Τ.Ε.Ι ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ. Για να γίνε: r εζαύριο της ζωής...ζάλι ζωή ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΜΟΝΑΔΩΝ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Transcript

1 Τ.Ε.Ι ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΜΟΝΑΔΩΝ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ-ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΠΑΡΟΧΕΣ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ Εθνικός Οργανισμός Μ εταμοσχεύσεων γ ί ν ε ( ο ρ α τ ή ς ο ρ γ ά ν ω ν Για να γίνε: r εζαύριο της ζωής...ζάλι ζωή O i. Ε λ ύ π χ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ: ΙΓΝΑΤΙΑΔΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΜΠΙΤΣΑΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, MSc, ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΣΔΟ(ΔΜΥΠ) Π.737

2 Τ Ε I ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΚΑΟΣΕΟΝ I ΜΒΛΙΟβΗΚΗΣ Αφιερώνω το μικρό αυτό κείμενο, στην Ιατρό Αιματολόγο κα Βάσσου Αμαλία του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων για την συμβολή της στην περάτωση της πτυχιακής μου εργασίας αλλά πολύ περισσότερο για την προσοχή, το έργο και την επιμέλεια που δείχνει τα τελευταία 3 χρόνια στο πρόβλημα υγείας της μητέρας μου... Η έκφραση της ευγνωμοσύνης μας δίνει το αίσθημα της ευτυχίας, γιατί μας κάνει να συνειδητοποιούμε το πόσο θετικά ένιωθε για μας ο ευεργέτης μας!! Επιπλέον, αφιερώνω το παρακάτω μικρό κείμενο, στην μητέρα μου Άννα η οποία πάσχει από Χρόνια Μυελογενή Λευχαιμία... Έχουμε ανάγκη από τη συμπαράσταση και τη φροντίδα όλων. Η δεκτικότητα μας φέρνει κοντά στην ευτυχία, γιατί ανακαλύπτουμε πως δεν είμαστε μόνοι... υπάρχει αξία σε οτιδήποτε συναντάμε γύρω μας. Μια ευτυχισμένη ζωή έχει και τις κακές της στιγμές!! (Τα μικρά αυτά κείμενα ανήκουν στις Σελίδες ευτυχίας: Ιδέες για μια καλύτερη ζωή, Σμαρούλα Παντελή, εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ, Αθήνα, 2007)

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΩΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΧΗΜΑΤΩΝ ί Μι ίν ΠΕΡΙΛΗΨΗ ν ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Μεταμόσχευση Μυελού των Οστών Σημασία προσφοράς μυελού των οστών Ανατομία του μυελού των οστών Ιστορία των μεταμοσχεύσεων Μεταμόσχευση Μυελού Των Οστών Είδη μεταμόσχευσης μυελού των οστών Προβλήματα μετά την μεταμόσχευση μυελού των οστών Δαπάνες μεταμόσχευσης 10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Δωρεά μυελού των οστών Διεθνής καταγραφή αιμοποιητικών κυττάρων Καταγραφή αιμοποιητικών κυττάρων στην Ελλάδα Πληροφορίες σχετικές με τη δωρεά Ποιος μπορεί να γίνει δότης μυελού των οστών Εύρεση συμβατού δότη μυελού των οστών Θεσμικό πλαίσιο μεταμόσχευσης μυελού των οστών Αλλαγές στο Νόμο περί Μεταμοσχεύσεων Μυελού των Οστών Μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών ανά κέντρο για το έτος Μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών από το έτος 2003 έως το έτος ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Θεσμικό πλαίσιο και παροχές ιατρικών υπηρεσιών Πανεπιστημιακού 19 Γενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων 3.1 Το θεσμικό πλαίσιο που διέπει την λειτουργία του Νοσοκομείου Το θεσμικό πλαίσιο που διέπει την λειτουργία της Αιματολογικής 19 Κλινικής.3 Το αντικείμενο της Αιματολογικής Κλινικής 20.4 Αιματολογική Κλινική του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου 20 Ιωαννίνων.4.1 Ιατρικό προσωπικό Αιματολογικής Κλινικής Νοσηλευτικό προσωπικό Αιματολογικής Κλινικής Υποδομή Αιματολογικής Κλινικής 22.5 Υγειονομική περίθαλψη μεταμοσχευθέντων ασθενών Παροχή ιατρικών υπηρεσιών στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο 26 Ιωαννίνων από Αιματολόγους ιατρούς ου ου ου ου ου ου ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Έρευνα Σκοπός της έρευνας Υλικό και Μέθοδος 28 ι

4 4.2.1 Μεθοδολογικόπλαίσιο Εργαλεία της έρευνας Επιλογή μεθόδου συμπλήρωσης των ερωτηματολογίων Το μέγεθος του δείγματος Καταχώρηση και επεξεργασία δεδομένων Περιορισμοί της έρευνας 4.3 Αποτελέσματα έρευνας ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΓΛΩΣΣΑΡΙ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Παράρτημα Α Ερωτηματολόγιο Παράρτημα Β Νομοθεσία Α Α1 Β

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 4.1 Φύλο ασθενών 29 Πίνακας 4.2 Ηλικία ασθενών 30 Πίνακας 4.3 Μορφές νόσου 31 Πίνακας 4.4 Συμπτώματα ασθενών 33 Πίνακας 4.5 Χρονικό διάστημα εντόπισης προβλήματος 34 Πίνακας 4.6 Αναγκαιότητα μεταμόσχευσης μυελού των οστών 35 Πίνακας 4.7 Διαδικασία μεταμόσχευσης μυελού των οστών 36 Πίνακας 4.8 Τρόποι μεταμόσχευσης μυελού των οστών 36 Πίνακας 4.9 Κάλυψη εξόδων του δότη από τον λήπτη 38 Πίνακας 4.10 Ασφαλιστική κάλυψη ασθενών 39 Πίνακας 4.11 Παρακολούθηση από γιατρό εκτός Ιωαννίνων 40 Πίνακας 4.12 Πόλεις με εξειδικευμένες μονάδες 41 Πίνακας 4.13 Βαθμός ικανοποίησης παρεχόμενων υπηρεσιών 42 Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων ίϋ

6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Γράφημα 2.1 Μεταμοσχεύσεις ανά κέντρο για το έτος Γράφημα 2.2 Μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών τελευταίας πενταετίας 18 Γράφημα 4.1 Φύλο ασθενών 30 Γ ράφημα 4.2 Ηλικία ασθενών 31 Γ ράφημα 4.3 Μορφές νόσου 32 Γ ράφημα 4.4 Συμπτώματα ασθενών 33 Γ ράφημα 4.5 Χρονικό διάστημα εντόπισης προβλήματος 34 Γ ράφημα 4.6 Αναγκαιότητα μεταμόσχευσης μυελού των οστών 35 Γ ράφημα 4.7 Διαδικασία μεταμόσχευσης μυελού των οστών 36 Γ ράφημα 4.8 Τρόποι μεταμόσχευσης μυελού των οστών 37 Γ ράφημα 4.9 Κάλυψη εξόδων του δότη από τον λήπτη 38 Γ ράφημα 4.10 Ασφαλιστική κάλυψη ασθενών 39 Γ ράφημα 4.11 Παρακολούθηση από γιατρό εκτός Ιωαννίνων 40 Γ ράφημα 4.12 Πόλεις με εξειδικευμένες μονάδες 41 Γ ράφημα 4.13 Βαθμός ικανοποίησης παρεχόμενων υπηρεσιών 42 Πανεπιστημιακού Γ ενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων ιν

7 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ιδιαίτερα ενθαρρυντική είναι η πορεία της μεταμοσχευτικής δραστηριότητας στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του α τριμήνου του σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων. Η αύξηση που σημειώθηκε σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα είναι αρκετά μεγαλύτερη, ενώ υπήρξε και σημαντική αύξηση στο ποσοστό των δοτών που αξιοποιήθηκαν. Οι Έλληνες ευαισθητοποιούνται ολοένα και περισσότερο απέναντι στη Δωρεά Ιστών και Οργάνων και αυτό αποτυπώνεται και στα νούμερα. Τα Μεταμοσχευτικά κέντρα ιστών και οργάνων και συγκεκριμένα για Αρχέγονα Αιμοποιητικά Κύτταρα-Μυελό των Οστών είναι τα εξής: λ Παίδων Αγία Σοφία λ Ευαγγελισμός >λ Ε.Ν.Θ.Ε. Παπανικολάου Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών Σε ότι αφορά τη μεταμόσχευση μυελού των οστών, κατά τη διάρκεια του α" τριμήνου πραγματοποιήθηκαν 12 μεταμοσχεύσεις, ενώ για 12 επιπλέον ασθενείς για τους οποίους έχει βρεθεί συμβατό μόσχευμα, έχει ορισθεί ημερομηνία λήψης μοσχεύματος και μεταμόσχευσης. Ας σημειωθεί ότι ταυτόχρονα, διενεργείται αναζήτηση μοσχευμάτων για 40 επιπλέον ασθενείς μέσα από τη δεξαμενή εθελοντών δοτών, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. Η ιατρική φροντίδα, προληπτική και θεραπευτική παρέχεται από υπηρεσίες που περιλαμβάνονται στα νοσοκομεία. Στόχος του νοσοκομείου είναι η υψηλή ποιότητα παροχής υπηρεσιών υγείας και πληροφόρηση στους ασθενείς που μεταμοσχεύθηκαν ή που πρόκειται να μεταμοσχευθούν. Εια να επιτευχθεί αυτό, όσο το δυνατόν καλύτερα, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στον συγκεκριμένο τομέα γιατί το θέμα είναι λεπτό και κρίνεται η ζωή μερικών συνανθρώπων. ν

8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο Πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων, Καθηγητής κος Αλκιβιάδης Κωστάκης επισημαίνει σε σχετική δήλωσή του: «Η μεταμοσχευτική δραστηριότητα στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του α τριμήνου του 2008 είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντική, ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν μας επιτρέπει να επαναπαυτούμε...ο Ε.Ο.Μ θα συνεχίσει το έργο του για τη διάδοση της ιδέας Δωρεάς Ιστών και Οργάνων και την ανάπτυξη του Μεταμοσχευτικού προγράμματος στη χώρα μας, ενημερώνοντας υπεύθυνα το κοινωνικό σύνολο με την ελπίδα ότι σύντομα θα δούμε ακόμη πιο αισιόδοξα αποτελέσματα.» Η επίτευξη του στόχου αυτού προϋποθέτει σωστή ενημέρωση από υπεύθυνα άτομα, συνειδητοποιημένες αποφάσεις και σκέψεις ώστε η δωρεά ιστών και οργάνων να αγγίξει το ύψιστο σημείο αναφοράς. Αν σκεφτεί κανείς ότι μια εθελοντική δωρεά μυελού των οστών/αιμοποιητικών κυττάρων, η οποία διαδικασία διαρκεί μόνο λίγα λεπτά από τον χρόνο ενός ανθρώπου, μπορεί να σώσει έναν συνάνθρωπό του από το θάνατο, τότε πραγματικά κορυφώνεται στα ύψη το συναίσθημα της ικανοποίησης και αγαλλίασης της ψυχής ενός ανθρώπου. Βέβαια, παίζει σημαντικό ρόλο πρώτα απ όλα η ευαισθητοποίηση, έπειτα το επίπεδο μόρφωσης και αντίληψης των πραγμάτων και τέλος η αποβολή της αίσθησης του φόβου για τη διαδικασία της δωρεάς και κυρίως για το τελευταίο στάδιο όπου γίνεται η συλλογή μυελού από τον δότη. Αν σκεφτεί κανείς όμως ότι μπροστά στη διαδικασία που είναι τόσο απλή, καθόλου χρονοβόρα και ο πόνος ελάχιστος τότε απαλλάσσεις έναν άνθρωπο ενήλικα ή και παιδί από μεταγγίσεις, πόνο σωματικό και ψυχικό μιας ζωής τότε αξίζει να το σκεφτεί καλύτερα. Σκοπός της πτυχιακής εργασίας είναι η καταγραφή και διερεύνηση στοιχείων που αφορούν τη Μεταμόσχευση Μυελού των Οστών από ασθενείς που παρακολουθούνται από Αιματολόγους Ιατρούς του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων, καθώς και ο βαθμός ικανοποίησης των ασθενών από τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας του Νοσοκομείου. Θα εξεταστεί σαν παράδειγμα το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων, το οποίο δεν έχει τη δυνατότητα να διενεργεί μεταμοσχεύσεις παρά μόνο την προετοιμασία του ασθενή και τη παρακολούθηση αυτού μετά τη μεταμόσχευση. Το Νοσοκομείο συνεργάζεται με μεταμοσχευτικά κέντρα της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού. Στο πρώτο κεωάλαιο, θα γίνει αναφορά στη Μεταμόσχευση Μυελού των Οστών και συγκεκριμένα στη σημασία προσφοράς μυελού των οστών, στην ανατομία του μυελού, 1

9 στην ιστορία των μεταμοσχεύσεων, στη διαδικασία, τα είδη και τα προβλήματα της Μεταμόσχευσης μυελού των οστών. Στο δεύτερο κεωάλαιο. θα γίνει αναφορά στη Δωρεά μυελού των οστών, στη Διεθνή και εσωτερική καταγραφή των αιμοποιητικών κυττάρων, στις πληροφορίες σχετικές με τη δωρεά, ποιος μπορεί να γίνει δότης, στην εύρεση συμβατού δότη και στο θεσμικό πλαίσιο μεταμόσχευσης μυελού των οστών μαζί με τις αλλαγές στον Νόμο. Στο τρίτο κεφάλαιο, θα γίνει παρουσίαση της Αιματολογικής Κλινικής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων στην οποία πραγματοποιήθηκε η έρευνα και θα γίνει αναφορά στις δαπάνες και την υγειονομική περίθαλψη μεταμοσχευθέντων και μη ασθενών. Στο τέταρτο κεφάλαιο, αναωέρεται ο σχεδιασμός και το μεθοδολογικό πλαίσιο της έρευνας, ο σκοπός και τα εργαλεία της, το μέγεθος του δείγματος καθώς και άλλα στοιχεία που σχετίζονται με την έρευνα. Επιπλέον, θα γίνει ανάλυση των δεδομένων που συλλέχθηκαν. Τέλος, θα εξαχθούν τα συμπεράσματα που απορρέουν από την έρευνα και τι μπορούμε να προτείνουμε. 2

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ 1.1 Σημασία προσφοράς μυελού των οστών Ένας μεγάλος αριθμός συνανθρώπων μας, μεταξύ των οποίων πολλά παιδιά, πεθαίνει από σοβαρά αιματολογικά νοσήματα γιατί ο μυελός του, το «εργοστάσιο» που φτιάχνει τα κύτταρα του αίματός του, παρουσιάζει σοβαρή βλάβη. Η εξέλιξη της επιστήμης δίνει σήμερα τη δυνατότητα να σωθούν αυτοί οι άνθρωποι προσφέροντας κάτι μικρό από έναν οργανισμό. Η εθελοντική δωρεά μυελού των οστών/ αιμοποιητικών κυττάρων είναι μια δωρεά παρόμοια με εκείνη της αιμοδοσίας, στην οποία κορυφώνεται η προσφορά ενός ανθρώπου προς ένα συγκεκριμένο συνάνθρωπό του στον οποίο χαρίζει πραγματικά τη ζωή. «Οι μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών έχουν φύγει πια από τις αιματολογικές κακοήθειες και έχουν περάσει σε άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις. Σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα με τις καλλιέργειες ιστών και κυττάρων θα θεραπεύονται νοσήματα που δεν θεραπεύονται σήμερα και αφορούν καρδιολογικά, νευρολογικά και κληρονομικά μεταβιβάσιμα νοσήματα.», επισημαίνει ο κ. Νικηφοράκης Εμμανουήλ, Διευθυντής Αιματολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Ευαγγελισμός». 1.2 Ανατομία του μυελού των οστών Μυελός των οστών ονομάζεται ο ρευστός ιστός που βρίσκεται μέσα στα οστά, κυρίως στα οστά της λεκάνης και του στέρνου και περιέχει αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα, δηλαδή τις πρόδρομες μορφές των λευκών αιμοσφαιρίων (για καταπολέμηση μολύνσεων), των ερυθρών αιμοσφαιρίων (μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς) και των αιμοπεταλίων (για να σταματούν οι αιμορραγίες) που κυκλοφορούν στο αίμα. Αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα υπάρχουν σε μικρό ποσοστό και στο αίμα, ενώ αρκετά μεγάλος αριθμός τους ανευρίσκεται και στο αίμα του ομφάλιου λώρου. Αυτά τα κύτταρα όταν μεταμοσχεύονται σε ασθενείς δημιουργούν νέο υγιή μυελό. (Γαρδίκας, 1989) Ο μυελός των οστών συνίσταται στον ενεργό αιμοποιητικά μυελό ή ερυθρό μυελό (αιματοκύτταρα και λιποκύτταρα) και στον ωχρό μυελό (λιποκύτταρα). Η κυτταροβρίθεια του μυελού των οστών αναφέρεται ως η αναλογία των αιματοκυττάρων προς τα λιποκύτταρα στον ερυθρό μυελό. Γενικά, η κυτταροβρίθεια του μυελού των οστών 3

11 μειώνεται όσο αυξάνεται η ηλικία. Ένας απλός κανόνας που ακολουθείται είναι ότι το ποσοστό του λίπους σε ένα δείγμα μυελού των οστών είναι αριθμητικά ίσο με την ηλικία του ασθενούς σε χρόνια. Η κοιλότητα του μυελού των οστών περιέχει ένα ευρύ δίκτυο αγγειακών καναλιών, των κολποειδών, που διαχωρίζουν σωρούς αιματοκυττάρων και λιποκυττάρων. Τα κολποειδή και τα κύτταρα ενώνονται από τους ινοβλάστες(κύτταρα συνδετικού ιστού που παράγουν ίνες κολλαγόνου). Τα κυτταροπλάσματα των ινοβλαστών δημιουργούν ένα δικτυωτό πλέγμα το οποίο αποτελεί την περιοχή όπου μπορεί να βρεθούν τα αιματοκύτταρα. Η εξωκυττάρια ουσία αποτελείται από κολλαγόνο και κολλώδεις πρωτεΐνες όπως λαμινίνη, φιμπρονεκτίνη, αιμονεκτίνη και πρωτεογλυκάνες. Οι πρωτεΐνες αυτές πιστεύεται ότι συνδέονται με τα αιματοκύτταρα. Η απώλεια της σύνδεσης των ώριμων αιμοκυττάρων με τις πρωτεΐνες φαίνεται ότι πυροδοτεί την απελευθέρωση των ώριμων αιματοκυττάρων στην κυκλοφορία. Η απελευθέρωση αυτή πραγματοποιείται διαμέσων του τοιχώματος των κολποειδών, που αποτελείται από μια μονή στοιβάδα ενδοθηλιακών κυττάρων που έχουν διακυτταρικά διαστήματα και κυτταροπλασματικούς πόρους που επιτρέπουν την διαφυγή ώριμων αιμοκυττάρων στην κυκλοφορία. Τα κολποειδή οδηγούν σε ένα κεντρικό κόλπο που εκβάλλει σε μια επιχώρια φλέβα από την οποία το προϊόν του μυελού εισάγεται στη συστηματική φλεβική κυκλοφορία. Ο μυελός διατρέφεται από αρτηρίες του οστού και του περιοστέου, κλάδους μυϊκών αρτηριών, που διακλαδίζονται σε τριχοειδή τα οποία αναστομώνονται τελικά με τους κόλπους του μυελού. (Μπουραντάς, 2000) 1.3 Ιστορία των μεταμοσχεύσεων Η προϊστορία Μεταμοσχεύσεων μυελού των οστών ξεκινάει το 1891 με τους Brown- Sequard και D. Arsenaval οι οποίοι χορήγησαν μυελό από το στόμα. Κατόπιν στην εποχή του 1937 ο καθηγητής Schretzenmay χορήγησε μυελό των οστών σε ασθενείς που έπασχαν από παρασιτικές λοιμώξεις. Έπειτα, το 1939 ο Osgood δοκίμασε, με έναν πρωτότυπο για εκείνη την εποχή τρόπο, να χρησιμοποιήσει την ενδοφλεβική διαδικασία. Με αυτό τον τρόπο, ο Bernard, το 1944, εμπνεύστηκε την χορήγηση μυελού των οστών ενδομυελικά, προσεγγίζοντας έτσι το πρόβλημα από την πηγή του. Οι πρώτες πειραματικές προσπάθειες για μεταμόσχευση μυελού των οστών γίνονται το Η ανακάλυψη του μείζονος συμπλέγματος ιστοσυμβατότητας συνέβαλλαν 4

12 σημαντικά στην πρόοδο των μεταμοσχεύσεων μυελού των οστών. (Θεοδωρακοπούλου, εκδ. Γιοβάνη) Το 1990 οι μεταμοσχεύσεις έλαβαν ιδιαίτερη αναγνώριση με την απονομή του βραβείου Nobel στους J. Marey και Ε. Donald Thomas για τη συνεισφορά τους στη μεταμόσχευση μυελού των οστών, ( 10/04/08) 1.4 Μεταμόσχευση μυελού των οστών Η μεταμόσχευση μυελού των οστών είναι μια ριζική θεραπευτική μέθοδος που στοχεύει στο να εξασφαλίσει στο δέκτη ένα φυσιολογικό αιμοποιητικό και ανοσολογικό σύστημα. Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία ορισμένων περιπτώσεων καρκίνου και ιδιαίτερα για τις λευχαιμίες και τα λεμφώματα. Η μεταμόσχευση μυελού των οστών περιλαμβάνει μεταμόσχευση κυττάρων από όλες τις σειρές του αιμοποιητικού συστήματος. Τα κακοήθη αιματολογικά νοσήματα στα οποία έχει ένδειξη η μεταμόσχευση είναι: Οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία Οξεία μυελογενής λευχαιμία Χρόνια μυελογενής λευχαιμία τύπου ενηλίκου Μυελοδυσπλαστικά σύνδρομα Λεμφώματα( Hodgkin s, Non- Hodgkin s ). (Blackwell, 2006) Υπάρχουν και κάποια καλοήθη αιματολογικά νοσήματα στα οποία έχει ένδειξη η μεταμόσχευση μυελού των οστών όπως: Σύνδρομα μυελικής ανεπάρκειας Μεσογειακή και δρεπανοκυτταρική αναιμία Ανοσοανεπάρκειες Μεταβολικά νοσήματα. (Nolan, 2002) Ιστορικά οι μεταμοσχεύσεις αυτές γίνονταν με τη χρήση κυττάρων από το μυελό των οστών ο οποίος λαμβανόταν με παρακεντήσεις από τα οστά του δότη, κάτω από γενική αναισθησία. Κατά την τελευταία δεκαετία έχει αναπτυχθεί μια άλλη μέθοδος όπου τα κύτταρα τα οποία είναι απαραίτητα για τη μεταμόσχευση περισυλλέγονται από το περιφερικό αίμα του δότη και όχι πλέον απ ευθείας από τον μυελό. Ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η συλλογή αυτή είναι σχετικά απλός και ουσιαστικά ακίνδυνος. Δίδεται αρχικά στον δότη μια μικρή δόση ενός φαρμάκου που ονομάζεται παράγοντας αναπτύξεως (filgrastim ή G-CSF) ο οποίος έχει την ικανότητα να κινητοποιεί τα αρχέγονα πολυδύναμα κύτταρα από τον μυελό και τα κάνει να βγούνε έξω στο περιφερικό αίμα και να ευρίσκονται μέσα στο κυκλοφοριακό σύστημα. 5

13 Όταν γίνει η προετοιμασία αυτή, ο δότης ενώνεται απλά με ένα μηχάνημα που ονομάζεται διαχωριστής κυττάρων και ο οποίος μπορεί και περισυλλέγει από την κυκλοφορία τα πολυδύναμα, αρχέγονα κύτταρα που είναι αναγκαία για τη μεταμόσχευση. Οι γιατροί όταν άρχισαν να εφαρμόζουν τη δεύτερη και νεότερη αυτή μέθοδο αντιλήφθηκαν ότι ο νέος μυελός που μεταμοσχευόταν στον ασθενή λειτουργούσε πιο γρήγορα γεγονός που φαινομενικά τουλάχιστον οδηγούσε σε πιο γρήγορη ανάρρωση του ασθενούς και πιθανόν σε καλύτερα αποτελέσματα. Όμως αυτό έπρεπε να αποδειχθεί με ιατρικές θεραπευτικές δοκιμές. Η σημασία της τεκμηρίωσης αυτής είναι πολύ μεγάλη διότι με αυτόν τον τρόπο θα άλλαζε ριζικά ο τρόπος με τον οποίο γίνονται οι μεταμοσχεύσεις. Ανάμεσα στο 2000 και 2001 έγινε μια βαρυσήμαντη μελέτη από γιατρούς διαφόρων νοσοκομείων των Ηνωμένων Πολιτειών. Μεταξύ Μαρτίου 1996 και Ιουλίου 1999 μεταμόσχευσαν 172 ασθενείς ηλικιών από 12 έως 55 ετών. Οι ασθενείς έπασχαν από διάφορες μορφές αιματολογικών καρκίνων, λευχαιμίας και λεμφώματος για τους οποίους ήταν απαραίτητο να γίνει αλλογενής μεταμόσχευση του μυελού των οστών. (Όβτηρδείΐ, 2006) 13ΕΕΛΠε»α ) ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ Καια π μι ταμυσχηντη μι*λού των οστών, ο χιιΐκινιχύς ή μη η»<σκ*ογΐ!ίό; μυάό; των οοτών αντικαθίσταται it* ιητή μιτλό. Ilyiv τη μιταμύαχτυση. ο μη ητ*ηθλσγ»ίό; μντλός τον δέκτη ί.τάσχοντοςι χαταστρίη*τοι μ* χημι μ^μαπέία ή gnóioof ( asi ία, Ο υγιή; μ νύύς των οοτών,τμί.τιι να Μινλος taw Λότη Μνσχα Η μά&χλΐ β ο φ ά τη 4t\4ww ταυ - χΐ /Μ*σν νο (JrT/ryfi**L'i'v puxydflta (ποναύβτγή & ΙΊΟμιοτής «ϊΐ<.tugooxrtki file aso ««oto Λότη τίττ OSÓ τον ασθενή njóowv η πάθηση ήταν avtvfiyíó;. Asó το κτχιο μ,-τοβ*«να f»(<uyidi i έως και 1λιτμο μνώον των οστών μ* μία σόΐ)ΐγγα. Ληνη Wav μιντλον Ο μινλος των αστώνχομιηιιέται καττιθπανστηνxvx)ix(i\xa τοναίματος μ* έιτιν Katkrr)üü. Τα χάτταμα roo μ vtxoú μίχμι n j xaitonjreí των οστών, Λχον χολλαλλοατάζονται. Μίχχκ να av/iart αϊτό, o Mtkvrfc «ww rsmvmxá nirnftfc «λαιμώ&ις. ΚαΟιτηςας 1.5 Είδη μεταμόσχευσης μυελού των οστών Υπάρχουν διάφοροι τύποι μεταμόσχευσης μυελού των οστών, ανάλογα με την προέλευση του μοσχεύματος. Υπάρχουν είδη μεταμόσχευσης όπως, η αλλογενής, η αυτόλογη και οι μονάδες ομφαλοπλακουντιακού αίματος. Η μεταμόσχευση μυελού των οστών γίνεται σε περιπτώσεις όπου η ασθένεια δείχνει ότι θα Εικόνα 1: 7/04/08 6

14 ξαναεμφανιστεί και γίνονται σε ιατρικά κέντρα ή νοσοκομεία. Σε περίπτωση χρησιμοποίησης μονάδων ομφαλοπλακουντιακού αίματος, αυτές έχουν συλλεγεί από τον ομφάλιο λώρο νεογέννητων, και μετά την επεξεργασία που έχουν υποστεί, φυλάσσονται καταψυγμένες στις ειδικές «Τράπεζες», ώστε να χορηγηθούν και πάλι με ενδοφλέβια έγχυση στους ασθενείς για τους οποίους είναι κατάλληλες. ( 29/04/08) Η αλλογενής μεταμόσχευση γίνεται με το μυελό κάποιου συμβατού δότη, που συνήθως είναι από τα μέλη της οικογένειας(αδέρφια), εφόσον υπάρχει συμβατότητα. Σε περιπτώσεις που πρέπει να γίνει αλλογενής μεταμόσχευση και δεν υπάρχει συμβατότητα με τα μέλη της οικογένειας, τότε αναζητείται συμβατός δότης μέσω διεθνούς τράπεζας δοτών μυελού. Το άλλο είδος μεταμόσχευσης είναι η αυτόλογη μεταμόσχευση, το εντελώς τελευταίο μέτρο θεραπείας που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση των κακοηθών νοσημάτων του αιμοποιητικού συστήματος. Κατατάσσεται, γενικά, στις ελπιδοφόρες τεχνικές της θεραπευτικής αντιμετώπισης πολλών κακοηθών νοσημάτων. Έχει ήδη κατά πολύ βοηθήσει στους χειρισμούς και την παρακολούθηση των αρρώστων, από την πείρα που αποκτήθηκε με τις μεταμοσχεύσεις αλλογενούς μυελού των οστών. Επιπλέον, εμφανίζει το πλεονέκτημα ότι παρουσιάζει πιο σπάνιες και μικρότερης διάρκειας ανοσολογικές επιπλοκές και κυρίως έχει το πλεονέκτημα ότι μπορεί να γίνει σε αρρώστους μεγαλύτερης ηλικίας, ενώ είναι η μόνη εναλλακτική λύση για τους αρρώστους που δεν έχουν HLA- Συμβατό δότη. Σήμερα, τείνει να θεωρηθεί σαν η θεραπεία εκλογής για τους αρρώστους που δεν μπορούν να κάνουν αλλογενή μεταμόσχευση, είτε λόγω έλλειψης συμβατού δότη, είτε λόγω μεγάλης ηλικίας. (Nolan, 2002) Οι ασθενείς υποβλήθηκαν όλοι στις κλασσικές προπαρασκευαστικές χημειοθεραπείες ή και ακτινοθεραπείες που γίνονται πριν τη μεταμόσχευση. Οι προπαρασκευαστικές αυτές θεραπείες έχουν σαν στόχο να καταστρέψουν μέχρι και το τελευταίο καρκινικό κύτταρο στον οργανισμό. Όμως κατά την διαδικασία αυτή καταστρέφεται και ο μυελός των οστών του ασθενούς. Γι αυτό είναι απαραίτητο να γίνει μεταμόσχευση κυττάρων του μυελού διαφορετικά ο ασθενής δεν θα επιβιώσει απλά διότι δεν θα μπορεί να παράγει τα αναγκαία για τη ζωή στοιχεία του αίματος (ερυθρά αιμοσφαίρια, αιμοσφαιρίνη, αιμοπετάλια, λευκά αιμοσφαίρια). 7

15 Οι ασθενείς της μελέτης κατανεμήθηκαν τυχαία στο να πάρουν είτε το κλασσικό μόσχευμα (το μυελό των οστών) είτε τα περιφερικά αρχέγονα κύτταρα του μυελού τα οποία κινητοποιήθηκαν και περισυλλέγησαν από το ειδικό μηχάνημα από τον δότη. Ακολούθως οι γιατροί παρακολούθησαν και μελέτησαν την εξέλιξη των δυο ομάδων των ασθενών. Τα ευρήματα τους ήταν τα ακόλουθα: Η ανάκαμψη των λευκών αιμοσφαιρίων και ιδιαίτερα των ουδετερόφιλων (ομάδα των λευκών αιμοσφαιρίων που είναι πολύ σημαντικά για την άμυνα του οργανισμού) όπως επίσης και των αιμοπεταλίων ήταν σημαντικά ταχύτερη με την χρήση περιφερικών κυττάρων, Η συνολική επιβίωση των ασθενών στα δυο χρόνια από την μεταμόσχευση ήταν ψηλότερη στην ομάδα με τα περιφερικά κύτταρα (66%) παρά στην ομάδα με την παλαιά μέθοδο με χρήση μυελού (54%), χωρίς αυτό να έχει στατιστικώς σημαντική διαφορά, Οι ασθενείς που παρέμειναν χωρίς υποτροπή, δηλαδή επανεμφάνιση της νόσους τους, στα δυο χρόνια ήταν περισσότεροι στην ομάδα που πήραν περιφερικά κύτταρα (65%) παρά στην ομάδα που πήρε μυελό (45%) χωρίς όμως πάλι η διαφορά αυτή να έχει στατιστικώς σημαντική αξιολόγηση, Η εκδήλωση μιας πολύ σοβαρής επιπλοκής που συναντάται μετά την μεταμόσχευση μυελού των οστών είναι η νόσος του δότη κατά του ξενιστή. Και στις δυο ομάδες η εκδήλωση της νόσου αυτής, τόσο στην οξεία της μορφή όσο και στην χρόνια της μορφή, ήταν ανάλογη, ( 15/04/08) 1.6 Προβλήματα μετά την μεταμόσχευση μυελού των οστών Η νόσος του δότη κατά του ξενιστή οφείλεται στην αντίδραση των Τ-λεμφοκυττάρων του δότη κατά των ιστικών αντιγόνων του ξενιστή (ο ασθενής είναι ο ξενιστής) και μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια. Επίσης είναι μια νόσος που μπορεί να απειλήσει τη ζωή επηρεάζοντας διάφορα όργανα του ασθενούς. (Gtatwohl, Hermans, et al., 1998) Η οξεία μορφή της νόσου εμφανίζεται μέσα σε 100 μέρες από τη μεταμόσχευση μυελού των οστών και προσβάλλει το δέρμα, το γαστρεντερικό σωλήνα και το ήπαρ. Αρχικά εκδηλώνεται με εξάνθημα από το δέρμα, εντοπισμένο στα άκρα ή γενικευμένο, που μπορεί να καταλήξει σε αποφολιδωτική ερυθροδερμία. Ακολουθούν πυρετός, διάρροιες, κοιλιακό άλγος και ειλεός. Η βαρύτητα της οξείας νόσου μοσχεύματος κατά ξενιστή εξαρτάται από 8

16 το βαθμό ιστοσυμβατότητας μεταξύ δότη και δέκτη. Χωρίς θεραπεία η οξεία μορφή προκαλεί το θάνατο στο 50% των μεταμοσχευθέντων ασθενών. Η αντιμετώπιση της νόσου γίνεται με ανοσοκατασταλτική θεραπεία, αφού πρόκειται για μια νόσο που προκαλείται με ανοσολογικό μηχανισμό. Η μεθοτρεξάτη, η κυκλοσπορίνη και τα γλυκοκορτικοειδή είναι οι πιο αποτελεσματικοί χημειοθεραπευτικοί παράγοντες. Η θεραπεία διαρκεί 6-12 μήνες και στο διάστημα αυτό πρέπει να παρακολουθούνται τα επίπεδα της κρεατινίνης, γιατί η κυκλοσπορίνη είναι νεφροτοξικό φάρμακο. Ακόμη έχει χρησιμοποιηθεί η αντιθυμοκυτταρική σφαιρίνη ζώων και μονόκλωνα αντισώματα κατά των Τ-λεμφοκυττάρων, ενώ πρόσφατα έχουν αναπτυχθεί μέθοδοι για την αφαίρεση των Τ- λεμφοκυττάρων από το μόσχευμα. Η χρόνια μορφή της νόσου του δότη κατά του ξενιστή επέρχεται μετά τις πρώτες 100 μέρες από τη μεταμόσχευση μυελού των οστών και προσβάλλει το % των ασθενών με συμβατό δότη. Είναι πολυσυστηματική νόσος και προσβάλλει το δέρμα, τον κερατοειδή, το βλεννογόνο του στόματος, τον οισοφάγο, το λεπτό και παχύ έντερο, το ήπαρ και τους πνεύμονες. Ιστολογικά οι βλάβες προσομοιάζουν αυτές της σκληροδερμίας και του δερματικού ερυθηματώδους λύκου. Η θεραπεία περιλαμβάνει χορήγηση πρεδνιζόνης, κυκλοσπορίνης, μονοκλωνικών αντισωμάτων και ακτινοβολία. Μια άλλη επιπλοκή της μεταμόσχευσης μυελού των οστών είναι η απόρριψη του μοσχεύματος. Μπορεί να παρατηρηθεί σε μέρες ή εβδομάδες από τη μεταμόσχευση και ενώ το μόσχευμα είχε ήδη αρχίσει να παράγει νέα κύτταρα. Μπορεί να οφείλεται σε ανεπαρκή ανοσοκατασταλτική θεραπεία πριν τη μεταμόσχευση, σε ευαισθητοποίηση του δέκτη από μεταγγίσεις, σε μεταμόσχευση ανεπαρκούς αριθμού κυττάρων ή άλλο αίτιο. Εκδηλώνεται με μείωση του αριθμού των κυττάρων όλων των σειρών στο περιφερικό αίμα, ενώ η βιοψία μυελού δείχνει κυτταροπενία. Η προσβολή από λοιμώξεις των ασθενών που υποβάλλονται σε μεταμόσχευση είναι πολύ συχνή. Τον πρώτο μήνα, δηλαδή κατά την διάρκεια της απλασίας του μυελού και της πανκυτταροπενίας στο αίμα, οι ασθενείς προσβάλλονται συχνότερα από βακτηριδιακές λοιμώξεις και μυκητιάσεις των εν τω βάθει οργάνων και από Pneumonocystis carinii. Στην περίοδο αυτή είναι ακόμη η προσβολή των ασθενών από τον ιό του έρπητα. Μετά από το δεύτερο μήνα εμφανίζεται συχνά πνευμονίτιδα, ιδιαίτερα αν ο ασθενής παρουσιάσει νόσο μοσχεύματος κατά ξενιστή. Η λοίμωξη προέρχεται συνήθως από την υποτροπή παλιότερης λοίμωξης από τον ιό και είναι δυνατό να οδηγήσει στο θάνατο από βαριά αναπνευστική δυσχέρεια. Εια την αποφυγή της λοίμωξης γίνεται προσπάθεια το μόσχευμα και τα παράγωγα αίματος που μεταγγίζονται να προέρχονται από 9

17 οροαρνητικούς δότες. Όταν η λοίμωξη εκδηλωθεί γίνεται προσπάθεια να αντιμετωπιστεί με χορήγηση ανοσοσφαιρινών και ενός νέου αντιικού παράγοντα, της γανκυκλοβίρης. Πολλούς μήνες ή χρόνια μετά τη μεταμόσχευση μυελού των οστών μπορεί οι ασθενείς να προσβληθούν από τον ιό της ανεμοβλογιάς- έρπητα ζωστήρα ή από Όγ3γπ(+) βακτήρια, κυρίως αν πάσχουν από χρόνια νόσο μοσχεύματος κατά ξενιστή. Η νόσος απόφραξης των ηπατικών αγγείων επέρχεται στο 25% των μεταμοσχευθέντων ασθενών και η διάγνωση γίνεται με βιοψία του ήπατος. Είναι συχνή σε ασθενείς που έλαβαν υψηλές δόσεις χημειοθεραπευτικών πριν τη μεταμόσχευση μυελού οστών. Εκδηλώνεται με επώδυνη ηπατομεγαλία και διαταραχή της ηπατικής λειτουργίας, που οδηγεί σε προοδευτικά επιδεινούμενη ηπατική ανεπάρκεια, ασκίτη και θάνατο στο 30% των ασθενών. Ειδική θεραπεία δεν υπάρχει και τα αντιπηκτικά προσφέρουν μικρή μόνο βοήθεια. Υποτροπή της λευχαιμίας. Οι ασθενείς που αντιμετωπίστηκαν με μεταμόσχευση μυελού μετά τη 2η ύφεση της οξείας λευχαιμίας και δεν κατέληξαν από άλλη αιτία, θα οδηγηθούν σε υποτροπή της νόσου σε ποσοστό ως και 70%. Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος τον πρώτο και τον δεύτερο χρόνο μετά την μεταμόσχευση, ενώ τα επόμενα χρόνια μειώνεται. Αντίθετα, σε ασθενείς με ΟΜΑ (οξεία μυελογενή λευχαιμία) που αντιμετωπίστηκαν με μεταμόσχευση μυελού των οστών στην 1η ύφεση της νόσου ή σε ασθενείς με ΧΜΛ (χρόνια μυελογενή λευχαιμία) στη χρόνια φάση, ο κίνδυνος υποτροπής είναι 15-20%. Γενετικές μελέτες έδειξαν ότι στην υποτροπή της νόσου τα λευχαιμικά κύτταρα προέρχονται είτε από υπολειμματικό κλώνο είτε από τα κύτταρα του μοσχεύματος. Για το τελευταίο, δεν έχει δοθεί κάποια επαρκή εξήγηση ως σήμερα. Άλλες επιπλοκές περιλαμβάνουν καταρράκτη, αμηνόρροια, στειρότητα, λευκοεγκεφαλοπάθεια, αιμορραγική κυστίτιδα και καρδιομυοπάθεια. Αυτές συνήθως οφείλονται στην χημειοθεραπεία και την ακτινοβολία που εφαρμόζονται πριν την μεταμόσχευση. (Μπουραντάς, 2000) 1.7 Δαπάνες μεταμόσχευσης Κάθε δαπάνη απαραίτητη για την αφαίρεση, μεταφορά και συντήρηση ιστών και οργάνων από ζώντα ή νεκρό δότη με σκοπό τη μεταμόσχευση βαρύνει τον ασφαλιστικό οργανισμό του λήπτη ή του υποψηφίου λήπτη. Αν αυτός είναι οικονομικά αδύνατος και ανασφάλιστος, οι δαπάνες καλύπτονται από ειδική πίστωση που εγγράφεται κάθε έτος στον Προϋπολογισμό του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας σε ειδικό κωδικό αριθμό και καταβάλλονται με βάση δικαιολογητικά που ορίζονται με απόφαση του Υπουργού Υγείας 10

18 και Πρόνοιας, ύστερα από γνώμη του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (Ε.Ο.Μ.) του άρθρου 15 του νόμου αυτού. Όταν η αφαίρεση αφορά ζώντα δότη, στις δαπάνες της προηγούμενης παραγράφου περιλαμβάνονται: Οι ιατρικές, εργαστηριακές και νοσηλευτικές δαπάνες πριν, κατά και μετά την αφαίρεση και εξαιτίας αυτής Τα έξοδα μετακίνησης και διαμονής του υποψηφίου δότη Κάθε θετική ζημία του υποψηφίου δότη εξαιτίας της αποχής του από την εργασία του, καθώς και οι αμοιβές για εξαρτημένη εργασία που ο υποψήφιος δότης στερήθηκε εξαιτίας της απουσίας του για την προετοιμασία και πραγματοποίηση της αφαίρεσης και την αποκατάσταση της υγείας του. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Υγείας και Πρόνοιας και Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων δύνανται να εξαιρούνται από τις περιοριστικές διατάξεις της νομοθεσίας που διέπει τους ασφαλιστικούς οργανισμούς, οι δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη και αποκατάσταση βλάβης της υγείας των ασφαλισμένων, δότη ή λήπτη, σε περιπτώσεις αφαίρεσης ιστών ή οργάνων με σκοπό την μεταμόσχευση, όπως δαπάνες επέμβασης, νοσηλείας, φυσιοθεραπείας και άλλες συναφείς. ( 28/04/08) 11

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΔΩΡΕΑ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ 2.1 Διεθνής καταγραφή αιμοποιητικών κυττάρων Η καταγραφή εθελοντών δοτών ξεκίνησε τη δεκαετία του 70 στην Ολλανδία, τις ΗΠΑ και την Μεγάλη Βρετανία. Σε κάθε κράτος, οι καταγραφόμενοι εθελοντές συγκεντρώνονται σε ένα κεντρικό αρχείο που αποτελεί την Εθνική «Δεξαμενή» της χώρας. Σήμερα, υπάρχουν 58 «Δεξαμενές» δοτών σε 43 χώρες και 39 «Τράπεζες» φύλαξης μονάδων ομφαλοπλακουντιακού αίματος σε 21 χώρες. Τα στοιχεία δοτών και μονάδων συγκεντρώνονται σε ένα Διεθνές Αρχείο, το οποίο έχει, σήμερα, καταγεγραμμένους περισσότερους από εθελοντές (συμπεριλαμβανομένων περίπου μονάδων ομφαλοπλακουντιακού αίματος). Όλες οι συνεργαζόμενες εθνικές «Δεξαμενές» έχουν πρόσβαση στο Διεθνές Αρχείο, ( 18/04/08) 2.2 Καταγραφή αιμοποιητικών κυττάρων στην Ελλάδα Ελληνικά μεταμοσχευτικά κέντρα που έχουν διεθνή άδεια λειτουργίας για πραγματοποίηση μη συγγενικών μεταμοσχεύσεων μυελού των οστών λειτουργούν στα Νοσοκομεία «Ο Ευαγγελισμός» και «Η Αγία Σοφία» στην Αθήνα, στο Νοσοκομείο «Παπανικολάου» στην Θεσσαλονίκη και στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών στο Pío. Από τη δεκαετία του 80 λειτούργησαν δυο «Δεξαμενές» δοτών, μια στην Αθήνα και μια στη Θεσσαλονίκη, στις οποίες αναφέρονταν οι εθελοντές που στρατολογούνται και τυποποιούνται σε 5 Κέντρα Δοτών. Από το τέλος του 2002, λειτουργεί μια κεντρική «Δεξαμενή» στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ), ο οποίος συντονίζει όλες τις μεταμοσχεύσεις στην χώρα μας. Οι καταχωρημένοι Έλληνες εθελοντές, στις 31/12/2007, ήταν , αριθμός που είναι εξαιρετικά μικρός αν αναλογιστεί κανείς τον συνεχώς αυξανόμενο αριθμό των ασθενών που χρειάζονται μεταμόσχευση μυελού των οστών. Μέχρι σήμερα, για το 95% των ασθενών που έχουν μεταμοσχευθεί, οι δότες προέρχονταν από Δεξαμενές του εξωτερικού. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι η αναζήτηση δοτών ανάμεσα σε άτομα με κοινή καταγωγή είναι αποτελεσματικότερη λόγω γενετικών ομοιοτήτων. Επομένως είναι επιτακτική η ανάγκη αύξησης των Ελλήνων δοτών προς όφελος των Ελλήνων ασθενών 12

20 αλλά και για την ουσιαστικότερη συμμετοχή της χώρας μας στη διεθνή προσπάθεια. ( 19/04/08) 2.3 Πληροφορίες σχετικές με τη δωρεά Πληροφορίες που πρέπει να παρέχονται για τη δωρεά ιστών ή/και κυττάρων: 1) Το πρόσωπο που είναι υπεύθυνο για τη διαδικασία της δωρεάς εξασφαλίζει ότι ο δωρητής έχει ενημερωθεί σωστά για εκείνες τουλάχιστον τις πτυχές που αφορούν τη δωρεά και την προμήθεια όπως ορίζονται. Οι πληροφορίες πρέπει να δίνονται πριν από την προμήθεια. 2) Οι πληροφορίες πρέπει να δίνονται από εκπαιδευμένο πρόσωπο, ικανό να τις μεταδώσει με τρόπο σαφή και κατάλληλο, με τη χρήση εύληπτων για το δότη όρων. 3) Οι πληροφορίες πρέπει να καλύπτουν το σκοπό και τη φύση της προμήθειας, τις συνέπειες της και τους κινδύνους που περικλείει, κλινικές αναλύσεις, εφόσον διενεργούνται, καταγραφή και προστασία των στοιχείων του δωρητή, ιατρικό απόρρητο, το θεραπευτικό σκοπό και τα δυνητικά οφέλη και τις πληροφορίες σχετικά με τις διασφαλίσεις που αποσκοπούν στην προστασία του δωρητή. 4) Πρέπει να επισημαίνεται στο δότη ότι δικαιούται να λάβει τα επιβεβαιωμένα αποτελέσματα των κλινικών αναλύσεων τα οποία πρέπει να εξηγούνται σαφώς. 5) Πρέπει να δίνονται πληροφορίες για το ότι είναι ανάγκη να απαιτείται η υποχρεωτική συναίνεση, βεβαίωση και εξουσιοδότηση ώστε να μπορέσει να πραγματοποιηθεί η προμήθεια ιστών ή/και κυττάρων. (Οδηγία 2004/23/ΕΚ) Ποιος μπορεί να γίνει δότης μυελού των οστών Δότες μυελού των οστών έχουν τη δυνατότητα να γίνουν άτομα ηλικίας ετών χωρίς προηγούμενο ιστορικό μεταδοτικών νοσημάτων. Η αφαίρεση γίνεται από ενήλικο πρόσωπο. Κατ εξαίρεση επιτρέπεται η αφαίρεση μυελού των οστών και από ανήλικο δότη, όταν πρόκειται για μεταμόσχευση σε αδελφό ή αδελφή του, εφόσον υπάρχει μεταξύ τους ιστοσυμβατότητα, η αφαίρεση είναι αναγκαία για τη ζωή του λήπτη, δεν υπάρχει άλλος διαθέσιμος ιστοσυμβατός δότης, ο οποίος να έχει τη δικαιοπρακτική ικανότητα να παράσχει έγκυρα τη συναίνεσή του στη μεταμόσχευση και συναινούν σε αυτή και οι δυο γονείς, έστω και αν μόνο ο ένας έχει την επιμέλεια του ανήλικου τέκνου. Αν δεν υπάρχουν γονείς ή αν και οι δυο έχουν έχουνε εκπέσει από τη γονική μέριμνα, η συναίνεση παρέχεται από τον επίτροπο, ύστερα από απόφαση του 13

21 εποπτικού συμβουλίου. Ο ανήλικος που έχει συμπληρώσει το δωδέκατο έτος της ηλικίας του, συναινεί και αυτός στην αφαίρεση. (ΦΕΚ 174/Α799) Η διαδικασία είναι απλή. Οι ενδιαφερόμενοι συμπληρώνουν τη δήλωση για την εθελοντική δωρεά κατά την οποία λαμβάνεται ένα μικρό δείγμα αίματος από τον εθελοντή δότη για να προσδιοριστούν τα αντιγόνα ιστοσυμβατότητας. Τα αποτελέσματα της εξέτασης και τα στοιχεία του δότη καταχωρούνται στο αρχείο δοτών που τηρείται στον Ε.Ο.Μ Εύρεση συμβατού δότη μυελού των οστών Μόνο σε ποσοστό 30% των περιπτώσεων είναι δυνατή η ανεύρεση συμβατού δότη μεταξύ των μελών της οικογένειας του ασθενούς. Η πιθανότητα να ταιριάζει δότης με τον ασθενή είναι πολύ μικρή και εξαρτάται από το πόσο συχνός ή σπάνιος είναι ο ιστικός τύπος του ασθενή. Σε οποιαδήποτε φάση της διαδικασίας ο εθελοντής δότης μπορεί να αναιρέσει τη δήλωσή του για δωρεά οργάνων, ιστών ή κυττάρων, γι αυτό και οφείλει να λαμβάνει μια συνειδητή απόφαση. Οι ευαισθητοποιημένοι πολίτες μπορούν να προσέρχονται στα Τμήματα Ανοσολογίας και Ιστοσυμβατότητας για να πραγματοποιούν την εξέταση και να γίνονται Διεθνείς Δότες Μυελού των Οστών. Ο διεθνής δότης μπορεί να κληθεί οποιαδήποτε στιγμή για οποιοδήποτε παιδί ή ενήλικα χρειάζεται μεταμόσχευση μυελού των οστών χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση. Σε περίπτωση εύρεσης συμβατού δότη, η λήψη του μυελού γίνεται με οστική παρακέντηση κάτω από γενική ή ραχιαία αναισθησία από ειδικούς αιματολόγους. Ο δότης εξετάζεται μια μέρα πριν από τη λήψη και παραμένει στο νοσοκομείο μέχρι την επόμενη της λήψης. Συλλέγεται το 3%-5% του συνόλου του μυελού των οστών, χωρίς επιπτώσεις στην υγεία του πέρα από έναν ελαφρύ μυοσκελετικό πόνο στη λεκάνη διάρκειας περίπου μιας βδομάδας. Ο μυελός του δότη αναγεννάται πλήρως μέσα σε 4-6 βδομάδες. ( ethnodata. gr, 17/04/08) 2.4 Θεσμικό πλαίσιο μεταμόσχευσης μυελού των οστών Για τις μεταμοσχεύσεις ιστών και οργάνων ισχύει ο Νόμος 2737/1999. (ΦΕΚ 174/Α799) Επίσης, η Ελλάδα, στο Στρασβούργο (24/01/2002) στο Συμβούλιο της Ευρώπης έχει υπογράψει το Πρόσθετο Πρωτόκολλο της σύμβασης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη βιοϊατρική σχετικά με τις Μεταμοσχεύσεις ιστών και οργάνων, χωρίς όμως να το έχει ενσωματώσει στην εσωτερική της νομοθεσία ακόμη. 14

22 Τέλος, η Κοινοτική Οδηγία 2004/23/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του συμβουλίου της 31ης Μαρτίου 2004 ρυθμίζει τα πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας σχετικά με τη δωρεά, προμήθεια, τον έλεγχο, την επεξεργασία, τη συντήρηση, την αποθήκευση και την διανομή ανθρώπινων ιστών και κυττάρων (όχι όμως και οργάνων προς μεταμόσχευση) Αλλαγές στο Νόμο περί Μεταμοσχεύσεων μυελού των οστών Την αναδιοργάνωση όλου του συστήματος των μεταμοσχεύσεων που ισχύει στη χώρα μας προώθησε το Υπουργείο Υγείας με νομοσχέδιο το έτος 2007 θέλοντας να κάνει μερικές πολύ ουσιαστικές αλλαγές στον Νόμο 2737/1999 που ισχύει μέχρι και σήμερα. Έπειτα από μια επίπονη διαδρομή με έντονες συγκρούσεις, το σχέδιο νόμου με τη σύμφωνη γνώμη του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ) έχει ολοκληρωθεί χωρίς όμως να έχει ψηφιστεί ώστε να ισχύσει αν και το χρονικό διάστημα που πέρασε ήταν αρκετό. Οι αλλαγές που προτείνει μεταξύ άλλων είναι: Προβλέπει τη δυνατότητα δωρεάς οργάνων και από συγγενείς τετάρτου βαθμού. Σήμερα η δωρεά οργάνων από ζώντες δότες επιτρεπόταν μόνο σε συγγενείς έως δευτέρου βαθμού, δηλαδή του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος. Παρότι είχε τεθεί και το θέμα της δωρεάς από συναισθηματικούς δότες (φίλους, ζευγάρια κτλ.), δεν υιοθετήθηκε από την ηγεσία του Υπουργείου Υγείας. ^ Δίνει τη δυνατότητα μεταμοσχεύσεων αιμοποιητικών κυττάρων (μυελού των οστών, περιφερικό αίμα, πλακούντα κτλ.) και από μη συγγενείς δότες. Παρότι μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί ανάλογες μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών κυρίως σε παιδιά, δεν υπήρχε το απαραίτητο θεσμικό πλαίσιο, με συνέπεια να δημιουργούνται διάφορα προβλήματα και καθυστερήσεις. Ειδικές ρυθμίσεις:» Προβλέπει να προτάσσεται στη λίστα αναμονής ένας ασθενής που έχει ανάγκη για μεταμόσχευση μυελού των οστών, αν συγγενικό πρόσωπο του προσφέρει αντίστοιχο μόσχευμα για άλλον ασθενή. Η ρύθμιση αυτή αφορά μόνο στα αιμοποιητικά κύτταρα και όχι σε συμπαγή όργανα.» Επιτρέπεται πλέον στον ΕΟΜ να «αγοράζει» μυελό των οστών από άλλες χώρες για Έλληνα ασθενή και στη συνέχεια να διεκδικεί τα χρήματα από το ασφαλιστικό ταμείο του ασθενούς. Επιπλέον με τις ρυθμίσεις του νέου νομοσχεδίου: 15

23 Α Θα ενισχυθεί ο ΕΟΜ με ειδικούς ετηστήμονές για τη στελέχωση των νέων υπηρεσιών που θα αφορούν στο θέμα της διακίνησης των αιμοποιητικών κυττάρων. 4 Θα δημιουργηθεί εθνικό μητρώο και για των μυελό των οστών, στο οποίο θα συμπεριληφθούν εκτός από τους υποψήφιους λήπτες και οι εθελοντές ώστε να εκτιμάται η ιστοσυμβατότητά τους τόσο για την Ελλάδα όσο και για το εξωτερικό. 1 Δημιουργείται εθνικό σύστημα συλλογής, καταγραφής και αναζήτησης αιμοποιητικών κυττάρων. Μέχρι σήμερα η συλλογή και διάθεση μυελού των οστών στηρίζεται σε ένα άναρχο σύστημα το οποίο είναι διασπασμένο σε διάφορα αιματολογικά τμήματα. 4 Συντάσσεται ειδικό νομοθετικό πλαίσιο για τη δημιουργία δημόσιων μονάδων βλαστοκυττάρων. Σήμερα λειτουργούν αυτόνομα και χωρίς τον απαραίτητο κρατικό έλεγχο 17 ιδιωτικές τράπεζες ομφαλοπλακουντικού αίματος, περισσότερες από ότι σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη. Αποτέλεσμα είναι οι πολίτες να καταβάλλουν ιδιαίτερα υψηλό κόστος για τη φύλαξη των «βλαστικών» κυττάρων και ταυτόχρονα να μην τους κατοχυρώνει κανείς για το αν αυτά φυλάσσονται κάτω από τις ιδανικές συνθήκες. 1 Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει ειδική διευκρίνιση πως οι μεταμοσχεύσεις επιτρέπονται μόνο σε δημόσια νοσοκομεία και σε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου με κοινωφελή χαρακτήρα όπως είναι το «Ωνάσειο» και το «Νοσοκομείο Παπαγεωργίου» στη Θεσσαλονίκη. (Ευθυμιάδου, 2007) 2.5 Μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών ανά κέντρο για το έτος 2007 Τα 4 μεγάλα κέντρα μεταμόσχευσης μυελού των οστών, όπως προαναφέρθηκε, είναι ο Ευαγγελισμός, το Παπανικολάου, το Αγία Σοφία και το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών. Στο γράφημα 2.1 παρουσιάζεται ο αριθμός των μεταμοσχεύσεων που διενεργήθηκαν στην Ελλάδα ανά κέντρο για το έτος Παρατηρώντας το, διακρίνεται ότι οι περισσότερες μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών έγιναν στο Νοσοκομείο Ευαγγελισμός, 19 στο σύνολο, ίσως για το λόγο ότι υπάρχει εύκολη πρόσβαση αφού βρίσκεται στην πρωτεύουσα της Ελλάδας, παρέχει άριστες υπηρεσίες υγείας, κατάλληλες υποδομές, εξειδικευμένο εξοπλισμό αλλά και μια ομάδα από έμπειρο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό. Έπειτα ακολουθεί το Νοσοκομείο Παπανικολάου στη Θεσσαλονίκη στο οποίο διενεργήθηκαν 17 μεταμοσχεύσεις. Στην κατηγορία των πιο αξιόπιστων Νοσοκομείων 16

24 ανήκει και αυτό αφού στελεχώνεται από πολύ καλό επιστημονικό προσωπικό, διαθέτει άριστες εγκαταστάσεις και έχει εύκολη πρόσβαση σε αυτό οι περιοχές της Βόρειας Ελλάδας. Στο Νοσοκομείο Αγία Σοφία οι μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών αφορούσαν παιδιά αφού είναι το μοναδικό κέντρο στην Ελλάδα που ασχολείται μόνο με βρεφικές, παιδικές και προεφηβικές αιματολογικές κακοήθειες. Πραγματοποιήθηκαν το έτος 2007 στο σύνολο 11 μεταμοσχεύσεις. Τέλος, στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών εκτελέστηκαν 4 μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών, αριθμός αρκετά μικρός. Πιθανόν οι ασθενείς να επέλεξαν να κάνουν μια τόσο σημαντική για τη ζωή τους επέμβαση στα δυο μεγάλα και πιο δημοφιλή Νοσοκομεία κρίνοντας πάντα από τις εγκαταστάσεις και κυρίως το ιατρικό επιτελείο. ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ ΑΝΑ ΚΕΝΤΡΟ 2007 ΚΕΝΤΡΑ Γράφημα 2.1: Μεταμοσχεύσεις ανά κέντρο για το έτος 2007 Πηγή: 10/09/ Μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών από το έτος 2003 έως το έτος 2007 Ο αριθμός των μεταμοσχεύσεων μυελού των οστών αυξάνεται ραγδαία με το πέρασμα του χρόνου. Όλο και καινούργιες εξελίξεις, τρόποι και διαδικασίες φαίνεται να έχουν εφευρεθεί από τους επιστήμονες ιατρούς, που δίνουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε ανθρώπους που νοσούν από κακοήθη αιματολογικά νοσήματα. Δυστυχώς, η ανάγκη για καινοτομίες οφείλεται στο γεγονός ότι το ποσοστό των ασθενών αυξάνεται όλο και περισσότερο. Παρακάτω, στο γράφημα 2.2, φαίνεται αναλυτικά ο αριθμός των μεταμοσχεύσεων μυελού των οστών που διενεργήθηκαν στην Ελλάδα από μη συγγενή δότη από το έτος 2003 έως και το έτος

25 ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ Μ 2005 οι Γράφημα 2.2: Μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών τελευταίας πενταετίας Πηγή: 10/09/08 Το έτος 2003, οι μεταμοσχεύσεις μυελού από μη συγγενή δότη, άγγιζαν μόλις τον αριθμό των 12 (δώδεκα) σε όλη την Ελλάδα. Η ακμή των μεταμοσχεύσεων μόλις είχε αρχίσει την ραγδαία πορεία της αν σκεφτεί κανείς ότι ο Νόμος 2737 θεσπίστηκε τέσσερα χρόνια πριν. Η πορεία της μεταμοσχευτικής δραστηριότητας το έτος 2004 εμφανίζεται ανοδική καθώς ο αριθμός των μεταμοσχεύσεων μυελού των οστών σχεδόν διπλασιάζεται σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά 21 (είκοσι-μία) μεταμοσχεύσεις μυελού έναντι 12 (δώδεκα). Καθοριστικό παράγοντα έπαιξε η ευαισθητοποίηση των Ελλήνων σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων. Κατά τη διάρκεια του έτους 2005, διενεργήθηκαν 30 (τριάντα) μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών και την αμέσως επόμενη χρονιά, το 2006, έγιναν 38 (τριάντα-οκτώ). Η πορεία που ακολούθησαν ήταν στάσιμη για τα τέσσερα αυτά χρόνια που αναφέρθηκαν. Τέλος, το έτος 2007, έγινε η μεγάλη ανατροπή και αυτό αποτυπώνεται με νούμερα καθώς ο αριθμός αυξήθηκε και άγγιξε τις 51 (πενήντα-μια) μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών. Ιδιαίτερα ενθαρρυντική αποδείχθηκε η πορεία αυτής της δραστηριότητας και αναμένεται στο επόμενο χρονικό διάστημα ποια θα είναι η εξέλιξή της. Εκτός από την ευαισθητοποίηση των Ελλήνων σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και το πολύτιμο έργο του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων. 18

26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΠΑΡΟΧΗ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 3.1 Το θεσμικό πλαίσιο που διέπει την λειτουργία του νοσοκομείου Το θεσμικό πλαίσιο που διέπει την λειτουργία του νοσοκομείου θα πρέπει να εξασφαλίζει την καλύτερη δυνατή σε ποιότητα παροχή υπηρεσιών υγείας μέσω της συντονισμένης δράσης των υπηρεσιών του νοσοκομείου. 3.2 Το θεσμικό πλαίσιο που διέπει την λειτουργία της Αιματολογικής κλινικής Στον Παθολογικό Τομέα της Ιατρικής Υπηρεσίας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων με σχετικές διατάξεις εγκαθίστανται και λειτουργούν οι παρακάτω Πανεπιστημιακές Κλινικές και ειδικές μονάδες που έχουν ιδρυθεί στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, οι οποίες είναι: η Αιματολογική Κλινική και η Ενδοκρινολογική Κλινική με τις ειδικές μονάδες: διαβήτη, ειδική μονάδα οστεοπόρωσης και ειδική μονάδα διαταραχών αύξησης και ανάπτυξης. Η δύναμη κάθε Πανεπιστημιακής Κλινικής δεν υπερβαίνει τα σαράντα πέντε (45) κρεβάτια. Τα μέλη ΔΕΠ, που υπηρετούν στις παραπάνω Πανεπιστημιακές Κλινικές και ειδικές μονάδες τους, υποχρεούνται σε εφημερία για την αντιμετώπιση εκτάκτων περιστατικών και παροχής επείγουσας περίθαλψης, σύμφωνα με τα όσα ισχύουν κάθε φορά για την εφημερία του Νοσοκομείου. Το προσωπικό που υπηρετεί στις παραπάνω Πανεπιστημιακές Κλινικές και ειδικές μονάδες τους, συνεργάζεται με τα αντίστοιχα Τμήματα της Ιατρικής Υπηρεσίας, όλων των Νοσοκομείων του Πε.Σ.Υ.Π. στο οποίο ανήκουν, για την ανάπτυξη και αναβάθμιση του επιπέδου της εκπαίδευσης και παροχής υπηρεσιών υγείας. Οι παραπάνω Πανεπιστημιακές Κλινικές πρέπει να έχουν επιστημονικό υπεύθυνο για την λειτουργία τους. Η ίδρυση της Αιματολογικής Κλινικής θα εξυπηρετεί διδακτικές, ερευνητικές και νοσηλευτικές ανάγκες στα επιστημονικά αντικείμενα των αιματολογικών παθήσεων. (ΦΕΚ 1066/Β703) 19

27 3.3 Το αντικείμενο της Αιματολογικής Κλινικής Η Αιματολογική Κλινική, έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας τη διάγνωση αιματολογικών παθήσεων, όπως αναιμίας, λευχαιμίας, λεμφωμάτων και μεσογειακής αναιμίας, την πρόληψη αιματολογικών παθήσεων, όπως αιμοσφαιρινοπάθειας και την νοσηλεία και θεραπεία ασθενών με αιματολογικά προβλήματα όπως αναιμίας, λευχαιμίας, αιμοσφαιρινοπάθειας και την χορήγηση κατάλληλης θεραπευτικής αγωγής, συμπεριλαμβανομένης της χημειοθεραπείας και της μεταμόσχευσης μυελού των οστών. Στο κλινικό έργο της Αιματολογικής Κλινικής εντάσσονται και οι τρόποι διάγνωσης των παραπάνω νοσημάτων με μυελόγραμμα, οστεομυελική βιοψία, ανοσοφαινότυπο, καρυότυπο και άλλες εξετάσεις του αιματολογικού, βιοχημικού και ανοσολογικού εργαστηρίου. Ο χειρισμός γίνεται στα πλαίσια της Αιματολογικής Κλινικής και του Εξωτερικού Αιματολογικού Ιατρείου και σε συνεργασία με τα Μεταμοσχευτικά Κέντρα της Ελλάδας για ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των αιματολογικών κακοηθειών. (ΦΕΚ 193/Α798) 3.4 Αιματολογική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων Η Αιματολογική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων με δυναμικότητα μέχρι 18 (δεκαοκτώ) κλινών αποτελεί τριτοβάθμιο κέντρο διάγνωσης και θεραπείας αιματολογικών νοσημάτων στην περιφέρεια των Ιωαννίνων. Οι υπηρεσίες που παρέχονται αφορούν σε όλο το εύρος των αιματολογικών παθήσεων, υπάρχει δε συνεργασία με Μεταμοσχευτικά Κέντρα της Ελλάδας και του εξωτερικού για την ολοκληρωμένη θεραπεία των αιματολογικών κακοηθειών. Επιπλέον, η Αιματολογική Κλινική συμμετέχει σε μια σειρά ελληνικών και διεθνών κλινικών δοκιμών (πρωτοκόλλων), αποβλέποντας στη χρήση των πλέον σύγχρονων θεραπειών. Στο Εξωτερικό Αιματολογικό Ιατρείο, έμπειροι Αιματολόγοι παρακολουθούν καθημερινά έναν μεγάλο αριθμό ασθενών με ποικίλες νόσους του αιμοποιητικού συστήματος που έχουν ήδη νοσηλευτεί στην κλινική. Στο Τακτικό Εξωτερικό Ιατρείο παρέχονται υπεύθυνες και εξειδικευμένες συμβουλές σε ασθενείς με νεοδιαγνωσθέν αιματολογικό πρόβλημα. Η κλινική συγκροτείται από την ειδική Μονάδα Μεσογειακής Αναιμίας η οποία αναπτύσσει συνολική δύναμη μέχρι 5 (πέντε) κλινών. 20

28 3.4.1 Ιατρικό προσωπικό Αιματολογικής Κλινικής Το ιατρικό προσωπικό της Κλινικής στελεχώνεται από δυο (2) ΔΕΠ (Διδακτικό- Ερευνητικό προσωπικό) πανεπιστημιακούς, δυο (2) Επιμελητές του κλάδου ιατρών ΕΣΥκα και τρεις (3) Ειδικευόμενους του κλάδου ιατρών ΕΣΥκα. Πληροφορίες για Αιιιατολόγου Ιατρούς: Στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων λειτουργεί από τις αρχές του 2003 το τμήμα Τ ως Μονάδα Αναζήτησης Εθελοντών Δοτών Αρχέγονων Αιμοποιητικών κυττάρων. Αρμοδιότητα του τμήματος είναι: ϊ. Η διαχείριση του Εθνικού Μητρώου Εθελοντών Δοτών Μυελού των οστών ϋ. Η προσπάθεια ανεύρεσης κατάλληλου μη συγγενή δότη αιμοποιητικών κυττάρων για όλους τους ασθενείς της χώρας με αιματολογικές παθήσεις που χρειάζονται μεταμόσχευση και στερούνται συμβατού συγγενούς δότη. Η διαδικασία της αναζήτησης κατάλληλου δότη ενεργοποιείται μόνο από ιατρό μονάδας μεταμόσχευσης μυελού των οστών και γίνεται μέσω της Διεθνούς Δεξαμενής Δοτών. Προκειμένου κάποιος αιματολόγος να ενημερωθεί για την ύπαρξη πιθανών συμβατών δοτών για έναν συγκεκριμένο ασθενή, μπορεί να συμπληρώσει την «Αίτηση Αναζήτησης Μη Συγγενούς Δότη Μυελού των Οστών» και να την στείλει ηλεκτρονικά ή με φαξ στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων. Μετά από αναζήτηση μη συγγενούς δότη μυελού των οστών μέσω της τρέχουσας έκδοσης του Διεθνούς Αρχείου Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών και του Εθνικού Μητρώου Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών, αποστέλλονται τα αποτελέσματα της αναζήτησης σε διάστημα μιας ημέρας. Στα αποτελέσματα φαίνονται οι κατηγορίες δοτών με βάση την συμβατότητα, ο αριθμός αυτών και οι δεξαμενές των χωρών στις οποίες ανήκουν. Υπενθυμίζεται ότι για οποιαδήποτε περαιτέρω ενέργεια (επικοινωνία με Δεξαμενές δοτών, αναζήτηση δοτών με ασυμβατότητες σχιστών, αντιγόνων, αλληλομόρφων κτλ.) απαιτείται εντολή από το Μεταμοσχευτικό Κέντρο που έχει αναλάβει τον ασθενή και το οποίο ενεργοποιεί την αναζήτηση, καθορίζει το επείγον της περίπτωσης και την επιθυμητή συμβατότητα και κατευθύνει τις διαδικασίες, ( 25/04/08) 21

29 3.4.2 Νοσηλευτικό προσωπικό Αιματολογικής Κλινικής Το νοσηλευτικό προσωπικό της Κλινικής συγκροτείται από μια (1) Προϊστάμενη νοσηλεύτρια, μια (1) Υπεύθυνη νοσηλεύτρια κλινικής, δεκαεπτά (17) του κλάδου Νοσηλευτών/τριών και από πέντε (5) Βοηθών θαλάμου Υποδομή Αιματολογικής Κλινικής Η αντιμετώπιση των ασθενειών του αίματος απαιτεί σύγχρονες νοσοκομειακές υποδομές σε όλα τα μεγάλα δημόσια νοσοκομεία της χώρας. Η έλλειψη εξειδικευμένων κλινών έχει σαν αποτέλεσμα να αντιμετωπίζεται μόλις ένα πολύ μικρό ποσοστό των περιστατικών σε ολόκληρη τη χώρα. Αυτό συμβαίνει γιατί ακόμη και σήμερα μερικά νοσοκομεία στον τομέα αυτό λειτουργούν με υποδομές του 1950, ενώ πολλά νοσοκομεία δεν διαθέτουν αιματολογική κλινική. Ο ειδικός εξοπλισμός που απαιτείται να έχει ένα Αιματολογικό τμήμα είναι: > Ειδικός θάλαμος θετικής πίεσης για άσηπτες συνθήκες για τη διενέργεια Μεταμοσχεύσεων μυελού των οστών. > Ειδικός θάλαμος Νηματικής ροής για την ασφάλεια παρασκευαστών χημειοθεραπευτικών. > Η κυτταρομετρία ροής η οποία συνεισφέρει στην παρακολούθηση μεταμοσχευμένων ασθενών για τον καθορισμό της φαρμακευτικής τους αγωγής και την πρόληψη απόρριψης του μοσχεύματος, ( 27/04/08) Το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων υστερεί και αυτό, όπως προαναφέρθηκε, από εξειδικευμένες υποδομές λόγω μεγάλου κόστους. Άλλωστε η Αιματολογική κλινική στο Νοσοκομείο ιδρύθηκε πολύ αργότερα αφού δεν διέθετε από την αρχή. Ο μόνος εξοπλισμός που διαθέτει είναι θάλαμος θετικής πίεσης για άσηπτες συνθήκες και για να μην είναι πολύ ευάλωτοι οι ασθενείς σε διάφορες λοιμώξεις. 3.5 Υγειονομική περίθαλψη μεταμοσχευθέντων ασθενών «Δεν υπάρχει συμβατότητα οικονομικών συναλλαγών ανάμεσα στην Ελλάδα και σε χώρες του εξωτερικού. Εμείς έχουμε ασφαλιστικά ταμεία και μέχρι πρότινος όλες οι χρεώσεις διασπείρονταν στα επιμέρους υποκαταστήματά τους. Αυτά πλήρωναν με τους δικούς τους ρυθμούς, οι οποίοι είναι πολύ αργοί κι ασύμβατοι με το διεθνές σύστημα», εξηγεί η κ. Βάρλα Μαριγούλα, μέλος Δ.Σ του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ). 22

30 «Στο εξωτερικό το χρέος πρέπει συνήθως να εξοφλείται εντός μηνός μετά την έκδοση του τιμολογίου. Τον Αύγουστο του 2007 πετύχαμε, ύστερα από πολλές προσπάθειες, να συμπεριληφθεί σε νομοσχέδιο διάταξη που επιτρέπει στον ΕΟΜ να διαχειρίζεται χρήματα. Αυτό σημαίνει πως τις πληρωμές στους οργανισμούς του εξωτερικού θα κάνει ο ΕΟΜ, ο οποίος στη συνέχεια θα παίρνει τα χρήματά του από τα ασφαλιστικά ταμεία», συμπληρώνει η κ. Βάρλα. Ειδικότερα, η ασφάλιση υγείας στην Ελλάδα, αντιμετωπίζει σειρά σοβαρών προβλημάτων. Πιο συγκεκριμένα η χαμηλή ποιότητα των υπηρεσιών και το υψηλό επίπεδο ίδιων πληρωμών ευθύνονται για τη δυσαρέσκεια που εκφράζουν οι πολίτες. (Κυριόπουλος, Λιαρόπουλος, Μπουρσανίδης, Οικονόμου, 2001) Ποσοστό συιιιιετογής σε δαπάνες περίθαλψης ασφαλισιιένων του Δηιιοσίου: Καμία συμμετοχή δεν έχουν γενικά στις δαπάνες περίθαλψης εξαιτίας της νόσου τους οι πάσχοντες από νεοπλασματικές ασθένειες, οι αιμοκαθαρόμενοι, οι μεταμοσχευθέντες ασθενείς, τα άτομα που πάσχουν από μεσογειακή, δρεπανοκυτταρική και μικρο-δρεπανοκυτταρική αναιμία, καθώς και οι μεταγγιζόμενοι πάσχοντες από κάθε είδους χρόνια βαριά αναιμία. Καμία συμμετοχή δεν έχουν οι δικαιούχοι στη δευτεροβάθμια φροντίδα υγείας εφόσον νοσηλεύονται για την ασθένεια τους, οι έμμεσα ασφαλισμένοι και τα συνταξιοδοτούμενα τέκνα που πάσχουν από αιμορροφιλία, επιληψία, σκλήρυνση κατά πλάκας, παραπληγία, τετραπληγία, υποφυσεογενή νανισμό, ψυχώσεις, αυτισμό, καθώς επίσης κι εκείνοι που τους χορηγούνται κυτταροστατικά, ανοσοκατασταλτικά, ινσουλίνη στον ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη και εκείνοι που νοσηλεύονται για μεταμόσχευση. Δαπάνες νοσηλείας στο εξωτερικό ασφαλισμένων του Δηιιοσίου: Τα εισιτήρια μετάβασης και επιστροφής του ασθενούς και του τυχόν αναγκαίου, μετά από γνωμάτευση της Ειδικής Υγειονομικής Επιτροπής, συνοδού, της οικονομικότερης θέσης του μεταφορικού μέσου που χρησιμοποιείται. Προκειμένου για μεταμόσχευση, αναγνωρίζεται η δαπάνη και των εισιτηρίων του δότη. Τα έξοδα διαμονής του ασθενούς και του τυχόν αναγκαίου συνοδού και δότη σε ξενοδοχείο τριών αστέρων, για μεν τον ασθενή και δότη για το χρόνο που βρίσκονται εκτός νοσοκομείου ενώ για το συνοδό για όλο το εγκριθέν διάστημα παραμονής του στο εξωτερικό. Ειδικά για τις περιπτώσεις μεταμοσχεύσεων, χορηγούνται έξοδα διατροφής για το διάστημα που ο ασθενής και ο δότης 23

31 βρίσκονταν εκτός νοσοκομείου και για το συνοδό για όλο το εγκεκριμένο διάστημα, ύψους τριάντα (30) ευρώ ημερησίως. Τα δικαιολογητικά των εξόδων για την ανεύρεση δότη μυελού των οστών δεν χρειάζονται θεώρηση από προξενική ή πρεσβευτική αρχή, ούτε εξέταση από Ειδική Υγειονομική Επιτροπή. Το νοσήλιο, οι ιατρικές αμοιβές, όλες οι απαραίτητες ιατρικές πράξεις, τα φάρμακα, οι εργαστηριακές εξετάσεις, οι φυσικοθεραπείες, κάθε πρόσθετο είδος που είναι απαραίτητο για την αντιμετώπιση της πάθησης του δικαιούχου και την αποκατάστασή του καθώς και οι δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν εκτός νοσοκομείου για τη διάγνωση της πάθησης ή την ολοκλήρωση της θεραπείας, εφόσον κρίθηκαν απαραίτητες μετά από σύσταση του θεραπευτηρίου που νοσηλεύτηκε ο ασθενής. Προκειμένου για μεταμόσχευση, καταβάλλεται επιπλέον η δαπάνη για τυχόν νοσηλεία του δότη. Δαπάνες νοσηλείας στο εξωτερικό ασφαλισμένων του ΙΚΑ: Το ΙΚΑ καλύπτει τα εισιτήρια και τα έξοδα διαμονής και διατροφής του ασθενή και του συνοδού του καθώς και ολόκληρη τη δαπάνη νοσηλείας. Κάθε δαπάνη απαραίτητη για την αφαίρεση, μεταφορά και συντήρηση μυελού από τον υποψήφιο δότη με σκοπό την μεταμόσχευση, βαρύνει τον ασφαλιστικό οργανισμό του λήπτη ή του υποψήφιου λήπτη. Στα έξοδα μεταφοράς περιλαμβάνονται: Εξ ολοκλήρου η δαπάνη των αεροπορικών εισιτηρίων Έξοδα μετακίνησης με ταξί, μετά την παραλαβή του μοσχεύματος, από το νοσοκομείου εξωτερικού στο αεροδρόμιο και από το Ελληνικό αεροδρόμιο στο νοσοκομείο όπου πρόκειται να γίνει η μεταμόσχευση Έξοδα διαμονής σε ξενοδοχείο Β κατηγορίας με την προσκόμιση βεβαίωσης του ξενοδοχείου και Εξ ολοκλήρου τυχόν έξοδα πρόσθετης συσκευασίας και ειδικών συνθηκών μεταφοράς μοσχεύματος (π.χ κυτίον μεταφοράς). Σε περίπτωση μεταμόσχευσης, αναλαμβάνει και τη δαπάνη νοσηλείας του δότη. Δεν καταβάλλεται δαπάνη για νοσηλεία σε ιδιωτικές κλινικές του εξωτερικού, εκτός από περιστατικά που αφορούν παιδιά μέχρι 14 ετών. Η νοσηλεία σε χώρα εκτός Ευρώπης εγκρίνεται μόνο εφόσον το συγκεκριμένο περιστατικό δεν αντιμετωπίζεται σε Ευρωπαϊκή χώρα. 24

32 Η θεραπεία στα νοσοκομεία του ΙΚΑ, σε δημόσια ή ιδιωτικά νοσοκομεία συμβεβλημένα με το ΙΚΑ, καθώς και σε κλινικές για χρόνιες παθήσεις και για παιδιά με αναπηρίες, παρέχεται δωρεάν. Δεν πληρώνουν συμμετοχή (0%) οι ασφαλισμένοι του ΙΚΑ για τα φάρμακα που χορηγούνται σε χρόνια πάσχοντες: πάσχοντες από καρκίνο ή λευχαιμία (για τα φάρμακα που έχουν σχέση με την πάθηση τους καθώς και αυτά που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των συνεπειών της νόσου), από μεσογειακή αναιμία, οι ασθενείς που υποβάλλονται σε μεταμόσχευση συμπαγών ή ρευστών οργάνων, για όλα ανεξαρτήτως τα φάρμακα, δρεπανοκυτταρική και μικρο-δρεπανοκυτταρική αναιμία, κυστική ίνωση. (Οδηγός του Πολίτη με Αναπηρία, 2007) Δαπάνες νοσοκοιιειακης περίθαλψης ασωαλισιιένων του ΟΓΑ: Η εισαγωγή των ασφαλισμένων του ΟΓΑ σε νοσοκομείο, γίνεται από τα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου με την προσκόμιση του βιβλιαρίου υγείας ΟΓΑ. Ο ΟΓΑ αποδίδει δαπάνες για τις παρακάτω αναφερόμενες εξετάσεις, οι οποίες μπορούν να πραγματοποιηθούν, χωρίς επιβάρυνσή τους, σε συμβλημένα με τον ΟΓΑ εργαστήρια, ή να πραγματοποιηθούν με δαπάνες τους, σε μη συμβλημένα εργαστήρια και να αποδοθεί η σχετική δαπάνη στους ασφαλισμένους με την κατάθεση των προβλεπόμενων δικαιολογητικών. Οι εξετάσεις αυτές είναι: καρυότυπος μυελού των οστών, καρυότυπος μετά από καλλιέργεια ιστών, καρκινικοί δείκτες, κ.λ.π. Δαπάνες νοσοκομειακής περίθαλψης στο εξωτερικό ασφαλισιιένων του ΟΓ Α: Πληρώνει όλα τα έξοδα νοσηλείας. Η πληρωμή γίνεται από τον ΟΓΑ απευθείας στο νοσοκομείο. Τα εισιτήρια μετάβασης και επιστροφής του ασθενή και του τυχόν συνοδού. Ημερήσια κατ άτομο αποζημίωση δαπανών διαμονής και διατροφής στο εξωτερικό του ασθενή και του τυχόν δότη, για κάθε μέρα δικαιολογημένης παραμονής τους εκτός θεραπευτηρίου. Σε περιπτώσεις που απαιτείται μεταμόσχευση ιστών ή οργάνων, πέραν της ιατρικής γνωμάτευσης απαιτείται και απόφαση του ΕΘΝΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ όπου θα πρέπει να απευθύνεται ο ενδιαφερόμενος. (Οδηγός ασφαλισμένου ΟΓ Α) 25

33 3.6 Παροχή ιατρικών υπηρεσιών στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων από Αιματολόγους Ιατρούς Κάθε μήνα στο Εξωτερικό Αιματολογικό Ιατρείο γίνεται εργαστηριακός έλεγχος αίματος (μικροβιολογική, αιματολογική, βιοχημική) και κάθε τρεις μήνες γίνεται ο καρρυότυπος μυελού των οστών και η ιστική καλλιέργεια στους ασθενείς που πάσχουν από κάποια αιματολογική πάθηση. Έχοντας προγραμματίσει κάποιο ραντεβού στο εξωτερικό αιματολογικό ιατρείο, η διαδικασία ξεκινάει ως εξής: Με γραπτή οδηγία του επιβλέποντος ιατρού, κάθε ασθενής με το βιβλιάριό του εξάγει εισιτήριο-εξιτήριο στην γραμματεία του Ογκολογικού εξωτερικού ιατρείου. Αυτή είναι μια διαδικασία απαραίτητη για να δικαιολογηθούν και να πληρωθούν από την ασφαλιστική κάλυψη κάθε ασθενή οι ιατρικές πράξεις. Έπειτα, με σειρά προτεραιότητας η νοσοκόμα καλεί έναν-έναν ασθενή να πάρει αίμα για να γίνει ο απαραίτητος αιματολογικός έλεγχος. Αφού τελειώσει με την αιμοδοσία, προετοιμάζει τον/την ασθενή που πρόκειται να κάνει καρρυότυπο μυελού και ιστική καλλιέργεια μέχρι να αναλάβει την διαδικασία της εξέτασης ιατρός αιματολόγος. Αυτή η εξέταση γίνεται με τοπική αναισθησία στο στέρνο ή στη ράχη με πλήρη αντισηπτική κάλυψη, διαρκεί περίπου μισή ώρα και είναι επίπονη αλλά σε βαθμό αντοχής. Ακολουθεί η αναγγελία αποτελεσμάτων αιμοδοσίας από τον θεράποντα ιατρό Αιματολόγο στον ασθενή και η μηνιαία ιατρική παρακολούθηση που περιλαμβάνει, μέτρηση βάρους, έλεγχος πρηξίματος στο σώμα ή στο πρόσωπο, μέτρηση αρτηριακής πίεσης και θερμοκρασίας σώματος και καταγραφή τυχόν περίεργων συμπτωμάτων από την προηγούμενη επίσκεψη έως την επόμενη. Τέλος, ο ιατρός συνταγογραφεί τα αναγκαία φάρμακα κάθε μήνα που πρέπει να παίρνει ο ασθενής καθώς και την χημειοθεραπεία, η οποία είναι σε μορφή χαπιού και πρέπει να λαμβάνεται καθημερινώς χωρίς καμία παράλειψη. Υπάρχουν δε περιπτώσεις όπου μερικές φορές ο ιατρός συνιστά την άμεση εισαγωγή του ασθενή στην Αιματολογική Κλινική είτε για το λόγο ότι παρουσιάστηκε κάποια καινούργια ένδειξη με τις αιματολογικές εξετάσεις και χρήζει περαιτέρω ελέγχου είτε γιατί υπάρχει παρουσία ίωσης και για την αποφυγή κάποιας λοίμωξης χρειάζεται νοσοκομειακή περίθαλψη. Σε οποιαδήποτε περίπτωση ο ασθενής δεν οφείλει κάποιο χρηματικό ποσό. Η εξέταση, ο καρυότυπος μυελού και οι εργαστηριακές εξετάσεις καλύπτονται από τον ασφαλιστικό 2 6

34 φορέα όπως και η τυχόν εισαγωγή. Σε ότι αφορά τα φάρμακα, η χημειοθεραπεία χορηγείται από τα φαρμακεία του Νοσοκομείου, του ΙΚΑ ή κάποιου άλλου φορέα δημοσίου χαρακτήρα πάντα εντελώς δωρεάν. Το κόστος της χημειοθεραπευτικής αγωγής είναι αρκετά μεγάλο και κυμαίνεται σε πολλές χιλιάδες ευρώ μηνιαία. Για τα υπόλοιπα φάρμακα που απαιτούνται, όπως είναι ο σίδηρος, το ασβέστιο, το μαγνήσιο, το διουρητικό, τα βιταμινούχα αιμοποιητικά σκευάσματα που είναι βασικά στην παραγωγή αιμοκυττάρων, καθώς και κάποια άλλα δευτερεύοντα σε μερικές περιπτώσεις, έχουν 0% συμμετοχή οι ασφαλισμένοι που ανήκουν σε καρκινοπαθείς ομάδες οποιοσδήποτε μορφής. Αυτού του είδους τα φάρμακα μπορούν να τα προμηθευτούν από ιδιωτικά φαρμακεία έχοντας μαζί την συνταγή του ιατρού που αναδεικνύεται και η μορφή της νόσου μαζί με το βιβλιάριο ασφάλισης. Στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων δεν υπάρχει Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών, αναλαμβάνει τους ασθενείς πριν και μετά το στάδιο της μεταμόσχευσης, ούτε κατάλληλο εργαστηριακό εξοπλισμό για την ανάλυση δυο πολύ σημαντικών ιατρικών πράξεων όπως είναι η εξέταση αίματος BCR, που δείχνει το επίπεδο του προβλήματος καθώς και ο καρυότυπος μυελού. Το νοσοκομείο των Ιωαννίνων παρέχει σε αυτούς που νοσούν αλλά και στους συγγενείς αυτών Ψυχολογική υποστήριξη από ειδικευμένους γιατρούς. ΓΓ αυτό και οι γιατροί συνεργάζονται με ιατρούς από άλλες περιοχές της Ελλάδας και του εξωτερικού όπου υπάρχουν εξειδικευμένες μονάδες. Αρκετοί ασθενείς με δίκιά τους βούληση καταφεύγουν στις περιοχές αυτές θέλοντας να επιβεβαιώσουν την κατάστασή τους και να ενημερωθούν περαιτέρω αλλά υπάρχει και μια κατηγορία η οποία δεν είναι ευχαριστημένη από τις υπηρεσίες υγείας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων και επιλέγει άλλο Νοσοκομείο. Εικόνα 2: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ, 03/05/08 2 7

35 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΕΡΕΥΝΑ 4.1 Σκοπός της έρευνας Η παρούσα έρευνα αποτελεί προσπάθεια καταγραφής στοιχείων που αφορούν την Μεταμόσχευση Μυελού των Οστών από μεταμοσχευ μένους και μη ασθενείς, οι οποίοι παρακολουθούνται από Αιματολόγους Ιατρούς του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων. Συγκεκριμένα στόχοι της έρευνας ήταν: ί. Να εξεταστεί ο βαθμός αναγκαιότητας της Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών των ασθενών που παρακολουθούνται στο νοσοκομείο, όσον αφορά την εξέλιξη της πάθησής τους ϋ. Να εξεταστεί ο βαθμός ικανοποίησης των μεταμοσχευμένων και μη ασθενών του Νοσοκομείου, όσον αφορά τις παρεχόμενες ιατρικές υπηρεσίες. Επίσης, στόχος της έρευνας ήταν να διερευνήσει κατά πόσο είναι ενημερωμένοι οι ασθενείς για τις μεθόδους μεταμόσχευσης και ότι αφορά τον υποψήφιο δότη αν υπάρχει ή υπήρξε. 4.2 Υλικό και Μέθοδος Μεθοδολογικό πλαίσιο Το χρονικό διάστημα που διήρκεσε η έρευνα ήταν ένας (1) μήνας, από τις 7 Απριλίου 2008 έως τις 2 Μαΐου του Εργαλεία έρευνας Για την επίτευξη του σκοπού της έρευνας διαμορφώθηκε ερωτηματολόγιο, το οποίο περιλάμβανε μια σειρά από 16 ερωτήσεις κλειστού τύπου και 1 ερώτηση ανοικτού τύπου όπου συμπληρώθηκε από τους ερωτηθέντες, οι οποίοι είτε ήταν ασθενείς που νοσηλεύονταν είτε ασθενείς που είχαν προγραμματισμένο ραντεβού μηνιαίας παρακολούθησης στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων Επιλογή μεθόδου συμπλήρωσης των ερωτηματολογίων Οι ασθενείς της Αιματολογικής Κλινικής του Π. Γ. Ν. Ιωαννίνων καλούνται να απαντήσουν σε ένα ερωτηματολόγιο. Η συμπλήρωση του ερωτηματολογίου έγινε στο 28

36 χώρο του Νοσοκομείου, αφού υπήρξε επιτόπου ενημέρωσή μου από την Επιμελήτρια κα Βάσσου Αμαλία της Αιματολογικής Κλινικής σε ποιους ασθενείς μπορώ να απευθυνθώ και ενημέρωσή τους αντίστοιχα από τη γιατρό για τον σκοπό της εν λόγω έρευνας Το μέγεθος του δείγματος Το δείγμα της έρευνας αποτελείται από 20 ασθενείς οι οποίοι συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο, όπως ήδη αναφέρθηκε στο χώρο του Νοσοκομείου Καταχώρηση και επεξεργασία δεδομένων Η καταχώρηση και η επεξεργασία των απαντήσεων έγινε σε λογιστικά φύλλα του Microsoft Excel Περιορισμοί της έρευνας Ο περιορισμός της έρευνας ήταν ότι το δείγμα της έρευνας ήταν σχετικά μικρό και αυτό γιατί η κατάσταση της υγείας μερικών ασθενών που νοσηλεύονταν στην Αιματολογική Κλινική δεν επέτρεπε την ενόχλησή τους και ήταν απόλυτα σεβαστό και επίσης μερικοί ασθενείς που παρευρίσκονταν στην αναμονή του Αιματολογικού εξωτερικού ιατρείου ήταν επιφυλακτικοί στην συμπλήρωση του ερωτηματολογίου, εξαιτίας ίσως του φόβου τους μην δημοσιοποιηθεί η ασθένειά τους αν και ήταν ανώνυμο. 4.3 Αποτελέσματα έρευνας Οι δυο πρώτες ερωτήσεις που περιλάμβανε το ερωτηματολόγιο που δόθηκε στους ασθενείς της Αιματολογικής Κλινικής και του Εξωτερικού ιατρείου αυτής αφορούσε το φύλο και την ηλικία αυτών. Όπως προκύπτει από τον πίνακα 4.1, το μεγαλύτερο ποσοστό της τάξεως του 80% (16 άτομα) των ασθενών ήταν άνδρες και το 20% (4 άτομα) των ασθενών ήταν γυναίκες. Πίνακας 4.1 ΦΥΛΟ ΑΣΘΕΝΩΝ Φύλο Άτομα Ποσοστό % Άνδρες Γυναίκες 4 20 Σύνολο

37 Γράφημα 4.1: Φύλο ασθενών Το μεγαλύτερο ποσοστό ηλικίας των ασθενών (75%) όπως προκύπτει από τον πίνακα 4.2 καλύπτει την τάξη από 30 ετών έως 60 ετών. Πίνακας 4,2 ΗΛΙΚΙΑ ΑΣΘΕΝΩΝ Ηλικία Άτομα Ποσοστό % 30 ετών και κάτω 1 5 Από 30 έως 45 ετών 6 30 Από 45 έως 60 ετών 9 45 Από 60 έως 75 ετών ετών και πάνω 0 0 Σύνολο Σύμφωνα με το γράφημα 4.2 το 20% του δείγματος καλύπτει την τάξη από 60 ετών έως 75 ετών και μόνο ένα ποσοστό 5% ανήκει στην κατηγορία από 30 ετών και κάτω. 30

38 Γράφημα 4.2: Ηλικία ασθενών Παρατηρώντας τον πίνακα 4.3 το μεγαλύτερο ποσοστό με 55% (11 άτομα) πάσχουν από άλλες μορφές νόσου, όπως: Χρόνια λεμφογενή λευχαιμία, Λευχαιμία εκ τριχωτών κυττάρων, Πολλαπλό μυέλωμα, Ιδιοπαθούς θρομβοκυττάρωση, ΝΥοΜεείτοιη. Πίνακας 4.3 ΜΟΡΦΕΣ ΝΟΣΟΥ Μορφές νόσου Άτομα Ποσοστό % Οξεία μυελογενής Λ Τ Δ \ 3 λευχαιμία Χρόνια μυελογενής ι ς Α 3 λευχαιμία Οξεία λεμφοβλαστική 0 0 λευχαιμία Λεμφώματα 2 10 Μεσογειακή- Δρεπανοκυτταρική 0 0 αναιμία Σύνδρομο μυελικής ανεπάρκειας 0 0 Ανοσοανεπάρκεια 0 0 Μεταβολικά νοσήματα 0 0 Άλλες μορφές Σύνολο

39 Στη συνέχεια (γράφημα 4.3) το 20% (4 άτομα) πάσχει από Οξεία μυελογενή λευχαιμία, το 15% (3 άτομα) από Χρόνια μυελογενή λευχαιμία, το 10% (2 άτομα) από Λεμφώματα, ενώ στις κατηγορίες Οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία, Μεσογειακή- Δρεπανοκυτταρική αναιμία, Σύνδρομο μυελικής ανεπάρκειας, Ανοσοανεπάρκεια, Μεταβολικά νοσήματα δεν ανήκε κανείς (0%). Γράφημα 4.3: Μορφές νόσου Τα συμπτώματα που μπορεί να παρουσιάσει ένας ασθενής είναι αρκετά αλλά μερικά είναι πιο συνηθισμένα. Σίγουρα κανείς από το δείγμα δεν παρουσίασε μόνο ένα ώστε να του κινήσει την περιέργεια να το ψάξει περαιτέρω, γι αυτό και τα ποσοστά βγήκαν σύμφωνα με τη συχνότητα των συμπτωμάτων. Όπως φαίνεται στο γράφημα 4.4 το μεγαλύτερο ποσοστό με 80% (16 άτομα) είχαν το σύμπτωμα της Κόπωσης και αδυναμίας. 32

40 ο Μ Ο C η Κόττωση-αδυναμία Απώλεια βάρους Αδικαιολόγητο πυρετό Πρήξιμο στους λεμφαδένες Πόνο στα οστά Αιμορραγίες και αιματουρία Άλλα συμπτώματα ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Γράφημα 4.4: Συμπτώματα ασθενών Το 20% (4 άτομα) παρουσίαζε Απώλεια βάρους, το 10% (2 άτομα) Αδικαιολόγητο πυρετό, το 20% (4 άτομα) Πρήξιμο στους λεμφαδένες, το 25% (5 άτομα) Πόνο στα οστά και το 30% (6 άτομα) Κάποια άλλα συμπτώματα όπως: παρατεταμένο βήχα, διαταραχές όρασης, έντονο πονοκέφαλο, ενοχλητική εφίδρωση, ακόμη και τυχαία ανεύρεση λευκοκυττάρωσης μετά από τραυματισμό κατά την αγροτική εργασία (βλέπε πίνακα 4.4). Πίνακας 4.4 ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΑΣΘΕΝΩΝ Συμπτώματα Άτομα Ποσοστό % Κόπωση- Αδυναμία Απώλεια βάρους 4 20 Αδικαιολόγητο πυρετό 2 10 Πρήξιμο στους λεμφαδένες 4 20 Πόνο στα οστά 5 25 Αιμορραγίες και αιματουρία 0 0 Αλλα συμπτώματα 6 30 Σύνολο Όσον αφορά το χρονικό διάστημα που έχει περάσει από όταν εντοπίστηκε το πρόβλημα, χωρίστηκαν, όπως προκύπτει στον πίνακα 4.5, οχτώ (8) κατηγορίες (μέχρι 2 έτη, από 2 έως 4 έτη, από 4 έως 6 έτη, από 6 έως 8 έτη, από 8 έως 10 έτη, από 10 έως 12 έτη, από 12 έως 14 έτη, από 14 έως 16 έτη). 33

41 Πίνακας 4.5 Χ Ρ Ο Ν Ι Κ Ο Δ Ι Α Σ Τ Η Μ Α Ε Ν Τ Ο Π Ι Σ Η Σ Π Ρ Ο Β Λ Η Μ Α ΤΟ Σ Το 30% (6 άτομα) εντόπισε το πρόβλημα μέχρι 2 χρόνια πριν, το 25% (5 άτομα) από 2 μέχρι 4 έτη πριν, το 5% (1 άτομο) από 4 μέχρι 6 έτη πριν, το 15% (3 άτομα) από 6 μέχρι 8 έτη πριν, το 15% (3 άτομα) χωρίζεται στις τρεις επόμενες κατηγορίες από (1) άτομο και το 10% (2 άτομα) από 14 μέχρι 16 έτη πριν (γράφημα 4.5). Η μεταμόσχευση μυελού των οστών είναι μια διαδικασία που για πολλούς ασθενείς είναι απαραίτητη, για άλλους δεν είναι γιατί καλύπτονται από τις θεραπείες τους και για πολλούς θα κριθεί από την εξέλιξη της υγείας τους. Παρουσιάζοντας το με ποσοστά, σύμφωνα με τον πίνακα 4.6, το μεγαλύτερο ποσοστό με 50% (10 άτομα) απάντησε ότι εξαρτάται από την εξέλιξη. Το 15% (3 άτομα) απάντησε ότι είναι απαραίτητη για την 34

42 ασθένειά τους η Μεταμόσχευση μυελού των οστών ενώ το 30% (6 άτομα) απάντησε ότι δεν είναι απαραίτητη για την ασθένειά τους η Μεταμόσχευση μυελού (γράφημα 4.6). Πίνακας 4.6 ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ Απάντηση Άτομα Ποσοστό % Ναι 3 15 Όχι 6 30 Εξαρτάται από την εξέλιξη Λεν απάντησε 1 5 κανείς Σύνολο Γράφημα 4.6: Αναγκαιότητα μεταμόσχευσης μυελού των οστών Όπως προκύπτει στον πίνακα 4.7, αρκετοί ασθενείς αν και νοσούν δεν γνωρίζουν τη διαδικασία της μεταμόσχευσης μυελού των οστών είτε γιατί δεν πληροφορήθηκαν είτε έλλειψης γνώσεων ίσως και μερικής άγνοιας. Το 25% (5 άτομα) απάντησε ότι γνωρίζει τη διαδικασία Μεταμόσχευσης μυελού των οστών, ενώ το 70% (14 άτομα) απάντησε ότι δεν τη γνωρίζει. 35

43 Πίνακας 4.7 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ Απαντήσεις ΠΟΣΟΣΤΑ Γράφημα 4.7: Διαδικασία μεταμόσχευσης μυελού των οστών Υπάρχουν δυο τρόποι μεταμόσχευσης μυελού των οστών, η αλλογενής (ξένο μόσχευμα) και η αυτόλογη (αυτομεταμόσχευση). Οι ασθενείς κλήθηκαν να απαντήσουν με ποιον από τους δυο τρόπους χρειάστηκε να κάνουν. Το 15% (3 άτομα) χρειάστηκε να κάνει αυτόλογη Μεταμόσχευση μυελού των οστών, ενώ κανείς δεν χρειάστηκε να κάνει αλλογενή μεταμόσχευση (πίνακας 4.8). Πίνακας 4.8 ΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ Τ ρόποι Ατομα Ποσοστό % Αλλογενής 0 0 Αυτόλογος 3 15 Δεν απάντησε κανείς Σύνολο

44 Ένα ποσοστό 85% (17 άτομα) περιλαμβάνει είτε ασθενείς οι οποίοι μέχρι εκείνο το χρονικό διάστημα δεν το απαιτούσε η εξέλιξή τους να κάνουν Μεταμόσχευση μυελού είτε ασθενείς που δεν είναι απαραίτητη η Μεταμόσχευση τελικά γι αυτούς (γράφημα 4.8). Στην ερώτηση, που αφορούσε όσους ασθενείς πραγματοποίησαν αλλογενή μεταμόσχευση, από πού προήλθε το μόσχευμα, δεν απάντησε κανείς για τον λόγο ότι δεν υπήρξε στο δείγμα ασθενής με τέτοια περίπτωση. Το ίδιο ισχύει και για την ερώτηση, που αφορούσε το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την εγγραφή στην λίστα αναμονής του ΕΟΜ έως την εύρεση μοσχεύματος. Όπως προκύπτει από την έρευνα, δεν απάντησε κανείς διότι δεν υπήρξε στο δείγμα ασθενής που να πραγματοποίησε αλλογενή Μεταμόσχευση μυελού των οστών. Στην τελική φάση, αν ο ξενιστής δότης προσφέρει το μόσχευμά του τότε ο λήπτης είναι υποχρεωμένος να καλύψει όλα τα έξοδά του. Το 5% (1 άτομο) απάντησε πως γνώριζε, το 25% (5 άτομα) δεν γνώριζε τίποτα, ενώ το 70% (14 άτομα) δεν απάντησε καθόλου διότι πιθανόν δεν θα έγινε κατανοητή η ερώτηση (γράφημα 4.9). 37

45 Γράφημα 4.9: Κάλυψη εξόδων του δότη από τον λήπτη Σύμφωνα με τον πίνακα 4.9, βγαίνει το συμπέρασμα για μια ακόμη φορά ότι οι ασθενείς δεν γνωρίζουν ή δεν έχουν πληροφορηθεί επαρκώς για τα διαδικαστικά πριν από μια σοβαρή επέμβαση όπως η μεταμόσχευση μυελού των οστών. Πίνακας 4.9 ΚΑΛΥΨΗ ΕΞΟΔΩΝ ΤΟΥ ΔΟΤΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΛΗΠΤΗ Απαντήσεις Ατομα Ποσοστό % Ναι 1 5 Όχι 5 25 Δεν απάντησαν Σύνολο Στον πίνακα 4.10 γίνεται ανάλυση των αποτελεσμάτων σε ποιο ασφαλιστικό ταμείο ανήκουν οι ασθενείς του δείγματος. Το 20% (4 άτομα) έχει ΟΓΑ, το 50% (10 άτομα) έχει ΙΚΑ, το 15% (3 άτομα) έχει ΤΕΒΕ, το 5% (1 άτομο) έχει Δημοσίου και το 10% (2 άτομα) έχει κάποια άλλη ασφαλιστική κάλυψη, την Πρόνοια, που ισχύει για Αλβανικής καταγωγής ασθενείς. Όπως προκύπτει από το γράφημα 4.10 το ΙΚΑ αγγίζει το 50% και πλεονεκτεί έναντι του ΟΓΑ και των άλλων ασφαλιστικών ταμείων. 38

46 Πίνακας 4.10 ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΚΑΛΥΨΗ ΑΣΘΕΝΩΝ Ασφάλεια Ατομα Ποσοστό % ΟΓΑ 4 20 ΙΚΑ ΤΕΒΕ 3 15 Δημοσίου 1 5 Ιδιωτική ασφάλιση 0 0 Καμία 0 0 Κάποια άλλη 2 10 Σύνολο Γράφημα 4.10: Ασφαλιστική κάλυψη ασθενών Επίσης, στις ερωτήσεις όπου αφορούσαν όσους έκαναν αλλογενή μεταμόσχευση αν διάλεξαν Ελλάδα ή εξωτερικό και την πιθανή αιτία επιλογής εξωτερικού, δεν απάντησε κανείς γιατί δεν υπήρξε τέτοια περίπτωση ασθενή. Πολλοί άνθρωποι θέλοντας να επιβεβαιώσουν την κατάσταση της υγείας τους ζητούν και μια δεύτερη γνώμη από άλλους ιατρούς στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό ακόμη. Υπάρχει όμως και μια πλειοψηφία ανθρώπων που εμπιστεύεται το ιατρικό προσωπικό του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων (πίνακας 4.11). 39

47 Πίνακας 4.12 ΠΟΛΕΙΣ ΜΕ ΕΞΕΙΑΙΚΕΥΜΕΝΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ Πόλεις Ατομα Ποσοστό % Αθήνα 4 20 Θεσσαλονίκη 0 0 Πάτρα 0 0 Κάπου αλλού 0 0 Δεν απάντησαν Σύνολο ΠΟΛΕΙΣ Αθήνα 120% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% ΠΟΣΟΣΤΟ ---- «Ε&&---- Μ ίΐ Γράφημα 4.12: Πόλεις με εξειδικευμένες μονάδες Έχοντας πάρει σαν παράδειγμα το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων δεν θα μπορούσε να παραληφθεί μια από τις σημαντικότερες ερωτήσεις του ερωτηματολογίου, με την οποία αναδεικνύεται το έργο ή έστω η προσπάθεια του Νοσοκομείου των Ιωαννίνων, το κατά πόσο, δηλαδή, είναι ικανοποιημένοι οι ασθενείς από τις παρεχόμενες υπηρεσίες του (πίνακας 4.13). 41

48 Πίνακας 4.11 ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΑΠΟ ΓΙΑΤΡΟ ΕΚΤΟΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Απαντήσεις Ατομα Ποσοστό % Ναι 4 20 Όχι Σύνολο Το 20% (4 άτομα), όπως προκύπτει, απάντησε ότι εκτός από τον/την επιβλέποντα γιατρό τους στο ΠΓΝΙ τους παρακολουθεί και κάποιος άλλος γιατρός σε κάποια άλλη περιοχή, ενώ το 80% (16 άτομα) απάντησε πώς δεν τους παρακολουθεί κανένας άλλος. Ναι, 20% Ναι Όχι Γράφημα 4.11: Παρακολούθηση από γιατρό εκτός Ιωαννίνων Οι πόλεις στις οποίες υπάρχουν εξειδικευμένες μονάδες μεταμόσχευσης μυελού των οστών είναι οι τρεις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας, Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα. Συγκεκριμένα στην Αθήνα είναι ο Ευαγγελισμός και το Παίδων Αγία Σοφία, στη Θεσσαλονίκη το Νοσοκομείο Παπανικολάου και στην Πάτρα το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο. Όλοι οι ασθενείς έχουν το δικαίωμα να επιλέξουν οποιοδήποτε μεγάλο Νοσοκομείο θέλουν. Σύμφωνα με τον πίνακα 4.12, το 20% (4 άτομα) απάντησε ότι παρακολουθείται και από κάποιον άλλο γιατρό σε εξειδικευμένες μονάδες στην Αθήνα. Το 80% (16 άτομα) δεν απάντησε καθόλου αφού δεν παρακολουθείται από κάποιον άλλον γιατρό. 4 0

49 Πίνακας 4.13 ΒΑΘΜΟΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΓΝΙ Κατηγορίες Άτομα Ποσοστό % Πολύ ικανοποιημένος Ικανοποιημένος 8 40 Ούτε ικανοποιημένος, ούτε 0 0 δυσαρεστημένος Δυσαρεστημένος 1 5 Πολύ δυσαρεστημένος 0 0 Δεν απαντώ 0 0 Σύνολο Παρατηρώντας, τον βαθμό ικανοποίησης, στο γράφημα 4.13 το μεγαλύτερο ποσοστό παρουσιάζεται στην κατηγορία πολύ ικανοποιημένος με ποσοστό 55% (11 άτομα), ακολουθεί η κατηγορία ικανοποιημένος με ποσοστό 40% (8 άτομα) και η κατηγορία δυσάρεστη μένος με ποσοστό 5% (1 άτομο). Μ ω α. Ο χ 2 Δεν απαντώ Πολύ δυσαρεστημένος ο Δυσαρεστημένος Ούτε ικανοποιημένος,ούτε δυσαρεστημένος Ικανοποιημένος ο * ο Πολύ ικανοποιημένος ΠΟΣΟΣΤΑ Γράφημα 4.13: Βαθμός ικανοποίησης παρεχόμενων υπηρεσιών ΠΓΝΙ 4 2

50 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ- ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η παρούσα έρευνα είχε ως βασική προϋπόθεση την Μεταμόσχευση Μυελού των Οστών, το θεσμικό πλαίσιο και τις παροχές ιατρικών υπηρεσιών του Περιφερειακού Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων. Όπως προαναφέρθηκε, λέγοντας Μεταμόσχευση Μυελού των Οστών εννοείται η θεραπευτική μέθοδος που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία ορισμένων περιπτώσεων καρκίνου και ιδιαίτερα για τις λευχαιμίες και τα λεμφώματα. Για το λόγο ότι είναι μια διαδικασία ζωής και θανάτου, υπάρχει νομική κάλυψη τόσο για τον λήπτη όσο και για τον δότη. Τέλος, διαδραματίζει σημαντική παράμετρο η σωστή και κατάλληλη παροχή ιατρικών υπηρεσιών. Από την ανάλυση του ερωτηματολογίου που προηγήθηκε και που αποτελείται από δεκαπέντε (15) ερωτήσεις, προκύπτει ότι οι ασθενείς εξέφρασαν την προσωπική τους εμπειρία, ο καθένας χωριστά για το βίωμά του και την προσωπική του άποψη. ^ Παρατηρώντας τους πίνακες 4.1, 4.2, το 80% των ερωτηθέντων ήταν άνδρες και μόλις το 20% γυναίκες. Το υψηλό αυτό ποσοστό ενδεχομένως να οφείλεται στο γεγονός ότι από τέτοιου είδους μορφές νόσου να προσβάλλεται κυρίως το αρσενικό φύλο, αυτό αποτελεί και άποψη της Αιματολόγου ιατρού Βάσσου Αμαλίας από την εμπειρία της σε αυτό τον τομέα. ^ Με βάση την ηλικία παρατηρείται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό της τάξεως 45% ανήκει στην κατηγορία από 45 ετών έως 60 ετών και ακολουθεί η κατηγορία από 30 ετών έως 45 ετών με ποσοστό 30%. Τα υψηλά αυτά ποσοστά ενδεχομένως να οφείλονται στο γεγονός ότι οι ασθένειες που ανήκουν στις καρκινοπαθείς ομάδες προσβάλλουν συνήθως μέσες ηλικίες και επιπλέον στο γεγονός ότι είναι και αρκετά παιδιά που νοσούν αλλά νοσηλεύονται στο Παίδων Αγία Σοφία στην Αθήνα για ευνόητους λόγους. Με βάση τις μορφές νόσου, τα συμπτώματα και το χρονικό διάστημα που έχει περάσει από όταν εντοπίστηκε το πρόβλημα παρατηρείται ότι διασκορπίζονται τα ποσοστά στις μορφές, οι οποίες είναι αρκετές καθώς και στα συμπτώματα, στα οποία ένας ασθενής ίσως και να είχε ένα μόνο ή δύο ή και περισσότερα και τέλος ότι το χρονικό διάστημα κυμαίνεται από λίγους μήνες έως πολλά χρόνια. Ενδεχομένως πολλές μορφές νόσου να έχουν κοινά συμπτώματα, να μην κίνησε το ενδιαφέρον των ασθενών από την αρχή και με την παρουσία κι άλλων πιο σοβαρών συμπτωμάτων να ζήτησαν ιατρική γνώμη. 43

51 ^ Η αναγκαιότητα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών για πολλούς ασθενείς εξαρτάται από την εξέλιξη της ασθένειάς τους με ποσοστό 50%. Τη διαδικασία της Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών δεν την γνώριζε το 70%. Τα υψηλά αυτά ποσοστά ενδεχομένως να οφείλονται στο γεγονός ότι ίσως είναι πολύ νωρίς, ίσως η ηλικία του ασθενή δεν βοηθάει καθόλου και περιμένουν την εξέλιξη ή για οποιοδήποτε άλλο ιατρικό λόγο το αναβάλουν. Όσον αφορά την διαδικασία της Μεταμόσχευσης το υψηλό αυτό ποσοστό που δεν γνώριζε τίποτα ενδεχομένως να οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχει πλήρη έλλειψη πληροφόρησης. ^ Έπειτα, από τους 20 ασθενείς του δείγματος, οι 3 έχουν κάνει αυτομεταμόσχευση. Όσον αφορά την αλλογενή μεταμόσχευση θα ήταν ίσως παράξενο να συμπεριληφθούν στο δείγμα για το λόγο ότι είτε θα νοσηλεύονται σε κάποια μεταμοσχευτική μονάδα είτε δεν θα επέτρεπε η κατάσταση τους να είναι σε δημόσιους χώρους είτε θα ήταν στο εξωτερικό με δική τους επιλογή. ^ Στην ερώτηση ότι αν ο ξενιστής δότης, στην τελική φάση δεχτεί, να προσφέρει το μόσχευμά του, τότε ο λήπτης υποχρεούται να καλύψει όλα τα έξοδά του το 70% δεν απάντησε καθόλου ενώ το 25% δεν γνώριζε. Αυτό ενδεχομένως να οφείλεται στο ότι δεν υπάρχει ενημέρωση και σωστή πληροφόρηση όπως προαναφέρθηκε. ^ Ένα μεγάλο ποσοστό (80%) επέλεξε να μην παρακολουθείται από άλλο γιατρό εκτός Ιωαννίνων και αυτό ίσως γιατί εμπιστεύεται τον θεράποντα γιατρό του και γενικά τις υπηρεσίες του Νοσοκομείου ή για οικονομικούς λόγους αφού πρέπει να γίνεται επανέλεγχος μια φορά κάθε μήνα. Μόλις το 20% εκτός από τον θεράποντα ιατρό τους παρακολουθείται και από άλλο γιατρό και όλοι στην Αθήνα. Ίσως να πήραν και κάποια δεύτερη γνώμη, ιδίως όταν αφορά νέους ανθρώπους και να επισκέπτονται τον γιατρό στην Αθήνα μια δυο φορές το χρόνο για να ενημερώνονται για τυχόν νέες εξελίξεις. Το θέμα είναι καθαρά ψυχολογικό, και πολλές φορές γίνεται και ανακουφιστικό όταν υπάρχει φόβος τόσο από την πλευρά του ασθενή όσο και της οικογένειάς του. ^ Τέλος, αξιολογώντας τις υπηρεσίες υγείας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων ένα μεγάλο ποσοστό των ασθενών (55%) είναι πολύ ικανοποιημένο και ένα ποσοστό της τάξεως του 40% ικανοποιημένο. Τα υψηλά αυτά ποσοστά ενδεχομένως να οφείλονται στο γεγονός ότι οι Αιματολόγοι ιατροί και γενικά το σύστημα είναι πολύ καλό είτε υπήρχε ο φόβος μήπως αντιληφθούν οι ιατροί ποιοι απάντησαν αρνητικά και δεν τους δώσουν την απαραίτητη προσοχή στο εξής από 4 4

52 προκατάληψη. Αυτό φυσικά θα ήταν αδύνατον να συμβεί για το λόγο ότι ήταν ανώνυμα. 45

53 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Οι ακόλουθες προτάσεις πηγάζουν από τα συμπεράσματα της παραπάνω έρευνας και από τις εκτιμήσεις επί των αποτελεσμάτων. ΐ. Στο ερωτηματολόγιο θα πρέπει κανονικά να συμπεριληφθούν κι άλλες ερωτήσεις πολύ σημαντικές και ενημερωτικές και να επεκταθεί περισσότερο το θέμα. Αυτό, όμως, θα δυσκόλευε την έρευνα διότι θα δημιουργούσε κούραση και θα έφερνε σε δύσκολη θέση τους ερωτώμενους, πράγμα που θα τους έκανε να είναι επιφυλακτικοί. ϋ. Για τους ασθενείς που έχουν κάνει Αυτόλογη Μεταμόσχευση Μυελού των Οστών ή που πρόκειται να κάνουν θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή. Θα πρέπει να σχεδιαστεί μια πιο σύγχρονη ειδική μονάδα μόλον τον απαραίτητο εξοπλισμό και με κατάλληλες υποδομές για την αποφυγή πολλών σοβαρών προβλημάτων όπως οι διάφορες λοιμώξεις και επιπλοκές. Στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων διατίθεται ένας τέτοιος χώρος με ελλείψεις λόγω μεγάλου κόστους, όπως προαναφέρθηκε. ΐϋ. Για τους υπόλοιπους ασθενείς, δηλαδή αυτοί που έχουν προγραμματίσει να κάνουν Μεταμόσχευση ή αυτοί που θα εξαρτηθεί από την εξέλιξη της κατάστασης της υγείας τους, είναι απαραίτητο να ενημερωθούν πλήρως για τη διαδικασία, για τους τυχόν μετέπειτα κινδύνους, για τον βαθμό επιτυχίας αλλά και αποτυχίας αναλογικά σύμφωνα με την γνώμη έμπειρου γιατρού, για τα Μεταμοσχευτικά Κέντρα Μυελού των Οστών καθώς και τους Αιματολόγους αυτών και αν χρειαστεί να πάρουν και δεύτερη και τρίτη γνώμη, για το οικονομικό μέρος και κυρίως να μην αφήσουν ανεκμετάλλευτο οτιδήποτε καλύπτει ο ασφαλιστικός φορέας γιατί το κόστος και τα συναφή έξοδα είναι υπέρογκα και μακρά. ΐν. Όσον αφορά το Ιατρικό προσωπικό της Αιματολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου είναι αναγκαία η συχνή και συστηματική εκπαίδευσή τους πάνω σε θέματα Αιματολογίας. Σαφώς θα πρέπει να συμμετέχουν σε όλο και περισσότερα συνέδρια διευρύνοντας έτσι τις γνώσεις τους πάνω στον τομέα της υγείας προκειμένου να διατηρήσουν το υψηλό ποσοστό ικανοποίησης που έχουν από τους ασθενείς. Επιπλέον, πρέπει να ενημερώνονται για τις εξελίξεις πάνω σε θέματα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών ούτως ώστε οποιαδήποτε στιγμή τους ζητηθεί να έχουν γνώμη και άποψη παρά άγνοια μπροστά στην αγωνία κάθε ασθενή για το μέλλον της ζωής του. 46

54 Τέλος, να υπάρχει συνεργασία με τον ίδιο τον άνθρωπο, την οικογένειά του, αλλά και με συναδέλφους από άλλα Νοσοκομεία της Ελλάδας και του Εξωτερικού χωρίς προκαταλήψεις. Γενικότερα, οι Έλληνες πρέπει με την συμβολή του κράτους να ευαισθητοποιηθούν περισσότερο, να σκεφτούν μόνο ότι με τη δωρεά μυελού των οστών μπορεί να σώσουν έναν συνάνθρωπό μας από τον αναμενόμενο θάνατο, που μπορεί το άτομο που θα χρειαστεί βοήθεια να είναι ένα μικρό παιδί, και αυτό θα το πετύχει με σωστή ενημέρωση όχι παραπληροφόρηση και πάνω από όλα συνειδητοποιημένες αποφάσεις. 4 7

55 ΕΠΙΛΟΓΟΣ Η Μεταμόσχευση Μυελού των Οστών φαίνεται να αποτελεί μια ελπιδοφόρο και ελκυστική θεραπευτική προσέγγιση για πολλές παθήσεις. Για το λόγο αυτό, με την εφαρμογή της επιθετικής αυτής θεραπείας, απαιτούνται εκτεταμένες κλινικές μελέτες με πολύ καλό σχεδιασμό, διαδικασία που φαίνεται να αναπτύσσεται όλο και περισσότερο στο μέλλον. Παραθέτοντας τα στοιχεία, κάνουν φανερό ότι η έκβαση των κακοήθων αιματολογικών νοσημάτων έχει τροποποιηθεί ριζικά τις τελευταίες δεκαετίες. Η χώρα μας διαθέτει Αιματολογικές μονάδες και Κέντρα μεταμόσχευσης μυελού των οστών εφάμιλλα του εξωτερικού. Ακόμα υπάρχουν αιματολογικά εργαστήρια με υψηλή εξειδίκευση στη διάγνωση των αιματολογικών κακοηθειών και οι υπηρεσίες αιμοδοσίας υποστηρίζουν τους αιματολογικούς ασθενείς κατά τον καλύτερο τρόπο. 4 8

56 Γλωσσάοι Α Ανοσοκατασταλτικτί θεραπεία= Η ανοσοκατασταλτική θεραπεία περιλαμβάνει φάρμακα τα οποία σταματούν το φυσικό μηχανισμό άμυνας του οργανισμού του λήπτη να επιτίθεται εναντίον του μοσχεύματος και με αυτόν τον τρόπο προλαμβάνεται ή αντιμετωπίζεται η απόρριψη του μοσχεύματος. Δ Αότης- είναι εκείνος που προσφέρει το μόσχευμα Ζωντας συγγενής δόττκ= είναι μέλος της ίδιας οικογένειας ιστοσυμβατός με το λήπτη, που προσφέρει για μεταμόσχευση το ένα όργανο ή τμήμα ενός οργάνου ή άλλο ιστό (μυελό των οστών). Οι ιδανικότεροι συγγενείς δότες είναι οι πανομοιότυποι δίδυμοι. Ζωντας μη συγγενής όότικ= η δωρεά οργάνου ή ιστού από μη συγγενή ζωντανό δότη γίνεται από άτομα που είτε έχουν συναισθηματική σχέση ή συγγένεια εξ αγχιστείας (σύζυγος) ή απλή γνωριμία με τον υποψήφιο λήπτη ή μπορεί να μην τον γνωρίζουν καθόλου, αλλά έχουν δηλώσει στα αρμόδια Εθνικά Κέντρα, ότι επιθυμούν να είναι δωρητές ιστού (μυελός των οστών). Δωρητής οργάνων= είναι εκείνος που, όντας στη ζωή, δηλώνει ότι επιθυμεί να δωρίσει, το/τα όργανά του για μεταμόσχευση, μετά το θάνατό του. Επίσης, μπορεί να δωρίσει κανείς, όντας στη ζωή, μυελό των οστών. Ε Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσγεύσεων= ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων (Ε.Ο.Μ.) είναι Νομικό πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου με έδρα την Αθήνα το οποίο τελεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Σκοπός του Ε.Ο.Μ. είναι η υποβοήθηση του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για τη χάραξη εθνικής πολιτικής στον τομέα των μεταμοσχεύσεων. Εθνικό Μητρώο Αωρητών Οργάνων= ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων τηρεί τα μητρώα δωρητών κατά όργανο και ιστό καθώς και μητρώο εκείνων από τους οποίους έχουν ληφθεί όργανα και ιστοί για μεταμόσχευση. 4 9

57 I Ιστοσυμβατότητα= σύστημα ιστοσυμβατότητας, θεωρούμε εξ ορισμού, πρωτεϊνικές ομάδες εντοπισμένες πάνω στις μεμβράνες των εμπύρηνων κυττάρων των θηλαστικών που καθορίζουν την αντιγονική τους έκφραση. Τα αντιγόνα αυτά (Human Leucocyte Antigen- HLA) κληρονομούνται με τη μορφή απλοτύπου από κάθε γονέα. Λ Λήπτης= είναι εκείνος που λαμβάνει το μόσχευμα. Λίστα αναμονής-εθνικό Μητρώο υποιμήφίων ληπτών= η προτεραιότητα ληπτών μοσχεύματος (στοιχεία προτεραιότητας μεταξύ των υποψήφιων ληπτών μοσχεύματος) αφορά: α) τη συμβατότητα/ταυτοποίηση αίματος (ABO,Rh), αντιγόνων (HLA) β) τη βαρύτητα νόσου γ) το χαρακτήρα επείγοντος δ) το χρόνο αναμονής στον κατάλογο υποψηφίων ληπτών ε) την ηλικία στ) τη σημαντική διάπλαση. Μ Μετ«μόπ/ευση= σηιιαίνει εμφύτευση ενός ιστού ή οργάνου, που καλείται μόσχευμα (graft) και που αναλαμβάνει τη λειτουργία του αντίστοιχου ανεπαρκούντος οργάνου. Αυτό γίνεται με ή χωρίς την αφαίρεση του νοσούντος οργάνου. Μόσγευμα= είναι ο ιστός ή το όργανο, το οποίο εμφυτεύεται στο λήπτη. Μυελός των οστών= είναι ρευστός ιστός που βρίσκεται μέσα στα μεγάλα οστά του οργανισμού και που μοιάζει με αίμα. Χάρη σε αυτόν, ο οργανισμός μας μπορεί να παράγει λευκά αιμοσφαίρια (για καταπολέμηση μολύνσεων) ερυθρά αιμοσφαίρια (για μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς) και αιμοπετάλια (για να σταματούν οι αιμορραγίες). ο ο 50

58 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Γαρδίκας Κ Λ., Αιματολογία Έκδοση 5η, Εκδόσεις Γρηγόριος Παρισιάνος, Αθήνα, Ευθυμιάδου Δ., «Τι αλλάζει στις Μεταμοσχεύσεις», εφ. Ελευθεροτυπία- Κυριακάτικη, 29 Απριλίου 2007, Α17 3. Θεοδωρακοπούλου Ι.Ν., Σύγχρονος εγκυκλοπαίδεια επιστημών.ιατρική Τόμος II, Εκδόσεις Γιοβάνης Χρ., Αθήνα 4. Κυριόπουλος Γ., Λιαρόπουλος Λ., Μπουρσανίδης X., Οικονόμου X., Η ασφάλιση υγείας στην Ελλάδα. Θεμέλιο/Κοινωνία και Υγεία, Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα, Μπουραντάς Κ.Λ., Μαθήματα Αιματολογίας, Ιατρική βιβλιοθήκη Περιφερειακού Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων, Ιωάννινα, Οδηγός ασφαλισμένου ΟΓΛ 7. Οδηγός του Πολίτη με Αναπηρία, Εθνικό τυπογραφείο, Μάρτιος 2007, Αθήνα 8. Οδηγία 2004/23/ΕΚ, Θέσπιση προτύπων ποιότητας και ασφάλειας για τη δωρεά, την προμήθεια, τον έλεγχο, την επεξεργασία, τη συντήρηση, την αποθήκευση και τη διανομή ανθρώπινων ιστών και κυττάρων, (EE L 102/58/04), Στρασβούργο, 31 Μαρτίου Π.Δ. Υπ αριθ.262, Ίδρυση και καθορισμός του εσωτερικού κανονισμού κλινικών και εργαστηρίων της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, (ΦΕΚ 193/Α798), Αθήνα Π.Δ, Νόμος Υπ αριθ.2737μεταμοσχεύσεις ανθρωπίνων ιστών και οργάνων και άλλες διατάξεις, (ΦΕΚ 174/Α799), Αθήνα Υ.Α. Υ4α/108400/02, Εγκατάσταση και λειτουργία Πανεπιστημιακών Κλινικών του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων, (ΦΕΚ 1066/Β703), Αθήνα 2003 ΞΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Blackwell Β., Hodgkin s Lymphoma (HL), Leukaemia Research, London, Campbell K., Adult Acute Myeloid Leukaemia (AML), Leukaemia Research, London,

59 3. Gratwohl A., Hermans J., et al., Risk assessment for patients with chronic myeloid leukaemia before allogeneic blood or marrow transplantation. The Lancet Vol. 352, 1998, p Nolan Sh., Bone marrow Transplantation, April 22, 2002, p. 30 and 627 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ id= /00a-14b.htm

60 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α

61 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Συμπληρώστε με ένα X το τετραγωνίδιο που ταιριάζει στα στοιχεία σας και εκφράζει την προσωπική σας εμπειρία. Φύλο: Ά ρρενϋ Θήλυ Π Ηλικία: 30 ετών και κάτω Από Από ρ Από ετών και άνω Π 1. Από ποια μορφή νόσου πάσχετε: Οξεία μυελογενής λευχαιμία Π Χρόνια μυελογενής λευχαιμία Οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία Λεμφώματα Μεσογειακή- Δρεπανοκυτταρική αναιμία Σύνδρομο μυελικής ανεπάρκειας Ανοσοανεπάρκεια Μεταβολικά νοσήματα Κάποια άλλη μορφή νόσου... π Αν είναι κάποια άλλη μορφή, μπορείτε να αναφέρετε ποια; 2. Είχατε κάποια συμπτώματα όπως: Κόπωση-αδυναμία Απώλεια βάρους Αδικαιολόγητο πυρετό Πρήξιμο στους λεμφαδένες Πόνο στα οστά Αιμορραγίες και αιματουρία Κάποιο άλλο σύμπτωμα:... Α1

62 3. Πόσο χρονικό διάστημα έχει περάσει από όταν εντοπίστηκε το πρόβλημα; Απάντηση: Είναι απαραίτητη για την ασοένειά σας η Μεταμόσχευση μυελού των οστών: Ναι Όχι Εξαρτάται από την εξέλιξη. ^ 5. Γνωρίζετε τη διαδικασία της Μεταμόσχευσης μυελοί) των οστών: Ναι Όχι 6. Υπάρχουν δυο τρόποι Μεταμόσχευσης μυελού. Ποιόν από τους δυο χρειάστηκε να κάνετε; Αλλογενής (ξένο μόσχευμα) Αυτόλογος (αυτομεταμόσχευση) 7. Εφόσον πραγματοποιήσατε αλλογενή μεταμόσχευση, το μόσχευμα από που προήλθε; Από συγγενικό πρόσωπο Από ξενιστή δότη Π 8. Πόσο χρονικό διάστημα περίπου μεσολάβησε από την εγγραφή σας στη λίστα αναμονής του Εθνικού) Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων έως την εύρεση μοσχεύματος: Απάντηση Γνωρίζετε ότι αν ο ξενιστής δότης δεχτεί, στην τελική φάση, να προσφέρει το μόσχευμα του, τότε ο λήπτης υποχρεούται να καλύίψει όλα τα έξοδά του; Ναι Όχι Α 2

63 10. Τι ασφαλιστική κάλυψη έχετε; ΟΓΑ 1ΚΑ ΤΕΒΕ Δημοσίου Ιδιωτική ασφάλιση Καμία Κάποια άλλη;...ποια; 11. Όλα τα ασφαλιστικά ταμεία καλύπτουν τα έξοδα του λήπτη(εξ ολοκλήρου ή κάποιο ποσοστό) σε περίπτωση που η Μεταμόσχευση μυελού γίνει σε ελληνικό δημόσιο νοσοκομείο. Εσείς που επιλέξατε να γίνει: Στην Ελλάδα Στο εξωτερικό Π ^ 12. Αν επιλέξατε στο εξωτερικό, ποιος ήταν ο σημαντικότερος λόγος για σας: Απάντηση: Εκτός από τον/την επιβλέποντα γιατρό σας στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων σας παρακολουθεί και κάποιος άλλος γιατρός σε κάποια άλλη περιοχή της Ελλάδας: Ναι Όχι Π Π 14. Αν ναι, τότε σε ποια από τις μεγαλύτερες πόλεις όπου υπάρχουν εξειδικευμένες μονάδες: Αθήνα Θεσσαλονίκη Πάτρα Κάπου αλλού... Α 3

64 15. Από τις υπηρεσίες υγείας που σας προσφέρει το Πολύ ικανοποιημένος Ικανοποιημένος Ούτε ικανοποιημένος, ούτε δυσάρεστη μένος Δυσαρεστημένος Πολύ δυσαρεστημένος Δεν απαντώ Νοσοκομείο μας είστε: Ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σας και εύχομαι καλή ανάρρωση!! Α 4

65 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β ΣΧΕΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Β

66 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΕΥΧΟ Σ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου Αυγούστου 2003 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Άδεια λειτουργίας, έπειτα από μηχ/κό εκσυγχρονισμό και εσωτερική διαρύθμιση, εργοστασίου παραγωγής, φαρμακευτικών καλλυντικών και ιατροτεχνολογικών προϊόντων,της ΠΑΡΑΗΜ ΑΕΒΕ, που βρίσκεται στο Δήμο Παιανίας του Νομού Αττικής... 1 Μετεγγραφές σπουδαστών ΤΕΙ εσωτερικού... 2 Καθορισμός αριθμού θέσεωντου Δήμου Λυκόβρυσης, που πληρούνται από άτομα που προστατεύονται από το Ν. 2643/1998 και κατανομή των θέσεων αυτών... 3 Εφημερίες γιατρών των Π.Γ.Ν.Θ. ΑΧΕΠΑ, Γ.Ν.Θ. «ΙΠ- ΠΟΚΡΑΤΕΙΟ», Γ.Ν.Θ. «ΑΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ», Γ.Ν. ΠΟ ΛΥΓΥΡΟΥ, Γ.Ν.Ο. «Γ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ», Γ.Ν.Θ. «ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ»», Γ.Ν.Θ. «Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ»». 4 Εφημερίες γιατρών του Γ.Ν. Γρεβενών... 5 Εφημερίες γιατρώντου Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής... 6 Εγκατάσταση και λειτουργία Πανεπιστημιακών Κλινικών του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων...,... 7 Συγκρότηση - Ορισμός Μελών Επιτροπής Παρακολούθησης του Προγράμματος (ΠΟΛΙΤΕΙΑ) στην Περιφέρεια Ηπείρου... 8 Αναπροσαρμογή της εφάπαξ αποζημίωσης για το έτος 2003 των φορτ/των του ΚΑΦ Λιμένων Χανίων - Σούδας...?... 9 Κύρωση αναδασμού αγρ/τος Μέλισσα Ν. Λάρισας Χορήγηση άδειας άσκησης επαγγέλματος Κοινωνικού Λειτουργού στην Καρασιώτου Βαρβάρα του Αντωνίου Χορήγηση άδειας άσκησης επαγγέλματος Κοινωνικού Λειτουργού στην Τσιάκαλου Ευαγγελία του Δημητρίου Χορήγηση άδειας άσκησης επαγγέλματος Κοινωνικού Λειτουργού στον Κόρακα Παναγιώτη του Αθανασίου Χορήγηση άδειας άσκησης επαγγέλματος Κοινωνικού Λειτουργού στη Σφέτσου Ελένη του Δημητρίου ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Αριθ. Φ6.73/10140/901 (1) Άδεια λειτουργίας, έπειτα από μηχ/κό εκσυγχρονισμό και εσωτερική διαρύθμιση, εργοστασίου παραγωγής, φαρμακευτικών καλλυντικών και ιατροτεχνολογικών προϊόντων,της ΒΑΕΑΒΜ ΑΕΒΕ,που βρίσκεται στο Δήμο Παιανίας, του Νομού Αττικής. ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ - ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ Έχοντας υπόψη: 1. Τις διατάξεις των Νόμων 2965/01, 2516/97, 6422/1934,του Ν.Δ. 1150/1949,του από Β.Δ/τος, του από Β.Δ. όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με το από όμοιο, του Ν.Δ. 96/ και του Π.Δ. 396/89 (ΦΕΚ 172/Α/ ) για τον Οργανισμό της Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας. 2. ΤηνΚ.Υ.Α. με33361/ (ΦΕΚ703/Β/5.9.91) άρθρο 12 παρ. 13 «Μεταβίβαση εξουσίας υπογραφής σύμφωνα με το άρθρο 7 παρ. 1του Ν. 1943/91»». 3. Την 19606/95/ (ΦΕΚ 872/Β/ ) απόφαση του Υφυπουργού Ανάπτυξης για μεταβίβαση εξουσιοδότησης υπογραφής στο Γ ενικό Δ/ντή Στήριξης της Βιομηχανίας και την ΔΥ3 4 Α/72358/02 (ΦΕΚ Β' 1995/1.8.02) απόφαση του Υπ.Υγείας για μεταβίβαση εξουσιοδότησης υπογραφής στον Γ ενικό Δ/ντή Υγείας. 4. Τις κοινές αποφάσεις των Υπουργών Βιομηχανίας και Ενέργειας και Κοινωνικών Υπηρεσιών με αριθμό 36269/1179/ και με αριθμό Α6/829/ Το 27/ (ΦΕΚ 19/Α/1.2.96) Προεδρικό Διάταγμα «Συγχώνευση των Υπουργείων Τουρισμού,Βιομηχανίας Εν. και Τεχνολογίας και Εμπορίου στο Υπουργείο Ανάπτυξης». 6. Την Φ6.73/35116/1713/ (ΦΕΚ 28/Β/ ) απόφασή μας με την οποία χορηγήθηκε άδεια λειτουργίας,απεριορίστου διάρκειας, στο ανωτέρω εργοστάσιο,για μηχ/τα ισχύος 85,13 ΗΡ & 56,95 Κ\Λ/. 7. Αίτηση της ΙΤΑΕΑΒΜ ΑΕΒΕ, από για χορήγηση άδειας λειτουργίας του εργοστασίου της, παραγωγής φαρμακευτικών καλλυντικών και ιατροτεχνολογικών προϊόντων,έπειτα από μηχ/κό εκσυγχρονισμό και εσωτερική διαρύθμιση. 8. Τα σχεδιαγράμματα που έχουν υποβληθεί με την αίτηση, καθώς και τα λοιπά δικαιολογητικά στοιχεία.

67 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΟΣΑ Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής ,00 Η αύξηση αυτή αποτελεί την τελική οριστικοποίηση των δαπανών για εφημερίες έτους 2003 και οποιαδήποτε νέα μεταβολή θα μπορεί να γίνει μόνο με ισόποσο ανακατανομή πιστώσεων του ίδιου κωδικού. Κατά τα λοιπά ισχύει η προαναφερόμενη απόφαση ως έχει. Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Αθήνα, 21 Ιουλίου 2003 ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ Ν.ΦΑΡΜΑΚΗΣ Κ. ΣΤΕΦΑΝΗΣ Αριθ.Υ4α/108400/02 (7) Εγκατάσταση και λειτουργία Πανεπιστημιακών Κλινικών του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων. ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ - ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ 'Εχοντας υπόψη: 1. Τ ις δ ια τά ξ ε ις τ η ς παρ. 1 το υ άρθρου 13 του Ν. 1397/83 (ΦΕΚ 143/Α ). 2. Τις διατάξεις του εδαιρ. β). της παρ. 14. ίο υ άρθρου 13του Ν. 2889/2001 (ΦΕΚ37/Α72001). 3. Τις διατάξεις του Π. Δ/τος 262/98 (ΦΕΚ 193/A798) «Ίδρυση και καθορισμός του εσωτερικού κανονισμού κλινικών και εργαστηρίων της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων». 4. Τις διατάξεις του Π. Δ/τος 242 (ΦΕΚ 206/Α72000) «Ίδρυση Ενδοκρινολογικής Κλινικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και καθορισμός του εσωτερικού της κανονισμού». 5. Τις Αποφ. 7 και 8 της 182ης Ολομέλειας του Κεντρικού Συμβουλίου/ Τα 1514/ και 1606/ έγγραφα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. 7. Τις διατάξεις του άρθρου 2, παρ. 1 του Ν. 2469/97 (ΦΕΚ 38/Α/97) και το γεγονός ότι δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού από την εφαρμογή των διατάξεων της παρούσας απόφασης. 8. Την 3418 (ΦΕΚ 861/Β72002) απόφαση ανάθεσης αρμοδιοτήτων στους Υφυπουργούς Υγείας και Πρόνοιας. 9. Το 19/ (θέμα 5ο και 6ο) απόσπασμα πρακτικώντου Δ.Σ. του Πε.Σ.Υ.Π. Ηπείρου, αποφασίζουμε: Εγκαθίστανται και λειτουργούν στον Παθολογικό Τομέα της Ιατρικής Υπηρεσίας του Πανεπιστημιακού Γ ενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων οι παρακάτω Πανεπιστημιακές Κλινικές και ειδικές μονάδες που έχουν ιδρυθεί με τα 262/98 και 242/2000 Π. Δ/γματα στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ - Αιματολογική Κλινική - Ενδοκρινολογική Κλινική με τις ειδικές μονάδες: δια- / βήτη, ειδική μονάδα οστεοπόρωσης και ειδική μονάδα διαταραχών αύξησης και ανάπτυξης. Η δύναμη κάθε Πανεπιστημιακής Κλινικής δεν υπερβαί-, νει τα σαράντα πέντε (45) κρεβάτια. Τα μέλη ΔΕΠ, που υπηρετούν στις παραπάνω Πανεπιστημιακές Κλινικές και ειδικές μονάδες τους, υποχρεούνται σε εφημερία για την αντιμετώπιση εκτάκτων περιστατικών και παροχής επείγουσας περίθαλψης, σύμφωνα με τα όσα ισχύουν κάθε φορά για την εφημερία του Νοσοκομείου. Το προσωπικό που υπηρετεί στις παραπάνω Πανεπιστημιακές Κλινικές και ειδικές μονάδες τους, συνεργάζεται με τα αντίστοιχα Τμήματα της Ιατρικής Υπηρεσίας, όλωντων Νοσοκομείωντου Πε.Σ.Υ.Π. στο οποίο ανήκουν, για την ανάπτυξη και αναβάθμιση του επιπέδου της εκπαίδευσης και παροχής υπηρεσιών υγείας. Οι παραπάνω Πανεπιστημιακές Κλινικές πρέπει να έχουν επιστημονικό υπεύθυνο για την λειτουργία τους. Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Αθήνα, 14 Ιουλίου 2003 ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ Π. ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΕΚΤ. ΝΑΣΙΟΚΑΣ Αριθ (8) Συγκρότηση - Ορισμός Μελών Επιτροπής Παρακολούθησης του Προγράμματος (ΠΟΛΙΤΕΙΑ) στην Περιφέρεια Ηπείρου. 0 ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ Έχοντας υπόψη: 1. Τις διατάξεις των άρθρων 2 παρ. 2 και 18 παρ. 18 του Ν. 2503/97 (ΦΕΚ 107/Α ) «Διοίκηση, Οργάνωση, Στελέχωση της Περιφέρειας, ρύθμιση θεμάτων για τη τοπική αυτοδιοίκηση και άλλες διατάξεις». 2. Τις διατάξεις του άρθρου 2 παρ. 4 του Ν. 2880/2001 (ΦΕΚ 9/Α ) πρόγραμμα «ΠΟΛΙΤΕΙΑ» για τη μεταρρύθμιση και τον εκσυγχρονισμό της Δημόσιας Διοίκησης και άλλες διατάξεις». 3. Το γεγονός ότι α) επιβάλλεται η λήψη των απαραιτήτων μέτρων, προκειμένου να προωθηθεί με επιτυχία το πρόγραμμα «ΠΟΛΙΤΕΙΑ» για τη μεταρρύθμιση και τον εκσυγχρονισμό της Δημόσιας Διοίκησης στην Περιφέρεια Ηπείρου και β) για τους λόγους αυτούς κρίνεται αναγκαία η κατ' εξουσιοδότηση της παρ. 18 του άρθρου 18 του Ν.,2503/97 Συγκρότηση και λειτουργία στην Περιφέρεια Ηπείρου Επιτροπής παρακολούθησης προκειμένου να παρακολουθήσει και να ελέγχει την εκτέλεση και ολοκλήρωση του οικείου Επιχειρησιακού Προγράμματος. 4. Το γεγονός ότι από τις διατάξεις της παρούσας απόφασης δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού καθ οσον η σχετική δαπάνη θα προκύψει με τον καθορισμό της αμοιβής ή αποζημίωσηςτων μελών που θα γίνει με την έκδοση της προβλεπόμενης στην παρ. 18 του άρθρου 18 του Ν. 2503/97 κοινής υπουργικής απόφασης. 5. Την 8511/ (ΦΕΚ 568/Β ) ΚΥΑ απόφαση Υπουργών Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών περί Κανονισμού Εφαρμογής του προγράμματος «ΠΟΛΙ ΤΕΙΑ». 6. Τις 2490/ , 797/ και 467/ ~> A / W c &. i ^ B

68 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ Δ7ΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ Δ/ΝΣΗ Α Ν Α Π Τ Υ Ε Η Σ ^ Ο ί^ Υ Γ Ε ΙΑ Σ ΤΜ ΗΜ Α Α ' γ Αθήνα, < Α^τπρω τ.υ4α/108400/02 ^ ί ^ ε τ /ΐ 08397/02. Λ Ι Ν-ΣΟ,Ο,^,'Ο ια,ννΐν0λι Ταχ. Διεύθυνσή : Α ρ β ^ έλ ο γ ς Δγί 2ϋ1ϋ Ταχ. Κώδικας / > ^ ^ Κ Ο ΙΝ Η ΑΠΟΦΑΣΗ Πληροφορίες: Μ <ΛίΛι«Ρρω τ ϋ Τηλέφωνο: 523ΤΤ ΘΕΜΑ: Εγκατάσταση και λειτουργία Πανεπιστημιακών Κλινικών του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Έχοντας υπόψη: 1. Τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 13 του Ν. 1397/83 (ΦΕΚ 143/Α). 2. Τις διατάξεις του εδαφ. β), της παρ. 14, του άρθρου 13 του Ν. 2889/01 (ΦΕ 37/Α/01). 3. Τις διατάξεις του Π. Δ/τος 262/98 (ΦΕΚ 193/Α/98) Ίδρυση και καθορισμός τ< εσωτερικού κανονισμού κλινικών και εργαστηρίων της Ιατρικής Σχολής τ< Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. 4. Τις διατάξεις του Π. Δ/τος 242 (ΦΕΚ 206/Α/00) Ίδρυση Ενδοκρινολογικι Κλινικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και καθορισμι του εσωτερικού της κανονισμού. 5. Τις Αποφ. αριθ. 7 και 8 τής 182ης Ολομέλειας του Κεντρικού Συμβουλίου/ Τα υπ' αριθ. 1514/ και 1606/ έγγραφα της Ιατρικής Σχολής κ Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. 7. Τις διατάξεις του άρθρου 2, παρ. 1 του Ν. 2469/97 (ΦΕΚ 38/Α/97) και 1 γεγονός ότι δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμό από την εφαρμογή των διατάξεων της παρούσας απόφασης. 8. Την υπ' αριθ (ΦΕΚ 861/Β/02) απόφαση ανάθεσης αρμοδιοτήτων στοι Υφυπουργούς Υγείας και Πρόνοιας. 9. Το υπ' αριθ. 19/ (θέμα 5 και 6 ) απόσπασμα πρακτικών του Δ.Σ. τε Π ε.σ.υ.π. Ηπείρου. Μ ). > Φ Α Σ I Ζ Ο Υ Μ Ε Εγκαθίστανται και λεπ οο ^Μ ^ν στον Παθολογικό Τομέα της Ιατρικής Υπηρεσίας του Πανετρεπ/ιμιάκού Γενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων οι παρακάτω Πανεπιστημιακές Κλινικές και ειδικές μονάδες που έχουν ιδρυθεί με τα αριθ. 262/98 και 242/00 Π. Δ/γματα στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. > : Ι ί ΐ ' Ι ί

69 υι?*ΐιι?ΐΐιι «ι I * *****» *ρ * '»1Μ11 IIIII 4 11 η!' *' 1 Π1111 ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ - Αιματολογική Κλινική - Ενδοκρινολογική Κλινική με τις ειδικές μονάδες: διαβήτη,-ειδική μονάδα οστεοπόρωσης και ειδική μονάδα διαταραχών αύξησης και ανάπτυξης. Η δύναμη κάθε Πανεπιστημιακής Κλινικής δεν υπερβαίνει τα σαράντα πέντε (45) κρεβάτια. Τα μέλη ΔΕΠ, που υπηρετούν στις παραπάνω Πανεπιστημιακές Κλινικές και ειδικές μονάδες τους, υποχρεούνται σε εφημερία για την αντιμετώπιση εκτάκτων περιστατικών και παροχής επείγουσας περίθαλψης, σύμφωνα με τα όσα ισχύουν κάθε φορά για την εφημερία του Νοσοκομείου. Το προσωπικό που υπηρετεί στις τίαραπάνω Πανεπιστημιακές Κλινικές και ειδικές μονάδες τους, συνεργάζεται με τα αντίστοιχα Τμήματα της Ιατρικής Υπηρεσίας, όλων των Νοσοκομείων του Πε.Σ.Υ.Π. στο οποίο ανήκουν, για την ανάπτυξη και αναβάθμιση του επιπέδου της εκπαίδευσης και παροχής υπηρεσιών υγείας. Οι παραπάνω Πανεπιστημιακές Κλινικές πρέπει να έχουν επιστημονικό υπεύθυνο για την λειτουργία τους. Η Απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ Π. ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΕΚΤ. ΝΑΣΙΩ ΚΑΣ ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ 1. Γρ. κ. Υπουργού 2. Γρ. κ. Υφυπουργού < 3. Γρ. κ. Γεν. Γραμματέα 4. Γρ. κας Γεν. Δ/ντριας Υγείας 5. Δ/νση Προσωπικού ΝΠ 6. Εθνικό Τυπογραφείο (για δημοσίευση) 7. Π ε.σ.υ. Π. Ηπείρου Πανεπ/κό Γεν. Νοσ/μείο Ιωαννίνων 9. Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & θρησκευμάτων 10. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Τμήμα Ιατρικής 11. Δ/νση Ανάπτυξης Μον. Υγείας Τμήμα Α' (3) ΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΓΙΑ ΤΗ^Ι Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΑΚΡΙΒΕΙΑ

70 2 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ Αρ. Φύλλου Αυγούστου 19 Π ΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΕΔΡΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ 260. Ίδρυση Εργαστηρίου Φιλοσοφικής Έρευνας πάνω στο Φαντασιακό στο Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής τη ς Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και καθορισμός του εσωτερικού του κανονισμού Ίδρυση Εργαστηρίου Γλωσσολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας τη ς Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και καθορισμός του εσωτερικού του κανονισμού... 2 Τ*6Έ)ΐδρυση και καθορισμός του εσωτερικού κανονι- σμού κλινικών και εργαστηρίω ν της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Επανίδρυση της Ανδρώας Κοινοβιακής Ιερός Μονής Κοιμήσεως τη ς Θεοτόκου (Παναγίας Μαυριωτίσσης) τη ς Ιερός Μητροπόλεως Καστοριάς... 4 ΠΡΟΕΔΡΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ' ΑΡΙΘ. 260 Ίδρυση Εργαστηρίου Φιλοσοφικής Έρευνας πάνω στο Φαντασιακό στο Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και καθορισμός του εσωτερικού του κανονισμού. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Έχοντας υπόψη: 1) Τις διατάξεις: α) του άρθρου 50 παρ. 1 και 7 παρ. 5 του ν. 1268/1982 (Α 87) όπως η τελευταία αυτή διάταξη τροποποιήθηκε με το άρθρο 48, παρ. 2 του ν. 1404/83 (Α 173). β) του άρθρου 22 παρ. 3 του ν. 2362/1995 (Α 247) γ) του άρθρου 1 περιτττ. II του π.δ. 55/1996 (Α 48) δ) της απόφασης του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Οικονομικών αρ /1239/006Α/ Ανάθεση αρμοδιοτήτων Υπουργού Οικονομικών στους Υφυπουργούς Οικονομικών" (Β' 922). 2) Τη γνώμη της Γενικής Συνέλευσης του Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής (συνεδρίαση 21η/ ). (1) 3) Το γεγονός ότι από την εφαρμογή των διατάξεων τ παρόντος διατάγματος προκαλείται ετησίως δαπάνη ύψο δρχ. για τα λειτουργικά έξοδατου εργαστηρίου, ι θα βαρύνει τον προϋπολογισμό του Αριστοτελείου Πσ πιστημίου Θεσσαλονίκης (ΚΑΕ 4121), του οποίου οι εγ> γραμμένες πιστώσεις επαρκούν. Κατά την επόμενη πεντε τία η ανωτέρω δαπάνη εξοικονομείται από τα έσοδα του ε γαστηρίου κατά τα ειδικότερα προβλεπόμενα στο άρθρο του παρόντος διατάγματος, χωρίς αύξηση της κρατικής ει χορήγησης προς το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο θεσ λονίκης, (άρθρο 29 Α του ν. 1558/85-Α 137, όπως αυτόπρ σετέθη με το άρθρο 27 του ν. 2081/1992 και τροποποιήθη με το άρθρο 1 παρ. 2ατου ν. 2469/97 (Α 38). 4) Την αρ. 217/1998 γνωμοδότηση του Συμβουλίου π Επικράτειας, με πρόταση του Υπουργού Εθνικής Παιδείε και θρησκευμάτων και του Υφυπουργού Οικονομικών, > ποφασίζουμε: Αρθρο 1 Ίδρυση 1. Ιδρύεται στο Τ μήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής ττ Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, εργαστήριο με την επωνυμία Εργαστήρι Φιλοσοφικής Έρευνας πάνω στο Φαντασιακό". Το Εργι στήριο εξυπηρετεί διδακτικές και ερευνητικές ανάγκε στην περιοχή της φιλοσοφίας υπό το πρίσμα του φανπ σιακού. Ειδικότερα, το εργαστήριο με όχημα το φαντασκ κό και προοπτική τη συγκρότηση μιας θεμελιώδους φιλί σοφικής Ανθρωπολογίας, ε:ρευνά,μελετά και εξειδικεύεπ στα ακόλουθα πεδία: Γνώση, Επιστήμη, Τέχνη, Πολπτκί Ηθική, Τεχνολογία, Πολιτισμό, Ιστορία και Κοινωνία. 2. Το εργαστήριο εντάσσεται στον Τομέα Φιλοσοφίας. Άρθρο 2 Αποστολή Το εργαστήριο έχει ως αποστολή: α. Τη κάλυψη διδάκτικών και ερευνητικών αναγκών τοι Τομέα Φιλοσοφίας του Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδα γωγικής στο γνωστικό αντικείμενο της Φιλοσοφίας και ό λωντων επί μέρους θεματικών ενοτήτωντης καθώς και σκο πώνπου αφορούν το κοινωνικό σύνολο και την παραγωγή Η λειτουργία του εργαστηρίου εξυπηρετεί ειδικότερα τη\ κατάρτιση και επαγγελματική επιμόρφωση των φοιτητών την άσκηση των μεταπτυχικών φοιτητών και την διεξαγωγτ έρευνας που να αποβλέπει στην προαγωγή της επιστήμης

71 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ) β. Τη συνεργασία με ακαδημαϊκά ιδρύματα ημεδαπής και αλλοδαπής, ερευνητικά κέντρα, επιστημοτεχνικούς και άλλους σχετικούς φορείς σε περιοχές κοινού ενδιαφέροντος. γ. Την οργάνωση σεμιναρίων, συμποσίων, συνεδρίων, διαλέξεων, παντοειδών παρεμφερών συναντήσεων και εκδηλώσεων με Έλληνες και ξένους ειδικούς, καθώς και την πραγματοποίηση δημοσιεύσεων και εκδόσεων, υπό τύπον σειρών, βιβλίων, άρθρων και περιοδικών. δ. Τη χρήση των ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας (ραδιοτηλεόρασης,πολυμέσων) με δημιουργία ειδικών προγραμμάτων εκπομπής και διάδοσης, αυτόνομα ή σε συνεργασία. ε. Την παροχή υπηρεσιών κατά τα προβλεπόμενα στο προεδρικό διάταγμα 159/1984 (Α 53). Άρθρο 3 Προσωπικό Το εργαστήριο στελεχώνεται από μέλη Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ) του Τομέα Φιλοσοφίας του Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής που το γνωστικό αντικείμενο της θέσης τους, εμπίπτει στα ερευνητικά ενδιαφέροντα του εργαστηρίου, από μέλη του Ειδικού Διοικητικού-Τεχνικού Προσωπικού ΕΔΤΠ καθώς και από μέλη του λοιπού ε πιστημονικού προσωπικού που τοποθετούνται σ' αυτό με τη διαδικασία του άρθρου 4 παρ. 1 (δ) του ν.2083/92 (Α' 159). Άρθρο 4 Διοίκηση - Αρμοδιότητες 1. Το εργαστήριο διευθύνεται από μέλος του Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (Δ.Ε.Π.) του Τομέα Φιλοσοφίας του Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής, που ορίζεται με τη διαδικασία του άρθρου 28παρ.22του ν. 2083/92 (Α 159). 2. Ο διευθυντής έχει τις αρμοδιότητες που ορίζονται στο άρθρο 7 του ν. 1268/1982 μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται: ο συντονισμός του διδακτικού (προπτυχιακού-μεταπτυχιακού) και ερευνητικού έργου του εργαστηρίου, η κατάρτιση και υποβολή στη Γενική Συνέλευση του Τομέα Φιλοσοφίας και στη Γενική Συνέλευση του Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του ετήσιου προγράμματος λειτουργίας του εργαστηρίου καιη μέριμνα για την τήρησή του, η μέριμνα για τη στελέχωση, την οικονομική διαχείριση και την κατανομή των χώρων του εργαστηρίου, ο ορισμός των υπευθύνων για τα αναλώσιμα υλικά και του κινητού εξοπλισμού και η υπογραφή κάθε εξερχομένου του εργαστηρίου εγγράφου. Άρθρο 5 Λειτουργία 1. Το εργαστήριο λειτουργεί κατά τις εργάσιμες ημέρες και ώρες, σύμφωνα με τον κανονισμό του πανεπιστημίου. Το ω- ράριο εργασίαςτου προσωπικού είναι αυτό που προβλέπεται για κάθε κατηγορία, σύμφωνα με τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας του Πανεπιστημίου. 2.0 διευθυντής ενημερώνεται πριν από την διεξαγωγή κάθε εργασίας, που γίνεται στο εργαστήριο, στα πλαίσια ερευνητικού προγράμματος ή άλλου έργου, που έχει αποφασιστεί από τη Γενική Συνέλευση του Τομέα Φιλοσοφίας ή του Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής και καθορίζει μέσα στα πλαίσια της αποστολής του εργαστηρίου τις προτεραιτότητες στην χρησιμοποίηση οργάνων και χώρων, σε περίπτωση που δεν υπάρχει σχετική απόφαση από τα παραπάνω συλλογικά όργανα. 3.0 διευθυντής έχει την ευθύνη για την εν γένει λειτουργία του εργαστηρίου, την χρησιμοποίηση οργάνων και υλικών που ανήκουν σ' αυτό, την παραμονή των εργαζομένων (προσωπικού, φοιτητών, επισκεπτών), στους χώρους όπου τηρούνται ειδικοί κανόνες ασφάλειας που αποσκοπούν στην προφύλαξη της υγείας και αρτιμέλειαςτων εργαζομένων, καθώς και στην προστασία των οργάνων και εγκαταστάσεων του από βλάβες. 4. Η χρησιμοποίηση ειδικών οργάνων του εργαστηρίου, επιτρέπεται μόνο στο προσωπικό του εργαστηρίου ή άλλους ε ρευνητές που έχουν ειδική επί των οργάνων αυτών, εκπαίδευση και εξουσιοδότηση. Κινητά όργανα και σκεύη τα οποία παραδίδονται για την διεξαγωγή εργασιών, επιστρέφονται μετά τη χρησιμοποίησή τους, στην κατάσταση που είχαν παραδοθεί. 5. Με εισήγηση του διευθυντή στα αρμόδια όργανα του ι δρύματος, είναι δυνατή η πρόσληψη επιστημόνων σε τομείς σχετικούς με τις διδακτικές και ερευνητικές δραστηριότητες του εργαστηρίου, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 18 του ν.1268/82 και του άρθρου 5του π.δ.407/1980 (Α' 112).. Άρθρο 6 Εγκατάσταση Το εργαστήριο εγκαθίσταται σε χώρους του πανεπιστημίου στους οποίους εκτελούνται δραστηριότητες συναφείς με την αποστολή του, συμπεριλαμβανομένων και των ειδικών ε γκαταστάσεων με τον τεχνικό εξοπλισμό, για τη διενέργεια των ερευνητικών προγραμμάτων του. Χώρος θεωρείται ακόμη, το γραφείο του Διευθυντή, καθώς και κάθε άλλος χώρος που ειδικά διατίθεται για τη λειτουργία του. Στο χώρο εγκατάστασης, υπάρχει πινακίδα με τον τίτλο του εργαστηρίου. Άρθρο 7 Έσοδα Τα έσοδα του εργαστηρίου προέρχονται από: α. Την εκτέλεση ερευνητικών προγραμμάτων που πραγματοποιούνται για ίδιο λογαριασμό ή λογαριασμό τρίτων. β. Τη διάθεση ερευνητικώνή εν γένει επιστημονικών προϊόντων. γ. Την παροχή υπηρεσιών σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ.3 τουπ.δ. 159/1984(Ά53). δ. Τις πιστώσεις που διατίθενται απότοτμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής με τη διαδικασία του άρθρου 4 παρ. 1 (ε ) τουν. 2083/1992 (Ά 159). ε. Τις ειδικές εισφορές και χρηματοδοτήσεις από διεθνείς οργανισμούς, δημόσιες ή ιδιωτικές επιχειρήσεις και νομικά ή φυσικά πρόσωπα και στ. Τις κληρονομιές, δωρεές και κληροδοσίες που καταλείπονται στο πανεπιστήμιο για τους σκοπούςτου εργαστηρίου. Άρθρο 8 Τηρούμενα βιβλία Για τις ανάγκες του εργαστηρίου, τηρούνται τα ακόλουθα βιβλία και στοιχεία: -Βιβλίο πρωτοκόλλου, -Βιβλίο περιουσιακών στοιχείων -Φάκελλος οικονομικών στοιχείων για κάθε έτος -Κατάλογος επιστημονικών βιβλίων, περιοδικών και οργάνων -Αρχείο ερευνητικών προγραμμάτων Στον Υπουργό Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, αναθέτουμε τη δημοσίευση και εκτέλεση του παρόντος διατάγματος. Αθήνα, 4 Αυγούστου 1998 Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ. ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Ν. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΑΚΗΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ Δ. ΑΡΣΕΝΗΣ

72 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ) 29 ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥίΤ ΑΡΙΘ. 261 Ίδρυση Εργαστηρίου Γλωσσολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας τη ς Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και καθορισμός του εσωτερικού του κανονισμού. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Έχοντας υπόψη : 1) Τις διατάξεις: α)του άρθρου 50 παρ. 1 και 7 παρ. 5 του ν. 1268/1982 (Α' 87) όπως η τελευταία αυτή διάταξη τροποποιήθηκε με το άρθρο 48, παρ. 2 του ν. 1404/83 (Α 173). β) του άρθρου 22 παρ. 3 του ν. 2362/1995 (Α' 247) γ) του άρθρου 1 περιπτ. II του π.δ. 55/1996 (Α' 48) δ) της απόφασης του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Οικονομικών αρ /1239/006Α/ Ανάθεση αρμοδιοτήτων Υπουργού Οικονομικών στους Υφυπουργούς Οικονομικών" (Β' 922). 2) Τη γνώμη της Γενικής Συνέλευσης του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης (συνεδρίαση ) 3) Το γεγονός ότι από την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος διατάγματος προκαλείται ετησίως δαπάνη ύ ψους δρχ. η οποία κατάτοτρέχον έτος περιορίζεται στο ποσό των δρχ. και θα βαρύνει τον προϋπολογισμό του Πανεπιστημίου Κρήτης (ΚΑΕ4121)του οποίου οι εγγεγραμμένες πιστώσεις επαρκούν. Κατά την επόμενη πενταετία, η ανωτέρω δαπάνη εξοικονομείται από τα έσοδα του εργαστηρίου κατά τα ειδικότερα προβλεπόμενα στο άρθρο 7 του παρόντος διατάγματος χωρίς αύξηση της κρατικής επιχορήγησης προς το Πανεπιστήμιο Κρήτης, για τα λειτουργικά έξοδατου ιδρυομένου Εργαστηρίου (άρθρο 29 Α του ν. 1558/85-Α 137, όπως αυτό προσετέθη με το άρθρο 27 τουν.2081/1992 -Α 154 και τροποποιήθηκε με το άρθρο 1 παρ. 2α του ν. 2469/97 Α 38. 4) Την αρ. 115/1998 γνωμοδότηση τού Συμβουλίου της Επικράτειας, με πρόταση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και θρησκευμάτων και του Υφυπουργού Οικονομικών, αποφασίζουμε: Άρθρο 1 Ίδρυση - Αντικείμενο Ιδρύεται στο Τμήμα Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, εργαστήριο Γλωσσολογίας το οποίο εξυπηρετεί διδακτικές και ερευνητικές ανάγκες στα αντικείμενα της θεωρητικής και εφαρμοσμένης γλωσσολογίας. Το εργαστήριο ανήκει στον Τομέα Γλωσσολογίας. Άρθρο 2 Αποστολή Το εργαστήριο Γλωσσολογίας έχει ως αποστολή: α. Τις εφαρμογές της τεχνολογίας για την διεξαγωγή και ανάπτυξη της έρευνας σε θέματα που εμπίπτουν στο ευρύτερο γνωστικό ανπκείμενο της γλωσσολογίας. β. Την υποστήριξη/συμπλήρωση των ερευνητικών και διδακτικών δραστηριοτήτων του μεταπτυχιακού και προπτυχιακού προγράμματος σπουδώντου Τμήματος Φιλολογίας, σε θέματα που εμπίπτουν στο ευρύτερο γνωστικό αντικείμενο της γλωσσολογίας (θεωρητικής και εφαρμοσμένης). γ. Την διδακτική της Νέας Ελληνικής ως μητρικής και ξένης γλώσσας. δ. Την ανάπτυξη ερευνητικών προγραμμάτων για μεταπτυχιακούς φοιτητές στα πλαίσια των γνωστικών αντικειμένων του Εργαστηρίου. (2) ε. Την επιδίωξη συνεργασίας στον τομέα της έρευνας μέλη άλλων Ανωτάτων Εκπαιδευτικών και Ερευνητικ Ιδρυμάτων. στ. Τη συνεργασία κάθε μορφής και σε πνεύμα αμοιβο τητας με ελληνικά και ξένα κέντρα ερευνών και ακαδημά ιδρύματα που έχουν συναφείς στόχους. ζ. Την οργάνωση σεμιναρίων, συνεδρίων, διαλέξεων ι θώς και την μετάκληση προσωπικοτήτων και επιστημόνι των οποίων η ειδικότητα είναι συναφής με τα γνωστικά α\. κείμενα του Εργαστηρίου. η. Την παροχή υπηρεσιών κατά τα προβλεπόμενα στο π 159/1984 (Α153). Άρθρο 3 Προσωπικό Τ ο εργαστήριο στελεχώνεται από μέλη ΔΕΠ του Τ μήματ Φιλολογίας που το γνωστικό αντικείμενο της θέσης τους, μπίπτει στα ερευνητικά ενδιαφέροντα του εργαστηρίου, αι μέλη του ΕΔΤΠ καθώς και από μέλη του λοιπού επιστημο κού προσωπικού που τοποθετούνται σ'αυτό με τη διαδικαε του άρθρου 4 παρ. 1(δ) του ν. 2083/1992 (Α 159). Άρθρο 4 Διοίκηση - Αρμοδιότητες 1. Το εργαστήριο διευθύνεται από μέλος του Διδακτικι Ερευνητικού Προσωπικού (Δ.Ε.Π.) του Τμήματι Φιλολογίας, που ορίζεται με τη διαδικασία του άρθρου; παρ.22 του ν. 2083/92 (Α' 159). 2. Ο διευθυντής έχει τις αρμοδιότητες που ορίζει το ά θρο 7 του ν.1268/1982 (Α 87) μεταξύ των οποίων περιλα βάνονται ο συντονισμός του διδακτικού (προπτυχιακού-μ τατττυχιακού) και ερευνητικού έργου του εργαστηρίου, κατάρτιση και υποβολή στη Γενική Συνέλευση του Τομέ του ετήσιου προγράμματος λειτουργίας του εργαστήριό και η μέριμνα για την τήρησή του, η μέριμνα για τη στελ χωση του εργαστηρίου, με το αναγκαίο προσωπικό, η μέρ μνα για την οικονομική διαχείριση των εσόδων του εργι στηρίου, η μέριμνα για την κατανομή των χώρων του εργι στηρίου, ο ορισμός των υπευθύνων για τα αναλώσιμα υλικ και του κινητού εξοπλισμού, η υπογραφή κάθε εγγράφσ και γενικά η ευθύ νη για την ομαλή και απρόσκοπτη λεπου( γίατου εργαστηρίου. Άρθρο 5 Λειτουργία 1. Το εργαστήριο λεπουργεί κατά τις εργάσιμες ημέρε και ώρες, σύμφωνα με τον κανονισμό του πανεπιστημίοι Το ωράριο εργασίας του προσωπικού είναι αυτό που πρτ βλέπεται για κάθε κατηγορία, σύμφωνα με τον εσωτερικ κανονισμό λειτουργίας του Πανεπιστημίου. 2. Ο διευθυντής ενημερώνεται πριν από την διεξαγωγ κάθε εργασίας, που γίνεται στο εργαστήριο, στα πλαίσια ε ρευνητικού προγράμματος ή άλλου έργου, που έχει απο φασιστεί και καθορίζει μέσα στα πλαίσια της αποστολή του εργαστηρίου τις προτεραπότητες στηνχρησιμοποίησι οργάνων και χώρων, σε περίπτωση που δεν υπάρχει σχετι κή απόφαση. 3.0 διευθυντής έχει την ευθύνη για την εν γένει λειτουργά του εργαστηρίου, την χρησιμοποίηση οργάνων και υλικόν που ανήκουν σ αυτό, και την παραμονή των εργαζομέναν (προσωπικού, φοιτητών, επισκεπτών), στους χώρους του. 4. Η χρησιμοποίηση των οργάνων του εργαστηρίου, επι τρέπεται στο προσωπικό και τους ερευνητές που έχουν ει δική επί των οργάνων αυτών, εκπαίδευση και εξουσιοδότη

73 2928 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΟΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ) ση. Κινητά όργανα και σκεύη τα οποία παραδίδονται για την διεξαγωγή εργασιών, επιστρέφονται μετά τη χρησιμοποίησή τους, στην κατάσταση που είχαν παραδοθεί. 5. Με εισήγηση του διευθυντή στα αρμόδια όργανα του ι δρύματος, είναι δυνατή η πρόσληψη επιστημόνων σε τομείς σχετικούς με τις διδακτικές και ερευνητικές δραστηριότητες του εργαστηρίου. Άρθρο 6 Εγκατάσταση Το εργαστήριο εγκαθίσταται σε χώρους του πανεπιστημίου. Χώροι του Εργαστηρίου είναι εκείνοι στους οποίους εκτελούνται δραστηριότητες συναφείς με την αποστολή του, συμπεριλαμβανομένων και των ειδικών εγκαταστάσεων με τον τεχνικό εξοπλισμό, για τη διενέργεια των ερευνηπκών προγραμμάτων. Χώροι θεωρούνται επίσης το γραφείο του διευθυντή, καθώς και κάθε άλλος χώρος που διαπ'θεται για τη λειτουργία του. Στους χώρους εγκατάστασης, υπάρχει πινακίδα με τον τίτλο του του εργαστηρίου. Άρθρο 7 Έσοδα Τα έσοδα του εργαστηρίου προέρχονται από: α. Την εκτέλεση ερευνητικών προγραμμάτων που πραγματοποιούνται για ίδιο λογαριασμό ή λογαριασμό τρίτων. β. Τη διάθεση ερευνητικών ή εν γένει επιστημονικών προϊόντων. γ. Την παροχή υπηρεσιών σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ.3 τουπ.δ. 159/1984(Α 53). δ. Τις πιστώσεις που διατίθενται από το Τμήμα Φιλολογίας με τη διαδικασία του άρθρου 4 παρ. ι(ε)του ν. 2083/1992 (ΑΊ59). ε. Τις ειδικές εισφορές και χρηματοδοτήσεις από διεθνείς οργανισμούς, δημόσιες ή ιδιωτικές επιχειρήσεις και νομικά ή φυσικά πρόσωπα και στ. Τις κληρονομιές, τις δωρεές και κληροδοσίες που καταλείπο νται στο πανεπιστήμιο για τους σκοπούς του εργαστηρίου. Άρθρο 8 Τηρούμενα βιβλία 1. Για τις ανάγκες του εργαστηρίου, τηρούνται τα ακόλουθα βιβλία και στοιχεία: -Βιβλίο πρωτοκόλλου, -Βιβλίο περιουσιακών στοιχείων -Φάκελλος οικονομικών στοιχείων για κάθε έτος -Κατάλογος επιστημονικών βιβλίων, περιοδικών και οργάνων ' -Αρχείο ερευνητικών προγραμμάτων 2. Με απόφαση του διευθυντή μπορεί να τηρείται ακόμα κάθε άλλο βιβλίο ή στοιχεία που προβλέπεται από την ι- σχύουσα νομοθεσία, ή κρίνεται απαραίτητο για το Εργαστήριο. Στον Υπουργό Εθνικής Παιδείας και θρησκευμάτων, α ναθέτουμε τη δημοσίευση και εκτέλεση του παρόντος διατάγματος. Αθήνα, 4 Αυγούστου 1998 Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Ν. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΑΚΗΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ Δ. ΑΡΣΕΝΗΣ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ' ΑΡΙΘ. 262 \ ] (3) Ίδρυση και καθορισμός του εσωτερικού κανονισμού κλινικών και εργαστηρίων της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Έχοντας υπόψη: 1. Τις διατάξεις: α) των άρθρων 50 παρ.1 και 7 παρ.5 του ν. 1268/1982 "Για τη δομή και λειτουργία των Α.Ε.Ι." (Α 87) ό πως η τελευταία αυτή διάταξη τροποποιήθηκε με το άρθρο 48 παρ.2 του ν.1404/1983 "Δομή και λειτουργία των Τ.Ε.Ι." (Α 173), β) του άρθρου 1 περ. ιιτου Π.Δ. 55/1996 (Α' 48). 2. Τη γνώμη της Γενικής Συνέλευσης της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (συνεδριάσεις 300α/ , 317α/ ,320α/ ,329α/ ) και 333α/ ). 3. Το γεγονός ότι από την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος διατάγματος δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού (άρθρο 29Α του Ν.1558/ 1985, όπως αυτό προστέθηκε με το άρθρο 27 του Ν.2081/ 1992-Α 154 και τροποποιήθηκε με το άρθρο 1 παρ.2(α)του Ν.2469/ Α 38). 4. Την 246/1998 γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικράτειας, με πρόταση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και θρησκευμάτων, αποφασίζουμε: Άρθρο 1 Ίδρυση Ιδρύονται στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννί-, νων: α) Αιματολογική Κλινική, η οποία εξυπηρετεί διδακτικές, ερευνητικές και νοσηλευτικές ανάγκες στα επιστημονικά α- νπκείυενα των αιματολογικών παυησεων και ρ) ΕβγάΟΙήρΐύ Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας, το οποίο εξυπηρετεί διδακτικές, ερευνητικές και κοινωνικές ανάγκες στα επιστημονικά αντικείμενα της Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας. Άρθρο 2 Επιστημονικό ανηκείμενο Το επιστημονικό αντικείμενο των υφισταμένων κλινικών και εργαστηρίων, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.641 /1977 (Α 200), των π.δ. 505/1978 (Ά 108), 558/1979 (Ά 178) και 392/1991 (Α 140), των κοινών υπουργικών αποφάσεων Α3β/οικ /1989 (Β 685), Α3β/οικ / 1989 (Β' 635), καθώς και των ιδρυομένων με το προηγούμενο άρθρο, ορίζεται ως ακολούθως: Α ΚΛΙΝΙΚΕΣ α) Η Παθολογική Κλινική, έχει ως ανηκείμενο δραστηριότητας τη διάγνωση, τη συντηρητική θεραπεία, την πρόληψη και την αποκατάσταση των παθήσεων των εσωτερικών οργάνων του σώματος. Η κλινική απαρτίζεται από τις ειδικές μονάδες: Λοιμωδών Νόσων, Εντατικής θεραπείας, Ενδοκρινολογίας, Γεροντολογίας, Διαταραχών Μεταβολισμού Λιπιδίων, Αυξημένης Φροντίδας, Ανοσοκατασταλμένων Ασθενών Ειδικών Λοιμώξεων, Εφαρμοσμένης Φαρμακολογίας και του Ερευνητικού Εργαστηρίου Ανοσολογίας. β) Η Καρδιολογική Κλινική, έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας τη διάγνωση, τη συντηρητική και επεμβαηκή μη χειρουργική θεραπεία, την πρόληψη και την αποκατάσταση των παθήσεωντου καρδιαγγειακού συστήματος. Η κλινική απαρτίζεται από πς ειδικές μονάδες: Στεφανιαίων Νόσων - Εντατικής θεραπείας, Αιμοδυναμικής Κοπώσεως (Εργαστήριο και

74 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ) Ιατρείο), Υπερηχοκαρδιογραφημάτων (Εργαστήριο και Ιατρείο) Αρρυθμιών και Holter (Εργαστήριο και Ιατρείο), Συγγενών Καρδιοπαθειών, Πρόληψης Στεφανιαίας Νόσου και Καρδιακής Ανεπάρκειας. γ) Η Γαστρεντερολογική Κλινική, έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας τη διάγνωση, τη συντηρητική θεραπεία, την πρόληψη και την αποκατάσταση των παθήσεων του γαστρεντερολογικού σωλήνα (οισοφάγου, στομάχου, λεπτού και παχέως εντέρου), του ήπατος, των χοληφόρων και του παγκρέατος. Η κλινική απαρτίζεται από τις ειδικές μονάδες: Γαστροσκοπήσεων, Κωλονοσκοπήσεων, Λειτουργικών Δοκιμασιών, Ενδοσκοπήσεων Χοληφόρων και Παγκρεατικού Πόρου (E.R.C.P.), Μανομετρίας και Ηλεκτρομυογραφίας Πεπτικού Σωλήνα, Νοσημάτων Ήπατος, Φλεγμονώδους Πάθησης Εντέρων και το Γαστρεντερολογικό Ερευνητικό Εργαστήριο. δ) Η Πνευμονολογική Κλινική, έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας τη διάγνωση, τη συντηρητική θεραπεία, την πρόληψη και την αποκατάσταση των παθήσεων του αναπνευστικού συστήματος. Η κλινική απαρτίζεται από τις ειδικές μονάδες: Βρογχοσκοπήσεων, Πνευμονικών Δοκιμασιών, Αντικαπνισπκής Αγωγής και Αυξημένης Φροντίδας. ε) Η Νεφρολογική Κλινική, έχει ως ανπκείμενο δραστηριότητας τη διάγνωση και θεραπεία των νεφρικών μη χειρουργικών παθήσεων (π.χ. σπειραματονεφρίτιδες), την διάγνωση και θεραπεία παθήσεων που προκαλούνται από δυσλειτουργία των νεφρών (π.χ. υπέρταση), την υποστήριξη των ασθενών με οξεία νεφρική ανεπάρκεια ή τελικό στάδιο χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας με εξωνεφρική κάθαρση (αιμοκάθαρση, περιτοναΐκή κάθαρση) και την κατάλληλη προετοιμασία των ασθενών με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια για νεφρική μεταμόσχευση, παρακολούθηση των μεταμοσχευμένων ατόμων και αντιμετώπιση των κλινικών προβλημάτων τους. Η κλινική απαρτίζεται από τις ειδικές μονάδες: Τεχνητού Νεφρού, Συνεχούς Φορητής Περιτοναϊκής Κάθαρσης και Πλασμαφαίρεσης. στ) Η Ογκολογική Κλινική, έχει ως ανπκείμενο δραστηριότητας τη διάγνωση αλλά κυρίως την θεραπευπκή αντιμετώπιση ασθενών με καρκίνο. Στην θεραπευπκή ανπμετώπιση περιλαμβάνονται οι μέθοδοι της χημειοθεραπείας, ορμονοθεραπείας και ανοσοθεραπείας καθώς και η ανακουφιστική - υποστηρικπκή θεραπεία των ανεπιθυμήτων ενεργειών των φαρμάκων, του πόνου, της αποκατάστασης και του τελικού σταδίου των ασθενών. Η κλινική απαρπ'ζεται από τις ειδικές μονάδες: Χημειοθεραπείας και της κατ Οίκον Νοσηλείας. ζ) Η Δερματολογική Κλινική, έχει ως ανπκείμενο δραστηριότητας την παροχή περίθαλψης και νοσηλείας σε ασθενείς με νοσήματα του δέρματος, των βλεννογόνων, των τριχών, των νυχιών, των ιδρωτοποιών και σμηγματογόνων αδένων καθώς και σε ασθενείς με σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (αφροδίσια νοσήματα). Η περίθαλψη συνίσταται στην κλινική διάγνωση, στην παρακλινική και εργαστηριακή διερεύνηση και στη θεραπεία των παραπάνω νοσημάτων. Η κλινική απαρτίζεται από τις ειδικές μονάδες: Φυσιολογίας και Φαρμακολογίας του Δέρματος, Ειδικών θεραπειών, Μικροεπεμβάσεων και Ημερήσιας Νοσηλείας, Δερματικών Δοκιμασιών, Φωτοβιολογίας και Εφαρμογής PUVA και UVB, Επιδημιολογίας Δερματικών Νοσημάτων, Ανοσοδερματολογική, Ογκολογίας Δέρματος, Αγγειολογίας Δέρματος και Γενοδερματοπαθειών. η) Η Παιδιατρική Κλινική, έχει ως ανπκείμενο δραστηριότητας την παροχή περίθαλψης και νοσηλείας βρεφών και παιδιών έως ηλικίας 16 ετών με όλο το φάσμα των παθολογικών παθήσεων. Η περίθαλψη συνίσταται στην κλινική διάγνωση, στην παρακλινική και εργαστηριακή διερεύνηση, στη θεραπεία, πρόληψη και αποκατάσταση όλων των παιδικών νοσημάτων. Η κλινική απαρτίζεται από τις ειδικές δες: Αναπνευστικών Νοσημάτων - Αλλεργιολογίας, A l νης Φροντίδας (Μ.Α.Φ.), Γαστρεντερολογίας. θ) Η Παιδονεφρολογική Κλινική, έχει ως αντικείμενο στηριότηταςτην παροχή περίθαλψης και νοσηλείας σι φη και παιδιά, έως την ηλικία 16 ετών, με κληρονομικά πίκτητα νοσήματα των νεφρών και του κατωτέρου ουρ ητικού συστήματος, με κολλαγόνους και συστηματικί σους που προσβάλουν τους νεφρούς με οξεία και χρόν φρική ανεπάρκεια, με μεταμόσχευση νεφρού, υπέρταο ηλεκτρολυτικές διαταραχές. Η περίθαλψη συνίσταται κλινική διάγνωση, στην παρακλινική και εργαστηριακι ρεύνηση, στην θεραπεία, πρόληψη και αποκατάοτασι παραπάνω νοσημάτων. Η κλινική απαρτίζεται από τις ει μονάδες: Περιτοναϊκής Κάθαρσης και Υπερλιπιδαιμίας ι) Η Νεογνολογική Κλινική, έχει ως αντικείμενο δραστ τητας τη διάγνωση, την εντατική θεραπεία προώρων κι λειόμηνων νεογνών με σοβαρές λοιμώξεις και άλλα ßc νοσήματα διαγνωστικής και θεραπευτικής βοήθειας κσ διάρκεια της ανάπτυξής τους μέχρι σχολικής ηλικίας. Ετ έχει ως ανπκείμενο δραστηριότητας τη διάγνωση, τη σι ρητική θεραπεία, την πρόληψη και την αποκατάσταση παθήσεων των νεογνών Β τάξης, ως επίσης και των νεο που νοσηλεύονται στη Μαιευτική Κλινική. Η κλινική συγ τείται από τις ειδικές μονάδες: Ενταπκής Νοσηλείας γνών, Φροντίδας Πρόωρων και Νεογνών Β Τάξης και Α μένης Φροντίδας (Μ.Α.Φ.) για βρέφη μέχρι έξι (6) μηνών ια) Η Ψυχιατρική Κλινική, έχει ως αντικείμενο δρασττ τητας τη διάγνωση, τη θεραπεία, την πρόγνωση και απ< τάσταση των ψυχικών παθήσεων και τη θεραπεία και απι τάσταση των εξηρτημένων ατόμων. Η κλινική απαρτίζετ πότις ειδικές μονάδες: Ενηλίκων, Ψυχογηριατρικής, Αλι λικής Αποτοξίνωσης, Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Επ νταξης, Εργοθεραπείας, Διασυνδετικής - Σύμβουλευτ Ψυχιατρικής, Ψυχολογικού - Ψυχοφυσιολογικού Εργαι ρίου, Παιδοψυχιατρικής, Ψυχοογκολογίας, Κέντρο Π( παγγελματικής Αποκατάστασης, Κέντρο Ψυχικής Υγείατ Ψυχιατρικό Οικοτροφείο. ιβ) Η Νευροχειρουργική Κλινική, έχει ως αντικείμενο δ στηριότητας την παροχή περίθαλψης και νοσηλείας σι σθενείς με νοσήματα εγκεφάλου, νωτιαίου μυελού, περί ρειακών νεύρων, αυτονόμου κεντρικού συστήματος, των γείων του νευρικού συστήματος και των υποστηρικτικά στών (εγκεφαλικού κρανίου και σπονδυλικής στήλης). Η ρίθαλψη συνίσταται στην κλινική διάγνωση, στηνπαρακ? κή και εργαστηριακή διερεύνηση και στη θεραπεία τ παραπάνω νοσημάτων. Η κλινική συγκροτείται από τις ε κές μονάδες: Εγκεφαλογραφίας (Εργαστήριο), Νευροι σιολογίας και Ηλεκτρομυογραφίας, Νευροεντσπκής θει πείας (Νευροενταπκή), Παιδιατρικής Νευροχειρουργικ Λειτουργικής Νευροχειρουργικής και Κλινικής Πόνι Παθήσεων Σπονδυλικής Στήλης και Νωτιαίου Μυελού, Ν ροογκολογίας, Παθήσεων Περιφερικών Νεύρων και Αγγε εγκεφαλικών Επεισοδίων. ιγ) Η Οφθαλμολογική Κλινική, έχει ως αντικείμενο δρασ ριότητας τη διάγνωση, τη συντηρητική και χειρουργική θερ πεία, την πρόληψη κοίτην αποκατάσταση των παθήσεωντ οργάνου της όρασης. Η κλινική συγκροτείται από τις ειδικ μονάδες: Παθήσεων Βυθού Οφθαλμών, Γλαυκώματος, Ορί οπτικής, Νευροοφθαλμολογίας και Πειραματικής Οφθι μολογίας με τα τμήματα αυτής Κερατοειδούς και Προσθί Ημιμορίου του Οφθαλμού, Αμφιβληστροειδούς και Οπίσθι Ημιμορίου του Οφθαλμού και Μεταμοσχεύσεων. ιδ) Η Ουρολογική Κλινική, έχει ως αντικείμενο δραστηρι τητας τη διάγνωση, τη συντηρητική και χειρουργική θερ

75 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ) πεία, την πρόληψη και αποκατάσταση των παθήσεων των ουροποιητικών οργάνων και των παθήσεων των ανδρικών γεννητικών οργάνων. Η κλινική συγκροτείται από τις ειδικές μονάδες: Ενδοσκοπήσεων, Μη Επεμβατικής Ουρολογίας, Ανδρολογίας, Φυσιοπαθολογίας του Ουροποιητικού Συστήματος και Ανάλυσης Λίθων με Φασματομετρία (Εργαστήριο) και Αιμοδυναμικό Εργαστήριο Μελέτης της Ανδρικής Ανικανότητας. ιε) Η Οτορινολαρυγγολογική Κλινική, έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας τη διάγνωση, τη συντηρητική και χειρουργική θεραπεία, την πρόληψη και αποκατάσταση των παθήσεων της ακοής και της ισορροπίας, της ρινός και του λάρυγγος. Η κλινική συγκροτείται από τις ειδικές μονάδες: Αλλεργίας-Ανοσολογίας Ωτορινολαρυγγολογικών Παθήσεων, (όπως αλλεργικής ρινίτιδας - παραρρινοκολπίτιδας - ορώδους ωτίτιδας) και Κοχλιακών Εμφυτευμάτων. ιστ) Η Ορθοπεδική Κλινική, έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας τη διάγνωση, τη συντηρητική και χειρουργική θεραπεία, την πρόληψη και αποκατάσταση των παθήσεων του μυοσκελετικού συστήματος, καθώς και την αντιμετώπιση τωντραυματιολογικών περιστατικών με κάθε πρόσφορη μέθοδο. Η κλινική συγκροτείται από τις ειδικές μονάδες: Τραυματιολογίας, Επανορθωτικής Ορθοπεδικής Ενηλίκων, Χειρουργικής Χεριού και Μικροχειρουργικής, Χειρουργικής Σπονδυλικής Στήλης, Σηπτικών Ασθενών, Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης, Αθλητικών Κακώσεων, Ορθοπεδικής Ογκολογίας, Πολυτραυματία Βιολογικής Μηχανικής (Εργαστήριο), Μικροχειρουργικής (Εργαστήριο), Αρθροσκόπησης (Εργαστήριο), Σπονδυλικής Στήλης (Εργαστήριο) και Ιστικής Επούλωσης και Αποκατάστασης (Εργαστήριο). ιζ) Η Αναισθησιολογική Κλινική, έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας την προεγχειρητική προετοιμασία των ασθενών, τη χορήγηση περιοχικής και γενικής αναισθησίας σε διαγνωστικές και θεραπευτικές επεμβάσεις, τη μετεγχειρητική παρακολούθηση των ασθενών, τη θεραπεία οξέως και χρονίου πόνου και τη συμμετοχή σε κάθε είδους εντατικής θεραπείας και παρακολούθησης ασθενών. Η κλινική συγκροτείται από τις ειδικές μονάδες: Μετεγχειρητικής Ανάνηψης, Εντατικής θεραπείας, Αυξημένης Φροντίδας (Μ.Α.Φ.) και Μονάδα Πόνου. ιη) Η Χειρουργική Κλινική, έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας τη χειρουργική και συντηρητική περίθαλψη και νοσηλεία ασθενών όλων των ηλικιών με χειρουργικές παθήσεις, τη συνεργασία με τις άλλες κλινικές ή εργαστήρια, τη θεωρητική και κλινική διδασκαλία σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο και την κλινική και πειραματική έρευνα. Η περίθαλψη των ασθενών περιλαμβάνει την κλινική και παρακλινική διάγνωση, την εργαστηριακή διερεύνηση και τη θεραπεία των χειρουργικών παθήσεων. Η κλινική συγκροτείται α πό τις ειδικές μονάδες: Αγγείων, Ενδοσκόπησης, Παχέος Εντέρου, Μαστού, Χειρουργημένων Ασθενών Ενισχυμένης Επίβλεψης (Μ.Χ.ΑΈ.Ε.), Εργαστήριο Μανομετρίας - ΡΗμετρίας Ανωτέρου και Κατωτέρου Πεπτικού, Πειραματικής Χειρουργικής, μελέτης Φυσιολογικής - Παθολογικής Ιστικής Αποκατάστασης, Αντιμετώπισης Οξέως Τραύματος και Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής. (ίθ) Η Αιματολογική Κλινική, έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας τη διάγνωση αιματολογικών παθήσεων, όπως αναιμίας, λευχαιμίας, λεμφωμάτων και μεσογειακής αναιμίας, την πρόληψη αιυατολογικών παθήσεων, Οπως αιμοσφαιρινοπάθειας και την νοσηλεία και θεραπεία ασθενών υε αιυατολογικά πρηβαήμπτπ όπ ΐιΐς πνηιυίπς. λειιναιυιαο. αιυοσφαιοινοπάθειας και την χορήγηση κατάλληλης θεραπευτικής α γωγής, συμπεριλαμβανομένης της χηυειοθεραπείας και ττκ μεταμόσχευσης μυελού των οστών, Η κλινική συγκροτείται από τις ειδικές Ιΐονάδεο: Μεταμόσχευσης Μυελού τωγ Οστών και Αιματολογικού Ερευνητικού Εοναστηρίου. ϋ) Η Μαιευτική - Γυναικολογική Κλινική, έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας την παρακολούθηση των εγκύων και την παροχή σε αυτές κάθε διαγνωστικής και θεραπευτικής βοήθειας κατά τη διάρκειατης εγκυμοσύνης και του τοκετού, τη διάγνωση, τη συντηρητική και χειρουργική θεραπεία, την πρόγνωση και την αποκατάσταση των παθήσεων των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Η κλινική συγκροτείται από τις ειδικές μονάδες: Εγκυμοσύνης Υψηλού Κινδύνου και Προγεννητικού Ελέγχου, Μαιευτικής, Γυναικολογίας, Γυναικολογικής Ενδοκρινολογίας και Στείρωσης, Γυναικολογικής Ογκολογίας, Περιγεννητικής Περίθαλψης, Παιδικής και Εφηβικής Γυναικολογίας, Γυναικολογικής Ουρολογίας, Γυναικολογικών Ενδοσκοπήσεων, Οικογενειακού Προγραμματισμού, Γενετικής, Παθήσεων Μαστού, Ανδρολογίας, Εξωσωματικής Γονιμοποίησης και Εμβρυομεταφοράς, Κλιμακτηρίου - Εμμηνόπαυσης, Πρόληψης Οστεοπόρωσης και Εσωτερικό Εργαστήριο Υγείας της Μητέρας. κ) Η Καρδιοχειρουργική Κλινική, έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας τη θεραπεία παθήσεων της καρδιάς και μεγάλων αγγείων. Οι παθήσεις αυτές είναι συγγενείς και επίκτητες οι δε ασθενείς όλων των ηλικιών, (παιδιά και ενήλικες). Η κλινική συγκροτείται από τις ειδικές μονάδες: Καρδιοχειρουργική, Θωρακοχειρουργική, Εντατικής Θεραπείας 6 κλινών, Θώρακος-Καρδίας, Ερευνητικής Καρδιοθωρακικής Χειρουργικής (κλινικές και πειραματικές μελέτες), Παιδοκαρδιοχειρουργική και Ειδική Μονάδα Τεχνικής Κυκλοφορίας Μεταμοσχεύσεων. κα) Η Νευρολογική Κλινική, έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας την κλινική διάγνωση, παρακλινική και εργαστηριακή διερεύνηση, θεραπεία, πρόληψη και αποκατάσταση παθήσεωντου κεντρικού νευρικού συστήματος (εγκέφαλος και νωτιαίος μυελός), του περιφερειακού νευρικού συστήματος (ρίζες, πλέγματα, νεύρα) του αυτονόμου νευρικού συστήματος, των αγγείωντων νευρικών δομών, των νευρικών και νευρομυϊκών συνάψεων και των μυών. Η κλινική συγκροτείται από τις ειδικές μονάδες: Ηλεκτρομυογραφίας, Νευρογραφίας, Προκλητικών Δυναμικών, Ελεκτροεγκαφαλογραφίας, Υπερηχογραφίας Τραχηλικών και Ενδοκράνιων Αγγείων, Οφθαλμοκίνησης και Διαταραχών Ισορροπίας, Κινητικών Διαταραχών, Νευρομυϊκών Παθήσεων και Νευροανοσολογίας, Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής Νευρολογικών Παθήσεων και Εντατικής Θεραπείας Νευρολογικών Παθήσεων. Β. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ α) Το Εργαστήριο Βιολογικής Χημείας, έχει ως αντικείμενο τη χημεία της ζώσης ύλης και τις φυσιολογικές και παθολογικές μεταβολές της, ιδίως δε της Βιολογικής Χημείας του Ανθρώπου. Το εργαστήριο συγκροτείται από τις ειδικές μονάδες: Ορμονών, Μοριακής Διαγνωστικής, Αναλύσεως Αμινοοξέων και Αλληλουχίας Πρωτεϊνών, Πυρηνικού Μαγνηπκού Συντονισμού (Ν.Μ.ΙΤ) και Φασματοσκοπίας Μάζας., β) Το Παθολογοανατομικό - Κυτταρολογικό Εργαστήριο (Παθολογικής Ανατομίας), έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας τη διάγνωση των παθήσεων με τις μεθόδους της παθολογικής ανατομικής και της κυτταρολογίας, τη μελέτη και έρευνα της παθογένειας της αιτιολογίας, της φύσης και των ανατομικών και λειτουργικώντους συνεπειών, καθώς και τον εμπλουτισμό και τη συντήρηση του παθολογοανατομικού μουσείου. Το εργαστήριο συγκροτείται από τις ειδικές μονάδες: Ιστοπαθολογίας και Κλασσικής Ιστοχημείας, Ανοσοϊστοχημείας, Ηλεκτρονικής Μικροσκοπίας, Μορφομετρίας και Μεγάλων Τομών Πλαστικής Κυτταρολογίας (Κυτταρολογοπαθολογίας), Νεκροτομικής Παθολογίας και Μοριακής Παθολογίας. γ) Το Εργαστήριο Φυσιολογίας, έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας τη μελέτη, έρευνα και διδασκαλία ζωτικών λει

76 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ) τουργιών, των προσαρμογών και ρυθμίσεων και των ομοιοστατικών μηχανισμών του ανθρώπου και των ζώντων οργανισμών σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας του οργανισμού, τη μελέτη και έρευνα ανταλλαγής ουσιών και πληροφοριών τόσο στον ίδιο τον οργανισμό όσο και μεταξύ αυτού και του περιβάλλοντος καθώς και οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ ζώντων οργανισμών και περιβάλλοντος και τέλος την εφαρμογή των βασικών αρχών της Φυσιολογίας και των δεδομένων της έ ρευνας για την προστασία και την βελτίωση των λειτουργιών και γενικότερα της υγείας του ανθρώπου. Το εργαστήριο συγκροτείται από τις ειδικές μονάδες: Κυτταρικής - Μοριακής Φυσιολογίας, Περιβαλλοντολογικής Φυσιολογίας, Κλινικής - Λειτουργικής Φυσιολογίας και Εργοφυσιολογίας και Υπολογιστικής Φυσιολογίας. δ) Το Εργαστήριο Βιολογίας, έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας τη μελέτη και έρευνα των ζώντων οργανισμών, ιδιαίτερα σε κυτταρικό, μοριακό και γονιδιακό επίπεδο. ε) Το εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής, έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας την έρευνα σε θέματα εφαρμογών της Φυσικής στην Ιατρική καθώς και τη θεωρητική και πρακτική διδασκαλία των αρχών και των νόμων της Φυσικής. Το εργαστήριο συγκροτείται από τις ειδικές μονάδες: Ιατρικής Φυσικής - Ακτινοφυσικής και Ιατρικής Φυσικής και Τεχνολογίας. στ) Το Εργαστήριο Μικροβιολογίας, έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας τον μικροβιολογικό έλεγχο και την παρακολούθηση των ασθενών, τη διάγνωση και την πρόληψη α σθενειών με τις μεθόδους της μικροβιολογίας και την εποπτεία και μέριμνα της αντιμικροβιακής προστασίας των κλινικών και λοιπών συναφών χώρων. Το εργαστήριο συγκροτείται από τις ειδικές μονάδες: Μοριακής Μικροβιολογίας, Βακτηριολογίας, Ιολογίας, Μυκητολογίας, Παρασιτολογίας, Ανοσολογίας - Ορολογίας και Ανθρωποζωονόσων. ζ) Το Εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας, έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας τη διερεύνηση και την ε- γκληματολογική προσέγγιση περιστατικών με νομικό ενδιαφέρον καθώς και τον τρόπο δράσης των δηλητηρίων. Στο χώρο του εργαστηρίου λειτουργεί Εγκληματολογικό Μουσείο. η) Το Εργαστήριο Ακτινοδιαγνωστικής (Ιατρικής Απεικόνισης), έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας τον ακπνολογικό έλεγχο και την παρακολούθηση των ασθενών, τη διάγνωση των παθήσεων με τις μεθόδους της ιατρικής απεικόνισης, την επεμβατική θεραπείατου καρδιαγγειακού συστήματος, καθώς και την έρευνα για ανάπτυξη μεθόδων διαγνωστικής απεικόνισης. θ) Το Εργαστήριο Φαρμακολογίας, έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας την μελέτη ανεπιθύμητων και τοξικών ε νεργειών όλων εν γένει των φαρμάκων. Στο εργαστήριο λειτουργεί ειδική μονάδα Φαρμακευτικής Τοξικολογίας. Άρθρο 3 Αποστολή Κ ά θ ε κλινική και εργαστήριο μετά των ειδικών μονάδων τους έχουν ως αποστολή: $5))Την κάλυψη των διδακτικών και ερευνητικών αναγκών της Ιατρικής Σχολής καθώς και Τμημάτων του Πανεπιστήμιου Ιωαννίνων στα αντικείμενα δραστηριότητάς τους. 0 /Γ η ν εξυπηρέτηση διαφόρων κοινωνικών αναγκών όταν και όποτε ζητείται συγκεκριμένη συνδρομή που ανήκει στα θέματα με τα οποία ασχολείται κάθε κλινική ή εργαστήριο ή μονάδες αυτών. ( 3 Την ειδίκευση ιατρών, νοσηλευτών καθώς και άλλων λειτουργών υγείας και τη συνεχή εκπαίδευση και επιμόρφωση αυτών. (δ))την παροχή περίθαλψης και νοσηλείας σε ασθενείς με νοσήματα, όπως αυτά περιγράφονται στο άρθρο 2 του παρόντος. (ΐ))Την εκτέλεση κλινικών πειραματικών ερευνητικών προγραμμάτων με σκοπό τη μελέτη και αναζήτηση νέων κών και θεραπευτικών μεθόδων. (θτ)τη συνεργασία και ανταλλαγή επιστημονικών γν< με άλλα ακαδημαϊκά ερευνητικά ιδρύματα της ημεδι της αλλοδαπής. ( ^ ) Τη συνεργασία με Ευρωπαϊκούς και Δι Οργανισμούς για την πραγματοποίηση ερευνών εκπα κών προγραμμάτων και γενικώς δραστηριοτήτων συ μετά επιστημονικά ανπκείμενα κάθε κλινικής ή εργαστ (η)την οργάνωση σεμιναρίων, συμποσίων, συνεδρία λέξεων με σκοπό την ενημέρωση του ιατρικού κ α ι) προσωπικού τους. 2} Το έργο που παρέχει κάθε κλινική και εργαστήρ κρίνεται σε εκπαιδευτικό και κλινικό. (ζ χ ο εκπαιδευτικό έργο περιλαμβάνει την εκπαίδευι φοιτητών της Ιατρικής Σχολής, την εκπαίδευση ειδικι νων ή ειδικευμένων ιατρών και την εκπαίδευση άλλο τουργών υγείας. Η εκπαίδευση των φοιτητών, επιτελε πό το διδακτικό ερευνητικό προσωπικό. Η εκπαίδευε φοιτητών είναι θεωρητική και πρακτική, σύμφωνα με τι γραμμα σπουδών. Παράλληλα, με την εκπαίδευση οι ι τές παρακολουθούν τις ποικίλες επιστημονικές δρασ τητες κάθε κλινικής ή εργαστηρίου ή των μονάδων αιτ εκπαίδευση των ειδικευομένων ή ειδικευμένων ιατρώ κρίνεται σε πρακτική και θεωρητική. Η πρακτική αποε στην απόκτηση πείρας στην διαγνωστική και θεραπειπ γωγή. Η θεωρητική εκπαίδευση περιλαμβάνει κλινικά ωρητικά μαθήματα, συζητήσεις ενδιαφερουσώνπεριπ ων, σεμινάρια και βιβλιογραφική ενημέρωση. Για του> κευόμενους ιατρούς καταρτίζεται πρόγραμμα εκπαίδι και άσκησης που περιλαμβάνει την ενεργό συμμετοχτ στο κλινικό ή εργαστηριακό αντίστοιχα έργο. Το κλινικό έργο περιλαμβάνει την περίθαλψη των νών που νοσηλεύονται ή παρακολουθούνται στην οικει νική ή εργαστήριο ή στις μονάδες τους. Οι υπηρεσίες διαγνωστικές και θεραπευτικές. Η περίθαλψη των νοσ ομένων συνίστςπαι στην κλινική διάγνωση, την παρακ. και εργαστηριακή διερεύνηση, την θεραπευτική αγαη χειρουργική αντιμετώπιση και τη φροντίδατου ασθενοι χρι της εξόδου του από το νοσοκομείο. Άρθρο 4 Προσωπικό Κάθε κλινική και εργαστήριο στελεχώνεται από ιατριι λοιπό προσωπικό που υπηρετεί στην Ιατρική Σχολτ Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και στο Περιφερι Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων, όπου ι θίστανται και λειτουργούν οι κλινικές και τα εργαστήρι ιατρικό προσωπικό αποτελείται από τον διευθυντή και του Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (Δ.Ε.Π.) της I κής Σχολής που η επιστημονική τους ενασχόληση εμτ στα διδακτικά, ερευνητικά και κλινικά ενδιαφέροντα ττ κείας κλινικής ή του εργαστηρίου. Το προσωπικό αυτί μπληρώνεται με ειδικευόμενους και ειδικευμένους ιατρ Το λοιπό προσωπικό περιλαμβάνει μέλη Ειί Διοικητικού-Τεχνικού Προσωπικού (Ε.Δ.Τ.Π.), νοσηλει των οποίωντο έργο καθορίζεται σύμφωνα με τις εκάστς νάγκες της κλινικής ή του εργαστηρίου. Η τοποθέτηση κλινική των μελών του διδακτικού ερευνητικού προσωτ και των μελώντου ειδικού διοικητικού και τεχνικού προς κού γίνεται με διαδικασία του άρθρου 4 παρ.1 (δ) ν.2083/1992 (Α' 159), ενώ των υπολοίπων μελών με τη δ κασία που ορίζουν οι διατάξεις του οργανισμού Περιφερειακού Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείο αννίνων.

77 ΕΦΗΜΕΡ1Σ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ) Άρθρο 5 Διοίκηση - Αρμοδιότητες 1. Κάθε κλινική και εργαστήριο διευθύνεται από διευθυντή ο οποίος είναι μέλος του Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (Δ.Ε.Π.) της Ιατρικής Σχολής ο οποίος ορίζεται με τη διαδικασία του άρθρου 28 παρ.22 του ν.2083/ Ο διευθυντής έχει τις αρμοδιότητες που ορίζονται στο άρθρο 7 του ν.1268/1982 μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται η κατάρτιση και η υποβολή στη Γενική Συνέλευση της Ιατρικής Σχολής και στη Γενική Συνέλευση του οικείου Τομέα στον οποίο έχει ενταχθεί του ετήσιου προγράμματος λειτουργίας για τις διδακτικές και ερευνητικές δραστηριότητες και η μέριμνα για την εφαρμογή του, η μέριμνα για την υλοποίηση των αποφάσεων του Διοικητικού Συμβουλίου και της Επιστημονικής Επιτροπής του Περιφερειακού Πανεπιστημιακού Γ ενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων για την παροχή του νοσηλευτικού έργου, η μέριμνα για τη στελέχωση, την οικονομική διαχείριση των εσόδων της κλινικής, η μέριμνα για την υποβολή του ετήσιου απολογισμού των δραστηριοτήτων, ο ορισμός υπευθύνων για τα αναλώσιμα υλικά και το κινητό ε ξοπλισμό και η υπογραφή κάθε εξερχόμενου εγγράφου. Άρθρο 6 Εγκατάσταση - Λειτουργία (Ρ θ ι υφιστάμενες κλινικές και εργαστήρια έχουν εγκατασταθεί και λειτουργούν στο Περιφερειακό Πανεπιστημιακό Γ ενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων' σύμφωνα με την κοινή υ~ πουργική απόφαση Α3β/οικ /1989 (Β' 635), ενώ οι ι δρυόμενες με το άρθρο 1 του παρόντος εγκαθίστανται με τη διαδικασία του άοθοου 13 του ν. 1397/ Ο διευθυντής έχει την ευθύνη για την εν γένει λειτουργία της οικείας κλινικής ή εργαστηρίου, τη χρησιμοποίηση οργάνων και υλικών, την παραμονή εργαζομένων σε χώρους όπου πραγματοποιούνται πειραματικές εργασίες. Ο διευθυντής ενημερώνεται για κάθε ερευνητική πειραματική εργασία πριν από τη διεξαγωγή της και καθορίζει την προτεραιότητα χρήσης οργάνων και χώρων όταν δεν υπάρχει σχετική απόφαση. 3. Η χρησιμοποίηση ειδικών οργάνων επιτρέπεται στο προσωπικό κάθε κλινικής ή εργαστηρίου ή σε ερευνητές που έ χουν ειδική επί των οργάνων αυτών εκπαίδευση. Κινητά όργανα και σκεύη, τα οποία παραδίδονται για τη διεξαγωγή ε ρευνητικής πειραματικής εργασίας επιστρέφονται, μετά τη χρησιμοποίησή τους, στην κατάσταση που έχουν παραδοθεί. 4. Με εισήγηση του διευθυντή στα αρμόδια όργανα είναι δυνατή η πρόσληψη διακεκριμένων επιστημόνων σε τομείς σχετικούς με τις διδακτικές, ερευνητικές και νοσηλευτικές δραστηριότητες της οικίας κλινικής και εργαστηρίου, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 18 του ν. 1268/1982. ' Άρθρο 7 Έσοδα Τα έσοδα κάθε κλινικής ή εργαστηρίου προέρχονται από: α. Την εκτέλεση ερευνητικών προγραμμάτων που πραγματοποιούνται για ίδιο λογαριασμό ή λογαριασμό τρίτων. β. Τη διάθεση ερευνητικών ή εν γένει επιστημονικών προϊόντων. γ. Τις πιστώσεις που διατίθενται από την Ιατρική Σχολή με τη διαδικασία του άρθρου 4 παρ. 1 (ε) του ν.2083/1992 (Α 159). δ. Τις ειδικές εισφορές και χρηματοδοτήσεις από διεθνείς οργανισμούς, δημόσιες ή ιδιωτικές επιχειρήσεις και νομικά ή φυσικά πρόσωπα και ε. Τις κληρονομιές, τις δωρεές και τις κληροδοσίες που καταλείπονται στο Πανεπιστήμιο για τους σκοπούς της οικίας κλινικής ή εργαστηρίου. Άρθρο 8 Τηρούμενα βιβλία 1. Τα βιβλία και στοιχεία που τηρούνται από κάθε κλινική και εργαστήριο είναι τα εξής: - Πρωτόκολλο εισερχόμενης - εξερχόμενης αλληλογραφίας. - Βαθμολόγιο φοιτητών. - Αρχείο ασθενών. - Βιβλίο περιουσιακών στοιχείων. χ - Φάκελλος οικονομικών στοιχείων κάθε έτους.,, - Κατάλογος επιστημονικών βιβλίων, περιοδικών και οργάνων. / - Βιβλίο επιστημονικής δραστηριότητας. - Βιβλίο μεταβολής προσωπικού. χ,_ 2. Με απόφαση του διευθυντή μπορεί ακόμη να τηρείται και κάθε άλλο βιβλίο ή στοιχείο το οποίο κρίνεται απαραίτητο ή προβλέπεται από ειδικές διατάξεις. Στον Υπουργό Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων αναθέτουμε τη δημοσίευση και εκτέλεση του παρόντος διατάγματος. Αθήνα, 5Αυγούστου 1998 Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΣ Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ Δ. ΑΡΣΕΝΗΣ (4) ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ ΑΡΙΘ. 263 Επανίδρυση της Ανδρώας Κοινοβιακής Ιεράς Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Παναγίας Μαυριωτίσσης) της Ιεράς Μητροπόλεως Καστοριάς Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Έχοντας υπόψη: 1. Τις διατάξεις του άρθρου 39 παρ. 3 του Ν. 590/1977 περί του Καταστατικού Χάρτου της Εκκλησίας της Ελλάδος (ΑΊ46). 2. Το άρθρο 29Ατου Ν. 1558/1985 (ΑΊ37), το οποίο προσετέθη με το άρθρο 27του Ν. 2081/1992 (ΑΊ54), όπως αντικατεστάθη από το άρθρο 1 παρ. 2α του Ν. 2469/1997 (Α 38). 3. Την υπ αριθμ 3/ σύμφωνη γνώμη του Σεβασμωτάτου Μητροπολίτου της Ιεράς Μητροπόλεως Καστοριάς. 4. Την έγκριση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, που δόθηκε στη συνεδρίαση της ΙΓ/ της 141ης Συνοδικής Περιόδου. 5. Το γεγονός ότι από τις διατάξεις του παρόντος δεν προκαλείται δαπάνη εις βάρος του Κρατικού Προϋπολογισμού. 6. Την 304/1998 γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας, με πρόταση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και θρησκευμάτων, αποφασίζουμε: Άρθρο μόνο Επανιδρύεται η Ανδρώα Κοινοβιακή Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Παναγίας Μαυριωτίσσης) της Ιεράς Μητροπόλεως Καστοριάς. Στον Υπουργό Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων αναθέτουμε τη δημοσίευση και εκτέλεση του παρόντος Προεδρικού Διατάγματος. Αθήνα, 5 Αυγούστου 1998 Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΣ Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ Δ ΑΡΣΕΝΗΣ

78 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ Αρ. Φύλλου 27 Αυγούστου 1: / Μ ε τα μ ο σ χ ε ύ σ ε ις ανθρω πίνω ν ιστώ ν καί οργάνω ν ' κα ι άλλες δ ια τά ξεις Π Ρ Ο Ε Δ Ρ Ο Σ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Εκδίδομε τον ακόλουθο νόμο που ψήφισε η Βουλή: ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α' ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Άρθρο 1 Πεδίο εφαρμογής. 1. Η αφαίρεση ιστών και οργάνων από άνθρωπο, ζώντα ή νεκρό, με προορισμό τη μεταμόσχευση σε άλλον άνθρωπο, γίνεται μόνο για θεραπευτικούς σκοπούς, κατά τους όρους και τη διαδικασία του νόμου αυτού. 2. Οι διατάξεις του νόμου αυτού δεν εφαρμόζονται: α) στις αυτομεταμοσχεύσεις, β) στις αφαιρέσεις και μεταμοσχεύσεις όρχεων και ωοθηκών, γ) στη λήψη και μετάγγιση αίματος, δ) στη λήψη και χρησιμοποίηση ωαρίων και σπέρματος, ε) στην ενδομήτρια εμφύτευση εμβρύων. Άρθρο 2 Απαγόρευση ανταλλάγματος. 1. Η αφαίρεση ιστών και οργάνων με σκοπό τη μεταμόσχευση γίνεται χωρίς οποιοδήποτε αντάλλαγμα. Απαγορεύετα ι κάθε συναλλαγή μεταξύ λήπτη, δότη και των οικογενειών τους, καθώς και αυτών με οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο. 2. Δεν συνιστά αντάλλαγμα η καταβολή των δαπανών, που είναι απαραίτητες για την αφαίρεση, συντήρηση και μεταφορά του μοσχεύματος. Άρθρο 3 πάνες καλύπτονται από ειδική πίστωση που εγγράς κάθε έτος στον Προύπολογισμό του Υπουργείου Υγ και Πρόνοιας σε ειδικό κωδικό αριθμό και καταβάλλε με βάση δικαιολογητικά που ορίζονται με απόφαση Υπουργού Υγείας και Πρόνοιας, ύστερα από γνώμη Εθνικού Οργανισμού Μ εταμοσχεύσεων (Ε.Ο.Μ.) άρθρου 15 του νόμου αυτού. 2. Ό ταν η αφαίρεση αφορά ζώντα δότη, στις δαπι: της προηγούμενης παραγράφου περιλαμβάνονται: α. Οι ιατρικές, εργαστηριακές και νοσηλευτικές δε νες πριν, κατά και μετά την αφαίρεση και εξαιτίας αυτ β. Τα έξοδα μετακίνησης και διαμονής του υπόψής δότη. γ. Κάθε θετική ζημία του υποψήφιου δότη εξαιτίας αποχής του από την εργασία του, καθώς και οι αμοιβές εξαρτημένη εργασία που ο υποψήφιος δότης στερήθ εξαιτίας της απουσίας του για την προετοιμασία πραγματοποίηση της αφαίρεσης και την αποκατάσπ της υγείας του. 3. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Υγείας και Π νοιας και Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων δύναν να εξαιρούνται από τις περιοριστικές διατάξεις της νο θεσίας που διέπει τους ασφαλιστικούς οργανισμούς δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη και αποκατάσ ση βλάβης της υγείας των ασφαλισμένων, δότη ή λήπ σε περιπτώσεις αφαίρεσης ιστών ή οργάνων με σκοπό μεταμόσχευση, όπως δαπάνες επέμβασης, νοσηλείι φυσιοθεραπείας καγάλλες συναφείς. Άρθρο 4 Μονάδες Μεταμόσχευσης 1.α. Οι μεταμοσχεύσεις ιστών και οργάνων διεvεpγc νται αποκλειστικά σε ειδικά προς τούτο οργανωμέν μονάδες (Μονάδες Μεταμόσχευσης) νοσηλευτικι ιδρυμάτων Ν.Π.Δ.Δ. ή Ν.Π.Ι.Δ. κοινωφελούς και μη κε δοσκοπικού χαρακτήρα. Οι Μονάδες Μεταμόσχευσης λειτουργούν με άδεια τι Δαπάνες. Υπουργού Υγείας και Πρόνοιας, που χορηγείται ύστε( 1. Κάθε δαπάνη απαραίτητη για την αφαίρεση, μεταφο απρά και συντηρηση ιστών και οργάνων από ζώντα ή νεκρό βουλίου Υγείας (ΚΕ.Σ.Υ.). Η άδεια εκδίδεται για τρ πρόταση του Ε.Ο.Μ. και γνώμη του Κεντρικού Συ δότη με σκοπό τη μεταμόσχευση βαρύνει τον ασφαλιστικό οργανισμό του λήπτη ή του υποψήφιου λήπτη. Αν αυ και η δυνατότητα συμβολής της στην αντιμετώπιση το (3) έτη, εφόσον διαπιστωθεί η επάρκεια της μονάδι τός είναι οικονομικά αδύνατος και ανασφάλιστος, οι δα- αναγκών για μεταμοσχεύσεις. Μετά την πάροδο τρίο