος με 47 συνολικές δέστρες, ενώ το παραλιακό τμήμα με 6. 2.7 Προβλήτας IV- V και Νηοδόχος IV Ο Προβλήτας αυτός προήλθε από ενοποίηση δύο μικρότερων και η κατασκευή του ολοκληρώθηκε πρόσφατα, όπως και οι επιστρώσεις του. Ο Προβλήτας έχει σχήμα τραπεζίου. Η δυτική πλευρά του έχει μήκος 311,27m και ωφέλιμο βάθος -13.00 m. Το μέτωπο του προβλήτα έχει μήκος 289,78 m και ωφέλιμο βάθος -14.00 m. Η ανατολική πλευρά έχει μήκος 250,12 m και ωφέλιμο βάθος -13.00 m. Ο Προβλήτας είναι εξοπλισμένος με 43 δέστρες συνολικά, και χρησιμοποιείται ήδη για την παραβολή και φορτοεκφόρτωση κιβωτιαγωγών πλοίων τύπου PANAMAX. Τα δάπεδα του είναι ασφαλτικά, εκτός από μία ζώνη πλάτους 15 m. Στον Προβλήτα λειτουργούν δύο (2) αυτοκινούμενοι γερανοί GOTTWALD και τρία οχήματα μεταφοράς και στοιβασίας Ε/Κ. Η Νηοδόχος IV συμπληρώνεται από το παραλιακό τμήμα συνολικού μήκους 201,00 m στο οποίο περιλαμβάνεται μικρή νηοδόχος με κεκλιμένο επίπεδο (ράμπα) διαστάσεων 47,70 m x 20,40 m, ενώ είναι εξοπλισμένο με 3 δέστρες και ράμπα πρυμνοδέτησης Ro/Ro πλοίων. Η νηοδόχος θα εξυπηρετήσει την μικρή ναυπηγοεπισκευαστική μονάδα που θα δημιουργηθεί στην περιοχή. Οι επιστρώσεις στην περιοχή της μικρής νηοδόχου δεν έχουν ολοκληρωθεί.

2.8 Προβλήτας VI Ο Προβλήτας VI έχει τριγωνικό σχήμα. Η εξωτερική του (βόρειο-ανατολική) πλευρά αποτελεί το υπήνεμο μόλο του λιμένα. Η δυτική πλευρά έχει μήκος 378,90 m και ωφέλιμο βάθος -10.00 m, ενώ η βόρειο ανατολική πλευρά έχει μήκος 318,14 m. Στο μέτωπο του Προβλήτα VI υπάρχει μικρή ράμπα. Ο Προβλήτας στο μεγαλύτερο μέρος του δεν φέρει επιστρώσεις, εκτός από μια μικρή περιοχή κοντά στο μέτωπο. Τέλος στην ανατολική πλευρά του προβλήτα υπάρχουν εγκαταστάσεις (γραφεία, δεξαμενές εκτροφής γόνου ιχθύων κλπ.) του ΙΘΑΒΙΚ, ενώ στην νοτιοανατολική πλευρά της ρίζας του προβλήτα υπάρχει ένας αριθμός από δεξαμενές καυσίμων, εν αχρηστία. Η λιμενική υποδομή που περιγράφηκε συνοψίζεται στον παρακάτω Πίνακα. Πίνακας 1: Η Λιμενική Υποδομή Α/Α Τμήμα Αρίθμ ηση ΟΛΗ Α.Ε 1 Προσήνεμος μόλος 2 Εσωτερική πλευρά Κουλέ 3 Ενετικός λιμένας 4 Προβλήτα μικρού Κουλέ 5 Παραλιακό κρηπίδωμα 6 Παραλιακό κρηπίδωμα 7 Προβλήτα I Α1-Α2 Α2-Α3 Α3-Α4 8 Παραλιακό κρηπίδωμα 9 Προβλήτα IΙ Β1-Β2 Β2-Β3 Β3-Β4 Αρίθμηση μελέτης 1-2-3 4-5-6 6-7-8-9- 10 Μήκος (μ.) 980,84 962,89 Ωφέλιμο βάθος (Μ.Σ.Θ.) -10,0-15,0-6,0-10,0 m Δέσμες (αριθμός) 147 -- -- -- 9-39 900,0 3,0-4,0-01-01 39-40 121,27-8,0 5 - Προσκρουστήρ ες (τύπος) Ελαστ.αυτοκ. Ελαστ.αυτοκ. 02-03 40-41 300,40-8,0 9 Ελαστ.αυτοκ. 03-Α1 41-42 141,30-10,0 8-42-43 43-44 44-45 161,75 74,97 151,00-10,0-10,0-10,0 Α4-Β1 45-46 120,00-8,0 5-46-47 47-48 48-49 168,87 41,00 200,77-10,0-10,0-9,5 10 Παραλιακό Β4-Β5 49-50 25,77-9,5 2-6 5 7 8 3 9 Ελαστ.αυτοκ. - Ελαστ.αυτοκ. Ελαστ.αυτοκ. - Ελαστ.αυτοκ.

κρηπίδωμα 11 Παραλιακό κρηπίδωμα 12 Παραλιακό κρηπίδωμα 13 Προβλήτα IΙΙ Γ1-Γ2 Γ2-Γ3 Γ3-Γ4 Γ4-Γ5 14 Παραλιακό κρηπίδωμα 15 Προβλήτα IV-V 16 Παραλιακό κρηπίδωμα Β5-Β6 50-51 50,06-6,0 3 Ελαστ.αυτοκ. Β6-Γ1 51-52 94,10-6,0 5 Ελαστ.αυτοκ. 52-53 53-54 54-55 55-56 309,70 148,57 54,27 450,26-9,5-10,0-10,0-10,0-12,50-10,0 Γ5-Δ1 56-57 101,39-8,0 6 Δ1-Δ2 Δ2-Δ3 Δ3-Δ4 17 Προβλήτα VI Ε1-Ε2 Ε2-Ε3 57-58 58-59 59-60 311,27 289,48 250,12-13,0-14,0-13,0 14 8 4 21 Δ4-Ε1 60-65 201,00-6,0-65-66 66-67 378,90 318,44-10,0 20 2 Ελαστ.αυτοκ. Ελαστ.αυτοκ. Ελαστ.αυτοκ. Ελαστ.αυτοκ. Τραπεζοειδείς >> >> Ελαστ.αυτοκ.

Κεφάλαιο 3 ο : Χερσαίοι χώροι, κτίρια, δίκτυα και μηχανολογικός εξοπλισμός λιμένα 3.1 Χερσαίοι χώροι Η συνολική έκταση της χερσαίας ζώνης μαζί με τις απαλλοτριώσεις είναι περίπου 525.237,6 m 2. Σε αυτή προστίθεται και ο εξομοιούμενος με την χερσαία ζώνη λιμένα χώρος, σύμφωνα συνολικής εκτάσεως 84.614,70 m 2. Συνεπώς το σύνολο της χερσαίας ζώνης λιμένα είναι: 609.852,30 m 2. Επιπλέον υπάρχουν ακίνητα από αγορές και δωρεές, που αναφέρονται στην Σύμβαση Παραχώρησης, συνολικού εμβαδού 1.945,50 m 2. Ανά προβλήτα οι χερσαίοι χώροι επιμερίζονται ως εξής: Πίνακας 2: Χερσαίοι χώροι ανά Προβλήτα Προβλήτας Έκταση Επιστρώσεις Προβλήτας Ι 11.072 Ασφαλτικό δάπεδο Προβλήτας II 11.099»» Προβλήτας III 45.546»» Προβλήτας ΙV-V 87.658 Ασφαλτικό δάπεδο + ζώνη από σκυρόδεμα 15m παράλληλα με την κρηπίδα. Εν μέρει επιστρωμένος με ασφαλτικό Προβλήτας VI 36.126»» Στο ανατολικό τμήμα του Προβλήτα III έχει οριοθετηθεί Ελεύθερη Ζώνη, ενώ προβλέπεται η επέκταση της Ελεύθερης Ζώνης και στη δυτική πλευρά του Προβλήτα ΙV- V. Η σημερινή έκταση της είναι 12.343,81 m 2, ενώ θα προστεθούν σε αυτήν άλλα 59.454,91 m 2, ανεβάζοντας την συνολική έκταση σε: 65.798,78 m 2. Μέρος της συνολικής εκτάσεως της Χερσαίας Ζώνης Λιμένα είναι κοινόχρηστοι χώροι δρόμων προσπελάσεως, πλατειών, πρασίνου κλπ. με συνολικό εμβαδόν 182.108 m 2.

3.2 Κτίρια Οι κτιριακές εγκαταστάσεις του Λιμένα Ηρακλείου περιγράφονται στην στον παρακάτω πίνακα Πίνακας 3: Κτιριακές Εγκαταστάσεις Λιμένα Κτιριακή Εγκατάσταση Κτίριο υποδοχής σκαφών αναψυχής Μαρίνα Αποθήκη στη Μαρίνα Κτιριακές εγκαταστάσεις Καυσίμων στη Μαρίνα Κτίριο Λιμεναρχείου Τ.μ Έτος Κατασκ. Χώρος 240,00 1971 Ενετικός Λιμένας- Προβ. Μικρού Κούλε 22,20 1971 Ενετικός Λιμένας- Προβ. Μικρού Κούλε 28,00 1993 Άκρο Προβ. μικρού Κούλε Τρέχουσα Λειτουργία Καφετέρια Αποθήκη-χώρος στέγασης υδραυλικών εγκαταστάσεων Αντλίες για παροχή καυσίμων στα σκάφη 1.111,95 1946 Αναψυκτήριο, λιμενικό κέντρο Κτίριο γραφείων ΟΛΗ Α.Ε. Κτίριο Λιμενεργατών Κτίριο Παλαιό Ψυγείο Λιμένα 1.015,00 1953 Παραλιακή Λεωφόρος 1.044,52 1968 Παραλιακή Λεωφόρος 3.932,90 1951 Παραλιακή Λεωφόρος Κτίριο ΙΘΑΒΙΚ 1.383,78 1951-1991 Κτίριο Ψυγείο Κτίριο ΙΘΑΒΙΚ 162,00 1997 Σε επαφή με κτίριο Ψυγείου ΠΕΠ Κρήτης- ΟΛΗ Στεγάζει ΕΡΦΛΗ και τον Σύνδεσμο Εργατών Λιμένα. Μελέτη για κέντρο διοίκησης και business center λιμένα - ΙΘΑΒΙΚ Γραφεία, εργαστήρια, εκπαιδευτικά ΙΘΑΒΙΚ Γραφεία, εργαστήρια, εκπαιδευτικά ΙΘΑΒΙΚ

Αποθήκη Λιμένος Α' - Θεατρικός Σταθμός 681,01 1938 Παραλιακή Λεωφόρος Θεατρικός Σταθμός Αποθήκη Λιμένος Β'-ΚΤΕΛ 519,00 1938 Παραλιακή Λεωφόρος Απεντομωτήριο 516,00 1983 Παραλιακή Λεωφόρος Κτίριο Γεφυροπλάστιγγας Σταθμός Επιβατών Εσωτερικού Κυλικείο της ΔΕΠΤΑΗ + σταθμός επιβατών ΚΤΕΛ 23,65 1969 Προβλήτα Ι Στεγάζει μηχανήματα 540,00 1967 Προβλήτα Ι Σταθμός Επιβατών +Αναψυκτήριο Δεξαμενή νερού Α 276,00 1971 Περιοχή Τρυπήτης Χωρητικότητα 420 κ.μ. νερού Δεξαμενή νερού Β 220,70 2001 Συνέχεια δεξαμενής Α Αποθήκη- Συνεργείο Αποθήκη εμπορευμάτων- Γραφείο ΕΖΗ Χωρητικότητα 431 κ.μ. νερού 1.018,12 1976 Προβλήτας ΙΙΙ Συνεργείο επισκευής μηχανημάτων 1.960,40 1986 Προβλήτα ΙΙΙ Αποθήκη εμπορευμάτων και γραφεία Κτίριο Τελωνείου 1.832,30 1989 Προβλήτα ΙΙΙ Τελωνείο Ηρακλείου Πυροσβεστικός Σταθμός Προβλήτα Β 238,15 1996 Προβλήτα ΙΙ Στεγάζει τον λιμενικό πυροσβεστικό σταθμό Φαρόπυργος Α 26,09 1996 Ακρομώλιο Προσήνεμου μώλου Φαρόπυργος Β 24,61 1977 Προβλήτας VI Υποσταθμός Α Κτιρίου ΟΛΗ Υποσταθμός Β Προβλήτα ΙΙ Υποσταθμός Γ Προβλήτα ΙΙΙ 77,00 1966 Ανατολικά του κτ. Διοίκησης ΟΛΗ 157,35 2000 Προβλήτα ΙΙΙ Στεγάζει μετασχηματιστές και πίνακες 80,00 1981 Προβλήτας ΙΙΙ

Υποσταθμός Δ Προβλήτα VI Υποσταθμός Ε Προβλήτα ΙΙΙ 81,00 1987 Προσήνεμος Μώλος Προβλήτα VI 12,70 2000 Προβλήτα ΙΙΙ Τροφοδότηση ευρύτερης περιοχής με ηλεκτρικό ρεύμα Κτηνιατρείο 733,60 2000 Παραλιακή Λεωφόρος Φυλάκιο Προβλήτα Ι ανατολικά Φυλάκιο Προβλήτα Ι Δυτικά Φυλάκιο προβλήτα ΙΙΙ Εγκαταστάσεις ΙΘΑΒΙΚ Προβλήτα VI Αποθήκη καυσίμων στον Προβλήτα ΙΙΙ Αποθήκη καυσίμων προβλήτα μικρού Κούλε Λιμενικό Περίπτερο Μπετενάκι 19,18 1988 Προβλήτας Ι Φυλάκιο ελέγχου κεντρικής πύλης Προβλήτα Ι 19,18 1988 Προβλήτας Ι Φυλάκιο ελέγχου εισερχόμενων αυτοκινήτων 14,00 1998 Προβλήτας ΙΙΙ Φυλάκιο εισόδου Προβλήτα ΙΙΙ 321,00 1991 Προβλήτας VI Για εκτροφή ψαριών 150,00 1990 Προβλήτα ΙΙΙ Αντλίες για τροφοδοσία μηχανημάτων 30,00 1993 Προβλήτα μικρού Κούλε Χωρητικότητα 10 τ. η μία 464,70 1959 Περιοχή Μπετενάκι Κέντρο Διασκέδασης WC Μπετενάκι 65,60 1990 Αρχή προσήνεμου Μώλου Κτίριο ελέγχου Προβλήτα VI 63,47 1977 1990 Ακρομώλιο Προβλήτα VI ΚΤΕΛ Χανίων 129,00 1990 Νότια του κτιρίου Ψυγείου Κτίριο Παλιρριογράφου 3,61 1996 Παραλιακή Λεωφόρος Στεγάζει το ΚΤΕΛ και κυλικείο Εξοπλισμό υδρογραφικής

3.3 Δίκτυα Σε όλους τους προβλήτες και στη χερσαία ζώνη υπάρχουν εγκατεστημένα δίκτυα. Συγκεκριμένα: Ι. Δίκτυο Υδρεύσεως υπάρχει ήδη στους προβλήτες Ι, II, και III, ενώ κατασκευάστηκε και στον προβλήτα IV - V. Το ίδιο ισχύει και για το δίκτυο πυροσβέσεως. Σημειώνονται επίσης τα εξής: - Στην ανατολική πλευρά του Προβλήτα III δεν λειτουργεί το δίκτυο υδρεύσεως. - Στον Προβλήτα ΙV-V δεν έχουν ολοκληρωθεί οι παροχές για τα πλοία. - Στον Προβλήτα VI δεν υπάρχει δίκτυο υδρεύσεως Τέλος υπάρχουν δύο δεξαμενές υδρεύσεως, μία χωρητικότητας νι=420m 3 και μία χωρητικότητας ν 2 =366, η οποία μπορεί να αυξηθεί και 65 m 3, συνεπώς η συνολική χωρητικότητα των δεξαμενών ανέρχεται σε ν=855 m 3 Επιπλέον, για την αντιμετώπιση του συνολικού προβλήματος υδρεύσεως του λιμένα μελετήθηκαν και κατασκευάζονται τα εξής έργα: α) Η κατασκευή νέας δεξαμενής σε παράλληλη λειτουργία με την υπάρχουσα β) Η παρεμβολή αντλιοστασίου, που θα προσδίδει αρκετή πίεση στο υδραγωγείο γ) Η εγκατάσταση νέου δικτύου διανομής, σε ολόκληρη την έκταση του λιμένα και συναφή έργα δ) Η οργάνωση κεντρικού ελέγχου του συστήματος υδρεύσεως με εφαρμογές ηλεκτρονικής τεχνολογίας (δεν έχει ολοκληρωθεί). II. Δίκτυα ισχυρών ρευμάτων και σωληνώσεις ασθενών ρευμάτων υπάρχουν σε όλη την έκταση της χερσαίας ζώνης λιμένα και στους προβλήτες Ι, II, III καθώς και στον Ενετικό Λιμένα. Επίσης δίκτυα ισχυρών και σωληνώσεις ασθενών ρευμάτων έχουν εγκατασταθεί και στους προβλήτες IV - V και VI. Για τα ασθενή ρεύματα υπάρχουν σωληνώσεις σε όλους τους προβλήτες. Σε όλους τους προβλήτες υπάρχει ηλεκτροφωτισμός με υψηλούς πυλώνες. -Στον προσήνεμο μόλο υπάρχουν συνολικά 120 επιτοίχια φωτιστικά (στον προφυλακτήριο τοίχο). - Στον ενετικό λιμένα, στην περιοχή της μαρίνας σκαφών αναψυχής υπάρχουν συνολικά 14 πίλλαρ (νερού και ρεύματος), ενώ στην πλευρά των αλιευτικών σκαφών (ιχθυόσκαλα) υπάρχουν συνολικά 3 πίλλαρ παροχής ρεύματος. - Στην περιοχή Μπεντενάκι υπάρχουν παροχές ρεύματος (και νερού) για τα παραλιακά εστιατόρια, καφενεία κλπ.

III. Η αποχέτευση των ακαθάρτων που παράγονται στις διάφορες εγκαταστάσεις του λιμένα γίνεται σήμερα μεμονωμένα μέσω στεγανών βόθρων. Έχει ήδη τεθεί σε λειτουργία το νέο δίκτυο αποχετεύσεως ακαθάρτων τμηματικά, παράλληλα με λειτουργία του σταθμού βιολογικού καθαρισμού. Ο Αποχετευτικός αγωγός κατασκευάστηκε, σε μικρή απόσταση και παράλληλα προς το κράσπεδο του νοτίου πεζόδρομου της παραλιακής λεωφόρου. IV. Δίκτυο οβριών υπάρχει σε όλη των χερσαία ζώνη του Λιμένα, ενώ στους προβλήτες (εκτός από τους ΙV-V η απορροή των ομηριών γίνεται επιφανειακά. Συνολικά υπάρχουν 80-90 φρεάτια υδροσυλλογής μέχρι και τον Προβλήτα III. 3.4 Ο Ηλεκτρομηχανολογικός Εξοπλισμός Ο Λιμένας Ηρακλείου διαθέτει ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό φορτοεκφορτώσεως εμπορευμάτων, εγκατεστημένο στο Εμπορικό Τμήμα του Λιμένα. Υπάρχουν μόνιμοι ηλεκτροκινούμενοι γερανοί επί σιδηροτροχιών στον προβλήτα III και ένας στον VI, αλλά και αυτοκινούμενοι γερανοί οι οποίοι έχουν την ευελιξία να χειρισθούν φορτία σε οποιαδήποτε θέση, οι οποίοι ευρίσκονται εγκατεστημένα στον Προβλήτα ΙV-V Ο Ηλεκτρομηχανολογικός Εξοπλισμός του Λιμένα Ηρακλείου και τα οχήματα που τον εξυπηρετούν παρουσιάζοντα στους παρακάτω Πίνακες.

Πίνακας 4: Ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός λιμένα Α/Α Είδος Μηχανήματος Προμηθευτής Ανυψωτική Έτος Θέση Τε Μονάδ Ποσότητ Κατασ 1 Περονοφόρο στοιβασίας Ε/Κ 20' FANTUZZI FDC 32 1 τόνος 32 1981 Στέγαστρο ΠΡ. III 2 Όχημα μεταφοράς-στοιβασίας Ε/Κ 40' ΒΕLΟΤΤΙ B91 CUΜΜIΝS 1 τόνος 1993 Προβλήτας IV -V 1η σειρά Ε/Κ -4ο 40 2η σειρά Ε/Κ -3ο 24 3 Όχημα μεταφοράς-στοιβασίας Ε/Κ 40' ΚALMAR DRS 4531-S5 2 2002 Προβλήτας IV -V 1 η σειρά Ε/Κ (9'6") - 45 2η σειρά Ε/Κ (9'6") - 35 2η σειρά Ε/Κ -4ο 31 4 Αυτοκιν. γερανός εκφόρτ Ε/Κ-χύδην & γενικ. GOTTWALD ΗΜΚ-260Ε 1 1997 Προβλήτας IV -V Standar (66% of τ/μ 40/30 Ηeavy lift (77% τ/μ 80/18 5 Αυτοκιν. γερανός εκφόρτ. Ε/Κ-χύδην & γεν. GΟΟΤΤWΑLD ΗΜΚ-280Ε 1 2002 Προβλήτας IV -V ί Standard (66% τ/μ 63/28 Ηeavy lift (77% τ/μ 100/22 6 Ηλεκτροκίν. Γερανός επί σιδηροτροχιών εκφόρτ. Ε/Κ ΤΑΚRΑF CΟΝDΟR DWΚ- ΤΥΡΕ 1 τ/μ 16/32 1980 Προβλήτας II! (μέτωπο) 7 Ηλεκτροκίν. Γερανός επί σιδηροτροχιών εκφόρτωσης χύδην και γενικού φορτίου 8 Ηλεκτροκίν. Γερανός επί σιδηροτροχιών εκφόρτωσης ΤΑΚRΑF ΑLΒΑΤΡΟS DWΚ-ΤΥΡΕ ΤΑΚRΑF LΑCΗS ΕWΚ- ΤΥΡΕ 32/32 40/25 12,5/32 43/8-2 τ/μ 10/32 1980 Προβλήτας ΙΙΙ (μέτωπο) 20/8-4 τ/μ 6,3/7-25 1980 3 στο Προβλ. III

γενικού φορτίου 1 στο Προβλ.VI 9 Περονοφόρο 2 τόννων ΤΟΥΟΤΑ FD20 1 τόνος 2 (έχει αποσυρθεί) 10 Περονοφόρο 3 τόνων ΥΑLΕ GDΡ 30ΤF 1 τόνος 3 1995 Αποθήκη Προβλήτα III 11 Περονοφόρο 5 τόνων ΜΙΤSUΒΙSΗI FD50 2 τόνος 5 1993 Αποθήκη Προβλήτα III 12 Περονοφόρο 5 τόνων CLARK C500Υ-110D 2 τόνος 5 1989 Αποθήκη Προβλήτα III 13 Ελκυστήρας Rο-Rο (Ε/Κ) ΚALMAR-SISSU TR-182 2 Ε/Κ 2Χ20' 2000 Αποθήκη Προβλήτα III 1 Χ 40' 14 Ρυμουλκούμενα Containers(Ε/Κ) ΕΒΑΜ Παπαδόπουλος ΟΕ 2 Ε/Κ 2Χ20' 1997 Αποθήκη Προβλήτα III

Κεφάλαιο 4 ο : Οι Προσφερόμενες υπηρεσίες του λιμένα 4.1 Οι υπηρεσίες του λιμένα Οι προσφερόμενες υπηρεσίες από τον Ο.Λ.Η διαχωρίζονται σε τέσσερις βασικούς τομείς, που είναι: Τον αλιευτικό λιμένα Η μαρίνα Τον επιβατικό λιμένα Ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη 4.1.1 Αλιευτικός λιμένας Ο Αλιευτικός Λιμένας βρίσκεται στον παλιό Ενετικό Λιμένα. Σε αυτό τον χώρο ελλιμενίζονται περίπου 100 επαγγελματικά και ερασιτεχνικά σκάφη αλιείας. Τα περισσότερα σκάφη, είναι παραδοσιακά ξύλινα "Τρεχαντήρια" και αρκετά από αυτά έχουν κατασκευασθεί στα δύο καρνάγια που βρίσκονται και δραστηριοποιούνται εντός της χερσαίας ζώνης του λιμένα. 4.1.2. Μαρίνα Η Μαρίνα του λιμένα βρίσκεται στον παλιό Ενετικό Λιμένα και έχει την δυνατότητα να φιλοξενεί τουριστικά σκάφη που ελλιμενίζονται σε δύο πλωτούς προβλήτες. Το γραφείο Διαχείρισης Επιβατικής και Τουριστικής Κίνησης είναι υπεύθυνο για τον χειρισμό των θεμάτων της μαρίνας. Αυτά περιλαμβάνουν τη μέριμνα κατάρτισης των σχετικών συμβολαίων πελατών και η παρακολούθηση για την καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση τους (χορήγηση ρεύματος - νερού, θέση ελλιμενισμού, είσπραξη τελών ελλιμενισμού κλπ.) 4.1.3. Επιβατικός Λιμένας Ο Επιβατικός Λιμένας του Ηρακλείου εξυπηρετεί ετησίως 1,9 εκ. επιβάτες και πάνω από 310.000 οχήματα. Κάθε μέρα σε τακτική γραμμή προς το λιμάνι του Πειραιά αναχωρούν τουλάχιστον δυο μεγάλα και σύγχρονα πλοία των κρητικών ναυτιλιακών γραμμών, ενώ υπάρχει απευθείας σύνδεση με πολλά λιμάνια του Αιγαίου και τον λιμένα της Θεσσαλονίκης. Διαθέτει σύγχρονες υποδομές και έχει πολύ καλή οδική σύνδεση με την πόλη, το Αεροδρόμιο και την Εθνική οδό. Στον προβλήτα ΙΙ υπάρχουν και λειτουργούν δύο επιβατικοί σταθμοί. Ο δεύτερος και νεώτερος έχει εμβαδόν 2.500 m² με σύγχρονες εγκαταστάσεις και υπηρεσίες. Το καλοκαίρι του 2004 θα τεθεί σε λειτουργία και ο τρίτος σταθμός επιβατών για την εξυπηρέτηση των κρουαζιερόπλοιων που επισκέπτονται τον λιμένα.

4.1.4. Εμπορικός Λιμένας Από τον Λιμένα του Ηρακλείου διακινούνται ετησίως πάνω από 3,0 εκ. τόνοι εμπορευμάτων. Τα εμπορεύματα διακινούνται στο Ηράκλειο μέσω τριών οδών: α) Με τα εμπορικά πλοία που προσεγγίζουν του προβλήτα III. β) Με τα πλοία της ακτοπλοΐας που προσεγγίζουν τους προβλήτες Ι και II. γ) Με τα εμπορικά πλοία που προσεγγίζουν τον όρμο Λινοπεράματα και μεταφέρουν καύσιμα και τσιμέντο. Στον Εμπορικό Λιμένα η διακίνηση εμπορευμάτων γίνεται στον προβλήτα III, ένα μέρος του οποίου εντάσσεται στην Ελεύθερη Ζώνη (12 στρέμματα). Σύντομα αυτή η δραστηριότητα θα μεταφερθεί στο νέο προβλήτα IV, συνολικής έκτασης 150 στρεμμάτων, ο οποίος θα διαθέτει Ελεύθερη Ζώνη (66 στρεμμάτων). Στόχος είναι η δημιουργία ενός σύγχρονου μεταφορτωτικού Σταθμού Container Container Transshipment Center στο κέντρο της νότιο-ανατολικής Μεσογείου. 4.1.5. Ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη Ο προβλήτας V βρίσκεται στο ανατολικότερο τμήμα του λιμανιού. Σήμερα εκεί φιλοξενούνται εγκαταστάσεις ασφαλτικών, εγκαταστάσεις του ΙΘΑΒΙΚ, 2 καρνάγια και ένας μικρός χώρος για εξυπηρέτηση σκαφών αναψυχής και αλιευτικών 4.2 Υπηρεσίες προς επιβάτες Στον λιμένα υπάρχουν και λειτουργούν δύο επιβατικοί σταθμοί. Ο δεύτερος και νεώτερος είναι εμβαδού 2.500 m² με σύγχρονες εγκαταστάσεις και υπηρεσίες. Διαθέσιμοι χώροι και αίθουσες αναμονής επιβατών Κυλικεία-εστιατόρια Χειράμαξες μεταφοράς αποσκευών και χώροι εναπόθεσης αποσκευών Χώροι στάθμευσης οχημάτων (IX αυτοκινήτων και τουριστικών λεωφορείων) Χώροι αναμονής ταξί και λεωφορείων τουριστικών και ΚΤΕΛ Περίπτερα παροχής υπηρεσιών και πληροφοριών - διάθεση εισιτηρίων μέσω τουριστικών γραφείων που βρίσκονται στο λιμάνι Κύριος έλεγχος και καθοδήγηση εισόδου εξόδου επιβατών και οχημάτων στα πλοία από το Λιμεναρχείο. Ο Λιμένας λειτουργεί ως home port σε συνεργασίας με το αεροδρόμιο Ηρακλείου "Νίκος Καζαντζάκης". Είναι ο μοναδικός λιμένας στην Ελλάδα που σε συνεργασία με τις αρχές του αεροδρομίου κάνει το Check-in, Check-out των επιβατών στον Νέο Επιβατικό Σταθμό, προσφέροντας την δυνατότητα στους διερχόμενους επιβάτες των Κρουαζιερόπλοιων να αξιοποιήσουν τον ενδιάμεσο χρόνο μέχρι την αναχώρηση τους

από το αεροδρόμιο. Πριν το 2005 θα έχει διαμορφωθεί ο Προβλήτας III (σήμερα Εμπορικό Λιμάνι) σε Cruise Terminal. 4.3. Υπηρεσίες προς πλοία Τα πλοία που χρησιμοποιούν το λιμένα Ηρακλείου είναι επιβατηγά πλοία, οχηματαγωγά, τουριστικά και αλιευτικά. Τα πλοία που έρχονται στο λιμάνι εξυπηρετούνται κυρίως σε ότι αφορά την υδροδότηση τους, την τροφοδοσία με καύσιμα, την παραλαβή αποβλήτων και πιθανές επισκευές σε ζημιές που μπορεί να προκύψουν, καθώς και χώροι παραμονής τους στις προβλήτες. Η τροφοδοσία των πλοίων με καύσιμα γίνεται επίσης μέσω ενδιάμεσων δεξαμενών που βρίσκονται στον χώρο του λιμένα. Τα υφιστάμενα δίκτυα υποδομής εξασφαλίζουν ύδρευση, αποχέτευση, ηλεκτροδότηση και πυρασφάλεια. Πλήρη δίκτυα δεν υπάρχουν σε όλους τους προβλήτες. Η τροφοδοσία καυσίμων γίνεται με βυτιοφόρα οχήματα. Οι φορτοεκφορτώσεις των πλοίων από εμπορεύματα γίνονται κυρίως στην προβλήτα ΙΙΙ, με την χρήση μηχανημάτων του ΟΛΗ. 4.4. Υπηρεσίες για εμπορεύματα Τα εμπορεύματα που διακινούνται στο λιμένα Ηρακλείου είναι σε μορφή μοναδοποιημένων φορτίων, χύδην φορτίων και Container. Το κάθε είδος εμπορεύματος χρειάζεται διαφορετική διαχείριση τόσο στην φορτοεκφόρτωση του όσο και στην αποθήκευση του. Ο ΟΛΗ προσφέρει επαρκεί εξοπλισμό και υποδομές για τη σωστή διαχείριση των εμπορευμάτων. Οι υπηρεσίες που προσφέρει ο λιμένας περιλαμβάνουν: Φορτοεκφόρτωση εμπορευμάτων Container στα πλοία χρήσης γερανοφόρων και ανυψωτικών μηχανημάτων Μεταφορά - προσωρινή στοιβασία εμπορευμάτων Αποθήκευση εμπορευμάτων σε ανοιχτούς /κλειστούς χώρους Μεταφόρτωση εμπορευμάτων από πλοίο σε πλοίο Διαχείριση εμπορευμάτων στους αποθηκευτικούς χώρους Προστασία εμπορευμάτων Ζύγιση διακινηθέντων φορτίων/ εμπορευμάτων Εκτελωνισμό εμπορευμάτων Μίσθωση υπαίθριων χώρων για φύλαξη εμπορευμάτων Καταγραφή εμπορευμάτων

Δημιουργία εγγράφων-τιμολογίων Έλεγχος - Παρακολούθηση εμπορευμάτων Παραλαβή, διαχείριση και παράδοση εμπορευμάτων Μέριμνα αζήτητων εμπορευμάτων

Κεφάλαιο 5 ο : Ανάλυση παραμέτρων μακροοικονομικού περιβάλλοντος του λιμένα 2 Υπάρχουν μια βασική παράμετρος μακροοικονομικού περιβάλλοντος που επηρεάζει τη λειτουργία του ΟΛΗ και σκοπό έχει να αποτυπώσει το υπάρχον λειτουργικό περιβάλλον του. Επομένως πρωταρχικό παράγοντα αποτελούν τα στοιχεία που αφορούν τις ποσότητες και το είδος των πάσης φύσεως διακινούμενων φορτίων και επιβατών από το λιμάνι του Ηρακλείου καθώς και η προέλευση-προορισμός τους. 5.1 Η εμπορευματική κίνηση του λιμένα Η εμπορευματική κίνηση του λιμένα περιλαμβάνει ροές εμπορευμάτων σε εμπορικά πλοία που κυρίως είναι φορτηγά, κιβωτιαγωγά πλοία, δεξαμενόπλοια, πλοία μεταφοράς υγρών και στερεών φορτίων χύδην και ξύλινα πλοία, και σε ακτοπλοϊκά κυρίως οχηματαγωγά πλοία. Οι παραπάνω τύποι πλοίων μεταφέρουν προϊόντα για να καλύψουν τις εισαγωγικές, εξαγωγικές και transit ανάγκες του λιμένα. Η περιφέρεια Κρήτης έρχεται πρώτη στην παραγωγή ελαιολάδου στην χώρα με ποσοστό 41% επί της συνολικής παραγωγής κατά το περασμένο έτος. Ταυτόχρονα κατέχει την τέταρτη θέση στην παραγωγή εσπεριδοειδών και πατάτας με ποσοστά 10% και 11% αντίστοιχα. Τέλος με ποσοστό 7% κατατάσσεται στην πέμπτη θέση στην παραγωγή τομάτας. Τα προϊόντα που εισάγονται στο νησί της Κρήτης μέσω του λιμένα Ηρακλείου είναι κυρίως ξυλεία, πρώτες ύλες βιομηχανίας, χαρτί, δομικά υλικά, καύσιμα, λιπάσματα, ζωοτροφές, μελάσα, είδη διατροφής, ενώ οι εξαγωγές περιορίζονται σε κηπευτικά προϊόντα, λάδι, κρασί, είδη βιοτεχνίας/ βιομηχανίας και είδη διατροφής. Στους πίνακες που ακολουθούν εμφανίζονται οι ποσότητες των προϊόντων που έχουν διακινηθεί από το 1998 έως το 2001 στο λιμένα του Ηρακλείου. 2 Στρατηγικό και Επιχειρησιακό σχέδιο Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου Α.Ε. σελ.30

Πίνακας 5: Εμπορευματική κίνηση λιμένα ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (1998-2001) Εισαγωγές στο Λιμένα ΛΙΜΑΝΙ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ - ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΕΙΔΟΣ 1998 1999 2000 2001 ΕΜ/ΤΟΣ Α Β Συν Α Β Συν Α Β Συν Α Β Συν Α. ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΠΛΟΙΑ CONTAINERS 28140 35553 63693 33348 38535 71883 38850 42420 81270 44100 42357 86457 ΞΥΛΕΙΑ 18045 15673 33718 13200 13091 26291 17608 10881 28489 17040 11129 28169 ΣΙΔΕΡΑ 7698 12836 20534 9787 13037 22824 12032 18360 30392 24400 20670 45070 ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ 2170 3316 5486 5075 2070 7145 7020 6312 13332 6400 4548 10948 ΧΑΡΤΙ 4283 3690 7973 1837 2984 4821 2083 2657 4740 2120 2600 4720 ΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ 7410 3500 10910 3095 1505 4600 4527 7245 11772 5667 5425 11092 ΛΙΠΑΣΜΑΤΑ 18386 31500 49886 12754 45028 57782 17038 29824 46862 19600 42200 61800 ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ 52656 79000 131656 57230 66297 123527 69000 78454 147454 72710 86993 159703 ΑΛΑΤΙ 3691 3691 2200 2200 31000 3100 5400 1250 6650 ΖΑΧΑΡΗ 4151 3500 7651 2970 2940 5910 845 701 1546 1120 969 2089 ΤΥΡΦΗ 306 332 638 254 254 720 387 1107 1600 2945 4545 ΜΕΛΑΣΑ 1610 1610 0 0 TRANSIT ΦΟΡΤΙΑ ΣΥΝΟΛΟ 148,546 188,900 337,446 141,496 185,741 327,237 172,823 197,241 370,064 200,157 221,086 431,243 ΞΥΛΕΙΑ, ΣΙΔΕΡΑ, ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΟΤΕΧΝΙΑΣ, Β. ΠΛΟΙΑ ΑΚΤΟΠΛΟΪΑΣ F/Β 450.000 350.000 800.000 412.000 400.000 812.000 445.000 410.000 855.000 480.000 420.000 900.000 10000

Γ. ΠΛΟΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΛΙΝΟΠΕΡΑΜΑΤΩΝ ΤΣΙΜΕΝΤΑ 528237 539560 593823 652300 ΚΑΥΣΙΜΑ 282612 295691 303841 333400 ΣΥΝΟΛΟ 810849 835251 8976 985700 ΣΥΝΟΛΟ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ 1.948.295 1.974.488 2122728 2316943 Πηγή:Ο.Λ.Η., μονάδα μέτρησης: τόνοι

Πίνακας 6 :Εμπορευματική κίνηση ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (1998-2001) Εξαγωγές στο Λιμένα ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΕΤΩΝ 1998-1993- 2000-2001 ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΕΙΔΟΣ ΕΜ/ΤΟΣ Α. ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΠΛΟΙΑ 1998 1999 2000 2001 A B ΣΥΝΟΛΟ Α Β ΣΥΝΟΛΟ Α Β ΣΥΝΟΛΟ Α Β ΣΥΝΟΛΟ ΛΑΔΙ 16214 5060 21274 33590 12612 46202 5850 2415 8265 19145 1692 20837 ΚΡΑΣΙ 6281 6640 12921 5480 4892 10372 3270 14570 17840 10000 7341 17371 CONTAINERS ΠΕΡΙΕΧΟΝΤΑ ΣΤΑΦΙΔΑ ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΛΠ ΤΡΑΝΖΙΤ ΦΟΡΤΙΑ 8000 11200 19200 10400 12000 22400 12000 13460 25460 14000 12400 26400 ΣΥΝΟΛΟ 30495 22900 53395 49470 29504 78974 21120 30445 51565 43145 21433 74578 Β. ΠΛΟΙΑ ΑΚΤΟΠΛΟΪΑΣ F\B 10000 ΚΗΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ- ΛΑΔΙ-ΚΡΑΣΙ- ΕΙΔΗ- ΒΙ0ΜΗΧΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΟΤΕΧΝΙΑΣ ΕΙΔΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ 510000 550000 590000 620000 ΣΥΝΟΛΟ ΕΞΑΓΩΓΩΝ 563395 628974 641565 694578

ΛΙΜΑΝΙ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΕΤΩΝ 1998-2001 ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ- ΕΞΑΓΩΓΕΣ Α. ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΠΛΟΙΑ 1998 1999 2000 2001 ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ 337446 327240 370064 431243 ΕΞΑΓΩΓΕΣ 53395 78974 51565 74578 ΣΥΝΟΛΟ 390841 406214 421629 505821 Β. ΠΛΟΙΑ ΑΚΤΟΠΛΟΪΑΣ FΙΒ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ 800000 812000 855000 900000 ΕΞΑΓΩΓΕΣ 510000 550000 590000 620000 ΣΥΝΟΛΟ 1310000 1362000 1445000 1520000 Γ. ΠΛΟΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΛΙΝΟΠΕΡΑΜΑΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ 809849 835251 897664 985700 ΣΥΝΟΛΟ 809849 835251 897664 985700 ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤ ΩΝ Α+Β+Γ Πηγή: Ο.Λ.Η., Μονάδα μέτρησης: τόνοι 2510690 2603465 2764293 3011521

Το σύνολο των εισαγωγών και εξαγωγών για το έτος 2002 ανέρχεται σε 2.350.000 και 705.000 τόνους αντίστοιχα. Την τελευταία δεκαετία (1992-2002) παρουσιάζεται σημαντική αύξηση στην εμπορευματική κίνηση του λιμένα Ηρακλείου που φτάνει το 43,5% στο σύνολο των εισαγωγών και 46% περίπου στο σύνολο των εξαγωγών. Τα εμπορεύματα που διέρχονται στο λιμένα Ηρακλείου κατηγοριοποιούνται σε μοναδοποιημένα φορτία, χύδην φορτία και containers. Η συνολική εμπορευματική κίνηση ανά κατηγορία φορτίου στο λιμάνι κατά έτη 1998 έως 2002 δίνεται στον πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας 7: Εμπορευματική κίνηση λιμένα (1998-2002) ΕΤΟΣ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΕΤΩΝ 1998-2002 ΜΟΝΑΔΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΦΟΡΤΙΑ (τόνοι) ΧΥΔΗΝ ΦΟΡΤΙΑ (τόνοι) Τεμάχια Containers 1998 136.796 135.347 6.066 1999 129.637 148.227 6.846 2000 138.240 169.254 7.740 2001 168.433 187.353 8.234 2002 158.383 192.701 9.894 2003* 109.379 196.055** 21.326 Πηγή: Ο.Λ.Η. *Μέχρι τον Οκτώβριο, ** Υγρά και Ξηρά Χύδην φορτία Διάγραμμα 1: Εμπορευματική κίνηση ΟΛΗ (1998-2002) Εμπορευματική κίνηση ετών 1998-2002 200 150 100 50 0 1998 1999 2000 2001 2002 2003* Μοναδοποιη μένα φορτία (τόννοι) Χύδην φορτία (τόννοι) Τεμάχια Containers Πηγή: Ο.Λ.Η. * Μέχρι Οκτώβριο