Ανοσορυθµιστικά φάρµακα

Transcript

1 Ανοσορυθµιστικά φάρµακα Κατερίνα Τυλιγάδα Επίκουρη Καθηγήτρια Φαρµακολογίας

2 Ανοσορυθµιστικά φάρµακα Τροποποίηση του ανοσοποιητικού συστήµατος Ανοσοτροποιητές Ανοσοκατασταλτικά Ανοσοδιεγερτικά

3 Ανοσοκατασταλτικά Γλυκοκορτικοειδή Κυτταροστατικά Αντισώµατα Φ που δρουν στις ανοσοφυλίνες Κυτοκίνες

4 Ανοσοκατασταλτικά Γλυκοκορτικοειδή Κυτταροστατικά Αντισώµατα Φ που δρουν στις ανοσοφυλίνες Κυτοκίνες

5 Ανοσοκατασταλτικά Φ που δρουν στις ανοσοφυλίνες Αναστολείς καλσινευρίνης ΚΥΚΛΟΣΠΟΡΙΝH (1980) TACROLIMUS (FK506) ΡΑΠΑΜΥΚΙΝΗ (SIROLIMUS) AZAΘEIOΠPINH MYKOΦAINOΛATH

6 Ανοσοκατασταλτικά ΚΤ 2007 ΕΝ ΕΙΞΕΙΣ ΚΥΚΛΟΣΠΟΡΙΝH (1980) TACROLIMUS (FK506) ΡΑΠΑΜΥΚΙΝΗ (SIROLIMUS) AZAΘEIO EIOΠPINH MYKOΦAINO AINOΛATHATH έλλειψη ανοσοκατασταλτικού µηχανισµού (ραγοειδίτιδα, ρευµατοειδής αρθρίτιδα, ψωρίαση) µεταµοσχεύσειςοργάνων - προστασία κατά της απόρριψης

7 Ανοσοκατασταλτικά ΚΤ 2007 AE ΚΥΚΛΟΣΠΟΡΙΝH (1980) TACROLIMUS (FK506) ΡΑΠΑΜΥΚΙΝΗ (SIROLIMUS) AZAΘEIO EIOΠPINH MYKOΦAINO AINOΛATHATH Υπερτρίχωση, τρόµος, νεφρική και ηπατική δυσλειτουργία, υπερπλασία των ούλων, διαταραχές ΓΕΣ Aλληλεπιδράσεις (αντιβιοτικά, αντισυλληπτικά, αναστολείς διαύλων Ca, βαρβιτουρικά, αντιεπιληπτικά)

8 Ανοσοκατασταλτικά ΚΤ 2007 AE ΚΥΚΛΟΣΠΟΡΙΝH (1980) TACROLIMUS (FK506) ΡΑΠΑΜΥΚΙΝΗ (SIROLIMUS) AZAΘEIO EIOΠPINH MYKOΦAINO AINOΛATHATH Mυελοτοξικότητα (λευκοπενία, αναιµία, θροµβοπενία), υπερευαισθησία (εξάνθηµα, πυρετός, αρθραλγίες), αλωπεκία Aλληλεπιδράσεις (αλλοπουρινόλη)

9 Ανοσοκατασταλτικά ΚΤ 2007 AE ΚΥΚΛΟΣΠΟΡΙΝH (1980) TACROLIMUS (FK506) ΡΑΠΑΜΥΚΙΝΗ (SIROLIMUS) AZAΘEIO EIOΠPINH MYKOΦAINO AINOΛATHATH ιαταραχές ΓΕΣ, νεφρών, ήπατος, υπέρταση, θωρακικό άλγος, πανκυτταροπενία, υπερχοληστεριναιµία, υπεργλυκαιµία, στοµατίτιδα, λοιµώξεις (ιογενείς, µυκητιάσεις) Aλληλεπιδράσεις (αντιόξινα, ακυκλοβίρη)

10 Ανοσοκατασταλτικά ΚΥΚΛΟΣΠΟΡΙΝH (1980) TACROLIMUS (FK506) ΡΑΠΑΜΥΚΙΝΗ (SIROLIMUS) AZAΘEIO EIOΠPINH MYKOΦAINO AINOΛATHATH ΑΝΑΣΤΟΛΗ Τ-ΚΥΤΤΑΡΩΝ G 2 S Μ G 1 G 0 R

11 Ανοσοτροποποιητικά Άλλα ανοσοτροποποιητικά Φ Κυτοκίνες IFN TNF IL Μικράρυθµιστικά µόριατηςανοσολογικήςκαιφλεγµονώδους απάντησης δράσηεπίυποδοχέων

12 Ανοσοτροποποιητικά Άλλα ανοσοτροποποιητικά Φ Κυτοκίνες Μικρά ρυθµιστικά µόρια της ανοσολογικής και φλεγµονώδους απάντησης δράση επί υποδοχέων

13 Ανοσοτροποποιητικά ΚΤ 2007 ΙΝΤΕΡΦΕΡΟΝΕΣ IFNα2α IFNα2b IFNβ Αναστολή πολλαπλασιασµού ιών, νεοαγγειογένεσης, ογκογονιδίων Αντιµιτωτική, ανοσοτροποποιητική, διαφοροποιητική δράση Signal Transducers Activators of Transcription

14 Ανοσοτροποποιητικά ΚΤ 2007 ΙΝΤΕΡΦΕΡΟΝΕΣ IFNα2α IFNα2b λευχαιµία, σάρκωµα Kaposi, CML, χρόνια ενεργός ηπατίτιδα B,C ήπιες AE: Συµπτώµατα γρίππης (παρακεταµόλη), δυσπεπτικά ενοχλήµατα, ανατάξιµηαλωπεκία, αναζωπύρωση επιχείλιου έρπητα, παροδική λευκοπενία, θροµβοπενία, αναιµία (σε µυελοκατασταλµένουςαρρώστους), αρρυθµίες (σε προϋπάρχουσα καρδιοπάθεια), αύξηση ηπατικικών ενζύµων, κρεατινίνης, µεταβολές θυµικού Aλληλεπιδράσεις µε κατασταλτικά του ΚΝΣ, αντικαρκινικά (µυελοτοξικότητα) hr IFNα2b

15 Ανοσοτροποποιητικά ΚΤ 2007 ΙΝΤΕΡΦΕΡΟΝΕΣ IFNβ Yποτροπιάζουσα σκλήρυνση κατά πλάκας AE: περιορισµένη εµπειρία - προσοχή σε κατάθλιψη, επιληψία, νεφρική/ηπατική ανεπάρκεια, µυελοκαταστολή, εγκυµοσύνη (κίνδυνος αποβολής) hr IFNβ

16 Ανοσοτροποποιητικά ΚΤ 2007 αντι-tnf TNFα (tumor necrosis factor α) ΙΝΦΛΙΞΙΜΑΒΗ Α ΑΛΙΜΟΥΜΑΒΗ ΕΤΑΝΕΡΣΕΠΡΙΝΗ

17 Ανοσοτροποποιητικά ΚΤ 2007 αντι-tnf TNFα (tumor necrosis factor α) ΙΝΦΛΙΞΙΜΑΒΗ Α ΑΛΙΜΟΥΜΑΒΗ ΕΤΑΝΕΡΣΕΠΡΙΝΗ Ρευµατοειδής αρθρίτιδα Αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα Νόσος Crohn Ψωρίαση (αναζωπύρωση φυµατίωσης)

18 Ανοσοδιεγερτικά ΚΤ 2007 αυξητικοί παράγοντες αιµοποίησης Αύξηση & ωρίµανση ουδετεροφίλων ελάττωση διάρκειας ουδετεροπενίας από αντικαρκινικά µείωση συχνότητας των λοιµωδών επιπλοκών Ισοδύναµεςανασυνδυασµένες γλυκοπρωτεΐνες Παράγοντας διέγερσης αποικιών κοκκιοκυττάρων (Granulocyte Colony Stimulating Factor, G-CSF) ΦΙΛΓΡΑΣΤΙΜΗ ΛΕΝΟΓΡΑΣΤΙΜΗ Παράγοντας διέγερσης αποικιών κοκκιοκυττάρων µακροφάγων (Granulocyte Macrophage Colony Stimulating Factor, GΜ-CSF) ΜΟΛΓΡΑΜΟΣΤΙΜΗ

19 ΦΛΕΓΜΟΝΗ υναµική αγγειακή & κυτταρική απάντηση σεερέθισµα ήτραύµα Μικροοργανισµοί & τοξίνες Χηµική & βιοχηµική βλάβη Φυσική βλάβη: ζέστη, κρύο, ακτινοβολία, ηλεκτρισµός, τραύµα Ανοσολογικής αιτιολογίας: υπερευαισθησία τύπου I, III, IV ΩΦΕΛΙΜΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΗ (ελεγχόµενη) ΒΛΑΒΕΡΗ (µηελεγχόµενη)

20 ΦΛΕΓΜΟΝΗ ΜΕΣΟΛΑΒΗΤΕΣ 1. Κυτταρικά στοιχεία Ισταµίνη, µαστοκύτταρα, βασεόφιλα, αιµοπετάλια αγγειοδιαστολή, αγγειακή διαπερατότητα Κυτοκίνες (µακροφάγα, λεµφοκύτταρα) αγγειοδιαστολή, αγγειακή διαπερατότητα Ένζυµα ROS (λευκοκύτταρα) πρωτεάσες, αποικοδόµηση µεµβρανών -H 2 O 2, O 2-, OH Προϊόντα µεταβολισµού του αραχιδονικού οξέος (εικοσανοειδή) προσταγλανδίνες (PG), λευκοτριένια (LT) 2. Στοιχεία πλάσµατος Κινίνες Παράγοντες πήξης Χηµειοτακτικοί παράγοντες Συµπλήρωµα

21 επιδρούνστη φλεγµονώδη εξεργασία φλεγµονωδών φαινοµένων ανεξάρτητα από τον παθογενετικό µηχανισµό Αραχιδονικό οξύ ΜΣΑΦ LOX COX-1 ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ COX-2 ΦΛΕΓΜΟΝΗ LTB 4 LTD 4 LTC 4 LTE 4 ΓΕΣ Νεφροί Αιµοπετάλια Μακροφάγα PGD 2 PGI 2 PGE 2 PGF 2 PGE 2 PGI 2 TXA 2

22 ΜΣΑΦ ΜΕΛΟΞΙΚΑΜΗ ΣΕΛΕΚΟΞΙΜΠΗ ΙΚΛΟΦΕΝΑΚΗ ΣΟΥΛΙΝ ΑΚΗ ΠΙΡΟΞΙΚΑΜΗ COX-2 COX-1 ΙΒΟΥΜΠΡΟΥΦΕΝΗ ΝΑΠΡΟΞΕΝΗ ΑΣΠΙΡΙΝΗ ΙΝ ΟΜΕΘΑΚΙΝΗ Εκλεκτικότητα COX-2

23 επιδρούνστη φλεγµονώδη εξεργασία φλεγµονωδών φαινοµένων ανεξάρτητα από τον παθογενετικό µηχανισµό ΜΣΑΦ PGD 2 PGE 2 PGF 2 Ερυθρότητα, οίδηµα, πόνος, πυρετός, συσσώρευσης αιµοπεταλίων Ερυθρότητα, οίδηµα, πόνος, πυρετός Αγγειοσύσπαση PGI 2 Αγγειοδιαστολή, Συσσώρευσης αιµοπεταλίων TXA 2 Αγγειοσύσπαση, συσσώρευση αιµοπεταλίων LT αγγειακή διαπερατότητα, αγγειοσύσπαση, χηµειοταξία

24 επιδρούνστη φλεγµονώδη εξεργασία φλεγµονωδών φαινοµένων ανεξάρτητα από τον παθογενετικό µηχανισµό ΜΣΑΦ ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΤΟΥ ΣΑΛΙΚΥΛΙΚΟΥ ΟΞΕΟΣ ΑΚΕΤΥΛΟΣΑΛΙΚΥΛΙΚΟ ΟΞΥ (αντιπυρετική, αναλγητική,αντιφλεγµονώδης δράση - δόσεις αντισυσσωρευτική δράση στα αιµοπετάλια) παθήσεις του µυοσκελετικού συστήµατος υψηλή συχνότητα ΑΕ: από το ΓΕΣ (αναστολή PGI 2 ), υπερευαισθησία ΙΦΛΟΥΝΙΖΑΛΗ

25 επιδρούνστη φλεγµονώδη εξεργασία φλεγµονωδών φαινοµένων ανεξάρτητα από τον παθογενετικό µηχανισµό ΜΣΑΦ ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΤΟΥ ΟΞΙΚΟΥ ΟΞΕΟΣ ΙΝ ΟΜΕΘΑΚΙΝΗ Αναλγητική δράση: min-5h / Aντιφλεγµονώδης δράση: σε 1wk max 2η wk οξεία ουρική αρθρίτιδα ΙΚΛΟΦΕΝΑΚΗ Φλεγµονώδεις - εκφυλιστικές παθήσεις των αρθρώσεων, επώδυνα µυοσκελετικάσύνδροµα - Πρωτοπαθήςδυσµηνόρροια ΣΟΥΛΙΝ ΑΚΗ ΤΟΛΜΕΤΙΝΗ ΑΣΕΜΕΤΑΣΙΝΗ Ισχυρά αντιφλεγµονώδη φάρµακα µε σχετικά περιορισµένες ΑΕ: από το πεπτικό, KNΣ, δέρµα, αιµοποιητικό (σπανιότερα)

26 επιδρούνστη φλεγµονώδη εξεργασία φλεγµονωδών φαινοµένων ανεξάρτητα από τον παθογενετικό µηχανισµό ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΤΟΥ ΠΡΟΠΙΟΝΙΚΟΥ ΟΞΕΟΣ ΙΒΟΥΠΡΟΦΑΙΝΗ ΝΑΠΡΟΞΕΝΗ ΦΑΙΝΟΠΡΟΦΑΙΝΗ ΦΛΟΥΡΒΙΠΡΟΦΑΙΝΗ ΚΕΤΟΠΡΟΦΑΙΝΗ ΘΕΙΑΠΡΟΦΑΙΝΙΚΟ ΟΞΥ ΝΑΒΟΥΜΕΤΟΝΗ ΜΣΑΦ Φλεγµονώδεις & εκφυλιστικές αρθροπάθειες Ουρική αρθρίτιδα Επώδυνα µυοσκελετικά σύνδροµα Πρωτοπαθής δυσµηνόρροια

27 επιδρούνστη φλεγµονώδη εξεργασία φλεγµονωδών φαινοµένων ανεξάρτητα από τον παθογενετικό µηχανισµό ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΝΙΛΙΚΟΥ ΟΞΕΟΣ (ΦΑΙΝΑΜΑΤΕΣ) MEΦAINAMIKO OΞY TOΛΦAINAMIKO OΞY ΜΣΑΦ Χρόνιες φλεγµονώδεις & εκφυλιστικές αρθροπάθειες Πρωτοπαθής δυσµηνόρροια

28 επιδρούνστη φλεγµονώδη εξεργασία φλεγµονωδών φαινοµένων ανεξάρτητα από τον παθογενετικό µηχανισµό ΟΞΙΚΑΜΕΣ ΠΙΡΟΞΙΚΑΜΗ ΤΕΝΟΞΙΚΑΜΗ ΜΕΛΟΞΙΚΑΜΗ ΜΣΑΦ ΑΕαπότοΓΕΣ

29 επιδρούνστη φλεγµονώδη εξεργασία φλεγµονωδών φαινοµένων ανεξάρτητα από τον παθογενετικό µηχανισµό ΑΛΛΑ ΑΝΤΙΦΛΕΓΜΟΝΩ Η ΦΑΡΜΑΚΑ NIΦΛOYMIKO OΞY AZAΠPOΠAZONH IAKETYΛPEΪNH NIMEΣOYΛI H ΜΣΑΦ