1η ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ



Σχετικά έγγραφα
1η ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ

ΜΟΡΙΑΚΗ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Γενική αίµατος. Καταµέτρηση των έµµορφων στοιχείων του αίµατος

Γενική αίµατος. Καταµέτρηση των έµµορφων στοιχείων του αίµατος

Μορφολογία κυττάρων αίματος-ομάδες αίματος Παναγούλιας Ιωάννης, MSc,PhD

Κεφάλαιο 4. Ιστολογική μελέτη περιφερικού αίματος υδρόβιων σπονδυλόζωων. Μαριάνθη Χατζηιωάννου Ελένη Γκολομάζου

Εργαστηριακή άσκηση 1: Διαχωρισμός λεμφοκυττάρων στο ολικό αίμα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΩΝ ΣΕ ΦΙΚΟΛΗ

8 η Παρουσίαση Εισαγωγή στο Αίμα

τα κύτταρα του αίματος στην καθημερινή ιατρική Κ. Κωνσταντόπουλος 2017

Ειδικές μέθοδοι ανάλυσης κυτταρικών διεργασιών Μορφολογία λεμφικών και μυελικών κυττάρων

YΠΟΔΕΙΓΜΑ Ι. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΠΥΛΩΝΑΣ Πανταζή Αλίνα ΠΕ04 ΙΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ/-ΤΡΙΩΝ

13. Ηωσινόφιλο κύτταρο στα επιχρίσματα περιφερικού αίματος και μυελού των οστών

ΔOMH KAI ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΝΔΡΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟΣ - ΗΠΑΤΟΛΟΓΟΣ

Απομόνωση των κυτταρικών συστατικών του αίματος

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΠΑΛ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΜΗΤΑΛΑΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ

ΕΡΥΘΡΟ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΟ. προερυθροβλάστης βασεόφιλος ερυθροβλάστης πολυχρωματόφιλος. νορμοβλάστης. δικτυοερυθροκύτταρο. ερυθροκύτταρο

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΑΝΟΣΟΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΜΕΣΗ COOMBS

3. Με ποιο άλλο σύστημα είναι συνδεδεμένο το κυκλοφορικό σύστημα;

ΑΣΚΗΣΗ 4 η. Οι ζωικοί ιστοί. Α. Θεωρητικό µέρος. Β. Πρακτικό µέρος. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑΣ. Κ. Φασσέας. Ονοµατεπώνυµο...ΑΜ...

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/11/2015

ΑΡΙΆΔΝΗ ΟΜΆΔΑ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗΣ ΑΣΘΕΝΏΝ ΜΕ ΧΛΛ. Εισαγωγή στην αιματολογία

Διάγνωση Λευχαιµίας Το λευχαιµικό κύτταρο. Επιλεγόµενο Μάθηµα Αιµατολογίας

Σύνοψη της προσέγγισης ασθενούς με πανκυτταροπενία. Ιατρικό Τμήμα Πανεπιστημίου Πατρών Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία Αργύρης Συμεωνίδης

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/11/2015

Ιδιωτικό Γενικό Λύκειο

να ταράξουν την λειτουργία των ιστών και των οργάνων του; α. τη θέση τους στο ανθρώπινο σώμα β. την γενικευμένη ή εξειδικευμένη δράση

Εργαστηριακή άσκηση 2: ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΠΥΡΗΝΩΝ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΕΙ ΙΚΗ ΧΡΩΣΗ

ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ. Λ.Β. Αθανασίου Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής, Π.Θ.

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ OΣΤΕΟΛΟΓΙΑ ΜΥΟΛΟΓΙΑ

ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Π.Γ.Ν.Θ.ΑΧΕΠΑ ΙΑΤΡΟΣ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΑΡΤΕΜΙΣ ΚΟΛΥΝΟΥ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ KAI ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑΣ

Εισαγωγή στην Ανοσολογία

Χρόνια φλεγμονή. Βαλεντίνη Τζιούφα-Ασημακοπούλου. Νοέμβριος 2018

Γνωρίζετε για το αίμα σας

ΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ. Μαρία Αγγελοπούλου Επ. Καθηγήτρια Αιματολογίας Αιματολογική Κλινική ΕΚΠΑ

4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. περιλαμβάνονται ο σπλήνας και ο θύμος αδένας (εικ.4.1). Το λεμφικό σύστημα είναι πολύ σημαντικό γιατί:

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ - ΛΑΘΟΥΣ. ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

Μοριακή κυτταρική βιοχημεία Ανοσοποιητικό σύστημα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΠΑΝΕΛΛΑ ΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑ Α Β ) ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΑΣ

ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΑ. Τ λεµφοκύτταρα:

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

Φυσιολογικές λειτουργίες κυττάρων αίματος Κλινική και εργαστηριακή αξιολόγηση αιματολογικών παθήσεων. Μαθήματα Παθοφυσιολογίας

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

2. Τα πρωτόζωα α. δεν έχουν πυρήνα. β. είναι μονοκύτταροι ευκαρυωτικοί οργανισμοί. γ. είναι πολυκύτταρα παράσιτα. δ. είναι αυτότροφοι οργανισμοί.

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ - ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΞΗΡΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΟΣ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ

Το περιφερικό αίμα αποτελείται από κύτταρα και υγρό 5-6 λίτρα στους ενήλικες άνδρες- ~ 7 % του σωματικού βάρους

Φλεγμονή. Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

ΕΞΕΛΙΞΗ ΛΕΥΚΗΣ ΣΕΙΡΑΣ

2η ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Λ. Αθανασίου Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΛΕΥΧΑΙΜΙΕΣ. Λ.Β. Αθανασίου

Επιστημονικά Δεδομένα για τη βιοχημική δράση της αντιοξειδωτικής Βιταμίνης C.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ITP Ιδιοπαθής/ αυτοάνοση θρομβοπενική πορφύρα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

Εργασία στο μάθημα της βιολογίας υπεύθυνη καθηγήτρια : Ζαρφτσιάν Μαρία Ελένη

ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO Σάββατο 3 Δεκεμβρίου Διαγωνισμός στη Βιολογία.

Παναγιώτα Κουτσογιάννη Αιµατολόγος ΝΥ Αιµοδοσίας Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισµός»

2 ο Εργαστήριο: Φλεγμονές. Μακροσκοπική εικόνα. Διδάσκουσα: Α. Κόνδη Παφίτη uoa gr

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΜΑΘΗΜΑ Ι

Γ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΠΑ.Λ ΜΑΘΗΜΑ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ - ΑΙΜΑΤΟ ΟΣΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ÅÐÉËÏÃÇ

ΚΥΤΤΑΡΟΜΕΤΡΙΑ ΡΟΗΣ FLOW CYTOMETRY

Μεταβολές του αριθμού των βασεοφίλων

Είδη κυτταρικών βλαβών ή εκφυλίσεων

Θέµατα Πανελληνίων Βιολογίας Γ.Π Άµυνα - Ανοσία

Έλενα Λεμεσίου Φεβρουάριος 2015

KYTTAPA TOY AIMATOΣ. κατά τη γέννηση > ο µυελός των οστών αποτελεί κύρια θέση παραγωγής ερυθροκυττάρων

Αιμολυτικές Αναιμίες- Κληρονομικές και Επίκτητες. Ελενα Σολωμού Επικ. Καθηγήτρια Παθολογίας-Αιματολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπ.

13 η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ EUSO 2015

Μικροοργανισμοί. Οι μικροοργανισμοί διακρίνονται σε: Μύκητες Πρωτόζωα Βακτήρια Ιούς

ΤΕΛΙΚΗ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 10/05/ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΟΚΤΩ

1 ο και 2 ο ΕΚΦΕ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Βιολογία γενικής παιδείας τάξη Γ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ - ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ

Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΜΑΛΟΥΝΤΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΙΟΥ 2017

Σας αποστέλλουµε τις προτεινόµενες απαντήσεις που αφορούν τα θέµατα της Βιολογίας Γενικής Παιδείας των Ηµερησίων Γενικών Λυκείων.

Οξεία μυελογενής λευχαιμία

2 Ο ΜΑΘΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

όλοι αναπνευστική οδός στομάχι στόμα

IΣTOΛOΓIA. Tα δείγµατα του βιολογικού υλικού λαµβάνονται µε > βελόνες ενδοσκοπικούς σωλήνες εύκαµπτους καθετήρες

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 1 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

6 Δεκεμβρίου 2014 ΛΥΚΕΙΟ:... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: ΜΟΝΑΔΕΣ:

ΧΡΩΗ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΜΩΝ. κοπός κοπός της άσκησης είναι η γνωριμία διαφόρων τεχνικών χρώσης.

4. Η κίρρωση του ήπατος προκαλείται εξαιτίας της αποθήκευσης στα ηπατικά κύτταρα: Πρωτεϊνών Υδατανθράκων Λιπών Αλκοόλ

Προκριματικός διαγωνισμός για την EUSO 2019

ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ) 2004

Μάθημα Βιολογίας: Βλαστοκύτταρα και η χρήση τους στη θεραπεία ασθενειών. Ζωή Σελά

ΕΚΦΕ ΣΕΡΡΩΝ 9 η Ευρωπαϊκή Ολυµπιάδα Επιστηµών EUSO 2011

Πέτρος Καρακίτσος. Καθηγητής Εργαστήριο Διαγνωστικής Κυτταρολογίας Ιατρικής Σχολής Παμεπιστημίου Αθηνών

Α Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ Θ Ε Μ Α Τ Ω Ν Π Α Ν Ε Λ Λ Α Δ Ι Κ Ω Ν Ε Ξ Ε Τ Α Σ Ε Ω Ν ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

Αίμα - Μυελική Αιμοποίηση. Ε. Παρασκευά Αναπλ. Καθηγήτρια Κυτταρικής Φυσιολογίας, Τμήμα Ιατρικής, Παν. Θεσσαλίας

ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΟΝΟΚΛΩΝΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ. Εργαστήριο Γενετικής, ΓΠΑ

ΟΡΘΟΧΡΩΜΕΣΟΡΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΑΙΜΙΕΣ. ΑΗΔΟΝΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ Διευθυντής Αιματολογικού Εργαστηρίου Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός»

Transcript:

1η ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ Το αίµα αποτελείται από υγρό που περιέχει τα λευκοκύτταρα, τα ερυθροκύτταρα και τα αιµοπετάλια. Το υγρό είναι υδατικό διάλυµα αλάτων, υδατανθράκων και πρωτεϊνών. Η ολική ποσότητα του αίµατος στο σώµα ενός οργανισµού αποτελεί συνήθως το 1/12 του βάρους του. Τα κύτταρα αποτελούν κάτι λιγότερο από το 50% του όγκου του αίµατος. Αν από το αίµα αφαιρεθούν τα κύτταρα παραµένει το πλάσµα. Αν από το αίµα αφαιρεθεί η ινική παραµένει ο ορός. Το αίµα µόλις το πάρουµε από κάποιον οργανισµό θα πήξει µέσα σε µερικά λεπτά. Ο σχηµατισµός θρόµβου είναι σύνθετη διεργασία κατά την οποία µία πρωτείνη, το ινωδογόνο, µετατρέπεται µε τη δράση πολλών ενζύµων και ιόντων ασβεστίου σε αδιάλυτη ινική. Τα περισσότερα κύτταρα του αίµατος παγιδεύονται στο θρόµβο της ινικής, ο οποίος ζαρώνει µετά από µερικές ώρες και ελευθερώνει τον ορό που είναι ένα διαφανές κιτρινωπό υγρό. Ο σχηµατισµός θρόµβου παρεµποδίζεται αν το αίµα αναµιχθεί µε αντιπηκτικές ουσίες (όπως ηπαρίνη, EDTA, κλπ.). Όταν το αίµα που περιέχει αντιπηκτικό φυγοκεντρηθεί, τα κύτταρα κάθονται και αφήνουν ένα διαυγές υπερκείµενο, το πλάσµα, το οποίο περιέχει ακόµα το ινωδογόνο. Τα λευκοκύτταρα αποτελούν µία ετερογενή οµάδα εµπύρηνων κυττάρων του αίµατος. Ο ολικός αριθµός λευκοκυττάρων στον άνθρωπο κυµαίνεται από 3.5 έως 10.5 x 10 9 /L. Τα λευκοκύτταρα είναι διαφόρων ειδών και ταξινοµούνται σε υποπληθυσµούς ανάλογα µε το µέγεθος τους, την παρουσία και τον τύπο των κοκκίων, το σχήµα του πυρήνα και το χαρακτήρα του κυτταροπλάσµατος. Τα ποσοστά τους στο αίµα του ανθρώπου είναι αρκετά σταθερά: πολυµορφοπύρηνα ουδετερόφιλα 50 70% εωζινόφιλα 2 5 % βασεόφιλα ± 0.2 % λεµφοκύτταρα 20-30% µονοκύτταρα 2 6% Η µορφολογική εξέταση των κυττάρων του αίµατος γίνεται µετά από ειδική χρώση του επιχρίσµατος κυττάρων αίµατος.

2 Επίχρισµα αίµατος (blood smear) Υλικά: Μέθοδος: αποστειρωµένες βελόνες, σταγόνες αίµατος, αντικειµενοφόρες πλάκες, βαµβάκι µε αλκοόλη 1. Τρυπάµε το δάκτυλο µε αποστειρωµένη βελόνα (λανσέτα), αφού πρώτα τo απολυµάνουµε µε βαµβάκι εµποτισµένο σε αλκοόλη. 2. Βγάζουµε µία σταγόνα αίµα και την τοποθετούµε στο άκρο µιας καθαρής αντικειµενοφόρου πλάκας. 3. Με µία δεύτερη πλάκα (µε γυαλισµένο άκρο) αγγίζουµε τη σταγόνα. Κρατούµε τη δεύτερη πλάκα έτσι ώστε να σχηµατίζει γωνία 45 ο. 4. Αφήνουµε το αίµα να προχωρήσει στα χείλη της δεύτερης πλάκας και µετά τη σπρώχνουµε (µε γωνία 45 ο ) προς το άλλο άκρο της πρώτης πλάκας έτσι ώστε να σχηµατιστεί φιλµ από τα κύτταρα του αίµατος. 5. Κινούµε την πλάκα στον αέρα για λίγα λεπτά µέχρι να στεγνώσει. 6. Παρασκευάζουµε αρκετά επιχρίσµατα έτσι ώστε να επιτύχουµε την καλύτερη δυνατή κατανοµή και λεπτή στρώση των κυττάρων. Η µορφολογική εξέταση των κυττάρων του αίµατος γίνεται µετά από χρώση µε May-Grünwald-Giemsa. Χρώση May-Grünwald-Giemsa (MGG stain) Η χρώση αυτή χρησιµοποιείται κυρίως για τα επιχρίσµατα αίµατος και µυελού των οστών. Περιλαµβάνει ένα µείγµα χρωστικών, όπως: το µπλε του µεθυλενίου! βάφει µπλε τα όξινα συστατικά του κυττάρου, το κυανό (azure)! βάφει κόκκινα και µώβ τα βασικά κυτταρικά συστατικά και η εωζίνη (ηωσίνη)! βάφει πορτοκαλί-κόκκινα τα αλκαλικά συστατικά του κυττάρου. Αυτή η χρώση χαρακτηρίζεται ως πανοπτική, επειδή βάφει όλα τα κυτταρικά συστατικά. Επειδή η τιµή του ph είναι πολύ σηµαντική για τις ιδιότητες χρώσης, οποιαδήποτε αλλαγή του ph θα οδηγήσει σε λανθασµένη αντίδραση χρώσης. Τα όρια βέλτιστου ph είναι µεταξύ 6.5 και 6.8. Στη χρώση αυτή βάφονται µπλε το RNA, το κυτταρόπλασµα και οι πυρηνίσκοι. Το DNA και τα πρωτογενή κοκκία βάφονται κόκκινα και µωβ, καθώς και πορτοκαλί-κόκκινα η αιµογλοβίνη και τα εωζινοφιλικά κοκκία.

3 Υλικά: Μέθοδος: επίχρισµα κυττάρων αίµατος, δοχεία και στατώ για χρώση, χρωστική May-Grünwald, χρωστική Giemsa, απεσταγµένο νερό 1. Βυθίζουµε την αντικειµενοφόρο µε το επίχρισµα αίµατος στο δοχείο µε τη χρωστική May-Grünwald. 2. Παραµονή 5 min σε θερµοκρασία δωµατίου. 3. Προετοιµασία του διαλύµατος Giemsa: ιαλύουµε 5 ml χρωστική Giemsa σε 50 ml απεσταγµένο νερό στο δοχείο χρώσης. 4. Ξεπλένουµε το επίχρισµα βυθίζοντας το και ανακινώντας το σε νερό, και το µεταφέρουµε στη συνέχεια στο δοχείο µε τη διαλυµένη χρωστική Giemsa. 5. Παραµονή 15 min σε θερµοκρασία δωµατίου. 6. Ξεπλένουµε καλά µε νερό (βυθίζοντας και ανακινώντας µέσα σε δοχείο νερού). 7. Στεγνώνουµε τις πλάκες στον αέρα. 8. Παρατηρούµε στο µικροσκόπιο µε καταδυτικό φακό (100 x) κάτω από σταγόνα ελαίου. 9. Εξέταση των επιχρισµάτων: Τα κόκκινα κύτταρα είναι ερυθροκύτταρα, τα κύτταρα µε ιώδη πυρήνα είναι λευκοκύτταρα. Εξετάζουµε 100 λευκοκύτταρα και τα κατατάσσουµε ανάλογα µε τον τύπο τους σε: a. πολυµορφοπύρηνα ουδετερόφιλα (ταινιοειδή και τετµηµένα) b. εωζινόφιλα c. βασεόφιλα d. λεµφοκύτταρα e. πλασµατοκύτταρα f. µονοκύτταρα * Στη µοντέρνα ανοσοβιολογία αυτή η χρώση δεν προσφέρει και πολλά γιατί δυστυχώς όλα τα µικρά λεµφοκύτταρα παρουσιάζουν την ίδια όψη, ενώ διαφέρουν στη λειτουργία τους.

4 Λευκοκύτταρα (leukocytes) Τα λευκοκύτταρα είναι µια ετερογενής οµάδα των εµπύρηνων κυττάρων του αίµατος. Στη διαχωριστική φυγοκέντρηση του αίµατος σχηµατίζουν µία άσπρη ενδιάµεση ζώνη µεταξύ των ερυθροκυττάρων και του πλάσµατος, γνωστή ως λευκοκρίτης (buffy coat, leukocrit). Ο λευκοκρίτης πολύ σπάνια λαµβάνεται υπόψη στην κανονική µέτρηση λευκοκυττάρων, αλλά είναι πολύ σηµαντικός σε περιπτώσεις µε αυξηµένα επίπεδα λευκοκυττάρων, όπως για παράδειγµα στις λευχαιµίες. Τα ουδετερόφιλα, εωζινόφιλα, και βασεόφιλα κοκκιοκύτταρα υπάρχουν κανονικά στο αίµα, όπως και τα µονοκύτταρα, τα λεµφοκύτταρα και τα πλασµατοκύτταρα. Όλα αυτά συµµετέχουν στις διεργασίες φλεγµονής και καταπολέµησης των λοιµώξεων. Οι µυελοβλάστες, τα προµυελοκύτταρα, τα µυελοκύτταρα, τα µεταµυελοκύτταρα και οι λευχαιµικοί βλάστες εµφανίζονται µόνο σε παθολογικές περιπτώσεις στο περιφερικό αίµα. Τα επίπεδα αναφοράς των λευκοκυττάρων είναι µεταξύ 3.5 και 10.5 x 10 9 /L. Η µείωση του αριθµού των λευκοκυττάρων κάτω από τα επίπεδα αναφοράς είναι γνωστή ως λευκοπενία (leucopenia), ενώ η αύξηση ως λευκοκυττάρωση (leukocytosis). Η µέτρηση του ολικού αριθµού των λευκοκυττάρων είναι µία επιφανειακή παράµετρος λόγω της ετερογένειας κυτταρικών τύπων. Αντιθέτως, η µέτρηση των λευκοκυττάρων στους διάφορους υποπληθυσµούς θεωρείται πολύ σηµαντική και είναι γνωστή ως διαφορική µέτρηση (differential count). Τα αποτελέσµατα της διαφορικής µέτρησης δίδονται και σε απόλυτους αριθµούς και σε σχετικούς αριθµούς (ποσοστιαίους). ιαγνωστική αξία όµως έχουν µόνον οι απόλυτες τιµές! Λεµφοκύτταρα (lymphocytes) Τα λεµφοκύτταρα έχουν ένα στρόγγυλο προς οβάλ πυρήνα και το µέγεθός τους µοιάζει περίπου το µέγεθος των ερυθροκυττάρων. Το κυτταρόπλασµα

5 χρωµατίζεται γκρι-µπλε. Ο όγκος του κυτταροπλάσµατος µπορεί να ποικίλει πολύ. Ως αποτέλεσµα αυτού, το µέγεθος του κυττάρου ποικίλλει από 9 έως 20 µm. Η διαφορά στον όγκο του κυτταροπλάσµατος είναι η αιτία διάκρισης των λεµφοκυττάρων σε µικρά και µεγάλα. Η διαφορά αυτή αντανακλά τις διάφορες φάσεις ενεργοποίησης των λεµφοκυττάρων. Τα λεµφοκύτταρα του αίµατος µετά από χρώση κατατάσσονται σε δύο κυρίους µορφολογικούς τύπους. Τα κύτταρα του ενός τύπου είναι σχετικά µικρά, συνήθως δεν διαθέτουν κοκκία και εµφανίζουν µεγάλο λόγο πυρήνα προς κυτταρόπλασµα (N:C). Τα κύτταρα του άλλου τύπου, γνωστά ως µεγάλα, κοκκιώδη λεµφοκύτταρα (LGL, large granular lymphocytes), είναι µεγαλύτερα, έχουν µικρότερο λόγο N:C και περιέχουν κυτταροπλασµατικά, αζουρόφιλα κοκκία. Αποτελούν το 5-10% όλων των λεµφοκυττάρων. Μορφολογικά χαρακτηριστικά LGL παρουσιάζει η γάµµα/δέλτα υποοµάδα των Τ λεµφοκυττάρων (γδ Τ λεµφοκύτταρα) καθώς και τα φυσικά φονικά ή ΝΚ κύτταρα (natural killer cells). Ο κανονικός αριθµός λεµφοκυττάρων του αίµατος είναι µεταξύ 1.0 και 3.5 x 10 9 /L. Ο αριθµός αυτός υποδηλώνει ότι τα λεµφοκύτταρα είναι αµέσως µετά ουδετερόφιλα κοκκιοκύτταρα τα πιο συχνά λευκοκύτταρα που απαντώνται σε επιχρίσµατα αίµατος. Ο µέσος ενήλικος άνθρωπος έχει περίπου 10 12 λεµφοκύτταρα. εν υπάρχει µορφολογική διάκριση µεταξύ Β και Τ λεµφοκυττάρων. Τα λεµφοκύτταρα είναι οι µεσολαβητές της κυτταρικής και χυµικής ανοσίας. Λεµφοπενία (lymphopenia) παρατηρείται σε περιπτώσεις που ο αριθµός λεµφοκυττάρων είναι χαµηλός, ενώ λεµφοκυττάρωση (lymphocytosis) σε περιπτώσεις αυξηµένου αριθµού λεµφοκυττάρων. Λεµφοκυττάρωση παρατηρείται στα λεµφοπολλαπλασιαστικά σύνδροµα, ενώ λεµφοπενία σε περιπτώσεις λοιµώξεων (όπως π.χ. HIV, φυµατίωση), µετά από ραδιοθεραπεία και κατά τη διάρκεια θεραπείας µε ανοσοκατασταλτικά φάρµακα.

6 Πλασµατοκύτταρα (plasma cells) Τα πλασµατοκύτταρα πολύ σπάνια συναντώνται στο περιφερικό αίµα. Είναι µεγαλύτερα από τα λεµφοκύτταρα µε διάµετρο 15-20 µm. Εκκεντρικοί πυρήνες µε διαυγή περιπυρηνική περιοχή και βασεόφιλο κυτταρόπλασµα είναι τα τυπικά χαρακτηριστικά των πλασµατοκυττάρων. Η λειτουργία τους είναι η παραγωγή αντισωµάτων. Τα κανονικά επίπεδα πλασµατοκυττάρων είναι 0-0.1 x 10 9 /L. Η ύπαρξή τους στο περιφερικό αίµα µπορεί να είναι αποτέλεσµα εµβολιασµού. Η αύξηση του αριθµού των πλασµατοκυττάρων χαρακτηρίζεται ως πλασµατοκυττάρωση (plasmacytosis). Καλοήθης πλασµατοκυττάρωση παρατηρείται σε περιπτώσεις ιικών µολύνσεων όπως η ιλαρά. Απελευθέρωση πλασµατοκυττάρων στο περιφερικό αίµα συµβαίνει µερικές φορές σε ασθενείς µε προχωρηµένο πλασµατοκύτωµα (πλασµατοκυτταρικό κακοήθες λέµφωµα, plasmacytoma). Μονοκύτταρα (monocytes) Με διάµετρο 15-20 µm τα µονοκύτταρα είναι τα µεγαλύτερα κύτταρα του περιφερικού αίµατος. Η µορφή τους είναι ετερογενής. Μπορούν να σχηµατίζουν ψευδοπόδια στην εξωτερική µεµβράνη. Το κυτταρόπλασµα είναι µπλε-γκρι και πολύ συχνά παρουσιάζουν λεπτά αζουρόφιλα κοκκία και οργανίδια. Ο πυρήνας µπορεί να είναι πεταλοειδής ή να παρουσιάζει λοβούς.

7 Τα κανονικά επίπεδα µονοκυττάρων κυµαίνονται από 0.2-1.0 x 10 9 /L. Η αύξηση του αριθµού των µονοκυττάρων είναι γνωστή ως µονοκυττάρωση (monocytosis), ενώ η µείωση ως µονοκυτταροπενία (monocytopenia). Τα µονοκύτταρα έχουν ιδιαίτερη ικανότητα µετανάστευσης. Όταν µεταναστεύουν στους ιστούς αποκαλούνται µακροφάγα. Τα µονοκύτταρα παίζουν σηµαντικό ρόλο στις οξείες και χρόνιες λοιµώξεις. Φαγοκυτταρώνουν ενεργά και είναι σηµαντικά στοιχεία της κυτταρο- µεσολαβητικής ανοσίας. Η µονοκυττάρωση συσχετίζεται µε διάφορες χρόνιες λοιµώξεις (όπως η φυµατίωση, ο τυφοειδής πυρετός) και µε κακοήθεις ασθένειες (όπως π.χ. Hodgkins). Μονοκυττάρωση παρατηρείται και στην οξεία αλλά και στη χρόνια µυελοµονοκυτταρική λευχαιµία. Μονοκυτταροπενία παρουσιάζεται στην απλασία του µυελού των οστών, στη λευχαιµία από τριχωτά κύτταρα και µετά από θεραπεία αγωγής µε στεροειδή. Βασεόφιλα (basophils) Το βασεόφιλο κοκκιοκύτταρο µε διάµετρο 10-14 µm είναι µικρότερο από τα άλλα κοκκιοκύτταρα. Τα σκούρα µωβ κοκκία είναι πολύ πυκνά πακεταρισµένα και επικαλύπτουν τον πυρήνα και το κυτταρόπλασµα. Τα κανονικά επίπεδα των βασεόφιλων κυµαίνονται από 0 έως 0.15 x 10 9 /L. Πολύ σπάνια συναντώνται σε επιχρίσµατα αίµατος. Τα βασεόφιλα παίζουν σηµαντικό ρόλο σε αντιδράσεις υπερευαισθησίας. Μπορούν να φύγουν από την κυκλοφορία του αίµατος και να µεταναστεύσουν στους περιβάλλοντες ιστούς. Η αύξηση του αριθµού των βασεόφιλων χαρακτηρίζεται ως βασεοφιλία (basophilia). Βασεοφιλία παρατηρείται στις περιπτώσεις χρόνιας µυελοκυτταρικής λευχαιµίας και στα άλλα µυελοπολλαπλασιαστικά σύνδροµα. Εωζινόφιλα/Ηωσινόφιλα (eosinophils)

8 Τα εωζινόφιλα κοκκιοκύτταρα µε διάµετρο 16 µm είναι στρόγγυλα και πολύ λίγο µεγαλύτερα από τα ουδετερόφιλα κοκκιοκύτταρα. Τα κοκκία είναι ανοιχτά κόκκινα προς πορτοκαλί-κίτρινα και πολύ πυκνά πακεταρισµένα. Ο πυρήνας είναι συνήθως δίλοβος. Τα εωζινόφιλα σπάνια συναντώνται στο επίχρισµα αίµατος και παρουσιάζουν κανονικές τιµές από 0.02 0.4 x 10 9 /L. Τα εωζινόφιλα παίζουν σηµαντικό ρόλο στις αλλεργίες καθώς και στις παρασιτικές λοιµώξεις. Όπως και τα ουδετερόφιλα, είναι ικανά να φαγοκυτταρώνουν και να µεταναστεύουν. Ως εωζινοφιλία (eosinophilia) χαρακτηρίζεται ο αυξηµένος αριθµός εωζινοφίλων, ενώ ο µειωµένος ως εωζινοπενία (eosinopenia). Η εωζινοφιλία προκαλείται κυρίως από αλλεργίες και παρασιτικές ασθένειες. Πολλές φαρµακολογικές αγωγές µπορεί να προκαλέσουν επίσης εωζινοφιλία. Μερικές νεοπλαστικές ασθένειες (όπως π.χ. Hodgkins) έχουν ως επακόλουθο, περιστασιακά, την εωζινοφιλία. Οι περιπτώσεις όπου οι τιµές εωζινοφίλων ξεπερνούν το 1.5 x 10 9 /L στο αίµα και όπου η αιτία πρόκλησης δεν είναι γνωστή, αναφέρονται ως ιδιοπαθή σύνδροµα εωζινοφιλίας. Η εωζινοπενία συναντάται συχνά σε περιπτώσεις στρες και σε οξείες λοιµώξεις.

9 Ουδετερόφιλα κοκκιοκύτταρα (neutrophils) ταινιοειδή ουδετερόφιλα (band neutrophils) τετµηµένα ουδετερόφιλα (segmented neutrophils) Τα ουδετερόφιλα κοκκιοκύτταρα είναι συνήθως κυκλικά και έχουν ένα ανοιχτό γκρι προς ροζ κυτταρόπλασµα. Η διάµετρος τους είναι γύρω στα 14 µm. Τα κοκκία είναι πολύ λεπτά και χρωµατίζονται από κοκκινο-µωβ έως καφέ. Τα ουδετερόφιλα υποδιαιρούνται µε βάση τη δοµή του πυρήνα τους σε ταινιοειδή ουδετερόφιλα (band neutrophils) και σε τετµηµένα (segmented neutrophils) ουδετερόφιλα. Τα ταινιοειδή κύτταρα, όπου ο πυρήνας µοιάζει µε λυγισµένη ταινία, είναι πιο νέα και ανώριµα από τα τετµηµένα κύτταρα. Τα ουδετερόφιλα µε πολύλοβους πυρήνες, χωρισµένους σε περισσότερα από 4 τµήµατα, αναφέρονται ως υπερτετµηµένα (hypersegmented). Ο αριθµός των ουδετερόφιλων κυµαίνεται από 1.6 έως 7.4 x 10 9 /L. Η απόκλειση από τα κανονικά επίπεδα προς τα κάτω είναι γνωστή ως ουδετεροπενία (neutropenia), ενώ προς τα πάνω ως ουδετεροφιλία (neutrophilia). Μία από τις κύριες λειτουργίες των ουδετερόφιλων είναι η προστασία έναντι βακτηριακών λοιµώξεων, φαγοκυτταρώνοντας και καταστρέφοντας τα παθογόνα. Τα ουδετερόφιλα µπορούν να αφήσουν την αιµατική κυκλοφορία και να µεταναστεύσουν στους γύρω ιστούς, έτσι ώστε να καταπολεµήσουν τη µόλυνση. Κανονικά, παραµένουν στην αιµατική κυκλοφορία για περίπου 6 ώρες και στους γύρω ιστούς για 1-2 µέρες. Περίπου τα µισά από τα ουδετερόφιλα δεν κυκλοφορούν στο αίµα, αλλά προσκολλώνται στα τείχη των µικρών αγγείων (marginal pool). Η ουδετεροφιλία µπορεί να έχει πολλές αιτίες πρόκλησης. Η κινητοποίηση των προσκολληµένων ουδετερόφιλων είναι τυπικό χαρακτηριστικό που συµβαίνει κάτω από συνθήκες στρες (λευκοκυττάρωση επαγώµενη από

10 στρες). Οξείες λοιµώξεις και φλεγµονές µπορεί να έχουν ως αποτέλεσµα και την κινητοποίηση των ουδετερόφιλων από το µυελό των οστών. Η ουδετεροπενία συσχετίζεται µε φαρµακολογική αγωγή, µε λοιµώξεις (π.χ. παρβοϊοί, ελονοσία) και µε αυτοάνοσες ασθένειες (π.χ. συστηµατικός ερυθηµατώδης λύκος). Η παρουσία υπερτετµηµένων ουδετερόφιλων είναι συνήθως ένδειξη της έλλειψης βιταµίνης Β 12 ή φολικού οξέος (µεγαλοβλαστική αναιµία).