ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ

Transcript

1 ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ 1 ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ

2 Φαρμακα που χρησιμοποποιούνται σε νοσους αρθρωσεων 2 Χρονια φλεγμονή αρθρωσεων Ουρική αρθριτιδα Ρευματοειδής αρθριτιδα Αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα κα

3 Φαρμακα που χρησιμοποποιούνται σε νοσους αρθρωσεων 3 Στοχος της θεραπείας Ανακούφιση πόνου και συμπτωμάτων Αυξηση κινητικότητας αρθρωσεων Περιορισμό ή αναστολή της φλεγμονής, πρόληψη παραμόρφωσης

4 Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα 4 Αντιφλεγμονώδεις και αναλγητικές ιδιότητες Αναστολη κυκλοξυγενάσης (ενζυμο που μετατρέπει αραχιδονικό οξύ σε προσταγλανδινες και θρομβοξάνες) Μείωση φλεγμονής μειωση πόνου, βελτιωση κινητικότητας αρθρωσεων, δεν τροποποιούν εξέλιξη νόσου Εκτός από αντιφλεγμονώδη έχουν αναλγητική, αντιπυρετικη, αντιαιμοπεταλιακή δράση, αυξάνουν συνθεση HCl από στομαχο (πεπτικό έλκος), μειωση αιματικής ροής σε νεφρούς (μακροχρόνια νεφρική βλάβη)

5 Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα Ενδείξεις χορηγησης 5 Αντιμετωπιση ήπιου ως μετριου αλγους Μειωση αναγκης για οπιοειδή (συνδυασμένη αγωγη σε σοαβαρο πόνο) Παρενεργειες Δυσπεψία, επιγαστραλγία, αιμορραγία γαστρικού βλεννογόνου, ναυτία, εμετος, δερματικές αλλεργικές αντιδράσεις, νεφρική βλάβη, προωρη συγκλειση βοτάλλειου πορου (χρηση στην εγκυμοσύνη)

6 Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα Ενδείξεις χορηγησης 6 Αντιμετωπιση ήπιου ως μετριου αλγους Μειωση αναγκης για οπιοειδή (συνδυασμένη αγωγη σε σοαβαρο πόνο) Παρενεργειες Δυσπεψία, επιγαστραλγία, αιμορραγία γαστρικού βλεννογόνου, ναυτία, εμετος, δερματικές αλλεργικές αντιδράσεις, νεφρική βλάβη, προωρη συγκλειση βοτάλλειου πορου (χρηση στην εγκυμοσύνη)

7 Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα 7 χορηγούνται με μεγάλη προσοχή σε άτομα με ιστορικό υπέρτασης και/ή καρδιακή ανεπάρκεια καθώς έχουν αναφερθεί κατακράτηση υγρών, υπέρταση και οιδήματα, σε ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια, σε ηλικιωμένα άτομα, όπως και σε ασθενείς που λαμβάνουν συγχρόνως αντιδιαβητικά, αντιυπερτασικά, διουρητικά, δακτυλίτιδα, αποκλειστές β-υποδοχέων, κλπ. Ο συνδυασμός ΜΣΑΦ και μικρών δόσεων ακετυλοσαλικυλικού οξέος μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανεπιθυμήτων ενεργειών από το γαστρεντερικό. Να μη λαμβάνονται ταυτόχρονα δύο ΜΣΑΦ από το στόμα. Ολα τα ΜΣΑΦ αντενδείκνυνται σε βαριά καρδιακή ανεπάρκεια ή ενεργό πεπτικό έλκος

8 Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα 8 Ακετυλοσαλικυκό οξύ Μεφαιναμικό οξύ (Ponstan) Ιβουπροφαίνη (Brufen) Δικλοφαινάκη (Voltaren) Ινδομεθακίνη Μελοξικάμη (Movatec) Νιμεσουλίδη (mesulid) Etoricoxib (Arcoxia) Parecoxin (dynastat)

9 Παρακεταμόλη 9 =ακεταμινοφαίνη (Depon, Apotel, Panadol) Περιφερικως δρων αναλγητικό Πολύ μικρή αντιφλεγμονώδη δράση Αντιπυρετικές-αναλγητικες ιδιότητες Δεν θεωρείται ΜΣΑΦ!! Παρενεργειες: ήπιες. Σε υψηλές δόσεις ηπατική βλάβη

10 Γλυκοκορτικοειδη 10 = κορτικοστεροειδή=κορτιζόνη στεροειδείς ορμόνες που παράγονται με φυσικό τρόπο στον φλοιό των επινεφριδίων καθώς και ανάλογες αυτών των ορμονών που παρασκευάζονται συνθετικά σε εργαστήρια. ευρύ φάσμα φυσιολογικών διεργασιών, όπως την απόκριση στο στρες, στο ανοσοποιητικό σύστημα και στη ρύθμιση των φλεγμονών, τον μεταβολισμό των υδατανθράκων, τον καταβολισμό των πρωτεϊνών, τη ρύθμιση των επιπέδων των ηλεκτρολυτών στο αίμα και τη συμπεριφορά

11 11

12 Γλυκοκορτικοειδη 12 χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση πόνων ή φλεγμονών των αρθρώσεων (αρθρίτιδα), κροταφική αρτηρίτοδα, δερματίτιδας, αλλεργικών αντιδράσεων, άσθματος, συστηματικού ερυθηματώδους λύκου, ελκώδους κολίτιδας και νόσου του Crohn, σαρκοείδωσης, κ.ά.. Επίσης, για υποκατάσταση στη νόσο του Άντισον ή άλλες μορφές επινεφριδιακής ανεπάρκειας. Μορφές για τοπική χρήση είναι επίσης διαθέσιμες για το δέρμα, τα μάτια, τους πνεύμονες. τη μύτη και το έντερο.

13 Γλυκοκορτικοειδη 13 ΑΝΕΠΙΘΎΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Επίδραση στην κατανομή του λίπους-αλλαγη στη μορφη του σώματος Ατροφία δερματος και συνδετικού ιστού Οστεοπώρωση Μυοπάθεια Αναστολή της αναπτυξης στα παιδιά (οι επιφυσιακοί χόνδροι ολοκληρωνουν την ανάπτυξη πριν την επίτευξη του προσδόκιμου ύψους

14 Γλυκοκορτικοειδη 14 ΑΝΕΠΙΘΎΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Μειωμένη ανοχή στη γλυκόζη Γαστρεντερική αιμορραγία Αυξημένο κίνδυνο λοίμωξης Υποφυσικαή και επινεφριδιακή καταστολή

15 Τροποποιητικά της νόσου Σουλφασαλαζίνη συγκεντρούται συλλεκτικώς στον συνδετικό ιστό του εντερικού τοιχώματος όπου και ασκεί εκλεκτικώς την αντιφλεγμονώδη δράση της (ελκωδη κολίτιδα, νοσος Chrohn), υψηλή συγκέντρωση του φαρμάκου που επιτυγχάνεται μετά τη λήψη του στον εξωκυττάριο χώρο και στο ήπαρ. Ο ακριβής μηχανισμός δράσης δεν έχει πλήρως διευκρινισθεί. Ανοσοτροποποιητικές και αντιφλεγμονώδεις δράσεις της, όπως : Αναστολή της σύνθεσης προσταγλανδινών Αναστολή ανάπτυξης βακτηριδίων Αναστολή σχηματισμού λευκοτριενών Τροποποίηση λειτουργίας λευκοκυττάρων Αναστολή σύνθεσης DNA Εξασθένηση τουμεταβολισμού του φολικού οξέος και των δράσεων του αριθμού και της λειτουργίας των λεμφοκυττάρων

16 Τροποποιητικά της νόσου Αζαθειοπρίνη ανταγωνίζεται τον μεταβολισμό της πουρίνης και μπορεί να αναστέλλει τη σύνθεση του DNA, RNA και πρωτεϊνών. επηρεάζει τον κυτταρικό μεταβολισμό και αναστελλει την μίτωση. Ο μηχανισμός δράσης της είναι πιθανόν να οφείλεται στην ενσωμάτωση των αναλόγων θειοπουρίνης στη δομή του DNA, προκαλώντας τερματισμό της αλυσίδας και κυτταροτοξικότητα. Παρενεργειες καταστολή μυελού οστών (κυριως λευκοπενία και θρομβοπενία), ευαισθησία σε λοιμώξεις, ηπατοτοξικότητα, αλωπεκία, παγκρεατίτιδα, αυξημενος κίνδυνος κακοήθειας

17 Τροποποιητικά της νόσου Κυκλοσπορίνη αvαστολή αvτιδράσεωv κυτταρικής μεσoλάβησης, όπως η αλλoμoσχευματική αvoσία, η όψιμη δερματική υπερευαισθησία,, η vόσoς μoσχεύματoς κατά ξεvιστή (GVHD), καθώς και τηv εξαρτώμεvη από τα Τ- κύτταρα παραγωγή αvτισωμάτωv. Σε κυτταρικό επίπεδo αvαστέλλει τηv παραγωγή και έκκλυση τωv λεμφoκιvώv, όπως η ιvτερλευκίvη 2 Παρενεργειες: ηπατοτοξικότητα, νεφροτοξικότητα, νευροτοξικότητα, υπερτριχωση, υπερπλασία ούλων, διαταραχές ΓΕΣ Πολλαπλές αλληλεπιδράσεις λόγω αναστολής P450

18 Τροποποιητικά της νόσου Μεθοτρεξάτη δρα ως ανταγωνιστής του φυλλικού οξέος. Αναστέλλει την διυδροφυλλινική αναγωγάση, το ένζυμο που μετατρέπει το φυλλικό οξύ στον δραστικό του μεταβολίτη, το τετραϋδροφυλλικό οξύ (συνένζυμο) ελάττωση της σύνθεσης θυμιδιλικού οξέος, σερίνης, μεθειονίνης, αδεδίνης, γουανίνης με απώτερο αποτέλεσμα την ελάττωση της σύνθεσης DNA, RNA και προοδευτικά τον θάνατο του κυττάρου. Παρενεργειες ηπατοτοξικότητα, ελκη στόματος, λευκοπενία, ευαισθησία σε λοιμώξεις, ναυτια, γαστρεντερικές διαταραχές, κόπωση, πυρετός, ζάλη, πνευμονίτιδα, πνευμονική ίνωση, νεφρική ανεπάρκεια

19 Τροποποιητικά της νόσου Βιολογικοί παραγοντες Τροποποιητές βιολογικών αποκρίσεων που στοχεύουν συγκεκριμένα μόρια καιμφλεγμονώδεις ή ανοσολογικές επιδράσεις. Αναφέρονται επίσης ως βιολογικές θεραπείες, τροποποιητές βιολογικών αποκρίσεων ή στοχευμένες θεραπείες Αναστολείς κυτοκινών (πχ μονοκλωνικά αντισωματα για ΤNFa etanercept (Enbrel), adalimimab (Humira), infliximab (Remicade, ανασυνδυασμένες κυτταροκίνες ΙΝF, αυξητικοί παραγοντες)

20 20

21 21

22 22

23 23

24 24

25 25

26 26

27 27

28 28

29 29

30 30

31 31

32 32

33 33

34 34

35 Αντιβιοτικά Ταξινομούνται αναλογα με την εξειδίκευση προς μικροοργανισμούς Αντιβακτηριακα Αντιμυκοβακτηριακά Αντιικά Αντιμυκητιασικά Αντιπρωτοζωικά Αντιελμινθικά 35

36 Αντιβιοτικά Ταξινομούνται αναλογα με την βακτηριοτοξική τους δραση Βακτηριοκτόνα Βακτηριοστατικά 36

37 Αντοχη στα αντιβιοτικά Φυσική (πρωτογενής) Αντιβιοτικά Επίκτητη (μεταβολή του μικροοργανισμού ώστε να κωδικοποιοεί νεες ιδιότητες που του επιτρεπουν να «ξεφευγει» από τα αντιβιοτικά πχ λιγοτερο διαπερατη μεμβρανη του μικροβιου από το αντιβιοτικό) 37

38 Αντιβιοτικά 38 Παραγοντες που επηρεάζουν αναπτυξη αντοχής Ποσότητα κατανάλωσης αντιβιοτικών Καταχρηση αντιβιοτικών (χρηση χωρίς ενδείξεις) Υποθεραπευτικές δόσεις αντιβιοτικών

39 Αντιβιοτικά Η θεση της λοίμωξης καθορίζει την επιλογη του αντιβιοτικού, τη δοσολογία του και την οδό χορηγησης Αλλοι παραγοντες Νεφρική λειτουργία Εγκυμοσύνη-θηλασμός Παιδική ηλικία 39 Ο χρόνος της θεραπείας καθορίζεται από το υπευθυνο μικρόβιο, τη θεση της λοίμωξης, τη βαρυτητα της λοίμωξης, ανοσοεπάρκεια ασθενή

40 Αντιβιοτικά Η θεση της λοίμωξης καθορίζει την επιλογη του αντιβιοτικού, τη δοσολογία του και την οδό χορηγησης Αλλοι παραγοντες Νεφρική λειτουργία Εγκυμοσύνη-θηλασμός Παιδική ηλικία Ιστορικό αλλεργιών 40 Ο χρόνος της θεραπείας καθορίζεται από το υπευθυνο μικρόβιο, τη θεση της λοίμωξης, τη βαρυτητα της λοίμωξης, ανοσοεπάρκεια ασθενή

41 Αντιβιοτικά Προφυλακτική χρηση αντιβιοτικών Όταν ο πιθανός κίνδυνος λοίμωξης είναι υψηλός, η θεραπεια θα είναι δύσκολη θα έχει σοβαρές συνέπειες Πχ χειρουργικές έπεμβάσεις γαστρεντερικού, ανοικτά καταγματα, επαφή με ατομα με ιογενή μηνιγγίτιδα, κα 41

42 Αντιβιοτικά Παρενέργειες αντιβιοτικών Αλλεργικές (αναφυλακτικό shock, κνησμός, εξανθήματα, αγγειοίδημα=οίδημα των βλεφάρων, των χειλέων λάρυγγα, κα)-προσοχή σε διασταυρούμενες αντιδρασεις πχ πενικιλλίνεςκεφαλοσπορίνες Τοξικές (καταστολή μυελού οστών, ηπατοτοξικότητα, νεφροτοξικότητα, κα) Οικολογικές (διαταραχη φυσ. χλωρίδας) 42 Η κάθε κατηγορία αντιβιοτικού χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένες αναεπιθύμητες ενεργειες

43 Μηχανισμός δράσης Αντιβιοτικά Ανστολή συνθεσης κυτταρικού τοιχώματος Αναστολή συνθεσης πρωτεϊνών Αναστολή συνθεσης νουκλεϊκών οξέων Αναστολή λειτουργιας κυτταροπλασματικής μεμβράνης 43

44 Μηχανισμός δράσης Αντιβιοτικά Ανστολή συνθεσης κυτταρικού τοιχώματος Αναστολή συνθεσης πρωτεϊνών Αναστολή συνθεσης νουκλεϊκών οξέων Αναστολή λειτουργιας κυτταροπλασματικής μεμβράνης 44

45 Αντιβιοτικά Η κάθε κατηγορία αντιβιοτικού έχει δικό του αντιμικροβιακό φάσμα κάλυψης 45

46 Πενικιλλίνες Αντιβιοτικά Ανήκουν στα β λακταμικά αντιβιοτικά Βακτηριοκτονα Βενζυλπενικιλλίνη, αμοξικιλλίνη, αμπικιλλίνη, πιπερακιλλίνη, κλοξακιλλίνη, τικαρκιλλίνη G(+) / G (-) 46 Παρενεργειες: αλλεργικές αντιδράσεις, τοπικός ερεθισμός, κρισεις Ε (κυριως σε πενικιλλινη G, νεφρική ανεπάρκεια), γαστρεντερικές δτχ πχ ναυτια, εμετος, καταστολή μυελού οστων (αναιμία, θρομβοπενία, λευκοπενία)

47 Πενικιλλίνες Αντιβιοτικά Αλληλεπιδρασεις με αλλα φαρμακα Αμινογλυκοσίδες: Όχι στο ιδιο διάλυμα γιατι αδρανοποιούνται Τετρακυκλίνες: ανταγωνισμός Αντισυλληπτικά: μειωμένη δραση αντισυλληπτικών 47

48 Κεφαλοσπορίνες Αντιβιοτικά Ανήκουν στα β λακταμικά αντιβιοτικά Βακτηριοκτόνα Α γενιας (κεφαζολίνη) Β γενιάς (κεφουροξίμη) Γ γενιάς (κεφτριαξόνη) Δ γενιάς (κεφεπίμη) Ε γενιάς (κεφτοβιπρόλη) G(+) δραστητιότητα μειώνεται όσο αυξάνεται η γενιά, G(-) δραστηριότητα αυξανεται όσο αυξάνεται η γενιά Παρενεργειες παρομοιες με πενικιλλίνες 48

49 Μονοβακταμες Αζτρεονάμη Καρβαπενεμες Αντιβιοτικά Ιμιπενέμη/μεροπενέμη Βανκομυκινη, τεϊκοπλανίνη, βακιτρακίνη 49

50 Αντιβιοτικά Αμινογλυκοσίδες 50 Στρεπτομυκινη, καναμιυκινη, γενταμυκίνη, τομπραμυκίνη, αμικασίνη Αναστολή πρωτεϊνοσύνθεσης Παρεντερική χορηγηση-στενο θεραπευτικό εύρος (μετρηση επιπέδων) G(+) και (-) αερόβια Παρενεργειες: νεφροτοξικότητα, ωτοτοξικότητα (μη αναστρεψιμη), μπλοκ νευρομυικής συναψης, αποχρωματισμός δοντιών (παιδιά), φωτοευαισθησία, διαρροια, ναυτια, εμετος

51 Τετρακυκλίνες Αντιβιοτικά 51 Δοξυκυκλίνη, τετρακυκλίνη Σουλφοναμίδες-τριμεθοπρίμη Φθοριοκινολόνες Σιπροφλοξασίνη, μοξιφλοξασίνη, οφλοξασίνη

52 52