ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 13 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ... 15 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 19 Α. ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΥΠΟΚΟΣΜΟΣ... 25 Ι. Γενικά περί γλωσσικής έκφρασης και επικοινωνίας των μελών του υποκόσμου... 25 1. Γένεση της γλώσσας του υποκόσμου... 25 α) Υπόκοσμος... 26 αα) Υπόκοσμος και αρχαιότητα... 27 ββ) Υπόκοσμος και νεότερη εποχή... 28 γγ) Σύγκριση αμερικανικού-ευρωπαϊκού υποκόσμου... 39 β) Ιστορικές ρίζες της γλώσσας του υποκόσμου... 42 2. ιαμόρφωση και εξέλιξη της γλώσσας του υποκόσμου... 46 α) Γαλλία και argot... 47 β) Αγγλία και slang... 53 γ) Η.Π.Α. και cant... 60 ΙΙ. Σχέση γλώσσας υποκόσμου με «κυρίαρχη» ιδεολογία... 64 1. Ανάλυση της γλώσσας του υποκόσμου... 64 α) χαρακτηριστικά γλώσσας υποκόσμου... 64 β) λειτουργίες γλώσσας υποκόσμου... 70 2. Παραβίαση «κυρίαρχης» ιδεολογίας από τη γλώσσα του υποκόσμου... 72 α) προσδιορισμός «κυρίαρχης» ιδεολογίας... 73
8 Περιεχόμενα β) τρόποι γλωσσικής έκφρασης και επιβολής της «κυρίαρχης» ιδεολογίας... 80 γ) σύγκρουση γλώσσας υποκόσμου με «κυρίαρχη» ιδεολογία... 82 Β. Η ΦΥΛΑΚΗ ΩΣ ΘΕΣΜΟΣ ΚΑΙ ΩΣ ΧΩΡΟΣ ΕΚΤΙΣΗΣ ΠΟΙΝΗΣ... 91 Ι. Γενικά περί δημιουργίας και εξέλιξης της φυλακής... 91 1. Ποινική καταστολή... 91 α) εξελικτική πορεία, σκοποί και λειτουργίες της ποινής... 92 β) κύριες θεωρίες περί ποινής... 111 γ) καθιέρωση της φυλάκισης ως κύριας δημόσιας ποινής... 116 2. Μεταχείριση κρατουμένων... 132 α) σωφρονιστικά μέσα μεταχείρισης σε κλειστό περιβάλλον... 141 β) σωφρονιστικά μέσα μεταχείρισης σε ελεύθερο περιβάλλον... 147 γ) σωφρονιστικά μέσα μεταχείρισης σε ανοικτό περιβάλλον... 154 ΙΙ. Σωφρονιστικά συστήματα και έγκλειστοι φυλακών... 161 1. Σωφρονιστική ιστορία... 161 α) σωφρονιστικές εποχές και θεμελιώδη χαρακτηριστικά τους... 161 β) εφαρμοζόμενα σωφρονιστικά συστήματα και επικοινωνία των κρατουμένων... 166 αα) κοινοβιακό σωφρονιστικό σύστημα/εν κοινω κράτησις... 167 ββ) απομονωτικό σωφρονιστικό σύστημα/μονωτικό/πεννσυλβανικό... 168 γγ) μικτό σωφρονιστικό σύστημα/ωβούρνειο/σύστημα σιγής... 172 δδ) προοδευτικό σωφρονιστικό σύστημα/ιρλανδικό... 173 εε) αναμορφωτικό σύστημα της Elmira... 175 2. Αρχές διαβίωσης κρατουμένων σε συσχετισμό με σκοπούς σωφρονιστικών εποχών... 179 α) «ωφελιμιστική» σωφρονιστική κατεύθυνση... 179
Περιεχόμενα 9 β) «αντι-ωφελιμιστική» σωφρονιστική κατεύθυνση... 183 Γ. «ΥΠΟΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ» ΤΗΣ ΦΥΛΑΚΗΣ... 189 Ι. Γενικά περί «μικροκοινωνίας» των εγκλείστων... 190 1. Η «μικροκοινωνία» των εγκλείστων... 190 α) προσαρμογή στο «υποπολιτιστικό» σύστημα της φυλακής... 192 β) θεωρίες διαμόρφωσης «υποπολιτισμού» της φυλακής... 210 αα) θεωρία ενδογενούς υποπολιτισμού... 211 ββ) θεωρία μεταφερόμενου υποπολιτισμού... 212 γγ) θεωρία συνθετική... 214 2. Αρχές «υποπολιτισμού» φυλακής... 216 α) κώδικας τροφίμων ανδρικών και γυναικείων φυλακών (inmates code)... 217 β) συσχετισμός αρχών «υποπολιτισμού» κρατουμένων με τα «δεινά» του εγκλεισμού (pains of imprisonment)... 227 ΙΙ. Η φυλακή ως ισχυρό κοινωνικό δίκτυο... 234 1. Κοινωνικοί τύποι και ρόλοι στο χώρο της φυλακής... 234 α) τυπολογία αντρών κρατουμένων και ευρύτεροι κοινωνικοί ρόλοι... 237 β) τυπολογία γυναικών κρατουμένων και ευρύτεροι κοινωνικοί ρόλοι... 258 2. Σχέσεις στο χώρο της φυλακής... 264 α) κρατούμενοι με συγκρατούμενους... 268 β) κρατούμενοι με σωφρονιστικούς υπαλλήλους... 278 γ) κρατούμενοι με μέλη ευρύτερης κοινωνίας... 286. ΕΡΕΥΝΑ... 295 I. Παρουσίαση έρευνας... 295 2. Aντικείμενο έρευνας, στόχοι και ερευνητικά ερωτήματα... 295 2. Mεθοδολογία... 297 3. Εξελικτική πορεία της έρευνας... 305 4. Πηγές σύνταξης ερωτηματολογίων... 312
10 Περιεχόμενα II. Τελικά συμπεράσματα για τη γλώσσα της φυλακής... 326 1. Πορίσματα έρευνας... 326 α ) προσδιορισμός της γλώσσας της φυλακής και βασικά χαρακτηριστικά της... 327 β ) εξελικτική πορεία της γλώσσας της φυλακής... 333 γ ) καθοριστικοί παράγοντες διαμόρφωσης, χρήσης και διάδοσης της γλώσσας της φυλακής... 336 δ ) επιτελούμενοι σκοποί και λειτουργίες της γλώσσας της φυλακής... 340 ε ) λόγοι χρήσης της γλώσσας της φυλακής... 343 στ ) χρήση της αργκό για πρώτη φορά... 345 ζ ) χρήση της γλώσσας της φυλακής εκτός σωφρονιστικού καταστήματος... 345 η ) «κοινωνικά χαρακτηριστικά» κρατουμένων που δεν χρησιμοποιούν τη γλώσσα της φυλακής... 346 θ ) ρόλος των αλλοδαπών κρατουμένων στη διαμόρφωση της γλώσσας της φυλακής... 348 ι ) η γλώσσα της φυλακής ως φορέας νόησης και έκφρασης του συναισθηματικού κόσμου των εγκλείστων... 351 2. Συσχετισμός αντρών-γυναικών κρατουμένων ως προς τη χρήση της γλώσσας της φυλακής... 353 3. Συσχετισμός ενήλικων-ανήλικων κρατουμένων ως προς τη χρήση της γλώσσας της φυλακής... 358 4. Πρόσληψη της γλώσσας της φυλακής από τρίτους: σωφρονιστικούς υπαλλήλους, ποινικολόγους, αστυνομικούς και δημοσιογράφους... 360 5. Σχολιασμός της γλώσσας της φυλακής του 21 ου αιώνα μία συνολική αποτίμηση... 365 Ε. ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΆΣΕΙΣ... 387 Ζ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ... 397 Ι. Ερωτηματολόγια... 397
Περιεχόμενα 11 1. Κρατούμενες Φυλακών Κορυδαλλού... 397 2. Κρατούμενοι Φυλακών Κορυδαλλού... 405 3. Ανήλικοι Κρατούμενοι Αυλώνα... 414 4. Σωφρονιστικοί Υπάλληλοι... 420 5. Αστυνομικοί... 432 6. Ποινικολόγοι... 442 7. ημοσιογράφοι... 454 8. Συγκριτική Γραφική Ανάλυση... 465 ΙΙ. Μαρτυρίες κρατουμένων... 475 1. Λόγοι για τους οποίους οι κρατούμενοι χρησιμοποιούν ή δεν χρησιμοποιούν αργκό μέσα στη φυλακή... 475 III. Γλωσσάρια... 482 1. Γλωσσάριο κρατουμένων... 482 2. Γλωσσάριο δημοσιογράφων... 515 Η. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 523 I. Ελληνική Βιβλιογραφία... 523 II. Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία... 530 III. Εφημερίδες και περιοδικά... 540 IV. Άλλες πηγές... 541 1. Εγκυκλοπαίδειες και λεξικά... 541