ΟΜΙΛΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ ΠΥΛΩΝΑ 3 ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΙΙ ΕΤΟΣ 2007

Transcript

1 ΔΗΜΟΣΙΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ ΠΥΛΩΝΑ 3 ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΙΙ ΕΤΟΣ 2007 Μάιος 2008 (ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡ. 70(1) ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ ΑΝΟΙΓΜΑΤΩΝ ΤΟΥ 2006 ΚΑΙ 2007).

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΣΕΛΙΔΑ 1. ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΗ ΒΑΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΟΜΙΛΟΥ Εσωτερική Διαδικασία Αξιολόγησης της Κεφαλαιακής Επάρκειας (ΕΔΑΚΕ) ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Ορισμός Πιστωτικού Κινδύνου Υπηρεσία Διαχείρισης Πιστωτικού Κινδύνου Ομίλου (ΥΔΠΚ) Διαδικασίες Διαχείρισης Πιστωτικού Κινδύνου Μέτρηση Πιστωτικού Κινδύνου και Υιοθέτηση Πιστωτικών Ορίων Εφαρμογή της Βασιλείας ΙΙ Εφαρμογή της Τυποποιημένης Μεθόδου Καθορισμένοι Εξωτερικοί Οργανισμοί Πιστοληπτικής Αξιολόγησης στην εφαρμογή της Τυποποιημένης Μεθόδου Πολιτικές Αντιστάθμισης και Μείωσης του Πιστωτικού Κινδύνου Πυλώνας Κίνδυνος Απομείωσης Αξίας ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ Ορισμός Κινδύνου Αγοράς και Ρευστότητας Υπηρεσία Διαχείρισης Κινδύνων Αγοράς και Ρευστότητας Ομίλου (ΥΔΑκΡ) Διαδικασίες Διαχείρισης Κινδύνου Ρευστότητας Διαδικασίες Διαχείρισης Κινδύνου Αγοράς Εφαρμογή της Βασιλείας ΙΙ για τον Κίνδυνο Αγοράς Πυλώνας ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Ορισμός Λειτουργικού Κινδύνου Υπηρεσία Διαχείρισης Λειτουργικών Κινδύνων Ομίλου (ΥΔΛΚ) Διαδικασίες Διαχείρισης Λειτουργικών Κινδύνων Συστήματα Αναφοράς Πολιτικές Αντιστάθμισης και Μείωσης Κινδύνων Εσωτερικός Έλεγχος Κεφαλαιακή Απαίτηση ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Διαδικασίες και Έλεγχος Κεφαλαιακή Απαίτηση

3 1. ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Οι ακόλουθες πληροφορίες δημοσιοποιούνται με βάση την παράγραφο 70 της Ενότητας 1 της Οδηγίας της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου προς τις τράπεζες για τον υπολογισμό των κεφαλαιακών απαιτήσεων και των μεγάλων χρηματοδοτικών ανοιγμάτων του 2006 και 2007 (Πυλώνας 3 της Βασιλείας ΙΙ). H ιθύνουσα εταιρεία του Ομίλου είναι η Ελληνική Τράπεζα Δημόσια Εταιρεία Λτδ (η Τράπεζα), η οποία συστάθηκε στην Κύπρο και είναι δημόσια εταιρεία. Η κυριότερη δραστηριότητα του Ομίλου είναι η παροχή πλατιού φάσματος τραπεζικών και χρηματοοικονομικών υπηρεσιών που περιλαμβάνουν χρηματοδοτικές, επενδυτικές και ασφαλιστικές υπηρεσίες, ως επίσης και υπηρεσίες καταπιστευματοδόχων και πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων τρίτων (φάκτοριγκ). Με βάση την παράγραφο 16 της Ενότητας Α της Οδηγίας, η Τράπεζα δημοσιοποιεί τις απαιτούμενες πληροφορίες βάσει της ενοποιημένης της οικονομικής κατάστασης όπως περιγράφεται πιο κάτω. Οι εξηρτημένες εταιρείες ενοποιήθηκαν ως ακολούθως στις 31 Δεκεμβρίου 2007 για λογιστικούς και εποπτικούς σκοπούς: Βάση ενοποίησης για Βάση ενοποίησης για Εξηρτημένη εταιρεία Μερίδιο λογιστικούς εποπτικούς % σκοπούς σκοπούς Ελληνική Τράπεζα (Χρηματοδοτήσεις) Λτδ 100 Πλήρης Πλήρης Ελληνική Τράπεζα (Επενδύσεις) Λτδ 100 Πλήρης Πλήρης Hellenic Bank Trust and Finance Corporation Ltd 100 Πλήρης Πλήρης Παγκυπριακή Ασφαλιστική Λτδ 99,99 Πλήρης Σημ. 3 Hellenic Alico Life Insurance Company Ltd 72,50 Πλήρης Σημ. 3 Ελληνική Trust Συμμετοχές Α.Ε. ` 99,99 Πλήρης Πλήρης Ελληνική Ασφαλιστική Πρακτόρευση Ε.Π.Ε. 99,50 Πλήρης Σημ. 3 Ελληνική Trust Ανώνυμη Εταιρεία Διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων 100 Πλήρης Πλήρης Hellenic Trade Services Limited 99,99 Πλήρης Πλήρης Ελληνική Ασφαλιστική Πρακτόρευση Λτδ 100 Πλήρης Σημ. 3 Αθηνά Κυπριακή Δημόσια Εταιρεία Λτδ 77,84 Σημ. 1 Σημ. 2 Σημειώσεις: 1. Η επένδυση στην εταιρεία Αθηνά Κυπριακή Δημόσια Εταιρεία Λτδ περιλήφθηκε στις οικονομικές καταστάσεις ως συνδεδεμένη εταιρεία μέχρι τις 29 Μαΐου Μετά την εξαγορά επιπρόσθετων μετοχών της εταιρείας από την Τράπεζα η εν λόγω εταιρεία λογίζεται ως εξηρτημένη σύμφωνα με τις πρόνοιες των Διεθνών Προτύπων Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης. 2. Για σκοπούς υπολογισμού του επιτρεπόμενου κεφαλαίου στις 31 Δεκεμβρίου 2007, η συμμετοχή στην εξηρτημένη εταιρεία Αθηνά Κυπριακή Δημόσια Εταιρεία Λτδ αφαιρείται εξίσου από τα βασικά ίδια κεφάλαια και τα συμπληρωματικά ίδια κεφάλαια. 3. Οι επενδύσεις στις ασφαλιστικές εταιρείες Παγκυπριακή Ασφαλιστική Λτδ, Hellenic Alico Life Insurance Company Ltd, Ελληνική Ασφαλιστική Πρακτόρευση Ε.Π.Ε. και Ελληνική Ασφαλιστική Πρακτόρευση Λτδ αφαιρούνται από το σύνολο των βασικών και συμπληρωματικών ιδίων κεφαλαίων. 3

4 2. ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΗ ΒΑΣΗ Το κεφάλαιο του Ομίλου για εποπτικούς σκοπούς με βάση την Οδηγία αναλύεται ως ακολούθως: Βασικά ίδια κεφάλαια, τα οποία περιλαμβάνουν το μετοχικό κεφάλαιο, το αποθεματικό από έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιο, το αποθεματικό προσόδου μείον προτεινόμενα μερίσματα, το αποθεματικό συναλλαγματικών διαφορών και τα αξιόγραφα κεφαλαίου. Από τα βασικά ίδια κεφάλαια αφαιρούνται η λογιστική αξία των άϋλων στοιχείων ενεργητικού και άλλες εποπτικές προσαρμογές. Συμπληρωματικά ίδια κεφάλαια, τα οποία περιλαμβάνουν δανειακό κεφάλαιο μειωμένης εξασφάλισης και αποθεματικά επανεκτίμησης. Ο πιο κάτω πίνακας παρουσιάζει την κατάσταση των ιδίων κεφαλαίων του Ομίλου στις 31 Δεκεμβρίου 2007: Ίδια Κεφάλαια 2007 ΛΚ'000 Βασικά ίδια κεφάλαια Μετοχικό κεφάλαιο Αποθεματικό από έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιο Αξιόγραφα κεφαλαίου Αποθεματικό προσόδου (μείον προτεινόμενα μερίσματα ΛΚ χιλ.) Συναλλαγματικές διαφορές Μείον: Αποθεματικό επανεκτίμησης επενδύσεων σταθερής απόδοσης (5.462) Μείον: Άϋλα στοιχεία ενεργητικού (3.364) Βασικά ίδια κεφάλαια Μείον: Συμμετοχή στην Αθηνά Κυπριακή Δημόσια Εταιρεία Λτδ (16.964) Συνολικά βασικά ίδια κεφάλαια Συμπληρωματικά ίδια κεφάλαια Αποθεματικό επανεκτίμησης επενδύσεων μεταβλητής απόδοσης Αποθεματικό επανεκτίμησης γης και κτιρίων Δευτεροβάθμιο δανειακό κεφάλαιο Συμπληρωματικά ίδια κεφάλαια Μείον: Συμμετοχή στην Αθηνά Κυπριακή Δημόσια Εταιρεία Λτδ (16.964) Συνολικά συμπληρωματικά ίδια κεφάλαια Σύνολο βασικών και συμπληρωματικών ιδίων κεφαλαίων Μείον: Συμμετοχές σε ασφαλιστικές εταιρείες (23.420) Σύνολο ιδίων κεφαλαίων

5 3. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΟΜΙΛΟΥ Το Διοικητικό Συμβούλιο (Δ.Σ.) έχει την τελική ευθύνη για την ανάληψη από τον Όμιλο παντός είδους κινδύνων καθώς και για την παρακολούθηση τους σε τακτική βάση. Επιπλέον το Διοικητικό Συμβούλιο έχει την ευθύνη για την παρακολούθηση της κεφαλαιακής επάρκειας του Ομίλου, τόσο σε ενοποιημένη, όσο και σε ατομική βάση. Το Διοικητικό Συμβούλιο έχει ορίσει υποεπιτροπή την Επιτροπή Διαχείρισης Κινδύνων Δ.Σ., η οποία είναι επιφορτισμένη με: (α) (β) (γ) τη διαμόρφωση της πολιτικής του Ομίλου όσον αφορά τα όρια και τους όρους (pricing) ανάληψης κινδύνων του Ομίλου τη μέριμνα ώστε τα κεφάλαια του Ομίλου να διατηρούνται σε επίπεδα που να ανταποκρίνονται στους αναλαμβανόμενους κινδύνους την επιβεβαίωση της επάρκειας των εκάστοτε αποδεκτών ορίων ανάληψης κινδύνου και των ορίων διακοπής ζημιογόνων δραστηριοτήτων ή λήψης άλλων διορθωτικών μέτρων Στον Όμιλο υπάρχει και λειτουργεί και Επιτροπή Διαχείρισης Ενεργητικού και Παθητικού (ALCO) η οποία είναι επιφορτισμένη με το να αποφασίζει και να ρυθμίζει το μείγμα και τη δομή του ενεργητικού και παθητικού της Τράπεζας ανάλογα με τον κίνδυνο που εμπερικλείει (πιστωτικό, λειτουργικό, αγοράς και ρευστότητας κ.ά.) τόσο πάντα σε σχέση με την απόδοση, όσο και πρώτιστα σύμφωνα με την εκάστοτε πολιτική και κατεύθυνση του Διοικητικού Συμβουλίου όσον αφορά το επίπεδο κινδύνου και απόδοσης. Επιπρόσθετα ο Όμιλος έχει δημιουργήσει ανεξάρτητη Διεύθυνση Διαχείρισης Κινδύνων. Η Διεύθυνση Διαχείρισης Κινδύνων παρακολουθεί όλους τους κινδύνους στους οποίους μπορεί να εμπλακεί ο Όμιλος μέσω των εξειδικευμένων μονάδων της που είναι: Η Υπηρεσία Διαχείρισης Πιστωτικού Κινδύνου Η Υπηρεσία Διαχείρισης Κινδύνων Αγοράς και Ρευστότητας Η Υπηρεσία Διαχείρισης Λειτουργικών Κινδύνων, και Η Υπηρεσία Κανονιστικής Συμμόρφωσης Η Διεύθυνση Διαχείρισης Κινδύνων έχει δικαίωμα να σταματήσει αποφάσεις που λαμβάνονται στην ALCO και στην Ανώτατη Επιτροπή Χορηγήσεων και να τις παραπέμψει στο Διοικητικό Συμβούλιο. Η γραμμή αναφοράς της Διεύθυνσης Διαχείρισης Κινδύνων είναι, τόσο στον Ανώτατο Εκτελεστικό Διευθυντή, όσο και στο Διοικητικό Συμβούλιο απευθείας. 3.1 Εσωτερική Διαδικασία Αξιολόγησης της Κεφαλαιακής Επάρκειας (ΕΔΑΚΕ) Η προσέγγιση που έχει υιοθετηθεί είναι η «Μέθοδος του ελάχιστου κεφαλαίου» (Πυλώνας 1+), όπου ο Όμιλος καθορίζει σαν ελάχιστο απαιτούμενο κεφάλαιο το κεφάλαιο που προκύπτει από τους υπολογισμούς που γίνονται για σκοπούς Πυλώνα 1 και ακολούθως προσθέτει κεφάλαιο για κινδύνους οι οποίοι είτε δεν καλύπτονται είτε δεν καλύπτονται ικανοποιητικά από τον Πυλώνα 1. Οι επιμέρους μονάδες της Διεύθυνσης Διαχείρισης Κινδύνων Ομίλου έχουν την ευθύνη για την αξιολόγηση και επιμέτρηση του επιπρόσθετου κεφαλαίου. Οι υπολογισμοί εκ της φύσης τους, σε ορισμένες περιπτώσεις, βασίζονται σε χρήση κρίσεων από ειδικούς. 5

6 Η ακολουθούμενη διαδικασία βασίζεται στο τρίπτυχο: αναγνώριση/αξιολόγηση του κινδύνου (υφιστάμενου και αναμενόμενου) υφιστάμενα (ή προτιθέμενα) μέτρα περιορισμού/μετριασμού του κινδύνου υπολογισμός της ανάγκης κράτησης (ή μη) κεφαλαίου. Στην αξιολόγηση της επάρκειας κεφαλαίων οι μονάδες διαχείρισης κινδύνων αξιολογούν τον κίνδυνο τόσο υπό «κανονικές», όσο και σε καταστάσεις προσομοίωσης κρίσης. Οι απόψεις της Διεύθυνσης Διαχείρισης Κινδύνων συζητούνται τόσο μεταξύ της Εκτελεστικής Διεύθυνσης όσο και στην Επιτροπή Διαχείρισης Κινδύνων του Διοικητικού Συμβουλίου, με σκοπό την τελική διαμόρφωση θέσης για υποβολή και έγκριση από το Διοικητικό Συμβούλιο για την επάρκεια κεφαλαίων του Ομίλου. Οι υπολογισμοί αυτοί αποτελούν τη βάση των υπολογισμών/προβλέψεων για τις πιο μακροχρόνιες ανάγκες κεφαλαίου που ετοιμάζει η Οικονομική Διεύθυνση του Ομίλου και στις οποίες ενσωματώνονται και στοιχεία από τα τριετή στρατηγικά προγράμματα του Ομίλου. 6

7 4. ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ Ο Όμιλος χρησιμοποιεί την Τυποποιημένη Μέθοδο για υπολογισμό του κεφαλαίου για σκοπούς πιστωτικού κινδύνου και κινδύνου αγοράς Πυλώνα 1 και τη Μέθοδο του Βασικού Δείκτη για σκοπούς λειτουργικού κινδύνου. Για σκοπούς Πυλώνα 2 χρησιμοποιείται η μέθοδος του Ελάχιστου Κεφαλαίου (Πυλώνας 1+). Το κεφάλαιο που κρίθηκε αναγκαίο να διατηρεί ο Όμιλος στο τέλος του 2007 ήταν: Κίνδυνος Πυλώνας 1 Κεφάλαιο ΛΚ εκατ. Πυλώνας 2 Κεφάλαιο ΛΚ εκατ. Συνολικό Κεφάλαιο ΛΚ εκατ. Πιστωτικός Κίνδυνος Αγοράς & Ρευστότητας Λειτουργικός Επιχειρησιακός (Μείον) λόγω ανεξαρτησίας κινδύνων (Μείον) λόγω δυνατότητας απορρόφησης από την τρέχουσα κερδοφορία Σύνολο Απαιτούμενου Κεφαλαίου * Οι αριθμοί έχουν στρογγυλοποιηθεί. 7

8 5. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ 5.1 Ορισμός Πιστωτικού Κινδύνου Ο πιστωτικός κίνδυνος είναι ο κίνδυνος να υποστεί ο Όμιλος ζημιές εξαιτίας της αθέτησης των συμβατικών υποχρεώσεων των πελατών ή και των αντισυμβαλλόμενων. Ο κίνδυνος αυτός δημιουργείται κυρίως από τις δανειοδοτήσεις, τις εμπορικές συναλλαγές και τη διαχείριση διαθεσίμων. Μπορεί επίσης να δημιουργηθεί όταν υποβαθμίζονται οι πιστοληπτικές διαβαθμίσεις των εκδοτών των ομολογιακών δανείων, που έχουν ως αποτέλεσμα, τη μείωση της αξίας των στοιχείων ενεργητικού του Ομίλου. 5.2 Υπηρεσία Διαχείρισης Πιστωτικού Κινδύνου Ομίλου (ΥΔΠΚ) Η ΥΔΠΚ εφαρμόζει διαδικασίες για τον εντοπισμό, την αξιολόγηση και τη μέτρηση του πιστωτικού κινδύνου, έχοντας σαν βάση τις στρατηγικές επιδιώξεις του Ομίλου όπως καθορίζονται από το Διοικητικό Συμβούλιο της Τράπεζας. Η διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου στο Τραπεζικό Χαρτοφυλάκιο και στο Χαρτοφυλάκιο Διαθεσίμων είναι κεντροποιημένη και γίνεται από την Υπηρεσία Διαχείρισης Πιστωτικού Κινδύνου Ομίλου. 5.3 Διαδικασίες Διαχείρισης Πιστωτικού Κινδύνου Για σκοπούς καλύτερης διαχείρισης του πιστωτικού κινδύνου υπάρχει συνεχής αναθεώρηση των πιστωτικών πολιτικών του Ομίλου και παρακολούθηση της συμμόρφωσης των σχετικών υπηρεσιακών μονάδων με τις πολιτικές αυτές. Η Υπηρεσία εκδίδει επίσης οδηγίες στις διάφορες υπηρεσιακές μονάδες με βάση τη διάθεση για ανάληψη πιστωτικού κινδύνου σε συγκεκριμένους τομείς αγοράς, δραστηριότητες αλλά και σε συγκεκριμένα τραπεζικά προϊόντα. Όταν κριθεί αναγκαίο, υιοθετούνται περιορισμοί σχετικά με την ανάληψη καινούργιων τραπεζικών δραστηριοτήτων ανάλογα με την εκτίμηση του κινδύνου που θα αναληφθεί και τις μεταβαλλόμενες οικονομικές συνθήκες. Η Υπηρεσία ενημερώνει και συμβουλεύει τις διάφορες υπηρεσιακές μονάδες του Ομίλου για τους πιστωτικούς κινδύνους που ελλοχεύουν, οργανώνει σεμινάρια με σκοπό την επιμόρφωση του προσωπικού και εφαρμόζει κατάλληλα συστήματα για τη μέτρηση και παρακολούθηση του πιστωτικού κινδύνου. Παράλληλα, η Υπηρεσία διατηρεί στενή συνεργασία με εξωτερικούς διεθνείς οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης αλλά και με τις εποπτικές αρχές για θέματα που αφορούν την διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου. Παράλληλα η Υπηρεσία Παρακολούθησης Χορηγήσεων Ομίλου (ΥΠΧ) είναι υπεύθυνη για τη συνεχή παρακολούθηση της πιστοληπτικής ικανότητας των ιδιωτών και εταιρειών στο τραπεζικό χαρτοφυλάκιο του Ομίλου. Η ΥΠΧ επίσης παρακολουθεί τους προβληματικούς λογαριασμούς και λαμβάνει μέρος στον καθορισμό των προβλέψεων που γίνονται στις οικονομικές καταστάσεις. 5.4 Μέτρηση Πιστωτικού Κινδύνου και Υιοθέτηση Πιστωτικών Ορίων Μεγάλη έμφαση δίνεται στην αξιολόγηση της ποιότητας και της απόδοσης των πιστωτικών χαρτοφυλακίων στον Τομέα Ιδιωτών αλλά και στους Τομείς των Μικρομεσαίων και Μεγάλων Επιχειρήσεων, για να διαπιστωθεί κατά πόσο οι πιστωτικοί κίνδυνοι που ελλοχεύουν αναγνωρίζονται και αντιμετωπίζονται έγκαιρα και αποτελεσματικά. Για την επίτευξη των πιο πάνω, χρησιμοποιούνται ανεπτυγμένα συστήματα για τη μέτρηση του πιστωτικού κινδύνου αλλά και την αξιολόγηση των πιστούχων με βάση ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια. 8

9 Στον Τομέα Ιδιωτών εφαρμόζεται σύστημα αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας των πελατών και επιμέτρησης του πιστωτικού κινδύνου (Credit Scoring) που καλύπτει τις πιστωτικές κάρτες και τα δανειακά προϊόντα. Για τις επιχειρήσεις εφαρμόζεται εξωτερικό υπόδειγμα αξιολόγησης που κατατάσσει τις εταιρείες σε βαθμίδες πιστοληπτικής αξίας (ratings) και βοηθά την ορθολογιστική τιμολόγηση σύμφωνα με τον αναλαμβανόμενο κίνδυνο, λαμβάνοντας υπόψη την οικονομική κατάσταση των επιχειρήσεων αλλά και διάφορα ποιοτικά κριτήρια, όπως η διοίκηση και η αγορά στην οποία βρίσκεται η κάθε επιχείρηση. Η έγκριση των χορηγήσεων στο Τραπεζικό Χαρτοφυλάκιο στην Κύπρο και Ελλάδα γίνεται από τις διάφορες εγκριτικές αρχές στην κάθε χώρα, οι οποίες είναι ανεξάρτητες από τις επιχειρησιακές μονάδες. Για χορηγήσεις που ξεπερνούν τα όρια των εγκριτικών αρχών, αυτές εγκρίνονται από την Ανώτατη Επιτροπή Χορηγήσεων. Η Υπηρεσία Διαχείρισης Πιστωτικού Κινδύνου και η Υπηρεσία Παρακολούθησης Χορηγήσεων Ομίλου παρακολουθούν στενά και αναθεωρούν όπου χρειάζεται τα όρια έγκρισης πιστωτικών ορίων σε διάφορα εγκριτικά επίπεδα. Στο Χαρτοφυλάκιο Διαθεσίμων υπάρχει κεντροποιημένη διαχείριση των ανοιγμάτων σε χώρες, τραπεζικά ιδρύματα και άλλα αντισυμβαλλόμενα μέρη. Τα ανώτατα πιστωτικά όρια χωρών και αντισυμβαλλόμενων Τραπεζών και τα όρια κινδύνων διακανονισμού με αντισυμβαλλόμενα μέρη εγκρίνονται σε επίπεδο Ομίλου από την Ανώτατη Επιτροπή Χορηγήσεων και την Επιτροπή Διαχείρισης Στοιχείων Ενεργητικού και Παθητικού. Ο καθορισμός των αναλυτικών ορίων γίνεται με βάση Μοντέλο Πιστωτικών Ορίων το οποίο έχει ως πρωταρχικό δείκτη αξιολόγησης το βαθμό φερεγγυότητας της χώρας και του αντισυμβαλλόμενου από διεθνείς οίκους αξιολόγησης, αλλά παράλληλα λαμβάνει υπόψη και την κατάταξή τους με βάση την κατηγοριοποίηση που γίνεται από το Bankers Almanac για τράπεζες και από το Euromoney για χώρες. Οι μεταβολές στις πιστοληπτικές διαβαθμίσεις των αντισυμβαλλόμενων και χωρών παρακολουθούνται καθημερινά και οποιεσδήποτε διαφοροποιήσεις στα όρια κοινοποιούνται στις διάφορες υπηρεσιακές μονάδες του Ομίλου. Παράλληλα για σκοπούς αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας των αντισυμβαλλόμενων που δεν αξιολογούνται από οίκους αξιολόγησης αναπτύσσεται εσωτερικό υπόδειγμα βαθμολογίας (scorecard) που θα λαμβάνει υπόψη ποσοτικές και ποιοτικές πληροφορίες για την αξιολόγηση της φερεγγυότητας αυτών των ιδρυμάτων. Ο καθορισμός των ορίων στο Χαρτοφυλάκιο Διαθεσίμων και Τραπεζικό Χαρτοφυλάκιο γίνεται με γνώμονα την ορθολογιστική διασπορά των κεφαλαίων του Ομίλου και την αποφυγή των συγκεντρώσεων σε διάφορους τομείς της οικονομίας, σε γεωγραφικές περιοχές, ή σε συνδεδεμένα αντισυμβαλλόμενα μέρη καθώς επίσης και σε ζημιογόνες δραστηριότητες. Για τον καθορισμό των ορίων λαμβάνονται υπόψη οι στρατηγικές επιδιώξεις του Ομίλου, οι οδηγίες των Εποπτικών Αρχών και το πολιτικοοικονομικό περιβάλλον. 5.5 Εφαρμογή της Βασιλείας ΙΙ Ο Όμιλος έχει επιλέξει τη συμμόρφωση με τη Βασιλεία ΙΙ από τον Ιανουάριο του 2007, η οποία καθορίζει τρεις μεθόδους για τον υπολογισμό του ύψους των σταθμισμένων χρηματοδοτικών ανοιγμάτων για τον πιστωτικό κίνδυνο: την Τυποποιημένη Μέθοδο, την Απλή και την Αναβαθμισμένη Μέθοδο των Εσωτερικών Διαβαθμίσεων. Στην Τυποποιημένη Μέθοδο για τον υπολογισμό του ελάχιστου κεφαλαίου έναντι του πιστωτικού κινδύνου απαιτείται η κατάταξη των ανοιγμάτων σε κλάσεις ανοιγμάτων, και προτείνεται η χρήση συγκεκριμένων συντελεστών στάθμισης, που διαφοροποιούνται αναλόγως με την κλάση στην οποία ανήκουν τα ανοίγματα καθώς επίσης και την πιστοληπτική τους διαβάθμιση. 9

10 Η Απλή και η Αναβαθμισμένη Μέθοδος Εσωτερικών Διαβαθμίσεων απαιτούν τη χρήση υποδειγμάτων που αναπτύσσονται εσωτερικά από τις τράπεζες για τον υπολογισμό του ελάχιστου κεφαλαίου για τον πιστωτικό κίνδυνο και χρειάζεται η έγκριση της Κεντρικής Τράπεζας για την εφαρμογή τους. Παράλληλα εφαρμόστηκε σύστημα μέτρησης της κεφαλαιακής επάρκειας του Ομίλου και διενέργειας προσομοιώσεων ακραίων καταστάσεων σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νέου πλαισίου κεφαλαιακής επάρκειας. Επίσης η Βασιλεία ΙΙ προτείνει δύο μεθόδους για την αναγνώριση εξασφαλίσεων; την Απλή και την Αναλυτική Μέθοδο. Στον Όμιλο εφαρμόστηκε η Αναλυτική Μέθοδος διότι επιτρέπει την πιο δίκαιη αναγνώριση και τον καλύτερο υπολογισμό των εξασφαλίσεων του Ομίλου. 5.6 Εφαρμογή της Τυποποιημένης Μεθόδου Οι ελάχιστες κεφαλαιακές απαιτήσεις του Πυλώνα 1 υπολογίζονται ανά άνοιγμα με Δείκτη Ελάχιστης Κεφαλαιακής Επάρκειας στο 8% όπως ορίζει και η σχετική Οδηγία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου. Πιο κάτω παρουσιάζονται οι κλάσεις ανοιγμάτων και τα σταθμισμένα ποσά του Ομίλου με βάση την Τυποποιημένη Μέθοδο. Σταθμισμένα Ποσά και Ελάχιστες Κεφαλαιακές Απαιτήσεις στις 31 Δεκεμβρίου 2007 ανά κλάση ανοιγμάτων Ελάχιστη Κλάσεις Ανοιγμάτων Σταθμισμένα Ποσά Κεφαλαιακή Απαίτηση Διοικητικοί Οργανισμοί και μη Κερδοσκοπικές Επιχειρήσεις Κεντρικές Κυβερνήσεις και Κεντρικές Τράπεζες Επιχειρήσεις Ιδρύματα Διεθνείς Οργανισμοί Πολυμερείς Τράπεζες Ανάπτυξης Άλλα Στοιχεία Στοιχεία σε Καθυστέρηση Εξασφαλισμένα με Ακίνητα Περιφερειακές Κυβερνήσεις ή Τοπικές Αρχές Λιανική Τραπεζική Βραχυπρόθεσμα Ανοίγματα έναντι Ιδρυμάτων Σύνολο Στα σταθμισμένα ποσά των Ιδρυμάτων (Ιδρύματα και Βραχυπρόθεσμα Ανοίγματα έναντι Ιδρυμάτων) και των Επιχειρήσεων περιλαμβάνονται παράγωγα αξίας ΛΚ17,7 εκατ., τα οποία αποτελούν το άθροισμα του τρέχοντος κόστους αντικατάστασης και του ενδεχόμενου μελλοντικού πιστωτικού ανοίγματος, και υπολογίζονται με τη «Μέθοδο Βάσει Προσφυγής στην Αγορά». Το τρέχων κόστος αντικατάστασης τους ήταν ΛΚ11,5 εκατ. στις 31 Δεκεμβρίου 2007 και υπολογίζεται με βάση τις τρέχουσες (αγοραίες) τιμές των συμβάσεων (mark-to-market). Στις 31 Δεκεμβρίου 2007, ο Όμιλος είχε πιστωτικά παράγωγα ονομαστικής αξίας ΛΚ9,6 εκατ. για προστασία από αθέτηση συμφωνίας για ομόλογα που εκδόθηκαν από συγκεκριμένα τραπεζικά ιδρύματα στο εξωτερικό. 10

11 5.7 Καθορισμένοι Εξωτερικοί Οργανισμοί Πιστοληπτικής Αξιολόγησης στην εφαρμογή της Τυποποιημένης Μεθόδου Για σκοπούς εφαρμογής της Τυποποιημένης Μεθόδου οι καθορισμένοι Εξωτερικοί Οργανισμοί Πιστοληπτικής Αξιολόγησης (External Credit Assessment Institutions/ECAI) που έχουν αναγνωριστεί από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου είναι οι Fitch Ratings, Standard and Poor s Rating Services, και Moody s Investor Service. Για τον Όμιλο της Ελληνικής Τράπεζας έχει επιλεγεί ο οίκος Moody s για όλες τις κλάσεις ανοιγμάτων, με εξαίρεση τις περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει διαβάθμιση από τον συγκεκριμένο οίκο, οπότε και χρησιμοποιούνται οι διαβαθμίσεις των άλλων δύο οίκων. Για τον προσδιορισμό των συντελεστών στάθμισης για ανοίγματα έναντι Ιδρυμάτων, χρησιμοποιείται η πιστοληπτική διαβάθμιση της έκδοσης και εν απουσία αυτής του εκδότη. Η χρήση των πιστοληπτικών αξιολογήσεων των Moody s για τον προσδιορισμό των συντελεστών στάθμισης και των κεφαλαιακών απαιτήσεων συμμορφώνεται με τις οδηγίες των εποπτικών αρχών, αφού έχουν χρησιμοποιηθεί κατά τρόπο συνεπή για όλα τα ανοίγματα που ανήκουν σε αυτή τη κλάση και θα χρησιμοποιούνται σε συνεχή βάση και με διαχρονική συνέπεια. 5.8 Πολιτικές Αντιστάθμισης και Μείωσης του Πιστωτικού Κινδύνου Η πολιτική του Ομίλου είναι όπως το ύψος των παρεχόμενων πιστωτικών διευκολύνσεων δεν πρέπει να ξεπερνά την ικανότητα αποπληρωμής των αντισυμβαλλομένων. Για το λόγο αυτό εφαρμόζονται πολιτικές για την αντιστάθμιση και μείωση των πιστωτικών κινδύνων μέσω της λήψης εξασφαλίσεων, οι οποίες καθορίζουν τα είδη των εξασφαλίσεων που αναγνωρίζονται ως εμπράγματες εξασφαλίσεις, αλλά και τις μεθόδους για την αποτίμηση τους. Στον πιο κάτω πίνακα παρουσιάζονται οι αξίες ανοίγματος πριν και μετά τη μείωση του πιστωτικού κινδύνου που αντιστοιχούν στις βαθμίδες πιστωτικής ποιότητας. Οι αξίες πριν τη μείωση του πιστωτικού κινδύνου αποτελούν την αρχική αξία του ανοίγματος αφαιρουμένων των προβλέψεων. Οι αξίες μετά τη μείωση του πιστωτικού κινδύνου, παρουσιάζονται μετά την αφαίρεση των αποδεκτών χρηματοοικονομικών εξασφαλίσεων και άλλων αποδεκτών μη χρηματοοικονομικών εξασφαλίσεων, αλλά πριν τη μετατροπή των εκτός ισολογισμού στοιχείων σε στοιχεία εντός ισολογισμού. Αξίες ανοίγματος πριν τη μείωση πιστωτικού κινδύνου Αξίες ανοίγματος μετά τη μείωση πιστωτικού κινδύνου Βαθμίδες πιστωτικής ποιότητας 0% % % % % % % Σύνολο Αναφορικά με τις πολιτικές και διαδικασίες του Ομίλου για το συμψηφισμό εντός και εκτός ισολογισμού στοιχείων, αυτές συμμορφώνονται με τις σχετικές οδηγίες των εποπτικών αρχών. 11

12 Τα κυριότερα είδη εξασφαλίσεων για τον τομέα ιδιωτών είναι η λήψη υποθηκών σε αστικά ακίνητα και για τον τομέα επιχειρήσεων οι επιβαρύνσεις στα στοιχεία ενεργητικού των επιχειρήσεων. Λαμβάνονται επίσης κυβερνητικές και τραπεζικές εγγυήσεις, από αντισυμβαλλόμενους στην Κύπρο και στην Ελλάδα, καθώς επίσης και εταιρικές και προσωπικές εγγυήσεις. Οι πολιτικές για τη λήψη εξασφαλίσεων αναθεωρούνται συχνά για να είναι σύμφωνες με τις οδηγίες των εποπτικών αρχών και της Βασιλείας ΙΙ ενώ παράλληλα παρακολουθούνται οι συγκεντρώσεις σε συγκεκριμένα είδη εξασφαλίσεων για σκοπούς μείωσης του ρίσκου συγκέντρωσης. Στις 31 Δεκεμβρίου 2007, η μεγαλύτερη συγκέντρωση σε εξασφαλίσεις ήταν υποθήκες σε εμπορικά ακίνητα με ποσοστό συγκέντρωσης 29%, υποθήκες σε γη 26% ενώ για τις υποθήκες έναντι αστικών ακινήτων το ποσοστό συγκέντρωσης ανήλθε στο 19% των συνολικών εξασφαλίσεων. Η συνολική συγκέντρωση στις υποθήκες αποτελεί περίπου το 74% των συνολικών εξασφαλίσεων και έχει ληφθεί υπόψη στον υπολογισμό πρόσθετου κεφαλαίου για το Πυλώνα 2. Η αξία κάθε υποθήκης λογίζεται ως το μικρότερο ποσό μεταξύ της καταναγκαστικής τιμής πώλησης του ακινήτου και του ποσού της υποθήκης πλέον τόκους. Ο Όμιλος προβαίνει σε αναθεώρηση της αξίας των ακινήτων για τους τομείς μικρομεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων με βάση εκτιμήσεις από ανεξάρτητους προσοντούχους εκτιμητές κάθε 3 έτη. Στον πιο κάτω πίνακα παρουσιάζεται, για κάθε κλάση ανοίγματος, η συνολική αξία του ανοίγματος που καλύπτεται από αποδεκτές χρηματοοικονομικές εξασφαλίσεις, μετά το συμψηφισμό εντός ή εκτός ισολογισμού και μετά την εφαρμογή των προσαρμογών μεταβλητότητας. Αξίες ανοίγματος που καλύπτονται από αποδεκτές χρηματοοικονομικές εξασφαλίσεις Κλάσεις Ανοιγμάτων Επιχειρήσεις Ιδρύματα 310 Στοιχεία σε Καθυστέρηση Περιφερειακές Κυβερνήσεις ή Τοπικές Αρχές 183 Λιανική Τραπεζική Βραχυπρόθεσμα Ανοίγματα έναντι Ιδρυμάτων 19 Σύνολο Στον πιο κάτω πίνακα παρουσιάζεται, χωριστά για κάθε κλάση ανοίγματος, το συνολικό άνοιγμα που καλύπτεται από εγγυήσεις ή πιστωτικά παράγωγα, μετά το συμψηφισμό εντός ή εκτός ισολογισμού. Αξίες ανοίγματος που καλύπτονται από εγγυήσεις ή πιστωτικά παράγωγα Κλάσεις Ανοιγμάτων Επιχειρήσεις Στοιχεία σε Καθυστέρηση 390 Περιφερειακές Κυβερνήσεις ή Τοπικές Αρχές 174 Λιανική Τραπεζική Σύνολο

13 5.9 Πυλώνας 2 Μετά την ανάλυση του χαρτοφυλακίου του Ομίλου, η παρακράτηση πρόσθετου κεφαλαίου για τον πιστωτικό κίνδυνο του Πυλώνα 2 στις 31 Δεκεμβρίου 2007 ανήλθε σε ΛΚ24,4 εκατ., εκ των οποίων ο Κίνδυνος Συγκέντρωσης αποτελούσε ΛΚ22,6 εκατ. και ο Ελλειμματικός Κίνδυνος ΛΚ1,8 εκατ. Ο Κίνδυνος Συγκέντρωσης αφορούσε συγκεντρώσεις σε διάφορους τομείς όπως μεγάλα χρηματοδοτικά ανοίγματα, τομείς της οικονομίας, είδος εξασφάλισης, προϊόντος και νομίσματος, εκ των οποίων καμία κατηγορία δε δημιουργούσε απαίτηση πέραν των ΛΚ5 εκατ. Τα ποσά αυτά αναλύονται σε ΛΚ21,5 εκατ., για το χαρτοφυλάκιο της Κύπρου και ΛΚ2,9 εκατ., για το χαρτοφυλάκιο της Ελλάδας. Αναλύθηκαν και άλλες παράμετροι κινδύνων όπως η συγκέντρωση του χαρτοφυλακίου σε χώρες και τραπεζικά ιδρύματα και αποφασίστηκε όπως η προσθήκη κεφαλαίου δεν είναι αναγκαία εξαιτίας των μέτρων που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων κινδύνων. Εξετάστηκε επίσης η επίδραση των πελατών υψηλού κινδύνου, και κρίθηκε ότι η προσθήκη κεφαλαίου δεν είναι αναγκαία εξαιτίας των επαρκών προβλέψεων που υπάρχουν για τους επισφαλείς χρεώστες αλλά και του γεγονότος ότι ο Όμιλος τηρεί τις αναγκαίες διαδικασίες για την έγκριση και παρακολούθηση των χορηγήσεων από ανεξάρτητες υπηρεσίες Κίνδυνος Απομείωσης Αξίας Οι απαιτήσεις σε υπερημερία αντιπροσωπεύουν χορηγήσεις οι οποίες είναι στην Υπηρεσία Ανάκτησης Χρεών, χορηγήσεις σε αθέτηση είτε λόγω ρύθμισης του λογαριασμού, είτε επειδή ο λογαριασμός έχει λήξει ή η αποπληρωμή των οφειλόμενων τόκων και κεφαλαίου είναι σε καθυστέρηση και χορηγήσεις για τις οποίες έχει γίνει κεφαλαιουχική πρόβλεψη ή οι τόκοι είναι σε αναστολή. Οι επισφαλείς απαιτήσεις αντιπροσωπεύουν χορηγήσεις για τις οποίες ο Όμιλος προσδιορίζει ότι είναι πιθανή η μη είσπραξη του συνολικού ποσού του κεφαλαίου και των οφειλόμενων τόκων με βάση τους συμβατικούς όρους του δανείου ή της σχετικής συμφωνίας. Προβλέψεις για αποµείωση της αξίας των χορηγήσεων σε πελάτες διενεργούνται όταν υπάρχουν αντικειμενικές αποδείξεις οι οποίες καθιστούν αμφίβολη την είσπραξη μέρους ή του συνόλου των οφειλόμενων ποσών. Αντικειμενικές αποδείξεις ότι ορισμένες χορηγήσεις σε πελάτες χρειάζονται πρόβλεψη για απομείωση στην αξία τους συμπεριλαμβάνουν την αθέτηση όρων του δανείου από πελάτες, την αναδιαπραγμάτευση ενός δανείου με βάση όρους τους οποίους ο Όμιλος δεν θα εξέταζε σε διαφορετική περίπτωση, ενδείξεις ότι ο πελάτης πτώχευσε και την εξαφάνιση ενεργής αγοράς για το στοιχείο εξασφάλισης του δανείου. Για τον υπολογισμό της απομείωσης της αξίας των χορηγήσεων, ο Όμιλος διενεργεί σε κάθε ημερομηνία συντάξεως οικονομικών καταστάσεων έλεγχο απομείωσης (impairment test). Ο Όμιλος εξετάζει εάν υπάρχουν βάσιμες αποδείξεις για πιθανές ζημίες στο χαρτοφυλάκιο χορηγήσεων σε πελάτες, µεµονωµένα, για χορηγήσεις που από μόνες τους θεωρούνται σημαντικές με βάση το υπόλοιπο της οφειλής. Σε περιπτώσεις ύπαρξης βάσιμων αποδείξεων αποµείωσης της αξίας των χορηγήσεων, το ποσό της ζημίας υπολογίζεται ως η διαφορά μεταξύ της λογιστικής αξίας της απαίτησης και της ανακτήσιμης αξίας της. Για χορηγήσεις οι οποίες εξετάστηκαν μεμονωμένα και οι οποίες δεν παρουσίασαν απομείωση, καθώς και για χορηγήσεις μικρότερης αξίας οι πιθανές ζημίες εξετάζονται και εκτιμώνται συλλογικά. Για τις χορηγήσεις αυτές γίνεται ταξινόμηση των δανείων και απαιτήσεων σε ομάδες με συναφή χαρακτηριστικά πιστωτικού κινδύνου οι οποίες αξιολογούνται για ύπαρξη απομείωσης. Η απομείωση στις διάφορες ομάδες γίνεται σε συλλογικό επίπεδο και δεν καταλογίζεται σε συγκεκριμένες χορηγήσεις. Ο υπολογισμός της απομείωσης γίνεται με βάση την εκτίμηση του Ομίλου σε ότι αφορά την ιστορική εμπειρία ζημιών που παρουσιάστηκαν από τις ομάδες με παρόμοια χαρακτηριστικά κινδύνων. 13

14 Αν μετά την ημερομηνία της αναγνώρισης της ζημίας από απομείωση λάβουν χώρα γεγονότα που οδηγούν σε μείωση των ήδη αναγνωρισθέντων ποσών απομείωσης ή εισπραχθούν ποσά από διαγραφέντες χορηγήσεις, τα ποσά αυτά αναγνωρίζονται στην κατάσταση λογαριασμού αποτελεσμάτων. Διενεργείται επίσης πρόβλεψη για απομείωση στην αξία των επενδύσεων που κατέχονται μέχρι τη λήξη τους και των στοιχείων που είναι διαθέσιμα για πώληση εάν υπάρχουν αντικειμενικές αποδείξεις ότι έχουν υποστεί ζημιές απομείωσης κατά την αξιολόγηση του Ομίλου σε κάθε ημερομηνία ισολογισμού. Χορηγήσεις και επενδύσεις διαγράφονται όταν διαπιστωθεί ότι δεν είναι εισπράξιμες. Η απόφαση αυτή λαμβάνει υπόψη πληροφορίες όπως σημαντικές αλλαγές στην οικονομική κατάσταση του οφειλέτη/εκδότη με αποτέλεσμα να αδυνατεί να αποπληρώσει τις υποχρεώσεις του έναντι του Ομίλου ή περιπτώσεις όπου οι εισπράξεις από την εξασφάλιση δεν θα είναι επαρκείς για την αποπληρωμή ολόκληρου του οφειλόμενου ποσού. Στον πιο κάτω πίνακα παρουσιάζεται το συνολικό ποσό των ανοιγμάτων μετά από λογιστικούς συμψηφισμούς και χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα αποτελέσματα μείωσης του πιστωτικού κινδύνου, με κατανομή ανά κλάση ανοιγμάτων. Συνολικό ποσό Ανοίγματα στις 31 Δεκεμβρίου 2007 ανοιγμάτων πριν τη μείωση του πιστωτικού κινδύνου Κλάσεις Ανοιγμάτων Διοικητικοί Οργανισμοί και μη Κερδοσκοπικές Επιχειρήσεις Κεντρικές Κυβερνήσεις ή Κεντρικές Τράπεζες Επιχειρήσεις Ιδρύματα Πολυμερείς Τράπεζες Ανάπτυξης 300 Διεθνείς Οργανισμοί -- Άλλα Στοιχεία Στοιχεία σε Καθυστέρηση Εξασφαλισμένα με Ακίνητη Περιουσία Περιφερειακές Κυβερνήσεις ή Τοπικές Αρχές Λιανική Τραπεζική Βραχυπρόθεσμα Ανοίγματα έναντι Ιδρυμάτων και Επιχειρήσεων Σύνολο

15 Στον πιο κάτω πίνακα παρουσιάζεται ο μέσος όρος του ποσού των ανοιγμάτων κατά το έτος 2007 μετά από λογιστικούς συμψηφισμούς και χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα αποτελέσματα μείωσης του πιστωτικού κινδύνου, με κατανομή ανά κλάση ανοιγμάτων. Μέσος όρος Μέσος όρος ανοιγμάτων για το 2007 συνολικού ποσού ανοιγμάτων πριν τη μείωση του πιστωτικού κινδύνου Κλάσεις Ανοιγμάτων Διοικητικοί Οργανισμοί και μη Κερδοσκοπικές Επιχειρήσεις Κεντρικές Κυβερνήσεις ή Κεντρικές Τράπεζες Επιχειρήσεις Ιδρύματα Πολυμερείς Τράπεζες Ανάπτυξης 436 Διεθνείς Οργανισμοί 759 Άλλα Στοιχεία Στοιχεία σε Καθυστέρηση Εξασφαλισμένα με Ακίνητη Περιουσία Περιφερειακές Κυβερνήσεις ή Τοπικές Αρχές Λιανική Τραπεζική Βραχυπρόθεσμα Ανοίγματα έναντι Ιδρυμάτων και Επιχειρήσεων Σύνολο Στον πιο κάτω πίνακα παρουσιάζεται η γεωγραφική κατανομή των ανοιγμάτων, με βάση τη γεωγραφική θέση της οντότητας του Ομίλου που κατέχει τα εν λόγω ανοίγματα, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα αποτελέσματα μείωσης του πιστωτικού κινδύνου, με διάκριση ανά κλάση ανοίγματος, για τις κυριότερες περιοχές. Ανάλυση ανοιγμάτων στις 31 Δεκεμβρίου 2007 ανά σημαντική κλάση ανοίγματος ανά γεωγραφικό τομέα Κλάσεις Ανοιγμάτων Κύπρος Ελλάδα Σύνολο Διοικητικοί Οργανισμοί και μη Κερδοσκοπικές Επιχειρήσεις Κεντρικές Κυβερνήσεις ή Κεντρικές Τράπεζες Επιχειρήσεις * Ιδρύματα Πολυμερείς Τράπεζες Ανάπτυξης Διεθνείς Οργανισμοί Άλλα Στοιχεία Στοιχεία σε Καθυστέρηση Εξασφαλισμένα με Ακίνητη Περιουσία Περιφερειακές Κυβερνήσεις ή Τοπικές Αρχές Λιανική Τραπεζική * Βραχυπρόθεσμα Ανοίγματα έναντι Ιδρυμάτων και Επιχειρήσεων Σύνολο

16 * Στο σύνολο υπάρχει ανακατανομή των ανοιγμάτων μεταξύ των κλάσεων «Λιανική Τραπεζική» και «Επιχειρήσεις»,αξίας ΛΚ20 εκατ. Σύμφωνα με τις πρόνοιες της Βασιλείας II, ανοίγματα της Λιανικής Τραπεζικής, τα οποία θεωρούνται μεγάλα σε σχέση με το μέγεθος του χαρτοφυλακίου, κατηγοριοποιούνται στην κλάση «Επιχειρήσεις». Στο ενοποιημένο χαρτοφυλάκιο, λόγω αύξησης του μεγέθους του χαρτοφυλακίου της Λιανικής Τραπεζικής, αυξάνεται η διασπορά και το χαρτοφυλάκιο μπορεί να απορροφήσει μεγαλύτερα ανοίγματα. Στον πιο κάτω πίνακα παρουσιάζεται η κατανομή των ανοιγμάτων, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα αποτελέσματα μείωσης του πιστωτικού κινδύνου, με διάκριση ανά κλάση ανοίγματος, με βάση την εναπομένουσα ληκτότητα. Κατανομή ανοιγμάτων στις 31 Δεκεμβρίου 2007 με βάση την εναπομένουσα ληκτότητα Κλάσεις Ανοιγμάτων < 1 μήνας 1 3 μήνες 3 12 μήνες 1 5 έτη > 5 έτη Σύνολο Διοικητικοί Οργανισμοί και μη Κερδοσκοπικές Επιχειρήσεις Κεντρικές Κυβερνήσεις ή Κεντρικές Τράπεζες Επιχειρήσεις Ιδρύματα Πολυμερείς Τράπεζες Ανάπτυξης Διεθνείς Οργανισμοί Άλλα Στοιχεία Στοιχεία σε Καθυστέρηση Εξασφαλισμένα με Ακίνητη Περιουσία Περιφερειακές Κυβερνήσεις ή Τοπικές Αρχές Λιανική Τραπεζική Βραχυπρόθεσμα Ανοίγματα έναντι Ιδρυμάτων και Επιχειρήσεων Σύνολο

17 Στον πιο κάτω πίνακα παρουσιάζεται το ποσό των ανοιγμάτων σε υπερημερία (πριν τις προβλέψεις), ανά σημαντική γεωγραφική περιοχή, με βάση τη γεωγραφική θέση της οντότητας του Ομίλου που κατέχει τα εν λόγω ανοίγματα. Ανοίγματα σε υπερημερία ανά γεωγραφικό τομέα Κύπρος Ελλάδα Σύνολο Ανοίγματα σε υπερημερία Στοιχεία σε καθυστέρηση Στους πιο κάτω πίνακες παρουσιάζεται η συμφωνία των μεταβολών από προσαρμογές αξίας και των προβλέψεων για επισφάλειες ανά σημαντική γεωγραφική περιοχή, με βάση τη γεωγραφική θέση της οντότητας του Ομίλου που κατέχει τα εν λόγω ανοίγματα. Συμφωνία μεταβολών από προσαρμογές αξίας και προβλέψεων για επισφάλειες Αποθεματικά προβλέψεων για χορηγήσεις σε πελάτες Προσωρινός λογαριασμός αναστολής αναγνώρισης εσόδων Απομείωση επενδύσεων σε τίτλους σταθερής απόδοσης Σύνολο Κύπρος Υπόλοιπο 1 Ιανουαρίου Διαγραφές χορηγήσεων (7.598) (678) -- (8.276) Αναστολή αναγνώρισης εσόδων για το έτος Επιβάρυνση για το έτος Υπόλοιπο 31 Δεκεμβρίου Ελλάδα Υπόλοιπο 1 Ιανουαρίου Διαγραφές χορηγήσεων (1.947) (1.947) Συναλλαγματική διαφορά Αναστολή αναγνώρισης εσόδων για το έτος Επιβάρυνση για το έτος Υπόλοιπο 31 Δεκεμβρίου Σύνολο Υπόλοιπο 1 Ιανουαρίου Διαγραφές χορηγήσεων (9.545) (678) -- (10.223) Συναλλαγματική διαφορά Αναστολή αναγνώρισης εσόδων για το έτος Επιβάρυνση για το έτος Υπόλοιπο 31 Δεκεμβρίου

18 Στον πιο κάτω πίνακα παρουσιάζεται το ποσό των προσαρμογών αξίας και επανακτήσεων που καταχωρούνται άμεσα στο λογαριασμό αποτελεσμάτων. Προσαρμογές αξίας και επανακτήσεις που καταχωρούνται άμεσα στο λογαριασμό αποτελεσμάτων Κύπρος Ελλάδα Σύνολο Διαγραφές Επανακτήσεις (3.817) -- (3.817) Καθαρό ποσό που χρεώθηκε άμεσα στο λογαριασμό αποτελεσμάτων

19 6. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ 6.1 Ορισμός Κινδύνου Αγοράς και Ρευστότητας Ο κίνδυνος ρευστότητας είναι ο κίνδυνος μείωσης των κερδών ή του κεφαλαίου που προκύπτει από την αδυναμία της Τράπεζας να ικανοποιήσει τις άμεσες υποχρεώσεις της. Ο κίνδυνος αγοράς είναι ο κίνδυνος ότι αλλαγές στις τιμές της αγοράς - όπως αλλαγές στα επιτόκια, στις τιμές χρηματιστηρίου και στις συναλλαγματικές ισοτιμίες - θα επηρεάσουν τα καθαρά εισοδήματα του Ομίλου ή τις αξίες στοιχείων του ισολογισμού του. Ο κίνδυνος αγοράς αναλύεται στα πιο κάτω είδη κινδύνου: (i) Ο επιτοκιακός κίνδυνος είναι ο κίνδυνος κερδοζημιών ή αυξομείωσης σε αξίες στοιχείων ισολογισμού του Ομίλου, που προκύπτει από αλλαγές στην καμπύλη επιτοκίων, και ο οποίος πηγάζει από τον ετεροχρονισμό στην αναπροσαρμογή των επιτοκίων των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού του Ομίλου. (ii) Ο κίνδυνος τιμών χρηματιστηρίου είναι ο κίνδυνος που προκύπτει από τις αλλαγές των τιμών διάφορων χρηματοοικονομικών αξιών (ομόλογα, παράγωγα, μετοχές κλπ) που κατέχει ο Όμιλος. (iii) Ο συναλλαγματικός κίνδυνος είναι ο κίνδυνος κερδοζημιών ή αυξομείωσης σε αξίες στοιχείων ισολογισμού του Ομίλου, που προκύπτει από αλλαγές στις συναλλαγματικές ισοτιμίες. 6.2 Υπηρεσία Διαχείρισης Κινδύνων Αγοράς και Ρευστότητας Ομίλου (ΥΔΑκΡ) Η ΥΔΑκΡ είναι επιφορτισμένη με την παρακολούθηση και διαχείριση των κινδύνων αγοράς και ρευστότητας σε επίπεδο Ομίλου, μέσα στα πλαίσια της πολιτικής και ορίων που έχουν καθοριστεί από την Επιτροπή Διαχείρισης Ενεργητικού και Παθητικού (ALCO). 6.3 Διαδικασίες Διαχείρισης Κινδύνου Ρευστότητας Η προσέγγιση του Ομίλου στη διαχείριση του κινδύνου ρευστότητας είναι η εξασφάλιση, στον καλύτερο δυνατό βαθμό, της ύπαρξης ικανοποιητικής ρευστότητας με σκοπό την ικανοποίηση των υποχρεώσεων του, όταν προκύψουν, τόσο υπό «κανονικές», όσο και σε καταστάσεις προσομοίωσης κρίσης, χωρίς δυσανάλογο επιπρόσθετο κόστος. Ο Όμιλος δίνει μεγάλη σημασία στις πελατειακές καταθέσεις, που αποτελούν μια σταθερή και βασική πηγή χρηματοδότησής του, και προσπαθεί μέσω των πολιτικών του να διατηρήσει αυτή τη σταθερότητα. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως μέσω της διατήρησης καλών και μακροχρόνιων σχέσεων εμπιστοσύνης με τους πελάτες και μέσω ανταγωνιστικών και διαφανών στρατηγικών τιμολόγησης. Ο Όμιλος αυτή τη στιγμή δραστηριοποιείται κυρίως στην Κύπρο και στην Ελλάδα. Η διαχείριση της ρευστότητας (συμπεριλαμβανομένης και τήρησης ορίων των εποπτικών αρχών), αναλαμβάνεται από τις τοπικές Υπηρεσίες Διαχείρισης Διαθεσίμων (ΥΔΔ). Σε περίπτωση όμως που κριθεί αναγκαίο, υπάρχουν διαδικασίες αλληλοϋποστήριξης και κυρίως από την Κύπρο όπου βρίσκεται και η έδρα του Ομίλου. Όλες οι πολιτικές και διαδικασίες που αφορούν στη ρευστότητα εξετάζονται και εγκρίνονται από την Επιτροπή Διαχείρισης Ενεργητικού και Παθητικού (ALCO). Επίσης, περιοδικά υποβάλλονται προς την ALCO περιληπτικές καταστάσεις για την κατάσταση ρευστότητας του Ομίλου, πιθανά μέτρα που 19

20 πρέπει να ληφθούν, καθώς και εισηγήσεις για βελτίωση της παρακολούθησης. Επίσης αναφέρονται παραβιάσεις ορίων και μέτρα διόρθωσης τέτοιων παραβιάσεων. Ο κίνδυνος ρευστότητας των τραπεζικών μονάδων παρακολουθείται καθημερινά από την Υπηρεσία Διαχείρισης Κινδύνων Αγοράς και Ρευστότητας Ομίλου. Στην Κύπρο, παρακολουθείται η ρευστότητα τόσο της κυπριακής Λίρας (από 1/1/2008 του ευρώ) όσο και η ρευστότητα όλων των ξένων νομισμάτων μαζί. Στην Ελλάδα, παρακολουθείται η ρευστότητα όλων των νομισμάτων μαζί. Σε τακτά χρονικά διαστήματα πραγματοποιούνται διάφορα σενάρια προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων και λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα, εκεί και όπου χρειάζονται. Στα πλαίσια διαχείρισης του κινδύνου ρευστότητας κατά το 2007 και την προ-ευρώ περίοδο, ο Όμιλος υπολόγιζε και παρακολουθούσε μεταξύ άλλων ένα εσωτερικό δείκτη καθαρών ρευστών διαθεσίμων προς πελατειακές καταθέσεις για την κυπριακή Λίρα. Τα καθαρά ρευστά διαθέσιμα αποτελούνταν από μετρητά, διατραπεζικές καταθέσεις και κυβερνητικά ομόλογα αφαιρεμένου του διατραπεζικού δανεισμού. Ο δείκτης καθαρών ρευστών διαθεσίμων για την κυπριακή Λίρα ήταν ως ακολούθως: Δείκτης καθαρών ρευστών διαθεσίμων για την κυπριακή Λίρα 2007 % Στις 31 Δεκεμβρίου 18,80 Μέσος όρος για το έτος 25,08 Μέγιστο ποσοστό για το έτος 33,20 Ελάχιστο ποσοστό για το έτος 18,80 Στην Κύπρο, παρακολουθείται επίσης η ρευστότητα όλων των ξένων νομισμάτων μαζί. Με βάση οδηγία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, η Τράπεζα υποχρεούται να διατηρεί 70% - 75% των συνολικών καταθέσεων της σε συνάλλαγμα και σε στοιχεία ενεργητικού άμεσης ρευστότητας. Ο δείκτης στοιχείων ενεργητικού άμεσης ρευστότητας σε σχέση με τις συνολικές καταθέσεις σε ξένο νόμισμα κατά τη διάρκεια του 2007 και 2006 ήταν ως ακολούθως: Δείκτης στοιχείων ενεργητικού άμεσης ρευστότητας σε σχέση με τις συνολικές καταθέσεις σε ξένο νόμισμα 2007 % Στις 31 Δεκεμβρίου 77,38 Μέσος όρος για το έτος 77,02 Μέγιστο ποσοστό για το έτος 79,88 Ελάχιστο ποσοστό για το έτος 74,10 Ο κίνδυνος ρευστότητας στην Ελλάδα παρακολουθείται καθημερινά από την Υπηρεσία Διαχείρισης Κινδύνων Ελλάδος. Σε τακτά χρονικά διαστήματα (ημερήσια, εβδομαδιαία, μηνιαία) αποστέλλονται καταστάσεις με διάφορους δείκτες ρευστότητας προς την Υπηρεσία Διαχείρισης Κινδύνων Αγοράς και Ρευστότητας Ομίλου, για σκοπούς παρακολούθησης, συγκέντρωσης στοιχείων, κλπ. Με την εισαγωγή του ευρώ από την 1η Ιανουαρίου 2008 και μετέπειτα, με βάση τη νέα Οδηγία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου για την Προληπτική Ρευστότητα σε Ευρώ, θα υπολογίζεται και θα παρακολουθείται ο δείκτης ρευστών διαθεσίμων προς υποχρεώσεις για τα στοιχεία των τραπεζικών μονάδων του Ομίλου σε ευρώ. Ενδεικτικά, έχει υπολογιστεί ο πιο πάνω δείκτης κατά τις 31 Δεκεμβρίου 2007 με βάση τα στοιχεία ισολογισμού της κυπριακής Λίρας και του ευρώ, και ο δείκτης ήταν στο 33,30%. 20

21 Επιπλέον, με την εισαγωγή του ευρώ, το Διοικητικό Συμβούλιο του Ομίλου έχει πάρει απόφαση για παρακολούθηση και διαχείριση της ρευστότητας σε ενοποιημένη βάση. Η διαδικασία έχει ξεκινήσει, αλλά μέχρι να ολοκληρωθεί, η διαχείριση της ρευστότητας θα συνεχίσει να αναλαμβάνεται από τις τοπικές Υπηρεσίες Διαχείρισης Διαθεσίμων (ΥΔΔ). Αναφορικά με τις απαιτήσεις του Πυλώνα 2 της Βασιλείας ΙΙ για τον κίνδυνο ρευστότητας, ο Όμιλος έχοντας υπόψη την υπάρχουσα υποδομή παρακολούθησης και διαχείρισης της ρευστότητας, δεν έκρινε αναγκαία τη διακράτηση κεφαλαίου για σκοπούς κάλυψης κινδύνων ρευστότητας. 6.4 Διαδικασίες Διαχείρισης Κινδύνου Αγοράς Η προσέγγιση του Ομίλου στη διαχείριση του κινδύνου αγοράς είναι ότι όλοι οι κίνδυνοι που σχετίζονται με τον κίνδυνο αγοράς (επιτοκιακός, συναλλαγματικός και κίνδυνος τιμών χρηματιστηρίου), συγκεντρώνονται από όλες τις επιχειρηματικές δραστηριότητες του Ομίλου στις τοπικές Υπηρεσίες Διαχείρισης Διαθεσίμων (ΥΔΔ) προς διαχείριση. Οι ΥΔΔ, μέσω πλαισίου δραστηριοτήτων και ορίων που εγκρίνονται από την επιτροπή ALCO, διαχειρίζονται αυτούς τους κινδύνους. Η Διεύθυνση Διαχείρισης Κινδύνων Ομίλου (ΔΔΚΟ), έχει την ευθύνη ανάπτυξης πολιτικών και διαδικασιών για τη διαχείριση των κινδύνων και για την καθημερινή παρακολούθηση της εφαρμογής τους. Αυτές οι πολιτικές και διαδικασίες επανεξετάζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα και εγκρίνονται από την ALCO. Επιπρόσθετα, με στόχο την αντιστάθμιση ή/και μείωση των κινδύνων, εφαρμόζονται ποσοτικοί και ποιοτικοί περιορισμοί στις διάφορες κατηγορίες κινδύνων ή/και στις διάφορες δραστηριότητες (ομόλογα, παράγωγα κλπ) ή/και στα διάφορα χαρτοφυλάκια. Επιμέρους μονάδες της ΔΔΚΟ έχουν την ευθύνη της συνεχούς παρακολούθησης της εφαρμογής των ορίων και της διαρκούς αποτελεσματικότητας των αντισταθμίσεων και μέσων μείωσης του κινδύνου Διαχείριση Κινδύνου Αγοράς Χαρτοφυλάκιο Συναλλαγών (Trading Book) Ο Όμιλος διατηρεί σχετικά μικρές θέσεις σε χαρτοφυλάκια συναλλαγών και ως εκ τούτου ο αναλαμβανόμενος κίνδυνος αγοράς είναι μικρός. Η διαχείριση του κινδύνου τιμών χρηματιστηρίου, του επιτοκιακού κινδύνου και του συναλλαγματικού, γίνεται δια μέσου πολιτικών και διαδικασιών καθορισμού και παρακολούθησης ορίων. Με βάση την υφιστάμενη πολιτική του Ομίλου οποιαδήποτε νέα δραστηριότητα ή προϊόν, υπόκειται σε εξέταση από την Διεύθυνση Διαχείρισης Κινδύνων Ομίλου. Η τελική πρόταση υποβάλλεται στην επιτροπή ALCO προς τελική έγκριση. Μέσω αυτής της διαδικασίας, η ΔΔΚΟ παραθέτει τις απόψεις της αναφορικά με όλους τους κινδύνους που μπορεί να εμπερικλείονται στη νέα δραστηριότητα ή το προϊόν και θέτει ποιοτικούς περιορισμούς και όρια. Η ΔΔΚΟ παρακολουθεί και ελέγχει σε καθημερινή βάση τα χαρτοφυλάκια συναλλαγών αναφορικά με την συμμόρφωση τους προς τους ποιοτικούς περιορισμούς και τα όρια. Επίσης, σε τακτά χρονικά διαστήματα, η ΔΔΚΟ παρακολουθεί τους κινδύνους κάνοντας χρήση και άλλων τεχνικών όπως αναλύσεις σεναρίων ακραίων καταστάσεων και ανάλυση ευαισθησίας για την αλλαγή της οικονομικής αξίας των χαρτοφυλακίων που θα επέλθει σε διάφορα σενάρια αλλαγών των επιτοκίων (και για παράλληλες και για μη-παράλληλες αλλαγές). Η διαχείριση του συναλλαγματικού κινδύνου, όπως και των υπόλοιπων κινδύνων αγοράς, γίνεται από τις τοπικές Υπηρεσίες Διαχείρισης Διαθεσίμων (ΥΔΔ), μέσα σε ένα πλαίσιο ορίων που έχει εγκριθεί από την ALCO. Σε αυτό το πλαίσιο υπάρχουν ονομαστικά όρια (ανά νόμισμα, συνολικά, κατά τη διάρκεια της μέρας, τέλος μέρας κλπ), όρια κερδοζημιών και όρια για τη μέγιστη δυνητική ζημιά (Valueat-Risk/VaR). Τα όρια για ανοικτές θέσεις κατά τη διάρκεια των εργάσιμων ωρών είναι μεγαλύτερα από τα όρια για ανοικτές θέσεις κατά τις μη εργάσιμες ώρες. Η διαχείριση του συναλλαγματικού κινδύνου 21

22 γίνεται συνολικά/ενιαία, τόσο για το χαρτοφυλάκιο συναλλαγών όσο και για το τραπεζικό χαρτοφυλάκιο. Η μεθοδολογία VaR αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο παρακολούθησης του συναλλαγματικού κινδύνου. Με αυτή τη μεθοδολογία, ο Όμιλος υπολογίζει τη μέγιστη δυνητική ζημία που μπορεί να προκύψει ως αποτέλεσμα αλλαγών στις συνθήκες αγοράς σε επίπεδο εμπιστοσύνης 99% και για περίοδο μίας ημέρας, χρησιμοποιώντας τα ιστορικά στοιχεία για συναλλαγματικές ισοτιμίες του τελευταίου χρόνου. Ο πιο κάτω πίνακας παρουσιάζει στοιχεία για τη μέγιστη δυνητική ζημία (VaR) για το συναλλαγματικό κίνδυνο του Ομίλου: Μέγιστη δυνητική ζημία (VaR) για το συναλλαγματικό κίνδυνο 2007 ΛΚ 000 Στις 31 Δεκεμβρίου 9 Μέσος όρος για το έτος 4 Μέγιστο ποσό για το έτος 22 Ελάχιστο ποσό για το έτος Διαχείριση Κινδύνου Αγοράς Τραπεζικό Χαρτοφυλάκιο (Banking Book) Ο Όμιλος διαχειρίζεται τον κίνδυνο τιμών χρηματιστηρίου του τραπεζικού χαρτοφυλακίου μέσω πολιτικών και διαδικασιών καθορισμού και παρακολούθησης ορίων, όπως και για το χαρτοφυλάκιο συναλλαγών. Ο Όμιλος διαχειρίζεται το συναλλαγματικό κίνδυνο συνολικά (χαρτοφυλάκιο συναλλαγών και τραπεζικό χαρτοφυλάκιο) μέσω των μεθόδων που έχουν εξηγηθεί για το χαρτοφυλάκιο συναλλαγών. Το μεγαλύτερο μέρος του κινδύνου αγοράς στο τραπεζικό χαρτοφυλάκιο είναι ο επιτοκιακός κίνδυνος, ο οποίος πηγάζει από τον ετεροχρονισμό στην αναπροσαρμογή των επιτοκίων στα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού του Ομίλου, που είναι ευαίσθητα σε κινήσεις επιτοκίων. Για τις καταθέσεις όψεως, γίνεται η υπόθεση ότι τα επιτόκια τους έχουν μικρή ευαισθησία ως προς τα επιτόκια αγοράς, βασιζόμενοι στη διαχρονική κίνηση των επιτοκίων τους σε σχέση με τις κινήσεις των επιτοκίων αγοράς. Η μέτρηση του επιτοκιακού κινδύνου πραγματοποιείται τουλάχιστον σε μηνιαία βάση. Πιο κάτω περιγράφονται τρεις βασικές μέθοδοι με τις οποίες ο Όμιλος διαχειρίζεται τον επιτοκιακό κίνδυνο στο τραπεζικό χαρτοφυλάκιο: (α) Επιτοκιακά Ανοίγματα (IR GAP) Ο Όμιλος διαχειρίζεται τον επιτοκιακό κίνδυνο, σε πρώτη φάση, μέσω παρακολούθησης των επιτοκιακών ανοιγμάτων ανά νόμισμα, ανά χρονικά διαστήματα και συνολικά. Τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού κατατάσσονται σε διάφορες χρονικές περιόδους ανάλογα με το πότε αναπροσαρμόζεται το επιτόκιο τους. Το επιτοκιακό άνοιγμα ανά χρονικό διάστημα είναι η διαφορά των στοιχείων ενεργητικού από τα στοιχεία παθητικού στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. (β) Ανάλυση Ευαισθησίας για την Αλλαγή της Οικονομικής Αξίας (NPV Sensitivity) Επιπρόσθετα από την παρακολούθηση των επιτοκιακών ανοιγμάτων, η διαχείριση του επιτοκιακού κινδύνου γίνεται κατά κύριο λόγο με την παρακολούθηση της ευαισθησίας των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού του Ομίλου σε διάφορα σενάρια αλλαγής των επιτοκίων. Η ALCO έχει καθορίσει (και αναθεωρεί ανάλογα με τις συνθήκες της αγοράς) όρια όσον αφορά την ευαισθησία των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού του Ομίλου ανά νόμισμα και ανά χώρα δραστηριότητας του Ομίλου. Η ALCO έχει επίσης καθορίσει και δείκτες αναφοράς της ευαισθησίας των στοιχείων 22

23 ενεργητικού και παθητικού ως προς θεμελιώδη μεγέθη του Ομίλου (π.χ. κεφαλαιακή βάση). Την ευθύνη παρακολούθησης αυτών των ορίων και των δεικτών αναφοράς έχουν οι επιμέρους μονάδες της ΔΔΚΟ. Στα σενάρια αλλαγής των επιτοκίων λαμβάνονται υπόψη τόσο παράλληλες όσο και μη παράλληλες αλλαγές στην καμπύλη επιτοκίων. Επίσης διενεργούνται και αναλύσεις με βάση σενάρια προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων. Ο πιο κάτω πίνακας παρουσιάζει την επίδραση στην οικονομική αξία από μεταβολή (+/-) 200 μονάδες βάσης στα επιτόκια ανά νόμισμα, για το έτος 2007: Μεταβολή Κυπριακές λίρες Ευρώ Δολάρια Αμερικής Άλλα νομίσματα Σύνολο ΛΚ 000 ΛΚ 000 ΛΚ 000 ΛΚ 000 ΛΚ μονάδες βάσης (24.614) (216) (6.328) -200 μονάδες βάσης (17.946) (556) (γ) Ανάλυση Ευαισθησίας για την Αλλαγή στα Καθαρά Έσοδα από Τόκους (NII Sensitivity) Ο Όμιλος επίσης παρακολουθεί τον επιτοκιακό κίνδυνο μέσω της ευαισθησίας των καθαρών εσόδων του από τόκους σε διάφορα σενάρια αλλαγής των επιτοκίων. Αυτή η ανάλυση διενεργείται για χρονικό ορίζοντα 12 μηνών με σενάρια και παρόμοια όρια και δείκτες παρακολούθησης, όπως και στην ανάλυση ευαισθησίας (αλλαγή στην οικονομική αξία του Οργανισμού) των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού. Ο πιο κάτω πίνακας παρουσιάζει την επίδραση στα καθαρά έσοδα από τόκους από μεταβολή (+/-) 200 μονάδων βάσης στα επιτόκια ανά νόμισμα, για το έτος 2007: Μεταβολή Κυπριακές λίρες Ευρώ Δολάρια Αμερικής Άλλα νομίσματα Σύνολο ΛΚ 000 ΛΚ 000 ΛΚ 000 ΛΚ 000 ΛΚ μονάδες βάσης μονάδες βάσης (8.210) (4.472) (6.676) (634) (19.992) Αναφορικά με τις απαιτήσεις του Πυλώνα 2 της Βασιλείας ΙΙ για τον επιτοκιακό κίνδυνο στο τραπεζικό χαρτοφυλάκιο, ο Όμιλος, έχοντας υπόψη τα αποτελέσματα από τα διάφορα σενάρια ακραίων καταστάσεων, κρίνει σκόπιμη τη διακράτηση επιπλέον κεφαλαίου ΛΚ8 εκατ. για σκοπούς κάλυψης κινδύνων επιτοκίου Ανοίγματα σε μετοχές που δεν περιλαμβάνονται στο χαρτοφυλάκιο συναλλαγών Ο Όμιλος έχει διαχωρίσει τις επενδύσεις σε μετοχές, στις ακόλουθες κατηγορίες: (α) Στοιχεία αποτιμώμενα στη δίκαιη αξία μέσω του λογαριασμού αποτελεσμάτων Τα στοιχεία αποτιμώμενα στη δίκαιη αξία μέσω του λογαριασμού αποτελεσμάτων αποτελούνται από δύο κατηγορίες: Στοιχεία που κατέχονται για εμπορία: αποτελούνται από αξίες που αγοράστηκαν με σκοπό την άμεση απόδοση κέρδους από βραχυπρόθεσμες αυξομειώσεις των τιμών ή περιλαμβάνονται σε χαρτοφυλάκιο το οποίο έχει ως χαρακτηριστικό τη βραχυπρόθεσμη κερδοφορία. Η δίκαιη αξία θεωρείται ως η τιμή αγοράς στο κλείσιμο κατά την ημερομηνία ισολογισμού. Τυχόν πλεόνασμα ή έλλειμμα που προκύπτει από την αναπροσαρμογή τους αυτή, αναγνωρίζεται στην κατάσταση λογαριασμού αποτελεσμάτων. 23