ΙΜΗΝΙAIΑ EΚ ΟΣΗ / ΤEYΧΟΣ 8 / ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2009 ΙΑΝEΜΕΤΑΙ ΩΡΕAΝ ΜEΣΩ ΣΥΝΕΡΓΑΖOΜΕΝΩΝ ΦΑΡΜΑΚΕIΩΝ Λένα Αρώνη «Είµαι άνθρωπος του σήµερα και το ζω όσο πιο έντονα µπορώ» Αϋπνία Όταν ο ύπνος... σας ξεχνά Bio... νική Οµορφιά Τα νέα καλλυντικά είναι βιολογικά! Ενδοοικογενειακή βία Η εκκωφαντική σιωπή των «αµνών»
π ε ρ ι ε χ ό µ ε ν α 10 Ινοµυώµατα: Η Αλήθεια... γυµνή 12 Αϋπνία: Νέα εδοµένα στην Αντιµετώπισή της συνέντευξη 26 18 Στυτική υσλειτουργία: Πάρτε την υπόθεση στα χέρια σας! 26 Συνέντευξη: Λένα Αρώνη 34 Το Βασίλειό µου... για δυο Όµορφα Χέρια 38 Bio... Beauty: Τα νέα Καλλυντικά είναι Βιολογικά! αισθητική 34 46 Ρεσβερατρόλη: Το Ελιξίριο της Νεότητας έχει τη γεύση Κόκκινου Κρασιού 52 Chi Ball: Αρµονία... στις Αποχρώσεις του Ουράνιου Τόξου 56 Χρώµατα... παντού: «Αποκαλύπτουν» την Ψυχολογία σας ψυχολογία56 62 Στόµα Ερµητικά.. Κλειστό: Μήπως «Πνίγετε» το Θυµό σας; 66 Ενδοοικογενειακή βία: Η εκκωφαντική σιωπή των «αµνών» 70 Πάµε... αθλητισµό;: Επιλέξτε το Κατάλληλο Άθληµα για το Παιδί σας σχέσεις 70 76 Προϊόντα Light: Πόσο αληθινή είναι η... «ελαφρότητα»; ΙΜΗΝΙΑΙΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΠΕΡΙΟ ΙΚΟ Ι ΙΟΚΤΗΣΙΑ-ΕΚ ΟΣΗ Μ. ΠΙΤΣΙΛΙ ΗΣ Α.Ε. Αγ. Νικολάου 102, 16674 Γλυφάδα Τηλ: 210 8947002, Fax: 210 8941551 e-mail: info@pitsilidis.gr ΕΚ ΟΤΗΣ Μιχάλης Πιτσιλίδης ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ Νινέττα Βατικιώτη ΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Νάνσυ Χρηστίδη ΣΥΝΤΑΞΗ Έλενα Κιουρκτσή Ειρήνη Νικολάου Χαριτωµένη Βόντα Βασιλική Χρυσοστοµίδου ART DIRECTOR Νικολέττα Παπαϊωάννου GRAPHIC DESIGNER Έµµη Mίσου ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Γιώργος Παναγόπουλος ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Σταµάτης Κωνσταντάτος ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Όλγα Κοσσυβάκη Βιβέττα Λαϊνιώτη ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Ειρήνη Πιτσιλίδη Βασιλική Κουτσίκου ΥΠΟ ΟΧΗ ΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Σοφία Κολοβού ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ Μιχάλης Πιτσιλίδης Credit: VisualPhotos.com Το Thita τυπώνεται σε 30.000 αντίτυπα και διανέµεται δωρεάν µέσω 600 συνεργαζόµενων φαρµακείων 2
e d i t o r i a l ΝΑΝΣΥ Χ. Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ, ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ Ω! ΠΟΛΙΤΙΣΜΕ! Στον «πολιτισµό» της σηµερινής κοινωνίας, η δηµοσιότητα λογαριάζεται από πολλούς σαν κριτήριο επιτυχίας στη ζωή, σαν κατάκτηση ενός κορυφαίου στόχου. Έτσι, όλοι κάνουν τα πάντα για να την κατακτήσουν ή να τη µεθοδεύσουν. Στον «πολιτισµό» της τηλεόρασης, πιο συγκεκριµένα, η δηµοσιότητα έχει εµπορευµατικό χαρακτήρα. Η αξία της κρίνεται µε τα µέτρα της αγοράς, τις απαιτήσεις της αγοράς. Κι η «πολιτισµένη» αγορά εκφράζει -υποτίθεται- τις ανάγκες των πολλών, τις ενορµήσεις της «µάζας», τις φαντασιώσεις των «απρόσωπων» ατόµων, τις επιθυµίες όλων µας. Ο George Bernard Shaw υποστήριζε πως το µυστικό για την επιτυχία, είναι να προσβληθεί ο µέγιστος αριθµός ανθρώπων. υστυχώς, όπως αποδεικνύεται, αυτό είναι µια µεγάλη αλήθεια. Στις µέρες µας, τα όρια ανάµεσα στην ευκλεή δηµοσιότητα και στον εξευτελιστικό διασυρµό έχουν αµβλυνθεί, µε αποτέλεσµα να συγχέονται. Άνθρωποι µετατρέπονται σε «τέρατα» εις τέρψιν ενός αδηφάγου κοινού, έτοιµο να «καταναλώσει» και να «κατασπαράξει» τα ίδια του τα «δηµιουργήµατα». Η Τζένι Γκούντι είναι ένα τέτοιο παράδειγµα. Η 27χρονη ασχηµούλα, -πρώην- πάµφτωχη Αγγλίδα, που έφυγε από τη ζωή πριν από µερικές ηµέρες, πρόλαβε να γνωρίσει αυτά τα συγκεχυµένα όρια της «δηµοσιότητας». Μιας δηµοσιότητας που «εξασφαλίστηκε» µετά τη νίκη της, σε ένα από τα πρώτα «Βig Βrother» της πατρίδας της. Στη συνέχεια, η συµµετοχή της σε ένα ακόµα ριάλιτι την έκανε ακόµα πιο διάσηµη, απονέµοντάς της τον τίτλο της «µεγαλύτερης στρίγγλας στο Ηνωµένο Βασίλειο». Στο ενδιάµεσο πρόλαβε να κάνει δύο παιδιά, να τα φτιάξει µε έναν πιτσιρικά και να πληροφορηθεί, µπροστά σε εκατοµµύρια τηλεθεατών, ότι πάσχει από Καρκίνο του Τραχήλου της Μήτρας. Η φήµη της εκτοξεύτηκε στη στρατόσφαιρα. Εκείνη υπέφερε εν µέσω δηλώσεων, φωτογραφήσεων και επετειακών εξωφύλλων. «Πεθαίνεις, Τζέιν», της είπαν τον περασµένο µήνα οι γιατροί. Και η Τζέιν Γκούντι αποφάσισε να πεθάνει όπως έµαθε να ζει: σε ζωντανή σύνδεση. Έχασε τα µαλλιά της, έκλαιγε, πόναγε, απάντησε σε ερωτήσεις, φωτογραφίζονταν για τα εξώφυλλα περιοδικών αγκαλιά µε τα παιδιά της, παντρεύτηκε φυσικά σε ζωντανή σύνδεση-, υπέγραψε χρυσοφόρα συµβόλαια µε πολυεθνικές εταιρείες. Εκείνη «εµπορεύτηκε» το θάνατό της, η «πολιτισµένη» τηλεόραση «έκρινε» πως το «προϊόν» έχει µεγάλη εµπορική αξία και το «πούλησε» ανάλογα, ενώ η «πολιτισµένη» κοινωνία «έθρεψε» και «γιγάντωσε» το πάθος αυτού του κοριτσιού για δηµοσιότητα, απλά και µόνο για να ικανοποιήσει τη δική της «διαστροφή»: να δηµιουργεί «προϊόντα» που κατόπιν θα «κατασπαράξει» η ίδια, «θύµατα» στο «βωµό» της πολυπόθητης δηµοσιότητας που τους «χάρισε». Ο βαρβαρισµός ξαναρχίζει µε την υπερβολή του πολιτισµού, είχε πει o Λαµαρτίνος. Πόσο ακόµη πρέπει να υπερβάλλουµε, λοιπόν; 4
m e m o ΕΙΡΗΝΗ Π. ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΓΕΛΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΛΟΛΑ Ήταν µία απόφαση που πάρθηκε χωρίς ιδιαίτερη σκέψη, µάλλον αυθόρµητα και σίγουρα παρορµητικά. Σε γενικές γραµµές δεν έχω καλή σχέση µε τη µονιµότητα και τις δεσµεύσεις και, ακόµα και σήµερα, συχνά «σαµποτάρω» τον εαυτό µου όποτε έρχοµαι αντιµέτωπη µε «το µόνιµο». Συνεπώς, ήταν πρωτόγνωρο για εµένα να βάλω τον εαυτό µου στη διαδικασία του να είµαι υπεύθυνη για κάποιο άλλο έµβιο ον. εν κρύβω πως στην αρχή σκεφτόµουν πως αν κάτι δεν θα πήγαινε καλά, θα µπορούσα εύκολα να απαλλαχτώ από την ευθύνη, «ρίχνοντάς» την στα χέρια κάποιου ή κάποιας που θα ήταν πιο συµφιλιωµένοι µε τη µονιµότητα. Έτσι ήρθε στη ζωή µου ή, καλύτερα, έβαλα στη ζωή µου τον Άγγελο. Αργότερα, και ακολουθώντας την ίδια πορεία, έβαλα στη ζωή µου την Λόλα. Ο καιρός περνούσε χωρίς να µε επισκέπτονται οι αρνητικές σκέψεις που µου υπαγορεύουν να απαλλαγώ απ ό,τι µε εγκλωβίζει και µου στερεί την αίσθηση ελευθερίας που τόσο πολύ έχω ανάγκη από νεαρή ηλικία. Οι συνήθεις τάσεις φυγής έδωσαν τη θέση τους σε ένα πρωτόγνωρο αίσθηµα ευθύνης και τρυφερότητας και αν και έχουν περάσει 6 χρόνια (η πιο µακροχρόνια σχέση µου µέχρι σήµερα) δεν έχει χρειαστεί να ψάξω για διέξοδο. Για όσες αναρωτιούνται, ο Άγγελος και η Λόλα είναι τα δύο πολυαγαπηµένα µου, πανέµορφα, αξιαγάπητα, τρυφερά σκυλιά. Η παρουσία τους είναι τόσο σηµαντική στη ζωή µου που, µε ευκολία πλέον, οµολογώ ότι το σπίτι µου είναι άδειο χωρίς αυτά. Πολύ πρόσφατα ο Άγγελος παρουσίασε µία σοβαρή, αλλά συνηθισµένη για τα σκυλιά, ασθένεια. Η ιδέα πως µπορεί, ενδεχοµένως, να φύγει από τη ζωή σχεδόν µε παρέλυσε... Ήταν για λίγο όµως... Κάπου µέσα στο τρυφερό του βλέµµα τον διάβασα και ξέρω πως, µε τον τρόπο του, µε επανέφερε στην τάξη και µε καθησύχασε πως όλα θα πάνε καλά. Είναι δύσκολο να συνάπτεις σχέσεις και είναι ακόµα πιο δύσκολο να τις κρατάς. εν γεννιόµαστε όλες µε το ταλέντο των «επιτυχών σχέσεων». Από κάπου όµως πρέπει να αρχίσουµε. Τώρα πια ξέρω πως η αγάπη και η φροντίδα που παρέχω στον Άγγελο και στην Λόλα δεν είναι λόγω ευθύνης ή ανάγκης. Είναι λόγω ευγνωµοσύνης... Χάρη στον Άγγελο και στην Λόλα µαθαίνω καθη- µερινά πως η δέσµευση δε µεταφράζεται σε έλλειψη ελευθερίας αλλά σε προσφορά ανιδιοτελούς φροντίδας και αγάπης. Αυτό είναι το µεγαλείο των πραγµατικών σχέσεων. ε χρειάζεται να λες πολλά. Αρκεί να είσαι εκεί... ΥΣ: Πλέον έχω πολύ καλύτερες σχέσεις και µε τους ανθρώπους. Απλά το πρόβληµα µε αυτούς είναι πως µιλούν πολύ... κι εγώ µαζί µε αυτούς. 6
ψ ι θ υ ρ ι σ τ ά ΝΙΝΕΤΤΑ Β. Aπό τότε που θυµάµαι τον εαυτό µου, χαιρόµουν ιδιαίτερα τις ηµέρες εκείνες που τις χαρακτήριζε κάποια συγκεκρι- µένη γιορτή. Το Πάσχα για µένα ήταν και είναι, η καλύτερη αφορµή για απόδραση εκτός πόλης, στο αγαπηµένο µου νησί. Μικρά παιδιά είµαστε, όταν φεύγαµε οικογενειακώς τη Μεγάλη Τετάρτη, να συναντήσουµε θεία και ξαδέλφια και να περάσουµε όλοι µαζί τις ηµέρες αυτές. Μέναµε σ ένα µεγάλο σπίτι, της γιαγιάς και του παππού, όπου ο καθένας είχε το χώρο του και έκανε αυτό που τον ευχαριστούσε. Ακόµη µυρίζω το άρωµα από τα λουλούδια του κήπου µας, τη µυρωδιά του ξύλου στο τζάκι που έκαιγε για να ζεστάνει το σπίτι, τη µυρωδιά της ναφθαλίνης από τις κουβέρτες που στρώναµε. Μυρωδιές ξεχασµένες µα και τόσο οικείες, που ακόµη και τώρα, αν τύχει κάπου να τις µυρίσω, το µυαλό µου γυρνάει εκεί. Μνήµες από τσουρέκια, κουλούρια και άλλα γλυκά που έφτιαχνε η µητέρα µου, τη Μεγάλη Πέµπτη, καταβάλλοντας τεράστιο κόπο, περιµένοντας όλους να τα τιµήσουµε, όπως τους αξίζουν µέχρι τέλους. ΘΥΜΗΣΕΣ Μεγαλύτερη απόλαυση ήταν το βάψιµο των αυγών, στο οποίο συµµετείχα και εγώ. Μετά το τέλος του βαψίµατος, επιδιδόµουν µετά µανίας στο γυάλισµά τους και στην επιλογή της χαλκοµανίας που θα τους έβαζα. Προσπαθούσα να επιλέξω ποιο κατά την γνώµη µου, ήταν το καλύτερο, το πιο γερό, το έκρυβα και το φανέρωνα το βράδυ της Ανάστασης. Μεγάλη Παρασκευή, πλήθος ανθρώπων συγκεντρωνόµαστε στην κεντρική πλατεία του νησιού και περιµέναµε να µαζευτούν όλοι οι επιτάφιοι, στολισµένοι περίεργα. Η απορία που είχα ήταν πώς ο Χριστός κάθε χρόνο την ίδια ηµέρα πέθαινε και το σώµα του έµπαινε σ έναν τόσο µικρό επιτάφιο. Την ηµέρα της Ανάστασης, από το πρωί, οι καµπάνες χτυπούσαν χαρµόσυνα, δίνοντας το σύνθηµα πως το βράδυ πρέπει να ετοιµαστούµε για να πάµε στην εκκλησία. Η ωραιότερη λαµπάδα, τα οµορφότερα ρούχα και η καθιερωµένη αναµονή για το «Χριστός Ανέστη». Φόβος για τα βαρελότα, που άγγιζε την υπερβολή, µόνο και µόνο για µια παραπάνω αγκαλιά από τη µητέρα. Το ίδιο βράδυ µαγειρίτσα, τσούγκρισµα των αυγών, ανταλλαγή φιλοφρονήσεων, ηµέρα ανακωχής. Κορύφωση της χαρµόσυνης αυτής ατµόσφαιρας η Κυριακή του Πάσχα, µε το παραδοσιακό σούβλισµα του οβελία. Τα χρόνια περνούν, οι γιορτές έρχονται και παρέρχονται, οι συνήθειες όµως παραµένουν. Προσπαθώ να εξηγήσω τα ανεξήγητα. Ερωτηµατικά και απορίες που µου εκφράζει η µικρή µου κόρη. Της λέω να µην το «ψάχνει» τόσο, να το απολαµβάνει όπως και εγώ. Να νιώσει όµορφα, να πληµµυρίσει η ψυχή της από αγάπη, να µυρίσει την άνοιξη, να ζήσει απλές καθηµερινές χαρές, να βιώσει την ευτυχία που της χαρίζει απλόχερα η µικρή της ηλικία. 8
υ γ ε ί α Tα ινοµυώµατα είναι οι πιο συχνοί καλοήθεις όγκοι που εµφανίζονται στη µήτρα. Πρόκειται για αθροίσεις κυττάρων που το µέγεθός τους ξεκινά από 1 εκατοστό και µπορεί κάποιες φορές να ξεπεράσει ακόµη και τα 15 εκατοστά. Η σύστασή τους διαφέρει αρκετά από τη σύσταση του φυσιολογικού τοιχώµατος της µήτρας, ιδιότητα που τα καθιστά εύκολα αναγνωρίσιµα στις απεικονιστικές µεθόδους. Τα αίτια της ανάπτυξης των ινοµυωµάτων δεν είναι γνωστά. Ινοµυώµατα Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΥΜΝΗ Ποιες γυναίκες «προτιµούν» Εµφανίζονται κυρίως σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας (25-45 ετών) και ιδιαίτερα σε όσες δεν έχουν κάνει παιδιά. Παρουσιάζονται συχνότερα σε όσες γυναίκες έχουν µητέρα ή γιαγιά µε ινοµυώµατα, ενώ επιρρεπείς είναι οι γυναίκες της µαύρης φυλής καθώς και εκείνες µε αυξηµένους οιστρογονικούς υποδοχείς στα µυϊκά κύτταρα της µήτρας (ορµονοεξαρτώµενοι όγκοι). Τα ινοµυώµατα µεγεθύνονται όταν κυκλοφορούν πολλές ορµόνες στον οργανισµό µιας γυναίκας, για παράδειγµα κατά τη διάρκεια της εγκυµοσύνης (πολυτόκες), προσωρινά στην κλιµακτήριο και σε περιπτώσεις παχυσαρκίας. Επίσης, µπορεί να µεγαλώσουν µε τη λήψη αντισυλληπτικών και παρατηρούνται συχνότερα όταν συνυπάρχει υπερπλασία του ενδοµήτριου, δηλαδή σε περιπτώσεις χρόνιας ανωοθυλακιορρηξίας ή οιστρογονοπαραγωγικών όγκων των ωοθηκών. Συνήθως κατά την περίοδο της 10 της Έλενας Κιουρκτσή
ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙ ΕΙΑ εµµηνόπαυσης που σταµατάει η παραγωγή οιστρογόνων, το µέγεθός τους µικραίνει, δηλαδή συρρικνώνονται και τα συµπτώ- µατα περιορίζονται. Είδη ινοµυωµάτων Ανάλογα µε την θέση τους στο τοίχωµα της µήτρας, διακρίνονται σε: Ενδοτοιχωµατικά, τα οποία εντοπίζονται στο µυϊκό τοίχω- µα της µήτρας. Όταν είναι µικρά, συνήθως δεν δίνουν συµπτώµατα. Υποορογόνια, που αναπτύσσονται στο εξωτερικό µέρος της µήτρας προς την κοιλιά και όταν µεγαλώνουν πιέζουν την ουροδόχο κύστη και το έντερο. Υποβλεννογόνια, που εµφανίζονται µέσα στη µήτρα (ενδο- µήτριο) και µπορεί να προκαλέσουν αιµορραγίες και υπογονιµότητα. Συµπτωµατολογία Ορισµένες γυναίκες, αν και έχουν ινοµυώµατα, είναι ασυµπτωµατικές. Ωστόσο, οι περισσότερες παρουσιάζουν συµπτώµατα, τα οποία ποικίλλουν ανάλογα µε το µέγεθος, τον αριθµό των ινο- µυωµάτων και το σηµείο της µήτρας στο οποίο εντοπίζονται. Τα πιο συνήθη είναι: Πόνος, αίσθηση βάρους και «φούσκωµα» (διόγκωση) στην περιοχή της κοιλιάς, ανάλογα µε τη θέση και το µέγεθος των ινοµυωµάτων. Μεγάλη απώλεια αίµατος κατά την περίοδο (µηνορραγία) ή αιµορραγία ανάµεσα στις περιόδους. Έντονος πόνος κατά τη διάρκεια της περιόδου (δυσµηνόρροια) ή κατά τη σεξουαλική επαφή (δυσπαρεύνια). Συχνουρία, ουρολοιµώξεις, δυσκοιλιότητα, λόγω της πίεσης που ασκούν στα γειτονικά όργανα. Προβλήµατα υπογονιµότητας, είτε λόγω εξωτερικής πίεσης των σαλπίγγων είτε όταν εµφανίζονται στο εσωτερικό της µήτρας (ενδοµητρική κοιλότητα). Προβλήµατα που ενδέχεται να προκαλέσουν Τα συνηθέστερα προβλήµατα είναι πόνος στο υπογάστριο, αναιµία λόγω επαναλαµβανόµενων αιµορραγιών, διαταραχή της σεξουαλικής ζωής, συχνουρία ή ακράτεια ούρων. Επίσης, µπορεί να οδηγήσουν σε απόφραξη των σαλπίγγων, προκαλώντας προβλήµατα γονιµότητας. Όσα ινοµυώµατα εντοπίζονται στο ενδοµήτριο, υπάρχει το ενδεχόµενο να προκαλέσουν αυτό- µατες αποβολές, κυρίως κατά το πρώτο τρίµηνο της εγκυµοσύνης. Όταν είναι µεγάλα, λόγω της πίεσης που ασκούν σε µεγάλα αγγεία του οργανισµού, ενδέχεται να προκαλέσουν πρήξιµο, στάση των ούρων (υδρονέφρωση), κ.ά.. Σπανιότερα, λόγω κεντρικής νέκρωσης ή συστροφής των ινοµυωµάτων µπορεί να εµφανιστεί πυρετός, οξύ κοιλιακό άλγος (πυελοπεριτονίτιδα), διαταραχή της πηκτικότητας του αίµατος, σηψαιµία. Παρά την καλοήθη φύση των ινοµυω- µάτων, γυναίκες µε πολλαπλά ή µεγάλα ινοµυώµατα έχουν περίπου τέσσερις φορές µεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του ενδοµητρίου. Η διάγνωση Συνήθως ανακαλύπτονται κατά τη γυναικολογική εξέταση, στην οποία µπορεί να βρεθεί ότι η µήτρα έχει ανώµαλο σχήµα ή κλίση. Το µέγεθος ενός ινοµυώµατος ποικίλει από πολύ µικρό έως αρκετά µεγάλο. Ανάλογα µε το σχήµα, το µέγεθος και τη θέση τους, προκαλούν και τα αντίστοιχα συµπτώµατα. Τα υποβλεννογόνια ινοµυώµατα µπορούν να διαγνωστούν και µε την υστεροσκόπηση, ενώ τα υπορογόνια αποτελούν συχνό εύρηµα κατά τη λαπαροσκόπηση. Τρόποι αντιµετώπισης Η αγωγή που επιλέγει ο γιατρός κατά περίπτωση, εξαρτάται από την ηλικία της γυναίκας, το εάν έχει γίνει µητέρα ή όχι, το µέγεθος των ινοµυωµάτων, τη θέση τους και τα συµπτώµατα που της προκαλούν. Συνήθως ακολουθείται συντηρητική αντιµετώπιση, µε παρακολούθηση του µεγέθους και έλεγχο των συµπτωµάτων κυρίως της αιµορραγίας όσο αυτή υπακούει σε φαρµακευτική αγωγή. Σε περίπτωση αποτυχίας της τελευταίας, ένδειξη έχει η ορµονική θεραπεία µε συνθετικά ανάλογα των γοναδοτροπινών (GnRH analogues) που σταµατούν την ανάπτυξη των ινοµυωµάτων και µειώνουν την αιµάτωση τους. Επιχειρείται επίσης και εκλεκτικός εµβολισµός των τροφοφόρων αρτηριών των ινοµυωµάτων -µε ακτινοσκοπική παρακολούθηση από επεµβατικούς ακτινολόγους- µε στόχο τη συρρίκνωση και υποστροφή τους. Ευχαριστούµε τον κ. Βασίλειο Γ. Μπακούλα, MD,PhD, RCOG- RCR, Μαιευτήρα-Γυναικολόγο, ειδικό στην Εµβρυοµητρική Ιατρική και Προγεννητική ιάγνωση, Μέλος του Fetal Medicine Foundation του Λονδίνου. 11
Ύπνε που παίρνεις τα παιδιά
Γιατί όχι και µένα;
υ γ ε ί α ΝΕΟΤΕΡΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΫΠΝΙΑΣ Όλες µας έχουµε περάσει νύχτες που δεν κοιµηθήκαµε καλά, ίσως και καθόλου, παρόλο που προσπαθήσαµε. Στις περισσότερες περιπτώσεις κάποιο πρόβληµα που αντιµετωπίζαµε εκείνες τις ηµέρες µάς απασχολούσε και «δεν µας άφηνε να κοιµηθούµε». Πολλές φορές, µπορεί να µην υπήρχε εµφανής λόγος δυσκολίας. Σε τέτοιες περιπτώσεις, ο ύπνος βελτιώνεται σε µια ή δυο νύχτες και το πρόβληµα υποχωρεί εντελώς. Πολύ συχνά, όµως, συνεχίζεται για πολύ καιρό, ακόµη και όταν δεν υπάρχει πια το «πρόβληµα ζωής» που ίσως αντιµετωπίζαµε στην έναρξη της. Τότε; Τι γίνεται τότε; Ηαϋπνία είναι µια πολύ συνηθισµένη κατάσταση, που εµφανίζεται µε συχνότητα περίπου 27% στα άτοµα που προσέρχονται για εξέταση στον παθολόγο. Από αυτούς, 16% έχουν δυσκολία στην έλευση του ύπνου, 15% έχουν δυσκολία να διατηρήσουν τον ύπνο τους, 15% αναφέρουν ότι ο ύπνος δεν οδήγησε σε ξεκούραση και αποκατάσταση του οργανισµού τους και το 10% παραπονείται για πρώιµη αφύπνιση. Οι γυναίκες είναι κατά 1,5 φορές πιθανότερο από τους άνδρες να παρουσιάσουν προβλήµατα ύπνου, ενώ η αϋπνία µπορεί να παρατηρηθεί σε οποιοδήποτε άτοµο ανεξαρτήτως ηλικίας. Ωστόσο, οι ηλικιωµένοι έχουν αυξηµένη τάση να παρουσιάζουν αϋπνία. Έχει βρεθεί ότι η αϋπνία πλήττει σχεδόν το ήµισυ του πληθυσµού ηλικίας άνω των 65 ετών. Ξαγρυπνάτε αλλά πόσο συχνά; Η παροδική δυσκολία του ύπνου δεν µπορεί να θεωρηθεί υποχρεωτικά αϋπνία. Αναµφισβήτητα όµως, αϋπνία είναι η σταθερή µείωση της ποσότητας του ύπνου, επί µεγάλο χρονικό διάστηµα, ανεξάρτητα από την παρουσία ή απουσία κάποιου αιτίου. Ένα άλλο σηµαντικό θέµα που αναφέρεται στον ορισµό της αϋπνίας, αφορά στη σχέση ποσότητας και ποιότητας του ύπνου. Μερικοί κοιµούνται αρκετές ώρες το 24ωρο αλλά παραπονούνται πως δεν «χορταίνουν τον ύπνο», άλλοι πάλι κοιµούνται γύρω στις 5 ώρες χωρίς κανένα απολύτως πρόβληµα. Κατά συνέπεια, η κακή ποιότητα ύπνου θα πρέπει να θεωρείται ως αϋπνία και όχι κατ ανάγκη η µειωµένη ποσότητά του, όταν, ιδιαίτερα, η ποιότητα αξιολογείται ως ικανοποιητική. Επιδηµιολογικές µελέτες έχουν δείξει πως η µέση διάρκεια ύπνου στους ενήλικες είναι 7 µε 8 ώρες το 24ωρο. Κοιµηθείτε γιατί. Η αϋπνία σχετίζεται µε αρνητικές επιπτώσεις στη ποιότητα ζωής και την καλή κατάσταση υγείας κατά τη διάρκεια της ηµέρας. Οι παθολογικοί τύποι ύπνου όπως είναι οι ασυνήθιστα βρα- 14 της Νάνσυ Χρηστίδη
ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ χείς ή µακρές περίοδοι ύπνου, έχουν συσχετιστεί µε αυξηµένο κίνδυνο για αρκετά νοσήµατα, όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση, το οξύ έµφραγµα του µυοκαρδίου και τα στεφανιαία επεισόδια. Επιπλέον, ο σχετικός κίνδυνος θνησιµότητας έχει αποδειχθεί ότι αυξάνεται τόσο µε τις βραχείες όσο και µε τις µακρές περιόδους ύπνου (<6-7 ώρες και >7 ώρες αντιστοίχως). Ο ύπνος κακής ποιότητας -δηλαδή ο ύπνος που δεν αποκαθιστά τις φθορές της ηµέρας-, συσχετίζεται -ακόµη περισσότερο και από την ποσότητα ύπνου- µε διαταραχές της λειτουργικότητας του ατόµου κατά τη διάρκεια της ηµέρας και στις επιβλαβείς επιπτώσεις του περιλαµβάνονται η κακή µνήµη, η µειωµένη παραγωγικότητα και η συνολική υποβάθµιση της ποιότητας ζωής. Οι διαταραχές του ύπνου συνοδεύονται και από σηµαντικές κοινωνικές επιπτώσεις λόγω της συσχέτισής τους µε ψυχιατρικές διαταραχές, υποβάθµιση της ποιότητας ζωής, αύξηση των ατυχηµάτων -τροχαίων και εργατικών- κατά συνέπεια µειωµένη ασφάλεια, µειωµένη παραγωγικότητα, υπερβολική χρήση υγειονοµικών πόρων. Τι.. ή τις πταίει τελικά και πως; Πολλά σωµατικά νοσήµατα, ιδίως αυτά που προκαλούν πόνο, δυσφορία, άγχος ή κατάθλιψη, συχνά συνοδεύονται από αϋπνία. Η λήψη ψυχοδιεγερτικών ή άλλων φαρµάκων και ουσιών, όπως και η απότοµη διακοπή ορισµένων, µπορεί επίσης να προκαλέσει αϋπνία. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι ασθενείς µε χρόνια 15
υ γ ε ί α αϋπνία δεν αποδέχονται το ρόλο, ούτε καν την παρουσία, ψυχολογικών προβληµάτων και επικεντρώνουν την προσοχή τους στη διαταραχή του ύπνου, την οποία και θεωρούν σαν το µοναδικό τους πρόβληµα. Η διάγνωση της αϋπνίας στηρίζεται στα παρακάτω κριτήρια: Ο πάσχων παραπονείται για δυσκολία στην έλευση ή διατήρηση του ύπνου ή για κακή ποιότητα ύπνου. ιάρκεια µεγαλύτερη του µηνός και συχνότητα τουλάχιστον τρεις φορές την εβδοµάδα. Ο ασθενής υπεραπασχολείται µε την αϋπνία του και ανησυχεί υπερβολικά για τις συνέπειές της. Ο ασθενής δυσφορεί εξ αιτίας της αϋπνίας του και παραπονείται ότι επηρεάζεται δυσµενώς η λειτουργικότητά του κατά τη διάρκεια της ηµέρας. Αν δεν ισχύουν οι ανωτέρω 4 προϋποθέσεις, τότε είναι πιθανό να πρόκειται για άτοµο που είναι απλώς συνηθισµένο να κοι- µάται λίγο. Για όλα υπάρχει λύση! Σε πολλές περιπτώσεις αϋπνίας, ορισµένα µέτρα υγιεινής και µερικές αλλαγές στον τρόπο ζωής συµβάλλουν, σηµαντικά στην αντιµετώπισή της: αύξηση της σωµατικής δραστηριότητας κατά τη διάρκεια της ηµέρας -όχι όµως αργά το βράδυ-, αποφυγή µικροΰπνων κατά τη διάρκεια της ηµέρας, αποφυγή διαιτητικών παρεκτροπών, κανονικό ωράριο κατάκλισης τη νύχτα και έγερσης το πρωί, ρύθµιση συνθηκών περιβάλλοντος -θερ- µοκρασίας, θορύβων κ.λπ.-, ώστε να µην επιδρούν αρνητικά στον ύπνο. ιάφορες ψυχοθεραπευτικές τεχνικές µπορούν επίσης να χρησιµοποιηθούν επιτυχώς. Η φαρµακευτική αντιµετώπιση πρέπει να γίνεται κυρίως στα αρχικά στάδια, στα πλαίσια της συνολικής αντιµετώπισης του προβλήµατος. Υπνωτικά φάρ- µακα χορηγούνται εδώ και αρκετά χρόνια. Το τελευταίο διάστη- µα κυκλοφόρησαν συµπληρώµατα διατροφής που περιέχουν κυρίως συστατικά φυτικής προέλευσης, µε φτωχό και αµφίβολο όµως αποτέλεσµα. Όλες οι κλασικές φαρµακευτικές ουσίες λύνουν ικανοποιητικά το πρόβληµα της Σε πολλές περιπτώσεις αϋπνίας, ορισµένα µέτρα υγιεινής και µερικές αλλαγές στον τρόπο ζωής συµβάλλουν σηµαντικά στην αντιµετώπισή της έλευσης του ύπνου, αλλά δεν βοηθούν αρκετά στη βελτίωση της ποιότητας. Ανάλογα µε την κατηγορία τους τα υπναγωγά φάρµακα, άλλα λιγότερο και άλλα περισσότερο, δηµιουργούν πολλά προβλήµατα. Το αίσθηµα υπνηλίας και κόπωσης κατά τη διάρκεια της επό- µενης ηµέρας, η ανάπτυξη εξάρτησης καθώς και τα συµπτώµατα στέρησης που συσχετίζονται µε αυτά τα φάρµακα, απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή και µπορεί να αποτελέσουν πρόβληµα δηµόσιας υγείας. Οι βενζοδιαζεπίνες συσχετίζονται µε το φαινό- µενο της υποτροπής -rebound, δηλαδή επάνοδο στην κατάσταση αϋπνίας που υπήρχε πριν από τη λήψη του φαρµάκου όταν η χορήγησή του διακοπεί-, της εξάρτησης και των νευροψυχιατρικών αντιδράσεων όπως είναι η επιθετικότητα και η κατάθλιψη. Επίσης, αν και είναι αποτελεσµατικά, τα υπνωτικά αυτά διαταράσσουν περισσότερο την αρχιτεκτονική και τη δοµή του ύπνου. Από την υπάρχουσα βιβλιογραφία, προκύπτει σαφώς ότι η µακροχρόνια χορήγηση βενζοδιαζεπινών µπορεί να οδηγήσει σε λειτουργικές διαταραχές κατά τη διάρκεια της ηµέρας, σε εξάρτηση και σε ανάπτυξη ανοχής. Επιπλέον, η χρήση παραδοσιακών υπνωτικών έχει συσχετιστεί µε τροχαία και εργατικά ατυχήµατα και υψηλότερο κίνδυνο πτώσεων, ιδιαίτερα στα ηλικιωµένα άτοµα. Στα τελευταία, η σχέση αποτελεσµατικότητας/ασφαλείας των υπνωτικών οδηγεί σε µια αρνητική συσχέτιση µεταξύ κινδύνου και ωφέλειας. Πρέπει να είµαστε πολύ προσεκτικοί στη χρήση των κλασικών υπνωτικών από τους ηλικιωµένους. εν πρέπει να χρησιµοποιούνται για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα από 2 εβδοµάδες, δεδοµένου ότι µπορεί να αναπτυχθεί ανοχή και εθισµός, που µπορεί να εγκατασταθούν εντός 3 έως 14 ηµερών από την έναρξη µιας συνεχούς χρήσης. Ευχαριστούµε τον ρ Αλέξανδρο Γκίνη, Ενδοκρινολόγο, για την πολύτιµη βοήθειά του, στη συγγραφή του εν λόγω άρθρου. 16
ΜΕΛΑΤΟΝΙΝΗ: Η NEWAGE ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΫΠΝΙΑΣ Ο Ευρωπαϊκός Οργανισµός Φαρ- µάκων έδωσε πρόσφατρα άδεια κυκλοφορίας σε ένα νέο φάρ- µακο που περιέχει ως δραστική ουσία τη µελατονίνη και το οποίο κυκλοφορεί σε µορφή χαπιών παρατεταµένης αποδέσµευσης (Circadin). Η µελατονίνη είναι µια φυσιολογική ουσία του οργανισµού, υπεύθυνη για τη ρύθµιση του βιολογικού µας ρολογιού, το οποίο καθορίζει τις ώρες του ύπνου όσο και την ώρα επέλευσής του. Έχει διαπιστωθεί ότι µε την αύξηση της ηλικίας, η παραγωγή τής µελατονίνης µειώνεται σηµαντικά, µε αποτέλεσµα την απορύθµιση του βιολογικού µας ρολογιού και κατ επέκταση του φυσιολογικού κύκλου ύπνουεγρήγορσης. Επειδή κυκλοφορούν πολλά σκευάσµατα µελατονίνης, όχι ως φάρµακα ωστόσο, όπως το Circadin, αξίζει να επιση- µανθεί ότι η χορήγηση σε µορφή δισκίου παρατεταµένης αποδέσµευσης παίζει σηµαντικό ρόλο στο τελικό αποτέλεσµα. Η χορήγηση µελατονίνης παρατεταµένης αποδέσµευσης επαναφέρει στα φυσιολογικά το βιολογικό µας ρολόι και φαίνεται να λύνει µε τον πιο φυσικό τρόπο τα προβλήµατα αϋπνίας, χωρίς να επεµβαίνει στην αρχιτεκτονική του ύπνου, πράγµα που σηµαίνει παράλληλη βελτίωση και της ποιότητας του ύπνου. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα το άτοµο να ξυπνά φρέσκο, ξεκούραστο και ανανεωµένο, έτοιµο για τις καθηµερινές του δραστηριότητες, απαλλαγµένο από το αίσθηµα κόπωσης και υπνηλίας που προκαλούν τα υπναγωγά φάρµακα και το οποίο ευθύνεται για την αυξηµένη συχνότητα τροχαίων και εργατικών ατυχηµάτων. Ένα άλλο επίσης σηµαντικό πλεονέκτηµα του νέου φαρµάκου είναι, πως δεν προκαλεί φαινόµενα εξάρτησης και εθισµού, όπως τα κλασικά υπναγωγά που οδηγούν όχι µόνο στην αδυνα- µία διακοπής τους, αλλά και στην ανάγκη αύξησης της δόσης τους µε την πάροδο του χρόνου, για να εξακολουθήσουν να είναι αποτελεσµατικά. Επίσης η µελατονίνη, ως φυσικό συστατικό του οργανισµού µας, δεν αλληλεπιδρά µε το οινόπνευµα, γεγονός που απαλλάσσει το άτοµο από την απαγόρευση χρήσης οινοπνεύµατος που ισχύει για τα κλασικά υπνωτικά.
υ γ ε ί α Στυτική υσλειτουργία; ΕΣΕΙΣ ΚΡΑΤΑΤΕ ΤΟ «ΚΛΕΙ Ι» ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΛΑΥΣΗ! Ηαντίληψη γύρω από το πρόβλη- µα της Στυτικής υσλειτουργίας έχει πια αλλάξει. Η ανακάλυψη των αναστολέων της φωσφοδιεστεράσης -της σιλδεναφίλης (Viagra) το 1998 και κατόπιν της βαρδεναφίλης (Levitra) και της ταδαναφίλης (Cialis)- προκάλεσαν δραµατική αλλαγή στην αντιµετώπιση της Στυτικής υσλειτουργίας. Η αποτελεσµατικότητα και η ασφάλεια των φαρµάκων αυτών, η τεράστια εξέλιξη της Ανδρολογίας που ακολούθησε και η µεγάλη δηµοσιότητα που δόθηκε από τα Μ.Μ.Ε., κατέρριψαν πολλά ταµπού γύρω από το θέµα Παρά την ευρεία δηµοσιότητα που δόθηκε και εξακολουθεί να δίνεται στα προβλήµατα της στύσης, το µεγαλύτερο ποσοστό των ανδρών µε δυσλειτουργία περιµένει περισσότερο από 5 χρόνια πριν απευθυνθεί στο γιατρό. Σε αυτό, σηµαντικό ρόλο φαίνεται να παίζει και η σύντροφος, καθώς το πρόβλη- µα αφορά αναµφισβήτητα και τους δυο. Τους λόγους γι αυτήν την απρόσµενη καθυστέρηση όπως και τις εξελίξεις γύρω από το πρόβληµα, αναλύει διεξοδικά ο κ. Γρηγόρης ου- µάνης, Ουρολόγος, Υπεύθυνος του Ανδρολογικού Ιατρείου στο Γενικό Κρατικό Νοσοκοµείο Νίκαιας. Εκείνος εξηγεί πως το «κλειδί» για τη λύση του προβλήµατος είναι απλό! Απλά, πάρτε την υπόθεση στα χέρια σας! της Σ.. και της σεξουαλικής υγείας του άνδρα γενικότερα. Επιπλέον, η καλύτερη κατανόηση του µηχανισµού της στύσης οδήγησε σε καλύτερη γνώση όσον αφορά στους παράγοντες επικινδυνότητας όπως η υπέρταση, ο διαβήτης, η υπερχοληστερολαιµία κ.λπ.. Σήµερα υπάρχει καλύτερη ενηµέρωση και αρκετοί άνδρες µε Σ.., που αντιλαµβάνονται τη σπουδαιότητα που έχει η κατάσταση αυτή για την ποιότητα της ζωής των ιδίων αλλά και της συντρόφου τους, απευθύνονται πιο εύκολα στον ειδικό, γιατί ξέρουν ότι υπάρχει απλή και αποτελεσµατική θεραπεία. «Παρόλ αυτά η διάγνωση και θεραπεία της Σ.. είναι πληµµελής, για δύο βασικούς λόγους. Πρώτον, γιατί το µεγαλύτερο ποσοστό των ανδρών αυτών -που πλησιάζει το 70%- διστάζει ακόµη να ζητήσει βοήθεια, γιατί πιστεύει ότι το πρόβληµα δεν είναι ιατρικό ή δεν το αναφέρει γιατί φοβάται µήπως της Νάνσυ Χρηστίδη 19
υ γ ε ί α φέρει σε δύσκολη θέση τον γιατρό ή µήπως η αποκάλυψη τους εκθέσει. Κατά µέσον όρο, οι άνδρες µε Σ.. περιµένουν περισσότερο από 5 χρόνια πριν απευθυνθούν σε γιατρό. Από την άλλη πλευρά, και οι γιατροί αµελούν να ρωτήσουν ασθενείς µε επιβαρυντικούς παράγοντες εάν εµφανίζουν Σ... Οι άντρες δεν µιλάνε και οι γιατροί δεν ρωτάνε. Σύµφωνα µε µια µελέτη, µόνο το 17% των ασθενών µε υπέρταση, το 18% µε διαβήτη και το 30% των ανδρών µεγάλης ηλικίας ερωτώνται εάν έχουν Σ... Έτσι, η κατάσταση τελικά υποεκτιµάται από γιατρούς και ασθενείς και χρειάζεται καλύτερη ενηµέρωση για έγκαιρη διάγνωση και αντιµετώπιση συνολικά του ασθενούς», επισηµαίνει ο κ. ουµάνης. Συχνά επεισόδια «αποτυχίας»; Επειδή τα αγγεία του πέους είναι µικρότερα από τα αγγεία της καρδιάς, η αθηρωµατική νόσος, αυτό που λέµε «αρτηριοσκλήρωση», µπορεί να εκδηλωθεί πρώτα σαν Στυτική υσλειτουργία και έπειτα από 2-3 χρόνια σαν στηθάγχη, έµφραγµα ή εγκεφαλικό επεισόδιο Οι άνδρες που εµφανίζουν περιοδική και, πολύ περισσότερο, µόνιµη Σ.. πρέπει να απευθύνονται στον ειδικό-ανδρολόγο, γιατί πέρα από τα προβλή- µατα στις διαπροσωπικές τους σχέσεις και τη χαµηλή αυτοεκτίµηση που δηµιουργεί, τις περισσότερες φορές αποτελεί πρώιµο σύµπτωµα κάποιας γενικότερης πάθησης, όπως επιση- µάναµε προηγουµένως. Εδώ, θα χρειασθεί να εξηγήσου- µε το µηχανισµό της στύσης, για να κατανοήσουµε πόσο απαραίτητη είναι η έγκαιρη αντι- µετώπιση του προβλήµατος. Η στύση είναι ένα νευρο-αγγειακό φαινόµενο. Μετά από εγκεφαλικά ερεθίσµατα προκαλείται χαλάρωση και διαστολή των αρτηριών του πέους, µε αποτέλεσµα αυξηµένη ροή αίµατος. Η αύξηση της προσφοράς αίµατος στο πέος προκαλεί διόγκωση και πιέζει τις φλέβες πάνω στον ινώδη χιτώνα. Αυτό έχει ως συνέπεια τον αποκλεισµό των φλεβών, τον εγκλωβισµό του αίµατος και την σκλήρυνση του πέους. Για την πρόκληση στύσης σπουδαίο παίζει ρόλο το ενδοθήλιο των αρτηριών, δηλαδή το εσωτερικό στρώµα κυττάρων του αγγείου, γιατί απελευθερώνει ουσίες που προκαλούν χάλαση. Εποµένως, όλες οι παθήσεις και καταστάσεις που γνωρίζουµε ότι επηρεάζουν το ενδοθήλιο των αρτηριών, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση, η υπερχοληστερολαιµία, το κάπνισµα, και η καθιστική ζωή, µπορεί να προκαλέσουν Σ... «Επειδή δε τα αγγεία του πέους είναι µικρότερα από τα αγγεία της καρδιάς, η αθηρωµατική νόσος, αυτό που λέµε «αρτηριοσκλήρωση», µπορεί να εκδηλωθεί πρώτα σαν στυτική δυσλειτουργία και έπειτα από 2-3 χρόνια σαν στηθάγχη, έµφραγµα ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Βλέπουµε, λοιπόν, ότι ένα πρόβληµα Σ.. µπορεί να υποκρύπτει µια σοβαρή αγγειοπάθεια. Η έγκαιρη προσφυγή στον γιατρό µπορεί να προλάβει ένα έµφραγµα ή ένα εγκεφαλικό», λέει ο ειδικός. Φάρµακα: Ποιος, πού, γιατί; Σε γενικές γραµµές, 1 στους 10 άνδρες ανά τον κόσµο έχει κάποιο πρόβληµα µε τη στύση του. Η συχνότητα αυτή αυξάνεται µε την ηλικία. Εκτιµάται ότι κάτω από την ηλικία των 40 ετών το ποσοστό κυµαίνεται µεταξύ 1-9%. Άνδρες ηλικίας 40-69 χρόνων εµφανίζουν µέτριου έως σοβαρού βαθµού Σ... σε ποσοστό 35%, ενώ ακόµη µεγαλύτερα ποσοστά συναντάµε στις ηλικίες των 70 και 80 χρόνων φτάνοντας το 50-75%. Για την Ελλάδα εκτιµάται ότι, οι άνδρες µε σοβαρή Σ.., στην ηλικία των 40-69 χρόνων είναι το 9% του πληθυσµού και ανέρχονται σε 160.000 περίπου. Συνολικά, για όλους τους βαθ- µούς δυσλειτουργίας, περίπου 20
υ γ ε ί α ένα εκατοµµύριο Έλληνες 40-69 ετών πάσχουν από Σ... Η ψυχολογία πρέπει να είναι up! Παλαιότερα, οι ειδικοί πίστευαν ότι η Σ.. είναι αποκλειστικά διαταραχή ψυχογενούς αιτιολογίας. Σήµερα γνωρίζουν ότι στη µεγάλη πλειοψηφία των ασθενών µε Σ.. υποκρύπτεται οργανικός παράγοντας. Παρόλ αυτά, πολλοί από αυτούς τους άνδρες εµφανίζουν και ψυχογενή προβλήµατα, τα οποία µπορεί να είναι αποτέλεσµα ή να προηγούνται της Σ... «Πρέπει να τονιστεί εποµένως ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις, οργανικοί και ψυχογενείς παράγοντες συνυπάρχουν, ειδικά σε περιστατικά µε µακράς διάρκειας προβλήµατα στύσης». Καταστάσεις που µπορεί να προκαλέσουν ψυχογενή Σ.. είναι προβλήµατα στις διαπροσωπικές σχέσεις, διαζύγιο, θάνατος, επαγγελµατική αποτυχία, προβλήµατα υγείας του ιδίου ή της συντρόφου. Πρέπει να γίνεται η διαφοροδιάγνωση της οργανικής από την ψυχογενή Σ.., ειδικά σε νέους άντρες, προκειµένου να υποβληθούν στην κατάλληλη θεραπεία. ιαφορές που µπορεί να βοηθήσουν τη διάγνωση είναι ότι, η ψυχογενής Σ.. αφορά περισσότερο νέους άνδρες, παρουσιάζεται ξαφνικά, είναι περιστασιακή, υπάρχουν πρωινές στύσεις, η επιθυµία για σεξ είναι 22