ΖΩΪΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ Ζωικά πρότυπα, ονομάζουμε τα πειραματόζωα τα οποία χρησιμοποιούμε για να αναπαραγάγουμε μια νόσο η μια κατάσταση που ομοιάζει κατά το δυνατόν με την αντίστοιχη στον άνθρωπο, με σκοπό την έρευνα. Πρώτος ο Αριστοτέλης (384-322 πχ) έκανε τη χρήση ζωικών προτύπων για να κάνει ανατομικές μελέτες και ακολούθησε ο Ερίστρατος ο Αλεξανδρινός (304-257 πχ) για να μελετήσει τη λειτουργία της καρδιάς και της τραχείας σε χοίρους. Σήμερα, χρησιμοποιούνται κάθε χρόνο 50 100 εκ. ζωικά πρότυπα παγκοσμίως για ερευνητικούς σκοπούς, από τα οποία 10-11 εκ. είναι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και 23-25 εκ. στις Η.Π.Α. Κυριότεροι τομείς έρευνας είναι κατά ένα μεγάλο ποσοστό η Βασική Έρευνα και πολύ λιγότερο η εφαρμοσμένη Έρευνα και οι Τοξικολογικές Δοκιμές. Χώροι πραγματοποίησης είναι κυρίως τα Πανεπιστήμια, τα Κέντρα Ερευνών, οι Φαρμακευτικές Εταιρίες, οι Βιομηχανίες, οι Φάρμες, οι Στρατιωτικές Εγκαταστάσεις και οι Εθνικές Υπηρεσίες Υγείας. Η μελέτη των ζωικών προτύπων οδήγησε την επιστημονική κοινότητα στην γνώση που χρειάζεται για να κατανοήσουμε βασικούς βιολογικούς μηχανισμούς και τελικά η γνώση αυτή να μεταφερθεί στην κλινική πράξη. Τομείς πειραματικών μελετών είναι νέες χειρουργικές τεχνικές, μελέτη νέων φαρμακευτικών ουσιών, παρασκευή εμβολίων αντισωμάτων και ορών,
Καρδιοχειρουργική, Μεταμοσχεύσεις, νέα μηχανήματα και συσκευές, AIDS, Γενετικές παρεμβάσεις. Οι σύγχρονες τάσεις πειραματισμού επιδιώκουν μείωση του αριθμού των χρησιμοποιούμενων ζώων του εργαστηρίου, κατάλληλη φροντίδα για τα ζώα αυτά, περιορισμό ή και κατάργηση του πόνου, της αγωνίας ή της μόνιμης βλάβης που υφίστανται τα ζώα και αποφυγή της άσκοπης επανάληψης των πειραμάτων στην Βιοϊατρική Έρευνα. Τα κριτήρια επιλογής του κατάλληλου ζωικού προτύπου πρέπει να είναι: η καταλληλότητα του είδους ή του υποείδους για την αναπαραγωγή και την πιστοποίηση της ασθένειας η της κατάστασης που θέλουμε να μελετήσουμε, το κόστος απόκτησης και συντήρησης του, η δυνατότητα προμήθειας αυτού καθώς και οι συνθήκες διαμονής, διατροφής και αναπαραγωγής του. Επίσης η ύπαρξη απαραίτητων μεθοδολογιών και υλικών για τη διεκπεραίωση των εξετάσεων στο συγκεκριμένο είδος η υποείδος. Προσπαθούμε να χρησιμοποιούμε όσο το δυνατόν μικρότερου σωματικού βάρους ζώα εφ όσον καλύπτονται οι απαιτήσεις του πειραματικού μας πρωτοκόλλου. Ωστόσο άλλες είναι οι απαιτήσεις ενός
χειρουργικού πρωτοκόλλου με μεγάλο χειρουργικό χρόνο (μεγάλα ζώα), και άλλες μιας φαρμακοκινητικής μελέτης (μικρά ζώα). Τα είδη των ζωικών προτύπων που χρησιμοποιούνται αρχίζοντας από το μικρότερο προς το μεγαλύτερο είναι: οι μύες, οι επίμυες, τα ινδικά χοιρίδια, οι κόνικλοι, οι χοίροι, τα πρόβατα και τα πρωτεύοντα. Εξαιρετικά σημαντικό ρόλο έπαιξαν τα τελευταία χρόνια στην βιοϊατρική έρευνα τα διαγονιδιακά ζώα. Διαγονιδιακό Ζωϊκό Πρότυπο καλείται το ζώο, το γονιδίωμα του οποίου έχει τροποποιηθεί μετά από ανθρώπινη παρέμβαση. Σκοπός μας, μετά από τις κατάλληλες τροποποιήσεις του γονιδιώματος, να προκύψουν βέλτιστα πρότυπα μελέτης ασθενειών. Το πειραματικό μοντέλο πρέπει να ακολουθεί όλα τα στάδια της περιγραφής, ανάλυσης, επιλογής χαρακτηριστικών πιστοποίησης, πρόκλησης, παρακολούθησης, πιστοποίησης και τεκμηρίωσης. Σημαντικό θέμα ο υπολογισμός από ειδικό του ελαχίστου αριθμού Πειραματοζώων που μπορούν να προσφέρουν ασφαλή αποτελέσματα. Αυτό γίνεται με αξιολόγηση βιβλιογραφικών δεδομένων και εκτιμήσεις της
ερευνητικής ομάδας ύστερα από τα στοιχεία πιλοτικού πειράματος. του Σχεδόν κάθε σημαντική ανακάλυψη έχει ως βάση της ένα Ερευνητικό Πειραματικό Πρωτόκολλο, ωφελώντας πολλαπλώς τον άνθρωπο και τα ζώα. Είναι σημαντικό ότι 70 από 103 Νόμπελ Ιατρικής τα τελευταία χρόνια βασίστηκαν σε Πειραματικές Έρευνες. Μεταξύ αυτών: von Behring, Ross, Pavlov, Koch, Golgi, Cajal, Metchnikov, Carrel, Flemming, Moniz, Krebs, Burnet, Hodgkin Οι πειραματικές μελέτες πρέπει να υλοποιούνται σύμφωνα με τους σύγχρονους κανόνες πειραματισμού που είναι: Σαφής προσδιορισμός των σκοπών της έρευνας. Διασφάλιση της γενικής φροντίδας και των συνθηκών διαβίωσης των πειραματοζώων. Προστασία των αδέσποτων κατοικιδίων ζώων και αυτών που βρίσκονται υπό εξαφάνιση.
Περιορισμός στο ελάχιστο κατά το δυνατόν του πόνου, της ταλαιπωρίας, της αγωνίας και της μόνιμης βλάβης. Αποφυγή άσκοπης επανάληψης πειραμάτων. Ενθάρρυνση της έρευνας για ανάπτυξη εναλλακτικών μεθόδων πειραματισμού