ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ 111/2014 (Άρθρο 77 παρ. 3 Ν.3852/2010)

Transcript

1 Διαμεσολάβηση 111/2014 Σελίδα 1 ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ 111/2014 (Άρθρο 77 παρ. 3 Ν.3852/2010) Προς 1) Διεύθυνση Ελέγχου Κοινόχρηστου Χώρου mp.secretary@cityofathens.gr 2) Kύριο *** *** Kοινοποίηση 1) Γραφείο Δημάρχου mayor@cityofathens.gr 2) Γραφείο Γενικού Γραμματέα secrgeneral@cityofathens.gr 3) Γραφείο Αντιδημάρχου εποπτείας Δ/νσης Δημοτικών Προσόδων ad.sxpolpoleod@cityofathens.gr 4) Διεύθυνση Δημοτικών Προσόδων d.prosodwn@cityofathens.gr 5) Γραφείο Συμπαραστάτη του Δημότη katsaiti@cityofathens.gr 6) Εμπορικός Σύλλογος Αθηνών info@esathena.gr Ι. Η καταγγελία 1. Ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης δέχθηκε την υπ' αρ. πρωτ. ***/ καταγγελία, η οποία έλαβε αρ. *** στο μητρώο καταγγελιών. 2. O καταγγέλλων, μέλος του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών, λειτουργεί εμπορική επιχείρηση πώλησης ετοίμων ενδυμάτων, επί της οδού *** αρ. *** και αναφέρει ότι μετά από οκτώ (8) χρόνια αδράνειας της καταγραφής κι επιβολής προστίμων, αίφνης οι

2 Διαμεσολάβηση 111/2014 Σελίδα 2 υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων επανήλθαν στην εφαρμογή του μέτρου στην πιο δύσκολη εποχή για την αγορά, διαχωρίζοντας τους εμπορευόμενους του κέντρου της Αθήνας σε δύο κατηγορίες. Συγκεκριμένα, ο καταγγέλλων προσκομίζει απλό φωτοαντίγραφο της υπ' αρ. ***/ Έκθεσης Ελέγχου Κατάληψης Κοινόχρηστου Χώρου της Δ/νσης Ελέγχου Κοινόχρηστου Χώρου για την ύπαρξη σταθερής βιτρίνας με εμπορεύματα στο κατάστημα επί της οδού *** αρ. ***, εμβαδού 1,88 τετραγωνικών μέτρων. Ο καταγγέλλων αναφέρει ότι η βιτρίνα προϋπήρχε στο κατάστημα πριν από την μεταβίβασή του σε αυτόν. Ο καταγγέλλων αναφέρει ότι ο μικρός όγκος της βιτρίνας δεν παρεμποδίζει την ελεύθερη διέλευση των πεζών, ώστε να αναιρείται ο κοινόχρηστος χαρακτήρας, ενώ το γεγονός ότι η βιτρίνα βρίσκεται εντός της οικοδομικής γραμμής, καλόπιστα και εύλογα του δημιούργησαν την πεποίθηση ότι πρόκειται για χώρο του καταστήματός του και ότι δεν προέβη σε κατάληψη κοινόχρηστου χώρου. 3. Σύμφωνα με την καταγγελία, για την ανάκληση της ως άνω Έκθεσης Ελέγχου υποβλήθηκε η υπ' αρ. πρωτ. ***/ ένσταση αντιρρήσεις του καταγγέλλοντος ενώπιον της Δ/νσης Ελέγχου Κοινόχρηστου Χώρου, με την οποία ο ενδιαφερόμενος εξέθεσε τους ισχυρισμούς για τους οποίους ζήτησε την ανάκληση της διοικητικής πράξης. Με το υπ' αρ. πρωτ. ***/ έγγραφό της, η Δ/νση Ελέγχου Κοινόχρηστου Χώρου αποκρίθηκε στο ανωτέρω αίτημα ότι αρμοδιότητα της υπηρεσίας αυτής βάσει του Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου είναι η καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης, η σύνταξη των σχετικών Εκθέσεων και η διαβίβασή τους προς τις αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου για τις περαιτέρω ενέργειες και ότι, συνεπώς, το αίτημα ανάκλησης δεν μπορεί να ικανοποιηθεί και η Έκθεση διαβιβάζεται στην Δ/νση Δημοτικών Προσόδων, ως καθ' ύλην αρμόδια για την επεξεργασία της. 4. Ο καταγγέλλων ζητά την διαμεσολαβητική παρέμβαση του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης για την επίλυση του προβλήματος. ΙΙ. Η αρμοδιότητα του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης 5. Σύμφωνα με το άρθρο 77 παρ. 3 του Ν.3852/2010, ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης δέχεται καταγγελίες άμεσα θιγόμενων πολιτών για κακοδιοίκηση από τις υπηρεσίες, τα νομικά πρόσωπα και τις επιχειρήσεις του Δήμου και διαμεσολαβεί για την επίλυση των σχετικών προβλημάτων, ενώ είναι υποχρεωμένος να απαντά εγγράφως ή ηλεκτρονικά εντός τριάντα (30) ημερών στους ενδιαφερομένους. Με την παρούσα εκπληρώνεται εμπρόθεσμα η εν λόγω υποχρέωση απάντησης. 6. Στην προκειμένη περίπτωση, το καταγγελλόμενο ζήτημα εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Δ/νσης Ελέγχου Κοινόχρηστου Χώρου, η οποία είναι υπηρεσία του Δήμου Αθηναίων, προς την οποία ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης είναι αρμόδιος να ασκήσει την διαμεσολαβητική του παρέμβαση.

3 Διαμεσολάβηση 111/2014 Σελίδα 3 ΙΙΙ. Εξέταση βασιμότητας της καταγγελίας 7. Το γενικότερο ζήτημα της επιβολής κυρώσεων για κατάληψη κοινόχρηστου χώρου από προθήκες βιτρίνες καταστημάτων που βρίσκονται εντός των οικοδομικών γραμμών, ύστερα από πολυετή αδράνεια σχετικών ενεργειών του Δήμου Αθηναίων, τέθηκε στον Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης από τον Εμπορικό Σύλλογο Αθηνών. Ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης έχει ενημερώσει προφορικά την διοίκηση του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών σχετικά με τις διατάξεις της νομοθεσίας, καθώς και την ύπαρξη δικαστικών αποφάσεων που, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, ακύρωσαν πρόστιμα που επιβλήθηκαν από τον Δήμο Αθηναίων σε υποθέσεις όπως η παρούσα και συμβούλευσε τον Σύλλογο να παροτρύνει τα μέλη του να υποβάλλουν σχετικές καταγγελίες για διαμεσολάβηση προς τις υπηρεσίες του Δήμου. 8. Με την συγκεκριμένη καταγγελία τίθεται αφενός το ουσιαστικό ζήτημα της επιβολής κύρωσης σε ιδιοκτήτη καταστήματος που δηλώνει καλόπιστος ως προς την ύπαρξη της βιτρίνας του καταστήματός του, επικαλούμενος άγνοια και μη ενημέρωση από τον προηγούμενο ιδιοκτήτη του ακινήτου ή από γείτονες και άλλα πρόσωπα για το ζήτημα αυτό και αφετέρου το διαδικαστικό ζήτημα της άρνησης της Δ/νσης Ελέγχου Κοινόχρηστου Χώρου για επεξεργασία της αίτησης θεραπείας ( ένσταση αντιρρήσεις ) που υποβλήθηκε εκ μέρους του καταγγέλλοντος, λόγω έλλειψης σχετικής αρμοδιότητας της Δ/νσης αυτής από τον Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου Αθηναίων. 9. Ως προς το διαδικαστικό ζήτημα της επεξεργασίας της αίτησης θεραπείας, θα πρέπει να εξεταστεί πρώτα το νομικό πλαίσιο για την υποδοχή και διεκπεραίωση των συγκεκριμένων αιτήσεων και, στη συνέχεια, να αναζητηθούν οι σχετικές διατάξεις του Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου Αθηναίων. 10. Σύμφωνα με το άρθρο 1 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας που κυρώθηκε με τον Ν.2690/1999, οι διατάξεις του Κώδικα αυτού εφαρμόζονται στο Δημόσιο, στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και στα άλλα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Επομένως, οι διατάξεις του Κώδικα αυτού εφαρμόζονται και στον Δήμο Αθηναίων. Σύμφωνα με το άρθρο 2 του Κώδικα, με την επιφύλαξη του άρθρου 3, τα διοικητικά όργανα οφείλουν να προβαίνουν αυτεπαγγέλτως στις ενέργειες που προβλέπονται από τις ισχύουσες διατάξεις εντός των οριζόμενων, σχετικών, προθεσμιών. Σε περίπτωση που δεν προβλέπεται σχετική προθεσμία, η ενέργεια συντελείται εντός ευλόγου χρόνου, ο οποίος δεν μπορεί να υπερβεί το τρίμηνο. Κατά το άρθρο 3 (παράγραφος 1), αίτηση του ενδιαφερομένου για την έκδοση διοικητικής πράξης απαιτείται όταν το προβλέπουν οι σχετικές διατάξεις. Κατά την παράγραφο 3 του ίδιου άρθρου, για την διευκόλυνση των ενδιαφερομένων, χρησιμοποιούνται έντυπα αιτήσεων, τα οποία χορηγούν υποχρεωτικώς οι δημόσιες αρχές, για όλα τα θέματα που εμπίπτουν στην αρμοδιότητά τους. Στα έντυπα αναφέρονται οι προβλεπόμενες από τη νομοθεσία προϋποθέσεις για την ικανοποίηση του αιτήματος, οι εφαρμοστέες διατάξεις, τα δικαιολογητικά που πρέπει να προσκομίσει ο ενδιαφερόμενος, καθώς και ο χρόνος μέσα στον οποίο θα δοθεί η απάντηση. Κατά την

4 Διαμεσολάβηση 111/2014 Σελίδα 4 παρ. 5 του ίδιου άρθρου, γεγονότα ή στοιχεία που δεν αποδεικνύονται από το δελτίο ταυτότητας ή από τα αντίστοιχα έγγραφα, αν ειδικές διατάξεις δεν ορίζουν διαφορετικά, γίνονται δεκτά βάσει υπεύθυνης δήλωσης του ενδιαφερομένου, η οποία και διατυπώνεται σε προβλεπόμενο από τις σχετικές διατάξεις έντυπο. Κατά το άρθρο 4 του Κώδικα, οι δημόσιες υπηρεσίες, οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης και τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, όταν υποβάλλονται αιτήσεις, οφείλουν να διεκπεραιώνουν τις υποθέσεις των ενδιαφερομένων και να αποφαίνονται για τα αιτήματά τους μέσα σε προθεσμία πενήντα (50) ημερών, εφόσον από τις ειδικές διατάξεις δεν προβλέπονται μικρότερες προθεσμίες. Η προθεσμία αρχίζει από την κατάθεση της αίτησης στην αρμόδια υπηρεσία και την υποβολή ή συγκέντρωση του συνόλου των απαιτούμενων δικαιολογητικών, πιστοποιητικών ή στοιχείων. Αν η αίτηση υποβληθεί σε αναρμόδια υπηρεσία, η υπηρεσία αυτή οφείλει, μέσα σε τρεις (3) ημέρες να την διαβιβάσει στην αρμόδια και να γνωστοποιήσει τούτο στον ενδιαφερόμενο. Στην περίπτωση αυτή η προθεσμία αρχίζει από τότε που περιήλθε η αίτηση στην αρμόδια υπηρεσία. Για υποθέσεις αρμοδιότητας περισσότερων υπηρεσιών, η προθεσμία του πρώτου εδαφίου παρατείνεται κατά δέκα (10) ακόμη, ημέρες. Κατά το άρθρο 24 του Κώδικα, αν δεν προβλέπεται η άσκηση ειδικής διοικητικής προσφυγής ή ενδικοφανούς προσφυγής, ο ενδιαφερόμενος για την αποκατάσταση της υλικής ή ηθικής βλάβης των εννόμων συμφερόντων του που προκαλείται από ατομική διοικητική πράξη μπορεί, για οποιοδήποτε λόγο, με αίτησή του, να ζητήσει είτε από τη διοικητική αρχή που εξέδωσε την πράξη, την ανάκληση ή την τροποποίησή της (αίτηση θεραπείας), είτε από την αρχή η οποία προϊσταται εκείνης που εξέδωσε την πράξη, την ακύρωσή της (ιεραρχικη προσφυγή). Η διοικητική αρχή στην οποία υποβάλλεται η, κατά την προηγούμενη παράγραφο αίτηση, οφείλει να γνωστοποιήσει στον ενδιαφερόμενο την απόφασή της για την αίτησή αυτή το αργότερο μέσα σε τριάντα (30) ημέρες, εκτός αν από ειδικές διατάξεις προβλέπεται διαφορετική προθεσμία. Αν αρμόδια για την ανάκληση ή τροποποίηση ή την ακύρωση είναι άλλη διοικητική αρχή, εκείνη στην οποία κατατέθηκε η αίτηση θεραπείας ή η ιεραρχική προσφυγή οφείλει να την διαβιβάσει στην αρμόδια αρχή το αργότερο μέσα σε πέντε (5) ημέρες. Και στην περίπτωση αυτή, η γνωστοποίηση της απόφασης της αρμόδιας αρχής στον ενδιαφερόμενο πρέπει να γίνει μέσα στην κατά την προηγούμενη παράγραφο προθεσμία. Κατά το άρθρο 26 του Κώδικα, όταν ασκηθεί διοικητική προσφυγή, η αρμόδια για την εξέτασή της διοικητική αρχή μπορεί, ύστερα από αίτηση του ενδιαφερομένου ή και αυτεπαγγέλτως, να αναστείλει την εκτέλεση της διοικητικής πράξης ωσότου αποφανθεί για την προσφυγή και, πάντως, όχι πέρα από την προθεσμία που ορίζεται για την έκδοση της απόφασής της. 11. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου Αθηναίων, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, η Δ/νση Ελέγχου Κοινόχρηστου Χώρου 1 δέχεται γραπτές ενστάσεις του κοινού μόνο για θέματα παραβάσεων στάθμευσης που βεβαιώνονται από τους υπαλλήλους του Τμήματος Ελεγχόμενης Στάθμευσης. Αντίθετα, στις αρμοδιότητες του Τμήματος Εποπτείας Κοινόχρηστων Χώρων περιλαμβάνεται μεν η αποστολή της διενέργειας ελέγχων για κατάληψη κοινόχρηστων χώρων χωρίς άδεια και συνταξης των σχετικών Εκθέσεων Ελέγχου, αλλά δεν υπάρχει πρόβλεψη για παραλαβή και επεξεργασία των ενστάσεων όσων έχουν αντιρρήσεις σχετικά με τις Εκθέσεις Ελέγχου. Σύμφωνα με τον 1 Βλ. εδώ τις σχετικές αρμοδιότητες:

5 Διαμεσολάβηση 111/2014 Σελίδα 5 Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου Αθηναίων, το Τμήμα Τελών Κοινόχρηστων Χώρων της Δ/νσης Δημοτικών Προσόδων 2 είναι μεταξύ άλλων αρμόδιο για την παραλαβή και αξιολόγηση των Εκθέσεων Ελέγχου προκειμένου να χρεώσει αυτούς που προέβησαν σε αυθαίρετη χρήση κοινόχρηστων χώρων ή έκαναν υπέρβαση της άδειας και εισηγείται στον Δήμαρχο την ανάκληση αυτής. 12. To γεγονός ότι ο Οργανισμός Εσωτερικής Υπηρεσίας δεν προβλέπει την αρμοδιότητα διεκπεραίωσης αιτήσεων θεραπείας ( ενστάσεων ή αντιρρήσεων ) δεν αναιρεί το προβλεπόμενο από το άρθρο 24 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας δικαίωμα του πολίτη να απευθυνθεί στον Δήμο Αθηναίων και να ζητήσει την ανάκληση διοικητικής πράξης, καθώς και την αντίστοιχη υποχρέωση του Δήμου Αθηναίων να εξετάσει επί της ουσίας το αίτημα και να αποφανθεί κατά τον νόμο για την ικανοποίηση ή την απόρριψή του. Το άρθρο 24 περιλαμβάνεται σε νομοθετικό κείμενο, το οποίο υπέρκειται κανονιστικά του Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας και το δικαίωμα του πολίτη είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο, στο άρθρο 10 του Συντάγματος, κατά το οποίο οι δημόσιες αρχές όταν παραλαμβάνουν αναφορές είναι υποχρεωμένες να ενεργούν σύντομα κατά τις κείμενες διατάξεις και να απαντούν αιτιολογημένα σε εκείνον που υπέβαλε την αναφορά κατά τον νόμο. Επομένως, ο Δήμος Αθηναίων έχει την υποχρέωση να εξετάσει επί της ουσίας το αίτημα και να ενεργήσει κατά τις κείμενες διατάξεις, ακόμη κι αν ο Οργανισμός Εσωτερικής Υπηρεσίας δεν υποδεικνύει την αρμόδια υπηρεσία του Δήμου για την εκπλήρωση της υποχρέωσης αυτής. 13. Ενόψει των ανωτέρω, η απάντηση της Δ/νσης Ελέγχου Κοινόχρηστου Χώρου περί έλλειψης αρμοδιότητας δεν αποτελεί ικανοποιητικό, κατά το θεσμικό πλαίσιο, χειρισμό της ένστασης αντίρρησης που υπέβαλε ο ενδιαφερόμενος. Αξιοποιώντας τις ανωτέρω διατάξεις, η Δ/νση Ελέγχου Κοινόχρηστου Χώρου θα μπορούσε, κρίνουσα εαυτήν αναρμόδια, να διαβιβάσει κατά το άρθρο 4 παρ. 1 (α) εδ. γ' του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας εντός τριών (3) ημερών την ένσταση αντίρρηση που υπέβαλε ο ενδιαφερόμενος, ενημερώνοντας αυτόν, στο Τμήμα Τελών Κοινόχρηστων Χώρων της Δ/νσης Δημοτικών Προσόδων που είναι αρμόδια για την εξέταση της Έκθεσης Ελέγχου που ήδη ενδεχομένως διαβίβασε, ώστε το Τμήμα Τελών Κοινόχρηστων Χώρων, στο πλαίσιο της αρμοδιότητάς του για την εξέταση της Έκθεσης Ελέγχου να λάβει υπόψη και την ένσταση αντίρρηση και να αποφανθεί για την εγγραφή ή μη προστίμου και τέλους στον Χρηματικό Κατάλογο του Δήμου Αθηναίων. Εναλλακτικά, η Δ/νση Ελέγχου Κοινόχρηστου Χώρου θα μπορούσε, εκλαμβάνοντας την ένσταση αντίρρηση ως αίτηση θεραπείας, αφού κρίνει ότι είναι αναρμόδια για την διεκπεραίωσή της, να την αποστείλει εντός πέντε (5) ημερών στο ως άνω Τμήμα Τελών Κοινόχρηστων Χώρων, ενημερώνοντας επίσης τον ενδιαφερόμενο κατά το άρθρο 24 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας. 14. Παράλληλα, για λόγους ασφάλειας δικαίου, ο Οργανισμός Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου Αθηναίων, προκειμένου να μην δημιουργούνται προβλήματα όπως το συγκεκριμένο στην υπό κρίση υπόθεση, θα μπορούσε σε συμμόρφωση προς τον Κώδικα Διοικητικής 2 Βλ. εδώ τις σχετικές αρμοδιότητες:

6 Διαμεσολάβηση 111/2014 Σελίδα 6 Διαδικασίας να περιλάβει ρητή διάταξη με την αρμοδιότητα για την εξέταση ενστάσεων αντιρρήσεων, ορίζοντας την αρμόδια Δ/νση του Δήμου. Σχετική εισήγηση προς την δημοτική αρχή θα πρέπει να υποβληθεί από τις αρμόδιες Διευθύνσεις του Δήμου, δηλαδή την Διεύθυνση Δημοτικών Προσόδων και την Διεύθυνση Ελέγχου Κοινόχρηστου Χώρου. Ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης προτείνει, για την σαφέστερη ενάσκηση της αρμοδιότητας αυτής, σε συμφωνία με τις ήδη διακριτές αρμοδιότητες των δύο αυτών Διευθύνσεων, να οριστεί ότι η μεν Διεύθυνση Ελέγχου Κοινόχρηστου Χώρου δέχεται ενστάσεις αντιρρήσεις ως προς τα στοιχεία που περιέχονται στις Εκθέσεις Ελέγχου, όπως είναι οι τυχόν εσφαλμένες εγγραφές οδών και αριθμών αυτών που εντοπίστηκε η κατάληψη, τα ονόματα των φερόμενων ως παραβατών, τα τετραγωνικά της φερόμενης κατάληψης κλπ, ενώ η δε Διεύθυνση Δημοτικών Προσόδων δέχεται ενστάσεις αντιρρήσεις ως προς την νομιμότητα ή μη της επιβολής χρεώσεων, όπως θα είναι οι περιπτώσεις που υπάρχουν λόγοι για την μη επιβολή προστίμου και τέλους ή για την ανάκληση ήδη επιβληθέντων προστίμων και τελών. Παράλληλα, οι υπηρεσίες αυτές θα πρέπει κατ' εφαρμογή του άρθρου 3 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας να διαθέτουν στο κοινό έντυπα υποβολής αντιρρήσεων και αιτήσεων ανάκλησης ή διόρθωσης των διοικητικών πράξεων. 15. Στην συγκεκριμένη υπό κρίση περίπτωση, ο καταγγέλλων δεν αμφισβητεί το πραγματικό περιστατικό της ύπαρξης της βιτρίνας και τα τετραγωνικά που αυτή καταλαμβάνει, επομένως δεν αμφισβητεί το περιεχόμενο της Έκθεσης Ελέγχου, αλλα ζητά την ανάκληση αυτής και, ουσιαστικά, την μη επιβολή προστίμου λόγω της καταγραφείσας κατάστασης. Συνεπώς, οι αντιρρήσεις του, κατά τα ανωτέρω, θα έπρεπε να είχαν υποβληθεί στο Τμήμα Τελών Κοινόχρηστων Χώρων, με κοινοποίηση και στην Δ/νση Ελέγχου Κοινόχρηστου Χώρου Τμήμα Εποπτείας Κοινόχρηστων Χώρων, προκειμένου, εάν οι αντιρρήσεις γίνουν δεκτές, να αποφευχθεί η εκ νέου σύνταξη Έκθεσης Ελέγχου, γεγονός που φαίνεται ότι δεν αποφεύχθηκε στην συγκεκριμένη υπό κρίση περίπτωση. Ωστόσο, ενόψει των διατάξεων περί διαβίβασης των αιτήσεων από τις ίδιες τις αναρμόδιες υπηρεσίες προς τις αρμόδιες, το βάρος της αναρμοδιότητας δεν νοείται να υφίσταται ο πολίτης που δεν εντόπισε την κατάλληλη υπηρεσία. 16. Ως προς την ουσία του ζητήματος της παράνομης ή μη κατάληψης κοινόχρηστου χώρου στην συγκεκριμένη υπό κρίση περίπτωση, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, όπως καθορίζεται από την νομοθεσία και συμπληρώνεται από κανονιστικές πράξεις του Δήμου Αθηναίων, αλλά και όπως ερμηνεύεται και εφαρμόζεται από τα αρμόδια Δικαστήρια. Κατά τις διατάξεις του άρθρου 13 του Βασιλικού Διατάγματος της 24.9/ («Περί κωδικοποιήσεως των ισχυουσών διατάξεων περί των προσόδων των δήμων», Φ.Ε.Κ: 171/Α/1958), όπως αντικαταστάθηκε από τα άρθρα 3 του Ν. 1080/1980 (Φ.Ε.Κ: 246/Α/1980) και 26 παρ. 5 του Ν. 1828/1989 (Φ.Ε.Κ: 2/Α/1989), ρητώς ορίζονται τα ακόλουθα: «1. Επιτρέπεται η, υπέρ δήμου ( ) επιβολή τέλους εις βάρος των χρησιμοποιούντων διαρκώς ή προσκαίρως πεζοδρόμια, οδούς, πλατείας και εν γένει κοινοχρήστους χώρους και το υπέδαφος αυτών. Ως κοινόχρηστος χώρος δια την εφαρμογήν των διατάξεων του

7 Διαμεσολάβηση 111/2014 Σελίδα 7 παρόντος νοείται και το δάπεδον χώρων μεταξύ της θέσεως των προσόψεων των ισογείων των οικοδομών και των εγκεκριμένων οικοδομικών γραμμών (στοαία και το υπέδαφος αυτών ως και αποτμήσεις γωνιών οικοδομικών τετραγώνων), αποτελούντων των χώρων τούτων προεκτάσεις πεζοδρομίων και αφεθέντων εις κοινήν χρήσιν. 2. Τα τμήματα των κοινοχρήστων χώρων, των οποίων επιτρέπεται η παραχώρησις της χρήσεως, καθορίζονται δι αποφάσεως του δημοτικού ( ) συμβουλίου ( ). 3. α. Το κατά την παρ. 1 τέλος ορίζεται ετήσιον δι αποφάσεως του δημοτικού ( ) συμβουλίου κατά τετραγωνικόν μέτρον, ανεξαρτήτως χρόνου χρήσεως και αναλόγως της περιοχής της πόλεως ή χωρίου εις την οποίαν κείται ο χρησιμοποιούμενος χώρος ( ) β. ( ) γ. ( ) Εις πάσαν περίπτωσιν το αναλογούν τέλος καταβάλλεται εξ ολοκλήρου προ της παραδόσεως της αδείας χρήσεως, εις το οικείον δημοτικόν ( ) ταμείον, αναγραφομένου επ αυτής του αριθμού του γραμματίου εισπράξεως ( ). 8.Σε περίπτωση αυθαίρετης χρήσης κοινόχρηστων χώρων, των οποίων έχει επιτραπεί η παραχώρηση της χρήσης, καταλογίζεται σε βάρος του υπόχρεου με απόφαση του δημάρχου ( ), εκτός από το αναλογούν τέλος και χρηματικό πρόστιμο διπλάσιο προς το αναλογούν τέλος, ανεξάρτητα από το διάστημα της αυθαίρετης χρήσης. Με όμοια απόφαση επιβάλλεται πρόστιμο, σε βάρος εκείνου που κάνει αυθαίρετη χρήση του χώρου του οποίου η παραχώρηση της χρήσης δεν έχει επιτραπεί, ίσο με το τριπλάσιο του μεγαλύτερου κατά τετραγωνικό μέτρο ποσού που καθορίστηκε με απόφαση του οικείου συμβουλίου, για τους χώρους για τους οποίους έχει επιτραπεί η παραχώρηση. Η διαπίστωση της αυθαίρετης χρήσης ενεργείται από το δήμο (...) ή την αστυνομική αρχή. 11. Ο δήμαρχος ( ) χορηγεί την άδειαν χρήσεως κοινοχρήστου δημοτικού ( ) χώρου, μη δυναμένην να εξικνείται πέραν του ημερολογιακού έτους δια τας περιπτ. α ( ) της παρ. 3, εις την οποίαν ορίζεται η τοποθεσία και η έκτασις του παραχωρουμένου κατά χρήσιν χώρου, το είδος και η διάρκεια της χρήσεως, ως και το τέλος, εφαρμοζομένων κατά τα λοιπά αναλόγως των διατάξεων της παρ Η χορηγηθείσα άδεια χρήσεως κοινοχρήστου χώρου δύναται να ανανεούται τη αιτήσει του ενδιαφερομένου υπό του δημάρχου ( ). 13. ( ). 14. Ουδεμία άλλη αρχή ή νομικόν πρόσωπον ή ίδρυμα έχει αρμοδιότητα να εκδίδη αδείας χρήσεως πεζοδρομίων, οδών, πλατείων, αλσών ανηκόντων εις δήμους ( ) και κοινοχρήστων χώρων εν γένει, πλην του δήμου ( )». 17. Σύμφωνα με πάγια νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, ως προς την ερμηνεία και εφαρμογή των διατάξεων του Ν.1080/1980, κατά την έννοια των διατάξεων αυτών, το ανωτέρω τέλος επιβάλλεται σε περίπτωση χρησιμοποιήσεως χώρων, οι οποίοι έχουν καθορισθή ως κοινόχρηστοι και έχουν πράγματι τεθεί σε κοινή χρήση (ΣτΕ, ΣΤ' Τμήμα, 2085/1992, 4417/1998), καθώς δεν αρκεί ο χαρακτηρισμός του χρησιμοποιούμενου χώρου ως κοινοχρήστου, αλλά απαιτείται αυτός να έχει τεθεί πράγματι σε κοινή χρήση. (ΣτΕ, ΣΤ' Τμήμα, 2721/1999). Κατ' άλλη διατύπωση, κατά την έννοια της διατάξεως αυτής, όταν χρησιμοποιείται ο υπέρ το δάπεδο της στοάς χώρος, το πιο πάνω τέλος επιβάλλεται εφόσον διαπιστώνεται ότι με τη χρησιμοποίηση αυτή του εν λόγω χώρου παρακωλύεται η κοινή χρήση του δαπέδου της στοάς (ΣτΕ, 1002/1991). Σημειωτέον ότι με αυτές τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας ακυρώθηκαν πρόστιμα που είχαν επιβληθεί

8 Διαμεσολάβηση 111/2014 Σελίδα 8 από τον Δήμο Αθηναίων, καθώς οι διατάξεις του ανωτέρω β.δ. είχαν εφαρμοστεί με αυτοματισμό και χωρίς συνεκτίμηση του συνολικού θεσμικού πλαισίου που ρυθμίζει το θέμα και το οποίο εστιάζει ιδίως στην πραγματική, κάθε φορά, κατάσταση ως προς την αναλογική ή μη σχέση των αντίρροπων δικαιωμάτων και συμφερόντων. Κατά την πιο πρόσφατη απόφαση υπ' αρ. 2206/2010 του Διοικητικού Πρωτοδικείου Πειραιά, κατά την έννοια των διατάξεων αυτών, τέλος χρήσης κοινοχρήστων χώρων επιβάλλεται, εφόσον διαπιστώνεται ότι, κατ αυτόν τον τρόπο, αναιρείται ή παρακωλύεται η κοινή χρήση του, τούτο δε πρέπει να προκύπτει από την έκθεση ελέγχου, άλλως η πράξη με την οποία επιβάλλεται το ως άνω τέλος είναι νομικώς πλημμελής (πρβλ. ΣτΕ 4158/2009, 1639/1990), θεώρηση που είχε εισαχθεί στην νομολογία με την απόφαση 4158/2009 του Συμβουλίου της Επικρατείας (Β' Τμήματος). Στην τελευταία αυτή απόφαση, με την οποία ακυρώθηκε πρόστιμο του Δήμου Αθηναίων για τοποθέτηση σκαλωσιάς σε πεζοδρόμιο, αναφέρεται ότι το Διοικητικό Εφετείο, επικυρώνοντας την πρωτόδικη απόφαση, αφού έλαβε υπόψη του ότι στις ανωτέρω εκθέσεις ελέγχου βεβαιώνεται μεν η ύπαρξη σκαλωσιάς, όχι όμως και το γεγονός ότι η ύπαρξη αυτή αναιρεί ή παρακωλύει την κοινή χρήση του πεζοδρομίου, στοιχείο απαραίτητο για την νόμιμη επιβολή του ένδικου τέλους, έκρινε ότι μη νομίμως επεβλήθη το ανωτέρω τέλος, όπως ορθώς έκρινε και το Πρωτοβάθμιο Δικαστήριο. Περαιτέρω, έχει κριθεί ότι τα αναφερόμενα σε στοές στον Ν.1080/1980 δεν αφορούν την χρήση δαπέδων των εσωτερικών στοών, δηλαδή των στοών που δημιουργούνται δια μέσου των ισογείων χώρων των κτιρίων των οικοδομικών τετραγώνων και συνδέουν κοινόχρηστους χώρους. Και ναι μεν σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 28 του Ν.1337/1983 (...) οι εσωτερικές στοές έστω και αν είναι δημιούργημα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και έχουν σχηματισθεί έστω και κατά παράβαση των κειμένων πολεοδομικών διατάξεων, εφόσον εξυπηρετούν την κοινή χρήση θεωρούνται ως κοινόχρηστοι χώροι που ανήκουν στον οικείο Δήμο ή Κοινότητα, πλην όμως για την επιβολή τέλους χρήσεως κοινοχρήστων χώρων για τη χρήση των κοινοχρήστων χώρων των δαπέδων των εσωτερικών αυτών στοών απαιτείται, ως αναγκαία προϋπόθεση η έκδοση από το οικείο δημοτική ή κοινοτικό συμβούλιο των κανονιστικών πράξεων με τις οποίες έχει επιτραπεί η παραχώρηση της χρήσεως των κοινοχρήστων αυτών χώρων των εσωτερικών στοών και έχει προσδιοριστεί το αντίστοιχο τέλος. Επομένως, εάν δεν έχουν εκδοθεί οι αντίστοιχες κανονιστικές πράξεις με τις οποίες να επιτραπεί η παραχώρηση της χρήσεως του κοινοχρήστου χώρου της εσωτερικής στοάς και να προσδιοριστεί το αντίστοιχο τέλος δεν είναι επιτρεπτή η επιβολή τέλους και προστίμου για την αυθαίρετη χρήση του κοινοχρήσου αυτού χώρου της εσωτερικής στοάς και δεν είναι νόμιμη η αντίστοιχη εγγραφή στους οικείους βεβαιωτικούς καταλόγους (απόφαση 7024/1993 Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών με την οποία ακυρώθηκε τέλος και πρόστιμο του Δήμου Αθηναίων που επιβλήθηκε για τοποθέτηση τραπεζοκαθισμάτων στην εσωτερική στοά Θεολόγου από κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος). Τέλος, με την απόφαση 4699/1988 της Ολομελείας του Συμβουλίου της Επικρατείας, από τις ανωτέρω διατάξεις προκύπτει ότι για τον υπόγειο χώρο εξωτερικής στοάς υπάρχει υποχρέωση καταβολής τέλους χρήσεως μόνο όταν ο χώρος εχει καταστεί κοινόχρηστος, πράγμα το οποίο γίνεται με την τοποθέτηση σ' αυτήν εγκαταστάσεων κοινής εν γένει ωφελείας. Στην αντίθετη περίπτωση, εάν δηλαδή δεν έχουν τοποθετηθεί παρόμοιες εγκαταστάσεις, δεν είναι

9 Διαμεσολάβηση 111/2014 Σελίδα 9 συναταγματικώς επιτρεπτή η επιβολή του τέλους στον υπόγειο χώρο της εξωτερικής στοάς (βλ. και ΣτΕ 909/1990 Α' Τμ.). 18. Στη συγκεκριμένη υπό κρίση περίπτωση, ο καταγγέλλων ισχυρίζεται ότι τα όρια της εν λόγω βιτρίνας δεν παρεκκλίνουν του περιγράμματος του κτιρίου, εννοώντας προφανώς ότι η βιτρίνα βρίσκεται σε χώρο εντός των οικοδομικών γραμμών του κτιρίου. Τον ισχυρισμό αυτόν, ο καταγγέλλων θα πρέπει να τον αποδείξει προσκομίζοντας το σχετικό τοπογραφικό διάγραμμά, ενώ ο Δήμος Αθηναίων είναι σε θέση επίσης να διαπιστώσει την ακρίβεια ή μη του ισχυρισμού υποβάλλοντας σχετικό αίτημα στην Δ/νση Σχεδίου Πόλεως & Δόμησης που τηρεί το σχετικό αρχείο. Παράλληλα, η υπ' αρ. ***/ Έκθεση Ελέγχου Κατάληψης Κοινόχρηστου Χώρου αφορά σταθερή βιτρίνα με εμπορεύματα, κατά την σχετική εγγραφή του υπαλλήλου της Δ/νσης Ελέγχου Κοινόχρηστου Χώρου. Η βιτρίνα αναγράφεται ότι ευρίσκεται στην οδό *** *** σε επαφή με μεσοτοιχία. Η οδός *** είναι πεζόδρομος. Ως προς την έννοια του πεζόδρομου και την διαφορά αυτού από την έννοια του πεζοδρομίου θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το άρθρο 2 του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας ( πεζοδρόμιο = το υπερυψωμένο ή άλλως διαχωριζόμενο τμήμα της οδού που προορίζεται για πεζούς, ενώ πεζόδρομος = η οδός, η οποία χρησιμοποιείται αποκλειστικά από τους πεζούς και για είσοδο έξοδο οχημάτων προς και από ιδιωτικούς χώρους στάθμευσης παροδίων ιδιοκτησιών ως και για οχήματα εφοδιασμού ή έκτακτης ανάγκης). Επιστρέφοντας στην, κατά πλάσμα δικαίου, εξομοίωση των δαπέδων ιδιωτικών χώρων μεταξύ της θέσεως των προσόψεων οικοδομικών των ισογείων των οικοδομών και των εγκεκριμένων οικοδομικών γραμμών με τους κοινόχρηστους χώρους, συναντάμε την διατύπωση προϋπόθεση του εν λόγω πλάσματος δικαίου:... αποτελούντων των χώρων αυτών προεκτάσεις πεζοδρομίων και αφεθέντων εις κοινήν χρήσην. Η εν λόγω διατύπωση που εξομοιώνει ιδιωτικά δάπεδα με κοινόχρηστους χώρους προϋποθέτει την ύπαρξη πεζοδρομίων, των οποίων τα δάπεδα αποτελούν προέκταση. Επομένως, ελλείψει πεζοδρομίου, δεν μπορεί να νοηθεί ένα ιδιωτικό δάπεδο και ως προέκταση πεζοδρομίου και ως εκ τούτου ένα τέτοιου δάπεδο δεν εξομοιώνεται με κοινόχρηστο χώρο, κατά την ανωτέρω διάταξη, διατηρώντας πλήρως τον ιδιωτικό χαρακτήρα του, του Δήμου μη έχοντος αρμοδιότητα ελέγχου και επιβολής τελών και κυρώσεων. Εάν ο νομοθέτης επιθυμούσε να εξομοιώσει με κοινόχρηστους χώρους και τις ιδιωτικές προεκτάσεις των πεζοδρόμων, εκτός από αυτές των πεζοδρομιίων, θα το είχε μνημονεύσει ρητώς στην επίμαχη διάταξη που, όπως κάθε νόμος που καθιερώνει πλάσμα δικαίου, εισάγει εξαίρεση και επομένως η διατύπωσή της πρέπει να είναι ρητή και σαφής, ώστε να να διακρίνεται ευθέως και χωρίς αμφιβολία από τον κανόνα του σεβασμού της ιδιοκτησίας. 19. Περαιτέρω, από την Έκθεση Ελέγχου που έχει προσκομίσει ο καταγγέλλων δεν προκύπτει ότι το επίμαχο ιδιωτικό δάπεδο έχει αφεθεί εις κοινή χρήση και ως εκ τούτου τυχόν επιβολή κυρώσεως θα ήταν ακυρωτέα, σύμφωνα με την ανωτέρω νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας και των Διοικητικών Δικαστηρίων.

10 Διαμεσολάβηση 111/2014 Σελίδα 10 ΙV. Διαμεσολάβηση για την επίλυση του προβλήματος 20. Κατόπιν των ανωτέρω, ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης καλεί: - τον καταγγέλλοντα να υποβάλλει νεότερη ένσταση αντιρρήσεις στην Δ/νση Δημοτικών Προσόδων, με κοινοποίηση αυτής και προς την Δ/νση Ελέγχου Κοινόχρηστου Χώρου, επισυνάπτοντας σε αυτήν και τοπογράφικό διάγραμμα της οικοδομής του καταστήματός του, από το οποίο να εμφαίνεται ότι υφίσταται ιδιωτικό δάπεδο, στο οποίο είναι τοποθετημένη η βιτρίνα εντός των οικοδομικών γραμμών, με αίτημα την μη επιβολή των κυρώσεων, λόγω μη συνδρομής των νόμιμων προϋποθέσεων, εφόσον η πραγματική κατάσταση δεν εμπίπτει στα ως άνω οριζόμενα από το θεσμικό πλαίσιο και - την Δ/νση Ελέγχου Κοινόχρηστου Χώρου: i. να διαβιβάσει την υπ' αρ. πρωτ. ***/ αίτηση του καταγγέλλοντος στην Δ/νση Δημοτικών Προσόδων, προκειμένου να συσχετιστεί με την υπ' αρ. ***/ Έκθεση Ελέγχου Κατάληψης Κοινόχρηστου Χώρου και να εξεταστεί στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της τελευταίας για βεβαίωση ή μη παραβάσεων. ii. να ελέγξει κατά πόσον, στη συγκεκριμένη υπό κρίση περίπτωση, η βιτρίνα είναι τοποθετημένη σε δάπεδο εντός των οικοδομικών γραμμών του κτιρίου και, σε θετική περίπτωση, κατά πόσον, υφίσταται ή όχι πεζοδρόμιο, απέχοντας από την σύνταξη Εκθέσεων Ελέγχου Κατάληψης σε περίπτωση που δεν υφίσταται πεζοδρόμιο, καθώς, όπως προεκτέθηκε, η ύπαρξη πεζοδρόμου δεν επαρκεί για την θεώρηση του ιδιωτικού δαπέδου ως κοινόχρηστου χώρου, κατά την έννοια του ανωτέρω νόμου. Για την πληρότητα του σχετικού ελέγχου είναι σκόπιμο η Δ/νση Ελέγχου Κοινόχρηστου Χώρου να αναζητήσει σχετικό διάγραμμα από την Δ/νση Σχεδίου Πόλεως & Δόμησης. 21. Παράλληλα, προτείνεται στην Διεύθυνση Ελέγχου Κοινόχρηστου Χώρου, αφού έλθει σε συνεννόηση με την Διεύθυνση Δημοτικών Προσόδων, να εισηγηθεί τις αναγκαίες τροποποιήσεις του Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου Αθηναίων για την προσθήκη αρμοδιοτήτων εξέτασης αιτήσεων θεραπείας ή αντιρρήσεων για την επιβολή κυρώσεων σε σχέση με την παράνομη κατάληψη κοινόχρηστου χώρου, κατά τα άρθρα 3, 4 και 24 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας και να ετοιμαστούν σχετικά υποδείγματα αιτήσεων, όπως προβλέπεται από το άρθρο 3 του ίδιου νόμου, για την διευκόλυνση των ενδιαφερομένων. Αθήνα, 7η Αυγούστου 2014 Ο ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Βασίλης Σωτηρόπουλος