ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ. Μελέτη Εφαρµογής Κοινοτικής Πρωτοβουλίας URBAN II

Transcript

1 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Μελέτη Εφαρµογής Κοινοτικής Πρωτοβουλίας URBAN II Ειδικά Θέµατα Πολεοδοµίας 8 ου εξαµήνου Εργασία της σπουδάστριας: Μαρίνας Λασηθιωτάκη Ε.Μ.Π. 2006

2 Περίληψη Στην εργασία αυτή γίνεται η µελέτη της εφαρµογής του Προγράµµατος Urban στην πόλη του Ηρακλείου Κρήτης. Αρχικά γίνεται περιγραφή της υπάρχουσας κατάστασης πριν την εφαρµογή των παρεµβάσεων στις υπό µελέτη περιοχές. Σηµαντική είναι η µελέτη των στόχων που ορίζονται από το πρόγραµµα και θα λέγαµε ότι εξαρτώνται από τα προβλήµατα που αντιµετωπίζει κάθε περιοχή. Ακολουθεί η περιγραφή των επί µέρους έργων που προβλέπονται ως µέτρα από τους άξονες προτεραιοτήτων και υλοποιούνται µέσω των δράσεων. Η εργασία κλείνει µε την συνόψιση και κριτική προσέγγιση του προγράµµατος στην στον ευρύτερο κοινωνικό και οικονοµικό τοµέα της πόλης και στην αειφόρο ανάπτυξη. Εισαγωγή Τι είναι το Κοινοτικό Πρόγραµµα URBAN Στη σηµερινή Ευρώπη πολλά ουσιαστικά προβλήµατα παρουσιάζονται κυρίως στα αστικά κέντρα. Το 80% περίπου των Ευρωπαίων ζουν σε πόλεις. Αυτό καθιστά την Ευρωπαϊκή Ένωση τη πλέον αστικοποιηµένη περιοχή του κόσµου. Είναι συνεπώς φανερό ότι οι περισσότερες από τις κοινοτικές πολιτικές επηρεάζουν άµεσα ή έµµεσα τις πόλεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζοντας ότι απαιτείται να δοθεί, σε κοινοτικό επίπεδο, µεγαλύτερη προσοχή στα προβλήµατα των πόλεων, προχώρησε στην ανάληψη πρωτοβουλίας που αφορά την οικονοµική και κοινωνική αναζωογόνηση πόλεων και οικισµών σε κρίση, ώστε να προωθηθεί η αειφόρος αστική ανάπτυξη, την Κοινοτική Πρωτοβουλία URBAN. Στην την Κοινοτική Πρωτοβουλία URBAN εντάσσονται παρεµβάσεις σε αστικά κέντρα, όπου κυριαρχούν η αποβιοµηχάνιση, η ανεργία, η υποβάθµιση της ποιότητας ζωής, η υποβάθµιση του περιβάλλοντος. Η Κοινοτική Πρωτοβουλία URBAN αποβλέπει στην «επιχειρησιακή πόλη», στην «κοινωνική πόλη της απασχόλησης / πρόνοιας / υγείας / ασφάλειας», στην «πολιτισµική πόλη, στη συµµετοχική και πληροφορηµένη πόλη», στην τοπικά ολοκληρωµένη διεθνή πόλη». Κάθε πρόγραµµα επικεντρώνεται σε µια αστική περιοχή που επιδεικνύει υψηλό βαθµό οµοιογένειας ως προς τα λειτουργικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά της και το είδος των προβληµάτων και πρέπει να έχει τη µορφή καινοτοµικού ολοκληρωµένου αναπτυξιακού προγράµµατος µε πολυτοµεακό χαρακτήρα. 2

3 Το Ηράκλειο της Κρήτης, η τρίτη µεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας, γίνεται όλο και πιο συχνά αντικείµενο συζητήσεων σε θέµατα πολεοδοµίας. Το παλιό ιστορικό κέντρο δίπλα στο λιµάνι έχει πλέον αφοµοιωθεί µε το σύγχρονο αστικό κέντρο. Τα όρια είναι δυσδιάκριτα, το νέο διαχέεται µέσα στο παλιό ενώ οι άξονες κίνησης έχουν γίνει πολύπλοκοι. Επιπλέον στα όρια του παραλιακού µετώπου η περιοχή εµφανίζει φαινόµενα κοινωνικής και οικονοµικής υποβάθµισης. Στόχος της µελέτης της πόλης του Ηρακλείου Κρήτης είναι η κατανόηση αυτών των παρεµβάσεων, η κριτική προσέγγισή τους ώστε να γίνει κατανοητή τόσο η έννοια του στρατηγικού σχεδιασµού ως πολιτική παρεµβάσεων όσο και των προσδοκώµενων αποτελεσµάτων. Τα κοινοτικά προγράµµατα URBAN έχουν ως στόχο την εφαρµογή στρατηγικών επεµβάσεων προκειµένου να συντελέσουν στην αειφόρο και βιώσιµη ανάπτυξη των Ευρωπαϊκών πόλεων. Η εφαρµογή του προγράµµατος στην πόλη του Ηρακλείου βρίσκεται σε εξέλιξη και βάση προγραµµατισµού θα πρέπει να ολοκληρωθεί µέσα στο έτος Περιγραφή σηµερινής κατάστασης Το δυτικό παραλιακό µέτωπο του Ηρακλείου Κρήτης παρουσιάζει έντονα στοιχεία υποβάθµισης. Η συνέχειά της µε τη θάλασσα έχει δράσει ανασταλτικά ως προς την ανάπτυξη της περιοχής παρέµβασης καθώς το παραλιακό µέτωπο έχει αποτελέσει ζώνη συγκέντρωσης έως και οχλουσών βιοµηχανικών χρήσεων ενώ η ακτή είναι σε άθλια κατάσταση. Τα προβλήµατα εστιάζονται στη µακρόχρονη περίοδο υψηλής ανεργίας, το υψηλό επίπεδο φτώχιας και αποκλεισµού, το ιδιαίτερα υποβαθµισµένο περιβάλλον. Επίσης επικρατούν συνθήκες έλλειψης ικανοτήτων και δεξιοτήτων του ανθρωπογενούς δυναµικού λόγω τοπικών οικονοµικοκοινωνικών προβληµάτων. Προβλήµατα κοινωνικής συνοχής λόγω συγκέντρωσης σηµαντικού αριθµού µεταναστών και κινδύνου για ανάπτυξη φαινοµένων κοινωνικού αποκλεισµού σε αρκετές κοινωνικές οµάδες κατοίκων είναι επίσης έντονα. Εκτός της έλλειψης δεδοµένων απασχόλησης, εκπαίδευσης και κοινωνικής ανάπτυξης των κατοίκων παρατηρούνται σηµαντικά προβλήµατα στο δίκτυο κοινοχρήστων χώρων και πρασίνου εντός του αστικού ιστού. Ο σχεδιαζόµενος παραλιακός οδικός άξονας αναµένεται να επιδεινώσει περισσότερο την κατάσταση ολοκληρώνοντας την αποµόνωση της περιοχής. 3

4 Η εικόνα που παρουσιάζει η περιοχή πληρεί τις απαιτήσεις για χρηµατοδότηση µέσω κοινοτικών προγραµµάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης Στα πλαίσια του προγράµµατος, ο ήµος Ηρακλείου προτείνει την εφαρµογή σε συγκεκριµένες περιοχές. Το πρόγραµµα µετον τίτλο ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗΣ ΤΩΝ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΟΥ ΥΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΛΙΑΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ URBAN II ασχολείται µε την περιοχή της Αγίας Τριάδας και των Καµινίων καθώς και το µισό τµήµα της περιοχής του Αγίου Μηνά(ζώνη που συνορεύει µε τα τείχη και καταλήγει στον προµαχώνα (Martinengo). 4

5 5

6 Αγία Τριάδα Καταλαµβάνει το βορειοδυτικό τµήµα εντός των τειχών της ιστορικής πόλης. Βρίσκεται κοντά σε σηµαντικά µνηµεία της πόλης και είναι άµεσα συνδεδεµένη µε την ιστορία της πόλης. Πολεοδοµικά οριοθετείται από τις οδούς Καλοκαιρινού, Γιαµαλάκη Παραλιακή Λεωφόρο(Βενιζέλου) και Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Ιστορικά εξελίσσεται ως βιοτεχνικό-βιοµηχανικό κέντρο όπου στο παραλιακό µέτωπο τοποθετούνται εργοστάσια, αποθήκες και χώροι επεξεργασίας των αγροτικών κυρίως προϊόντων. Ο εργατικός χαρακτήρας της περιοχής ενισχύεται µε την εγκατάσταση των προσφύγων που κατά βάση αποτελούν το εργατικό δυναµικό της ζώνης αυτής. Η εικόνα της πόλης αλλοιώνεται µε την εγκατάσταση της λαχαναγοράς. Άγιος Μηνάς Ο Άγιος Μηνάς παρουσιάζει τα ίδια χαρακτηριστικά µε την Αγία Τριάδα. Το συγκεκριµένο τµήµα χαρακτηρίζεται ως παθογενές σε αντίθεση µε την υπόλοιπη αντίστοιχη συνοικία. Η παθογένεια ενισχύθηκε τα τελευταία χρόνια µε την εγκατάσταση µεταναστών στην περιοχή. Το µεταναστευτικό ρεύµα όπως αποδεικνύεται δηµιουργεί τις προϋποθέσεις για κοινωνική και οικονοµική ανισότητα συγκεντρωµένη σε µια µόνο περιοχή. Καµίνια Η περιοχή των Καµινίων εµφανίζει παρόµοια χαρακτηριστικά υποβάθµισης συγκροτώντας έτσι µια οµοιογενή ενότητα µε τις συνοικίες της Αγίας Τριάδας και του Αγίου Μηνά. Η εν λόγω περιοχή χωροθετείται βόρεια της παραλίας ανατολικά του Βενετσιάνικου τείχους της πόλης (Προµαχώνας Αγ. Ανδρέα µέχρι Παντοκράτορα), νότια της οδού 62 Μαρτύρων και δυτικά του ποταµού Γιόφυρο. Το τµήµα αυτό της πόλης χαρακτηρίζεται ως βιοτεχνικό-βιοµηχανικό δεδοµένου ότι είχαν εγκατασταθεί µονάδες παραγωγής στο κοµµάτι της οδού 62 Μαρτύρων. Μάλιστα δεν είναι τυχαία η ονοµασία που αναφέρεται στα ασβεστοκάµινα της περιοχής παλαιότερα. Η κατοικία προέκυψε αυθαίρετα σε περιοχές που είχαν µείνει εκτός διανοµής κατά τη µεταπολεµική περίοδο οπότε οι ανάγκη για στέγαση οδήγησε στην κατασκευή πρόχειρων εγκαταστάσεων χωρίς µελέτη για κοινόχρηστους χώρους πρασίνου και αναψυχής. 6

7 ηµογραφικά στοιχεία Για την πληρέστερη παρουσίαση της εικόνας των υπό µελέτη τµηµάτων της πολύς είναι απαραίτητη η παρουσίαση δηµογραφικών στοιχείων της. Στον πίνακα που ακολουθεί εµφανίζονται ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Πραγµατικός πληθυσµός % Ενεργός πληθυσµός % Οικονοµ. ενεργός πληθ. 5,191 36% Άνεργοι 445 9% Ξένοι 79 1% Πηγή: Εργαστήριο Χωρικής Ανάλυσης και Θεµατικής Χαρτογραφίας Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας ΗΛΙΚΙΑΚΕΣ ΟΜΑ ΕΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 0-14 ΕΤΗ % % % % % άνω 1% 55 Πηγή: Εργαστήριο Χωρικής Ανάλυσης και Θεµατικής Χαρτογραφίας Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας Τα στοιχεία που αντλούµε από τους πίνακες 1,2,3 µας οδηγούν στο συµπέρασµα ότι η υπό µελέτη περιοχή κατοικείται από µεγάλο ποσοστό ανθρώπων ηλικιακά νέων που όµως στερείται εκπαίδευσης επίσης κατά το µεγαλύτερο µέρος βασικής εκπαίδευσης. Εκτός αυτού, βασικό µειονέκτηµα στη σύσταση του πληθυσµού είναι το αυξηµένο ποσοστό ανεργίας. Επίσηµα θεωρείται 10%µεγαλύτερο και από αυτό της υπόλοιπης πόλης ουσιαστικά όµως πλησιάζει το 18% καθώς υπάρχουν οµάδες κοινωνικά περιθωριοποιηµένες που δεν έχουν καταγραφεί. 7

8 Οικονοµία Όσον αφορά στην οικονοµική δραστηριότητα της περιοχής σε κύριους δρόµους έχουν εγκατασταθεί µικρές επιχειρήσεις υπερτοπικού χαρακτήρα στις οποίες απασχολούνται κάτοικοι υποβαθµισµένης ζώνης. Στο εσωτερικό της περιοχής υπάρχουν επιχειρήσεις εµπορικού χαρακτήρα και στη βόρεια πλευρά της πλατείας των Καµινίων µικρά καταστήµατα και στις οδούς Βουρδουµπάδων και Μαστραχά καταστήµατα µε είδη λαϊκής τέχνης που τείνουν να κλείσουν. Στο παραλιακό µέτωπο κυριαρχούν χρήσεις όπως βιοτεχνίες, αποθήκες και συνεργεία. Στόχος Μπροστά στα προβλήµατα αυτά, πρωταρχικός στόχος του προτεινόµενου προγράµµατος είναι η οικονοµική και κοινωνική αναζωογόνηση των υποβαθµισµένων αστικών περιοχών του δυτικού παραλιακού µετώπου του Ηρακλείου. Συγκεκριµένα το πρόγραµµα επικεντρώνεται στη στήριξης των επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων, σε θέµατα κοινωνικής συνοχής και καταπολέµησης του κοινωνικού αποκλεισµού. Σε πολεοδοµικό επίπεδο δίνεται προτεραιότητα σε έργα παρεµβάσεων και αναβάθµισης της περιοχής ενώ η προστασία του περιβάλλοντος θεωρείται πρωταρχικός στόχος. Πιο συγκεκριµένα οι στόχοι παρουσιάζονται παρακάτω.: 1 Αλλαγή των χρήσεων γης και της φυσιογνωµίας συγκεκριµένων ζωνών του παραλιακού µετώπου µε τη δηµιουργία δικτύου πολιτιστικών δραστηριοτήτων στο εντός των τειχών τµήµα και νέου σχεδίου οργάνωσης των κοινόχρηστων χώρων µέχρι τον Γιόφυρο. 2. Ενίσχυση της απασχόλησης και προσφορά δυνατοτήτων για ανάπτυξη µικρών επιχειρήσεων 3. Κατάρτιση ανθρώπινου δυναµικού για την απορρόφησή τους στον εργασιακό χώρο 4. Αναβάθµιση της περιοχής Στρατηγική επίτευξη στόχων Προκειµένου να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί ακολουθεί µια σειρά ενεργειών στρατηγικής σηµασίας. Το έργο που προωθείται από το πρόγραµµα εστιάζεται σε επεµβάσεις στον ελεύθερο αστικό χώρο και στην επανάχρηση κτιρίων ως φορείς πολιτισµού και εκπαίδευσης. Ο στρατηγικός σχεδιασµός θέτει άξονες προτεραιότητας για κάθε στόχο και κάθε προτεραιότητα διακρίνεται σε επιµέρους µέτρα. Με τη σειρά του κάθε µέτρο διακρίνεται σε δράσεις. 8

9 Παρακάτω παρουσιάζεται αναλυτικά το πρόγραµµα για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί και η πορεία εξέλιξής τους. ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 1 Πολυλειτουργική αναβάθµιση αστικών περιοχών Προστασία περιβάλλοντος ΜΕΤΡΟ 1.1 Κτιριακό συγκρότηµα Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης. ΜΕΤΡΟ 1.2. Υποδοµές Υποστήριξης και ιασύνδεσης ικτύου Πολιτιστικών ραστηριοτήτων. ΜΕΤΡΟ 1.3 Ολοκληρωµένη Πολεοδοµική Παρέµβαση στον αστικό ιστό της περιοχής µελέτης και πιλοτικές εφαρµογές ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 2 Στήριξη Επιχειρηµατικών ραστηριοτήτων Καινοτοµία ΜΕΤΡΟ 2.1 Στήριξη - ενίσχυση µικρών επιχειρήσεων 9

10 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 3 Κατάρτιση Καταπολέµηση της Ανεργίας Ισότητα ΜΕΤΡΟ 3.1 Ενίσχυση Απασχόλησης και ηµιουργικότητας ΜΕΤΡΟ 3.2. Νέες οµές Κοινωνικής Στήριξης Ευπαθών Κοινωνικών Οµάδων ΜΕΤΡΟ 3.3 ηµιουργία Κέντρου Κατάρτισης σε Θέµατα Περιβάλλοντος ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 4 Τεχνική βοήθεια ΥΠΟΜΕΤΡΟ ιαχείριση, Υλοποίηση, Παρακολούθηση και Έλεγχος ΥΠΟΜΕΤΡΟ ηµοσιότητα, Πληροφόρηση του Πολίτη, Αξιολόγηση και Εκπόνηση Μελετών 10

11 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 1 ΠΟΛΥΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΑΣΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΜΕΤΡΟ 1.1 Κτιριακό συγκρότηµα Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης. ράση Αποκατάσταση διατηρητέου κτιρίου και επαναχρησιµοποίησή του ως Μουσείου Συγκεκριµένα, στο παραλιακό µέτωπο της Αγίας Τριάδας προτείνεται η δηµιουργία δικτύου πολιτιστικών δραστηριοτήτων µε κεντρικό πυρήνα τον χώρο της πρώην λαχαναγοράς. Ενας από τους βασικούς πόλους ενδιαφέροντος το προτεινόµενο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης που θα εγκατασταθεί στο κτιριακό συγκρότηµα της πρώην Ηλεκτρικής. Σύµφωνα µε την έκθεση της προόδου εφαρµογής του 05/ο6, έχει τελειώσει το 95% του έργου. Το υπόλοιπο 5% αφορά τις εργασίες συνένωσης του διατηρητέου κτιρίου µε το υτικό τµήµα (κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Μέτρο 3.3.). Το Μουσείο προορίζεται να αποτελέσει το πιο σύγχρονο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας σε όλη τη Μεσόγειο. ίπλα από το κεντρικό κτίριο του Μουσείου θα λειτουργήσει σε χώρο 619,45 µ 2 κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και κατάρτισης σε θέµατα περιβάλλοντος, που θα χρηµατοδοτηθεί από το µέτρο 3.3 του Επιχειρησιακού Προγράµµατος. 11

12 Το ΜΦΙΚ πρόκειται να συµβάλει στην αναβάθµιση του χώρου της παραλιακής µιας και θα αποτελέσει πόλο έλξης όχι µόνο για τους κατοίκους αλλά και για τους επισκέπτες, οπότε και θα αποκατασταθεί η εικόνα της ερειπωµένης και εγκαταλελειµµένης περιοχής. ΜΕΤΡΟ 1.2 Υποδοµές υποστήριξης και διασύνδεσης δικτύου πολιτιστικών δραστηριοτήτων Στα πλαίσια του µέτρου αυτού προτείνεται η ανακατασκευή της πλατείας της παλιάς λαχαναγοράς. Η πλατεία αποτελεί κοµβικό σηµείο που συνδέει το δίκτυο πολιτιστικών δραστηριοτήτων της περιοχής παρέµβασης όπως το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, το σε άµεση γειτνίαση υπό διαµόρφωση Μουσείο Βυζαντινής Αγιογραφίας και το Ιστορικό Μουσείο, γεγονός, που δηµιουργεί έναν πόλο πολιτιστικών δραστηριοτήτων στην περιοχή. Επιπλέον, ο χώρος κάτω από την πλατεία, προορίζεται για την δηµιουργία υπόγειου δηµοτικού χώρου στάθµευσης, 131 θέσεων. Όσον αφορά στην πλατεία, η έκτασή της ορίζεται στα µ2 και χωρίζεται σε επιµέρους ενότητες. Το κύριο τµήµα διαµορφώνεται κυρίως µε δενδροφύτευση και χώρους στάσης. Σε χαµηλότερο επίπεδο η πλατεία συνδέεται µε τους χώρους που προβλέπονται να κατασκευαστούν πάνω από το επίπεδο του Κέντρου ενίσχυσης απασχόλησης και δηµιουργικότητας (Μέτρο 3.1.) ενώ συνδέεται παράλληλα και µε την είσοδο του κτιρίου. Η πλατεία προβλέπεται νς περιλαµβάνει ακόµα δύο περίπτερα και τρία εκθετήρια. Το έργο που προγραµµατίζεται να ξεκινήσει τον Σεπτέµβριο 2006 αναµένεται να εξυγιάνει τον υποβαθµισµένο χαρακτήρα της περιοχής της Αγίας Τριάδας δίνοντας στους κατοίκους 12

13 όχι µόνο της περιοχής αλλά και όλης της πόλης τη στέγαση νέων κοινωνικών δοµών. Επιπλέον, το έργο θα έχει λειτουργική διασύνδεση µε το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης που βρίσκεται ακριβώς απέναντι, καθώς και µε την παραλιακή οδό που αναπλάθεται την τρέχουσα περίοδο. Το µέτρο αυτό περιλαµβάνει τις εξής δράσεις : ράση «Κατασκευή της πλατείας της «παλιάς λαχαναγοράς», επιφανείας µ2. ράση «Κατασκευή και την προµήθεια του ανάλογου αστικού εξοπλισµού», φωτισµός, παγκάκια κ.α. ράση «Κατασκευή «ελαφριών κατασκευών» µε λειτουργίες εκθετηρίων και περιπτέρων, καθώς και σηµείων πληροφόρησης. 13

14 Μέτρο 1.3 Ολοκληρωµένη πολεοδοµική παρέµβαση στον αστικό ιστό της περιοχής µελέτης και πιλοτικές εφαρµογές Το Μέτρο αφορά την εκπόνηση δύο µελετών την «Μελέτη χάραξης αναπτυξιακών κατευθύνσεων για τις υποβαθµισµένες περιοχές του δυτικού παραλιακού µετώπου Ηρακλείου Κρήτης » και την «Πρόταση ανάπλασης της συνοικίας των Καµινίων και µελέτες εφαρµογής»,καθώς και την υλοποίηση των προτάσεων τους µέσα από τις «Πιλοτικές εφαρµογές αναβάθµισης κοινόχρηστων χώρων, στην περιοχή παρέµβασης». ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΓΟΥ Το έργο περιλαµβάνει την ανάπλαση τριών πλατειών, της Αγίας Βαρβάρας, της Ελευθέρνης και της Πετλέµπουρης καθώς και την ανάπλαση του παραλιακού τµήµατος από Καράβολα µέχρι Γιόφυρο. Επίσης περιλαµβάνει την αγορά δύο οικοπέδων για τη διαµόρφωση κοινόχρηστων χώρων και χώρων πρασίνου και αναψυχής. Στην πλατεία της Αγίας Βαρβάρας η παρέµβαση αφορά την ενοποίηση της νότιας πλευράς του ναού µε την πλατεία, την κατασκευή πιδάκων νερού στη Ν.Α. πλευρά και καθιστικού-πέτρινου τοιχίου, καθώς και την τοποθέτηση τριών σκιαδίων σε διαφορετικά επίπεδα. 14

15 Στην πλατεία Ελευθέρνης η παρέµβαση αφορά κυρίως στην ενοποίηση σε χώρο πλατείας του οδικού κόµβου και παρεµβάσεις στο οδικό δίκτυο µε σαµαράκια και πλακοστρώσεις του οδοστρώµατος µε αδρή πέτρα(κόκκινο µάρµαρο). Στην πλατεία Πετλέµπουρη διαµορφώνεται χώρος στάθµευσης αυτοκινήτων αλλά το κύριο έργο είναι η παιδική χαρά στο οικόπεδο που έχει αγοραστεί έκτασης τ.µ. Επίσης δηµιουργείται ένα ελαφρό Στέγαστρο διαστάσεων 4,00µΧ8,00µ σαν χώρος στάσης των επισκεπτών µε πάγκους από beton και δηµιουργείται χώρος πρασίνου. Σο δυτικό παραλιακό µέτωπο τα έργα παρέµβασης γίνονται στην περιοχή χώρο που διαµορφώθηκε µετά τις κατεδαφίσεις των κτιρίων στον Καράβολα, των κτιρίων στην οδό Μάχης Κρήτης πλησίον του ποταµού Γιόφυρου καθώς και στο χώρο που δηµιουργήθηκε από την τοποθέτηση µπαζών βορείως του οδικού άξονα και ειδικά στο τµήµα που περιλαµβάνεται από τον Καράβολα έως τις εκβολές του ποταµού Γιόφυρου. Στο χώρο αυτό δηµιουργείται πάρκο, παιδική χαρά, χώροι πρασίνου, στάθµευσης καθώς και περιπάτου αναψυχής. Η έκταση της περιοχής παρέµβασης είναι 55 στρέµµατα. Η υλοποίηση του έργου γίνεται µέσω των δράσεων: ράση «Μελέτη χάραξης αναπτυξιακών κατευθύνσεων». ράση «Προκαταρκτική πρόταση ανάπλασης της συνοικίας των Καµινίων και µελέτες εφαρµογής». ράση «Πιλοτικές εφαρµογές αναβάθµισης κοινόχρηστων χώρων, στην περιοχή παρέµβασης» 15

16 Μέσα από την πρώτη δράση γίνεται µια πλήρης καταγραφή και αξιολόγηση της υφιστάµενης κατάστασης στην περιοχή του υτικού Παραλιακού µετώπου του Ηρακλείου σε επίπεδο κοινωνικό-οικονοµικό, δοµηµένου περιβάλλοντος (π.χ. χρήσεων γης), κυκλοφορίας και σύνδεσης του αστικού ιστού µε τη θάλασσα. Τα αποτελέσµατα χρησιµοποιούνται για την διαµόρφωση µιας ολοκληρωµένης ανάλυσης SWOT(Strengths Weaknesses Opportunities Threats). Κατόπιν αυτού γίνεται µελέτη οργάνωσης των κοινοχρήστων χώρων του αστικού ιστού της συνοικίας των Καµινίων ώστε µε την τρίτη δράση να γίνει εφαρµογή της µελέτης. ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 2 ΣΤΗΡΙΞΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ Με το Μέτρο 2.1 προτείνεται η ενίσχυση µικρών επιχειρήσεων στην περιοχή παρέµβασης. Ο τρόπος µε τον οποίο υλοποιείται περιλαµβάνεται στις δράσεις και αφορούν την προσφορά κινήτρων για την προσέλκυση νέων µικρών επιχειρήσεων, για την ενίσχυση και εκσυγχρονισµό των ήδη υπαρχουσών στην περιοχή. Επειδή ο άξονας προτεραιότητας 2 δεν συσχετίζεται άµεσα µε πολεοδοµικές παρεµβάσεις αλλά έχει ως επί το πλείστον οικονοµικό χαρακτήρα, θα παρακάµψουµε περαιτέρω µελέτη. ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 3 ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΙΣΟΤΗΤΑ Μέτρο 3.1 Ενίσχυση απασχόλησης και δηµιουργικότητας Η υλοποίηση του άξονα προτεραιότητας 3 προέρχεται πάλι µέσω έργων υποδοµής που εντάσσονται στην υπό εξέταση περιοχή στοχεύοντας στην ενίσχυση της κατάρτισης και καταπολέµισης της ανεργίας που όπως έχει ήδη σηµειωθεί εµφανίζεται έντονα στην περιοχή. Το µέτρο αυτό τη δηµιουργία κέντρων απασχόλησης και κατάρτισης των κατοίκων της περιοχής. Η επιλογή των έργων προέρχεται από διαγωνισµό EUROPAN και η µελέτη ολοκληρώθηκε µε χρηµατοδότηση του ήµου. Οι ράσεις που περιέχονται στο Μέτρο αυτό είναι ράση «ηµιουργία συµβουλευτικού κέντρου απασχόλησης και επιχειρηµατικότητας και µικρών εργαστηρίων» ράση «ηµιουργία κέντρου γειτονιάς» 16

17 ράση «ηµιουργία κέντρου ενηµέρωσης και ένταξης αλλοδαπών µεταναστών, παλιννοστούντων και τσιγγάνων» Το έργο αφορά την κατασκευή και διαµόρφωση συγκροτήµατος κτιρίων συνολικού εµβαδού 1.238,20 µ 2 στον δηµόσιο χώρο, εντός του οικοδοµικού τετράγωνου της πρώην Λαχαναγοράς, όπου θα στεγαστούν και θα λειτουργήσουν οι νέες κοινωνικές δοµές του Κέντρου Ενίσχυσης της Απασχόλησης, της ηµιουργικότητας και του Πολιτισµού. Το κτιριακό συγκρότηµα χωροθετείται κάτω από το επίπεδο της πλατείας και των περιβαλλόντων δρόµων, δηµιουργείται πρόσβαση µε την κατασκευή κλιµακοστασίου και ανελκυστήρα µε χώρο αφετηρίας το Στέγαστρο-Στοά µ2 που διαµορφώνεται στο επίπεδο της Πλατείας, καθώς και µε ράµπες µέσα από την υποβαθµισµένη πλατεία/ κήπο παιδότοπο και οργανώνεται σε δύο ενότητες. Στο βόρειο τµήµα στεγάζονται το Συµβουλευτικό Κέντρο Απασχόλησης και Επιχειρηµατικότητας και Μικρών Εργαστηρίων επιφάνειας 313,65 µ2. και στο νότιο τµήµα το Κέντρο Γειτονιάς µ2 και το Κέντρο Ενηµέρωσης και Ένταξης Αλλοδαπών 63.05µ2. Περιλαµβάνονται επίσης κοινός χώρος εισόδου και χώροι υγιεινής. Σε έκταση περίπου 350 µ2 χωροθετούντιαι το Εργαστήριο Πληροφορικής και το Κέντρο Επαγγελµατικού Προσανατολισµού καθώς επίσης η Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων. Οι ράσεις και αποτελούν ενέργειες που στοχεύουν στην κατάρτιση 130 ανέργων ώστε να εξασφαλίσουν απαραίτητες προϋποθέσεις για την είσοδό τους στην αγορά εργασίας. 17

18 Η στήριξη των ευπαθών κοινωνικών οµάδων υλοποιείται ως στόχος µέσα από το Μέτρο 3.2 Νέες δοµές κοινωνικής στήριξης ευπαθών κοινωνικών οµάδων. Στις δράσεις περιλαµβάνονται έργα κοινωνικής υποδοµής που αφορούν τους ηλικιωµένους και τα βρέφη-νήπια και το σύνολο της οικογένειας. Στα έργα περιλαµβάνονται ένα κέντρο πρόνοιας ηλικιωµένων, ένας βρεφονηπιακός σταθµός και ένας συµβουλευτικός σταθµός οικογένειας. Η χωροθέτηση των κτιριακών εγκαταστάσεων γίνεται σε ένα γήπεδο επί των οδών Μάχης Κρήτης και Ηφαίστου του ήµου Ηρακλείου, έπειτα από µελέτη που εκπονήθηκε από τις Υπηρεσίες του ήµου. Το Μέτρο 3.3 ηµιουργία κέντρου κατάρτισης σε θέµατα περιβάλλοντος αφορά στην Ανακατασκευή ήδη υπάρχοντος κτιρίου (δυτικό τµήµα της «Παλαιάς Ηλεκτρικής») για τη χρησιµοποίηση του ως κέντρου κατάρτισης για θέµατα περιβάλλοντος. Το έργο αυτό αν και ξεκίνησε από τον Ιούλιο 2003 δεν προχώρησε επειδή δεν υπήρξε πλήρης παραχώρησή του από τη ΕΗ λόγω της στέγασης του ασφαλιστικού φορέα στο ισόγειο του κτιρίου. Κατ οπιν συνεννοήσεων το κτίριο θα παραδοθεί ελεύθερο προς χρήση (ενδεχοµένως να έχουν ήδη ξεκινήσει οι εργασίες). Ο ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 4 ΤΕΧΝΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ Περιλαµβάνει µια σειρά από υποµέτρα που αναφέρονται σε τεχνικά θέµατα. Αφορούν κυρίως τον τεχνικό εξοπλισµό και την υποστήριξη των φορέων που έχουν την ευθύνη της διαχείρισης του έργου. Επίσης, τα υποµέτρα περιλαµβάνουν προτάσεις για την 18

19 προβολή του προγράµµατος URBAN µέσω έντυπου και ηλεκτρονικού υλικού, οπότε καθορίζεται το απαιτούµενο ποσό χρηµάτων. Χρηµατοδότηση προγράµµατος και κατανοµή ανά φορέα χρηµατοδότησης Το ποσό δαπάνης έχει προϋπολογισµό Ευρώ που κατανέµεται σε εθνική δαπάνη και κοινοτική επιχορήγηση σε ποσοστό 25% και 75% αντίστοιχα. ηµόσια απάνη Κοινοτική Συµµετοχή Εθνική Συµµετοχή ΕΤΠΑ ΕΠΙΛΟΓΟΣ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το πρόγραµµα URBAN ΙΙ για το Ηράκλειο δεν έχει ολοκληρωθεί ακόµα, παρ ολ αυτά θα επιδιώκαµε µια αρχική εκτίµηση των επιδιωκόµενων στόχων. εδοµένου ότι οι παρεµβάσεις συµβαίνουν σε ένα κοµµάτι της πόλης του Ηρακλείου που δεν σηµειώνει τα προτερήµατα της υπόλοιπης πόλης που συγκεντρώνει τις κεντρικές λειτουργίες και την ιδιαίτερη οικονοµική ευελιξία, θεωρούµε και θέλουµε να πιστεύουµε ότι τα αποτελέσµατα θα εκπληρώσουν τους αναµενόµενους στόχους. Η συγκέντρωση πολιτιστικών δραστηριοτήτων θα προσφέρει σηµαντική ανάκαµψη της περιοχής µε την αύξηση της επισκεψιµότητας. Η παραλιακή ζώνη θα εξυγιανθεί µε τις αναπλάσεις και τις διαµορφώσειςπολεοδοµήσεις και αποκατάσταση των βιοµηχανικών κτιρίων. Ο χαρακτήρας της περιοχής λοιπόν θα µετατραπεί από βιοµηχανικός σε αναψυχής και συγκέντρωσης τουρισµού. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσµα την οικονοµική ανάκαµψη, την µείωση του φαινοµένου της ανεργίας και τη δηµιουργία νέων ευκαιριών απασχόλησης. Θα ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα και η υποστήριξη για την ανάληψη επιχειρηµατικών πρωτοβουλιών, την προώθηση της καινοτοµίας µε επιδότηση των επενδύσεων, τη βελτίωση των δεξιοτήτων µε προγράµµατα κατάρτισης και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. 19

20 ΧΑΡΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ 20