Σεξουαλική δυσλειτουργία και καρδιολόγος: Προσέγγιση, διαφοροδιάγνωση και θεραπεία

Transcript

1 Σεξουαλική δυσλειτουργία και καρδιολόγος: Προσέγγιση, διαφοροδιάγνωση και θεραπεία Χατζημουρατίδης Κων/νος Επίκουρος Καθηγητής Β Ουρολογική Κλινική ΑΠΘ

2 Ορισμός της στυτικής δυσλειτουργίας Η σταθερή ή επαναλαμβανόμενη αδυναμία επίτευξης και/ή διατήρησης στύσης ικανής για σεξουαλική δραστηριότητα International Educational Initiative on Erectile Function, 2001

3 Παθοφυσιολογία της Σ Ταξινόμηση Σ Άγνωστη 5% Οργανικά αίτια Σ Ενδοκρινοπάθειες 5% Επεμβάσεις στην πύελο Άλλα ακτινοβολία, τραύμα 1% 6% Οργανική 25% Μικτή 45% Νευρολογικά 10% Φάρμακα 15% Αγγειακά 40% Ψυχογενής 25% ιαβήτης 30% 2nd International Consultation on Sexual Dysfunctions, 2003

4 Επιπολασμός Σ (MMAS) Άντρες ηλικίας ετών Απουσία στυτικής δυσλειτουργίας (48%) Στυτική δυσλειτουργία (52%) Πλήρης (10%) Μέσου βαθμού (25%) Μικρού βαθμού (17%) Feldman HA et al. J Urol 1994, 151: 54-61

5 Επίπτωση Σ Βόρειος Αμερική Ευρώπη Ασία Κεντρική Νότια Αμερική Αφρική Ωκεανία Αύξηση της επίπτωσης μεταξύ 1995 και 2025: αύξηση παγκόσμιου πληθυσμού με πρόβλημα από 152 σε 322 εκατομμύρια Aytac IA et al. BJU Int 1999, 84: 50-56

6 Επίπτωση Σ στην ποιότητα ζωής Odds ratio *p 0.05 έναντι γενικού πληθυσμού * * * * * Τιμή αναφοράς 0 Πρόωρη εκσπερμάτιση Στυτική δυσλειτουργία Μειωμένη ερωτική επιθυμία Laumann EO et al. JAMA 1999, 281:

7 Σ και κατάθλιψη Συμπτώματα κατάθλιψης (%) Στυτική δυσλειτουργία Στυτική δυσλειτουργία και πάθηση προστάτη Πάθηση προστάτη Shabsigh R et al. Urology 1998, 52:

8 Αναζητούν οι ασθενείς λύση; 10% 90% δεν ζητά ποτέ αντιμετώπιση Ζητά αντιμετώπιση ή λαμβάνει θεραπεία n=639 ( 45 ετών) McKinlay JB. Int J Impot Res 2000, 12(suppl 4):S6-S11

9 Οι ασθενείς ντρέπονται να ρωτήσουν το γιατρό Οι ασθενείς περιμένουν > 5 χρόνια για να ρωτήσουν κάποιο γιατρό! 100% 80% 71% 68% 60% 40% 20% 0% γιατί πιστεύουν ότι δεν είναι ιατρικό πρόβλημα γιατί φοβούνται ότι θα φέρουν σε δύσκολη θέση τον γιατρό ή θα τους εκθέσει Marwick C. JAMA 1999, 281:

10 Παράγοντες κινδύνου και Σ Καρδιακά νοσήματα Υπέρταση ιαβήτης 2x 1.5-2x 3-4x Κατάθλιψη 2-3.5x Προβλήματα ούρησης Χαμηλή HDL Ανεργία 1.5-2x 4x 2x Laumann EO et al. JAMA 1999, 281: Braun M et al. Int J Impot Res 2000, 12:

11 υσλειτουργία ενδοθηλίου Στυτική δυσλειτουργία

12 Erectile Dysfunction = Endothelial Dysfunction Παχυσαρκία Κάπνισμα Χοληστερόλη Οι παράγοντες κινδύνου αυξάνουν με την ηλικία υσλειτουργία του ενδοθηλίου Υπέρταση Αρτηριοσκλήρωση Μείωση της σεξουαλικής λειτουργίας που σχετίζεται με την ηλικία ιαβήτης

13 Αθηροσκληρωτική νόσος Λειτουργικές μεταβολές (αρχική φάση) Οργανικές μεταβολές (καθυστερημένη φάση) υσλειτουργία ενδοθηλίου Πάχυνση μέσου χιτώνα Αγγειακή απόφραξη Βαθμολογία IIEF Αναστρεψιμότητα 7 Παράγοντες κινδύνου Απουσία Σ Ήπια Σ Ήπια προς μέτρια Σ Μέτρια Σ Σοβαρή Σ

14 Η Σ αποτελεί δείκτη λανθάνουσας καρδιοαγγειακής νόσου; Αρνητικό τεστ κόπωσης 80% των ασθενών ιάγνωση Σ Απουσία κλινικών συμπτωμάτων καρδιοαγγειακής νόσου Θετικό τεστ κόπωσης 20% των ασθενών Χρόνος Παράγοντες που μειώνουν το διάστημα: Ηλικία πρώτης διάγνωσης Σ ιάρκεια και βαρύτητα Σ Παράγοντες κινδύνου Παράγοντες που επιμηκύνουν το διάστημα: Φαρμακευτική αντιμετώπιση παραγόντων κινδύνου Αλλαγές τρόπου ζωής (δίαιτα, άσκηση)? (26-39 μήνες) ιάγνωση καρδιοαγγειακής νόσου Οξύ επεισόδιο Σταθερή στηθάγχη Montorsi F et al. Eur Urol 2003, 44:

15 Στυτική δυσλειτουργία αγγειακής αιτιολογίας και σιωπηρή στεφανιαία νόσος Προοπτική μελέτη-αγγειογραφική 50 ασθενείς 50 ασθενείς με Σ 9 ασθενείς με αγγειογραφικά τεκμηριωμένη στεφανιαία νόσο 3 ασθενείς με μη αιματηρή δυναμική δοκιμασία θετική για ισχαιμία 1 στους 5 πέντε έχει σιωπηρή στεφανιαία νόσο!!! Vlachopoulos C et al. Eur Urol 2005, 48:

16 Πως γίνεται η διάγνωση της στυτικής δυσλειτουργίας;

17 EAU guidelines on ED Ασθενής με στυτική δυσλειτουργία (αυτοαναφορά) Ιατρικό και Ψυχοσεξουαλικό ιστορικό (Χρήση ερωτηματολογίων, π.χ. IIEF) Άλλα σεξουαλικά προβλήματα ιαπίστωση κοινών αιτίων Σ ιαπίστωση αναστρέψιμων αιτίων Σ Εκτίμηση ψυχοκοινωνικής κατάστασης Φυσική εξέταση (εστιασμένη στο πρόβλημα) Ανατομικές διαταραχές πέους Παθήσεις προστάτη Σημεία υπογοναδισμού Καρδιοαγγειακή Νευρολογική Εργαστηριακές εξετάσεις Γλυκόζη Λιπιδαιμικό προφίλ (αν δεν έχουν εκτιμηθεί τους τελευταίους 12 μήνες) Ολική τεστοστερόνη (πρωί) Εναλλακτικά: Βιοδιαθέσιμη ή ελεύθερη τεστοστερόνη

18 Γιατί είναι εύκολη η διάγνωση; Εξετάσεις αίματος Κλινική εξέταση Ιατρικό και σεξουαλικό ιστορικό Αδιάγνωστα αίτια Hatzichristou DG et al. J Urol 2002, 168:

19 Ενδείξεις ειδικών διαγνωστικών εξετάσεων Ασθενείς με πρωτοπαθή στυτική δυσλειτουργία (που δεν οφείλεται σε οργανική νόσο ή ψυχογενή διαταραχή) Νέοι ασθενείς με ιστορικό τραύματος στην πύελο ή στο περίνεο που είναι υποψήφιοι για επέμβαση επαναγγείωσης του πέους Ασθενείς με ανατομικές ανωμαλίες του πέους (π.χ. νόσος Peyronie, συγγενής κάμψη) που μπορεί να αντιμετωπιστούν χειρουργικά Ασθενείς με σύνθετες ψυχιατρικές ή ψυχοσεξουαλικές διαταραχές Ασθενείς με σύνθετες ενδοκρινοπάθειες Κατόπιν επιθυμίας του ασθενή ή της συντρόφου του Νομικοί λόγοι (π.χ. τοποθέτηση πεϊκής πρόθεσης, περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης)

20 Ειδικές διαγνωστικές εξετάσεις Καταγραφή νυχτερινών στύσεων (NTPR) με το Rigiscan Αγγειακές εξετάσεις Ενδοσηραγγώδης χορήγηση αγγειοδραστικών ουσιών Έγχρωμη Doppler υπερηχοτομογραφία υναμική φαρμακοσηραγγομετρία/-γραφία (DICC) Αγγειογραφία της έσω αιδοιικής αρτηρίας Νευρολογικές εξετάσεις (π.χ. βολβοσηραγγώδες αντανακλαστικό, μελέτες αγωγιμότητας) Ορμονικές δοκιμασίες Εξειδικευμένος ψυχοδιαγνωστικός έλεγχος

21 Νυχτερινές στύσεις

22 Έγχρωμη Doppler υπερηχοτομογραφία Φυσιολογικά ευρήματα Μικτή αγγειογενής αιτιολογία

23 Princeton Guidelines Υψηλός κίνδυνος εν επιτρέπεται η σεξουαλική δραστηριότητα μέχρι τη σταθεροποίηση του ασθενή Σεξουαλική δυσλειτουργία Κλινική εκτίμηση Ενδιάμεσος κίνδυνος Καρδιοαγγειακή εκτίμηση και επαναταξινόμηση Χαμηλός κίνδυνος Επιτρέπεται η σεξουαλική δραστηριότητα και η θεραπευτική αντιμετώπιση της στυτικής δυλειτουργίας Kostis JB et al. Am J Cardiol 2005;96:85M-93M

24 Princeton Guidelines Ελεγχόμενη υπέρταση Ήπια, σταθερή στηθάγχη Επιτυχής επαναγγείωση των στεφανιαίων Ιστορικό μη επιπλεγμένου εμφράγματος του μυοκαρδίου Ήπια βαλβιδοπάθεια Απουσία συμπτωμάτων και < 3 καρδιοαγγειακοί παράγοντες κινδύνου Χαμηλός κίνδυνος Επιτρέπεται η σεξουαλική δραστηριότητα και η θεραπευτική αντιμετώπιση της στυτικής δυλειτουργίας Kostis JB et al. Am J Cardiol 2005;96:85M-93M

25 Princeton Guidelines Μέσου βαθμού στηθάγχη Πρόσφατο έμφραγμα μυοκαρδίου (<6 εβδομάδες) υσλειτουργία της αριστερής κοιλίας και/ή συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια κλάσης ΙΙ Αρρυθμίες χαμηλού κινδύνου 3 καρδιοαγγειακοί παράγοντες κινδύνου Ενδιάμεσος κίνδυνος Καρδιοαγγειακή εκτίμηση και επαναταξινόμηση Kostis JB et al. Am J Cardiol 2005;96:85M-93M

26 Princeton Guidelines Υψηλός κίνδυνος εν επιτρέπεται η σεξουαλική δραστηριότητα μέχρι τη σταθεροποίηση του ασθενή Ασταθής στηθάγχη Μη ελεγχόμενη υπέρταση Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια (κλάση ΙΙΙ ή IV) Πολύ πρόσφατο έμφραγμα του μυοκαρδίου (<2 εβδομάδες) Αρρυθμίες υψηλού κινδύνου Αποφρακτική μυοκαρδιοπάθεια Μέτρια/σοβαρή βαλβιδοπάθεια Kostis JB et al. Am J Cardiol 2005;96:85M-93M

27 Πως αντιμετωπίζεται η στυτική δυσλειτουργία;

28 Ιστορικοί σταθμοί Πριν το 1980 Πεϊκές προθέσεις Συσκευές αρνητικής πίεσης 1982 Παπαβερίνη 1996 Αλπροσταδίλη (PGE1) 1997 Ενδοουρηθρική PGE Σιλδεναφίλη 2001 Απομορφίνη 2003 Βαρδεναφίλη, Ταδαλαφίλη

29 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΤΥΤΙΚΗΣ ΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Αναγνώριση και αντιμετώπιση ιάσιμων αιτίων Σ Αλλαγές τρόπου ζωής Τροποποίηση παραγόντων κινδύνου Ενημέρωση ασθενών και συντρόφων EAU ED-Guidelines Αναγνώριση των αναγκών και προσδοκιών των ασθενών Λήψη κοινής απόφασης ιατρού/ασθενή Συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης Αναστολείς φωσφοδιεστεράσης Απομορφίνη Ενδοσηραγγώδεις ενέσεις Ενδοουρηθρική PGE1 Συσκευές αρνητικής πίεσης Αξιολόγηση θεραπευτικού αποτελέσματος: Στυτική ανταπόκριση Ανεπιθύμητες ενέργειες Ικανοποίηση από τη θεραπευτική αγωγή Εκτίμηση σωστής λήψης θεραπευτικής αγωγής Παροχή νέων οδηγιών και συμβουλών Νέα θεραπευτική δοκιμή Εναλλακτική ή συνδυασμένη θεραπευτική αγωγή Εμφύτευση πεϊκής πρόθεσης

30 Μηχανισμός δράσης PDE5i Σεξουαλική διέγερση Σηραγγώδες νεύρο Ενδοθηλιακό κύτταρο Λείο μυικό κύτταρο ΝΟ GTP Γουανυλ- κυκλάση cgmp PDE5 Αναστολείς PDE5 Ειδική για το cgmp πρωτεϊνική κινάση 5'GMP K + Ca 2+ Μείωση Ca 2+ Χάλαση λείων μυικών ινών Στύση

31 Αναστολείς PDE5 O CH 3 O CH 3 O H 3 C O HN N N N CH 3 H 3 C O HN N N N N H N O N H N CH 3 N SO 2 H 3 C N N SO 2 CH 3 O O Βαρδεναφίλη (Levitra ) Σιλδεναφίλη (Viagra ) Ταδαλαφίλη (Cialis )

32 Θεραπευτικές δόσεις των PDE5i Βαρδεναφίλη 5mg, 10mg, 20mg Σιλδεναφίλη 25mg, 50mg, 100mg Ταδαλαφίλη 10mg, 20mg

33 Φαρμακοκινητική των PDE5i Παράμετρος Βαρδεναφίλη 20 mg Σιλδεναφίλη 100 mg Ταδαλαφίλη 20mg Cmax 18.7 μg/l 560 μg/l 378 μg/l Tmax 0.9 h 0.8 1h 2h T 1/2 3.9 h h 17.5 CL/F 56 L/h 41 L/h 2.5 L/h Vd 208 L 105L 63 L AUC 56.8 μg.h/l 1685 μg.h/l 8066 μg.h/l Σύνδεση με πρωτεΐνες 94% 96% 94% Βιοδιαθεσιμότητα 15% 41% NA

34 Επίδραση της τροφής και του αλκοόλ Το αλκοόλ δεν έχει κλινικά σημαντική επίδραση στις συγκεντρώσεις των PDE5i Τροφές πλούσιες σε λιπαρά μειώνουν την απορρόφηση της βαρδεναφίλης (όταν >57% των θερμίδων προέρχονται από λιπαρά) και της σιλδεναφίλης Η απορρόφηση της ταδαλαφίλης δεν επηρεάζεται από το είδος της τροφής

35 Εκτίμηση αποτελεσματικότητας PDE5i ιεθνής είκτης Στυτικής υσλειτουργίας (IIEF) SEP-2: Mπορούσατεναεισάγετετοπέος σας στον κόλπο της συντρόφου σας; SEP-3: ιατηρήθηκε η στύση σας αρκετά ώστε να έχετε επιτυχή σεξουαλική επαφή; GAQ: η αγωγή που πήρατε τις τελευταίες 4 εβδομάδες βελτίωσε τις στύσεις σας;

36 Έναρξη δράσης Placebo Βαρδεναφίλη 20 mg Placebo Σιλδεναφίλη 100 mg Επιτυχείς στύσεις - SEP3 (%) Χρόνος (min) Επιτυχείς στύσεις - SEP3 (%) ,8 51,3 34,8 36,3 30,1 22, Χρόνος (min) Placebo Ταδαλαφίλη 20 mg Επιτυχείς στύσεις - SEP3 (%) ,3 49,3 50, ,3 34, ,3 41,3 42, ,7 14,9 17,6 18,9 20,3 21, , ,4 32,4 33,8 35,1 35,1 14, Χρόνος (min) Montorsi F et al. J Sex Med 2004, 1: Padma-Nathan H et al. Urology 2003, 62: Padma-Nathan H et al. J Urol 2001, 165(suppl 5):A923

37 ιάρκεια δράσης McCullough AR et al. Urology 2008, 71: Porst H et al. Urolοgy 2003, 62: Porst H et al. Eur Urol 2006, 50:

38 Αποτελεσματικότητα των PDE5i Παράμετρος Σιλδεναφίλη Ταδαλαφίλη Βαρδεναφίλη placebo σιλδεναφίλη placebo ταδαλαφίλη placebo βαρδεναφίλη IIEF EF SEP2 50% 85% 48% 80% 49.1% 89,4% SEP3 22% 69% 31% 70% 49% 79.1% GAQ 25% 84% 35% 81% 28% 85% Υποπλυθυσμοί Σιλδεναφίλη Ταδαλαφίλη Βαρδεναφίλη placebo σιλδεναφίλη placebo ταδαλαφίλη placebo βαρδεναφίλη Υπέρταση (SEP3) 24.6% 65.8% 33% 70% 25% 60% Διαβήτης (SEP3) 14.4% 58.8% 22% 53% 23% 54% Ριζική προστατεκτομή (SEP3) - 44% 19% 41% 10% 34% Hatzimouratidis K and Hatzichristou DG. Drugs 2005, 65:

39 Πως ορίζεται η απουσία ανταπόκρισης; Ανεπαρκής στύση για επιτυχή κολπική διείσδυση μετά 4 προσπάθειες με: χορήγηση της μέγιστης ανεκτής δόσης του φαρμάκου επαρκή σεξουαλική διέγερση σύμφωνα με το φύλλο οδηγιών σε σχέση με: το χρόνο λήψης τις τροφές την κατανάλωση αλκοόλ τη σύγχρονη χρήση άλλων φαρμάκων Carson CC et al. Int J Impot Res 2004, 16:

40 Το πρόβλημα της ακατάλληλης χρήσης N=100 Ακατάλληλη χρήση της σιλδεναφίλης 44% 56% Κατάλληλη χρήση της σιλδεναφίλης Hatzichristou DG et al. Eur Urol 2005, 47:

41 Αίτια ακατάλληλης χρήσης της σιλδεναφίλης Ασθενείς εν χρησιμοποίησαν τη μέγιστη συνιστώμενη δόση Χρήση με γεμάτο στομάχι Χρήση αμέσως πριν τη σεξουαλική επαφή Χρήση χωρίς σεξουαλικό ερεθισμό Hatzichristou DG et al. Eur Urol 2005, 47:

42 Το αποτέλεσμα των κατάλληλων οδηγιών Απουσία ανταπόκρισης στη σιλδεναφίλη (n=100) Κατάλληλη χρήση 44 ασθενείς Ακατάλληλη χρήση 56 ασθενείς Επαρκής δοσολογία και οδηγίες χρήσης 25 δεν ανταποκρίθηκαν (44.6%) 31 ανταποκρίθηκαν (55.4%) Hatzichristou DG et al. Eur Urol 2005, 47:

43 Ακατάλληλη χρήση της βαρδεναφίλης και της ταδαλαφίλης N=100 Κατάλληλη χρήση Ακατάλληλη χρήση N=100 38% 62% 32% 68% Βαρδεναφίλη Ταδαλαφίλη Hatzimouratidis K et al. Eur Urol 2006, 50:

44 Ακατάλληλη χρήση της βαρδεναφίλης και της ταδαλαφίλης Βαρδεναφίλη Ταδαλαφίλη 50 Ασθενείς εν χρησιμοποίησαν τη μέγιστη συνιστώμενη δόση Λιγότερες από 4 προσπάθειες Hatzimouratidis K et al. Eur Urol 2006, 50:

45 Αντιμετώπιση των ασθενών που δεν ανταποκρίθηκαν στη βαρδεναφίλη Απουσία ανταπόκρισης στη βαρδεναφίλη (n=100) Κατάλληλη χρήση 62 ασθενείς Ακατάλληλη χρήση 38 ασθενείς Επαρκής δοσολογία και οδηγίες χρήσης 26 δεν ανταποκρίθηκαν (68.4%) 12 ανταποκρίθηκαν (31.6%) Hatzimouratidis K et al. Eur Urol 2006, 50:

46 Αντιμετώπιση των ασθενών που δεν ανταποκρίθηκαν στην ταδαλαφίλη Απουσία ανταπόκρισης στην ταδαλαφίλη (n=100) Κατάλληλη χρήση 68 ασθενείς Ακατάλληλη χρήση 32 ασθενείς Επαρκής δοσολογία και οδηγίες χρήσης 18 δεν ανταποκρίθηκαν (56.25%) 14 ανταποκρίθηκαν (43.75%) Hatzimouratidis K et al. Eur Urol 2006, 50:

47 Ανεπιθύμητες ενέργειες των PDE5i Ανεπιθύμητη ενέργεια Βαρδεναφίλη Σιλδεναφίλη Ταδαλαφίλη Κεφαλαλγία 16% 15.8% 14% Εξάψεις 12% 10.5% 4% υσπεψία 4% 6.5% 10% Ρινίτιδα 10% 4.2% 5% Ραχιαλγία 2.2% 6% Μυαλγία 5% Οπτικές διαταραχές <2% 2.7%

48 ιακοπή της αγωγής λόγω AE (%) ,3 2, ,3 2, Placebo Βαρδεναφίλη 0 Placebo Σιλδεναφίλη 0 Placebo Ταδαλαφίλη Hatzichristou DG et al. Eur Urol 2004, 45: Morales A et al. IJIR 1998, 10:69-74 Brock G et al. J Urol 2002, 168:

49 Κίνδυνος εμφράγματος μυοκαρδίου ,95 0,58 0,41 0,33 0 Placebo Βαρδεναφίλη Αριθμός ασθενών με έμφραγμα μυοκαρδίου 0 Placebo Σιλδεναφίλη Εμφράγματα μυοκαρδίου ανά 100 ασθενείς/έτη 0 Placebo Ταδαλαφίλη Εμφράγματα μυοκαρδίου ανά 100 ασθενείς/έτη Jackson G et al. J Sex Med 2004, 1: Padma-Nathan H et al. Urology 2002, 60(Suppl2B):67-90 Porst H et al. IJIR 2002, 14(Suppl4):S22(P-092)

50 Ημερήσια χορήγηση ταδαλαφίλης 300 Tadalafil Plasma Concentration (ng/ml) Οχρόνοςημίσειαςζωήςτης ταδαλαφίλης (17,5 ώρες) επιτρέπει την επικάλυψη των δόσεων με αποτέλεσμα η χορήγηση της μια φορά την ημέρα να είναι αρκετή Time (h) Tadalafil 5 mg Once-a-Day Tadalafil 10 mg Single Dose Wrishko R et al. J Sex Med 2009, 6:

51 Αποτελεσματικότητα στο γενικό πληθυσμό με Σ *p<0.001 vs Pbo *p<0.001 vs Pbo * * * * Donatucci CF et al. Curr Med Res Opin 2008, 24: Carson CC et al. BJU Int 2004, 93:

52 Αποτελεσματικότητα στους διαβητικούς ασθενείς με Σ *p<0.005 vs Pbo *p<0.001 vs Pbo * * * * Hatzichristou DG et al. Diabet Med 2008, 25: Fonseca V et al. Diabetologia 2004, 47:

53 Ανεπιθύμητες ενέργειες Ανεπιθύμητη ενέργεια (ΑΕ) Placebo (%) Καθημερινή χορήγηση 2.5 mg (%) 5 mg (%) Κατ επίκληση χορήγηση Placebo (%) 10 mg (%) 20 mg (%) Κεφαλαλγία υσπεψία Άλγος ράχης Μυαλγία Ρινική συμφόρηση Εξάψεις Donatucci CF et al. Curr Med Res Opin 2008, 24: Carson CC et al. BJU Int 2004, 93:

54 Ενδοσηραγγώδεις ενέσεις Θέση ένεσης Αποφυγή μέσης γραμμής Κτενιοειδές διάφραγμα Αποφυγή σπογγώδους σώματος PGE1 (Caverject ): >70% Παπαβερίνη + φαιντολαμίνη + PGE1: >90% Ανεπιθύμητες ενέργειες: πόνος (50% αρχικά, μειώνεται με τη χρήση) ίνωση (5 10%) παρατεταμένες στύσεις (5%) πριαπισμός (1%) Bennett AH et al. J Urol 1991, 146: Linet OI et al. NEJM 1996, 334:

55 Πεϊκές προθέσεις AMS 700 Inhibizone Mentor Alpha 1 Ικανοποίηση ασθενών > 80% Πενταετής παραμονή: 93% Επιπλοκές: φλεγμονή <2% μηχανική βλάβη <3% Montague DK et al. Urol Clin North Am 2001, 28:

56 Ανοικτή γραμμή Επικοινωνίας χρόνια λειτουργίας κλήσεις