2 Η ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΑΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΤΕΙ ΣΕΡΡΩΝ (2004)

2 Η ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΑΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΤΕΙ ΣΕΡΡΩΝ (2004) 1 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η έρευνα πραγµατοποιήθηκε από το Σεπτέµβριο µέχρι το εκέµβριο του 2004, µεταξύ των σπουδαστών, µε τη µέθοδο των ερωτηµατολογίων. Συγκεντρώθηκαν 115 ερωτηµατολόγια, από τα οποία θεωρήθηκαν πλήρη και απαλλαγµένα από συγκρουόµενες απαντήσεις, τα 92. Η αξιοπιστία των ερωτηµατολογίων ήταν 80%. Τα ερωτηµατολόγια διανεµήθηκαν σε προσωπικό επίπεδο (ένας προς ένα) από την Κελλίδου Στέλλα, Σπουδάστρια του Τµήµατος Λογιστικής του ΤΕΙ Σερρών, η οποία έχει προσληφθεί για τη γραµµατειακή υποστήριξη του προγράµµατος και την Πλασκασοβίτη Ευγενία, σπουδάστρια του Τµήµατος ιοίκησης Επιχειρήσεων, η οποία πραγµατοποιεί την πρακτική της άσκηση στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Επιχείρησης & Καινοτοµίας Σερρών. Το ερωτηµατολόγιο είναι δοµηµένο σε επτά ενότητες: 1. ηµογραφικό προφίλ των υποκειµένων της έρευνας. 2. Το οικονοµικό προφίλ των υποκειµένων. 3. Τη στάση των υποκειµένων απέναντι στην επιχειρηµατικότητα. 4. Τις προσδοκίες της οικογένειας από τους υποκείµενους. 5. Τη στάση των υποκειµένων απέναντι στην προετοιµασία για δυνητική επιχειρηµατική δράση. 6. Την αντίληψη της επιχειρηµατικότητας. 7. Τη διασταύρωση των απαντήσεων (validity test). όθηκε ιδιαίτερη προσοχή, ώστε: Τα ερωτηµατολόγια της επανάληψης της έρευνας να έχουν µεγάλο ποσοστό κοινών ερωτήσεων µε την πρώτη έρευνα, προκειµένου να είναι συγκρίσιµα τα αποτελέσµατα. Τα ερωτηµατολόγια να περιλαµβάνουν µεγάλο ποσοστό κοινών ερωτήσεων µε αυτά που χρησιµοποιήθηκαν στην έρευνα του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης. Τα ερωτηµατολόγια να περιλαµβάνουν ερωτήσεις που να παραπέµπουν έµµεσα στη στάση της επιχειρηµατικότητας, όπως για παράδειγµα οι χορηγίες και η πρακτική άσκηση, προκειµένου να διαπιστωθεί ο βαθµός σηµαντικότητας που αποδίδουν οι υποκείµενοι στην ανάληψη κινδύνων, πρωτοβουλιών και ευθυνών. Τα ερωτηµατολόγια συµπληρώθηκαν µπροστά στις ερευνήτριες (µέθοδος ένα προς ένα) ώστε να υπάρχουν διευκρινίσεις, όπου ήταν απαραίτητο, αλλά και να συµπληρώνονται µε τη δέουσα προσοχή. Η δειγµατοληψία ήταν τυχαία, επηρεασµένη όµως από την κρίση των ερευνητών, σύµφωνα µε οδηγίες που τους δόθηκαν. Οι οδηγίες αφορούσαν την κατανοµή των σπουδαστών σε διάφορα Τµήµατα Σπουδών, διάφορα εξάµηνα, διαφορετική εµφανή συµπεριφορά και ισορροπία φύλων. Οι υποκείµενοι στο δείγµα προσεγγίσθηκαν στα Εργαστηριακά µαθήµατα, στο Κυλικείο, τη Βιβλιοθήκη και τις Γραµµατείες. Για τη διεξαγωγή της Έρευνας, ζητήθηκε και εξασφαλίστηκε άδεια του Συµβουλίου του ΤΕΙ. Από το δείγµα αποφεύχθηκαν όσοι συµµετέχουν έντονα σε παραταξιακές δραστηριότητες του σπουδαστικού συνδικαλισµού, προκειµένου να διασφαλιστεί ότι 1

οι υποκείµενοι απαντούν ειλικρινά και όχι µε βάση την παραταξιακή καθοδήγηση ή νοµιζόµενη σκοπιµότητα. Για τον ίδιο λόγο αποφεύχθηκαν και οι ηµέρες έντονης συνδικαλιστικής δράσης (Εγγραφές, ανανεώσεις εγγραφών, Γενικές Συνελεύσεις, κινητοποιήσεις, σύνθεση εργαστηριακών οµάδων και ηµερίδες µε άλλο σκοπό, έστω και σχετικό). Αποφεύχθηκαν από τη συµµετοχή στο δείγµα και όσοι παρακολουθούν µαθήµατα που διδάσκονται από εµπλεκόµενους στο πρόγραµµα, ή συνδέονται µε άλλον τρόπο (συνεργάστηκαν σε άλλες δράσεις, απασχολούνται µε «δίωρα» στο ΤΕΙ ή είναι «γνωστοί»). Οι ερωτήσεις ήταν σχεδόν όλες «κλειστού τύπου», δε ελάχιστες περιπτώσεις δυνατότητας ελεύθερης διατύπωσης, ώστε να διευκολύνεται η επεξεργασία. Ένας συνδυασµός του Grid του Kelly και προσαρµοσµένης κλίµακας του Likert, χρησιµοποιήθηκαν προκειµένου να εκφράζονται µε µεγαλύτερη ελευθερία οι υποκείµενοι στην έρευνα. Παρά τις δυσκολίες επεξεργασίας, η επιλογή αυτή απέδωσε, ιδίως στον τοµέα της εξαγωγής συµπερασµάτων που δεν ήταν αναµενόµενα. Η καταχώρηση των ερωτηµατολογίων έγινε στο Excel 4.0, προκειµένου να είναι δυνατή και η µεταφορά τους στο SPSS v.8.0, ώστε να γίνει πρόσθετη επεξεργασία συνδυασµού (crosstab). Η επεξεργασία έγινε κυρίως από το Excel, αλλά και από το SPSS v.8.0, στις περιπτώσεις που οι συνδυασµοί των απαντήσεων το επέβαλαν. 2 ΚΥΡΙΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ 2.1 ηµογραφικό προφίλ του δείγµατος 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 Έτος Γέννησης: 3 3 5 20 31 21 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Τυπικό Εξάµηνο Σπουδών 2 6 6 5 17 20 16 11 3 0 3 ΑΡΡΕΝ ΘΗΛΥ Φύλο: 47 45 Το δείγµα ανταποκρίνεται στη συνολική εικόνα του ΤΕΙ. Μόνιµη κατοικία της οικογένειας: Νοµός Θεσσαλονίκης 29 Σερρών 12 Λαρίσης 7 Αθηνών 6 ράµας 4 Έβρου 4 Πέλλας 4 Ροδόπης 4 Κοζάνης 3 Ηµαθίας 2 Κερκύρας 2 Πιερίας 2 Φλωρίνης 2 Αιτωλοακαρνανίας 1 2

Αρκαδίας 1 Βοιωτίας 1 Ευβοίας 1 Ηλείας 1 Καστοριάς 1 Κιλκίς 1 Ξάνθης 1 Φθιώτιδος 1 Φωκίδος 1 Χανίων 1 Το δείγµα ανταποκρίνεται στη συνολική εικόνα του ΤΕΙ Προέλευση Πόλη µε περισσότερους από 50.000 κατοίκους 60 Πόλη µε λιγότερους από 50.000 17 Χωριό µε περισσότερους από 1.000 κατοίκους 8 Χωριό µε λιγότερους από 1.000 6 Χωριό µε περισσότερους από 1.000 κατοίκους 9% Αστικοποίηση Χωριό µε λιγότερους από 1.000 7% Πόλη µε λιγότερους από 50.000 19% Πόλη µε περισσότερους από 50.000 κατοίκους 65% Επιβεβαιώνεται η υπόθεση ότι το µεγαλύτερο ποσοστό προέρχεται από µεγάλα αστικά κέντρα. 2 3 4 5 Αριθµός µελών της οικογένειας: 5 5 38 13 Αριθµός µελών οικογένειας 5 33% 1 7% 2 13% 3 20% 4 27% Οι µεγάλες οικογένειες ξεπερνούν το µισό του δείγµατος. 3

Επάγγελµα πατρός: ηµόσιος Υπάλληλος 16 Ιδιωτικός Υπάλληλος 10 Ελεύθερος Επαγγελµατίας 39 Επιχειρηµατίας 7 Συνταξιούχος 3 Γεωργός 2 Στρατιωτικός 2 Επάγγελµα πατρός: Συνταξιούχος 4% Επιχειρηµατίας 9% Γεωργός 3% Στρατιωτικός 3% ηµόσιος Υπάλληλος 20% Ιδιωτικός Υπάλληλος 13% Ελεύθερος Επαγγελµατίας 48% Επάγγελµα µητρός: ηµόσιος Υπάλληλος 2 Ιδιωτικός Υπάλληλος 13 Ελεύθερος Επαγγελµατίας 10 Επιχειρηµατίας 4 Οικιακά 45 Γεωργός 1 Λογιστής 2 Γεωργός 1% Λογιστής 3% Επάγγελµα µητρός: ηµόσιος Υπάλληλος 3% Ιδιωτικός Υπάλληλος 17% Οικιακά 58% Ελεύθερος Επαγγελµατίας 13% Επιχειρηµατίας 5% 4

2.2 Το οικονοµικό Προφίλ του δείγµατος ιαµονή Ιδιόκτητη µονοκατοικία 48 Ιδιόκτητο διαµέρισµα 39 Ενοικιαζόµενη µονοκατοικία 1 Ενοικιαζόµενο διαµέρισµα 7 Η οικογένεια διαθέτει εξοχική κατοικία 26 ιαµονή Ενοικιαζόµενη µονοκατοικία 1% Ενοικιαζόµενο διαµέρισµα 7% Ιδιόκτητο διαµέρισµα 41% Ιδιόκτητη µονοκατοικία 51% 1 2 3 4 Η οικογένεια διαθέτει ΙΧ αυτοκίνητα (αριθµός) 29 24 12 4 Από το συνδυασµό των απαντήσεων προκύπτει ότι η συντριπτική πλειοψηφία του δείγµατος ανήκει στη µεσαία και άνω οικονοµική κλάση. Ειδικότερα, το 30% των οικογενειών διαθέτει εξοχική κατοικία, ενώ περισσότερες από τις µισές οικογένειες διαθέτουν περισσότερα από ένα ΙΧ αυτοκίνητα. NAI OXI εν απαντώ Αυτό το διάστηµα εργάζεστε; 25 67 0 Εάν ναι, η εργασία σας είναι σχετική µε το αντικείµενο των σπουδών σας 16 17 Πολύ µικρό το ποσοστό του δείγµατος των σπουδαστών που εργάζονται σε αντικείµενο σχετικό µε τις σπουδές τους, αλλά όχι αµαλεητέο. NAI OXI εν απαντώ ιαµένετε µόνιµα, κατά τις σπουδές σας, στην πόλη των Σερρών; 80 10 2 Ξοδεύετε στις Σέρρες το µήνα Περισσότερα από 800 17 Λιγότερα από 800 74 Από το συνδυασµό των δύο προηγουµένων απαντήσεων, προκύπτει ότι η συµµετοχή της ανώτερης οικονοµικής κλάσης είναι στατιστικώς σηµαντική. NAI OXI εν απαντώ Πληρώνετε ενοίκιο; 70 17 5 5

Αν ΝΑΙ, Περισσότερα από 150 58 Αν ΝΑΙ, Λιγότερα από 150 13 Μένετε µόνος 44 Με ένα συγκάτοικο 30 Με περισσότερους συγκατοίκους 6 Οι προηγούµενες απαντήσεις επιβεβαιώνουν την οικονοµική κλάση του δείγµατος. 2.3 Στάση απέναντι στην επιχειρηµατικότητα Μετά τη λήψη του πτυχίου σας, προτιµάτε κατά σειρά προτεραιότητας να εργαστείτε ως: ώστε αριθµό προτεραιότητας από 1 µέχρι 7 (µεγαλύτερη προτίµηση = 1) Προτίµηση 1 2 3 4 5 6 7 Ελεύθερος επαγγελµατίας 20 11 8 12 10 8 15 Επιχειρηµατίας βιοτέχνης 2 3 4 13 14 25 19 Επιχειρηµατίας βιοµήχανος 4 5 11 10 24 16 10 Επιχειρηµατίας έµπορος 5 6 9 22 14 13 11 ηµόσιος Υπάλληλος 32 9 14 8 9 3 10 Στέλεχος Οργανισµού 8 32 15 10 4 11 3 Στέλεχος Ιδιωτικής επιχείρησης 19 16 21 6 5 4 12 35 30 25 20 15 10 5 0 1 2 3 4 5 6 7 Στέλεχος Ιδιωτικής επιχείρησης Στέλεχος Οργανισµού ηµόσιος Υπάλληλος Επιχειρηµατίας έµπορος Επιχειρηµατίας βιοµήχανος Επιχειρηµατίας βιοτέχνης Ελεύθερος επαγγελµατίας Η αρχική υπόθεση ότι το ποσοστό της επιθυµίας για µια θέση στο ηµόσιο θα ήταν συντριπτικό, δεν επιβεβαιώθηκε. Το αθροιστικό ποσοστό της εργασίας στον ιδιωτικό τοµέα, µε κυρίαρχο το αντικείµενο του «ελεύθερου επαγγελµατία», αλλά και µε µικρή στατιστική σηµαντικότητα τη βιοµηχανία και τη βιοτεχνία µε την ιδιότητα του 6

επιχειρηµατία, δείχνουν µια εικόνα διαφορετική από αυτή που παρουσιάζει συνήθως το σύνολο της κοινωνίας µε παρόµοια εκπαιδευτικά χαρακτηριστικά. Φιλοδοξείτε, κατά προτεραιότητα, να: ώστε αριθµό προτεραιότητας από 1 µέχρι 5 (µεγαλύτερη προτίµηση = 1) Προτίµηση 1 2 3 4 5 ηµιουργήσετε µια ευχαριστηµένη οικογένεια. 24 17 16 12 17 ικαιώστε τις προσδοκίες των γονέων σας; 5 14 19 22 22 Γίνετε πλούσιοι; 14 8 20 20 22 Γίνετε σηµαντικοί; 8 29 14 24 9 Γίνετε ανεξάρτητοι; 39 16 14 4 12 Επιθυµίες των Σπουδαστών 40 35 30 25 20 15 10 5 0 1 2 3 4 5 Γίνετε ανεξάρτητοι; Γίνετε σηµαντικοί; Γίνετε πλούσιοι; ικαιώστε τις προσδοκίες των γονέων σας; ηµιουργήσετε µια ευχαριστηµένη οικογένεια. Η επιθυµία ανεξαρτησίας, που δεν συγκρούεται µε την επιθυµία δηµιουργίας µιας ευτυχισµένης οικογένειας, κυριαρχούν στις προτιµήσεις. Το ποσοστό επιθυµίας οικονοµικής ανέλιξης είναι αξιοσηµείωτο, µολονότι αντιπροσωπεύει µικρή µερίδα του δείγµατος. 2.4 Στάση απέναντι στην προετοιµασία για επιχειρηµατική δράση NAI OXI εν απαντώ Το Τµήµα στο οποίο σπουδάζετε ήταν 1 η επιλογή σας στο µηχανογραφικό 22 70 0 Οι απαντήσεις επιβεβαιώνουν την υπόθεση ότι το σηµαντικότερο ποσοστό των σπουδαστών εµπλέκεται σε αντικείµενο σπουδών που δεν αποτελούσε επιθυµία αλλά ανάγκη. 7

Επιθυµείτε να πραγµατοποιήσετε την πρακτική σας άσκηση, κατά προτεραιότητα, σε: ώστε αριθµό προτεραιότητας από 1 µέχρι 5 (µεγαλύτερη προτίµηση = 1) Προτίµηση 1 2 3 4 5 ηµόσια Υπηρεσία ή ΟΤΑ 31 14 4 10 17 Οργανισµό 8 22 23 12 8 Παραγωγική Επιχείρηση 26 13 13 22 5 Επιχείρηση Παροχής Υπηρεσιών 7 16 21 18 12 Γραφείο Ελεύθερου Επαγγελµατία 19 8 11 10 30 Η προτίµηση, κατά πλειοψηφία, του ευρύτερου ιδιωτικού τοµέα, αναδεικνύει τη ρεαλιστική αντίληψη ότι η επαγγελµατική διέξοδος είναι πιθανότερη προς τον ιδιωτικό τοµέα. Θα επιλέξετε το φορέα της πρακτικής άσκησης, κατά προτεραιότητα, µε βάση: ώστε αριθµό προτεραιότητας από 1 µέχρι 6 (µεγαλύτερη προτίµηση = 1) Προτίµηση 1 2 3 4 5 6 Την εξασφαλισµένη µηνιαία αµοιβή 19 18 14 12 7 9 Τη δυνατότητα προσαρµογής σας στο ανταγωνιστικό περιβάλλον 14 9 22 16 14 8 Τη δυνατότητα/ πιθανότητα πρόσληψης 37 17 11 8 5 3 Την κοινωνική προβολή της θέσης 0 10 6 17 19 26 Τη δυνατότητα βελτίωσης των δεξιοτήτων σας 19 16 12 14 15 5 Τη δυνατότητα εκπόνησης πτυχιακής εργασίας στο χώρο εργασίας 2 8 13 11 18 27 Το ποσοστό πρώτης επιλογής που προσανατολίζεται στην πιθανότητα πρόσληψης, µολονότι, όπως ήταν αναµενόµενο, είναι υψηλό, αντιµετωπίζεται ως προσωρινό, όπως προκύπτει από τις δεύτερες και τρίτες επιλογές, που περισσότερο απασχόλησαν τους υποκείµενους στην έρευνα. Μιλάτε ξένες γλώσσες; Άριστα Καλά Μέτρια Λίγο Αγγλικά 19 46 14 9 Γαλλικά 1 1 5 17 Γερµανικά 4 1 3 3 Ιταλικά 1 1 3 7 Ισπανικά 1 0 0 3 Ρωσικά 2 0 1 1 Σχεδόν το σύνολο των υποκειµένων στην έρευνα έχει αποκτήσει δεξιότητες χρήσης ξένων γλωσσών σε αποδεκτό επίπεδο. NAI OXI εν απαντώ Επιθυµείτε να διανύσετε ένα εξάµηνο σπουδών σε άλλο Ευρωπαϊκό Ανώτατο Ίδρυµα; 43 28 21 Συµµετείχατε σε Ερευνητικό Πρόγραµµα του ΤΕΙ; 8 68 16 Η επιθυµία συµµετοχής στην ενδο-ευρωπαϊκή κινητικότητα επιβεβαιώνει τον προσανατολισµό στην απόκτηση πρόσθετων προσόντων που τα τυπικά προγράµµατα σπουδών δεν είναι εύκολο να καλύψουν. NAI OXI εν απαντώ Επιθυµείτε να συµµετάσχετε σε Ερευνητικό Πρόγραµµα του ΤΕΙ; 59 29 4 Η επιθυµία συµµετοχής σε Ερευνητικές δράσεις του ΤΕΙ µπορεί να θεωρηθεί γενικευµένη. 8

Αν ΝΑΙ, σηµειώστε την προτεραιότητα που δίνετε. ώστε αριθµό προτεραιότητας από 1 µέχρι 11 (µεγαλύτερη προτίµηση = 1) Προτίµηση 1 2 3 4 5 6 7 επειδή υπάρχει αµοιβή 9 5 9 4 8 3 4 επειδή θα βελτιωθούν οι γνώσεις σας 24 11 5 9 2 1 2 επειδή θα πλησιάσετε περισσότερο τους καθηγητές 4 3 4 1 2 5 4 επειδή θα αποτελέσει προσόν για το βιογραφικό σας 13 13 10 6 4 2 2 επειδή υπάρχει πιθανότητα να εκµεταλλευτείτε εµπορικά τα αποτελέσµατα 5 7 3 8 6 7 7 επειδή θέλετε να ικανοποιήσετε την περιέργειά σας 1 6 5 4 11 8 2 επειδή θέλετε να ξεπεράσετε τους συµφοιτητές σας 1 0 3 2 3 2 8 επειδή θα πλησιάσετε περισσότερο τον επιχειρηµατία βελτιώνοντας την πιθανότητα να προσληφθείτε 3 5 6 4 5 9 6 επειδή θέλετε να υλοποιήσετε το ερευνητικό αποτέλεσµα ως επιχειρηµατίας 2 4 6 6 4 8 7 επειδή θέλετε να υλοποιήσετε το ερευνητικό αποτέλεσµα συνεταιρικά µε τον επιχειρηµατία 1 2 2 8 5 5 8 επειδή θέλετε να υλοποιήσετε το ερευνητικό αποτέλεσµα συνεταιρικά µε τους καθηγητές σας 1 0 2 2 5 6 6 Παρά το γεγονός ότι η αξιολόγηση των υποκειµένων φαίνεται να είναι επηρεασµένη από κοινωνικά στερεότυπα (Biased), αναδεικνύεται η προσδοκία αναβάθµισης των γνώσεων και δεξιοτήτων τους, βαρύνοντας περισσότερο από την κατάκτηση βαθύτερης επιστηµονικής γνώσης ή της κατάκτησης κοινωνικής θέσης. NAI OXI εν απαντώ θα ΕΠΙΘΥΜΟΥΣΑΤΕ, στην διάρκεια των σπουδών σας ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΕΤΕ ΤΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΝΑ ΕΧΕΤΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΚΑΘΟ ΗΓΗΣΗ ΕΤΣΙ ΩΣΤΕ ΟΤΑΝ ΑΠΟΦΟΙΤΗΣΕΤΕ ΝΑ ΑΝΟΙΞΕΤΕ ΤΗΝ ΙΚΗ ΣΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ; 80 10 2 Απόκτηση εξιοτήτων Επιχειρηµατικότητας OXI 11% εν απαντώ 2% NAI 87% 9

NAI OXI εν απαντώ θα ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΣΑΤΕ ΚΑΠΟΙΑ ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ενταγµένα στο πρόγραµµα σπουδών σας ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΣΕ ΧΡΟΝΙΚΟ ΙΑΣΤΗΜΑ ΠΟΥ ΕΝ ΘΑ ΕΠΗΡΕΑΖΕ την παρακολούθηση των άλλων ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ σας; 72 17 3 Επιθυµία Παρακολούθησης Μαθηµάτων Επιχειρηµατικότητας OXI 18% εν απαντώ 3% NAI 79% 2.5 Οικογενειακές προσδοκίες Η οικογένειά σας προσδοκά να σας δει, κατά προτεραιότητα: ώστε αριθµό προτεραιότητας από 1 µέχρι 6 (µεγαλύτερη προτίµηση = 1) Προτίµηση 1 2 3 4 5 6 ηµόσιο υπάλληλο. 37 14 17 6 1 10 Στέλεχος ιδιωτικής επιχείρησης. 11 39 16 7 5 5 Επιτυχηµένο ελεύθερο επαγγελµατία. 34 18 19 7 3 5 Έµπορο. 3 5 12 24 24 12 Βιοτέχνη. 0 2 4 14 39 21 Βιοµήχανο. 4 5 14 22 8 27 10

Οικογενειακή επιθυµία 40 35 30 25 20 15 10 5 0 1 2 3 4 5 6 Βιοµήχανο. Βιοτέχνη. Έµπορο. Ελεύθερο επαγγελµατία. Στέλεχος ιδιωτικής επιχείρησης. ηµόσιο υπάλληλο. NAI OXI εν απαντώ Είναι κάποιος στενός σας συγγενής επιχειρηµατίας; 50 41 1 Αν ΝΑΙ, τι είδους επιχείρηση έχει; Εµπορικό Κατάστηµα 31 Βιοτεχνία 8 Βιοµηχανία 13 Οι προγηθείσες απαντήσεις δείχνουν ότι υπάρχει έντονη συσχέτιση µεταξύ των προτιµήσεων των σπουδαστών και των επιθυµιών των οικογενειών τους, οι οποίες, µε τη σειρά τους είναι απροσδιόριστα επηρεασµένη από την επιχειρηµατική δράση µέσα στο στενό οικογενειακό κύκλο. 11

2.6 Αντίληψη επιχειρηµατικότητας Σε ποιο βαθµό ΑΝΤΙΛΑΜΒΑΝΕΣΤΕ την έννοια της ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ: ΩΣ τις πολύπλοκες πτυχές της αλληλεπίδρασης του επιχειρηµατία και της επιχείρησης µε τους συντελεστές παραγωγής- έδαφος, κεφάλαιο, εργασία και αυτά ΠΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΚΥΡΙΑΡΧΟΥΝ ΤΗΣ πληροφορίας και γνώσης αλλά και µε το ευρύτερο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον και τους θεσµούς. καθολου 3 λιγο 11 µετρια 36 πολύ 32 παρα πολύ 6 παρα πολύ 7% Αντίληψη Επιχειρηµατικότητας καθολου 3% λιγο 13% πολύ 36% µετρια 41% Η αντίληψη της επιχειρηµατικότητας, αθροιστικά µεταξύ των απαντήσεων πολύ και µέτρια, φαίνεται ότι απαιτεί περισσότερη προβολή, αφού το πάρα πολύ είναι µόνο 7% Σηµειώστε την προτεραιότητα (1 έως 8) που δίνετε σε σπουδαστικές δραστηριότητες για τις οποίες θα ήταν καλό να υπάρχει χορηγία (ανάληψη των εξόδων) από κάποια επιχείρηση (µεγαλύτερη προτίµηση = 1). Προτίµηση 1 2 3 4 5 6 7 Εκπαιδευτικές εκδροµές και επισκέψεις σε επιχειρήσειςφορείς 36 13 13 4 4 3 1 Περιήγηση στα αξιοθέατα του Νοµού Σερρών 5 9 6 20 10 6 5 Θεατρική οµάδα 5 6 7 12 9 17 14 Μουσική Οµάδα 4 5 8 9 20 10 17 Συναυλίες 5 8 12 11 13 11 12 Καλλιτεχνικούς διαγωνισµούς 5 4 7 15 13 19 5 ιεξαγωγή µαθηµάτων που δεν προσφέρονται από το ΤΕΙ 17 18 9 5 3 6 16 Βραβεία Επιχειρηµατικών Σχεδίων 8 16 15 3 7 5 7 12

40 35 30 25 20 15 10 5 5 7 0 3 Εκπαιδευτικές εκδροµές και επισκέψεις σε επιχειρήσεις-φορείς Περιήγηση στα αξιοθέατα του Νοµού Σερρών Θεατρική οµάδα Μουσική Οµάδα Συναυλίες Καλλιτεχνικούς διαγωνισµούς ιεξαγωγή µαθηµάτων που δεν προσφέρονται από το ΤΕΙ Βραβεία Επιχειρηµατικών Σχεδίων 1 13

ΜΟΥ ΑΡΕΣΕΙ ΝΑ...αποφασίζω 62 67%...βοηθώ 54 59%...δηµιουργώ 54 59%...επικοινωνώ 52 57%... µαθαίνω 51 55%...σκέπτοµαι 51 55%...ακούω(προσεκτικά) 49 53%...ερευνώ 49 53%...αναλύω 48 52%...φαντάζοµαι (χρησιµοποιώ τη φαντασία µου) 44 48%...διαπραγµατεύοµαι 41 45%...επιχειρηµατολογώ 41 45%...εκφράζοµαι (γραπτά ή προφορικά) 39 42%...κατανοώ 39 42%...αξιολογώ 37 40%...προγραµµατίζω 37 40%...εµβαθύνω 36 39%...συµβουλεύω 36 39%...συνεργάζοµαι 35 38%...διοικώ 34 37%...ενθαρρύνω(δίνω θάρρος) 34 37%...ελέγχω 34 37%...παρατηρώ 34 37%...καινοτοµώ(κάνω καινοτοµίες) 33 36%...γυµνάζοµαι 32 35%...ερµηνεύω 31 34%...οργανώνω 31 34%...πείθω 31 34%...τακτοποιώ 30 33%...πειραµατίζοµαι 28 30%...περιποιούµαι 28 30%...χορεύω 28 30%...εφευρίσκω 27 29%... κατευθύνω 27 29%...µαγειρεύω 27 29%... µαθαίνω 27 29%...τραγουδώ 27 29%...διακοσµώ 26 28%...εκτελώ 24 26%...κατασκευάζω 24 26%...χειρίζοµαι 24 26%...διορθώνω 23 25%...καθοδηγώ 23 25%...φωτογραφίζω 23 25%...ανακαινίζω 22 24%...επισκευάζω 22 24%...πληροφορώ 22 24% 14

...παράγω 22 24%...παρηγορώ 22 24%...συγκινώ 22 24%...σχεδιάζω 22 24%...συναρµολογώ 22 24%...δρω 21 23%...πουλάω 21 23%...ταξινοµώ 21 23%...επιβλέπω 20 22%...εµπορεύοµαι 20 22%...προϋπολογίζω 20 22%... µαθαίνω 19 21%...ζωγραφίζω 18 20%...µελετώ 18 20%...πειθαρχώ 18 20%...διδάσκω 16 17%...καινοτοµώ (κάνω καινοτοµίες) 16 17%...µελετώ 16 17%...σκιτσάρω 16 17%...αντιγράφω 15 16%... κατευθύνω 15 16%...µαγειρεύω 13 14%...εκπαιδεύω 12 13%... µεταφράζω 12 13%...καθοδηγώ 11 12%...µαγειρεύω 11 12%... κατευθύνω 11 12%...καθοδηγώ 10 11%...παίρνω συνέντευξη 10 11%...κτίζω 8 9%...εκτρέφω 7 8%... µεταφράζω 7 8%... µεταφράζω 5 5% Η σειρά των προτιµήσεων που εκφράζονται µε τις παραπάνω λέξεις, επιβεβαιώνουν την µέτρια αντίληψη της επιχειρηµατικότητας και την ελλιπή ετοιµότητα για τη συµµετοχή σε επιχειρηµατικές δράσεις. 15

3 ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ 1 ΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (2003) Στην Έρευνα του 2003 παρατηρήθηκε: Στην επανάληψη του 2004, παρατηρήθηκε: Η Στάση των ίδιων των υποκειµένων, ήταν στην έρευνα του 2003: 16

Ενώ στην έρευνα του 2004, δεν φαίνεται να έχει µεταβληθεί, δηλαδή: 4 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οι σπουδαστές του ΤΕΙ Σερρών προέρχονται κυρίως από εύπορες οικογένειες, µε σοβαρή συµµετοχή των ελευθέρων επαγγελµατιών. Η στάση των σπουδαστών απέναντι στην επιχειρηµατικότητα επηρεάζεται σοβαρά από το άµεσο οικογενειακό τους περιβάλλον. Η αντίληψη της επιχειρηµατικότητας, εκ µέρους των σπουδαστών είναι ελλιπής. 17