Πρόλογος... 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Νέα Μεταφορική Υποδομή... 15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Πολιτική Μεταφορών στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Η Περίπτωση των Σιδηροδρομικών Μεταφορών... 29 2.1 Εισαγωγή... 30 2.2 Το Θεσμικό Πλαίσιο στην Ευρωπαϊκή Ένωση... 30 2.2.1 Παρουσίαση του πρώτου σιδηροδρομικού πακέτου... 31 2.2.2 Παρουσίαση του δεύτερου σιδηροδρομικού πακέτου... 32 2.2.3 Παρουσίαση του τρίτου σιδηροδρομικού πακέτου... 33 2.3 Η Υλοποίηση των Ευρωπαϊκών Οδηγών... 33 2.4 Το Ιστορικό των Προβλημάτων των Σιδηροδρόμων ιεθνώς και οι ιαδικασίες Εκσυγχρονισμού... 37 2.4.1 Το πλαίσιο επίλυσης του προβλήματος... 39
2.5 Αλλάζοντας ομές και Ιδιοκτησία: ιδάγματα και Συνέπειες... 43 2.6 Τα Ελληνικά Προβλήματα Εφαρμογής των Ευρωπαϊκών Οδηγιών και ο Τρόπος Αντιμετώπισης... 46 2.6.1 Θεσμικό πλαίσιο... 46 2.7 Συμπεράσματα... 51 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ιαδικασίες Χρηματοδότησης στις Μεταφορές... 55 3.1 Ιδιωτική Χρηματοδότηση των Υποδομών... 56 3.1.1 Εισαγωγή... 56 3.1.2 Η ιδιωτική χρηματοδότηση των υποδομών και οι τάσεις... 56 3.1.3 Οι διαδικασίες χρηματοδότησης υποδομών μεταφορών... 57 3.1.4 Ιδιωτική χρηματοδότηση της σταθερής σύνδεσης της Μάγχης (κανάλι της Μάγχης)... 60 3.1.5 Τελικά συμπεράσματα και κατευθύνσεις εφαρμογής... 62 3.2 Χρηματοδότηση Σιδηροδρομικών ικτύων Υψηλών Ταχυτήτων: Εμπειρίες και Προοπτικές... 64 3.2.1 Εισαγωγή... 64 3.2.2 Η χρηματοδότηση των έργων του TGV... 65 3.2.3 Νέες μέθοδοι χρηματοδότησης για τρένα υψηλών ταχυτήτων... 66 3.2.4 Πλαίσιο, προοπτική και συμπεράσματα... 68 3.3 Σιδηροδρομικές Μεταφορές: Οι Προοπτικές Συνεργασίας ημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα... 70 3.3.1 Οι Σιδηρόδρομοι και η Σύγχρονη Πολιτική Μεταφορών... 70 3.3.2 Ιδιωτική Συμμετοχή στη Χρηματοδότηση Σιδηροδρομικών Έργων... 73 3.3.3 Η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα... 78 3.3.4 Προγραμματισμός για την προσέλκυση ιδιωτικού ενδιαφέροντος... 82 8
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Βιωσιμότητα και Εκσυγχρονισμός: Η Περίπτωση των Ελληνικών Σιδηροδρόμων... 87 4.1 Εισαγωγή... 88 4.2 Χρηματοοικονομική ανάλυση και μεταφορικό μέσο... 88 4.3 Νομικό Πλαίσιο 2190/20, 2414/96 και Οδηγίες ΕΕ... 99 4.4 Αξιολόγηση των Επιχειρηματικών και Στρατηγικών Σχεδίων... 100 4.5 Επενδυτικό Πρόγραμμα και Χρηματοδότηση... 102 4.6 Ειδικά Θέματα Λειτουργίας και Ανάπτυξης... 104 4.7 Συμπεράσματα και Προοπτικές... 108 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Επένδυση σε Μεταφορικά Έργα: Ιεράρχηση - Σκοπιμότητα - Βιωσιμότητα... 111 5.1 Ιεράρχηση και Σκοπιμότητα των ημοσίων Έργων... 112 5.1.1 Εισαγωγή... 113 5.1.2 Ζητήματα σκοπιμότητας και ιεράρχησης στην επιλογή και παραγωγή των δημόσιων έργων... 113 5.1.3 Παράγοντες, μεταβλητές και παραδείγματα για την κατανόηση του προβλήματος... 115 5.1.4 Μέθοδοι αξιολόγησης και αυτόματα συστήματα ελέγχου απόδοσης αν οι μελέτες σκοπιμότητας είναι πλημμελείς... 117 5.1.5 Συνέπειες - Μέτρα - Προτάσεις... 117 5.2 Σκοπιμότητα υτικού Σιδηροδρομικού Άξονα... 120 5.3 Αξιολόγηση και Βιωσιμότητα Λιμενικών Επενδύσεων: Η Περίπτωση του Λιμένος Μυτιλήνης... 126 5.3.1 Εισαγωγή... 127 5.3.2 Υφιστάμενη κατάσταση... 129 5.3.3 Μελλοντικός ρόλος του λιμένα... 136 5.3.4 Μεταφορικό έργο... 142 5.3.5 Στοιχεία δαπανών (εξόδων/εσόδων)... 157 5.3.6 Χρηματοοικονομική αξιολόγηση και σκοπιμότητα... 163 5.3.7 Κοινωνικοοικονομική αξιολόγηση και σκοπιμότητα... 172 9
5.3.8 Συμπεράσματα... 183 5.4 Ναυτιλιακή Επένδυση... 185 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Ανάπτυξη και Μεταφορές... 221 6.1 Επενδύσεις Μεταφορικών Υποδομών και Ανάπτυξης... 222 6.1.1 Οι επενδυτικές αποφάσεις... 222 6.1.2 Οι στόχοι των μεταφορών... 222 6.1.3 Η οικονομική αξιολόγηση των μεταφορικών έργων... 224 6.1.4 Η μεταφορά και η οικονομική ανάπτυξη... 225 6.1.5 Συμπεράσματα... 226 6.2 Συγκοινωνιακός Κόμβος και Αναπτυξιακή Στρατηγική: Η Περίπτωση της Κομοτηνής... 227 6.2.1 Εισαγωγικά... 227 6.2.2 Το επενδυτικό περιβάλλον... 227 6.2.3 Το μεταφορικό δίκτυο... 228 6.2.4 Η ανάπτυξη... 229 6.2.5 Η αναπτυξιακή πολιτική... 229 6.2.6 Συμπεράσματα - Προοπτικές... 237 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Ανταγωνισμός και Management... 243 7.1 Ο Ανταγωνισμός και η Συγκρότηση Αγοράς στα Μέσα Μεταφορών... 244 7.1.1 Εισαγωγή... 244 7.1.2 Συγκρότηση της αγοράς στις μεταφορές... 244 7.1.3 Η περίπτωση της Κορσικής... 247 7.1.4 Η πολυκριτηριακή προσέγγιση... 248 7.1.5 Συμπεράσματα... 251 7.2 ιδάγματα από την Ανάπτυξη και Λειτουργία της ημόσιας Επιχείρησης του Παρισινού Μετρό (RATP) και ο Ρόλος του Σύγχρονου Μάνατζμεντ... 252 10
7.2.1 Οργάνωση και ανάπτυξη των μαζικών μέσων μεταφοράς στο Παρίσι: Απολογισμός και προοπτικές... 252 7.2.2 Το νέο πρόσωπο του RATP... 256 7.2.3 Γενικότερα διδάγματα για τον καθορισμό στρατηγικής... 259 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Ασφάλεια και Επικινδυνότητα... 263 8.1 Μεταφορά Επικίνδυνων Φορτίων διά Σιδηρόδρομου... 264 8.2 Τα ίκυκλα: Χώρος Αδιευκρίνιστης Επικινδυνότητας και Χρήσης... 270 8.2.1 Ο παραλληλισμός δικυκλιστού-αυτοκινητιστού: Επικινδυνότητα και συμπεριφορές... 270 8.2.2 Ατυχήματα δικυκλιστών... 272 8.2.3 Επικινδυνότης και χρήση: Είναι επικίνδυνο να είσαι δικυκλιστής;... 274 8.2.4 Το πρόβλημα ορατότητος ισχυρός παράγων... 276 8.2.5 Προοπτικές πρόληψης ατυχημάτων... 276 8.2.6 Συμπεράσματα... 277 Επίλογος... 279 Βιβλιογραφία... 281 11