Μέθοδοι ταξινόμησης μειγμάτων κατά CLP

ΗΜΕΡΙΔΑ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΕΡΟΖΟΛ ΕΛΛΑΔΟΣ Αθήνα 17 Μαρτίου 2014 1 Μέθοδοι ταξινόμησης μειγμάτων κατά CLP Χριστίνα Τσιτσιμπίκου, MSc,PhD,ERT Δ/νση Περιβάλλοντος ΓΧΚ

Λογικό διάγραμμα ταξινόμησης μείγματος 2

3 Αρχές παρεκβολής Αραίωση Παραγωγή παρτίδας (3.1, 3.2, 3.3, 3.8, 3.9, 3.10, 4.1) Σημαντικά παρόμοια μείγματα Εξαιρετικά επικίνδυνα μείγματα Παρεμβολή στο πλαίσιο μίας κατηγορίας τοξικότητας Αερολύματα ίδια ταξινόμηση με μη αερολυματική μορφή (3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.8, 3.9), όταν αδρανές προωθητικό μέσο

4 Ταξινόμηση μειγμάτων για φυσικοχημικούς κινδύνους Η πλειοψηφία από τους φυσικούς κινδύνους των μειγμάτων θα πρέπει να καθορίζονται μέσω δοκιμών με βάση τις μεθόδους ή τα πρότυπα που αναφέρονται στο παράρτημα I του CLP, Μέρος 2. Σε λίγες περιπτώσεις, όπως «Εύφλεκτα υγρά», η ταξινόμηση των μειγμάτων μπορεί, επίσης, να γίνει υπολογιστικά, βλ. παράρτημα I του CLP, 2.6.4.2 και 2.6.4.3 (flash point, boiling point). Μέθοδοι δοκιμών όπως για την ταξινόμηση ουσιών και μείγματα για τις μεταφορές http://www.unece.org/trans/danger/publi/manual/manual_ e.html.

5 Ταξινόμηση μειγμάτων για φυσικοχημικούς κινδύνους (συνέχεια) Σε περιπτώσεις όπου είναι διαθέσιμα αποτελέσματα δοκιμών με βάση άλλες μεθόδους ή πρότυπα, τότε μπορούν να χρησιμοποιηθούν ύστερα από αξιολόγηση της καταλληλότητας και του επιπέδου εξασφάλισης της ποιότητας της δοκιμής που χρησιμοποιείται. Στην πράξη οι κίνδυνοι από φυσικούς παράγοντες μιας ουσίας ή ενός μείγματος μπορεί να διαφέρουν από εκείνες που φαίνονται στις δοκιμές, π.χ. στην περίπτωση ενώσεων του νιτρικού αμμωνίου (εκρηκτικές / οξειδωτικές ιδιότητες) και σε ορισμένους αλογονωμένους υδρογονάνθρακες (ευφλεκτότητα). Η εμπειρία αυτή πρέπει να ληφθεί υπόψη για τους σκοπούς της ταξινόμησης ( CLP άρθρο 12 ( α) ).

Ταξινόμηση εύφλεκτα αερολύματα (4 η ATP, Καν. 487/2013/ΕΚ) Τα αερολύματα δεν εμπίπτουν επιπροσθέτως εντός του πεδίου εφαρμογής των εύφλεκτων αερίων, αερίων υπό πίεση, εύφλεκτων υγρών και εύφλεκτων στερεών. Ανάλογα με το περιεχόμενό τους, τα αερολύματα ενδέχεται, ωστόσο, να εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της άλλων τάξεων κινδύνου, με τα αντίστοιχα στοιχεία επισήμανσή. 6

7 Ταξινόμηση εύφλεκτα αερολύματα (4 η ATP, Καν. 487/2013/ΕΚ) (συνέχεια) Στην DSD δεν ορίζεται τάξη κινδύνου «αερολύματα». Στο CLP θεσπίζεται μια ξεχωριστή τάξη κινδύνου. Στην DSD περιλαμβάνεται, στο σημείο 1.7 του παραρτήματος VI αναφορά στα κριτήρια ευφλεκτότητας της ADD. Σύμφωνα με την DSD/ ADD, μόνο στην περίπτωση που ο υπεύθυνος για την εμπορία συσκευών αερολυμάτων είχε στην κατοχή αποτελέσματα δοκιμών ή άλλα στοιχεία που έδειχναν ότι, παρόλο που οι εν λόγω συσκευές αερολυμάτων περιείχαν εύφλεκτα συστατικά, δεν εγκυμονούσαν κινδύνους ανάφλεξης υπό κανονικές ή ευλόγως προβλέψιμες συνθήκες χρήσης, θα μπορούσε με δική του δική του ευθύνη να αποφασίσει να μην εφαρμόσει τις διατάξεις επισήμανσης για τα εύφλεκτα αερολύματα. Μόνο πολύ λίγα προϊόντα αεροζόλ θα μπορούσαν να ωφεληθούν από αυτήν την απαλλαγή.

8 Ταξινόμηση εύφλεκτα αερολύματα (4 η ATP, Καν. 487/2013/ΕΚ) (συνέχεια) Λόγω της ευρείας χρήσης προωθητικών που ταξινομούνται ως «εξαιρετικά εύφλεκτο», η συντριπτική πλειοψηφία των αερολυμάτων ήταν χαρακτηρισμένα ως «εξαιρετικά εύφλεκτο» στη DSD. Η ταξινόμηση της DSD δεν βοηθά στο CLP. Στο CLP, αερολύματα που δεν υποβάλλονται στις διαδικασίες ταξινόμησης για ευφλεκτότητα του κανονισμού (θερμότητα καύσης, δοκιμή ανάφλεξης από απόσταση, δοκιμή κλειστού χώρου, δοκιμή αφρού) πρέπει να ταξινομούνται ως «Αεροζόλ, Κατηγορία 1» («εξαιρετικά εύφλεκτο»).

9 Παράδειγμα σημαντικών αλλαγών που επιφέρει το CLP : Ευφλεκτότητα στα ΑΕΡΟΛΥΜΑΤΑ Εξετάζονται σαν δύο ομάδες, αερολύματα αφρού και αερολύματα ψεκασμού. Εξετάζονται για ταξινόμηση ως εύφλεκτα εάν περιέχουν κάποιο συστατικό που ταξινομείται ως εύφλεκτο (εκτός από τις πυροφορικές, αυτοθερμαινόμενες ή αντιδρώσες με το νερό ουσίες και μείγματα που δεν χρησιμοποιούνται σε αερολύματα). Υγρά με σημείο ανάφλεξης < 93 o C Εύφλεκτα αέρια Εύφλεκτα στερεά Κριτήρια : - Συστατικά - Χημική θερμότητα καύσης (μπορεί να βρεθεί στη βιβλιογραφία) - δοκιμή απόστασης ανάφλεξης - δοκιμή εσωκλειόμενου χώρου - αποτελέσματα δοκιμής αφρού Αερολύματα ψεκασμού Αερολύματα αφρού

10 Ταξινόμηση μειγμάτων για κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία Άρθρο 6 ( 3 ) του CLP: Για την αξιολόγηση μειγμάτων σύμφωνα με το κεφάλαιο 2 του τίτλου ΙΙ σε σχέση με «μεταλλαξιγένεση των γεννητικών κυττάρων», «καρκινογένεση» και «τοξικότητα στην αναπαραγωγή», ο παρασκευαστής, ο εισαγωγέας ή ο μεταγενέστερος χρήστης χρησιμοποιούν μόνον τις σχετικές διαθέσιμες πληροφορίες που αναφέρονται στην παράγραφο 1 του άρθρου 6 για τις ουσίες στο μείγμα. Σε περιπτώσεις όπου τα διαθέσιμα δεδομένα δοκιμών για το ίδιο το μείγμα να αποδεικνύουν μεταλλαξιογόνες ιδιότητες γεννητικών κυττάρων, καρκινογονικότητα ή τοξικότητα στην αναπαραγωγή, οι οποίες δεν έχουν προσδιοριστεί από τις πληροφορίες σχετικά με τις επιμέρους ουσίες, τα εν λόγω στοιχεία θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη.

11 Γενικές τιμές διαχωρισμού Προσθετική ιδιότητα Η προσθετική ιδιότητα χρησιμοποιείται: διάβρωση/ ερεθισμός του δέρματος (εκτός από μείγματα με συστατικά οξέα, βάσεις, αλδεϋδες, φαινόλες κλπ, ph) σοβαρή οφθαλμική βλάβη/ ερεθισμός οφθαλμού (εκτός από μείγματα με συστατικά οξέα, βάσεις, αλδεϋδες, φαινόλες κλπ, ph) STOT-SE κατηγορία 3 (ερεθισμός της αναπνευστικής οδού) STOT-SE κατηγορία 3 (ναρκωτική δράση)

Κριτήρια ταξινόμησης μείγματος Οξεία τοξικότητα 12

Κριτήρια ταξινόμησης μείγματος Οξεία τοξικότητα (συνέχεια) 13

14 Κριτήρια ταξινόμησης μείγματος Διάβρωση/ ερεθισμός του δέρματος Οξέα, βάσεις, ανόργανα άλατα, αλδεΰδες, φαινόλες, τασιενεργά

Κριτήρια ταξινόμησης μείγματος Σοβαρή οφθαλμική βλάβη/ ερεθισμός οφθαλμών 15

Κριτήρια ταξινόμησης μείγματος Ευαισθητοποίηση 16

Κριτήρια ταξινόμησης μείγματος Μεταλλαξιγένεση 17

Κριτήρια ταξινόμησης μείγματος Καρκινογένεση 18

19 Κριτήρια ταξινόμησης μείγματος Τοξικότητα στην αναπαραγωγή 3,0

Κριτήρια ταξινόμησης μείγματος STOT SE 20

21 Κριτήρια ταξινόμησης μείγματος STOT SE (συνέχεια) Απαιτείται προσοχή κατά την παρέκταση της τοξικότητας μείγματος που περιέχει συστατικό ή συστατικά της κατηγορίας 3. Ενδείκνυται γενικό όριο συγκέντρωσης 20 % ωστόσο, αναγνωρίζεται ότι το εν λόγω όριο συγκέντρωσης μπορεί να είναι υψηλότερο ή χαμηλότερο ανάλογα με το συστατικό ή τα συστατικά της κατηγορίας 3 και ότι ορισμένα συμπτώματα όπως ο ερεθισμός της αναπνευστικής οδού μπορεί να μην διαπιστωθούν κάτω από μία ορισμένη συγκέντρωση, ενώ άλλα συμπτώματα όπως τα συμπτώματα νάρκωσης ενδέχεται να σημειωθούν άνω του 20%. Πρέπει να ζητείται γνωμάτευση από εμπειρογνώμονα. Ο ερεθισμός της αναπνευστικής οδού και τα συμπτώματα νάρκωσης πρέπει να αξιολογούνται ξεχωριστά.

Κριτήρια ταξινόμησης μείγματος STOT RE 22

23 Κριτήρια ταξινόμησης μείγματος Κίνδυνος από αναρρόφηση Μείγμα που περιέχει σύνολο 10 % ή περισσότερο ουσίας ή ουσιών που ταξινομούνται στην κατηγορία 1, με κινηματικό ιξώδες 20,5 mm 2 /s ή λιγότερο στους 40 o C, ταξινομείται στην κατηγορία 1. Στην περίπτωση μείγματος που χωρίζεται σε δύο ή περισσότερα ξεχωριστά στρώματα, εκ των οποίων το ένα περιέχει 10 % ή περισσότερο μίας ουσίας ή ουσιών της κατηγορίας 1 με κινηματικό ιξώδες 20,5 mm 2 /s ή λιγότερο, στους 40 o C, τότε ολόκληρο το μείγμα ταξινομείται στην κατηγορία 1.

24 Κριτήρια ταξινόμησης μείγματος Κίνδυνος από αναρρόφηση (συνέχεια) Το βασικό στοιχείο για την ταξινόμηση αερολύματος είναι εάν λιμνάζει στο στόμα το προϊόν, το οποίο στη συνέχεια μπορεί να απορροφηθεί. Εάν τα σταγονίδια ή το αερόλυμα από συμπιεσμένο περιέκτη είναι πολύ μικρά, ενδέχεται να μην σχηματιστεί λίμνη. Από την άλλη πλευρά, εάν το προϊόν βγαίνει από το συμπιεσμένο περιέκτη με συνεχή ροή, μπορεί να σχηματιστεί λίμνη που στη συνέχεια μπορεί να αναρροφηθεί. Συνήθως, ο ψεκασμός που παράγεται από ψεκαστήρες με διάταξη ώθησης και με αντλία είναι πυκνός και κατά συνέπεια ενδέχεται να σχηματιστεί λίμνη που στη συνέχεια μπορεί να αναρροφηθεί. Η ταξινόμηση της ουσίας ή του μείγματος εξετάζεται όταν ο μηχανισμός της αντλίας μπορεί να αφαιρείται, με συνέπεια τη δυνατότητα κατάποσης του περιεχομένου.

25 Ταξινόμηση μειγμάτων για κινδύνους για το περιβάλλον Άρθρο 6 (4 ) του CLP: Για την αξιολόγηση μειγμάτων σύμφωνα με το κεφάλαιο 2 του τίτλου σε σχέση με τις «βιοαποικοδόμησης και βιοσυσσώρευσης» στο πλαίσιο του «επικίνδυνα για το υδάτινο περιβάλλον» κινδύνου που αναφέρονται στα σημεία 4.1.2.8 και 4.1.2.9 του παράρτημα I, ο παρασκευαστής, ο εισαγωγέας ή ο μεταγενέστερος χρήστης χρησιμοποιούν μόνον τις σχετικές διαθέσιμες πληροφορίες που αναφέρονται στην παράγραφο 1 για τις ουσίες στο μείγμα Στον οξύς και χρόνιος κίνδυνος για το υδάτινο περιβάλλον χρησιμοποιείται η προσθετική ιδιότητα.

26 Κριτήρια ταξινόμησης μείγματος Κίνδυνος για το υδάτινο περιβάλλον Η ταξινόμηση ενός μείγματος βασίζεται στην άθροιση της ταξινόμησης των συστατικών του. Τα μείγματα μπορούν να αποτελούνται από συνδυασμό τόσο συστατικών που έχουν ταξινομηθεί (ως κατηγορία 1 οξείας τοξικότητας ή/και κατηγορία 1, 2, 3 ή 4 χρόνιας τοξικότητας) και άλλων για τα οποία διατίθενται επαρκή δεδομένα δοκιμών τοξικότητας. Όταν διατίθενται επαρκή δεδομένα τοξικότητας για περισσότερα από ένα συστατικά του μείγματος, η συνδυασμένη τοξικότητα των εν λόγω συστατικών υπολογίζεται με τη χρήση των ακόλουθων προσθετικών τύπων, ανάλογα με τη φύση των δεδομένων τοξικότητας:

Κριτήρια ταξινόμησης μείγματος Κίνδυνος για το υδάτινο περιβάλλον (συνέχεια) 27

28 Κριτήρια ταξινόμησης μείγματος Κίνδυνος για το υδάτινο περιβάλλον (συνέχεια) Συστατικά οξείας κατηγορίας 1 και χρόνιας κατηγορίας 1 με τοξικότητα < 1mg/l έχουν συντελεστή βαρύτητας. Συστατικά «κατηγορία 1 οξέος κινδύνου» ή «κατηγορία 1 χρόνιου κινδύνου» > 0,1 % (w/w), «κατηγορία 2 χρόνιου κινδύνου», «κατηγορία 3 χρόνιου κινδύνου» ή «κατηγορία 4 χρόνιου κινδύνου» > 1 % (w/w)

Κριτήρια ταξινόμησης μείγματος Κίνδυνος για το υδάτινο περιβάλλον (συνέχεια) 29

30 Κριτήρια ταξινόμησης μείγματος Κίνδυνος για τη στιβάδα του όζοντος Γενικά όρια συγκέντρωσης: C> 0,1%

ΗΜΕΡΙΔΑ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΕΡΟΖΟΛ ΕΛΛΑΔΟΣ Αθήνα 17 Μαρτίου 2014 31 Ευχαριστώ για την προσοχή σας! Χριστίνα Τσιτσιμπίκου, MSc,PhD,ERT Δ/νση Περιβάλλοντος ΓΧΚ