γραπτή εξέταση στo μάθημα

γραπτή εξέταση στo μάθημα ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Τάξη: Α Λυκείου Τμήμα: Βαθμός: Ονοματεπώνυμο: Καθηγητές: ΜΠΟΥΜΠΟΥΣΗ Λ. Κείμενο Λύσανδρος δ, ἐπεί ἦν ἡμέρα πέμπτη ἐπιπλέουσι τοῖς Ἀθηναίοις, εἶπε τοῖς παρ αὐτοῦ ἑπομένοις, ἐπὰν κατίδωσιν αὐτοὺς ἐκβεβηκότας και ἐσκεδασμένους κατὰ τὴν Χερρόνησον, ( ὅπερ ἐποίουν πολύ μᾶλλον καθ ἑκάστην ἡμέραν, τά τε σιτία πόρρωθεν ὠνούμενοι και καταφρονοῦντες δὴ τοῦ Λυσάνδρου, ὅτι οὐκ ἀντανῆγεν), ἀποπλέοντας τοὔμπαλιν παρ αὐτόν ἆραι ἀσπίδα κατὰ μέσον τὸν πλοῦν. Οἱ δὲ ταῦτα ἐποίησαν ὡς ἐκέλευσε. Λύσανδρος δ εὐθὺς ἐσήμανε τὴν ταχίστην πλεῖν, συμπαρῄει δὲ καὶ Θώραξ τὸ πεζὸν ἔχων. Κόνων δὲ ἰδὼν τὸν ἐπίπλουν, ἐσήμανεν εἰς τὰς ναῦς βοηθεῖν κατὰ κράτος. Διεσκεδασμένων δὲ τῶν ἀνθρώπων, αἱ μὲν τῶν νεῶν δίκροτοι ἦσαν, αἱ δὲ μονόκροτοι, αἱ δὲ παντελῶς κεναί ἡ δὲ Κόνωνος καὶ ἄλλαι περὶ αὐτὸν ἑπτὰ πλήρεις ἀνήχθησαν ἁθρόαι καὶ ἡ Πάραλος, τὰς δ ἄλλας πάσας Λύσανδρος ἔλαβε πρὸς τῇ γῇ. Τοὺς δὲ πλείστους ἄνδρας ἐν τῇ γῇ συνέλεξεν οἱ δὲ καὶ ἔφυγον εἰς τὰ τειχύδρια. Κόνων δὲ ταῖς ἐννέα ναυσὶ φεύγων, ἐπεὶ ἔγνω τῶν Ἀθηναίων τὰ πράγματα διεφθαρμένα, κατασχὼν ἐπὶ τὴν Ἀβαρνίδα τὴν Λαμψάκου ἄκραν ἔλαβεν αὐτόθεν τὰ μεγάλα τῶν Λυσάνδρου νεῶν ἱστία, καὶ αὐτὸς μὲν ὀκτὼ ναυσὶν ἀπέπλευσε παρ Εὐαγόραν εἰς Κύπρον, ἡ δὲ Πάραλος εἰς τὰς Ἀθήνας, ἀπαγγελοῦσα τὰ γεγονότα. Ξενοφώντος Ελληνικά, Βιβλίο 2, κεφ. 1, 27 29 Παρατηρήσεις Α. Να μεταφράσετε το απόσπασμα: «Λύσανδρος δ εὐθὺς ἐσήμανε εἰς τὰ τειχύδρια.» μονάδες 20 Β1. α) Ποιες προσωπικότητες ήταν τα πρότυπα του Ξενοφώντα και ποια προσόντα τους θαύμαζε; μονάδες 4 β) Σε ποιες κατηγορίες διαιρούνται τα έργα του Ξενοφώντα; Να γράψετε ένα έργο για κάθε κατηγορία. μονάδες 6 Β2. α) Τι συνήθιζαν να κάνουν οι Αθηναίοι, επί τέσσερις ημέρες, όταν γύριζαν στους Αιγός ποταμούς και γιατί; Πώς χαρακτηρίζετε την τακτική αυτή; - 1 -

β) Nα σχολιάσετε το σχέδιο επίθεσης του Λυσάνδρου κατά των Αθηναίων στους Αιγός ποταμούς. γ) Σε ποιες ενέργειες προχώρησε ο Κόνωνας μετά την επίθεση του Λυσάνδρου; Πώς τον χαρακτηρίζετε από τις πράξεις του; Τι γνωρίζετε για την Πάραλο; Β3. α) Να κάνετε χρονική αντικατάσταση των παρακάτω ρηματικών τύπων: εἶπε, ἐκέλευσε, ἔλαβεν. β) Να κλίνετε την οριστική ενεστώτα και παρατατικού των παρακάτω ρημάτων: ἐποίουν, ἦν, κατίδωσιν. γ) Να κλίνετε τα ουσιαστικά στον αριθμό που βρίσκονται: ἀσπίδα, τὰς ναῦς, κράτος, ἄνδρας, ἱστία. Β4. α) Να εντοπίσετε πέντε εμπρόθετους προσδιορισμούς και να τους χαρακτηρίσετε. β) Να χαρακτηρίσετε πλήρως τις δευτερεύουσες προτάσεις: ἐπὰν κατίδωσιν αὐτοὺς ἐκβεβηκότας και ἐσκεδασμένους κατὰ τὴν Χερρόνησον ἐπεὶ ἔγνω τῶν Ἀθηναίων τὰ πράγματα διεφθαρμένα μονάδες 4 γ) Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις παρακάτω λέξεις: Κόνων, τὸν ἐπίπλουν, δίκροτοι, ἁθρόαι, πλείστους, ἀπαγγελοῦσα Β5. α) Να γράψετε δύο ομόρριζα ουσιαστικά ή επίθετα στη ν.ε. των λέξεων: κατιδών, ἔχοντας, εἶπε, ἀποπλέοντας, ἐποίησαν. μονάδες 6 β) Με ποιες λέξεις του κειμένου έχουν ετυμολογική συγγένεια οι παρακάτω λέξεις της νέας ελληνικής: οντότητα, όραση, λεξικό, γνωστικός, σημάδι. Καλή επιτυχία - 2 -

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤA ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Α. Ο Λύσανδρος έδωσε αμέσως το σύνθημα να πλεύσουν, όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, συμπορεύονταν όμως και ο Θώρακας έχοντας το πεζικό. Ο Κόνωνας, μόλις είδε την επίθεση, έδωσε σήμα να τρέξουν αμέσως στα πλοία. Επειδή όμως οι ναύτες είχαν διασκορπιστεί άλλα από τα πλοία βρέθηκαν με δύο σειρές κωπηλάτες, άλλα με μία, και άλλα εντελώς άδεια. Μόνο το πλοίο του Κόνωνα και άλλα επτά, που ήταν κοντά του, επανδρωμένα ανοίχτηκαν όλα μαζί και η Πάραλος όλα τα άλλα ο Λύσανδρος τα κατέλαβε κοντά στην ακτή. Τους περισσότερους άνδρες τους αιχμαλώτισε στη στεριά λίγοι μόνο κατέφυγαν στα μικρά οχυρώματα. Β1. α) Δύο ιστορικές μορφές άσκησαν βαθύτατη επίδραση στην προσωπικότητα και στις ιδέες του Ξενοφώντα: Ο Σωκράτης με το πρότυπο ζωής που πρόβαλε. Ο Αγησίλαος με τα ηγετικά του προσόντα και την απλότητα της συμπεριφοράς του. β) Τα έργα του Ξενοφώντα διαιρούνται σε: Ιστορικά (Ἑλληνικά), Σωκρατικά (Ἀπολογία Σωκράτους), Διδακτικά (Περί ἱππικής) Β2. α) Οι Αθηναίοι, επί τέσσερις ημέρες, όταν επέστρεφαν στους Αιγός ποταμούς, αφού τραβούσαν τα πλοία τους στη ξηρά, τα εγκατέλειπαν και απομακρύνονταν απ αυτά σε απόσταση δεκαπέντε σταδίων μέχρι τη Σηστό, για να προμηθευτούν τα απαραίτητα για τον επισιτισμό τους εφόδια. Η τακτική τους αυτή ήταν ανεύθυνη και επιπόλαια. Η αυτοπεποίθηση τους, η αλαζονεία τους και η σιγουριά της υπεροχής τους απέναντι στο Λύσανδρο, τους παρέσυραν σε λανθασμένες κινήσεις. Δεν αντιλήφθηκαν τα σχέδια του Λυσάνδρου, τον περιφρόνησαν, δεν ενήργησαν μεθοδικά. Η στάση τους διακρίνεται από έλλειψη οργάνωσης και σχεδιασμού. β) Το σχέδιο δράσης του Λυσάνδρου στηριζόταν στον αιφνιδιασμό του αντιπάλου. Την ώρα της δράσης λειτούργησε αποτελεσματικά καθώς τα πληρώματα των αθηναϊκών πλοίων ήταν διασκορπισμένα στη στεριά και δεν πρόλαβαν να πάρουν θέση μάχης. Έτσι ο Λύσανδρος κατάφερε να αιφνιδιάσει τους Αθηναίους και να αιχμαλωτίσει τους περισσότερους στη στεριά καταλαμβάνοντας σχεδόν ολόκληρο τον αθηναϊκό στόλο. γ) Ο Κόνωνας μετά την αιφνιδιαστική επίθεση του Λυσάνδρου κατάφερε να διασώσει μόνο εννέα πλοία από το σύνολο του αθηναϊκού στόλου. Ο Κόνωνας μόλις αντιλήφθηκε την επίθεση και κατάλαβε ότι οι Αθηναίοι είχαν καταστραφεί και πως ο ίδιος δεν θα μπορούσε να προσφέρει τίποτε περισσότερο με την παρουσία του εκεί, αποφάσισε - 3 -

να διασώσει τουλάχιστον αυτά τα εννέα πλοία. Για να το πετύχει αυτό, κατάφερε τη στιγμή του πανικού να προβεί σε μια τολμηρή ενέργεια. Πήγε στην Αβαρνίδα και πήρε τα μεγάλα ιστία του στόλου του Λυσάνδρου για να μην μπορέσει αυτός να τον καταδιώξει στο ανοιχτό πέλαγος. Μόνο έτσι θα μπορούσε να πλεύσει ανεμπόδιστα στην Κύπρο. Η ενέργειά του αυτή χαρακτηρίζει τον Κόνωνα ως άτομο ψύχραιμο, θαρραλέο, εύστροφο, παράτολμο. Η Πάραλος ήταν ένα από τα ιερά πλοία των Αθηναίων. Τα άλλα δυο ήταν η Σαλαμινία και η Δηλιας. Τα χρησιμοποιούσαν για επίσημες διπλωματικές και όχι για πολεμικές αποστολές. Β3. α) χρονική αντικατάσταση: λέγει ἔλεγε λέξει και ἐρεῖ ἔλεξε και εἶπε εἴρηκε εἰρήκει κελεύει ἐκέλευε κελεύσει ἐκέλευσε κεκέλευκε ἐκεκελεύκει λαμβάνει ελάμβανε λήψεται ἔλαβε εἴληφε εἰλήφει β) oριστική ενεστώτα: ποιῶ εἰμί καθορῶ ποιεῖς εἶ καθορᾷς ποιεῖ ἐστί καθορᾷ ποιοῦμεν ἐσμέν καθορῶμεν ποιεῖτε ἐστέ καθορᾶτε ποιοῦσι εἰσί καθορῶσι οριστική παρατατικού: ἐποίουν ἦ, ἦν καθεώρων ἐποίεις ἦσθα καθεώρας ἐποίει ἦν καθεώρα ἐποιοῦμεν ἦμεν καθεωρῶμεν ἐποιεῖτε ἦτε καθεωρᾶτε ἐποίουν ἦσαν καθεώρων γ) ον: ἀσπίς κράτος ἄνδρες ἱστία νῆες γεν: ἀσπίδος κράτους ἀνδρῶν ἱστίων νεῶν δοτ: ἀσπίδι κράτει ἀνδράσι ἱστίοις ναυσί αιτ: ἀσπίδα κράτος ἄνδρας ἱστία ναῦς κλητ: ἀσπίς κράτος ἄνδρες ἱστία νῆες - 4 -

Β4. α) κατά τὴν Χερρόνησον: εμπρόθετος προσδιορισμός στάσης σε τόπο στο ἐσκεδασμένους εἰς τὰς ναῦς: εμπρόθετος προσδιορισμός κίνησης σε τόπο στο βοηθεῖν κατὰ κράτος: εμπρόθετος προσδιορισμός τρόπου στο βοηθεῖν κατὰ τὸν πλοῦν: εμπρόθετος προσδιορισμός χρόνου στο ἆραι παρ Εὐαγόραν: εμπρόθετος προσδιορισμός του πλησίον στο ἀπέπλευσε β) ἐπὰν κατίδωσιν αὐτοὺς ἐκβεβηκότας και ἐσκεδασμένους κατὰ τὴν Χερρόνησον: δευτερεύουσα χρονικοϋποθετική πρόταση. Εκφέρεται με ἐπὰν + υποτακτική και δηλώνει το προσδοκώμενο. ἐπεὶ ἔγνω τῶν Ἀθηναίων τὰ πράγματα διεφθαρμένα: δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση. Εισάγεται με το ἐπεὶ, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει πραγματική αιτιολογία. γ) Κόνων: υποκείμενο στη μτχ. ἰδὼν τὸν ἐπίπλουν: αντικείμενο στη μτχ. ἰδὼν δίκροτοι: κατηγορούμενο στο αἱ μὲν ἁθρόαι: επιρρηματικό κατηγορούμενο τρόπου στο ἀνήχθησαν πλείστους: επιθετικός προσδιορισμός στο ἄνδρας ἀπαγγελοῦσα: τελική μτχ. Συνημμένη με υποκείμενο Πάραλος Β5. α) κατιδών: όραση, διορατικός ἔχοντας: σχέση, αποχή εἶπε: λέξη, λόγος ἀποπλέοντας: πλοῖο, πλεύση ἐποίησαν: ποίημα, ποιητής β) οντότητα: ἦσαν όραση: ἰδὼν λεξικό : εἶπε γνωστικός: ἔγνω σημάδι: ἐσήμανε - 5 -