ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΑΓΩΓΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΚΛΑ ΟΥ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΑΓΩΓΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΚΛΑ ΟΥ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή....3 Επιτελική σύνοψη......4 1. Συνολική πορεία ελληνικού εξωτερικού εµπορίου αγροτικών προϊόντων...6 2. Ελληνικές εξαγωγές αγροτικών προϊόντων ανά εξαγωγικό προορισµό...14 3. Κλαδική ανάλυση ελληνικών εξαγωγών αγροτικών προϊόντων.17 3.1 Προϊοντική ανάλυση των έξι πρώτων εξαγώγιµων κλάδων αγροτικών προϊόντων.19 3.1.1 Παρασκευάσµατα λαχανικών, καρπών και φρούτων.19 3.1.2 Νωποί καρποί και φρούτα.21 3.1.3 Λίπη και έλαια.23 3.1.4 Καπνά και υποκατάστατα καπνού 25 3.1.5 Γαλακτοκοµικά..26 3.1.6 Αλκοολούχα ποτά και αναψυκτικά.28 4. Περιφερειακή διάρθρωση ελληνικών εξαγωγών αγροτικών προϊόντων...30 4.1 Εξαγωγές αγροτικών προϊόντων Κεντρικής Μακεδονίας.34 4.2 Εξαγωγές αγροτικών προϊόντων Αττικής.39 4.3 Εξαγωγές αγροτικών προϊόντων Πελοποννήσου..42 4.4 Εξαγωγές αγροτικών προϊόντων Θεσσαλίας.46 4.5 Εξαγωγές αγροτικών προϊόντων Κρήτης.50 4.6 Εξαγωγές αγροτικών προϊόντων υτικής Ελλάδας..54 4.7 Εξαγωγές αγροτικών προϊόντων Αν. Μακεδονίας και Θράκης....57 4.8 Εξαγωγές αγροτικών προϊόντων Στερεάς Ελλάδας.61 4.9 Εξαγωγές αγροτικών προϊόντων Ηπείρου..65 4.10 Εξαγωγές αγροτικών προϊόντων Βορείου Αιγαίου.69 4.11 Εξαγωγές αγροτικών προϊόντων υτικής Μακεδονίας 72 4.12 Εξαγωγές αγροτικών προϊόντων Ιονίου.76 4.13 Εξαγωγές αγροτικών προϊόντων Νοτίου Αιγαίου 80 5. Η µελέτη περίπτωσης της Ισπανίας 84 5.1 Γενικά χαρακτηριστικά.84 5.2 Το Εξωτερικό Εµπόριο αγροτικών προϊόντων της Ισπανίας..86 5.3 Στρατηγική Αγροτικής Ανάπτυξης της Ισπανίας Πλάνο ράσης 2007-2013.91 5.3.1 Πλάνο ράσης για την περιφέρεια της Ανδαλουσίας 91 5.3.2 Πλάνο ράσης για την περιφέρεια της Αραγονίας.93 5.3.3 Πλάνο ράσης για την περιφέρεια της Αστούριας.94 5.3.4 Πλάνο ράσης για την περιφέρεια της Λα Ριόχα.95 5.3.5 Πλάνο ράσης για την περιφέρεια της Βαλένθιας.96 6. Συµπεράσµατα Προτάσεις Προοπτικές 98 7. Πηγές...105 2

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο Σύνδεσµος Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος (ΣΕΒΕ) γνωρίζει ότι το κλειδί για την εξαγωγική ανάπτυξη στην παγκόσµια αγορά είναι η συνεχής και έγκυρη πληροφόρηση, καθώς κάθε επιχειρηµατική απόφαση θα πρέπει να τεκµηριώνεται βάσει συγκεκριµένων στοιχείων. Κατά συνέπεια, ο ΣΕΒΕ και το Ινστιτούτο Εξαγωγικών Ερευνών και Σπουδών (ΙΕΕΣ) του ΣΕΒΕ, πιστοί στην προσπάθειά τους για τη διάχυση και την αναβάθµιση της πληροφορίας και της γνώσης διετέλεσε µελέτη χαρτογράφησης της εξαγωγικής πορείας του αγροτικού κλάδου για το διάστηµα 2003-2007. Η περισυλλογή των στοιχείων για την εξαγωγική δραστηριότητα του αγροτικού κλάδου σε εθνικό επίπεδο προέρχονται από την Eurostat, Επίσηµη Στατιστική Υπηρεσία της Ε.Ε., ενώ τα στοιχεία που αφορούν τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων ανά γεωγραφική περιφέρεια και ανά νοµό προέρχονται από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος (ΕΣΥΕ). Για την άντληση, την επεξεργασία και την ανάλυση των στοιχείων αυτών συνεργάστηκαν τα µέλη του Ινστιτούτου Εξαγωγικών Ερευνών και Σπουδών του ΣΕΒΕ: Κεχαγιά Μαρία και Τσαγκαράκης Μαρίνος. Παρακάτω παραθέτουµε τη σύνθεση των 13 περιφερειών ανά νοµό: o Ανατολική Μακεδονία-Θράκη: ράµα, Καβάλα, Έβρος, Ξάνθη, Ροδόπη o Αττική: Αττική, Υπόλοιπο Αττικής o Στερεά Ελλάδα: Βοιωτία, Εύβοια, Ευρυτανία, Φθιώτιδα, Φωκίδα o Βόρειο Αιγαίο: Λέσβος, Σάµος, Χίος o υτική Ελλάδα: Αιτωλοακαρνανία, Αχαΐα, Ηλεία o υτική Μακεδονία: Γρεβενά, Καστοριά, Κοζάνη, Φλώρινα o Ήπειρος: Άρτα, Θεσπρωτία, Ιωάννινα, Πρέβεζα o Θεσσαλία: Καρδίτσα, Λάρισα, Μαγνησία, Τρίκαλα o Ιόνιοι Νήσοι: Ζάκυνθος, Κέρκυρα, Λευκάδα, Κεφαλληνία o Κεντρική Μακεδονία: Ηµαθία, Θεσσαλονίκη, Κιλκίς, Πέλλα, Πιερία, Σέρρες, Χαλκιδική o Κρήτη: Ηράκλειο, Λασίθι, Ρέθυµνο, Χανιά o Νότιο Αιγαίο: ωδεκάνησα, Κυκλάδες o Πελοπόννησος: Αργολίδα, Αρκαδία, Κόρινθος, Λακωνία, Μεσσηνία 3

ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ Ο Αγροτικός τοµέας εξακολουθεί να διαδραµατίζει πρωταγωνιστικό ρόλο για την ελληνική οικονοµία και για το 2007 η συνεισφορά του κλάδου στην εξαγωγική δραστηριότητα της χώρας ανήλθε σε 17,8% των συνολικών εξαγωγών. Για την περίοδο 2006-2007, η τάση µεγέθυνσης του αγροτικού τοµέα υπήρξε µηδενική, ακολουθώντας αντίθετη πορεία µε αυτή των ελληνικών εξαγωγών. Θεαµατική αύξηση των εξαγωγών του κλάδου σηµειώθηκε µόνο την περίοδο 2004-2005 η οποία ανήλθε σε 17,7% ακολουθώντας παράλληλη πορεία µε το σύνολο των ελληνικών εξαγωγών. Έκτοτε ο ρυθµός αύξησης των εξαγωγών για τον κλάδο παραµένει σε ιδιαίτερα χαµηλά επίπεδα. Αναφορικά µε τη διάρθρωση των εξαγωγών του κλάδου, πρώτος εξαγωγικός αγροτικός κλάδος καθ όλη την πενταετία παραµένουν τα παρασκευάσµατα φρούτα και λαχανικά, συνεισφέροντας µε 23,1% το 2007. εύτερος σηµαντικότερος εξαγωγικός κλάδος για το ίδιο έτος, είναι αυτός των νωπών καρπών και φρούτων, ενώ ακολουθεί ο κλάδος των λιπών και ελαίων. Την πρώτη εξαγωγική πεντάδα αγροτικών κλάδων συµπληρώνουν τα καπνά και τα γαλακτοκοµικά. Κυριότερος εξαγωγικός εταίρος στον αγροτικό κλάδο για τη χώρα µας είναι η Γερµανία, ενώ ακολουθούν η Ιταλία, το Ην. Βασίλειο, οι ΗΠΑ και η Κύπρος. Στο σύνολο της Ε.Ε.-27, η Ελλάδα καταλαµβάνει την 16 η θέση στις επιδόσεις αγροτικών εξαγωγών, ενώ αποτελεί τον 21 ο προµηθευτή της Ε.Ε.-27 παγκοσµίως για τα αγροτικά προϊόντα. Oι διαπεριφερειακές ανισότητες τις οποίες παρουσιάζει η χώρα µας δεν επιτρέπουν στην ισόρροπη ανάπτυξη του πρωτογενή εν γένει τοµέα στο σύνολο των ελληνικών περιφερειών. Οι περιφέρειες της Κεντρικής Μακεδονίας, της Αττικής και της Πελοποννήσου αντιπροσωπεύουν το 70% του συνολικού εξωτερικού εµπορίου αγροτικών προϊόντων της χώρας. Αναλυτικότερα, πρώτη εξαγωγική αγροτική περιφέρεια για το 2007 είναι η Κεντρική Μακεδονία, µε µερίδιο 35,9% επί του συνόλου των ελληνικών αγροτικών εξαγωγών, ενώ ακολουθούν η Αττική και η Πελοπόννησος, µε µερίδια 20,3% και 12,4% αντίστοιχα. Στην πενταετία 2003-2007, οι περιφέρειες της υτικής Μακεδονίας, της Στερεάς Ελλάδας, της Θεσσαλίας και της Κρήτης βελτίωσαν τη θέση τους, υποδεικνύοντας ότι ακόµα και σε περιφέρειες µε χαµηλή συνεισφορά στο σύνολο των ελληνικών αγροτικών εξαγωγών υπάρχει δυναµική. Με την άσκηση της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής η οποία ορίζεται από την Ε.Ε., θα προκύψουν σηµαντικές ανακατατάξεις στις καλλιέργειες φυτικής παραγωγής. Με την επιλεκτική ανάπτυξη συγκεκριµένων κλάδων 4

φυτικής παραγωγής, καλλιέργειες όπως αυτή του βαµβακιού, των ζαχαρότευτλων και του καπνού κινδυνεύουν να µείνουν ακαλλιέργητες. Η νέα ΚΑΠ έχει ως βασικό στόχο την παραγωγή ανταγωνιστικών αγροτικών προϊόντων, η οποία θα στηρίζεται σε νέες καινοτόµες µεθόδους χαµηλού κόστους µε γνώµονα τη βιώσιµη ανάπτυξη του κλάδου. 5

1. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 2003-2007 Πίνακας 1.1 Ελληνικό Εξωτερικό Εµπόριο αγροτικών προϊόντων (ποσά σε χιλ. ευρώ) 2003 2004 2005 2006 2007 ΜΕΤ 03/07 ΕΤ 07/06 Εισαγωγές 4.338.541 4.654.881 4.689.029 5.211.615 5.826.058 7,6 11,8 Εξαγωγές 2.360.914 2.149.823 2.706.452 2.993.787 2.994.725 6,1 0,0 Συνολικό Εµπόριο 6.699.455 6.804.704 7.395.481 8.205.402 8.820.783 7,1 7,5 Εµπορικό Ισοζύγιο (1.977.628) (2.505.057) (1.982.577) (2.217.827) (2.831.334) 9,4 27,7 Εξαγωγές/ Εισαγωγές 54,4% 46,2% 57,7% 57,4% 51,4% Μερίδιο αγροτικών στο σύνολο των ελληνικών εξαγωγών 20,2% 17,7% 19,8% 18,2% 17,8% ιάγραµµα 1.1 Ελληνικό Εξωτερικό Εµπόριο Αγροτικών Προϊόντων Εξαγωγές Αγροτικών Προϊόντων Millions 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 2003 2004 2005 2006 2007 Το Ελληνικό Εξωτερικό Εµπόριο των αγροτικών προϊόντων παρουσιάζει µια σταθερά αυξανόµενη πορεία στην πενταετία 2003-2007, µε µέση ετήσια αύξηση σε ποσοστό 6,1%. Σε όγκο το 2007 οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων ανέρχονται σε 2,9 δις. Ευρώ, καταλαµβάνοντας το 17,8% επί των συνολικών ελληνικών εξαγωγών. Αξίζει να επισηµανθεί ωστόσο ότι παρά τη συνολική αύξηση που παρουσίασαν οι εξαγωγές από το 2003 στο 2007 σε ποσοστό 26,8%, δεν 6

κατάφεραν να υπερβούν το φράγµα των 3 δις. ευρώ. Το 2007 παρουσιάζεται µηδενική ετήσια αύξηση στις εξαγωγές, καθώς σε όγκο αυξήθηκαν µόνο 937 χιλιάδες ευρώ. ιάγραµµα 1.2 Ετήσια µεταβολή ελληνικών εισαγωγών, εξαγωγών και εµπορικού ισοζυγίου αγροτικών προϊόντων 40% 30% 20% 10% 0% -10% 04_03 05_04 06_05 07_06-20% -30% Εισαγωγές Εξαγωγές Εµπορικό Ισοζύγιο ιάγραµµα 1.3 Ελληνικό εξωτερικό εµπόριο αγροτικών προϊόντων Millions 7 6 5 4 3 2 1 0-1 -2-3 -4 2003 2004 2005 2006 2007 Εισαγωγές Εξαγωγές Εµπορικό Ισοζύγιο Αναφορικά µε τις εισαγωγές αγροτικών προϊόντων, παρουσιάζεται παράλληλη αυξητική πορεία µε αυτή των εξαγωγών, µε υψηλότερη µέση ετήσια αύξηση σε ποσοστό 7,6% για την πενταετία. Σε αντίθεση µε τις εξαγωγές, οι εισαγωγές αγροτικών προϊόντων το 2007 παρουσίασαν την υψηλότερη ετήσια αύξησή τους στην πενταετία σε ποσοστό 11,8%, ενώ σε αξία ανήλθαν σε 5,8 δις. Ευρώ. 7

Απόρροια των παραπάνω εξελίξεων είναι η διαµόρφωση διαχρονικά αυξανόµενου ελλειµµατικού εµπορικού ισοζυγίου, το οποίο το 2007 σηµείωσε ισχυρή αύξηση της τάξης του 27,7% και σε αξία εκτίναξη στα 2,8 δις. ευρώ. Οι εισαγωγές στο εξεταζόµενο διάστηµα είναι σε όγκο περίπου διπλάσιες από τις εξαγωγές, µε αποτέλεσµα ο δείκτης του βαθµού επικάλυψης των εισαγωγών από τις εξαγωγές να κυµαίνεται σε ποσοστό από 46,2% µέχρι και 57,4%. Πίνακας 1.2 Η κατάταξη των ελληνικών εξαγωγών αγροτικών προϊόντων στην Ε.Ε. (ποσά σε χιλ. ευρώ) 2003 2004 2005 2006 2007 Μερίδιο 07 ΜΕΤ 03/07 ΕΤ 07/06 1 Ολλανδία 44.701.032 47.012.150 48.547.382 51.736.355 57.117.980 19,0 6,3 10,4 2 Γερµανία 31.219.089 33.021.792 36.879.283 40.481.591 45.054.920 15,0 9,6 11,3 3 Γαλλία 37.805.181 37.761.014 38.469.740 41.146.709 44.109.238 14,7 3,9 7,2 4 Βέλγιο 20.266.793 21.226.913 22.459.863 23.537.244 25.924.292 8,6 6,3 10,1 5 Ιταλία 18.453.686 19.387.789 20.533.137 22.067.350 23.558.956 7,8 6,3 6,8 6 Ισπανία 19.961.289 20.231.287 20.868.840 22.083.471 23.037.849 7,7 3,6 4,3 7 Ην. Βασίλειο 15.143.786 14.938.767 15.029.030 15.642.417 16.727.377 5,6 2,5 6,9 8 ανία 9.537.631 9.715.988 10.020.509 10.881.196 11.235.266 3,7 4,2 3,3 9 Πολωνία 0 3.732.317 6.833.534 8.144.420 9.531.420 3,2 36,7 17,0 10 Ιρλανδία 6.645.141 6.872.424 7.299.351 8.187.646 8.308.717 2,8 5,7 1,5 11 Αυστρία 5.096.430 5.617.415 6.315.763 7.140.962 7.776.644 2,6 11,1 8,9 12 Ουγγαρία 0 2.248.369 3.413.389 3.750.177 4.843.924 1,6 29,2 29,2 13 Τσεχία 0 1.385.510 2.594.841 2.756.601 3.502.820 1,2 36,2 27,1 14 Σουηδία 2.474.016 2.652.752 2.804.475 3.093.904 3.451.918 1,1 8,7 11,6 15 Πορτογαλία 1.932.916 2.006.995 2.258.155 2.554.648 3.033.312 1,0 11,9 18,7 16 Ελλάδα 2.360.914 2.149.823 2.706.452 2.993.787 2.994.725 1,0 6,1 0,0 17 Λιθουανία 0 588.673 1.143.959 1.488.465 2.032.044 0,7 51,1 36,5 18 Σλοβακία 0 610.401 1.131.708 1.443.679 1.651.174 0,5 39,3 14,4 19 Βουλγαρία 0 0 0 0 1.191.892 0,4 N.A. N.A. 20 Φιλανδία 904.443 886.446 883.625 1.020.440 1.156.720 0,4 6,3 13,4 21 Ρουµανία 0 0 0 0 1.107.605 0,4 N.A. N.A. 22 Σλοβενία 0 235.959 492.725 707.261 901.306 0,3 56,3 27,4 23 Λετονία 0 197.471 477.554 604.501 823.514 0,3 61,0 36,2 24 Λουξεµβούργο 677.237 638.319 715.543 723.739 738.321 0,2 2,2 2,0 25 Εσθονία 0 218.145 376.603 478.202 644.834 0,2 43,5 34,8 26 Κύπρος 0 107.190 164.589 164.035 186.380 0,1 20,2 13,6 27 Μάλτα 0 44.147 56.535 57.731 47.589 0,0 2,5-17,6 Σύνολο 217.179.581 233.488.055 252.476.586 272.886.531 300.690.738 100,0 8,5 10,2 8

Εξετάζοντας τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων στην Ε.Ε. στην πενταετία 2003-2007, παρατηρείται µια συνολικά αυξανόµενη πορεία µε µέση ετήσια τάση 8,5%. Οι εξαγωγές της Ε.Ε. για το 2007 ανέρχονται σε 300,7 δις. Ευρώ, µε την Ελλάδα να καταλαµβάνει την 16 θέση της σχετικής κατάταξης και να αποσπά για το 2007 µερίδιο 1% επί των συνολικών αγροτικών εξαγωγών της Ε.Ε. Πρώτη στην κατάταξη στην Ε.Ε. έρχεται η Ολλανδία, µε µερίδιο 19% το 2007 και µέση ετήσια τάση 6,3%. Η εν λόγω χώρα καταλαµβάνει σταθερά την πρώτη θέση στην Ε.Ε. από το 2003 µέχρι και το 2007 σε εξαγωγικό όγκο αγροτικών προϊόντων, ενώ µε µικρή διαφορά την ακολουθούν η Γερµανία και η Γαλλία, µε τα µερίδια 15% και 14,7% στο σύνολο των αγροτικών εξαγωγών της Ε.Ε. Η αυξητική πορεία των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων της Ε.Ε. εκφράζεται και από τη θετική µέση ετήσια τάση που εµφανίζουν όλες οι χώρες-µέλη της. Το εν λόγω γεγονός δίνει έµφαση στις προοπτικές και τη δυναµική που εµφανίζει ο κλάδος των αγροτικών για την Ε.Ε. το εξεταζόµενο διάστηµα. Αναφορικά µε τις επιδόσεις της Ελλάδας συγκριτικά µε τα υπόλοιπα κράτη-µέλη της Ε.Ε., παρατηρείται ότι η µηδενική ετήσια τάση που σηµείωσαν οι ελληνικές εξαγωγές αγροτικών το 2007 είχε ως αντίκρισµα την πτώση της Ελλάδας στην κατάταξη κατά δύο θέσεις. Πιο συγκεκριµένα, ενώ από το 2004 µέχρι και το 2006, η Ελλάδα καταλάµβανε την 14 η θέση στην κατάταξη, µε τις χώρες Πορτογαλία και Τσεχία να ακολουθούν, το 2007 η Τσεχία µε µια σηµαντική αύξηση σε ποσοστό 27,1% αναρριχήθηκε στην 13 η θέση και η Πορτογαλία αντίστοιχα, µε µια αύξηση της τάξης του 18,7% κατέλαβε την 15 η θέση, αφήνοντας στην Ελλάδα την 16 η θέση. Σε παρόµοια επίπεδα εξαγωγικού όγκου µε την Ελλάδα κινούνται οι χώρες Τσεχία, Σουηδία και η Πορτογαλία. Μια ακόµα παρατήρηση αφορά τις εξαγωγές της Γαλλίας και της Γερµανίας, όπου η Γαλλία µέχρι και το 2006 καταλάµβανε τη 2 η θέση στην Ε.Ε., όµως η ισχυρή ετήσια αύξηση των εξαγωγών της Γερµανίας σε ποσοστό 11,3%, οδήγησε τη Γαλλία στην υποχώρηση κατά µία θέση. Τέλος αναφορικά µε τις εξαγωγές της Ιταλίας και της Ισπανίας, η εξαγωγική τους πορεία στον αγροτικό κλάδο ταυτίζεται από το 2005 και µετά, µε τις εξαγωγές τους σε όγκο να αποκλίνουν ελάχιστα. 9

Πίνακας 1.3 Η κατάταξη των ελληνικών εξαγωγών αγροτικών προϊόντων στην Ευρωζώνη (ποσά σε χιλ. ευρώ) 2003 2004 2005 2006 2007 Μερίδιο 07 ΜΕΤ 03/07 ΕΤ 07/06 1 Ολλανδία 44.701.032 47.012.150 48.547.382 51.736.355 57.117.980 23,4 6,3 10,4 2 Γερµανία 31.219.089 33.021.792 36.879.283 40.481.591 45.054.920 18,5 9,6 11,3 3 Γαλλία 37.805.181 37.761.014 38.469.740 41.146.709 44.109.238 18,1 3,9 7,2 4 Βέλγιο 20.266.793 21.226.913 22.459.863 23.537.244 25.924.292 10,6 6,3 10,1 5 Ιταλία 18.453.686 19.387.789 20.533.137 22.067.350 23.558.956 9,7 6,3 6,8 6 Ισπανία 19.961.289 20.231.287 20.868.840 22.083.471 23.037.849 9,5 3,6 4,3 7 Ιρλανδία 6.645.141 6.872.424 7.299.351 8.187.646 8.308.717 3,4 5,7 1,5 8 Αυστρία 5.096.430 5.617.415 6.315.763 7.140.962 7.776.644 3,2 11,1 8,9 9 Πορτογαλία 1.932.916 2.006.995 2.258.155 2.554.648 3.033.312 1,2 11,9 18,7 10 Ελλάδα 2.360.914 2.149.823 2.706.452 2.993.787 2.994.725 1,2 6,1 0,0 11 Φιλανδία 904.443 886.446 883.625 1.020.440 1.156.720 0,5 6,3 13,4 12 Σλοβενία 0 0 0 0 901.306 0,4 N.A. N.A. 13 Λουξεµβούργο 677.237 638.319 715.543 723.739 738.321 0,3 2,2 2,0 Σύνολο 190.024.149 196.812.367 207.937.135 223.673.942 243.712.980 100,0 6,4 9,0 Η εικόνα στην κατάταξη των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων στην Ευρωζώνη δεν διαφέρει κατά πολύ από την κατάταξη της Ε.Ε. Στο σύνολό τους οι εξαγωγές αγροτικών της Ευρωζώνης εµφανίζουν σταδιακά ανοδική πορεία στην πενταετία, µε µέση ετήσια τάση 6,4%. Για το 2007, οι εξαγωγές αγροτικών της Ευρωζώνης ανήλθαν σε 243,7 δις. Ευρώ, ενώ παρουσίασαν αξιόλογη ετήσια αύξηση σε ποσοστό 9%. Να επισηµανθεί ότι η Ευρωζώνη στην πενταετία δεν παρουσιάζει τις ίδιες διακυµάνσεις που εµφανίζει η Ε.Ε. σε αριθµό κρατών-µελών. Κατά συνέπεια, πρώτη σε εξαγωγικό όγκο αγροτικών προϊόντων στην Ευρωζώνη είναι η Ολλανδία, µε µερίδιο 23,4% για το 2007, ενώ ακολουθούν η Γερµανία και η Γαλλία αποσπώντας µερίδια 18,5% και 18,1% αντίστοιχα στο σύνολο της Ευρωζώνης. Αναφορικά µε τις επιδόσεις της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, η χώρα µας καταλαµβάνει την 10 η 10

θέση στη σχετική κατάταξη, µε µερίδιο 1,2% επί του συνόλου όγκου των αγροτικών εξαγωγών για το 2007. Την Ευρωζώνη των 13 συµπληρώνουν µετά την Ελλάδα η Φιλανδία, η Σλοβενία και το Λουξεµβούργο. ιάγραµµα 1.4 ιαχρονική µεταβολή των εξαγωγών Ελλάδας, Ε.Ε. και Ευρωζώνης 2003-2007 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% -5% 04_03 % 05_04 % 06_05 % 07_06 % -10% -15% E.E. ΕΑ GR Αναφορικά µε τις ετήσιες µεταβολές των εξαγωγικών επιδόσεων Ελλάδας, Ε.Ε. και Ευρωζώνης, παρατηρείται η σταδιακά ανοδική πορεία της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης στην πενταετία 2003-2007, ενώ συγκριτικά η πορεία της Ελλάδας εµφανίζει αξιοσηµείωτες µεταβολές. Πιο συγκεκριµένα, ενώ οι ετήσιες µεταβολές για την Ε.Ε. και την Ευρωζώνη σηµειώνονται θετικές και καταλαµβάνουν ποσοστά που κυµαίνονται από 4% µέχρι και 10%, η Ελλάδα παρουσιάζει ετήσια µείωση το 2004, 8,9% για να κατακτήσει ένα χρόνο αργότερα την υψηλότερη θετική τιµή στον εν λόγω δείκτη σε ποσοστό 25,9%. Ο ρυθµός αύξησης των ελληνικών αγροτικών εξαγωγών τα έτη µετά και το 2005 καταγράφεται σηµαντικά µικρότερος για να καταλήξει να λάβει µηδενική τιµή το έτος 2007. 11

Πίνακας 1.5 Οι κύριοι προµηθευτές της Ε.Ε. σε αγροτικά προϊόντα (ποσά σε χιλ. ευρώ) 2003 2004 2005 2006 2007 Μερίδιο 07 ΜΕΤ 03/07 ΕΤ 07/06 1 Ολλανδία 32.851.370 34.828.663 36.593.885 39.486.009 43.912.101 14,3 7,5 11,2 2 Γερµανία 24.904.265 28.900.394 31.666.512 33.689.351 37.582.980 12,2 10,8 11,6 3 Γαλλία 26.216.725 27.553.322 28.331.943 30.242.291 32.630.713 10,6 5,6 7,9 4 Βέλγιο 15.680.020 16.957.334 17.186.974 18.232.332 20.178.310 6,6 6,5 10,7 5 Ισπανία 15.478.042 16.311.035 17.238.281 18.458.267 19.336.079 6,3 5,7 4,8 6 Ιταλία 11.806.295 12.866.046 14.132.352 14.873.288 16.297.470 5,3 8,4 9,6 7 Βραζιλία 7.736.316 8.625.221 8.892.102 9.007.727 12.048.391 3,9 11,7 33,8 8 Ην. Βασίλειο 9.350.423 9.563.072 9.929.833 10.463.053 11.488.136 3,7 5,3 9,8 9 ανία 6.589.732 7.010.799 7.438.201 8.258.114 8.361.137 2,7 6,1 1,2 10 Ιρλανδία 6.255.243 6.640.804 6.767.149 7.503.350 7.619.483 2,5 5,1 1,5 11 Πολωνία 1.911.555 3.021.664 4.661.130 6.031.203 7.591.367 2,5 41,2 25,9 12 ΗΠΑ 6.463.912 6.026.392 5.843.928 5.981.969 6.612.792 2,1 0,6 10,5 13 Αργεντινή 3.867.174 4.146.261 4.403.611 4.764.148 5.947.037 1,9 11,4 24,8 14 Αυστρία 3.183.273 3.798.911 4.375.893 4.804.796 5.660.528 1,8 15,5 17,8 15 Ουγγαρία 1.512.652 1.931.213 2.396.385 2.636.951 3.800.032 1,2 25,9 44,1 16 Κίνα 1.592.488 1.818.755 2.255.216 2.566.529 3.175.896 1,0 18,8 23,7 17 Τσεχία 527.597 1.228.150 2.151.390 2.331.840 3.129.440 1,0 56,1 34,2 18 Τουρκία 1.961.465 2.373.460 2.950.087 2.968.703 3.049.387 1,0 11,7 2,7 19 Σουηδία 1.387.945 1.565.601 1.732.385 2.066.564 2.465.524 0,8 15,4 19,3 20 Πορτογαλία 1.516.280 1.739.621 1.895.960 2.149.976 2.393.841 0,8 12,1 11,3 21 Ελλάδα 1.582.781 1.492.176 2.044.164 2.223.447 2.196.421 0,7 8,5-1,2 22 Σουηδία 1.312.888 1.512.367 1.677.834 1.820.811 2.057.629 0,7 11,9 13,0 23 Ινδονησία 1.251.418 1.427.321 1.570.755 1.654.297 1.905.636 0,6 11,1 15,2 24 Νέα Ζηλανδία 1.729.649 1.742.871 1.878.609 1.879.176 1.877.251 0,6 2,1-0,1 25 Χιλή 1.171.430 1.360.002 1.519.118 1.702.105 1.869.905 0,6 12,4 9,9 Λοιπές χώρες 29.232.878 32.414.415 35.830.034 39.020.721 44.426.851 14,4 11,0 13,9 Σύνολο 217.073.814 236.855.873 255.363.728 274.817.018 307.614.338 100,0 9,1 11,9 Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η κατάταξη των κύριων προµηθευτών της Ε.Ε. στα αγροτικά προϊόντα. Μια πρώτη παρατήρηση αφορά στην κατανοµή των προµηθευτών σε Ε.Ε. και τρίτες χώρες. Έτσι, παρατηρείται ότι οι κυριότεροι προµηθευτές της Ε.Ε. προέρχονται από το ενδοκοινοτικό εµπόριο, αφήνοντας τις ΗΠΑ - που παγκόσµια κατατάσσονται πρώτες σε εξαγωγές αγροτικών προϊόντων - στη 12 η θέση. Κυριότερος προµηθευτής αγροτικών προϊόντων της Ε.Ε. όλη την εξεταζόµενη περίοδο 12

είναι η Ολλανδία, που αποσπά µερίδιο 14,3% επί του συνόλου το 2007. Ακολουθεί η Γερµανία, η Γαλλία, το Βέλγιο και η Ισπανία. Η Ελλάδα κατέχει την 21 η θέση στην παγκόσµια κατάταξη προµηθευτών αγροτικών προϊόντων της Ε.Ε., µια θέση που κρίνεται ιδιαίτερα υψηλή και προβάλλει τη δυναµική του εν λόγω κλάδου σε διεθνή δεδοµένα. Πιο συγκεκριµένα, για το 2007 οι εξαγωγές της Ελλάδας στην Ε.Ε. σε αξία ανέρχονται στα 2,2 δις. ευρώ, µε αρνητική ωστόσο ετήσια τάση σε ποσοστό 1,2%. Να επισηµανθεί ότι τα έτη 2005 και 2006 η Ελλάδα καταλάµβανε τη 19 η θέση, αφήνοντας την Πορτογαλία στην 20 η θέση. Η αύξηση όµως των εξαγωγών της Πορτογαλίας στην Ε.Ε. το 2007 κατά 11,3%, ανέτρεψε τα δεδοµένα µε αποτέλεσµα το 2007 η Ελλάδα να καταλαµβάνει την 21 η θέση. Το εµπορικό ισοζύγιο αγροτικών προϊόντων της Ε.Ε. παρουσιάζει αξιοσηµείωτες διακυµάνσεις το εξεταζόµενο διάστηµα. Πιο συγκεκριµένα, ενώ το 2003 καταγράφεται πλεονασµατικό, το 2004 η συγκριτικά ισχυρότερη αύξηση στις εισαγωγές είχε ως αποτέλεσµα τη δηµιουργία εµπορικού ελλείµµατος. Το υπόλοιπο της εξεταζόµενης περιόδου το ισοζύγιο συνεχίζει να καταγράφεται ελλειµµατικό, και το 2007 παρουσίασε τη µεγαλύτερη άνοδο σε ποσοστό 258%, ως απόρροια της αύξησης των εισαγωγών κατά 11,9%. 13

2. ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΝΑ ΕΞΑΓΩΓΙΚΟ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ ιάγραµµα 2.1 Η κατανοµή των ελληνικών εξαγωγών αγροτικών προϊόντων σε Ε.Ε. και Τρίτες χώρες διαχρονικά 2003-2007 Πίνακας 2.1 Οι κυριότεροι εξαγωγικοί προορισµοί αγροτικών προϊόντων της Ελλάδας (ποσά σε χιλ. ευρώ) 2003 2004 2005 2006 2007 Μερίδιο 07 ΜΕΤ 03/07 ΕΤ 07/06 1 Γερµανία 413.215 410.788 444.636 500.799 501.061 16,7 4,9 0,1 2 Ιταλία 395.361 240.970 458.679 529.190 414.461 13,8 1,2-21,7 3 Ην. Βασίλειο 170.583 147.259 190.447 222.200 223.699 7,5 7,0 0,7 4 ΗΠΑ 150.473 142.753 164.599 148.265 189.147 6,3 5,9 27,6 5 Κύπρος 57.939 84.858 114.090 123.698 145.287 4,9 25,8 17,5 6 Βουλγαρία 69.406 78.322 83.992 97.384 139.251 4,6 19,0 43,0 7 Ολλανδία 93.731 72.622 105.374 109.158 94.849 3,2 0,3-13,1 8 Ρωσία 41.049 45.413 55.481 82.870 89.744 3,0 21,6 8,3 9 Ρουµανία 35.599 38.602 44.900 53.058 83.987 2,8 23,9 58,3 10 Γαλλία 64.135 64.106 75.439 72.682 80.151 2,7 5,7 10,3 11 Πολωνία 45.099 43.808 56.503 74.076 79.566 2,7 15,2 7,4 12 Αλβανία 76.530 75.301 68.299 65.570 68.774 2,3-2,6 4,9 13 Βέλγιο 55.652 56.197 72.110 79.199 67.924 2,3 5,1-14,2 14 ΠΓ Μ 55.319 48.892 41.395 39.713 50.096 1,7-2,4 26,1 15 Ισπανία 46.355 29.470 90.154 79.786 47.288 1,6 0,5-40,7 16 Αυστραλία 39.934 36.088 39.180 42.924 42.673 1,4 1,7-0,6 17 Σουηδία 19.280 26.916 27.304 34.422 39.123 1,3 19,4 13,7 18 Αυστρία 28.696 32.795 36.005 41.197 39.108 1,3 8,0-5,1 19 Καναδάς 30.140 28.681 34.233 38.244 38.096 1,3 6,0-0,4 20 Τσεχία 25.828 21.367 24.805 36.698 34.922 1,2 7,8-4,8 Λοιπές χώρες 446.590 424.614 478.827 522.657 525.517 17,5 4,2 0,5 Σύνολο 2.360.914 2.149.823 2.706.452 2.993.787 2.994.725 100,0 6,1 0,0 14

ιάγραµµα 2.2 Κατανοµή ελληνικών εξαγωγών αγροτικών προϊόντων στους σηµαντικότερους εταίρους 17% 40% 14% 3% 3% 5% 5% 6% 7% Γερµανία Ιταλία Ην. Βασίλειο ΗΠΑ Κύπρος Βουλγαρία Ολλανδία Ρωσία Λοιπές Χώρες Πίνακας 2.2 Πορεία ελληνικών εξαγωγών σε κρίσιµες αγορές-στόχους (ποσά σε χιλ. ευρώ) 2003 2004 2005 2006 2007 Μερίδιο 07 ΜΕΤ 03/07 ΕΤ 07/06 ΗΠΑ 150.473 142.753 164.599 148.265 189.147 6,3 5,9 27,6 Ρωσία 41.049 45.413 55.481 82.870 89.744 3,0 21,6 8,3 ΗΑΕ 12.799 10.754 9.020 14.173 14.594 0,5 3,3 3,0 Ισραήλ 19.752 15.089 12.164 15.712 12.820 0,4-10,2-18,4 Ιαπωνία 26.530 13.837 10.743 8.419 9.766 0,3-22,1 16,0 Κίνα 1.183 1.961 3.917 4.596 5.119 0,2 44,2 11,4 ιάγραµµα 2.3 Ετήσια τάση ελληνικών εξαγωγών σε κρίσιµες, αγορές-στόχους 07/06 Ετήσια Τάση 07/06 30% 20% 10% 0% -10% -20% -30% USA Russia U.A.Emirates Israel Japan China 15

Η κατανοµή των ελληνικών εξαγωγών αγροτικών προϊόντων συνολικά στην πενταετία είναι συντριπτικά υπέρ της Ε.Ε. Πιο συγκεκριµένα, οι εξαγωγές στην Ε.Ε. στην πενταετία κυµαίνονται από 65% µέχρι και 72%, ενώ αντίστοιχα οι εξαγωγές στις τρίτες χώρες καταλαµβάνουν ποσοστά από 28% µέχρι και 35%. Να επισηµανθεί ότι η ελκυστικότητα των τρίτων χωρών ως προορισµών των ελληνικών αγροτικών εξαγωγών βαίνει µειούµενη στην πενταετία και το 2007 καταλαµβάνει την χαµηλότερη τιµή της σε ποσοστό 28%. Σηµειώνεται ωστόσο, ότι σηµαντικός παράγοντας που συνέτεινε στην εν λόγω εξέλιξη είναι η είσοδος της Βουλγαρίας και της Ρουµανίας στην Ε.Ε. το 2007 (η Βουλγαρία αποτελεί τον 6 ο ελκυστικότερο εξαγωγικό προορισµό και η Ρουµανία τον 9 ο για την Ελλάδα το 2007 στα αγροτικά προϊόντα). Αναφορικά µε τους κυριότερους εξαγωγικούς εταίρους της Ελλάδας στα αγροτικά προϊόντα, την πρώτη θέση και µε µερίδιο 16,7% για το 2007 καταλαµβάνει η Γερµανία. Ακολουθεί µε µικρή διαφορά η Ιταλία, αποσπώντας µερίδιο 13,8%. Επισηµαίνεται ότι το 2006 έβρισκε πρώτη ως εξαγωγικό προορισµό την Ιταλία. Τα δεδοµένα άλλαξαν το 2007, καθώς η Ιταλία εµφάνισε ετήσια µείωση 21,7% και την πρώτη θέση κατέλαβε η Γερµανία. Την πρώτη εξαγωγική πεντάδα προορισµών συµπληρώνουν το Ηνωµένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ και η Κύπρος, µε µερίδια 7,5%, 6,3% και 4,9% αντίστοιχα. Η εξαγωγική πορεία του αγροτικού κλάδου αποτυπώνεται και από τις επιµέρους µεταβολές των εξαγωγικών προορισµών, όπου στο σύνολο της πενταετίας οι µέσες ετήσιες µεταβολές είναι για την πλειοψηφία των χωρών θετικές και για ορισµένους προορισµούς καταλαµβάνουν υψηλά ποσοστά µέχρι και 25,8%. Η στασιµότητα που παρατηρείται ωστόσο το 2007 απεικονίζεται από τις ετήσιες µεταβολές. Έτσι, σηµαντικότερη επίδραση φαίνεται να έχουν οι εξαγωγές της Ιταλίας, που το 2007 εµφάνισαν ετήσια µείωση της τάξης του 21,7%, ενώ την υψηλότερη ετήσια µείωση εµφανίζουν οι εξαγωγές προς την Ισπανία, σε ποσοστό 40,7%. Εξετάζοντας τις ελληνικές εξαγωγές αγροτικών προϊόντων στις κρίσιµες αγορές -στόχους, παρατηρείται ότι αξιόλογος όγκος κατευθύνεται στις ΗΠΑ (4 ος προορισµός στην ανά χώρα κατάταξη) και η Ρωσία (8 ος προορισµός στην ανά χώρα κατάταξη), µε µερίδια 6,3% και 3% για το 2007 αντίστοιχα. Οι υπόλοιποι τέσσερις προορισµοίστόχοι αποσπούν αµελητέο µερίδιο επί των συνολικών εξαγωγών αγροτικών, ενώ η Κίνα και η Ρωσία σηµειώνουν ισχυρή µέση ετήσια αύξηση στην πενταετία, µε ποσοστά 44,2% και 21,6% αντίστοιχα. 16

3. ΚΛΑ ΙΚΗ ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ (ποσά σε χιλ. ευρώ) Πίνακας 3.1 Κλαδική διάρθρωση ελληνικών εξαγωγών αγροτικών προϊόντων 2003-2007 σε 2-ψήφια ανάλυση 2003 2004 2005 2006 2007 Μερίδιο 07 ΜΕΤ 03/07 ΕΤ 07/06 Παρασκευάσµατα λαχανικών και φρούτων 444.482 449.255 509.967 608.079 692.927 23,1 11,7 14,0 Καρποί και φρούτα νωπά 380.247 370.224 454.748 455.864 472.504 15,8 5,6 3,7 Λίπη και έλαια 319.612 164.947 380.539 487.136 356.230 11,9 2,7-26,9 Καπνά και υποκατάστατα καπνού 425.298 357.434 429.566 372.785 353.618 11,8-4,5-5,1 Γαλακτοκοµικά 147.011 176.933 170.376 205.056 249.137 8,3 14,1 21,5 Ποτά, αλκοολούχα υγρά και ξύδι 136.702 138.119 133.455 141.401 154.905 5,2 3,2 9,6 Παρασκευάσµατα µε βάση τα δηµητριακά 122.378 101.693 110.625 122.949 144.457 4,8 4,2 17,5 Λαχανικά 97.932 95.909 93.239 133.991 124.330 4,2 6,1-7,2 ηµητριακά 50.157 40.447 114.930 106.166 100.126 3,3 18,9-5,7 ιάφορα παρασκευάσµατα διατροφής 59.265 63.026 72.066 78.961 95.859 3,2 12,8 21,4 Σπέρµατα, σπόροι και διάφοροι καρποί 44.479 53.709 60.249 59.163 54.784 1,8 5,3-7,4 Παρασκευάσµατα κρεάτων και ψαριών 21.580 24.979 33.653 43.233 49.513 1,7 23,1 14,5 Τροφές παρασκευασµένες για ζώα 24.366 28.481 29.833 31.591 35.034 1,2 9,5 10,9 Κρέατα 14.679 16.159 27.099 20.175 29.607 1,0 19,2 46,8 Ζάχαρα και Ζαχαρώδη παρασκευάσµατα 28.678 21.127 41.856 85.971 28.959 1,0 0,2-66,3 Προϊόντα αλευροποιίας 9.107 10.909 10.822 9.052 12.226 0,4 7,6 35,1 Κακάο και παρασκευάσµατα αυτού 13.629 13.179 12.196 10.303 11.168 0,4-4,9 8,4 Γόµες, ρητίνες και εκχυλίσµατα φυτικά 5.526 5.049 5.413 5.357 8.321 0,3 10,8 55,3 Καφές, τσάι, µατέ και µπαχαρικά 7.866 7.883 5.477 4.874 7.367 0,2-1,6 51,1 Φυτά 2.793 3.440 3.980 5.457 5.823 0,2 20,2 6,7 Ζώα Ζωντανά 2.322 2.779 3.162 3.595 4.609 0,2 18,7 28,2 Άλλα προϊόντα ζωικής προέλευσης 1.942 3.266 2.621 2.257 2.863 0,1 10,2 26,9 Άλλα προϊόντα φυτικής προέλευσης 863 878 580 371 357 0,0-19,8-3,7 Σύνολο 2.360.914 2.149.823 2.706.452 2.993.787 2.994.725 100,0 6,1 0,0 17

ιάγραµµα 3.1 Συγκριτική πορεία της εξαγωγικής δραστηριότητας των πέντε πρώτων αγροτικών υποκλάδων Thousands 800 700 600 500 400 300 200 100 0 2003 2004 2005 2006 2007 Παρασκευάσµατα λαχανικών και φρούτων Καρποί και φρούτα νωπά 444,482 449,255 509,967 608,079 692,927 380,247 370,224 454,748 455,864 472,504 Λίπη και έλαια 319,612 164,947 380,539 487,136 356,230 Καπνά 425,298 357,434 429,566 372,785 353,618 Γαλακτοκοµικά 147,011 176,933 170,376 205,056 249,137 Η ευρύτερη κατηγορία του κλάδου των αγροτικών προϊόντων σύµφωνα µε την κατηγοριοποίηση της Eurostat (Επίσηµη Στατιστική Υπηρεσία της Ε.Ε.), αποτελείται από 23 κλάδους, οι οποίοι αναφέρονται αναλυτικά στον πίνακα 4.1. Πρώτος εξαγωγικός αγροτικός κλάδος σε όλη την εξεταζόµενη περίοδο 2003-2007 είναι ο κλάδος των παρασκευασµάτων λαχανικών και φρούτων, που για το 2007 αποσπά µερίδιο 23,1% επί των συνολικών εξαγωγών, ενώ σε αξία ανέρχεται σε 692 εκατ. ευρώ. Ο εν λόγω κλάδος εµφανίζει σχετική ευηµερία στην πενταετία, µε µέση ετήσια αύξηση 11,7% και ετήσια αύξηση 14% για το 2007. Ακολουθεί ο κλάδος των νωπών καρπών και φρούτων µε µερίδιο 15,8% επί του συνόλου των αγροτικών εξαγωγών και µε βαθµιαία αύξηση ανά τα έτη 2003-2007 5,6%. Τρίτος στην κατάταξη είναι ο κλάδος των λιπών και ελαίων, µε µερίδιο 11,9% για το 2007. Ο εν λόγω κλάδος παρουσιάζει στην πενταετία αρκετές διακυµάνσεις και το 2007 εµφανίζει ισχυρή µείωση σε ποσοστό 26,9%. Αρνητική πορεία καταγράφει ο τέταρτος στην κατάταξη κλάδος των 18

καπνών, µε µέση ετήσια µείωση 4,5% και ετήσια µείωση 5,1%. Τέλος, την πεντάδα των πρώτων εξαγώγιµων κλάδων αγροτικών προϊόντων συµπληρώνει ο κλάδος των γαλακτοκοµικών, ο οποίος παρουσιάζει ιδιαίτερα θετική εικόνα καθ όλη την εξεταζόµενη περίοδο, µε ισχυρή µέση ετήσια τάση 14,1% και ακόµα ισχυρότερη ετήσια τάση 21,5%. 3.1 ΠΡΟΪΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΞΙ ΠΡΩΤΩΝ ΕΞΑΓΩΓΙΜΩΝ ΚΛΑ ΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 3.1.1. Παρασκευάσµατα λαχανικών και φρούτων Πίνακας 3.1.1 Κυριότερα εξαγώγιµα προϊόντα παρασκευασµάτων λαχανικών καρπών και φρούτων (ποσά σε χιλ. ευρώ) 2003 2004 2005 2006 2007 Μερίδιο 07 ΜΕΤ 03/07 ΕΤ 07/06 Κοµπόστες 186.577 180.861 215.781 251.336 299.652 42,9 12,6 19,2 Ελιές και λοιπά λαχανικά σε ελαιόλαδο 124.654 135.439 153.457 179.327 208.841 29,9 13,8 16,5 Παρασκευάσµατα ντοµάτας 67.665 71.317 72.318 87.407 65.131 9,3-0,9-25,5 Ελιές, πιπεριές και λοιπά λαχανικά σε ξύδι 37.129 37.084 37.794 44.199 60.688 8,7 13,1 37,3 Γλυκά κουταλιού- µαρµελάδες 15.874 13.589 15.436 23.840 34.074 4,9 21,0 42,9 Χυµοί 7.908 8.973 10.182 17.129 19.209 2,8 24,8 12,1 Λοιπά παρασκευάσµατα και λαχανικά 4.676 1.992 4.999 4.843 5.334 0,8 3,3 10,1 Σύνολο 449.160 451.247 514.966 612.922 698.262 100,0 11,7 14,0 19

ιάγραµµα 3.1.1 Κυριότερα εξαγώγιµα προϊόντα παρασκευασµάτων λαχανικών, καρπών και φρούτων για το 2007 9% 5% 3% 1% 9% 43% 30% Κοµπόστες Παρασκευάσµατα ντοµάτας Γλυκά κουταλιού-µαρµελάδες Λοιπά παρασκευάσµατα και λαχανικά Ελιές και λοιπά λαχανικά σε ελαιόλαδο Ελιές, πιπεριές και λοιπά λαχανικά σε ξύδι Χυµοί Πρώτος εξαγωγικός κλάδος των αγροτικών προϊόντων είναι ο κλάδος των παρασκευασµάτων φρούτων και λαχανικών, που για το 2007 καταλαµβάνει µερίδιο 23,1% επί των συνολικών αγροτικών εξαγωγών, ενώ στο σύνολο των ελληνικών εξαγωγών αποσπά µερίδιο 4,1%. Η συνολική εικόνα του κλάδου στην πενταετία δίνει ιδιαίτερα θετικά σηµάδια, µε µέση ετήσια αύξηση 11,7% και ακόµα µεγαλύτερη ετήσια αύξηση 14% το 2007, που παρατηρείται και στην ανά-προϊόν ανάλυση. Κυριότερο εξαγώγιµο προϊόν του κλάδου αποτελούν οι κοµπόστες, που το 2007 αποσπούν µερίδιο 42,9%, µε µέση ετήσια αύξηση 12,6% και σηµαντική ετήσια για το 2007 αύξηση 19,2%. Επιχειρώντας λεπτοµερέστερη ανάλυση στις κοµπόστες, διαπιστώνεται ότι το συντριπτικό µερίδιο των 77%, αποσπούν τα παρασκευασµένα ροδάκινα, ενώ ακολουθούν µείγµατα διάφορα, και τα παρασκευασµένα βερίκοκα. Τα παρασκευασµένα κεράσια, αχλάδια, ανανάς και φράουλες αποσπούν αµελητέα µερίδια το εξεταζόµενο διάστηµα. εύτερο εξαγώγιµο προϊόν του κλάδου των παρασκευασµάτων λαχανικών και φρούτων είναι οι ελιές και τα λοιπά λαχανικά διατηρηµένα σε ελαιόλαδο, µε µερίδιο 29,9%, για το 2007 και ισχυρή µέση και ετήσια αύξηση. Οι εξαγωγές του προϊόντος παρουσίασαν σηµαντική συνολική αύξηση από το 2003 µέχρι και το 2007 σε ποσοστό 67,5%, ενώ αξίζει να επισηµανθεί ότι οι ελιές διατηρηµένες σε ελαιόλαδο αποσπούν το 2007 το µεγαλύτερο µέρος των εξαγωγών του κλάδου µε ποσοστό 81%. Τρίτο εξαγώγιµο προϊόν στην κατάταξη είναι τα 20

παρασκευάσµατα ντοµάτας, που είναι και το µόνο προϊόν του κλάδου µε αρνητική µέση και ετήσια τάση. Πρώτη χώρα προορισµού των παρασκευασµάτων λαχανικών και φρούτων στην πενταετία είναι η Γερµανία, που κατέχει µερίδιο 18,5% για το 2007. Ακολουθούν το Ηνωµένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ µε 11,7% και 11,1% αντίστοιχα. Στην Ε.Ε. των 27 χωρών µελών, η Ελλάδα καταλαµβάνει την 8 η θέση εξαγωγιµότητας του κλάδου παρασκευασµάτων λαχανικών και φρούτων, αποσπώντας µερίδιο 4,1% επί των συνολικών ευρωπαϊκών εξαγωγών. Πρώτη βάσει εξαγωγικού όγκου αγροτικών στην Ε.Ε. είναι η Ολλανδία όλη την εξεταζόµενη περίοδο, µε µερίδιο 20,9% για το 2007. 3.1.2 Νωποί καρποί και φρούτα Πίνακας 3.1.2 Κυριότερα εξαγώγιµα προϊόντα νωπών καρπών και φρούτων (ποσά σε χιλ. ευρώ) 2003 2004 2005 2006 2007 Μερίδιο 07 ΜΕΤ 03/07 ΕΤ 07/06 Σταφύλια νωπά ή ξερά 116.706 105.482 144.189 146.386 125.984 26,7 1,9-13,9 Πορτοκάλια και µανταρίνια νωπά 136.422 88.336 98.733 104.435 120.998 25,6-3,0 15,9 Ροδάκινα, βερίκοκα, κεράσια και δαµάσκηνα 20.334 65.969 68.169 74.310 79.826 16,9 40,8 7,4 Ακτινίδια και φράουλες νωπά 14.704 19.428 25.329 21.832 31.116 6,6 20,6 42,5 Αµύγδαλα και καρύδια χωρίς κέλυφος 11.703 28.740 49.942 27.946 30.465 6,4 27,0 9,0 Πεπόνια 24.953 20.936 18.908 33.798 25.080 5,3 0,1-25,8 Κατεψυγµένοι καρποί και φρούτα 28.176 17.661 19.910 18.086 22.652 4,8-5,3 25,2 Μήλα, αχλάδια και κυδώνια νωπά 9.485 10.120 14.537 14.812 13.602 2,9 9,4-8,2 Μπανάνες 2.781 1.259 4.299 1.959 8.571 1,8 32,5 337,6 Λοιπά νωπά φρούτα και λαχανικά 14.982 12.294 10.732 12.301 14.210 3,0-1,3 15,5 Σύνολο 380.247 370.224 454.749 455.865 472.505 100,0 5,6 3,7 21

ιάγραµµα 3.1.2 Κυριότερα εξαγώγιµα προϊόντα νωπών καρπών και φρούτων για το 2007 5% 5% 3% 2% 3% 26% 6% 7% 17% 26% Σταφύλια νωπά ή ξερά Ροδάκινα, βερίκοκα, κεράσια και δαµάσκηνα Αµύγδαλα και καρύδια χωρίς κέλυφος Κατεψυγµένοι καρποί και φρούτα Μπανάνες Πορτοκάλια και µανταρίνια νωπά Ακτινίδια και φράουλες νωπά Πεπόνια Μήλα, αχλάδια και κυδώνια νωπά Λοιπά νωπά φρούτα και λαχανικά εύτερος σε εξαγωγικό όγκο κλάδος των αγροτικών προϊόντων είναι ο κλάδος των νωπών καρπών και φρούτων, που για το 2007 καταλαµβάνει µερίδιο 15,8% επί των συνολικών αγροτικών εξαγωγών, µερίδιο το οποίο ωστόσο βαίνει µειούµενο στην πενταετία. Ο κλάδος εµφανίζει µεγέθυνση σε ποσοστό 5,6% το εξεταζόµενο διάστηµα και ετήσια αύξηση το 2007, 3,7%. Κυριότερο εξαγώγιµο προϊόν του κλάδου αποτελούν τα σταφύλια, εκ των οποίων µερίδιο 78% καταλαµβάνουν τα νωπά σταφύλια και το υπόλοιπο 22% απορροφάται από τα ξερά σταφύλια. Ακολουθούν τα νωπά µανταρίνια και πορτοκάλια, εκ των οποίων µερίδιο 82,2% αποσπούν τα πορτοκάλια για το 2007 ενώ 14,4% τα µανταρίνια. Οι εξαγωγές του παραπάνω υποκλάδου παρουσιάζουν διαχρονικά υποχώρηση σε ποσοστό 3%, όµως το 2007 δείχνουν ανάκαµψη µε ετήσια αύξηση εξαγωγικού όγκου της τάξης του 15,9%. Επισηµαίνεται ότι η συγκεκριµένη προϊοντική κατηγορία το 2003 κατείχε την πρώτη θέση στην κατάταξη, όµως η µετέπειτα πορεία της την τοποθετεί σταθερά στη δεύτερη 22

θέση. Η τρίτη προϊοντική κατηγορία στην κατάταξη περιλαµβάνει τα ροδάκινα, βερίκοκα, κεράσια και δαµάσκηνα. Πιο συγκεκριµένα, για το 2007, τα ροδάκινα συµµετέχουν µε µερίδιο 62,1%, τα βερίκοκα µε 21,3%, τα κεράσια µε 13,7% και τα δαµάσκηνα µε 2,8%. Η εν λόγω κατηγορία νωπών προϊόντων εµφανίζει την υψηλότερη µέση ετήσια αύξηση στην πενταετία σε ποσοστό 40,8% και συµβάλλει σηµαντικά στην βελτιστοποίηση της συνολικής εξαγωγιµότητας του κλάδου. Τέλος εντυπωσιακή ετήσια αύξηση καταγράφουν οι µπανάνες το 2007 σε ποσοστό 337,6%. Κυριότερος εξαγωγικός εταίρος του κλάδου των νωπών καρπών και φρούτων είναι καθ όλη την πενταετία η Γερµανία, αποσπώντας µερίδιο το 2007 21%. Ακολουθούν το Ηνωµένο Βασίλειο και η Ρουµανία µε ποσοστά 11,2% και 8,6%. Ακόµα, θεαµατική είναι η άνοδος της εξαγωγικής δραστηριότητας του εν λόγω κλάδου στη Ρωσία, καθώς από το 2003 µέχρι το 2007 εµφάνισε συνολική αύξηση σε ποσοστό 361%. Η ελληνικές εξαγωγές νωπών καρπών και φρούτων το 2007 κατατάσσονται στην 8 η θέση στους 27 εταίρους της Ε.Ε., αποσπώντας µερίδιο 2,7% επί των συνολικών ευρωπαϊκών εξαγωγών. Πρώτη σε εξαγωγές νωπών καρπών και φρούτων στην Ε.Ε. είναι η Ισπανία - µε συγκριτική διαφορά - στην πενταετία, αποσπώντας µερίδιο 25,3% το 2007. 3.1.3 Λίπη και έλαια (ποσά σε χιλ. ευρώ) Πίνακας 3.1.3 Κυριότερα εξαγώγιµα προϊόντα κλάδου λιπών και ελαίων 2003 2004 2005 2006 2007 Μερίδιο 07 ΜΕΤ 03/07 ΕΤ 07/06 Εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο 266.210 123.186 323.734 403.111 279.285 77,3 1,2-30,7 Πυρηνέλαιο 19.243 12.211 28.075 54.351 25.497 7,1 7,3-53,1 Λοιπά βρώσιµα έλαια (σπορέλαιο) 4.439 4.691 6.108 8.494 17.378 4,8 40,7 104,6 Λοιπά λίπη και έλαια (βρώσιµα και µη) 29.720 24.860 22.622 21.180 34.071 9,4 3,5 60,9 Σύνολο 321.563 167.626 383.134 491.079 361.397 100,0 2,7-26,9 23

ιάγραµµα 3.1.3 Κυριότερα εξαγώγιµα προϊόντα λιπών και ελαίων για το 2007 7% 5% 10% Εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο Λοιπά βρώσιµα έλαια (σπορέλαιο) Πυρηνέλαιο 78% Λοιπά λίπη και έλαια (βρώσιµα και µη) Ο κλάδος των λιπών και ελαίων καταλαµβάνει την τρίτη θέση στην κατάταξη βάσει εξαγωγικού όγκου αγροτικών προϊόντων, αποσπώντας µερίδιο 11,9% για το 2007. Ο εξεταζόµενος κλάδος παρουσιάζει αρκετές διακυµάνσεις στην πενταετία. Τη διετία 2005 και 2006 εµφανίζει σηµαντική άνθιση και καταφέρνει να διπλασιάσει τον όγκο του, ενώ το 2007 καταγράφει την καθοριστική µείωση σε ποσοστό 26,9%, η οποία κατά κύριο λόγο αποδίδεται στο παρθένο ελαιόλαδο (µείωση 30,7%) και στο πυρηνέλαιο (µείωση 53,1%). Πρώτο εξαγώγιµο προϊόν και µε συντριπτική διαφορά στην πενταετία είναι το παρθένο ελαιόλαδο, το οποίο αποσπά µερίδιο 77,3% για το 2007. Ως αναµενόµενο βάσει όγκου, η επιµέρους πορεία του εξαγώγιµου προϊόντος καθρεφτίζει την πορεία του συνολικού κλάδου των λιπών και ελαίων και εµφανίζει περίπου ανάλογες τάσεις. Με µικρότερο συγκριτικά µερίδιο ακολουθεί το πυρηνέλαιο και καταγράφει εξίσου παράλληλη εξαγωγική πορεία µε αυτή του κλάδου. Την εικόνα της εξαγωγικής δυναµικής του κλάδου ανατρέπει το σπορέλαιο, το οποίο εµφανίζει ιδιαίτερα θετική εικόνα στην πενταετία µε µέση ετήσια αύξηση 40,7%, ενώ το 2007 καταγράφει αξιοσηµείωτη άνοδο σε ποσοστό 104,6%. Ακόµα, η συνολική αύξηση του εν λόγω προϊόντος από το 2003 µέχρι και το 2007 ανέρχεται σε 291,5%. Πρώτο εξαγωγικό προορισµό του κλάδου λιπών και ελαίων 24

αποτελεί η Ιταλία, η οποία απορροφά παραπάνω από το 50% των εξαγωγών του κλάδου. Με πολύ µικρότερα µερίδια, κάτω του 5% ακολουθούν η Βουλγαρία και οι ΗΠΑ. Στην κατάταξη της Ε.Ε. για την εξαγωγική δραστηριότητα που εµφανίζει ο κλάδος των λιπών και ελαίων, η Ελλάδα καταλαµβάνει την 7 η θέση στους 27 εταίρους καθ όλη την πενταετία, µε µερίδιο 2,8% για το 2007. Την πρώτη θέση στην κατάταξη κατέχει η Ολλανδία µε µερίδιο 23,4% ενώ ακολουθούν η Ισπανία και η Ιταλία µε µερίδια 17,2% και 11,1% αντίστοιχα. 3.1.4 Καπνά και υποκατάστατα καπνού Πίνακας 3.1.4 Κυριότερα εξαγώγιµα προϊόντα κλάδου καπνών και υποκατάστατων καπνού (ποσά σε χιλ. ευρώ) 2003 2004 2005 2006 2007 Μερίδιο 07 ΜΕΤ 03/07 ΕΤ 07/06 Ακατέργαστος καπνός 282.536 226.123 297.089 240.775 218.804 61,9-6,2-9,1 Τσιγάρα που περιέχουν καπνό 132.656 126.911 129.166 127.758 134.399 38,0 0,3 5,2 Λοιπά καπνά 10.106 4.400 3.312 4.253 416 0,1-55,0-90,2 Σύνολο 425.298 357.434 429.566 372.785 353.618 100,0-4,5-5,1 ιάγραµµα 3.1.4 Κυριότερα εξαγώγιµα προϊόντα καπνών και υποκατάστατων καπνού για το 2007 38% 62% Ακατέργαστος καπνός Τσιγάρα που περιέχουν καπνό 25

Την τέταρτη θέση στην κατάταξη των αγροτικών εξαγωγών καταλαµβάνει ο κλάδος του καπνού και των υποκατάστατων καπνού, µε µερίδιο 11,8% επί του συνόλου αγροτικών εξαγωγών για το 2007. Η πορεία που ακολουθεί ο κλάδος στην πενταετία δεν κρίνεται καθόλου ευοίωνη και µετά την εφαρµογή της νέας ΚΑΠ, εκτιµάται ότι θα συρρικνωθεί περαιτέρω. Το 2005 ο κλάδος καταλαµβάνει την υψηλότερη τιµή του, και έκτοτε σηµειώνει πτώση, µε µέση ετήσια µείωση 4,5%. Πρώτο εξαγώγιµο προϊόν του κλάδου µε συνεισφορά 61,9% το 2007 είναι ο ακατέργαστος καπνός, όπου κατά κύριο λόγο αποδίδεται και η αρνητική πορεία που καταγράφει στο σύνολό του ο κλάδος. Πιο συγκεκριµένα, από το 2005, όπου και καταλαµβάνει την υψηλότερη τιµή του, τα επόµενα έτη σηµειώνει συρρίκνωση µε συνολικά µέσο ρυθµό µεταβολής 6,2%. Ακολουθούν τα τσιγάρα, τα οποία καταλαµβάνουν µερίδιο 38% το 2007 στο σύνολο των εξαγωγών του κλάδου, µε οριακή µέση ετήσια αύξηση 0,3%. Παρόλη την αρνητική πορεία που καταγράφει η Ελλάδα στον εν λόγω κλάδο, στην Ε.Ε. καταλαµβάνει την 7 η θέση βάσει εξαγωγικού όγκου, αποσπώντας µερίδιο 3,2% επί των συνολικών ευρωπαϊκών εξαγωγών καπνού. Πρώτη θέση στην κατάταξη καταλαµβάνει η Ολλανδία, ενώ µε µικρή διαφορά ακολουθεί η Γερµανία. 3.1.5 Γαλακτοκοµικά Πίνακας 3.1.5 Κυριότερα εξαγώγιµα προϊόντα κλάδου γαλακτοκοµικών (ποσά σε χιλ. ευρώ) 2003 2004 2005 2006 2007 Μερίδιο 07 ΜΕΤ 03/07 ΕΤ 07/06 Τυριά 109.834 122.554 115.856 146.057 172.110 69,1 11,9 17,8 Γιαούρτια 28.375 41.306 38.076 49.448 61.982 24,9 21,6 25,3 Λοιπά γαλακτοκοµικά 8.803 13.074 16.445 9.551 15.045 6,0 14,3 57,5 Σύνολο 147.012 176.933 170.376 205.057 249.137 100,0 14,1 21,5 26

ιάγραµµα 3.1.5 Κυριότερα εξαγώγιµα προϊόντα γαλακτοκοµικών για το 2007 6% 25% 69% Τυριά Γιαούρτια Λοιπά γαλακτοκοµικά Ο κλάδος των γαλακτοκοµικών καταλαµβάνει την πέµπτη θέση στην σχετική κατάταξη βάσει εξαγωγικού όγκου και για το 2007 αποσπά µερίδιο 8,3% επί των συνολικών αγροτικών εξαγωγών. Η πορεία του εν λόγω κλάδου στην πενταετία καταγράφεται θετική, µε αυξητικές τάσεις σε ποσοστό 14,1%. Πρώτο εξαγώγιµο γαλακτοκοµικό προϊόν είναι τα τυριά, εκ των οποίων ποσοστό 78,3% για το 2007 αφορά τη φέτα, ενώ ποσοστό 3% αφορά τα άλλα λευκά τυριά. Τον υποκλάδο των τυριών συµπληρώνουν άλλες ποικιλίες τυριών όπως η κεφαλογραβιέρα, µε πολύ µικρότερα ποσοστά. Τα τυριά εµφανίζουν παράλληλη πορεία µε το σύνολο του κλάδου στην πενταετία, µε µέση ετήσια αύξηση 11,9%, και ακόµα ισχυρότερη ετήσια αύξηση 17,8% το 2007. εύτερο βάσει εξαγωγικού όγκου γαλακτοκοµικό προϊόν είναι το γιαούρτι, µε ποσοστό 24,9% το 2007 και ισχυρή µέση και ετήσια αύξηση 21,6% και 25,3% αντίστοιχα. Να επισηµανθεί ότι στα λοιπά γαλακτοκοµικά εµπεριέχονται το µέλι και τα αυγά, µε µικρά ωστόσο µερίδια στο σύνολο του κλάδου. Συνολικά ο κλάδος εµφανίζει θετικές προοπτικές, που υποδηλώνονται από τη συνολική αύξηση που σηµειώνει από το 2003 µέχρι και το 2007 σε ποσοστό 69,5%. Στην Ε.Ε. των 27 χωρών µελών, η Ελλάδα κατέχει την 17 η θέση στην κατάταξη εξαγωγιµότητας γαλακτοκοµικών, και αποσπά µερίδιο περίπου 1% επί των συνολικών εξαγωγών της Ε.Ε. Πρώτη στους 27 της Ε.Ε. είναι η Γερµανία, µε µερίδιο 22,1% το 2007, ενώ ακολουθούν η Ολλανδία και η Γαλλία, µε µερίδια 16,7% και 15,4% αντίστοιχα. 27

3.1.6 Ποτά και αναψυκτικά Πίνακας 3.1.6 Κυριότερα εξαγώγιµα προϊόντα κλάδου ποτών και αναψυκτικών (ποσά σε χιλ. ευρώ) 2003 2004 2005 2006 2007 Μερίδιο 07 ΜΕΤ 03/07 ΕΤ 07/06 Κρασιά 65.812 63.511 57.376 56.426 55.566 35,9-4,1-1,5 Οινοπνευµατώδη ποτά 37.865 49.833 49.384 53.321 54.856 35,4 9,7 2,9 Μπύρα 9.813 8.041 9.584 11.827 15.829 10,2 12,7 33,8 Νερό Μεταλλικό-Αεριούχο µε προσθήκη ζάχαρης 9.252 6.128 5.834 6.437 12.014 7,8 6,7 86,6 Ξύδι 2.354 2.880 3.975 5.591 9.305 6,0 41,0 66,4 Νερό Μεταλλικό-Αεριούχο χωρίς προσθήκη ζάχαρης 11.397 7.573 7.075 6.446 7.081 4,6-11,2 9,8 Λοιπά ποτά και αναψυκτικά 208 152 227 1.353 255 0,2 5,3-81,1 Σύνολο 136.702 138.120 133.456 141.401 154.906 100 3,2 9,6 ιάγραµµα 3.1.6 Κυριότερα εξαγώγιµα προϊόντα ποτών και αναψυκτικών για το 2007 10% 35% 8% 6% 5% 0% 36% Κρασιά Οινοπνευµατώδη ποτά Μπύρα Νερό Μεταλλικό-Αεριούχο µε προσθήκη ζάχαρης Ξύδι Νερό Μεταλλικό-Αεριούχο χωρίς προσθήκη ζάχαρης Λοιπά ποτά και αναψυκτικά Έκτος, βάσει εξαγωγικού όγκου είναι ο κλάδος των ποτών και αναψυκτικών, µε µερίδιο 8,3% για το 2007 στις συνολικές αγροτικές εξαγωγές. Στην πενταετία ο κλάδος των ποτών σηµειώνει οριακή άνοδο µε ποσοστό 3,2%, ενώ η ισχυρότερη αύξηση του κλάδου 28

καταγράφεται το 2007 σε ποσοστό 9,6%. Πρώτο εξαγώγιµο προϊόν των ποτών αποτελούν τα κρασιά, µε ποσοστό 35,9%, από τα οποία µερίδιο 81,3% αφορά τα κόκκινα κρασιά και το υπόλοιπο τα λευκά. εύτερος εξαγώγιµο προϊόν για τον κλάδο είναι τα οινοπνευµατώδη ποτά, εκ των οποίων, µερίδιο 29,2% αποσπούν για το 2007 τα αποστάγµατα από κρασί ή τσίπουρο και 21% το ουίσκι ενώ µερίδιο 4% µοιράζονται η βότκα και το λικέρ. Τα οινοπνευµατώδη ποτά, εµφανίζουν αυξητική πορεία στην πενταετία, µε µέση ετήσια αύξηση 9,7%. Ακολουθεί στην τρίτη θέση της κατάταξης η µπύρα, συνεισφέροντας στις συνολικές εξαγωγές του κλάδου µε µερίδιο 10,2%. Η πορεία της υποχώρηση κατά µία θέση στη σχετική κατάταξη. µπύρας στην πενταετία είναι θετική, ενώ η συνολική αύξηση των εξαγωγών από το 2003 στο 2007 υπολογίζεται σε 61,3%. Μερίδιο 7,8% αποσπά το µεταλλικό και αεριούχο νερό µε προσθήκη ζάχαρης, το οποίο σηµειώνει εντυπωσιακή ετήσια αύξηση το 2007 σε ποσοστό 88,6%. Η Ελλάδα κατέχει την 18 η θέση στις 27 χώρες µέλη της Ε.Ε. στην κατάταξη των εξαγωγών του κλάδου ποτών, ενώ το µερίδιο που αποσπά το 2007 υπολογίζεται σε 0,5%. Να επισηµανθεί ότι µέχρι και το 2006, η Ελλάδα βρισκόταν µια θέση υψηλότερα στην εν λόγω κατάταξη. Η υψηλότερη συγκριτικά αύξηση που εµφάνισε η Λετονία το 2007 κατά 46%, οδήγησε την Ελλάδα στην 29

4. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Πίνακας 4.1 Οι ελληνικές εξαγωγές αγροτικών προϊόντων ανά περιφέρεια 2003-2007 (ποσά σε χιλ. ευρώ) 2003 2004 2005 2006 2007 Μερίδιο 07 ΜΕΤ 03/07 ΕΤ 07/06 Κεντρική Μακεδονία 838.153 784.750 1.019.146 1.003.414 1.089.118 35,9 6,8 8,5 Αττική 508.011 415.659 540.252 565.209 615.388 20,3 4,9 8,9 Πελοπόννησος 349.309 293.032 403.305 414.196 377.535 12,4 2,0-8,9 Θεσσαλία 174.510 186.421 242.478 236.927 251.052 8,3 9,5 6,0 Κρήτη 144.233 85.818 259.238 240.192 197.908 6,5 8,2-17,6 υτική Ελλάδα 155.173 137.709 194.706 191.998 176.979 5,8 3,3-7,8 Αν. Μακεδονία & Θράκη 141.956 115.748 163.312 147.907 123.287 4,1-3,5-16,6 Στερεά Ελλάδα 54.920 57.001 72.064 77.791 80.704 2,7 10,1 3,7 Ήπειρος 48.924 47.652 48.927 48.993 51.483 1,7 1,3 5,1 Βόρειο Αιγαίο 31.540 16.612 25.085 38.196 31.714 1,0 0,1-17,0 υτική Μακεδονία 16.479 18.785 27.561 31.331 31.679 1,0 17,8 1,1 Ιόνιο 11.319 3.482 19.557 9.203 4.075 0,1-22,5-55,7 Νότιο Αιγαίο 4.386 4.923 2.571 2.009 2.369 0,1-14,3 18,0 ιάγραµµα 4.1 Συγκριτική απεικόνιση όγκου ελληνικών εξαγωγών αγροτικών προϊόντων ανά περιφέρεια Thousands 1.200 1.000 800 600 400 200 0 Νότιο Αιγαίο Ιόνιο υτική Μακεδονία Βόρειο Αιγαίο Ήπειρος Στερεά Ελλάδα Αν.Μακεδονία & Θράκη υτική Ελλάδα Κρήτη Θεσσαλία Πελοπόννησος Αττική Κεντρική Μακεδονία 30

ιάγραµµα 4.2 Ελληνικές εξαγωγές αγροτικών προϊόντων ανά περιφέρεια για το 2007 7% 6% 4% 3% 4% 8% 36% 12% 20% Λοιπές Περιφέρειες Κεντρική Μακεδονία Αττική Πελοπόννησος Θεσσαλία Κρήτη υτική Ελλάδα Αν.Μακεδονία & Θράκη Στερεά Ελλάδα Εξετάζοντας τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων ανά περιφέρεια, παρατηρείται ότι µόνο 3, εκ των 13 περιφερειών, παρουσιάζουν µέση ετήσια µείωση στην πενταετία, ενώ οι υπόλοιπες 10 εµφανίζουν θετική, που φτάνει µέχρι και περίπου 18%. Πιο συγκεκριµένα, στην πενταετία 2003-2007 αρνητική πορεία κατέγραψαν οι περιφέρειες της Ανατολικής Μακεδονίας, του Ιονίου και του Νοτίου Αιγαίου, ενώ από τις υπόλοιπες 10 περιφέρειες ισχυρούς ρυθµούς αύξησης σηµειώνουν οι περιφέρειες της Στερεάς Ελλάδας, της Θεσσαλίας και της Κρήτης. Το µεγαλύτερο µερίδιο αποσπά µε συγκριτική διαφορά και καθ όλη την πενταετία η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας που υπολογίζεται σε 35,9% για το 2007. Η εν λόγω περιφέρεια σηµειώνει θετική µέση ετήσια τάση 6,8% και ακόµα ισχυρότερη ετήσια αύξηση το 2007 σε ποσοστό 8,5%. εύτερη στην κατάταξη των εξαγωγικών επιδόσεων ανά περιφέρεια έρχεται η Αττική, µε µερίδιο 20,3% για το 2007. Η περιφέρεια της υτικής Μακεδονίας εµφανίζει την ευνοϊκότερη εικόνα στο σύνολο των περιφερειών. Αν και καταλαµβάνει συγκριτικά αµελητέο µερίδιο επί των συνολικών αγροτικών εξαγωγών της τάξης του 1%, ωστόσο από το 2003 µέχρι και το 2007 πέτυχε αύξηση του εξαγωγικού της όγκου αγροτικών προϊόντων σε ποσοστό 92,2%, δηλαδή ουσιαστικά τις διπλασίασε. 31

Πίνακας 4.2 είκτης εξαγωγών αγροτικών προϊόντων ανά περιφέρεια, εκφρασµένες ως ποσοστό µε έτος βάσης το 2003 2003 2004 2005 2006 2007 υτική Μακεδονία 100,0 114,0 167,3 190,1 192,2 Στερεά Ελλάδα 100,0 103,8 131,2 141,6 146,9 Θεσσαλία 100,0 106,8 138,9 135,8 143,9 Κρήτη 100,0 59,5 179,7 166,5 137,2 Κεντρική Μακεδονία 100,0 93,6 121,6 119,7 129,9 Αττική 100,0 81,8 106,3 111,3 121,1 υτική Ελλάδα 100,0 88,7 125,5 123,7 114,1 Πελοπόννησος 100,0 83,9 115,5 118,6 108,1 Ήπειρος 100,0 97,4 100,0 100,1 105,2 Βόρειο Αιγαίο 100,0 52,7 79,5 121,1 100,5 Αν. Μακεδονία & Θράκη 100,0 81,5 115,0 104,2 86,8 Νότιο Αιγαίο 100,0 112,2 58,6 45,8 54,0 Ιόνιο 100,0 30,8 172,8 81,3 36,0 Σύνολο 100,0 87,4 121,8 121,3 122,4 Η κατάταξη εξαγωγών αγροτικών προϊόντων εκφρασµένων ως ποσοστό µε έτος βάσης το 2003 δίνει σηµαντικά διαφορετικά αποτελέσµατα από την κατάταξη βάσει όγκου εξαγωγών, και αναδεικνύει τις περιφέρειες οι οποίες στην εξεταζόµενη περίοδο 2003-2007 πέτυχαν τη µεγαλύτερη αύξηση στον εξαγωγικό τους όγκο και κατά συνέπεια εµφανίζουν ιδιαίτερη δυναµική στην ανάπτυξη της εξαγωγικής τους δραστηριότητας. Έτσι, η περιφέρεια της υτικής Μακεδονίας, ενώ στην κατάταξη βάσει όγκου καταλαµβάνει την ιδιαίτερα χαµηλή 11 η - θέση, παρόλα αυτά στον δείκτη των εξαγωγών εκφρασµένες ως ποσοστό µε έτος βάσης το 2003 κατέχει την 1 η θέση, µε συνολική αύξηση στον εξαγωγικό της όγκο αγροτικών προϊόντων 92%. εύτερη στην κατάταξη του δείκτη είναι η Στερεά Ελλάδα, η οποία πέτυχε συνολική αύξηση του εξαγωγικού όγκου των αγροτικών προϊόντων από το 2003 σε ποσοστό 47%, ενώ συγκριτικά βάσει εξαγωγικού όγκου καταλαµβάνει την 8 η θέση. Εντύπωση προκαλεί η κατάταξη της περιφέρειας της Πελοποννήσου, η οποία ενώ κατέχει την 3 η υψηλότερη θέση βάσει εξαγωγικού όγκου, από το 2003 έχει πετύχει αύξηση των αγροτικών της εξαγωγών µόνο κατά 8% και κατά συνέπεια κατέχει στην παραπάνω κατάταξη την 8 η θέση. Ο εν λόγω δείκτης ακόµα αναδεικνύει τις περιφέρειες που στην πενταετία 2003-2007 32

µείωσαν τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων. Έτσι, µεγαλύτερη µείωση κατά 64% σηµείωσαν οι αγροτικές εξαγωγές του Ιονίου, ενώ µε ποσοστό 46% µειώθηκαν οι εξαγωγές του Νοτίου Αιγαίου, και τέλος µε ποσοστό 14% ελαττώθηκαν οι εξαγωγές της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Οριακή αύξηση κατά 0,5% σηµείωσαν οι εξαγωγές του Βορείου Αιγαίου. Πίνακας 4.3 είκτης εξαγωγών αγροτικών προϊόντων ανά περιφέρεια, εκφρασµένες ως ποσοστό του περιφερειακού ΑΕΠ 2003 2004 2005 2006 Πελοπόννησος 3,96 3,48 4,31 4,04 Κεντρική Μακεδονία 3,09 3,00 3,68 3,36 Κρήτη 1,44 0,96 2,83 2,53 υτική Ελλάδα 1,82 1,78 2,42 2,26 Θεσσαλία 1,67 1,93 2,40 2,21 Αν. Μακεδονία & Θράκη 1,96 1,65 2,28 1,95 Βόρειο Αιγαίο 1,20 0,71 1,01 1,43 Ήπειρος 1,06 1,09 1,12 1,06 υτική Μακεδονία 0,4 0,48 0,65 0,69 Στερεά Ελλάδα 0,53 0,56 0,68 0,68 Αττική 0,55 0,47 0,56 0,54 Ιόνιο 0,32 0,12 0,63 0,28 Νότιο Αιγαίο 0,07 0,09 0,05 0,04 Πρώτη και µε σχετική διαφορά στην κατάταξη του δείκτη που εκφράζει τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων ως ποσοστό του περιφερειακού ΑΕΠ είναι η περιφέρεια της Πελοποννήσου, τις οποίας οι αγροτικές εξαγωγές αποσπούν το 4,04% του περιφερειακού ΑΕΠ. Ο εν λόγω δείκτης κρίνεται ιδιαίτερα σηµαντικός και αναδεικνύει σε µεγάλο βαθµό την εξωστρέφεια της κάθε περιφέρειας, καθώς απεικονίζει το ποσοστό µε το οποίο συµβάλλει η εξαγωγική δραστηριότητα κάθε περιφέρειας στο περιφερειακό ΑΕΠ. Ακόµα, παρατηρώντας την κατάταξη του συγκεκριµένου δείκτη, προκύπτουν σηµαντικές ανατροπές συγκριτικά µε την κατάταξη βάσει όγκου εξαγωγών αγροτικών προϊόντων. Σηµαντικότερη απόκλιση παρατηρείται στην περιφέρεια της Αττικής, η οποία ενώ βάσει εξαγωγικού όγκου αγροτικών κατατάσσεται στην 2 η θέση, στον δείκτη του περιφερειακού ΑΕΠ κατατάσσεται στην προτελευταία - 33