ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...xiii ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ H ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΩΣ ΚΡΑΤΙΚΗ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ 1. Το περιεχόμενο και η έκταση της κρατικής υποχρέωσης για την προστασία του καταναλωτή... 5 2. Οριοθέτηση της έννοιας του «καταναλωτή»... 6 3. Οριοθέτηση της έννοιας του «προμηθευτή»... 11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΓΕΝΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΤΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ 4. Έννοια των ΓΟΣ - Πεδίο εφαρμογής... 13 Ι. Η ρύθμιση των ΓΟΣ από το N 2251/1994... 13 IΙ. Συμβατικός χαρακτήρας των ΓΟΣ... 15 IΙI. Μονομερής προδιατύπωση και απουσία ατομικής διαπραγμάτευσης... 16 IV. Προορισμός για μελλοντική ομοιόμορφη χρήση... 17 5. Ο δικαστικός έλεγχος των ΓΟΣ... 18 Ι. Έλεγχος με βάση το Ν 2251/1994... 18 Α. Η ένταξη των ΓΟΣ στη σύμβαση... 18 Β. Ερμηνευτικοί κανόνες για τους ΓΟΣ... 25 Γ. Έλεγχος του περιεχομένου των ΓΟΣ... 30 II. Ο έλεγχος του κύρους των ΓΟΣ μέσω των διατάξεων του ΑΚ... 37 6. Συνέπειες της καταχρηστικότητας των ΓΟΣ - Ακυρότητα... 40 7. Kαταχρηστικoί ΓΟΣ σε ειδικές περιπτώσεις... 43 I. Καταχρηστικοί ΓΟΣ σε τραπεζικές συμβάσεις... 43 II. Καταχρηστικοί ΓΟΣ σε ασφαλιστικές συμβάσεις... 48 III. Καταχρηστικοί ΓΟΣ σε συμβάσεις κινητής τηλεφωνίας... 49 IV. Καταχρηστικοί ΓΟΣ σε συμβάσεις ταχυδρομικών υπηρεσιών... 50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΚΤΟΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ 8. Έννοια και πεδίο εφαρμογής των συμβάσεων εκτός εμπορικού καταστήματος... 53 9. Προϋποθέσεις έγκυρης κατάρτισης της σύμβασης εκτός εμπορικού καταστήματος... 58 10. Δικαίωμα του καταναλωτή να υπαναχωρήσει ή να ανακαλέσει την πρόταση κατάρτισης της σύμβασης... 59 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΕΜΠΟΡΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΑΓΑΘΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 11. Έννοια των συμβάσεων από απόσταση - Πεδίο εφαρμογής... 65 12. Οι προστατευτικές ρυθμίσεις του Ν 2251/1994 για τις συμβάσεις εξ αποστάσεως... 68 13. Εκτέλεση της σύμβασης εξ αποστάσεως... 74 14. Σύμβαση μέσω διαδικτύου - Ηλεκτρονικό εμπόριο... 75 Ι. Η κοινοτική οδηγία 2000/31/ΕΚ για το ηλεκτρονικό εμπόριο και η ελληνική εναρμόνιση... 75 ΙΙ. Οι υποχρεώσεις που απορρέουν από τη σύναψη ηλεκτρονικής σύμβασης... 78 ΙΙΙ. Διοικητική συνεργασία κρατών μελών της ΕΕ για την προστασία του καταναλωτή στο ηλεκτρονικό εμπόριο... 80 15. Εμπορία από απόσταση χρηματοοικονομικών υπηρεσιών... 81 Ι. Έννοια και πεδίο εφαρμογής... 81 ΙΙ. Μέσα προστασίας του καταναλωτή... 81 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΠΩΛΗΣΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ ΚΑΙ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ 16. Προστασία καταναλωτή σε πωλήσεις καταναλωτικών αγαθών και παροχή εγγυήσεων... 87 Ι. Πεδίο εφαρμογής του άρθρου 5 του Ν 2251/1994... 87 ΙΙ. Οι υποχρεώσεις του προμηθευτή καταναλωτικών προϊόντων... 88 Α. Υποχρεώσεις ενημέρωσης του καταναλωτή για το προϊόν... 88 Β. Η υποχρέωση παροχής εγγύησης σε περίπτωση πώλησης καταναλωτικού προϊόντος... 89 Γ. Η υποχρέωση εξυπηρέτησης μετά την πώληση... 91
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΓΙΑ ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ 17. Καθιέρωση της ειδικής ευθύνης του παραγωγού ελαττωματικών προϊόντων... 93 Ι. Οι προϋποθέσεις της ευθύνης... 93 ΙΙ. Η έννοια του παραγωγού... 94 ΙΙΙ. Η έννοια του προϊόντος... 99 ΙV. Διαπίστωση του ελαττώματος του προϊόντος... 101 V. Η έννοια και το εύρος της ζημίας που πρέπει να αποκατασταθεί... 107 18. Απαλλαγή του παραγωγού από την ειδική ευθύνη - Παραγραφή και απόσβεση των αξιώσεων... 117 I. Προϋποθέσεις απαλλαγής από την ειδική ευθύνη του παραγωγού ελαττωματικών προϊόντων... 117 II. Παραγραφή και απόσβεση των δικαιωμάτων του καταναλωτή... 122 III. Απαγόρευση απαλλακτικών ρητρών... 122 19. Συμπερασματικές παρατηρήσεις Συρροή αξιώσεων στην περίπτωση ελαττωματικών προϊόντων... 123 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ 20. Η κοινοτική και εθνική ρύθμιση για την προστασία της ασφάλειας των καταναλωτών... 129 I. Η κοινοτική ρύθμιση για την ασφάλεια των προϊόντων... 129 II. Η ειδική ρύθμιση για την ασφάλεια των προϊόντων στην εθνική νομοθεσία... 131 21. Το πεδίο εφαρμογής της γενικής υποχρέωσης ασφάλειας των προϊόντων που διατίθενται στην αγορά... 131 I. Η έννοια του προμηθευτή... 131 II. Η έννοια του ασφαλούς προϊόντος... 132 22. Διάθεση καταναλωτικών προϊόντων και υποχρέωση προστασίας της υγείας και ασφάλειας των καταναλωτών... 135 I. Υποχρεώσεις τήρησης των όρων ασφάλειας και υγείας κατά τη διάθεση των προϊόντων... 135 A. Υποχρεώσεις του παραγωγού... 136 B. Υποχρεώσεις του διανομέα... 137
Γ. Υποχρέωση συνεργασίας των προμηθευτών με τις αρμόδιες αρχές... 137 ΙΙ. Υποχρεώσεις τήρησης των όρων ασφάλειας και υγείας μετά τη διάθεση των προϊόντων στην αγορά... 138 Α. Μέτρα που λαμβάνονται από τις αρμόδιες αρχές για την αποτροπή των κινδύνων... 139 Β. Υποχρέωση κοινοποίησης των μέτρων αποτροπής των κινδύνων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή... 140 ΙΙΙ. Το ειδικότερο θέμα της υποχρέωσης πληροφόρησης και προειδοποίησης των καταναλωτών... 143 Α. Ασφάλεια τροφίμων... 144 Β. Ασφάλεια φαρμάκων... 146 Γ. Ασφάλεια παιχνιδιών... 148 IV. Προστασία της ψυχικής υγείας των ανηλίκων... 148 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΡΕΧΟΝΤΟΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 23. H επαγγελματική ευθύνη του παρέχοντος υπηρεσίες... 151 I. Η ειδική ρύθμιση του άρθρου 8 του Ν 2251/1994... 151 II. Πεδίο Εφαρμογής του άρθρου 8 του Ν 2251/1994... 152 A. Παροχή υπηρεσιών... 152 B. Θετική ενέργεια ή παράλειψη του παρέχοντος υπηρεσίες... 154 Γ. Ζημία Αιτιώδης συνάφεια... 159 ΙΙΙ. Ειδικές διατάξεις για το βάρος απόδειξης... 159 ΙV. Ανάλογη εφαρμογή διατάξεων περί ευθύνης παραγωγού ελαττωματικών προϊόντων... 161 Α. Ευθύνη περισσότερων του ενός ατόμων... 161 Β. Μείωση ή άρση της ευθύνης του παρέχοντος υπηρεσίες... 162 Γ. Απαγόρευση των απαλλακτικών ρητρών... 162 24. Η ευθύνη του παρέχοντος χρηματοοικονομικές υπηρεσίες... 163 25. Η ευθύνη του παρέχοντος νομικές υπηρεσίες... 169 26. Η ευθύνη του παρέχοντος ιατρικές υπηρεσίες... 171 Ι. Δεοντολογικοί κανόνες κατά την παροχή ιατρικών υπηρεσιών... 172 ΙΙ. Κανόνες που επιβάλλονται από την εξειδικευμένη γνώση της ιατρικής... 173 27. Η ευθύνη του παρέχοντος ασφαλιστικές υπηρεσίες... 176 28. Η ευθύνη του παρέχοντος τουριστικές υπηρεσίες... 177
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ - ΑΘΕΜΙΤΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ 29. Εισαγωγικές παρατηρήσεις... 183 30. Η προστασία του καταναλωτή ως δέκτη του διαφημιστικού μηνύματος... 184 31. Συγκριτική διαφήμιση... 185 32. Άμεση διαφήμιση... 189 33. Τηλεοπτική διαφήμιση... 190 34. Αθέμιτες εμπορικές πρακτικές... 196 Ι. Ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο των κοινοτικών ρυθμίσεων... 196 ΙΙ. Πεδίο εφαρμογής των διατάξεων περί αθέμιτων εμπορικών πρακτικών... 198 ΙΙΙ. Εμπορικές πρακτικές αντίθετες στη γενική απαγορευτική ρήτρα... 199 ΙV. Αθέμιτες παραπλανητικές εμπορικές πρακτικές... 201 V. Αθέμιτες επιθετικές εμπορικές πρακτικές... 206 VI. Βάρος απόδειξης - συνέπειες σε περίπτωση παραβίασης των ρυθμίσεων περί αθέμιτων εμπορικών πρακτικών... 209 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΕΝΩΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ - ΕΝΔΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ 35. Οι ενώσεις καταναλωτών Σύσταση και λειτουργία... 211 36. Η αίτηση των ενώσεων καταναλωτών για παροχή δικαστικής προστασίας... 216 I. Συλλογική άσκηση ατομικών αξιώσεων των καταναλωτών... 216 II. Συλλογική αγωγή... 217 A. Έννοια και προϋποθέσεις άσκησης της συλλογικής αγωγής... 217 B. Αντικείμενο της συλλογικής αγωγής... 220 Γ. Αρμοδιότητα και προθεσμία άσκησης συλλογικής αγωγής... 224 Δ. Αποτελέσματα της απόφασης επί συλλογικής αγωγής... 225 Ε. Συνέπειες καταχρηστικής άσκησης συλλογικής αγωγής... 229 37. Η ατομική δικαστική προστασία του καταναλωτή... 230
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ ΤΑ ΜΕΣΑ ΕΞΩΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ -ΕΣΚΑ- ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΚΥΡΩΣΕΙΣ - ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ 38. Η εξώδικη προστασία του καταναλωτή... 235 Ι. Οι Επιτροπές Φιλικού Διακανονισμού των καταναλωτικών διαφορών... 235 ΙΙ. O Συνήγορος του καταναλωτή... 238 ΙΙΙ. Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταναλωτή... 242 ΙV. Δίκτυο SOLVIT... 243 V. Μεσολαβητής Τραπεζικών - Επενδυτικών Υπηρεσιών... 244 VI. Δίκτυο FIN-NET... 246 39. Εθνικό Συμβούλιο Καταναλωτή και Αγοράς... 247 40. Διοικητικές κυρώσεις για παράβαση του Ν 2251/1994... 250 41. Μεταβατικές και λοιπές διατάξεις... 251 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ν 2251/1994 όπως ισχύει μετά την τροποποίησή του με το Ν 3587/2007... 255 ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ... 327