Ο ΦΟΡΟΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΤΟΥΡΚΙΑ

Transcript

1 TΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι) ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Ο ΦΟΡΟΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΤΟΥΡΚΙΑ Σπουδαστής: ΧΟΥΣΕΙΝ ΧΑΣΑΝ Εισηγητής: ΣΩΤΗΡΙΑΔΟΥ ΔΟΜΝΙΚΗ ΚΑΒΑΛΑ, 2013

2 Εισαγωγή ο Κεφάλαιο ΦΟΡΟΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΕΛΛΑΔΑ 1.1 Εισόδημα από ακίνητα Εισοδήματα από οικοδομές και γαίες θεωρούνται Δε θεωρούνται εισοδήματα από ακίνητα Εισοδήματα από ακίνητα που δεν φορολογούνται Προσδιορισμός των ακαθάριστων εσόδων από οικοδομές Προσδιορισμός των ακαθάριστων εσόδων από γαίες Προσδιορισμός των καθαρών κερδών από οικοδομές Προσδιορισμός των καθαρών κερδών από γαίες Συμπληρωματικός φόρος εισοδήματος από ακίνητα Κυρώσεις σε όσους δεν δηλώνουν το εισόδημα από ακίνητα Εισόδημα από κινητές αξίες Τι θεωρείται εισόδημα από κινητές αξίες Εισόδημα ειδικών περιπτώσεων Χρόνος απόκτησης του εισοδήματος από κινητές αξίες Ακαθάριστο και καθαρό εισόδημα από κινητές αξίες Εισόδημα από γεωργικές επιχειρήσεις Προσδιορισμός ακαθάριστων εσόδων γεωργικών επιχειρήσεων Προσδιορισμός καθαρών κερδών γεωργικών επιχειρήσεων Οι συντελεστές καθαρού κέρδους γεωργικών εκμεταλλεύσεων Προσδιορισμός του καθαρού γεωργικού εισοδήματος με βάση την αντικειμενική μέθοδο Εκπτώσεις από το γεωργικό εισόδημα Απαλλαγές Κίνητρα για τους αγρότες Κυρώσεις σε όσους δεν δηλώνουν το γεωργικό εισόδημα Εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις Φορολογία κερδών ατομικής επιχείρησης Φορολογία κερδών που προέρχονται από Ο.Ε., Ε.Ε., Αστικές εταιρίες και Κοινωνίες Αστικού δικαίου Επιχειρηματική αμοιβή Συμπληρωματικός φόρος

3 1.4.5 Παρακρατούμενοι φόροι Μεταφορά ζημιάς Προκαταβολή φόρου Ποσά από εμπορικές επιχειρήσεις που απαλλάσσονται από το φόρο Εισοδήματα από ελεύθερα επαγγέλματα Ποια θεωρούνται εισοδήματα από ελεύθερα επαγγέλματα Προσδιορισμός ακαθάριστων εσόδων από ελεύθερα επαγγέλματα Προσδιορισμός καθαρού εισοδήματος Λογιστικός προσδιορισμός των κερδών Καθαρό εισόδημα από Αρχιτέκτονες και Μηχανικούς Τι γίνεται σε περίπτωση ζημιάς από ελεύθερο επάγγελμα Υποβολή ατομικής δήλωσης από ελεύθερους επαγγελματίες Τεκμαρτός προσδιορισμός των κερδών Στις καθαρές αμοιβές που προσδιορίζονται με τον τεκμαρτό τρόπο προστίθενται και τα εξής ποσά εσόδων Eιδικός προσδιορισμός των κερδών Παρακράτηση φόρου από αμοιβές ελεύθερων επαγγελμάτων Εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες Δαπάνες που αφαιρούνται από το εισόδημα Δαπάνες χωρίς δικαιολογητικά που αφαιρούνται από το εισόδημα λόγω αναπηρίας Δαπάνες που αφαιρούνται από το φόρο Ακαθάριστο και καθαρό εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες ο Κεφάλαιο ΦΟΡΟΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΤΟΥΡΚΙΑ Πρόλογος...42 Φορολογητέο εισόδημα. 42 Φορολογική υποχρέωση Προσδιορισμός των καθαρών εσόδων Επιχειρησιακό κέρδος Κέρδη από γεωργία..48

4 2.3 Μισθοί και ημερομίσθια Έσοδα από ελεύθερα επαγγέλματα Εισόδημα από ακίνητη περιουσία Έσοδα από κινητά περιουσιακά στοιχειά Λοιπά έσοδα και κέρδη Εταιρική φορολογία Φορολογητέο εισόδημα Φορολογικές υποχρεώσεις Προσδιορισμός του καθαρού φορολογητέου εισοδήματος Εταιρική φορολογική δήλωση Φορολογικοί συντελεστές ο Κεφάλαιο 3.1 Φορολογική κλίμακα εισοδήματος από κάθε πηγή στην Ελλάδα Φορολογική κλίμακα εισοδήματος από κάθε πηγή για τη Τουρκία. 62 Βιβλιογραφία...63

5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η φορολογική νομοθεσία δημιουργεί ένα πλήθος υποχρεώσεων και σχέσεων του φορολογούμενου απέναντι στο κράτος, αλλά και σε άλλους οργανισμούς ή φορείς που εμπλέκονται στο σύστημα. Σκοπός της εργασίας αυτής είναι να διευκολύνει την εμπέδωση και τη λειτουργική χρησιμοποίηση της φορολογίας εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων στην Ελλάδα και Τουρκία. Τα σύγχρονα κράτη, επιβάλλουν φόρους για δημοσιονομικούς και κοινωνικοοικονομικούς σκοπούς. Με την επιβολή των φόρων και κυρίως του φόρου εισοδήματος επιτυγχάνεται και η κοινωνική σκοπιμότητα των φόρων, η οποία συμβάλλει στη δικαιότερη κατανομή του πλούτου και την άμβλυνση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων μεταξύ των πολιτών. Η φορολογία των φυσικών και νομικών προσώπων είναι το "εργαλείο" που διαθέτει η Κυβέρνηση ενός Κράτους, προκειμένου να συγκεντρώσει έσοδα και να μπορέσει να ασκήσει το κυβερνητικό της έργο. Ή φορολόγηση του εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων αποτελεί για το κράτος σήμερα την κυριότερη πηγή των εσόδων του. Από την άλλη όψη του νομίσματος βρίσκονται οι δαπάνες (το κόστος εκτέλεσης του κυβερνητικού έργου) που στηρίζονται στους πόρους που αποκομίζει το κράτος με τη φορολογική πολιτική που αποφασίζει να εφαρμόσει. Στο πρώτο κεφάλαιο αναλύονται οι πηγές εισοδήματος και ο τρόπος φορολόγησης στην Ελλάδα σε ακίνητα, κινητές αξίες, ελεύθερα επαγγέλματα, εμπορικές και γεωργικές επιχειρήσεις και μισθωτές υπηρεσίες. Ενώ στο δεύτερο κεφάλαιο αναφέρονται τα αντίστοιχα για την Τουρκία. Τέλος, στο τρίτο κεφάλαιο υπάρχουν οι κλίμακες φορολογίας για τα δυο κράτη. 1

6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Φορολογία Η φορολογία είναι η επιβολή υποχρεωτικών φόρων υπέρ του κράτους. Τα κρατικά έσοδα μέσω των υποχρεωτικών φόρων των φυσικών προσώπων (πολιτών) και νομικών προσώπων αποτελούν στη σύγχρονη οικονομία την σημαντικότερη πηγή των δημοσίων εσόδων. Ο αντικειμενικός σκοπός της φορολογίας είναι τριπλός: αφενός μεν η χρηματοδότηση των κρατικών δαπανών, κατά την δημοσιονομική πολιτική, αφετέρου η ενίσχυση ή σταθεροποίηση της οικονομικής ανάπτυξης, που αφορά την οικονομία γενικότερα, και τέλος η ανακατανομή του πλούτου που αφορά την κοινωνική οικονομία για άμβλυνση των ανισοτήτων. Η εισοδηματική πολιτική (το κόστος εκτέλεσης του κυβερνητικού έργου) στηρίζεται ακριβώς στους πόρους που αποκομίζει το κράτος με τη φορολογική πολιτική που αποφασίζει να εφαρμόσει. Οι υποχρεωτικές εισφορές ονομάζονται συνήθως φόροι. Η φορολογία αποτελεί μια σημαντική δραστηριότητα των δημόσιων φορέων σε όλες τις χώρες του κόσμου, και ιδιαίτερα στις περισσότερο ανεπτυγμένες, αφού εξασφαλίζει συνήθως περισσότερο από το 90% των εσόδων τους. Για το λόγο αυτό αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό αντικείμενο μελέτης, με το οποίο ασχολούνται τόσο η οικονομική, όσο και άλλες επιστήμες, όπως π.χ. η νομική επιστήμη, η πολιτική επιστήμη, η διοικητική επιστήμη κ.ά. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το 1998 ο μέσος όρος των κρατικών δαπανών στη ΕΕ των 15 ήταν 48% του ΑΕΠ, ενώ τα συνολικά φορολογικά έσοδα περίπου 41,5%. Από τις συνολικές κρατικές δαπάνες στις χώρες της Ευρώπης πάνω από τις μισές (περίπου 28% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο) είναι κοινωνικές δαπάνες (παιδεία, υγεία, μεταφορές, συντάξεις, επιδόματα ανεργίας κ.ο.κ.). Αντίθετα, σε χώρες όπου δεν έχουν τα χαρακτηριστικά του μικτού οικονομικού συστήματος της Ευρώπης, αλλά το λεγόμενο "ανελέητο" οικονομικό σύστημα, όπως στις ΗΠΑ και Ιαπωνία, τα ποσοστά της συνολικής φορολογίας (VAT, άμεση κλπ) είναι σχετικά μειωμένα, και τα επίπεδα των κοινωνικών δαπανών περίπου 15% του ΑΕΠ. 2

7 Ιστορική αναδρομή Η φορολογία φαίνεται να ξεκίνησε από την αρχαιότητα ως υποχρέωση ανθρώπων να καταβάλλουν αντικείμενα ή προϊόντα αξίας σε άρχοντες ή κράτη. Συνήθως σε κάθε περιοχή υπήρχε ένας άρχοντας με στρατιωτική, πολιτική εξουσία ή ήταν απλά ένας γαιοκτήμονας στον οποίο αποδίδονταν οι εισφορές, και αυτός με τη σειρά του τις έστελνε στην ανώτατη κρατική αρχή. Άλλο αξιοσημείωτο φαινόμενο της αρχαιότητας και του Μεσαίωνα είναι η παροχή υπηρεσιών από τους άρχοντες με αντάλλαγμα το δικαίωμα της είσπραξης των φόρων μιας επαρχίας για δικό τους όφελος. Στον ελλαδικό χώρο επί Βυζαντίου παρατηρήθηκε το φαινόμενο οι εισφορές να καταβάλλονται στην κοινότητα αντί για κάποιο άρχοντα και αυτή με τη σειρά της να αποδίδεται στο κράτος. Ιστορικά υπάρχουν περιπτώσεις όπου ο φορολογούμενος δεν είναι ένας πολίτης ή περίοικος (κάτοικος χωρίς πολιτικά δικαιώματα) μιας περιοχής, αλλά ένα ολόκληρο κράτος. Σε αυτές τις περιπτώσεις ένα αναγνωρισμένο κράτος καταβάλλει υποχρεωτική εισφορά σε ένα άλλο μετά από σχετική συνθήκη που έχει υπογραφθεί. Αυτό συμβαίνει στο Μεσαίωνα, όπου σλαβικά κράτη πλήρωναν στο Βυζάντιο φόρο, ενώ το ίδιο σε άλλες ιστορικές περιόδους πλήρωνε φόρο στην Περσία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η φορολογία στην αρχαιότητα και το Μεσαίωνα ίσως συνδέθηκε με τη στρατιωτική κατάκτηση ή πολιτική κτήση όπως υποδηλώνει η χαρακτηριστική φράση φόρος υποτελείας. Οι υποχρεωτικές εισφορές αρχικά ήταν ένα μέρος της σοδειάς, όπως συνέβαινε στην αρχαία Αίγυπτο και αργότερα αντικαταστάθηκαν με χρήματα μετά την εφεύρεσή του. Ωστόσο, ο υπολογισμός της υποχρεωτικής καταβολής εξακολουθούσε να γίνεται με βάση την έκταση των κτημάτων του φορολογούμενου μέχρι και μετά τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία σε πολλά κράτη. Η φορολογία δεν είναι πάντα η μοναδική πηγή εσόδων ενός κράτους, υπάρχουν και περιπτώσεις όπου το κράτος ελέγχει μερικά μονοπώλια ως κύρια ή συμπληρωματική πηγή εσόδων, όπως συμβαίνει επί Όθωνα στην Ελλάδα όπου το κράτος είχε τον έλεγχο ορυχείων της Χαλκιδικής. Εκτός από τους φόρους ένα κράτος μπορεί να επιβάλλει εισφορές και σε εμπορικές συναλλαγές που γίνονται μέσα σε αυτό, ακόμα και όταν οι συναλλασσόμενοι δεν είναι πολίτες του κράτους. Σχεδόν ταυτόχρονα με τη φορολογία αναπτύχθηκε και το φαινόμενο της φοροδιαφυγής, ώστε να δημιουργηθούν ειδικές οργανώσεις συλλογής φόρων για την εξασφάλιση της είσπραξης των φόρων και τον ακριβή υπολογισμό του κάθε φόρου. Αυτές οι οργανώσεις ταυτόχρονα μπορούσαν να επιδικάσουν ποινές σε φοροφυγάδες. Η φοροδιαφυγή ανέρχεται στην Ελλάδα σε 30 δις ευρώ ετησίως, 3

8 κάνοντας την πρωταθλήτρια στην παραοικονομία, και η μείωση της κατά 20 δις ευρώ θα μπορούσε να μειώσει τους φόρους που καταβάλλουν οι φορολογούμενοι κατά ποσοστό 30%. Χαρακτηριστικά των φόρων Οι φόροι έχουν δύο βασικά γνωρίσματα: 1. Αποτελούν αναγκαστικό μέσο μετάθεσης πόρων από τον ιδιωτικό στο δημόσιο τομέα. 2. Αποτελούν μονομερές μέσο, δηλαδή συνεπάγονται μόνο παροχή από τους ιδιωτικούς φορείς προς τους δημόσιους φορείς χωρίς αντίστοιχα ειδική αντιπαροχή των τελευταίων προς τους πρώτους. Φορολογική βάση Φορολογική βάση καλείται το μέγεθος με βάση το οποίο υπολογίζεται η φορολογική υποχρέωση, δηλαδή το ποσό φόρου που πρέπει να καταβάλλει ο φορολογούμενος. Σήμερα ως φορολογική βάση χρησιμοποιούνται συνήθως διάφορα οικονομικά χαρακτηριστικά του φορολογούμενου και ιδιαίτερα το εισόδημα, η περιουσία και η δαπάνη, ειδικότερα μάλιστα η καταναλωτική δαπάνη. Αμεσότητα της φορολόγησης Οι φόροι διακρίνονται αρχικά σε δύο είδη, ανάλογα με το συσχετισμό τους με το εισόδημα του φορολογουμένου. Συγκεκριμένα, αναφερόμαστε σε άμεση φορολόγηση-άμεσους φόρους, όταν τα έσοδα του κράτους λαμβάνονται βάσει κλίμακας εισοδήματος, φορολογώντας συνήθως πιο επιθετικά όσους λαμβάνουν μεγάλα εισοδήματα και πιο συντηρητικά όσους λαμβάνουν μικρά. Αναφερόμαστε σε έμμεση φορολόγηση-έμμεσους φόρους, όταν τα έσοδα λαμβάνονται από όλες τις κοινωνικές ομάδες ανεξαρτήτως εισοδήματος, εφόσον δεν είναι εύκολη η διάκριση στο εισόδημα ή για ποικίλους άλλους λόγους. 4

9 Άμεση Φορολόγηση Η άμεση φορολόγηση είναι η καταβολή των εισφορών άμεσα από τους πολίτες προς το κράτος. Είναι ο πιο καθιερωμένος τρόπος φορολόγησης των φυσικών προσώπων και νομικών προσώπων. Η άμεση φορολόγηση είναι "αξιοκρατική", γιατί μπορεί να γίνει διάκριση των προσώπων σε εισοδηματικές τάξεις και να καθοριστεί ανάλογα το ύψος του φορολογικού βάρους. Έμμεση Φορολόγηση Η έμμεση φορολόγηση είναι η καταβολή των εισφορών γίνεται με μη άμεσο τρόπο. Στηρίζεται στο σκεπτικό άντλησης εσόδων σε περιπτώσεις που δεν είναι αυτό εφικτό ή εύκολο μέσω των κλιμάκων της άμεσης. Παραδείγματα έμμεσης φορολόγησης αποτελούν ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ), ο φόρος κύκλου εργασιών (πλην ΦΠΑ), τέλη χαρτοσήμου, φόρος μεταβίβασης ακινήτων. Διπλή Φορολόγηση Διπλή φορολόγηση είναι η αποτίμηση φόρων σε μια περίπτωση δύο ανεξάρτητες φορές συνήθως με δύο διαφορετικές φορολογικές μεθόδους και ο υπολογισμός της τελικής εισφοράς ως το άθροισμα αυτών των δύο. Περιπτώσεις διπλής φορολόγησης προκύπτουν συνήθως όταν ένα πρόσωπο διενεργεί συναλλακτικές δραστηριότητες και στη χώρα μόνιμης κατοικίας του και σε άλλη χώρα. Η διπλή φορολόγηση για την ίδια συναλλακτική δραστηριότητα θεωρείται άδικη. Για την αποφυγή του φαινομένου αυτού το κράτος έχει προβλέψει ασφαλιστικές δικλείδες. Εάν για κάποιο λόγο αυτό συμβεί, δικαιούται ο φορολογούμενος να το γνωστοποιήσει και να ζητήσει συμψηφισμό του καταβληθέντος φόρου. Φόρος εισοδήματος Ο φόρος εισοδήματος είναι ο φόρος που επιβάλλεται στο ετήσιο σύνολο των αποδοχών των φυσικών και νομικών προσώπων και οι οποίες προέρχονται από διάφορες πηγές, εργασία, εταιρεία, ακίνητα, μετοχές, τόκους κ.λ.π. Ο φόρος αυτός, αναλόγως της νομικής φύσης της φορολογούμενης μονάδας, επί του εισοδήματος της οποίας επιβάλλεται ο φόρος, διακρίνεται σε δυο κατηγορίες : 5

10 Φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων (ΦΕΦΠ) Φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων (ΦΕΝΠ) ή φόρος επί των κερδών των Ανώνυμων εταιρειών. Πηγές του εισοδήματος Το εισόδημα ανάλογα με την πηγή προελεύσεως του διακρίνεται σε : Α-Β) Εισόδημα από ακίνητα. Γ) Εισόδημα από κινητές αξίες. Δ) Εισόδημα από γεωργικές επιχειρήσεις. Ε) Εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις. ΣΤ) Εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες. Ζ) Εισόδημα από ελεύθερα επαγγέλματα και από κάθε άλλη πηγή η οποία δεν αναφέρεται στις πιο πάνω περιπτώσεις. Η διάκριση του εισοδήματος σε κατηγορίες είναι σημαντική προκειμένου κάθε κατηγορία να έχει ιδιαίτερη φορολογική μεταχείριση. Τα εισοδήματα των πηγών Α, Β και Γ προέρχονται από το κεφάλαιο. Τα εισοδήματα των πηγών Δ και Ε προέρχονται από τη συνεργασία εργασίας και κεφαλαίου. Τα εισοδήματα των πηγών ΣΤ και Ζ προέρχονται από την προσωπική εργασία. Για να βρεθεί το συνολικό εισόδημα, αθροίζονται τα επιμέρους εισοδήματα των κατηγοριών Α έως και Ζ τα οποία αποκτώνται από κάθε φυσικό πρόσωπο. Κατά την άθροιση αυτή συμψηφίζονται τα θετικά και αρνητικά στοιχεία των επιμέρους εισοδημάτων. Ως αρνητικό στοιχείο εισοδήματος από πηγή που βρίσκεται στην αλλοδαπή συμψηφίζεται μόνο με θετικά εισοδήματα του φορολογούμενου που προκύπτουν στην αλλοδαπή. Διακρίσεις του εισοδήματος Το εισόδημα το διακρίνουμε σε καθαρό και ακαθάριστο. Ακαθάριστο είναι το εισόδημα που αποκτήθηκε χωρίς να έχουν αφαιρεθεί οι δαπάνες που χρειάστηκαν για την παραγωγή του. Καθαρό εισόδημα είναι το εισόδημα που προκύπτει εάν από το ακαθάριστο εισόδημα αφαιρέσουμε τις δαπάνες που χρειάστηκαν να γίνουν για την παραγωγή του. Τέτοιες δαπάνες είναι : αποσβέσεις, επισκευές, γενικά έξοδα διαχείρισης (τηλέφωνο, ύδρευση, φωτισμός, ασφάλιστρα) κ.τ.λ. 6

11 Φορολογητέο εισόδημα Μέχρι να υπολογιστεί το ποσό που θα υπαχθεί τελικά σε φορολόγηση, το εισόδημα διέρχεται από τα ακόλουθα στάδια : 1. Υπολογίζεται το συνολικό ακαθάριστο εισόδημα του φορολογούμενου, για να γίνει αυτό υπολογίζονται όλα τα ακαθάριστα εισοδήματα του φορολογούμενου από κάθε πηγή. 2. Από το συνολικό ακαθάριστο εισόδημα εξαιρείται εκείνο το τμήμα για το οποίο υπάρχει προσωπική ή πραγματική απαλλαγή. 3. Για την εξεύρεση του καθαρού θετικού ή αρνητικού εισοδήματος κάθε πηγής, αφαιρούνται από τα ακαθάριστα εισοδήματα κάθε πηγής οι δαπάνες απόκτησης τους. 4. Αθροίζονται τα καθαρά εισοδήματα κάθε πηγής για να βρεθεί το συνολικό καθαρό εισόδημα. 5. Αφαιρούνται οι ειδικές μειώσεις που ισχύουν κάθε φορά για τα εισοδήματα από μισθωτές υπηρεσίες. 6. Αφαιρούνται οι εκπτώσεις που προβλέπονται από το νόμο (έξοδα ιατρικής περίθαλψης, τόκοι στεγαστικών δανείων, οικογενειακά βάρη, κ.τ.λ.). Το υπόλοιπο που μένει μετά από αυτά είναι το συνολικό φορολογητέο εισόδημα. 7

12 1.1 ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΠΟ ΑΚΙΝΗΤΑ Εισοδήματα από ακίνητα είναι τα ποσά που εισπράττουν κάθε χρόνο είτε ο φορολογούμενος είτε η εταιρία από ενοίκια, εξαιτίας εκμίσθωσης οικοδομών ή γαιών, καθώς και τα ενοίκια που θα πλήρωνε ο εκμισθωτής, αν νοίκιαζε το ιδιοκατοικημένο ακίνητό του σε κάποιον άλλο ή από παραχώρηση της χρήσης σε τρίτο χωρίς αντάλλαγμα, μιας ή περισσοτέρων οικοδομών ή γαιών. Τα ενοίκια που καταβάλλονται αναδρομικά με βάση νόμο ή δικαστική απόφαση, θεωρείται ότι αποκτήθηκαν στο χρόνο που ανάγονται τα μισθώματα αυτά Εισοδήματα από οικοδομές και γαίες θεωρούνται και: α) Το εισόδημα από εκμίσθωση γηπέδων που χρησιμοποιούνται ως αποθήκες, εργοστάσια, εργαστήρια, χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων, θεαμάτων, καφενείων, γυμναστηρίων κλπ. β) Η αξία που έχει κατά το χρόνο της ανέγερσής της η οικοδομή που ανεγέρθηκε με δαπάνες του μισθωτή, σε έδαφος του οποίου την κυριότητα έχει ο μισθωτής, αν μετά τη λήξη του χρόνου της μίσθωσης του εδάφους, η οικοδομή περιέχεται κατά κυριότητα και πάλι στον εκμισθωτή. γ) Σε περίπτωση υπεκμίσθωσης ακινήτων, αυτό που αποκτιέται από το μισθωτή. δ) Το ποσοστό από τη δασική παραγωγή που καταβάλλεται στον ιδιοκτήτη, ως αντάλλαγμα για την παραχώρηση της εκμετάλλευσής του. ε) Το αντάλλαγμα που καταβάλλεται για την παραχώρηση χώρου, για την τοποθέτηση φωτεινών επιγραφών και κάθε είδους διαφημίσεων. στ) Το αντάλλαγμα που αποκτά ο κύριος ή επικαρπωτής ακινήτου, για τη μεταβίβαση του δικαιώματος επικαρπίας για ορισμένο χρόνο σε ημεδαπά ή αλλοδαπά νομικά πρόσωπα. 8

13 1.1.2 Δε θεωρούνται εισοδήματα από ακίνητα: α) Τα τεκμαρτά ενοίκια που προέρχονται από ιδιοχρησιμοποίηση βιομηχανοστασίων, των παραρτημάτων και των αποθηκών καθώς και των οικοπέδων που είναι συνεχόμενα με αυτά και χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση α και β υλών και έτοιμων προϊόντων. β) Τα τεκμαρτά ενοίκια από οικοδομές που βρίσκονται μέσα σε αγροκτήματα ή έξω από αυτά αλλά χρησιμοποιούνται όμως για τους σκοπούς της εκμετάλλευσης των αγρών Εισοδήματα από ακίνητα που δεν φορολογούνται: α) Το τεκμαρτό εισόδημα που προκύπτει από την παραχώρηση της χρήσης ακινήτων από τον κύριο, νομέα ή επικαρπωτή αυτών στο Ελληνικό Δημόσιο ή σε Ν.Π.Δ.Δ., χωρίς αντάλλαγμα. β) Το ετήσιο ακαθάριστο τεκμαρτό εισόδημα από ιδιοκατοίκηση γενικά. γ) Το τεκμαρτό εισόδημα που προκύπτει από τη δωρεάν παραχώρηση της χρήσης κατοικίας εμβαδού μέχρι 200 τ.μ. από γονέα που έχει την κυριότητα ή την επικαρπία αυτής, προς τα τέκνα του, ή από τα τέκνα που έχουν την κυριότητα ή την επικαρπία αυτής προς τους γονείς τους, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως κατοικία, απαλλάσσεται από το φόρο. Αν παραχωρηθούν περισσότερες από μία κατοικίες, τότε απαλλάσσεται το τεκμαρτό εισόδημα που προκύπτει μόνο από τη μία κατοικία και εφόσον αυτή χρησιμοποιείται ως κύρια ή δευτερεύουσα κατοικία και όχι όταν αυτή χρησιμοποιείται ως επαγγελματική στέγη ή για άλλη χρήση. 9

14 1.1.4 Προσδιορισμός των ακαθάριστων εσόδων από οικοδομές Υπολογίζουμε την αξία του ακινήτου ως εξής: Πολλαπλασιάζω: τα τετραγωνικά μέτρα της κύριας κατοικίας, τα οποία προσαυξάνονται με το 20% της επιφάνειας των αποθηκευτικών χώρων, καθώς και τους χώρους στάθμευσης αυτοκινήτων που ενδεχομένως υπάρχουν στην κατοικία. την τιμή ζώνης (για περιοχές που ισχύει το αντικειμενικό σύστημα) ή την τιμή εκκίνησης (για τις υπόλοιπες περιοχές) που ισχύουν την 1/1 κάθε έτους. το διορθωτικό συντελεστή, ο οποίος ανάλογα με την τιμή ζώνης ή την τιμή εκκίνησης ορίζεται ως εξής: Τιμή ζώνης ή εκκίνησης Διορθωτικός συντελεστής Έως 440 1, , , και άνω 1,40 το συντελεστή παλαιότητας που ισχύει για τις αντικειμενικές αξίες: Έτη Συντελεστής παλαιότητας 1-5 0, , , , ,65 25 και άνω 0,60 Το γινόμενο των πιο πάνω τεσσάρων παραγόντων μας δίνει την αξία του ακινήτου η οποία πολλαπλασιάζεται στη συνέχεια με το 3,5% δίνοντας μας έτσι το ελάχιστο ενοίκιο από ιδιοκατοίκηση κύριας κατοικίας. 10

15 1.1.5 Προσδιορισμός των ακαθάριστων εσόδων από γαίες Ακαθάριστο εισόδημα από γαίες είναι το συμφωνημένο ενοίκιο για χρήση και κάρπωση που αποκτάται από την ενοικίαση των κτημάτων, δασών, λιβαδιών, μεταλλείων, λατομείων, δεξαμενών, ιχθυοτροφείων κλπ. Δεν αναγνωρίζεται τεκμαρτό ενοίκιο από ιδιοχρησιμοποίηση γαιών Προσδιορισμός των καθαρών κερδών από οικοδομές Από το ακαθάριστο εισόδημα οικοδομών αφαιρούνται για απόσβεση, ασφάλιστρα κινδύνων πυρκαγιάς, καθώς και έξοδα επισκευής και συντήρησης της οικοδομής τα εξής ποσοστά: α) Για κατοικίες, οικοτροφεία, σχολεία, φροντιστήρια, αίθουσες κινηματογράφων ή θεάτρων, ξενοδοχεία, κλινικές και σανατόρια 10% για αποσβέσεις και ποσοστό μέχρι 15% (επί του ακαθάριστου εισοδήματος) για τα ασφάλιστρα κατά του κινδύνου πυρκαγιάς ή άλλων κινδύνων, για έξοδα επισκευής και συντήρησης καθώς και για την αμοιβή δικηγόρου για δίκες σε διαφορές απόδοσης ενοικίου ή καθορισμό ενοικίου (όχι αμοιβή για δίκες λόγω ζημιών που προκλήθηκαν στο κτίριο). Αν οι δαπάνες αυτές, αφορούν κοινόχρηστους χώρους του ακινήτου, επιμερίζονται αναλόγως στους συνιδιοκτήτες του. β) Για γραφεία, καταστήματα, αποθήκες κλπ. που νοικιάζονται ή ιδιοχρησιμοποιούνται ή χρησιμοποιούνται για άλλες χρήσεις, ποσοστό 5% για αποσβέσεις και για ασφάλιστρα κατά του κινδύνου πυρκαγιάς ποσοστό μέχρι 5%. γ) Για το ακαθάριστο εισόδημα από υπεκμίσθωση οικοδομών (ανεξάρτητα από τη χρήση του ακινήτου) 5% συνολικά. Από το μίσθωμα που εισπράττεται, αφαιρείται το μίσθωμα που καταβλήθηκε στον εκμισθωτή και επί του υπολοίπου υπολογίζεται το ποσοστό 5%. Αν το ποσό της διαφοράς που προκύπτει είναι αρνητικό, αγνοείται. δ) Ποσοστό 5% συνολικά (για αποσβέσεις, ασφάλιστρα κλπ.) για το ακαθάριστο εισόδημα από παραχώρηση χώρων τοποθέτησης επιγραφών καθώς και από κάθε είδους διαφήμισης, από γήπεδα που χρησιμοποιούνται ως αποθήκες, εργοστάσια, εργαστήρια, χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων, θεαμάτων, καφενείων, γυμναστηρίων και γενικά για κάθε χρήση, καθώς και από την οικοδομή που κτίστηκε από το μισθωτή και περιήλθε μετά τη λήξη της μίσθωσης στην κυριότητα του εκμισθωτή. ε) Αφαιρείται και το ποσό της αποζημίωσης που υποχρεούται να καταβάλλει βάσει νόμου ο εκμισθωτής (Φ.Π. ή Ν.Π.) στο μισθωτή για τη λύση της μισθωτικής σχέσης του ακινήτου. 11

16 Το υπόλοιπο που μένει μετά την αφαίρεση των παραπάνω ποσών, αποτελεί το καθαρό εισόδημα από ακίνητα το οποίο και φορολογείται Προσδιορισμός των καθαρών κερδών από γαίες Από το συνολικό ακαθάριστο εισόδημα αφαιρούνται: α) Κάθε φόρος, τέλη κλπ. που βαραίνουν τα κτήματα. β) 5% πάνω στα ακαθάριστα έσοδα από γαίες για αποσβέσεις και έξοδα συντήρησης. γ) 10% των δαπανών για αντιπλημμυρικά έργα και αποξηράνσεις ελών για απόσβεση τους, όχι όμως και για βελτίωση ή επέκταση των αγρών. δ) Το καταβαλλόμενο ενοίκιο ή δικαίωμα στον κύριο του αγρού, σε περίπτωση υπεκμίσθωσης επιφάνειας και εμφύτευσης. ε) Η αποζημίωση που καταβάλλεται από τον εκμισθωτή στο μισθωτή, σε περίπτωση της μίσθωσης του ακινήτου. Το υπόλοιπο που μένει μετά την αφαίρεση των παραπάνω ποσών, αποτελεί το καθαρό εισόδημα από γαίες το οποίο και φορολογείται Συμπληρωματικός Φόρος Εισοδήματος από ακίνητα Το ακαθάριστο εισόδημα από εκμίσθωση και από ιδιόχρηση ακινήτων υπόκειται και σε συμπληρωματικό φόρο 1,5%. Ο συντελεστής αυξάνεται σε 3%, όταν το ακαθάριστο εισόδημα προέρχεται από ακίνητα που χρησιμοποιούνται ως κατοικίες και η επιφάνεια της κάθε μιας από αυτές υπερβαίνει τα 300τ.μ. Ο συμπληρωματικός φόρος για τα εισοδήματα από ακίνητα εταιριών, κοινοπραξιών κλπ. είναι 3% όταν η επιφάνεια είναι μέχρι 300τ.μ. και 6% όταν η επιφάνεια είναι πάνω από 300τ.μ. Αν και η σύζυγος έχει εισοδήματα από ακίνητα, τότε και αυτή θα φορολογηθεί με το συμπληρωματικό φόρο, χωριστά για τα δικά της εισοδήματα. Σε περίπτωση υπεκμίσθωσης ακινήτου, το ποσοστό 1,5% του συμπληρωματικού φόρου, υπολογίζεται στο ακαθάριστο εισόδημα από υπεκμίσθωση, δηλαδή στο μίσθωμα που εισπράττει ο υπεκμισθωτής πριν από την έκπτωση του μισθώματος που καταβάλλει στον εκμισθωτή. 12

17 1.1.9 Κυρώσεις σε όσους δεν δηλώνουν το εισόδημα από ακίνητα α) Δεν έχουν δικαίωμα να εγείρουν αγωγή έξωσης ή να μεταβιβάσουν την κυριότητα με οποιοδήποτε τρόπο ή να συστήσουν εμπράγματα δικαιώματα για μια 5ετία, από τη λήξη της προθεσμίας για την υποβολή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, στα ακίνητα για τα οποία δεν έχουν δηλωθεί τα ενοίκια. β) Δεν έχουν δικαίωμα να παραχωρήσουν υποθήκη για μια 10ετία από τη λήξη της προθεσμίας για την υποβολή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, στα ακίνητα για τα οποία δεν έχουν δηλωθεί τα ενοίκια. γ) Δεν έχουν δικαίωμα να πάρουν στεγαστικό δάνειο από τις τράπεζες, το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο και λοιπούς οργανισμούς οι οποίοι χορηγούν στεγαστικά δάνεια. Τα ενοίκια από εκμίσθωση ακινήτων που δηλώνονται εκπρόθεσμα, φορολογούνται αυτοτελώς χωρίς καμία έκπτωση ή μείωση, με συντελεστή 50%, εφόσον μέσα σε 3 μήνες από την υποβολή της εκπρόθεσμης δήλωσης, ζητηθεί το πιστοποιητικό για να ασκηθεί αγωγή έξωσης, παραχώρηση υποθήκης κλπ. 13

18 1.2 ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΠΟ ΚΙΝΗΤΕΣ ΑΞΙΕΣ Τι θεωρείται εισόδημα από κινητές αξίες 1.Εισόδημα από κινητές αξίες είναι αυτό που αποκτάται κάθε οικονομικό έτος από κάθε δικαιούχο κινητών αξιών, το οποίο προκύπτει: α) Από μερίσματα και τόκους ιδρυτικών τίτλων και μετοχών των ημεδαπών ανωνύμων εταιριών, ομολογιών και χρεογράφων γενικά του Ελληνικού Δημοσίου ή ημεδαπών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου ή ημεδαπών επιχειρήσεων κάθε είδους, καθώς και από αμοιβές και ποσοστά των διοικητικών συμβούλων και εκτός μισθού αμοιβές και ποσοστά των διευθυντών και διαχειριστών των ανωνύμων εταιριών. β) Από μερίσματα και τόκους των τίτλων αλλοδαπής προέλευσης που αναφέρονται στην προηγούμενη περίπτωση. γ) Από τόκους κάθε τίτλου έντοκης κατάθεσης τοις μετρητοίς ή εγγύησης, καθώς και κάθε τίτλου χρεωστικού με υποθήκη, ενέχυρο ή όχι, από εκείνους που δεν περιλαμβάνονται στις περιπτώσεις α' και β'. Ομοίως, το εισόδημα από τόκους που επιδικάζονται με δικαστική απόφαση, με εξαίρεση αυτά που αναφέρονται στο τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 4 του άρθρου 25 και της παραγράφου 4 του άρθρου 48 του παρόντος. δ) Από κέρδη αμοιβαίων κεφαλαίων, καθώς και η πρόσθετη αξία που αποκτούν οι μεριδιούχοι αμοιβαίων κεφαλαίων από την εξαγορά μεριδίων σε τιμή ανώτερη της τιμής κτήσης. ε) Από κέρδη ανωνύμων εταιριών που διανέμονται με τη μορφή μετρητών στο εργατοϋπαλληλικό προσωπικό τους. στ) Από την υπεραπόδοση επενδύσεων των μαθηματικών αποθεμάτων, που σχηματίζονται με τις διατάξεις του ν.δ.400/1970 (ΦΕΚ 22 Α') για ασφαλίσεις ζωής. ζ) Από τόκους με τους οποίους πιστώνεται ο "Λογαριασμός Νεότητας Προσωπικού ΟΤΕ", που τηρείται στον Οργανισμό Τηλεπικοινωνιών Ελλάδας Α.Ε. και ο οποίος αποτελείται σύμφωνα με τον κανονισμό λειτουργίας του λογαριασμού αυτού από την τοποθέτηση των μηνιαίων εισφορών του υπαλλήλων του με σκοπό τη χορήγηση εφάπαξ χρηματικής παροχής στα ενήλικα τέκνα τους. Επί των τόκων αυτών ενεργείται παρακράτηση φόρου με συντελεστή δεκαπέντε τοις εκατό (15%) 14

19 εξαντλουμένης της φορολογικής υποχρέωσης των δικαιούχων για τα εισοδήματα αυτά. Οι διατάξεις των παραγράφων 4 περίπτωση β' και 5 περίπτωση α' του άρθρου 54 εφαρμόζονται αναλόγως και στα εισοδήματα της περίπτωσης αυτής. η) Από συμβάσεις ή πράξεις επί παραγώγων χρηματοοικονομικών προϊόντων, εφόσον ο δικαιούχος του εισοδήματος είναι κάτοικος Ελλάδας και δεν είναι επιτηδευματίας που τηρεί βιβλία τρίτης κατηγορίας του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων ή εταιρία επενδύσεων χαρτοφυλακίου ή αμοιβαίο κεφάλαιο του Ν.1969/1991. Ως παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα νοούνται τα χρηματοοικονομικά μέσα που ορίζονται στις υποπεριπτώσεις γγ' έως και ζζ' της περίπτωσης α' της παραγράφου 1 και στην παράγραφο 20 του άρθρου 2 του Ν.2396/1996 (ΦΕΚ 73 Α'), καθώς και αυτά που καθορίζονται με πράξεις του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος. Για τους σκοπούς της περίπτωσης αυτής, ως παράγωγο χρηματοοικονομικό προϊόν θεωρείται και κάθε σύμβαση SWAP επί συναλλάγματος, ανεξάρτητα από το χρόνο σύναψής της, ως ενιαίας ή ως σύνολο επί μέρους συμβάσεων. 2. Όταν εισοδήματα του παρόντος άρθρου υπόκεινται σε φορολογία και περαιτέρω ορίζεται ότι αυτά θα καταβάλλονται ελεύθερα φόρου στο δικαιούχο, ως εισόδημα υποκείμενο σε φορολογία είναι το ποσό, από το οποίο, αφαιρουμένου του αναλογούντος σε αυτό φόρου, προκύπτει το καταβαλλόμενο στο δικαιούχο ποσό Εισόδημα ειδικών περιπτώσεων 1. Το εισόδημα που προέρχεται από αποθεματικά ανωνύμων εταιριών, τα οποία διανέμονται ή κεφαλαιοποιούνται με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποιονδήποτε χρόνο, ανεξάρτητα αν η διανομή τους γίνεται σε χρήμα ή σε ακίνητα ή σε κινητά ή σε άλλες αξίες, λογίζεται ως εισόδημα από κινητές αξίες. 2. Το ποσό που λαμβάνουν οι κάτοχοι ιδρυτικών τίτλων ανώνυμης εταιρίας, κατά την εξαγορά τους από αυτή, λογίζεται ως εισόδημα από κινητές αξίες. 3. Κάθε δάνειο που συνομολογείται μεταξύ ιδιωτών ή παρέχεται από εταιρία προς τα μέλη της ή τρίτους, λογίζεται ότι συνάπτεται με ελάχιστο επιτόκιο αυτό που ισχύει για τα έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου τρίμηνης διάρκειας κατά το χρόνο σύναψης του δανείου. 4. Οι τόκοι συναλλαγματικών και γραμματίων από εμπορικές συναλλαγές, οι τόκοι από τις αποδεδειγμένες πωλήσεις εμπορευμάτων με πίστωση μεταξύ εμπόρων και οι προκύπτοντες τόκοι υπερημερίας, λόγω καθυστέρησης στην καταβολή του πιστωθέντος τιμήματος, δεν λογίζονται ως εισόδημα από κινητές αξίες, αλλά ως 15

20 εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις, με την προϋπόθεση ότι αυτός που αποκτά το εισόδημα αυτό ασκεί εμπορική γενικά επιχείρηση στην Ελλάδα ή, προκειμένου για αλλοδαπό, ότι αυτός έχει μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα και οι τόκοι προέρχονται από εργασίες της μόνιμης αυτής εγκατάστασης. Ως εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις λογίζονται και οι τόκοι της παραγράφου αυτής που επιδικάζονται με δικαστική απόφαση. 5. Παροχές σε χρήμα ή σε είδος και γενικά παροχές χρηματικής αποτιμήσεως, που γίνονται από ημεδαπή ανώνυμη εταιρία, χωρίς νόμιμη ή συμβατική, για το σκοπό αυτόν, υποχρέωση προς διευθύνοντες ή εντεταλμένους συμβούλους ή προέδρους ή μέλη του διοικητικού συμβουλίου ή διευθυντές και γενικά προς πρόσωπα τα οποία εκπροσωπούν νόμιμα αυτή, λογίζονται ως εισόδημα από κινητές αξίες των ανωτέρω προσώπων, με την προϋπόθεση ότι έχουν βαρύνει τα αποτελέσματα χρήσεως της οικείας διαχειριστικής χρήσης Χρόνος απόκτησης του εισοδήματος από κινητές αξίες Χρόνος απόκτησης του εισοδήματος από κινητές αξίες θεωρείται: 1. Για τα κέρδη που διανέμονται από τις ημεδαπές ανώνυμες εταιρίες με τη μορφή μερισμάτων, προμερισμάτων αμοιβών και ποσοστών στα μέλη του διοικητικού συμβουλίου, αμοιβών και ποσοστών, εκτός μισθού, σε διευθυντές και αμοιβών στο εργατοϋπαλληλικό προσωπικό τους, ο χρόνος έγκρισης αυτών από τη γενική συνέλευση των μετόχων. 2. Για τους τόκους που προέρχονται από ιδρυτικούς τίτλους και προνομιούχες μετοχές, ο χρόνος έγκρισής τους από τη γενική συνέλευση των μετόχων και προκειμένου για τοκομερίδια, ο χρόνος που έχει ορισθεί για την εξαργύρωσή τους. 3. Για τα εισοδήματα της περίπτωσης β' της παραγράφου 1 του άρθρου 24, ο χρόνος εξαργύρωσης ή είσπραξης των μερισμάτων και τόκων. 4. Για τους τόκους του πρώτου εδαφίου της περίπτωσης γ' της παραγράφου 1 του άρθρου 24, ο χρόνος κατά τον οποίο αυτοί καθίστανται ληξιπρόθεσμοι και απαιτητοί, ενώ για τους τόκους του δεύτερου εδαφίου της περίπτωσης γ' της παραγράφου 1 του άρθρου 24, ο χρόνος καταβολής ή πίστωσης των τόκων. Σε περίπτωση κατά την οποία εξοφλείται το κεφάλαιο δανείου ή απαίτηση γενικά ή παρέχεται συναίνεση, με ιδιωτική βούληση ή με βάση δικαστική απόφαση, για την εξάλειψη υποθήκης ή προσημείωσης, που είχε εγγραφεί προς ασφάλεια του δανείου ή γενικά απαίτησης, θεωρείται, μη επιτρεπόμενης ανταποδείξεως, ότι εξοφλούνται ταυτόχρονα, καθιστάμενοι απαιτητοί και οι μέχρι του χρόνου εξόφλησης του δανείου ή εξάλειψης της υποθήκης ή της προσημειώσεως αναλογούντες τόκοι, οι οποίοι δεν εδηλώθησαν 16

21 από τον υπόχρεο, ούτε έχουν υπαχθεί διαφορετικώς σε φορολογία μέχρι τη χρονολογία αυτή. Οι τόκοι αυτοί, προκειμένου να υπαχθούν σε φορολογία, μπορούν να κατανεμηθούν, μετά από αίτηση του φορολογουμένου, στο έτος εξόφλησης και στα δύο προηγούμενα έτη και σε κάθε περίπτωση όχι πέραν από το έτος της συνομολόγησης του δανείου ή της δημιουργίας της απαίτησης. 5. Για τα κέρδη, που προέρχονται από ημεδαπά αμοιβαία κεφάλαια, ο χρόνος έγκρισής τους από την Α.Ε. Διαχειρίσεως και προκειμένου για κέρδη που προέρχονται από αμοιβαία κεφάλαια αλλοδαπής, ο χρόνος είσπραξης αυτών. 6. Για τα εισοδήματα που αναφέρονται στις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου 25, ο χρόνος έγκρισής τους από τη γενική συνέλευση των μετόχων. 7. Για τα εισοδήματα που αναφέρονται στην περίπτωση στ' της παραγράφου 1 του άρθρου 24, στην παράγραφο 5 του άρθρου 25, καθώς και για τις αμοιβές μελών διοικητικού συμβουλίου ανώνυμης εταιρίας, που δεν προέρχονται από τη διάθεση των καθαρών κερδών της, ο χρόνος της καταβολής ή πίστωσης αυτών στο όνομα των δικαιούχων. 8. Για τα εισοδήματα που αναφέρονται στην περίπτωση η' της παραγράφου 1 του άρθρου 24, ο χρόνος λήξης της σύμβασης. Κάθε ανανέωση ή παράταση της σύμβασης θεωρείται για την εφαρμογή της διάταξης αυτής ως νέα σύμβαση Ακαθάριστο και καθαρό εισόδημα από κινητές αξίες 1. Το εισόδημα που προκύπτει σύμφωνα με τα άρθρα 24 και 25 αποτελεί το ακαθάριστο εισόδημα από κινητές αξίες. Από το εισόδημα αυτό εκπίπτει κάθε φόρος, τέλος ή δικαίωμα υπέρ του Δημοσίου ή οποιουδήποτε τρίτου, που βαρύνει αυτό το εισόδημα. 2. Το ποσό που απομένει, μετά τις εκπτώσεις που αναφέρονται στην προηγούμενη παράγραφο, αποτελεί το καθαρό εισόδημα από κινητές αξίες. 3. Κατ' εξαίρεση, για τον προσδιορισμό του καθαρού εισοδήματος από τόκους οι οποίοι επιδικάστηκαν σε φυσικά πρόσωπα, εκπίπτουν οι τόκοι που καταβάλλονται σε δανειοδοτικούς φορείς, μέχρι το ύψος του συνολικού ακαθάριστου εισοδήματος από τόκους, εφόσον το ποσό των οφειλόμενων τόκων δεν έχει ληφθεί υπόψη κατά τον προσδιορισμό του συνολικού ή του καθαρού εισοδήματος άλλης κατηγορίας ή δεν έχει εκπεσθεί από το συνολικό εισόδημα του οφειλέτη φυσικού προσώπου. 17

22 1.3 ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΠΟ ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Γεωργικές επιχειρήσεις θεωρούνται οι αγροτικές, κτηνοτροφικές, δασικές, αλιευτικές, πτηνοτροφικές, μελισσοκομικές, σηροτροφικές και λοιπές επιχειρήσεις που ασχολούνται με την εκμετάλλευση του πρωτογενούς τομέα. Ο επιτηδευματίας που αγοράζει ζώα, όχι με σκοπό να τα μεταπωλήσει όπως είναι, αλλά να τα θρέψει σε στάβλους ή σε λιβάδια και να διαθέσει στη συνέχεια το κρέας τους στην αγορά, ασκεί κτηνοτροφική επιχείρηση. Οι παραπάνω επιχειρήσεις επιλέγουν μόνες τους και το δηλώνουν στη Δ.Ο.Υ. αν θέλουν να έχουν διαχειριστικό έτος το έτος που αρχίζει από 1/1 και τελειώνει 31/12 ή το γεωργικό έτος που αρχίζει 1/10 και τελειώνει 30/ Προσδιορισμός ακαθάριστων εσόδων Γεωργικών Επιχειρήσεων Σαν ακαθάριστο έσοδο λαμβάνεται η αξία των προϊόντων όπως αυτή εμφανίζεται στα βιβλία της γεωργικής επιχείρησης. Αν δεν τηρούνται βιβλία, ως ακαθάριστο έσοδο παίρνεται η αξία των προϊόντων αποτιμημένων με τη μέση τιμή χονδρικής πώλησης που ίσχυε κατά το χρόνο και τόπο παραγωγής Προσδιορισμός καθαρών κερδών Γεωργικών Επιχειρήσεων Τα καθαρά κέρδη από γεωργικές επιχειρήσεις που τηρούν ακριβή και επαρκή βιβλία γ κατηγορίας του Κ.Β.Σ., προσδιορίζονται από τα λογιστικά τους βιβλία, όπως ακριβώς γίνεται και με τις εμπορικές επιχειρήσεις, με αφαίρεση δηλαδή από τα έσοδα, τα πραγματοποιημένα έξοδα. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις τα καθαρά κέρδη προσδιορίζονται εξωλογιστικά. Πολλαπλασιάζονται τ ακαθάριστα έσοδα της επιχείρησης ( δηλαδή η αξία των παραγόμενων προϊόντων) με ειδικούς, κατά κλάδο εκμετάλλευσης, συντελεστές καθαρού κέρδους. Για την εξεύρεση της αξίας τους, τα προϊόντα αποτιμώνται σε ευρώ, με βάση τη μέση χονδρική τιμή πώλησής τους, που ισχύει κατά το χρόνο και στον τόπο της παραγωγής τους. Στα ακαθάριστα έσοδα συμπεριλαμβάνονται και οι διάφορες εισοδηματικές και οικονομικές ενισχύσεις οι οποίες υπολογίζονται πάνω στην παραγωγή και χορηγούνται στην επιχείρηση αυτή. Αν το παραπάνω καθαρό γεωργικό εισόδημα που προσδιορίζεται με την εφαρμογή των συντελεστών καθαρού κέρδους πάνω στα ακαθάριστα έσοδα είναι διαφορετικό από αυτό που προσδιορίζεται με την αντικειμενική μέθοδο, τότε λαμβάνεται υπόψη για τη φορολογία εισοδήματος, το μεγαλύτερο από τα δύο ποσά. 18

23 Στο καθαρό αυτό κέρδος, που προσδιορίζεται με την εφαρμογή του συντελεστή καθαρού εισοδήματος, προσθέτονται και τα παρακάτω ποσά εσόδων: α) οι τόκοι από συναλλακτικές πράξεις. β) η αυτόματη υπερτίμηση του κεφαλαίου της επιχείρησης. γ) τα ποσά που έχουν εισπραχθεί από επισφαλείς απαιτήσεις, τα οποία είχαν ήδη αποσβεσθεί σε προηγούμενες χρήσεις. δ) τα ποσά που έχουν εισπραχθεί από φόρους-τέλη και εισφορές της επιχείρησης, τα οποία είχαν καταβληθεί στο Δημόσιο χωρίς να οφείλονται. Στις γεωργικές επιχειρήσεις που είναι υποχρεωμένες να τηρούν βιβλία και στοιχεία του Κ.Β.Σ., αλλά δεν τηρούν ή τηρούν ανακριβή βιβλία και στοιχεία, ο συντελεστής καθαρού κέρδους προσαυξάνεται κατά 40% Οι συντελεστές καθαρού κέρδους γεωργικών εκμεταλλεύσεων ορίζονται ως εξής: Σποροπαραγωγή 5-8% Ανθοπαραγωγή 8% Βοοτροφικές εκμεταλλεύσεις 5% (περιλαμβανομένης και της παραγωγής γάλακτος) Χοιροτροφικές εκμεταλλεύσεις 5% Πτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις 10% Λοιπές εκμεταλλεύσεις προϊόντων φυτικής και ζωικής παραγωγής 10-20% για τους μη απασχολούμενους προσωπικά: 20-30% 19

24 1.3.4 Προσδιορισμός του καθαρού Γεωργικού Εισοδήματος με βάση την αντικειμενική μέθοδο Ως καθαρό γεωργικό εισόδημα (ατομικής επιχείρησης, Ο.Ε., Ε.Ε., κοινοπραξίας κλπ.), από οποιαδήποτε γεωργική δραστηριότητα, στην περίπτωση που δεν τηρούνται βιβλία του Κ.Β.Σ. από τα οποία να εξάγεται λογιστικό αποτέλεσμα για τη δραστηριότητα αυτή, θεωρείται αυτό που προσδιορίζεται με την αντικειμενική μέθοδο. Αν οι αγρότες το επιθυμούν, τότε μπορούν να δηλώσουν και το καθαρό γεωργικό τους εισόδημα που προκύπτει με την εφαρμογή των συντελεστών καθαρού κέρδους πάνω στα ακαθάριστα έσοδα. Για τον προσδιορισμό του καθαρού εισοδήματος με βάση την αντικειμενική μέθοδο, θα λαμβάνεται υπόψη το καθαρό γεωργικό εισόδημα, όπως αυτό υπολογίζεται με βάση τις καθιερωμένες αρχές της γεωργικής λογιστικής, ανά στρέμμα καλλιεργούμενης έκτασης και είδος προϊόντος ή κατά κεφαλή και είδος εκτρεφόμενου ζώου ή κατά άλλη μονάδα παραγωγής για ειδικές περιπτώσεις, όπως αλιευτικής, μελισσοκομικής ή άλλης παραγωγής. Το ανά μονάδα (προϊόν, ζώο κλπ.) ποσό καθαρού γεωργικού εισοδήματος, πολλαπλασιάζεται με τον αριθμό των στρεμμάτων (εκτρεφόμενων ζώων κλπ.) ή και με τον συνδυασμό αυτών και το γινόμενο του πολλαπλασιασμού αυτού αποτελεί το καθαρό εισόδημα, που πρέπει να δηλωθεί από αυτόν που ασκεί την γεωργική δραστηριότητα. Ο σύζυγος έχει το δικαίωμα να παραχωρήσει δωρεάν στη σύζυγο του (και αντίστροφα) μέρος της γεωργικής γης, έτσι ώστε να διασπαστεί το γεωργικό τους εισόδημα που θα υπαχθεί στο αντικειμενικό σύστημα. Στον πίνακα των τεκμαρτών ενοικίων, το αντιπροσωπευτικό ενοίκιο εμφανίζεται στις ημιορεινές και ορεινές περιοχές μειωμένο κατά ποσοστό 20% και 40% αντίστοιχα σε σχέση με τα ποσά των πεδινών περιοχών. Με την αντικειμενική μέθοδο προσδιορίζεται και το γεωργικό εισόδημα κάθε φυσικού προσώπου μη επιτηδευματία, το οποίο αποκτά εισόδημα από αγροτική εκμετάλλευση, έστω και αν δεν είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότης. Αν από τα στοιχεία που προσκομίζει ο φορολογούμενος αποδεικνύεται ότι εξαιτίας ζημιών από απρόβλεπτα γεγονότα, δεν αποκτήθηκε εισόδημα ή το αποκτηθέν είναι κατώτερο από αυτό που προσδιορίζεται με την αντικειμενική μέθοδο, ο προϊστάμενος της Δ.Ο.Υ. δε λαμβάνει υπόψη ή μειώνει κατά περίπτωση το προκύπτον με αντικειμενική μέθοδο καθαρό γεωργικό εισόδημα. Αγρότης κατά κύριο επάγγελμα θεωρείται το Φ.Π. το οποίο είναι κάτοχος γεωργικής εκμετάλλευσης (ιδιοκτήτης, μισθωτός ή αγρολήπτης της γεωργικής εκμετάλλευσης, εφόσον η μίσθωση ή η αγροληψία έχει συναφθεί εγγράφως) λαμβάνει τουλάχιστον το 50% του συνολικού του εισοδήματος από την απασχόλησή 20

25 του στην γεωργική εκμετάλλευση και απασχολείται αυτοπροσώπως και επαγγελματικά τουλάχιστον κατά το 50% του συνολικού χρόνου απασχόλησής του Εκπτώσεις από το Γεωργικό Εισόδημα Από το συνολικό καθαρό γεωργικό εισόδημα, που προσδιορίζεται με την αντικειμενική μέθοδο, εκπίπτουν: Το ποσό του ετήσιου ενοικίου που καταβάλλεται για εκμίσθωση της γεωργικής γης. Ποσό που είναι ίσο με το 25%, της δαπάνης αγοράς καινούργιου πάγιου εξοπλισμού, που χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την κάλυψη αναγκών της γεωργικής εκμετάλλευσης ( για νέους αγρότες το πιο πάνω ποσό ανέρχεται σε 50%). Το ποσό αυτό εκπίπτει εφάπαξ κατά το χρόνο πραγματοποίησης της δαπάνης. Δεν εκπίπτει το ποσό της δαπάνης αγοράς μεταχειρισμένου εξοπλισμού. Τα παραπάνω ισχύουν τόσο για τα Φ.Π., είτε αυτά είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες είτε όχι, που αποκτούν γεωργικό εισόδημα, όσο και για τα Ν.Π., εκτός φυσικά από τις περιπτώσεις εκείνες που τηρούνται βιβλία γ κατηγορίας του Κ.Β.Σ Απαλλαγές Κίνητρα για τους αγρότες Από το καθαρό γεωργικό εισόδημα των Φ.Π. που είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, εκπίπτουν Εκπίπτουν 3000 για τα Φ.Π. που είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες εφόσον λαμβάνουν εξισωτικές αποζημιώσεις. Για τους αγρότες που δεν έχουν υπερβεί το 35⁰ έτος της ηλικίας τους, για τα 5 πρώτα έτη άσκησης του επαγγέλματος απαλλάσσονται Εκπίπτουν 4110 εφόσον οι αγρότες που δεν έχουν υπερβεί το 35⁰ έτος της ηλικίας τους, λαμβάνουν εξισωτικές αποζημιώσεις. Οι νεοεισερχόμενοι στον αγροτικό τομέα υποχρεούνται, για άλλα 10 συνεχή έτη ακόμα από τη λήξη της 10ετίας με τις απαλλαγές και τα κίνητρα, να απασχολούνται κατά κύρια απασχόληση με τις παραπάνω αγροτικές εργασίες. Σε αντίθετη περίπτωση, βεβαιώνονται και εισπράττονται εντόκως από τη Δ.Ο.Υ. όλα τα 21

26 ωφελήματα που τυχόν αποκόμισε ο αγρότης με δήλωση που υποβάλλεται στη Δ.Ο.Υ. μέσα σε 18 μήνες από την παύση της απασχόλησής τους στον αγροτικό τομέα. Αν δεν υποβληθεί δήλωση, τότε καταβάλλεται και πρόστιμο ίσο με τα ωφελήματα που τυχόν αποκόμισε ο αγρότης, εκτός αν ο νεοεισερχόμενος αγρότης διέκοψε τις αγροτικές εργασίες του λόγω ανωτέρας βίας, οπότε δεν επιστρέφονται στη Δ.Ο.Υ. ούτε τα ωφελήματα, ούτε και καταβάλλεται και πρόστιμο Κυρώσεις σε όσους δεν δηλώνουν το Γεωργικό Εισόδημα Α. Όσοι αποκτούν καθαρό γεωργικό εισόδημα από οποιαδήποτε γεωργική δραστηριότητα και είναι υπόχρεοι σε υποβολή δήλωσης, αν δεν δηλώσουν το εισόδημα αυτό και είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, τότε δεν δικαιούνται: να εισπράξουν επιστρεφόμενο Φ.Π.Α. ποσού πάνω από 900 να εισπράξουν επιδοτήσεις ποσού πάνω από 1500 για τη φυτική παραγωγή και 2200 για τη ζωική παραγωγή εφόσον είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, ή να εισπράξουν οποιοδήποτε ποσό επιδότησης ή αποζημίωσης γεωργικής παραγωγής εφόσον δεν είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες να πάρουν άδεια από την αρμόδια αρχή να πωλούν αγροτικά προϊόντα πλανοδίως ή σε λαϊκές αγορές να πάρουν άδεια αγροτικού αυτοκινήτου να μεταβιβάσουν με οποιοδήποτε τρόπο την κυριότητα γεωργικής γης για μια 5ετία από τη λήξη της προθεσμίας για την υποβολή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος. Β. Όσοι δεν είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες και αποκτούν καθαρό γεωργικό εισόδημα από οποιαδήποτε γεωργική δραστηριότητα, αν δεν δηλώσουν το εισόδημα αυτό, δεν δικαιούνται: να εισπράξουν κάθε μορφής και ποσού επιδότησης να εισπράξουν κάθε ποσό αποζημίωσης γεωργικής παραγωγής, λόγω έκτακτων και απρόβλεπτων ζημιών να πάρουν άδεια αγροτικού αυτοκινήτου να μεταβιβάσουν με οποιοδήποτε τρόπο την κυριότητα γεωργικής γης, για μια 5ετία από τη λήξη της προθεσμίας για την υποβολή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος. 22

27 1.4 ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΠΟ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Φορολογία κερδών ατομικής επιχείρησης Τα κέρδη της ατομικής επιχείρησης φορολογούνται στο όνομα του Φ.Π. που την έχει, ανεξάρτητα αν τα κέρδη παρέμειναν στην επιχείρηση για την επέκταση των δραστηριοτήτων της ή τα χρησιμοποίησε για την κάλυψη των οικογενειακών του αναγκών. Για τα κέρδη της ατομικής επιχείρησης δεν συμπληρώνεται χωριστή δήλωση κερδών, αλλά τα δηλώνει ο επιχειρηματίας στην ατομική του δήλωση Φορολογία κερδών που προέρχονται από Ο.Ε., Ε.Ε., Αστικές εταιρίες και Κοινωνίες Αστικού δικαίου Τα καθαρά κέρδη των επιχειρήσεων αυτών φορολογούνται με συντελεστή 20% μετά τις παρακάτω αφαιρέσεις: α) των κερδών τα οποία απαλλάσσονται από το φόρο ή φορολογούνται αυτοτελώς. β) των κερδών τα οποία προέρχονται από μερίσματα ημεδαπών ανωνύμων εταιριών ή συνεταιρισμών ή κερδών αμοιβαίων κεφαλαίων καθώς και από τη συμμετοχή σε άλλες Ο.Ε., Ε.Ε., κοινοπραξίες κλπ. γ) επιχειρηματικής αμοιβής Επιχειρηματική αμοιβή Σε μια εταιρία Ο.Ε.,Ε.Ε., επιχειρηματική αμοιβή δικαιούνται μέχρι και τρεις ομόρρυθμοι εταίροι (Φ.Π.) οι οποίοι έχουν και τα μεγαλύτερα ποσοστά συμμετοχής στην εταιρία. Σε περίπτωση περισσοτέρων με ίσα ποσοστά συμμετοχής, οι δικαιούχοι επιχειρηματικής αμοιβής καθορίζονται κάθε έτος από την εταιρία και δηλώνονται με την ετήσια εμπρόθεσμη δήλωση φορολογίας εισοδήματός της. Η αφαίρεση της επιχειρηματικής αμοιβής από τα συνολικά κέρδη της Ο.Ε. και Ε.Ε. είναι υποχρεωτική, ανεξάρτητα αν κάποιος από τους δικαιούχους δεν επιθυμεί να λάβει επιχειρηματική αμοιβή. Στις εταιρίες μεταξύ εκτελωνιστών, η επιχειρηματική αμοιβή κατανέμεται σε όλους τους ομόρρυθμους εταίρους (Φ.Π.) ανάλογα με το ποσοστό συμμετοχής τους στην εταιρία ανεξάρτητα από τον αριθμό τους. Στις Ο.Ε., οι κληρονόμοι αποβιώσαντος εταίρου, δικαιούνται επιχειρηματική αμοιβή είτε είναι ενήλικοι, είτε ανήλικοι. Επιχειρηματική αμοιβή με τον ίδιο τρόπο αναγνωρίζεται και στις κοινωνίες κληρονομικού δικαίου στις οποίες περιλαμβάνονται και ανήλικοι 23

28 κοινωνοί. Δηλαδή μέχρι να ενηλικιωθούν όλα τα ανήλικα μέλη της κοινωνίας, υπολογίζεται επιχειρηματική αμοιβή μέχρι 3 κοινωνούς που έχουν τα μεγαλύτερα ποσοστά συμμετοχής στην κοινωνία, αρκεί να μην παίρνουν επιχειρηματική αμοιβή και από άλλη εταιρία για την ίδια χρήση. Στις άλλες κοινωνίες, δεν αναγνωρίζεται επιχειρηματική αμοιβή. Η επιχειρηματική αμοιβή προσδιορίζεται με την εφαρμογή του ποσοστού συμμετοχής του κάθε δικαιούχου εταίρου στο 50% των κερδών της εταιρίας που δηλώθηκαν με την αρχική εμπρόθεσμη δήλωση. Δηλαδή, υπολογίζεται και επί των δηλουμένων με την εμπρόθεσμη αρχική δήλωση λογιστικών διαφορών. Όταν η δήλωση φορολογίας εισοδήματος Ο.Ε.,Ε.Ε. υποβάλλεται εμπρόθεσμα και μέχρι 30 μέρες από τη λήξη της προθεσμίας υποβολής της, τότε και πάλι αναγνωρίζεται επιχειρηματική αμοιβή στους δικαιούχους εταίρους. Αν όμως η δήλωση της εταιρίας υποβληθεί εκπρόθεσμα, τότε τα συνολικά κέρδη της εταιρίας αυτής φορολογούνται όλα στο όνομά της με συντελεστή 20%. Επίσης, δεν υπολογίζεται επιχειρηματική αμοιβή στα επιπλέον κέρδη που τυχόν προκύψουν από μελλοντικό φορολογικό έλεγχο, αλλά στο σύνολό τους τα κέρδη αυτά φορολογούνται με 20%. Σε περίπτωση συμμετοχής του υπόχρεου Φ.Π. ως ομόρρυθμου εταίρου ή διαχειριστή εταίρου Ε.Π.Ε. σε περισσότερες εταιρίες, αυτός δικαιούται επιχειρηματική αμοιβή από μία από αυτές κατά επιλογή του. Η επιλογή αυτή δηλώνεται με την αρχική εμπρόθεσμη δήλωση της εταιρίας και δεν ανακαλείται. Μπορεί όμως να ζητήσει επιχειρηματική αμοιβή από άλλη εταιρία την επόμενη χρονιά. Αν σε κάποια Ο.Ε.,Ε.Ε., συμμετέχουν περισσότεροι από τρεις ομόρρυθμοι εταίροι και αν κάποιος από τους τρεις πρώτους δηλώσει ότι θα λάβει επιχειρηματική αμοιβή από άλλη εταιρία που συμμετέχει, τότε επιχειρηματική αμοιβή θα δικαιούται ο αμέσως επόμενος εταίρος με το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής. Αν μεταξύ των καθαρών κερδών της Ο.Ε.,Ε.Ε., συμπεριλαμβάνονται και έσοδα αφορολόγητα ή έσοδα φορολογηθέντα κατά ειδικό τρόπο, καθώς επίσης αν η εταιρία σχηματίσει αφορολόγητο αποθεματικό ή αφορολόγητα αποθεματικά επενδύσεων, τότε ο υπολογισμός της επιχειρηματικής αμοιβής γίνεται στο υπόλοιπο των κερδών που απομένει μετά την αφαίρεση των πιο πάνω αφορολόγητων εσόδων ή αφορολόγητων εκπτώσεων και αφορολόγητων αποθεματικών. 24

29 1.4.4 Συμπληρωματικός φόρος Αν στο συνολικό εισόδημα περιλαμβάνεται και εισόδημα από ακίνητα, ανεξάρτητα αν αυτό προέρχεται από εκμίσθωση ή ιδιοχρησιμοποίηση, το ακαθάριστο ποσό αυτού υποβάλλεται σε συμπληρωματικό φόρο 3%. Το ποσό του συμπληρωματικού φόρου δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο από το ποσό του φόρου που αναλογεί στο συνολικό εισόδημα της εταιρίας Παρακρατούμενοι φόροι Μεταφορά ζημιάς Από το συνολικό ποσό του φόρου που αναλογεί στο φορολογούμενο εισόδημα και του συμπληρωματικού φόρου εκπίπτουν: α) Ο φόρος που προκαταβλήθηκε ή παρακρατήθηκε. β) Ο φόρος που αποδεδειγμένα καταβλήθηκε στην αλλοδαπή από την εταιρία για το εισόδημα που προέκυψε σε αυτή και υπόκειται σε φόρο στην Ελλάδα. Ο φόρος αυτός σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερος από το ποσό του φόρου που αναλογεί για το εισόδημα αυτό στην Ελλάδα. Όταν το ποσό του φόρου που προκαταβλήθηκε ή παρακρατήθηκε είναι ανώτερο από το ποσό του φόρου που αναλογεί τότε συμψηφίζεται στο τυχόν υπόλοιπο ποσό που προκύπτει για βεβαίωση και αν προκύψει πάλι πιστωτικό υπόλοιπο, επιστρέφεται η διαφορά. Η ζημιά που τυχόν προκύπτει από την δραστηριότητα των εταιριών αυτών, μεταφέρεται για συμψηφισμό στα κέρδη των επόμενων ετών από την ίδια την εταιρία και όχι από τους εταίρους. Για τις επιχειρήσεις όμως που υπάγονται στον ειδικό προσδιορισμό δεν αναγνωρίζεται ζημιά για συμψηφισμό Προκαταβολή φόρου Μαζί με το φόρο καταβάλλεται και προκαταβολή του φόρου που είναι ίση με το 55% του φόρου (συμπεριλαμβανομένου και του συμπληρωματικού φόρου 3%). Από το ποσό αυτού του πολλαπλασιασμού αφαιρείται ο φόρος που παρακρατήθηκε και το υπόλοιπο που απομένει αποτελεί την προκαταβολή φόρου για την τρέχουσα χρήση. Αν το εισόδημα προσδιορίζεται τεκμαρτά, τότε για τον προσδιορισμό του προκαταβλητέου φόρου λαμβάνεται υπόψη ο φόρος που αναλογεί στο τεκμαρτό αυτό εισόδημα. Όταν υποβάλλεται δήλωση για πρώτη φορά, η προκαταβολή φόρου περιορίζεται στο μισό. Όταν υποβάλλεται τροποποιητική δήλωση και γίνεται νέα εκκαθάριση, τότε αν μειωθεί ο φόρος μειώνεται ανάλογα και η προκαταβολή. 25

30 Σε περίπτωση μετατροπής ή συγχώνευσης Ο.Ε.,Ε.Ε. ή κοινοπραξίας και κοινωνίας που ασκεί επιχείρηση ή επάγγελμα σε οποιοδήποτε τύπο εταιρίας, η προκαταβολή φόρου εισοδήματος υπολογίζεται κανονικά. Στις εταιρίες που λύνονται μπορεί να ζητηθεί η επιστροφή μιας προκαταβολής του φόρου, εφόσον υποβάλλουν δήλωση φορολογίας εισοδήματος και εφόσον η εταιρία εξακολουθεί να υπάρχει στο στάδιο της εκκαθάρισης. Στις εταιρίες εκτελωνιστών δεν υπoλογίζεται προκαταβολή φόρου Ποσά από εμπορικές επιχειρήσεις που απαλλάσσονται από το φόρο Τα κέρδη από εκμετάλλευση πλοίων, τα οποία υπόκεινται στον ειδικό φόρο του Ν.27/75. Στον ίδιο ειδικό φόρο υπάγονται και τα μισθώματα ανταλλακτηρίων συναλλάγματος που λειτουργούν σε χώρο των επιβατηγών πλοίων. Επίσης απαλλάσσεται από το φόρο και η υπεραξία που προκύπτει από την πώληση τουριστικών πλοίων. Τα κέρδη από τη λιανική πώληση καπνού ή από την άσκηση του επαγγέλματος του μικροπωλητή ή από την εκμετάλλευση περιπτέρου, καφενείου, κυλικείου, κομμωτηρίου κλπ. μέσα στα κτήρια και καταστήματα στα οποία στεγάζονται δημόσιες υπηρεσίες καθώς και δημοτικές, κοινοτικές, εκκλησιαστικές ή Ν.Π.Δ.Δ. υπηρεσίες, τα οποία κέρδη πραγματοποιούνται από ανάπηρους και θύματα πολέμου, εφόσον η εκμετάλλευση γίνεται από τους ίδιους. 26

31 1.5 ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ Ποια θεωρούνται εισοδήματα από Ελεύθερα Επαγγέλματα 1. Τέτοια εισοδήματα είναι οι αμοιβές από την άσκηση του ελεύθερου επαγγέλματος του γιατρού, οδοντίατρου, κτηνίατρου, φυσιοθεραπευτή, βιολόγου, ψυχολόγου, μαίας, δικηγόρου, δικολάβου, συμβολαιογράφου, άμισθου υποθηκοφύλακα, δικαστικού επιμελητή, αρχιτέκτονα, μηχανικού, τοπογράφου, χημικού, γεωπόνου, γεωλόγου, δασολόγου, ωκεανογράφου, σχεδιαστή, δημοσιογράφου, συγγραφέα, διερμηνέα, ξεναγού, μεταφραστή, καθηγητή ή δασκάλου, καλλιτέχνη γλύπτη ή ζωγράφου ή σκιτσογράφου ή χαράκτη, ηθοποιού, εκτελεστή μουσικών έργων ή συνθέτη, καλλιτεχνών κέντρων διασκέδασης, χορευτή, χορογράφου, σκηνοθέτη, σκηνογράφου, ενδυματολόγου, διακοσμητή, οικονομολόγου, αναλυτή, προγραμματιστή, ερευνητή ή συμβούλου επιχειρήσεων, λογιστή ή φοροτέχνη, αναλογιστή, κοινωνιολόγου και εμπειρογνώμονα. 2. Στο εισόδημα από υπηρεσίες ελευθέρων επαγγελμάτων και κάθε αμοιβή που καταβάλλεται: α) Σε πραγματογνώμονες, διαιτητές, εκκαθαριστές γενικά, ελεγκτές Α.Ε., επιμετρητές τεχνικών έργων, εκτελεστές διαθηκών, εκκαθαριστές κληρονομιών και κηδεμόνες σχολάζουσας κληρονομιάς. Το εισόδημα του αστρολόγου είναι εισόδημα Δ κατηγορίας και όχι Ζ. β) Σε συγγραφείς και συνθέτες από συγγραφικά δικαιώματα γενικά. γ) Σε αντιπροσώπους επαγγελματικών οργανώσεων και ιδιώτες για τη συμμετοχή τους σε κάθε είδους επιτροπές ή συμβούλια, από το δημόσιο, νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, σωματεία, ιδρύματα, συνεταιρισμούς και οργανισμούς γενικά. δ) Στη σύζυγο ή στο σύζυγο, λόγω διατροφής η οποία επιδικάστηκε σε αυτούς ή συμφωνήθηκε με συμβολαιογραφική πράξη. Το ποσό της διατροφής που καταβάλλεται στα παιδιά δεν θεωρείται εισόδημα. 3. Ως εισόδημα από υπηρεσίες ελευθέρων επαγγελμάτων λογίζεται και κάθε εισόδημα που δεν μπορεί να υπαχθεί σε κάποια από τις υπόλοιπες κατηγορίες εισοδημάτων (π.χ. αμοιβές ποδοσφαιριστών, φωτομοντέλων, μανεκέν, η αποζημίωση για παράνομη χρήση οικοδομής κλπ.). 27

32 4. Οι τόκοι που καταβάλλονται σε αρχιτέκτονες, μηχανικούς και τοπογράφους λόγω καθυστέρησης είσπραξης των αμοιβών τους για προσφερθείσες από αυτούς υπηρεσίες. 5. Τα εφάπαξ χρηματικά ποσά που καταβάλλει ο ΟΤΕ από το Λογαριασμό Νεότητας στα ενήλικα τέκνα των υπαλλήλων του, θεωρούνται εισοδήματα από ελευθέρια επαγγέλματα, τα οποία δηλώνουν οι δικαιούχοι στην ατομική τους δήλωση Προσδιορισμός ακαθάριστων εσόδων από Ελεύθερα Επαγγέλματα Τα ακαθάριστα έσοδα των ελευθέρων επαγγελμάτων που τηρούν επαρκή και ακριβή βιβλία και στοιχεία, προσδιορίζονται με βάση τα δεδομένα των βιβλίων και στοιχείων τους. Ακαθάριστο εισόδημα, για τον προσδιορισμό του κέρδους από ελευθέρα επαγγέλματα, αποτελούν οι πραγματικές εισπραχθείσες αμοιβές και όχι εκείνες τις οποίες ο νόμος τυχόν ορίζει ότι μπορούν οι επαγγελματίες να αξιώσουν ελλείψει ειδικής συμφωνίας. Ειδικά για τους συγγραφείς, τους συνθέτες και τους καλλιτέχνες, ζωγράφους ή γλύπτες ή χαράκτες, το ακαθάριστο εισόδημα από την πνευματική τους εργασία κατανέμεται ισομερώς (αν το επιθυμούν, όχι υποχρεωτικά) στο πρώτο έτος απόκτησης του εισοδήματος από την εργασία αυτή και στα αμέσως τρία επόμενα έτη, συνολικά δηλαδή σε τέσσερα έτη Προσδιορισμός καθαρού Εισοδήματος Λογιστικός προσδιορισμός των κερδών Ένας από τους τρόπους που προσδιορίζονται τα καθαρά κέρδη από ελευθέρα επαγγέλματα (εκτός από αρχιτέκτονες, μηχανικούς, καλλιτέχνες, τραγουδιστές) είναι αυτός του λογιστικού προσδιορισμού (έσοδα έξοδα = κέρδος). Δηλαδή, αφαιρούνται από τις ακαθάριστες αμοιβές όλες οι δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν για την απόκτηση των αμοιβών αυτών και το υπόλοιπο που απομένει θεωρείται ως καθαρό εισόδημα. Ως δαπάνες που αφαιρούνται είναι οι αμοιβές προσωπικού, οι αποσβέσεις πάγιων στοιχείων, τα ενοίκια, τα γενικά έξοδα κλπ. Ειδικά από τις δαπάνες συντήρησης, λειτουργίας, επισκευής, κυκλοφορίας, απόσβεσης, καθώς και τα μισθώματα που καταβάλλονται σε εταιρίες leasing όταν οι δαπάνες αυτές αφορούν επιβατικά Ι.Χ. που χρησιμοποιούνται για τις ανάγκες του ελεύθερου 28

33 επαγγέλματος και εφόσον αποδεικνύεται η καταβολή τους με νόμιμα φορολογικά στοιχεία, τα οποία έχουν αναγραφεί στα λογιστικά βιβλία του ελεύθερου επαγγελματία (π.χ. βιβλίο εσόδων-εξόδων), τότε εκπίπτει το 25% από το συνολικό ύψος των δαπανών αυτών, το οποίο δεν πρέπει να υπερβεί το 3% του δηλωμένου ακαθάριστου εισοδήματος από ελευθέρα επαγγέλματα. Όσον αφορά τις δαπάνες που πραγματοποιούνται από ένα συγγραφέα, συνθέτη, καλλιτέχνη ζωγράφο, γλύπτη ή χαράκτη (π.χ. για την έκδοση ενός βιβλίου κλπ.) κατανέμονται ισομερώς στο πρώτο έτος απόκτησης του εισοδήματος από το έργο αυτό και στα αμέσως τρία επόμενα έτη. Ίδια κατανομή γίνεται και για τα πραγματοποιούμενα αντίστοιχα έσοδα. Αν ο υπόχρεος επιθυμεί να φορολογηθεί στο έτος που πραγματοποιήθηκε το εισόδημά του, τότε δεν γίνεται η παραπάνω κατανομή των εσόδων και εξόδων στο πρώτο έτος απόκτησης και στα επόμενα τρία έτη Καθαρό εισόδημα από Αρχιτέκτονες και Μηχανικούς Για τους αρχιτέκτονες και μηχανικούς, όταν αυτοί συντάσσουν μελέτες και σχέδια οικοδομικών και λοιπών τεχνικών έργων, όταν επιβλέπουν ή διευθύνουν την εκτέλεση των έργων αυτών ή όταν πραγματοποιούν πραγματογνωμοσύνες και διαιτησίες που είναι σχετικές με τα έργα αυτά, τότε οι ακαθάριστες νόμιμες αμοιβές τους από τις εργασίες αυτές πολλαπλασιάζονται με τους αντίστοιχους συντελεστές καθαρού κέρδους και αυτό που προκύπτει από τον πολλαπλασιασμό θεωρείται ως καθαρό εισόδημα για τις εργασίες αυτές. Στις ακαθάριστες νόμιμες αμοιβές συμπεριλαμβάνονται και οι πάσης φύσης τόκοι υπερημερίας λόγω καθυστέρησης στην καταβολή των πιο πάνω αμοιβών. Δεν αφαιρούνται όμως από τις νόμιμες αμοιβές τα ποσά των τυχόν παρεχόμενων εκπτώσεων. Οι συντελεστές που εφαρμόζονται πάνω στις νόμιμες αμοιβές: 38% για μελέτη - επίβλεψη κτιριακών έργων 22% για μελέτη - επίβλεψη χωροταξικών, πολεοδομικών, συγκοινωνιακών, υδραυλικών έργων και για ακαθάριστες αμοιβές από διεύθυνση εκτέλεσης έργου 26% για μελέτη επίβλεψη ηλεκτρομηχανολογικών έργων 17% για μελέτη επίβλεψη τοπογραφικών έργων 60% για ακαθάριστες αμοιβές αρχιτεκτόνων και μηχανικών που προσφέρουν ανεξάρτητες υπηρεσίες σε οργανωμένα γραφεία με τη χρησιμοποίηση της υποδομής και της οργάνωσης των γραφείων του εργοδότη καθώς και για τις πραγματογνωμοσύνες και διαιτησίες που είναι σχετικές με τα έργα αυτά. 29

34 Στο καθαρό εισόδημα που προσδιορίζεται με τη χρησιμοποίηση των παραπάνω συντελεστών, προστίθενται και τα τυχόν ποσά από τόκους συναλλακτικών πράξεων και από την αυτόματη υπερτίμηση κεφαλαίου του ελεύθερου επαγγελματία. Αν από τα ακαθάριστα έσοδα αφαιρεθεί το ποσό καθαρών κερδών που προκύπτει από τον πολλαπλασιασμό του συντελεστή καθαρού κέρδους επί των εσόδων, το υπόλοιπο που απομένει από τα ακαθάριστα έσοδα αποτελεί τις τεκμαρτές δαπάνες. Έτσι αν η διαφορά μεταξύ των δαπανών που προκύπτουν από τα βιβλία και στοιχεία των πιο πάνω τεκμαρτών δαπανών είναι μεγαλύτερη από το 20% των τεκμαρτών δαπανών, τότε ο προϊστάμενος της Δ.Ο.Υ. προσαυξάνει το συντελεστή αυτόν κατά 20%. Δεν θεωρείται ότι υπάρχει προφανής δυσαναλογία όταν η διαφορά μεταξύ των πραγματικών και τεκμαρτών δαπανών είναι μέχρι 20% των τεκμαρτών δαπανών Τι γίνεται σε περίπτωση ζημιάς από Ελεύθερο Επάγγελμα Το ποσό της ζημιάς που πραγματοποιείται από την άσκηση του ελεύθερου επαγγέλματος, όταν αυτή αναγνωρίζεται φορολογικά (δηλαδή όταν δεν εφαρμόζεται ο ειδικός τρόπος), επιτρέπεται να συμψηφίζεται με τα τυχόν κέρδη που έχει ο επαγγελματίας από άλλες πηγές. Η ζημιά όμως που απομένει μετά το συμψηφισμό αυτό δεν μεταφέρεται για συμψηφισμό στα επόμενα έτη. Ενώ στις εμπορικές, γεωργικές, βιομηχανικές, βιοτεχνικές, μεταλλευτικές και ξενοδοχειακές επιχειρήσεις (με γ κατηγορίας βιβλία), η ζημιά που προκύπτει σε μια χρήση κατά το μέρος που δεν μπορεί να συμψηφιστεί με κέρδη της χρήσης αυτής, μεταφέρεται για συμψηφισμό στις επόμενες πέντε χρήσεις. Για τα ελευθέρια επαγγέλματα που υπάγονται στον ειδικό τρόπο προσδιορισμού των κερδών, δεν αναγνωρίζονται ζημιές, διότι όταν προκύπτουν ζημιές με βάση το λογιστικό τρόπο, τότε αυτές αντικαθίστανται με κέρδη που προκύπτουν βάση του εξωλογιστικού τρόπου ή βάση των σταθερών δαπανών. 30

35 Υποβολή ατομικής δήλωσης από Ελεύθερους Επαγγελματίες α) Μέχρι 1 Μαρτίου, όταν ο ελεύθερος επαγγελματίας τηρεί βιβλία Β κατηγορίας. β) Μέχρι 16 Απριλίου, όταν ο ελεύθερος επαγγελματίας τηρεί βιβλία Γ κατηγορίας. Η υποβολή της δήλωσης πραγματοποιείται ανάλογα με το τελευταίο ψηφίο του Α.Φ.Μ Τεκμαρτός προσδιορισμός των κερδών Σε περίπτωση που ο υπόχρεος δεν τηρεί τα βιβλία και στοιχεία που ορίζονται από τον Κ.Β.Σ. ή αυτά που τηρεί είναι ανεπαρκή ή ανακριβή, τότε το ακαθάριστο και καθαρό εισόδημα προσδιορίζονται τεκμαρτώς. Ο ελεύθερος επαγγελματίας δηλώνει κανονικά στην ετήσια δήλωσή του ως εισόδημα Ζ πηγής, αυτό που προκύπτει από τα τηρούμενα βιβλία και στοιχεία του. Αν όμως κατά τον φορολογικό έλεγχο που θα ακολουθήσει προκύψει ότι δηλώθηκε μικρότερο εισόδημα από εκείνο που έπρεπε να δηλωθεί, τότε αυτό προσδιορίζεται τεκμαρτώς. Δηλαδή, γίνεται αναμόρφωση των ακαθάριστων εσόδων και στη συνέχεια πολλαπλασιάζονται αυτά με το συντελεστή καθαρών αμοιβών που αρμόζει στο κάθε ελεύθερο επάγγελμα, προσαυξημένο φυσικά και με το ανάλογο ποσοστό που αναφέρεται παρακάτω. Ως ακαθάριστα έσοδα λοιπόν, λαμβάνονται υπόψη οι αμοιβές που πράγματι εισπράχθηκαν. Για τον τεκμαρτό προσδιορισμό των ακαθάριστων εσόδων λαμβάνονται υπόψη ο χρόνος και ο τρόπος άσκησης του επαγγέλματος, ο τόπος που ασκείται αυτό, η ειδικότητα, ο επιστημονικός τίτλος, ο κύκλος των εργασιών, το ύψος της αμοιβής που εισπράττεται κατά περίπτωση, το προσωπικό το οποίο απασχολείται, τα μέσα που διαθέτονται, η πελατεία, το ύψος των επαγγελματικών δαπανών κλπ. Στη συνέχεια οι ακαθάριστες αμοιβές πολλαπλασιάζονται με τους αντίστοιχους συντελεστές καθαρού κέρδους και έτσι προσδιορίζονται τα καθαρά κέρδη. 31

36 Στις καθαρές αμοιβές που προσδιορίζονται με τον τεκμαρτό τρόπο προστίθενται και τα εξής ποσά εσόδων: Οι τόκοι από συναλλακτικές πράξεις (εκτός αυτών που προέρχονται από εμπορικές συναλλαγές) Η αυτόματη υπερτίμηση κεφαλαίου του ελεύθερου επαγγελματία Τα ποσά που έχουν εισπραχθεί από επισφαλείς απαιτήσεις που έχουν αποσβεστεί, εφόσον οι αντίστοιχες αποσβέσεις είχαν αναγνωριστεί φορολογικά προς έκπτωση από τα ακαθάριστα έσοδα της αντίστοιχης χρήσης Τα ποσά που έχουν εισπραχθεί από τον ελεύθερο επαγγελματία για φόρους, τέλη και εισφορές που είχαν καταβληθεί στο Δημόσιο χωρίς να οφείλονται, εφόσον είχαν γίνει δεκτά από τον προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. κατά τον προσδιορισμό του φορολογούμενου εισοδήματος. Σε περίπτωση που ο ελεύθερος επαγγελματίας δεν τηρεί βιβλία και στοιχεία ή αυτά που τηρεί είναι ανακριβή, τότε ο συντελεστής καθαρών κερδών που εφαρμόζεται, προσαυξάνεται κατά 40%. Σε περίπτωση διοικητικής επίλυσης της διαφοράς, η προσαύξηση μειώνεται στο μισό. Δεν προσαυξάνεται ο συντελεστής στις περιπτώσεις που τα βιβλία και στοιχεία είναι ανεπαρκή και όχι ανακριβή και στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει υποχρέωση τήρησης βιβλίων και στοιχείων. Αν αποδειχθεί ότι από γεγονότα ανωτέρας βίας οι πραγματικές καθαρές αμοιβές είναι κατώτερες από αυτές που προσδιορίζονται, τότε οι αμοιβές αυτές μπορεί να καθορίζονται με τη χρήση μικρότερου συντελεστή, όχι όμως κατώτερου του μηδέν. 32

37 Μοναδικοί Συντελεστές Καθαρών Αμοιβών Ελεύθερων Επαγγελμάτων Σε όσα επαγγέλματα δεν προβλέπεται Μοναδικός Συντελεστής Καθαρού Κέρδους, ως τέτοιος θα λαμβάνεται ο μέσος όρος των συντελεστών αυτών για ελεύθερα επαγγέλματα που είναι 47,75% και προσαυξημένος κατά 40% γίνεται 66,85%. 33

38 Eιδικός προσδιορισμός των κερδών α) Πολλαπλασιάζονται οι ακαθάριστες αμοιβές από την άσκηση του ελεύθερου επαγγέλματος με τους μοναδικούς συντελεστές καθαρού κέρδους και έτσι προσδιορίζεται το καθαρό κέρδος εξωλογιστικά. β) Προσδιορίζεται το καθαρό εισόδημα λογιστικώς, με βάση τα δεδομένα του βιβλίου εσόδων εξόδων ή των βιβλίων γ κατηγορίας όταν αυτά τηρούνται προαιρετικά. Στη συνέχεια συγκρίνονται τα δύο πιο πάνω ποσά και όποιο είναι μεγαλύτερο, αυτό θεωρείται και ως καθαρό εισόδημα για το συγκεκριμένο ελεύθερο επάγγελμα Παρακράτηση φόρου από αμοιβές Ελεύθερων Επαγγελμάτων Το εισόδημα από αμοιβές ελεύθερων επαγγελμάτων υπόκειται σε παρακράτηση φόρου με συντελεστή 20% στο ακαθάριστο ποσό αυτών. Ο φόρος παρακρατείται από τις Δημόσιες Υπηρεσίες, Τράπεζες και Πιστωτικά Ιδρύματα κλπ. καθώς και από επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες που τηρούν βιβλία β ή γ κατηγορίας του Κ.Β.Σ. κατά την καταβολή των αμοιβών. Όσοι έχουν υποχρέωση να παρακρατήσουν φόρο και δεν παρακρατούν ή δεν τον αποδίδουν, τότε υπόκεινται σε πρόσθετο φόρο 2,5% για κάθε μήνα καθυστέρησης χωρίς να επιτρέπεται η επίρριψη με οποιοδήποτε τρόπο της προσαύξησης αυτής του 2,5% στον φορολογούμενο ο οποίος βαρύνεται με τον παρακρατηθέντα φόρο. Εξαιρούνται από την παρακράτηση οι προμήθειες που καταβάλλονται από ασφαλιστικές εταιρίες στους νόμιμους αντιπροσώπους. Οι επιχειρήσεις που τηρούν βιβλία β ή γ κατηγορίας στις περιπτώσεις που δέχονται υπηρεσίες από ελεύθερους επαγγελματίες, παίρνουν από αυτούς θεωρημένες αποδείξεις παροχής υπηρεσιών. Οι επιχειρήσεις κάνουν κρατήσεις με ποσοστό 20% επί της αμοιβής των ελεύθερων επαγγελματιών. Το ποσό αυτό αποδίδεται στο Δημόσιο Ταμείο μετά τη λήξη κάθε διμήνου και μέσα στο χρονικό διάστημα από 1/3 20/3 για το α δίμηνο, από 1/5 20/5 για το β δίμηνο κ.ο.κ. 34

39 1.6 ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΠΟ ΜΙΣΘΩΤΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες είναι το εισόδημα που προκύπτει από μισθούς, επιχορηγήσεις, επιδόματα, συντάξεις και γενικά κάθε παροχή που χορηγείται περιοδικά με οποιαδήποτε μορφή (είτε σε χρήμα είτε σε είδος). Επίσης, θεωρείται και το εισόδημα που αποκτούν οι δικηγόροι ως πάγια αντιμισθία για την παροχή νομικών υπηρεσιών, καθώς και το εισόδημα που αποκτούν οι ξεναγοί. Οι δαπάνες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, όσες αφαιρούνται από το συνολικό εισόδημα του φορολογούμενου και η έκπτωση που κερδίζουν εξαρτάται από τον συντελεστή με τον οποίο φορολογείται το εισόδημα του και σε αυτές που αφαιρούνται από το φόρο. Η διαφορά είναι ότι για τις πρώτες τα μεγάλα εισοδήματα (που φορολογούνται με υψηλούς συντελεστές) ωφελούνται περισσότερο ενώ για τις δεύτερες η έκπτωση στον φόρο είναι ίδια και σταθερή για όλους Δαπάνες που αφαιρούνται από το Εισόδημα Τα Φυσικά Πρόσωπα, είτε είναι επιτηδευματίες, είτε είναι μισθωτοί και συνταξιούχοι, έχουν το δικαίωμα να μειώσουν το φόρο που τους αναλογεί, ανάλογα με τα εισοδήματά τους, καταχωρώντας κάποιες δαπάνες. Υπάρχουν δαπάνες που μειώνουν το φορολογητέο εισόδημα και άλλες που μειώνουν το φόρο. Οι δαπάνες με δικαιολογητικά που αφαιρούνται από το εισόδημα είναι: 1. Οι υποχρεωτικές εισφορές σε ταμεία ασφάλισης (Ο.Α.Ε.Ε κλπ) αφαιρούνται από το εισόδημα στο 100% της δαπάνης για το πρόσωπο που αφορά η δαπάνη (Άρθρο 8 1β ΚΦΕ). 2. Οι τόκοι δανείων για δάνεια που συνάφθηκαν μέχρι 31/12/1999 για απόκτηση πρώτης κατοικίας αφαιρούνται από το εισόδημα στο 100% της δαπάνης για το πρόσωπο που αφορά η δαπάνη (Άρθρο 8 1ε ΚΦΕ). 3. Τόκοι δανείων για δάνεια που συνάφθηκαν από 1/1/2000 μέχρι 31/12/2002 για απόκτηση πρώτης κατοικίας αφαιρούνται από το εισόδημα στο 100% της δαπάνης για κατοικία μέχρι 120 τ.μ. και αναλογικά για κατοικία πάνω από 120 τ.μ. για το πρόσωπο που αφορά η δαπάνη (Άρθρο 8 1ε ΚΦΕ). 4. Δαπάνες που καταβλήθηκαν μέσα στο 2007 για: α. Αγορά μετοχικών και μεικτών αμοιβαίων κεφαλαίων εσωτερικού. β. Αγορά μετοχικών και μεικτών αμοιβαίων κεφαλαίων εσωτερικού που είναι συνδεδεμένα με ασφαλιστήρια συμβόλαια ζωής, εφόσον αυτά: 35

40 Δεν μεταβιβάσθηκαν για τρία έτη, δηλαδή μέχρι Δεν προέρχονται από ρευστοποιήσεις ήδη υπαρχόντων μετοχικών και μεικτών αμοιβαίων κεφαλαίων, αλλά από νέα κεφάλαια. Σε περίπτωση συνδικαιούχων επιμερίζεται το ποσό της έκπτωσης ανάλογα με τον αριθμό τους. Οι παραπάνω δαπάνες αφαιρούνται από το εισόδημα στο 20% της συνολικής δαπάνης και μέχρι ευρώ (δηλαδή για δαπάνη για κάθε σύζυγο) για το πρόσωπο που αφορά η δαπάνη (Άρθρο 8 1στ ΚΦΕ). 5. Δαπάνες ιατρικής περίθαλψης των φορολογουμένων και των λοιπών προσώπων που τον βαρύνουν. Οι δαπάνες αυτές αφαιρούνται από το εισόδημα στο 100% της δαπάνης (Άρθρο 8 1θ ΚΦΕ) και αφορά το εισόδημα: α) Του προσώπου που αφορά η δαπάνη. β) Αν ο ένας από τους συζύγους δεν έχει φορολογούμενο εισόδημα ή αυτό είναι κατώτερο από τα ποσά των δαπανών ιατρικής περίθαλψης που αφορούν αυτόν και τα πρόσωπο που τον βαρύνουν, ολόκληρο το ποσό των δαπανών ή η διαφορά προστίθεται στις δαπάνες του άλλου συζύγου. γ) Όταν το σύνολο των δαπανών του ενός συζύγου είναι ανώτερο από το φορολογούμενο εισόδημά του, τότε η διαφορά που προκύπτει και μέχρι το άθροισμα των δαπανών ιατρικής περίθαλψης και της δαπάνης χωρίς δικαιολογητικά, λόγω αναπηρίας (παρ 2 αρθ 8 ΚΦΕ) προστίθεται στις δαπάνες του άλλου συζύγου. δ) Μεταφορά δαπάνης ιατρικής περίθαλψης, όταν υποβάλλονται χωριστές δηλώσεις λόγω θανάτου και ο ένας από τους συζύγους δεν έχει εισόδημα ή είναι κατώτερο από το άθροισμα όλων των δαπανών του πίνακα αυτού. Ως τέτοια έξοδα θεωρούνται οι αμοιβές που καταβάλλονται σε ιατρούς, όλων των ειδικοτήτων για ιατρικές επισκέψεις και εξετάσεις, καθώς και οι αμοιβές που καταβάλλονται σε οδοντιάτρους, για οδοντοθεραπεία, οδοντοπροσθετική και γναθοχειρουργική. Στις δαπάνες αυτές περιλαμβάνονται και οι δαπάνες για έξοδα ιατρικής περίθαλψης των προσώπων τα οποία συνοικούν με τον φορολογούμενο και παρουσιάζουν αναπηρία εξήντα επτά τοις εκατό (67%) και πάνω από νοητική καθυστέρηση, φυσική αναπηρία ή ψυχική πάθηση με βάση τη γνωμάτευση της οικείας πρωτοβάθμιας υγειονομικής επιτροπής, που εδρεύει σε κάθε νομό ή είναι τυφλοί που είναι γραμμένοι στο γενικό μητρώο τυφλών, που τηρείται στην οικεία νομαρχία και έχουν αποκτήσει ετήσιο εισόδημα πάνω από έξι χιλιάδες(6.000) ευρώ. 36

41 Στην περίπτωση αυτή εκπίπτει το ποσό των εξόδων ιατρικής περίθαλψης που υπερβαίνει το συνολικό ετήσιο καθαρό πραγματικό, φορολογούμενο με τις γενικές διατάξεις ή με ειδικό τρόπο ή απαλλασσόμενο ή τεκμαρτό εισόδημα των προσώπων αυτών. Επίσης, περιλαμβάνονται οι δαπάνες για έξοδα ιατρικής περίθαλψης των τέκνων που ορίζονται στο άρθρο 7, στην περίπτωση που καταβάλλονται από γονέα που δεν συνοικεί μαζί τους, λόγω διάζευξης με τον άλλο γονέα Δαπάνες χωρίς δικαιολογητικά που αφαιρούνται από το εισόδημα λόγω αναπηρίας Εκτός από τις δαπάνες με δικαιολογητικά υπάρχουν και άλλες δαπάνες που αφαιρούνται από το συνολικό καθαρό εισόδημα για φορολογούμενους με αναπηρία. Οι δαπάνες αυτές δεν γράφονται στον πίνακα 7 αλλά στον πίνακα 3 της δήλωσης "Αφαίρεση ποσού λόγω αναπηρίας κ.λπ.". Στον πίνακα αυτόν γράφουμε τον αριθμό των προσώπων που έχουν αναπηρία κ.λπ. και δικαιούνται την έκπτωση. Το συνολικό ποσό που αφαιρείται από το εισόδημα είναι ευρώ για κάθε πρόσωπο που έχει αναπηρία. Αφορά τον ίδιο το φορολογούμενο, τη σύζυγό του και καθένα από τα πρόσωπα που συνοικούν με αυτόν και τον βαρύνουν εφόσον: 1. Παρουσιάζουν αναπηρία 67% και πάνω από νοητική καθυστέρηση, φυσική αναπηρία ή ψυχική πάθηση. Δεν λαμβάνεται υπόψη επαγγελματική ή ασφαλιστική αναπηρία. 2. Είναι τυφλοί γραμμένοι στο γενικό μητρώο τυφλών της οικείας Νομαρχίας. 3. Είναι νεφροπαθείς και κάνουν αιμοκάθαρση, έχουν κάνει μεταμόσχευση νεφρού, πάσχουν από αναιμία και κάνουν μεταγγίσεις αίματος. 4. Είναι ανάπηροι αξιωματικοί ή οπλίτες, είναι θύματα πολέμου, συνταξιοδοτούνται από το Δημόσιο ως ανάπηροι ή θύματα εθνικής αντίστασης ή εμφυλίου πολέμου. Οι παραπάνω δαπάνες αφαιρούνται από το εισόδημα του προσώπου που αφορά η δαπάνη. Όταν ο ένας από τους συζύγους δεν έχει φορολογούμενο εισόδημα ή αυτό είναι μικρότερο από το ποσό των ευρώ για κάθε πρόσωπο που έχει αναπηρία, κλπ ολόκληρο το ποσό ή η διαφορά προστίθεται στις δαπάνες του άλλου συζύγου. 37

42 1.6.3 Δαπάνες που αφαιρούνται από το φόρο Στις φορολογικές δηλώσεις των φυσικών προσώπων, επιτηδευματιών ή μη, αφαιρούνται ορισμένες δαπάνες από το φόρο. Αναλυτικότερα, οι δαπάνες αυτές, ανάλογα με το πρόσωπο που η δαπάνη βαρύνει έχουν ως εξής : Α. Από το εισόδημα του προσώπου που αφορά η δαπάνη: 1) Τόκοι δανείων για δάνεια που συνάφθηκαν από 1/1/2003 και μετά για απόκτηση πρώτης κατοικίας (κωδικοί ). Το ποσό που αφαιρείται είναι ίσο με το 20% της δαπάνης για κατοικία μέχρι 120 τ.μ. και δάνειο μέχρι ευρώ και αναλογικά για κατοικία πάνω από 120 τ.μ. και δάνειο πάνω από ευρώ. 2) Διατροφή που επιδικάσθηκε ή συμφωνήθηκε με συμβολαιογραφική πράξη και καταβάλλεται από τον ένα σύζυγο στον άλλο (κωδικοί ) Το ποσό που αφαιρείται είναι ίσο με το 20% της δαπάνης και μέχρι ευρώ μείωση. 3) Δωρεές χρηματικών ποσών στο Δημόσιο, ΟΤΑ, το Εθνικό Ταμείο Κοινωνικής Συνοχής, τους Ιερούς Ναούς, τις Ιερές Μονές του Αγίου Όρους, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, τα Πατριαρχεία Αλεξανδρείας και Ιεροσολύμων, την Ιερά Μονή Σινά, την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας, τα ημεδαπά ΑΕΙ, τα κρατικά και δημοτικά νοσηλευτικά ιδρύματα και νοσοκομεία ΝΠΙΔ που επιχορηγούνται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό και το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων (κωδικοί ) 4) Δωρεές ιατρικών μηχανημάτων και ασθενοφόρων (κωδικοί ) 5) Δωρεές χρηματικών ποσών στα κοινωφελή ιδρύματα, σωματεία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που παρέχουν υπηρεσίες εκπαίδευσης, τα ημεδαπά ΝΠΙΔ που επιδιώκουν κοινωφελείς σκοπούς, τους ερευνητικούς και τεχνολογικούς φορείς (Ν.1514/85) και τα ερευνητικά κέντρα (ημεδαπά) ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (κωδικοί ) 6) Χορηγίες προς ημεδαπά ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που επιδιώκουν πολιτιστικούς σκοπούς (κωδικοί ) 7) Δωρεές χρηματικών ποσών υπέρ αντίστοιχων κρατικών φορέων και νομικών προσώπων σε άλλα Κράτη Μέλη της ΕΕ και σε χώρες ΕΟΧ/ΕΖΕΣ (κωδικοί και ) Για τις περιπτώσεις 3, 4, 5, 6 και 7 το ποσό που αφαιρείται είναι ίσο με: α) Το 20% της συνολικής δαπάνης δωρεών και χορηγιών για κάθε σύζυγο με περιορισμό της δαπάνης στο 10% του συνολικού εισοδήματος που φορολογείται με 38

43 τις γενικές διατάξεις ή του εισοδήματος που προκύπτει κατ εφαρμογή της παρ. 1 του άρθρου 19 του ΚΦΕ (αντικειμενικές δαπάνες) β) Η μείωση ενεργείται εφόσον τα ποσά δωρεών και χορηγιών υπερβαίνουν τα 100 ευρώ 8) Δωρεές χρηματικών ποσών στο «Λογαριασμό Αλληλεγγύης για την απόσβεση του Δημόσιου Χρέους» ΚΑ (κωδικοί ) Αφαιρείται το 20% της συνολικής δαπάνης ή το 20% του ποσού της δωρεάς εκπίπτει από τα ακαθάριστα έσοδα των επιχειρήσεων 9) Δαπάνες σε δικηγόρους για παροχή νομικών υπηρεσιών στον ίδιο ή στα πρόσωπα που των βαρύνουν. Εξαιρούνται αμοιβές για παράσταση σύνταξης συμβολαιογραφικών πράξεων και για δίκες μισθωτικών διαφορών ή διαφορών μεταξύ ιδιοκτητών και διαχειριστών ιδιοκτησίας κατ ορόφους (κωδικοί ) Από αυτές τις δαπάνες αφαιρείται: α) Το 20% της δαπάνης. β) Σε περίπτωση που το εισόδημα προκύπτει βάσει των αντικειμενικών δαπανών και των δαπανών απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, κατ εφαρμογή της παρ. 1 του άρθρου 19 του ΚΦΕ, το συνολικό ποσό αμοιβών επί του οποίου υπολογίζεται η μείωση δεν μπορεί να υπερβεί το 10% του εισοδήματος αυτού. 10) Δαπάνη ενεργειακής αναβάθμισης ακινήτων για: (κωδικοί ) α) Αντικατάσταση του λέβητα πετρελαίου με εγκατάσταση τηλεθέρμανσης, ή νέα εγκατάσταση τηλεθέρμανσης ή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας β) Εργασίες αντιστάθμισης στον καυστήρα σε συνδυασμό με αυτονομία θέρμανσης και μόνωση σωληνώσεων. γ) Αλλαγή κεντρικής εγκατάστασης κλιματισμού από χρήση πετρελαίου σε φυσικό αέριο ή νέα εγκατάσταση φυσικού αερίου. δ) Αγορά ηλιακών συλλεκτών για εγκατάσταση κεντρικού κλιματισμού με χρήση ηλιακής ενέργειας. 39

44 ε) Αγορά και εγκατάσταση αποκεντρωμένων συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας βασισμένων σε Ανανεώσιμες Πηγές (φωτοβολταϊκά, μικρές ανεμογεννήτριες) και συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και ψύξης-θέρμανσης με χρήση φυσικού αερίου ή ανανεώσιμων πηγών. στ) Θερμομόνωση σε υφιστάμενα κτήρια, με τοποθέτηση θερμομονωτικών υαλοπινάκων, κουφωμάτων, τοποθέτησης θερμομόνωσης στην οροφή (δώμα ή στέγη). ζ) Δαπάνη ενεργειακής επιθεώρησης Αφαιρείται το 10% της δαπάνης. Το ποσό της δαπάνης επί της οποίας υπολογίζεται η μείωση 10%, δεν μπορεί να υπερβεί το ποσό των ευρώ. Β. Από το εισόδημα του προσώπου που αφορά η δαπάνη, όταν δεν προκύπτει για το φορολογούμενο ποσό φόρου ή αυτός είναι μικρότερος από τη μείωση, ολόκληρο το ποσό ή η διαφορά μειώνει το φόρο του άλλου συζύγου: 1) Έξοδα νοσοκομειακής περίθαλψης του φορολογούμενου και των λοιπών προσώπων που τον βαρύνουν, καθώς και της διαφοράς της δαπάνης για έξοδα νοσοκομειακής περίθαλψης αναπήρων μελών που συνοικούν με το φορολογούμενο με εισόδημα πάνω από ευρώ ( με διαχωρισμό του ποσού στους κωδικούς αν καταβλήθηκαν στο εξωτερικό) Το ποσό που αφαιρείται είναι ίσο με το 20% του ετήσιου ποσού των εξόδων νοσοκομειακής περίθαλψης. Το ποσό της μείωσης δεν μπορεί να υπερβεί τις έξι χιλιάδες (6.000) ευρώ. Ενδεικτικά ως έξοδα νοσοκομειακής περίθαλψης θεωρούνται: τα έξοδα νοσηλείας που καταβάλλονται σε νοσηλευτικά ιδρύματα ή ιδιωτικές κλινικές, στα οποία περιλαμβάνονται και τα έξοδα για φαρμακευτική περίθαλψη μέσα σε αυτά, καθώς και οι δαπάνες που καταβάλλονται για διαρκή κάλυψη ιατρικών αναγκών, οι αμοιβές που καταβάλλονται σε νοσοκόμο για την παροχή υπηρεσιών σε ασθενή κατά τη νοσηλεία του σε νοσοκομείο ή κλινική ή στο σπίτι, η δαπάνη για την αντικατάσταση μελών του σώματος με τεχνητά μέλη, καθώς και η δαπάνη για την αγορά ή τοποθέτηση στο σώμα του ασθενούς οργάνων, τα οποία είναι αναγκαία για τη φυσιολογική λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού, κλπ Ποσό ίσο με το πενήντα τοις εκατό (50%) της δαπάνης που καταβάλλεται σε επιχειρήσεις περίθαλψης ηλικιωμένων, οι οποίες λειτουργούν νόμιμα) 40

45 2) Για το φορολογούμενο που αποκτά εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες, εφόσον εργάζεται ή κατοικεί για εννέα τουλάχιστον μήνες στο έτος που απέκτησε το εισόδημα, σε παραμεθόρια περιοχή (κωδικοί ) Μείωση φόρου 60 ευρώ για κάθε τέκνο που τον βαρύνει. Γ. Όταν το εισόδημα μερίζεται μεταξύ των συζύγων ανάλογα με το ύψος του φορολογητέου εισοδήματος του καθενός που δηλώθηκε με την αρχική δήλωση και όταν δεν προκύπτει για το φορολογούμενο ποσό φόρου ή αυτός είναι μικρότερος από τη μείωση, ολόκληρο το ποσό ή η διαφορά μειώνει το φόρο του άλλου συζύγου: 1) Ενοίκιο κύριας κατοικίας (κωδικοί ) 2) Ενοίκιο παιδιών που σπουδάζουν (κωδικοί 817, 819, 821, 823) 3) Δίδακτρα για φροντιστήρια, ιδιαίτερα μαθήματα κλπ (κωδικοί και ) Το ποσό που αφαιρείται είναι ίσο με το 20% της δαπάνης ποσού μέχρι ευρώ και μέχρι 240 ευρώ ποσό μείωσης από το φόρο. Υπολογισμός μείωσης διακεκριμένα για το φορολογούμενο και κάθε τέκνο που το βαρύνει. Δ. Όταν το εισόδημα μερίζεται μεταξύ των συζύγων ανάλογα με το ύψος του φορολογητέου εισοδήματος του καθενός που δηλώθηκε με την αρχική δήλωση: Ασφάλιστρα ζωής, θανάτου, ατυχημάτων ασθενείας του συζύγου, της συζύγου, των τέκνων που τους βαρύνουν (κωδικοί ). Αφαιρείται το 20% της δαπάνης του ποσού. Το ποσό επί του οποίου υπολογίζεται η μείωση ανέρχεται μέχρι ευρώ για άγαμο και μέχρι ευρώ για οικογένεια Ακαθάριστο και καθαρό εισόδημα από Μισθωτές Υπηρεσίες Τα παραπάνω ποσά αποτελούν το ακαθάριστο εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες. Αν από το εισόδημα αυτό αφαιρεθούν οι κρατήσεις του Ι.Κ.Α. και των Επικουρικών Ταμείων, το χαρτόσημο και η εισφορά Ο.Γ.Α. και τυχόν άλλο δικαίωμα υπέρ του Δημοσίου ή οποιουδήποτε τρίτου, το υπόλοιπο αποτελεί το καθαρό εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες. 41

46 ΦΟΡΟΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΤΟΥΡΚΙΑ Πρόλογος Σύστημα άμεσης φορολογίας αποτελείται από δύο κύριους φόρους στη Τουρκία: Φόρος εισοδήματος και φόρος εταιρειών. Ένα άτομο υπόκειται σε φόρο εισοδήματος για τα εισοδήματα και τα κέρδη του, σε αντίθεση με μια εταιρεία που υπόκειται σε φόρο για τα εισοδήματα και τα κέρδη της. Οι κανόνες φορολόγησης των ατομικών εισοδημάτων και των κερδών προβλέπονται στη νομοθεσία φόρου εισοδήματος του Ομοίως, οι κανόνες σχετικά με τη φορολόγηση των εταιρειών που περιλαμβάνονται στον νόμο περί φόρου εταιρειών του Παρά το γεγονός ότι κάθε ένα διέπεται από διαφορετική νομοθεσία, πολλοί από τους κανόνες και τις διατάξεις του νόμου περί ατομικού φόρου εισοδήματος ισχύουν επίσης και για τις εταιρείες, ειδικά, όσον αφορά τα στοιχεία των εσόδων και τον προσδιορισμό του καθαρού εισοδήματος. ΦΟΡΟΛΟΓΗΤΕΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ Ο φόρος εισοδήματος επιβάλλεται επί του εισοδήματος των φυσικών προσώπων. Ο όρος σημαίνει ότι τα άτομα είναι τα φυσικά πρόσωπα. Για την εφαρμογή του φόρου εισοδήματος, οι συνεταιρισμοί δεν θεωρούνται ξεχωριστές οντότητες και κάθε εταίρος φορολογείται ξεχωριστά για το μερίδιο των κερδών του. Εισόδημα ενός ατόμου μπορεί να αποτελείται από ένα ή περισσότερα στοιχεία του εισοδήματος που αναφέρονται παρακάτω: - Κέρδη επιχειρήσεων, - Κέρδη από γεωργία, - Μισθοί και ημερομίσθια, - Έσοδα από ελεύθερα επαγγέλματα, - Έσοδα από ακίνητη περιουσία (εισόδημα από ενοίκια) - Έσοδα από κινητή περιουσία (εισόδημα από επενδύσεις κεφαλαίων) - Λοιπά έσοδα και κέρδη, χωρίς να εξεταστεί η πηγή του εισοδήματος 42

47 ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ Η κατοικία είναι το κριτήριο που χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της φορολογικής υποχρέωσης για τους ιδιώτες. Το κριτήριο αυτό προϋποθέτει ότι ένα άτομο που έχει τον τόπο κατοικίας του στην Τουρκία υποχρεούται να καταβάλει φόρο για το παγκόσμιο του εισόδημα. Κάθε πρόσωπο το οποίο παραμένει στην Τουρκία περισσότερο από έξι μήνες σε ένα ημερολογιακό έτος, θεωρείται ως κάτοικος της Τουρκίας. Ωστόσο, οι αλλοδαποί που διαμένουν στην Τουρκία για έξι μήνες ή περισσότερο για μια συγκεκριμένη εργασία ή επιχείρηση ή συγκεκριμένους σκοπούς που καθορίζονται στην νομοθεσία φόρου εισοδήματος δεν αντιμετωπίζονται ως κάτοικοι και ως εκ τούτου, απεριόριστη φορολογική υποχρέωση δεν ισχύει για αυτούς. Εκτός από την κατοικία σαν κριτήριο, μέσα σε ένα περιορισμένο πεδίο εφαρμογής, το κριτήριο της ιθαγένειας εφαρμόζεται επίσης ανεξάρτητα από το τόπο διαμονής τους, οι Τούρκοι πολίτες που ζουν στο εξωτερικό και εργάζονται για την κυβέρνηση ή κυβερνητικό όργανο ή μια εταιρεία της οποίας η έδρα είναι στην Τουρκία, θεωρούνται ως απεριόριστης ευθύνης φορολογούμενοι. Ως εκ τούτου, υπόκεινται στον φόρο εισοδήματος για το παγκόσμιο τους εισόδημα. Οι αλλοδαποί υποχρεούνται να καταβάλουν φόρο επί των εισοδημάτων τους που προέρχεται από τις πηγές στην Τουρκία. Για φορολογικούς σκοπούς, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να καθοριστεί σε ποιες περιπτώσεις το εισόδημα θεωρείται ότι προέρχεται από την Τουρκία. Οι διατάξεις του άρθρου 7 του νόμου περί φορολογίας του εισοδήματος ασχολούνται με αυτό το θέμα. Στις ακόλουθες περιπτώσεις, το εισόδημα θεωρείται ότι προέρχεται στην Τουρκία. Κέρδη επιχειρήσεων: Το άτομο πρέπει να έχει μια μόνιμη εγκατάσταση ή μόνιμος αντιπρόσωπος στην Τουρκία και τα έσοδα πρέπει να προκύπτουν από επιχείρηση που πραγματοποιήθηκε στην παρούσα μόνιμη εγκατάσταση ή μέσω των εν λόγω εκπροσώπων. Κέρδη από γεωργία: Οι γεωργικές δραστηριότητες δημιουργίας εισοδήματος πρέπει να λάβει χώρα στην Τουρκία. Μισθοί και ημερομίσθια: - Υπηρεσίες πρέπει να παρέχονται ή να καταλογιστούν στην Τουρκία. - Τέλη, κονδύλια, τα μερίσματα και τα παρόμοια που καταβάλλονται στους προέδρους, τους διευθυντές, τους ελεγκτές και εκκαθαριστές της εγκατάστασης που βρίσκεται στην Τουρκία θα πρέπει να καταλογιστούν στην Τουρκία. 43

48 Έσοδα από ελεύθερα επαγγέλματα: Το επάγγελμα πρέπει να εκτελείται ή να καταλογιστεί στην Τουρκία. Εισόδημα από ακίνητη ιδιοκτησία: - Ακίνητη πρέπει να είναι στην Τουρκία - Δικαιώματα που θεωρούνται ως ακίνητη πρέπει να χρησιμοποιούνται ή να καταλογιστούν στην Τουρκία. Τα έσοδα από τις επενδύσεις κεφαλαίου: Οι επενδύσεις του κεφαλαίου πρέπει να είναι στην Τουρκία. Λοιπά έσοδα και κέρδη: Οι δραστηριότητες ή συναλλαγές για την παραγωγή άλλων εσόδων, καθορίζονται στο νόμο περί φορολογίας εισοδήματος, θα πρέπει να εκτελούνται ή να καταλογιστούν στην Τουρκία. Η φορολογική υποχρέωση αλλοδαπών κατοίκων δηλαδή η πληρωμή πρέπει να γίνει στην Τουρκία, ή αν η πληρωμή γίνεται στο εξωτερικό, πρέπει να καταγράφονται στα λογιστικά βιβλία στην Τουρκία. 44

49 2.1 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΑΘΑΡΩΝ ΕΣΟΔΩΝ EΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΚΕΡΔΟΣ Επιχειρησιακό κέρδος ορίζεται ως το κέρδος που προκύπτει από τις εμπορικές ή βιομηχανικές δραστηριότητες. Παρά το γεγονός ότι ο ορισμός αυτός είναι πολύ περιεκτικός και περιλαμβάνει όλους τους τύπους των εμπορικών και βιομηχανικών δραστηριοτήτων, ο φορολογικός νόμος εξαιρεί ορισμένες δραστηριότητες από το περιεχόμενο των επιχειρηματικών κερδών. Σε γενικές γραμμές, οι δραστηριότητες που εκτελούνται από εμπόρους και τεχνίτες που δεν διαθέτουν μόνιμες εγκαταστάσεις δεν θεωρούνται ως εμπορικές και βιομηχανικές δραστηριότητες και απαλλάσσονται από τον φόρο εισοδήματος. Επιπλέον, προκειμένου να φορολογηθεί το εισόδημα που προκύπτει από εμπορικές και βιομηχανικές δραστηριότητες πρέπει να υπάρχει συνέχεια στην εκτέλεση των δραστηριοτήτων αυτών. Με άλλα λόγια, παρεπόμενες δραστηριότητες αυτού του είδους αντιμετωπίζονται ως εμπορική ή βιομηχανική δραστηριότητα και ως εκ τούτου, ο νόμος φόρου εισοδήματος ταξινομεί τις δραστηριότητες αυτές ως λοιπά έσοδα και κέρδη. Βασικά, το φορολογητέο εισόδημα μιας επιχείρησης είναι η διαφορά μεταξύ του καθαρού ενεργητικού του στην αρχή και στο τέλος του ημερολογιακού έτους. Δύο μέθοδοι χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό των κερδών των επιχειρήσεων: Εφάπαξ βάση και η πραγματική βάση. Στην πρώτη μέθοδο, ο νόμος περί φόρου εισοδήματος ορίζει τα πιθανά κέρδη των επιχειρήσεων για τους φορολογούμενους που έχουν τα προσόντα για μια τέτοια διαδικασία, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του νόμου. Η βασική ιδέα είναι ότι οι φορολογούμενοι αυτοί ορίζονται από τον νόμο έχουν δυσκολία να κρατήσουν τα λογιστικά βιβλία και να προσδιοριστεί στη συνέχεια του εισοδήματος στην πραγματική βάση. Ως εκ τούτου, οι φόροι εισοδήματος τους αξιολογείται με εκτιμώμενα κέρδη τους που καθορίζονται από το νόμο. Στη δεύτερη μέθοδο τα κέρδη των επιχειρήσεων καθορίζονται με βάση την πραγματική: Οι φορολογούμενοι υποχρεούνται να τηρούν λογιστικά βιβλία για την καταγραφή των πραγματικών εσόδων και εξόδων, τα οποία συμβαίνουν εντός του ημερολογιακού έτους. Σε γενικές γραμμές, οι επιχειρήσεις με συναφή έξοδα καταβεβλημένα ή δεδουλευμένα που σχετίζονται με την επιχείρησή αφαιρούνται από τα έσοδα. Προκειμένου να προσδιοριστεί το καθαρό ποσό των κερδών των επιχειρήσεων σχετικά με την πραγματική βάση, οι ακόλουθες δαπάνες μπορούν να αφαιρεθούν από τα έσοδα: 45

50 - Γενικά έξοδα που πραγματοποιήθηκαν για την απόκτηση και για τη διατήρηση του επιχειρηματικού κέρδους - Τα τρόφιμα και τα έξοδα μεταφοράς που προβλέπονται για τους εργαζόμενους στο χώρο των επιχειρήσεων ή στα παραρτήματά της - Τα έξοδα για την ιατρική περίθαλψη και για τα φάρμακα - Ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά ασφάλιστρα - Τα έξοδα ένδυσης που καταβάλλονται για τους εργαζόμενου - Απώλειες, ζημιές, και αποζημιώσεις που καταβάλλονται με βάση τις γραπτές συμφωνίες, δικαστικές αποφάσεις, ή με τη διάταξη του νόμου - Έξοδα ταξιδίου και διαμονής που αφορούν την επιχείρηση - Τα έξοδα για τα οχήματα τα οποία αποτελούν μέρος της επιχείρησης και που χρησιμοποιούνται στην επιχείρηση - Οι φόροι που αφορούν το κτίριο, την κατανάλωση τα δημοτικά τέλη και επιβαρύνσεις που σχετίζονται με την επιχείρηση - Αποσβέσεις που ορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου φορολογικής δικονομίας - Πληρωμές προς τα συνδικάτα Οι πληρωμές, οι οποίες δεν γίνονται δεκτές ως δαπάνες: Οι εν λόγω πληρωμές που αναφέρονται κατωτέρω δεν θεωρούνται ως εκπιπτόμενες δαπάνες ως προς την εφορία και το υπουργείο οικονομικών το οποίο θεωρείται επιβλέπουσα αρχή, σύμφωνα με την οικονομική πτυχή του αστικού και εμπορικού κώδικα. Τα κεφάλαια που αποσύρονται από την επιχείρηση από τον ιδιοκτήτη ή από τον σύζυγο ή τα παιδιά του, ή λοιπά στοιχεία ενεργητικού σε είδος, που λαμβάνονται από αυτούς. - Μηνιαίους μισθούς, ημερομίσθια, επιδόματα, προμήθειες και αποζημιώσεις που καταβλήθηκαν στον ιδιοκτήτη της επιχείρησης, στη σύζυγό του, ή ανήλικα παιδιά του. 46

51 - Οι τόκοι του κεφαλαίου που επενδύεται από τον ιδιοκτήτη της επιχείρησης. - Τόκοι που βασίζονται στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών του ιδιοκτήτη της επιχείρησης, η σύζυγός του, τα ανήλικα παιδιά του καθώς και τα συμφέροντα επί όλων των υπό μορφή απαιτήσεων. - Όλα τα πρόστιμα καθώς και οι φορολογικές κυρώσεις, οι αποζημιώσεις που απορρέουν από παράνομες ενέργειες. Αποζημιώσεις οι οποίοι προκύπτουν από ποινικές ρήτρες των συμβάσεων δεν θεωρούνται αποζημιώσεις με κατασταλτικό χαρακτήρα. -Οι δαπάνες διαφήμισης για κάθε είδους αλκοόλη και τα αλκοολούχα ποτά, στο καπνό και τα προϊόντα καπνού. 47

52 2.2 ΚΕΡΔΗ ΑΠΟ ΓΕΩΡΓΙΑ Τα έσοδα που προέρχονται από τις γεωργικές δραστηριότητες επίσης υπόκεινται σε φόρο εισοδήματος. Ο όρος γεωργική δραστηριότητα είναι κάθε δραστηριότητα που ασκείται στην ξηρά, τη θάλασσα, τις λίμνες και τα ποτάμια σε μορφές καλλιέργειας, τη φύτευση, την αναπαραγωγή, την αλιεία, το κυνήγι. Για φορολογικούς σκοπούς, τα άτομα που ασχολούνται με τέτοιου είδους δραστηριότητες αναφέρονται ως γεωργοί. Μικροί αγρότες απαλλάσσονται από το φόρο, αν τα ακαθάριστα έσοδα ή η λειτουργική μέγεθος της επιχείρησης εκτροφής ενός αγρότη είναι μικρότερο από το ποσό που ορίζεται από τον νόμο περί φορολογίας εισοδήματος, τότε γίνεται αποδεκτή ως ένας μικρός γεωργός για την εφαρμογή του φόρου εισοδήματος και απαλλάσσεται από το φόρο εισοδήματος. Οι αγρότες που δεν απαλλάσσονται από τον φόρο εμπίπτουν σε δύο κατηγορίες για τον προσδιορισμό του γεωργικού εισοδήματος τους. Το εισόδημα των αγροτών, των οποίων οι ετήσιες εισπράξεις ή οι αποδόσεις είναι μικρότερο από το ποσό που ορίζεται από το συμβούλιο των υπουργών για κάθε έτος, καθορίζεται με βάση κατ 'αποκοπή ποσό. Σε αυτή τη μέθοδο, μόνο τα ακαθάριστα έσοδα των αγροτών υπολογίζονται επί της πραγματικής βάσης. Ενώ οι δαπάνες που καθορίζονται απλώς από την εφαρμογή ενός κατ 'εκτίμηση δαπάνη ποσοστό για τα ακαθάριστα έσοδα. Με την πραγματική βάση, τα έσοδα και τα έξοδα υπολογίζονται σε πραγματικά ποσά τους. Ως εκ τούτου, οι αγρότες πρέπει να τηρούν λογιστικά βιβλία για την καταγραφή εσόδων και εξόδων των δεδουλευμένων κατά το αντίστοιχο έτος. Τα ακαθάριστα έσοδα που προέρχονται από τις γεωργικές δραστηριότητες αποτελείται από τα ακόλουθα στοιχεία: - Έσοδα από την πώληση κάθε είδους παραγόμενου γεωργικού προϊόν, αγοράστηκε ή αποκτήθηκε με άλλους τρόπους, συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων που παρέμειναν από τα προηγούμενα χρόνια - Έσοδα που λαμβάνονται σε αντάλλαγμα της χρήσης των γεωργικών μηχανημάτων και του εξοπλισμού στις γεωργικές εργασίες των άλλων αγροτών - Έσοδα από την πώληση των ειδών που καταχωρήθηκαν στο παρελθόν - Ασφαλιστικές αποζημιώσεις που λαμβάνονται για τα προϊόντα που έχουν φθαρεί πριν ή μετά παραγωγή. - Τα έσοδα που προέρχονται από την πώληση των παγίων περιουσιακών στοιχείων ( εκτός από ακίνητα που χρησιμοποιούνται σε γεωργικές δραστηριότητες) 48

53 Ο νόμος φορολογικής δικονομίας ορίζει τις τιμές που θα ισχύουν για τα ακαθάριστα έσοδα για τον καθορισμό του ποσού των εκτιμώμενων δαπανών με βάση κατ 'αποκοπή. Έτσι, το 80% από τα ακαθάριστα έσοδα είναι αποδεκτή ως το ποσό των δαπανών για τον προσδιορισμό των καθαρών εσόδων που προήλθε από τις πωλήσεις των ζώων, τα προϊόντα των ζώων και των προϊόντων αλιείας και κυνηγιού. Το ποσοστό αυτό έχει καθοριστεί στο 70%, για άλλα γεωργικά προϊόντα. Με την πραγματική βάση, οι ακόλουθες δαπάνες εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα να φθάνουν το φορολογητέο εισόδημα για το έτος. - Δαπάνες που πραγματοποιούνται για την παραγωγή σπόρων, λιπασμάτων, σποριόφυτα, ζωοτροφές και παρόμοια υλικά. - Δαπάνες που πραγματοποιούνται για την αγορά ζώων, τα γεωργικά προϊόντα και τα άλλα υλικά που αποκτώνται με σκοπό τη μεταπώληση. - Μισθοί και ημερομίσθια που καταβάλλονται στους υπαλλήλους. - Τα έξοδα λειτουργίας και συντήρησης γεωργικών μηχανημάτων, εξοπλισμού και οχημάτων. - Αποσβέσεις. - Τα μισθώματα και τα τέλη που καταβάλλονται για τα μηχανήματα και τον εξοπλισμό. - Τόκοι για τα δάνεια που ελήφθησαν και χρησιμοποιήθηκαν για τις επιχειρήσεις. - Γενικές δαπάνες που πραγματοποιούνται για την απόκτηση και οι αποζημιώσεις που καταβάλλονται με βάση τις γραπτές συμφωνίες, δικαστικές αποφάσεις, ή με τη διάταξη του νόμου. -Απώλειες από την πώληση των παγίων περιουσιακών στοιχείων (εκτός από ακίνητα που χρησιμοποιούνται σε γεωργικές δραστηριότητες), τα οποία αποτελούν μέρος της επιχείρησης. -Η πλήρη απόσβεση των εξόδων και το ήμισυ των άλλων εξόδων των οχημάτων τα οποία αποτελούν μέρος της επιχείρησης και χρησιμοποιούνται επίσης για την προσωπικές και οικογενειακές ανάγκες. 49

54 2.3 ΜΙΣΘΟΙ ΚΑΙ ΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΑ Τα έσοδα που προέρχονται από μισθωτές υπηρεσίες υπόκειται στο φόρο εισοδήματος. Τα έσοδα αυτά περιλαμβάνουν το εισόδημα αυτό από όλα τα είδη της απασχόλησης τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα οι μισθοί και τα ημερομίσθια, καθώς και οι συναφείς συμπληρωματικό εισόδημα, όπως επιδόματα, δώρα επετείου, φιλοδωρήματα, προμήθειες, τα ασφάλιστρα, αποζημιώσεις και άλλα μισθολογικά σχετικές αμοιβές περιλαμβανομένων των παροχών σε είδος σε αξία αγοράς. Κατά τον προσδιορισμό του φορολογητέου ποσού των αποδοχών και των μισθών οι ακόλουθες δαπάνες μπορούν να εκπίπτουν από το ακαθάριστο ποσό: - Νομική αφαίρεση που γίνεται σύμφωνα με τις διάφορες νομοθετικές διατάξεις. - Οι πληρωμές που γίνονται για τις συντάξεις. - Οι πληρωμές που γίνονται για διάφορες ασφαλίσεις. - Οι πληρωμές που γίνονται για τη συμμετοχή σε συνδικαλιστική οργάνωση. 50

55 2.4 ΈΣΟΔΑ ΑΠΟ ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ Ο όρος ελεύθερα επαγγέλματα χρησιμοποιείται για κάθε δραστηριότητα που ασκείται από ένα πρόσωπο που είναι αυτοαπασχολούμενο, και με βάση την επαγγελματική και την επιστημονική του εμπειρογνωμοσύνη και όχι του κεφαλαίου, το εισόδημα από τις δραστηριότητες αυτές υπόκεινται στον φόρο εισοδήματος. Ο όρος περιλαμβάνει υπηρεσίες οι οποίες παρέχονται από τους εν λόγω ελεύθερους επαγγελματίες, όπως δικηγόροι, λογιστές, γιατροί, συμβούλους και μηχανικούς. Τα έσοδα που λαμβάνονται από ελεύθερες επαγγελματικές υπηρεσίες μέσα σε ένα χρόνο καθώς και τα έξοδα που καταβάλλονται καταγράφονται σε ένα απλό λογιστικό βιβλίο. Σε γενικές γραμμές, όλα τα έξοδα που σχετίζονται με ελεύθερες επαγγελματικές υπηρεσίες μπορούν να αφαιρεθούν από τα έσοδα. Όμως, το πεδίο εφαρμογής της εν λόγω δαπάνες είναι μικρότερες από εκείνες που ορίζονται για τις εμπορικές και τις επιχειρήσεις και επιχειρηματικές δραστηριότητες. Οι ακόλουθες δαπάνες μπορούν να αφαιρούνται από τα ακαθάριστα έσοδα για την επίτευξη του κέρδους από τις υπηρεσίες ελευθέρων επαγγελμάτων: - Τα μισθώματα που καταβάλλονται για τις μισθωμένες εγκαταστάσεις στις οποίες οι επαγγελματικές υπηρεσίες εκτελούνται. - Τα γενικά έξοδα. - Τα έξοδα που καταβάλλονται για φωτισμό, θέρμανση, τηλέφωνο, τους μισθούς και τα ημερομίσθια των εργαζομένων γραφείου, καθώς και τα λοιπά γενικά έξοδα γραφείου. - Οι φόροι διαφημίσεων καθώς και των φόρων σε είδος, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών φόρων κατανάλωσης και των τελών που καταβάλλονται για επαγγελματικούς σκοπούς. - Οι δαπάνες για τα επαγγελματικά βιβλία και περιοδικά. - Οι πληρωμές για την ένταξη σε επαγγελματικές ενώσεις. - Τα ταξίδια και έξοδα διαμονής σχετικά με το επάγγελμα που ασκείται. - Οι δαπάνες που πραγματοποιούνται για εργαλεία, εξοπλισμό, και άλλα υλικά απαραίτητα για την εκτέλεση του επαγγέλματος. - Τα έξοδα απόσβεσης των παγίων περιουσιακών στοιχείων κατά την άσκηση του επαγγέλματος. - Πληρωμές για συνταξιοδότηση. - Απώλειες, ζημιές, και αποζημιώσεις που καταβάλλονται με βάση τις γραπτές συμφωνίες, δικαστικές αποφάσεις, ή με τη διάταξη του νόμου. 51

56 2.5 ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΠΟ ΑΚΙΝΗΤΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ Ακίνητη περιουσία είναι το ακίνητο το οποίο περιλαμβάνει γήπεδα, κτίρια και μόνιμο τα δικαιώματα μίσθωσης. Τα πλοία, σκάφη, αεροσκάφη και άλλους τύπους οχημάτων μεταφοράς, επίσης θεωρούνται ως ακίνητη περιουσία κατά την εφαρμογή του νόμου περί φορολογίας του εισοδήματος. Εισόδημα από ακίνητη περιουσία περιλαμβάνει: - Εισόδημα από ενοίκια που προέρχονται από την εκμίσθωση γης, κτιρίου (επιπλωμένο ή μη), καθώς και τα δικαιώματα στην εργασία μεταλλευτικών κοιτασμάτων, πηγών και άλλων φυσικών πηγών, συμπεριλαμβανομένων ορυχείων, λατομείων άμμου και χαλικιού, καθώς και της ακίνητης περιουσίας. - Εισόδημα από ενοίκια από τον τόπο αλιείας των κάθε είδους. - Έσοδα από ενοίκια της ακίνητης περιουσίας που μπορεί να υπόκειται σε ανεξάρτητη leasing. - Εισόδημα από μισθώματα από το δικαίωμα χρήσης οποιουδήποτε δικαιώματος αναπαραγωγής φιλολογικής, καλλιτεχνικής ή επιστημονικής εργασίας, οποιασδήποτε ευρεσιτεχνίας, εμπορικού σήματος, σχεδίου ή προτύπου, μηχανολογικού σχεδίου, μυστικού τύπου ή διαδικασίας παραγωγής, ή για πληροφορίες που αφορούν σε βιομηχανική, εμπορική ή επιστημονική εμπειρία ή για τη χρήση του ή το δικαίωμα χρήσης, βιομηχανικού, εμπορικού ή επιστημονικού εξοπλισμού. - Εισόδημα από μισθώματα από την εκμίσθωση των πλοίων, σκαφών, αεροσκαφών και άλλων οχημάτων μεταφοράς. Κατά τον υπολογισμό των καθαρών εσόδων από ακίνητη περιουσία, οι δαπάνες που σχετίζονται με τη συντήρηση, τη διαχείριση, την ανακαίνιση και τη λειτουργία, και αποσβέσεις μπορούν να εκπέσουν από τα ακαθάριστα έσοδα από την πραγματική βάση, επίσης υπάρχει η δυνατότητα μιας εφάπαξ έκπτωσης αντί των πραγματικών δαπανών, με εξαίρεση για το εισόδημα από την εκμίσθωση των δικαιωμάτων που αναφέρονται παραπάνω. Σε τέτοιες περιπτώσεις, εφάπαξ έκπτωση είναι 25% από το εισόδημα από μισθώματα. 52

57 2.6 ΈΣΟΔΑ ΑΠΟ ΚΙΝΗΤΑ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Έσοδα από κινητή περιουσία νοείται κάθε εισόδημα, όπως οι τόκοι, τα μερίσματα, τα ενοίκια και τα παρόμοια, που προέρχονται από το κεφάλαιο σε μετρητά ή κεφαλαίου σε είδος. (Έσοδα από επιχειρηματικές δραστηριότητες, τις γεωργικές δραστηριότητες και ανεξάρτητες προσωπικές υπηρεσίες δεν θεωρούνται ως εισόδημα από κινητή περιουσία). Ωστόσο, το εισόδημα του κεφαλαίου δεν θεωρείται ως εισόδημα από ακίνητες αξίες, θα πρέπει να έχουν αποκτηθεί μέσω των επιχειρήσεων, των γεωργικών ή ανεξαρτήτων επαγγελματικών δραστηριοτήτων. Ανεξάρτητα από τις πηγές τους, τα ακόλουθα κέρδη θεωρούνται ως εισόδημα από κινητή περιουσία: - Τα μερίσματα που προέρχονται από τα αποθέματα του κάθε είδους, συμπεριλαμβανομένων μετοχών, ιδρυτικές μετοχές και τα συμφέροντα και οι αποδοχές που καταβάλλονται προς τους μετόχους κατά την προπαρασκευαστική φάση των εταιριών και κερδίζοντας από τις κινητές αξίες που εκδίδονται από τα αμοιβαία κεφάλαια και από τις εταιρείες επενδύσεων. - Τα κέρδη από μετοχές, μερίδια συμμετοχής, συμπεριλαμβανομένων των μετοχών των εταιρειών περιορισμένης ευθύνης, συνεταιρισμών και κοινοπραξιών. - Τα μερίσματα που καταβάλλονται στους προέδρους και τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου. - Τα κέρδη μετά από τον φόρο εισοδήματος των εταιρειών που υπόκεινται σε ετήσια δήλωση ή ειδική δήλωση. - Τα συμφέροντα του κάθε είδους από τα ομόλογα, κρατικά ομόλογα, και κερδίζοντας από τις κινητές αξίες που εκδίδονται από το δημόσιο οργανισμό κατοικίας καθώς. - Οι τόκοι από απαιτήσεις κάθε είδους, κυρίως οι τόκοι από τις τράπεζες και άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. - Τα κέρδη από την πώληση κουπονιών των μετοχών και ομολόγων πριν από τη λήξη τους. - Έσοδα από την πώληση των μερισμάτων που δεν έχουν ακόμη τα δεδουλευμένα στους ιδιοκτήτες των μετοχών. 53

58 - Τα μερίσματα που καταβάλλονται σε αυτούς που δανείζουν χρήματα χωρίς τόκους και μερίσματα τα οποία καταβάλλονται σε αντάλλαγμα των κερδών-ζημιών - Φορολογικών απαιτήσεων, που υπολογίζονται το ένα τρίτο των μερισμάτων που λαμβάνονται από τους μετόχους. - Εισοδήματα από επαναγορά συμφωνία σχετικά με ομολογίες και χρεόγραφα που εκδίδονται από τον οργανισμό κατοικίας. Κατά τον προσδιορισμό των καθαρών εσόδων από κινητή περιουσία, οι δαπάνες που αφορούν και τους επιτρέπεται να αφαιρούνται από το ακαθάριστο εισόδημα περιλαμβάνεται και το κόστος ασφάλισης, το κόστος συλλογής, καθώς και των φόρων και άλλων εισφορών, εξαιρουμένου του φόρου εισοδήματος, που καταβάλλεται για τις κινητές αξίες. Τα προαναφερθέντα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο επιχειρηματικό κέρδος όταν συνδέονται με την επιχειρηματική δραστηριότητα του παραλήπτη. Στην περίπτωση αυτή, το εισόδημα αυτό θεωρείται ως το επιχειρηματικό κέρδος και να υπόκεινται στους κανόνες που περιγράφεται παραπάνω σχετικά με τους κανόνες που περιγράφονται παραπάνω συνδέονται με το επιχειρηματικό κέρδος. 54

59 2.7 ΛΟΙΠΑ ΈΣΟΔΑ ΚΑΙ ΚΕΡΔΗ Τα κεφαλαιακά κέρδη μη επαναλαμβανόμενα αντιμετωπίζεται από τον νόμο περί φορολογίας του εισοδήματος υπό τον τίτλο "Λοιπά έσοδα και κέρδη». Τα κεφαλαιακά κέρδη που αναφέρονται στον νόμο φορολογίας εισοδήματος έχουν ως εξής: - Κέρδη που υπερβαίνουν κάποιο ορισμένο ποσό από την πώληση των κινητών αξιών πριν ή εντός ενός έτους μετά την απόκτηση, εκτός εκείνων που αποκτήθηκαν δωρεάν. - Εισόδημα που υπερβαίνει ορισμένο ποσό από την πώληση των δικαιωμάτων πνευματικής, που θεωρούνται ως ακίνητη περιουσία για φορολογικούς σκοπούς. - Τα έσοδα από την πώληση των δικαιωμάτων συμμετοχής και μετοχών - Τα κέρδη από την εν όλο ή εν μέρει αποξένωση μιας επιχείρησης η οποία διέκοψε τη λειτουργία της. - Τα κέρδη που προέρχονται από την εκποίηση των ακινήτων, τα δικαιώματα εκμετάλλευσης μεταλλευτικών κοιτασμάτων, πηγών και άλλων φυσικών πηγών, ψαρότοπος κάθε είδους, τα δικαιώματα που έχει καταχωρηθεί ως ακίνητη περιουσία, και τα πλοία, σκάφη, αεροσκάφη και άλλα οχήματα μεταφοράς, εντός τεσσάρων ετών μετά την απόκτησή τους. Καθαρό ποσό της υπεραξίας που προκύπτει από την αφαίρεση των εξόδων εξαγοράς και τα έξοδα για την εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων του κεφαλαίου από τα έσοδα που λαμβάνονται σε αντάλλαγμα της αλλοτρίωσης. Μη-επαναλαμβανόμενα έσοδα περιλαμβάνει: - Έσοδα που προέρχονται από τις επιχειρηματικές δραστηριότητες και ελεύθερα επαγγέλματα. - Εισπράξεις από την επιχειρηματική δραστηριότητα, τη γεωργική δραστηριότητα ή ελεύθερα επαγγέλματα, ή σε αντάλλαγμα για τη μη υποβολή προσφορών για τις συμβάσεις. - Εισπράξεις από τη μεταβίβαση των δικαιωμάτων μίσθωσης ή την εκκένωση του μισθωμένου ακινήτου. - Έσοδα που προέρχονται από τους φορολογούμενους από τις προηγούμενες δραστηριότητές τους. 55

60 2.8 ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ Φορολογητέο εισόδημα Ο εταιρικός φόρος επιβάλλεται επί του εισοδήματος και επί την απόκτηση που προέρχεται από επιχειρήσεις και νομικά πρόσωπα. Τα στοιχεία του εισοδήματος από την φορολογία των εταιρειών είναι τα ίδια με εκείνα που καλύπτονται από τον νόμο περί φορολογίας του εισοδήματος. Με άλλα λόγια, η φορολογία των εταιρειών περιέχει διατάξεις και τους κανόνες που ισχύουν για το εισόδημα προέκυψε από τις δραστηριότητες των εταιρειών και των εταιρικών οργάνων, ενώ οι προσφορές του νόμου φορολογίας εισοδήματος με το εισόδημα που προέρχεται από ιδιώτες. Εταιρείες και νομικά πρόσωπα που ορίζονται από το νόμο ως φορολογούμενοι σε σχέση με την φορολογία των επιχειρήσεων είναι οι εξής: - Κεφαλαιουχικές εταιρίες και παρόμοιες ξένες εταιρείες - Συνεταιρισμοί - Δημόσιες επιχειρήσεις - Οι επιχειρήσεις που ανήκουν σε ιδρύματα αλληλασφάλισης και των ενώσεων - Κοινοπραξίες Φορολογικές υποχρεώσεις Σύμφωνα με τον νόμο εταιρικής φορολογίας, οι νομικές οντότητες που καλύπτονται από το νόμο, ο οποίος την έδρα τους βρίσκεται στην Τουρκία, ή την έδρα της πραγματικής διοίκησης στην Τουρκία φορολογούνται για το παγκόσμιο τους εισόδημά (απεριόριστη ευθύνη). Καθορίζοντας τα δύο κριτήρια του νόμου σκοπεύει να αποφευχθεί κάθε πρόβλημα που μπορεί να προκύψει για τον προσδιορισμό της φορολογικής υποχρέωσης. Ο όρος νομική έδρα, όπως χρησιμοποιείται στο πλαίσιο του νόμου φορολογίας εταιρειών, σημαίνει το γραφείο που καθορίζονται στις γραπτές συμφωνίες των προαναφερθέντων φορέων. Ως εκ τούτου, δεν είναι δύσκολο να αφορά ορισμένες περιπτώσεις που βρίσκεται η νόμιμη έδρα της εταιρείας. Ωστόσο, η θέση της πραγματικής διοίκησης, η οποία ορίζεται ως ο τόπος στον οποίο οι επιχειρηματικές δραστηριότητες συγκεντρώνονται και να επιτηρείται, δεν είναι εύκολο να καθοριστεί σε ορισμένες περιπτώσεις. Όπως μπορεί να αναμένεται, ο νόμος ορίζει την έννοια της περιορισμένης φορολογικής υποχρέωσης αρκετά παράλληλα με τον όρο της απεριόριστης φορολογικής υποχρέωσης, όπως η ευθύνη απαιτεί να φορολογήσει μόνο το εισόδημα που προκύπτει από την Τουρκία, υπό την προϋπόθεση ότι και η έδρα και η έδρα της πραγματικής διοίκησης είναι στο εξωτερικό. 56

61 2.8.3 Προσδιορισμός του καθαρού φορολογητέου εισοδήματος Στην ουσία, οι διατάξεις του νόμου περί φορολογίας εισοδήματος σχετικά με τον καθορισμό των επιχειρηματικών κερδών ισχύει και για τη διαδικασία που απαιτείται για τον προσδιορισμό του εταιρικού εισοδήματος. Βασικά, τα καθαρά εισοδήματα των νομικών προσώπων ορίζεται ως η διαφορά μεταξύ της καθαρής αξίας των περιουσιακών στοιχείων κατά την έναρξη και κατά το τέλος του οικονομικού έτους. Εκτός από τις δαπάνες που αναφέρονται στο άρθρο 40 του κώδικα φορολογίας εισοδήματος επιτρέπεται να αφαιρούνται από τα έσοδα, τα εξής μπορούν επίσης να αφαιρεθούν σχετικά με τον προσδιορισμό των κερδών των επιχειρήσεων, από τις εταιρίες: - Δαπάνες που σχετίζονται με την έκδοση των μετοχών - Η αρχική οργάνωση και τα έξοδα εγκατάστασης - Δαπάνες για γενική συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου, καθώς και δαπάνες που πραγματοποιούνται για τις συγχωνεύσεις, διαλύσεις, και ρευστοποιήσεις - Στην περίπτωση των ασφαλιστικών εταιρειών, των τεχνικών αποθεματικών που απαιτούνται για συμβάσεις ασφαλίσεως εξακολουθεί να ισχύει κατά την ημερομηνία της απογραφής - Κέρδη από μετοχές των δεδουλευμένων στους ενεργούς εταίρους - Συμμετοχή στα κέρδη των δεδουλευμένων στους εταίρους από τις τράπεζες για τη συμμετοχή τους λογαριασμούς - Έρευνα και ανάπτυξη εκπτώσεων υπολογίζεται ως 40% της νέας τεχνολογίας και τεχνογνωσίας τα έξοδα έρευνας που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο επιχείρησης Κατά τον καθορισμό του καθαρού εταιρικού εισοδήματος, δεν επιτρέπονται οι ακόλουθες μειώσεις: - Συμφέροντα που καταβάλλονται ή των δεδουλευμένων βάσει των ιδίων κεφαλαίων - Τόκους, συναλλαγματικές διαφορές και άλλα έξοδα που καταβάλλονται ή των δεδουλευμένων βάσει συγκεκαλυμμένο κεφάλαιο - Συγκεκαλυμμένο κέρδη που διανέμονται από τις τιμές μεταβίβασης 57

62 - Κάθε είδους αποθεματικών - Ο εταιρικός φόρος, πρόστιμα, ποινές και φορολογικές κυρώσεις εκπρόθεσμης καταβολής - Μισθωμένα ή αποσβέσεις μηχανοκίνητων οχημάτων και άλλα έξοδα που δεν σχετίζονται με τις επιχειρηματικές δραστηριότητες Εταιρική φορολογική δήλωση Όπως και ο φόρος εισοδήματος, ο εταιρικός φόρος επίσης αξιολογείται με βάση τις φορολογικές δηλώσεις που υποβάλλονται κάθε χρόνο από τους φορολογούμενους. Φορολογικές δηλώσεις περιέχουν τα αποτελέσματα των σχετικών της φορολογικής περιόδου. Κατ 'αρχήν, κάθε φορολογούμενος υποχρεούται να υποβάλλει μόνο μία ενιαία φορολογική δήλωση, ακόμη και αν αυτός έχει το εισόδημα που προέρχεται από διαφορετικούς τόπους επιχειρήσεων ή κλάδων και αυτά τα μέρη και τα υποκαταστήματα έχουν τη δική τους λογιστικά και διαθέσιμα κεφαλαία. Η εταιρική φορολογική δήλωση υποβάλλεται μέχρι το βράδυ της 25 ης ημέρας του τέταρτου μήνα του έτους που ακολουθεί το μήνα κατά τον οποίο το οικονομικό έτος τελειώνει και οι φόροι που καταβάλλονται αξιολογούνται μέχρι το τέλος του ίδιου μήνα. Ωστόσο, εάν ένας περιορισμένης ευθύνης φορολογούμενος εγκαταλείπει τη πρέπει η εταιρική φορολογική δήλωση πρέπει να υποβληθεί στην αρμόδια εφορία στις 15 ημέρες που προηγούνται. Σε μια τέτοια περίπτωση, οι φόροι καταβάλλονται κατά την ίδια περίοδο του χρόνου, όπως ορίζονται για τη δήλωση. Αν τα έσοδα από τις ξένες εταιρείες που υπόκεινται στην περιορισμένη ευθύνη σε σχέση με την φορολογία των επιχειρήσεων, αποτελείται από κεφαλαιακά κέρδη και μη-επαναλαμβανόμενα έσοδα που συζητήθηκαν στις προηγούμενες ενότητες (εκτός από τα εισοδήματα από την πώληση και μεταβίβαση άυλων δικαιωμάτων, όπως άδεια, τεχνογνωσία, και των δικαιωμάτων), τότε το εισόδημα που έχει δηλωθεί στις εφορίες εγκριθεί οι φορολογούμενοι (ή τα πρόσωπα που ενεργούν για λογαριασμό τους) σε δεκαπέντε ημέρες μετά από το εισόδημα που έχει αποκτήσει. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται "ειδική δήλωση". Εάν δεν υπάρχει καμία παρουσία στην Τουρκία, η παρακράτηση φόρου θα χρεωθεί στο εισόδημα. Για παράδειγμα έσοδα από την πώληση και μεταβίβαση άυλων δικαιωμάτων όπως η άδεια, την τεχνογνωσία, και των δικαιωμάτων, τα έσοδα από την κινητή και ακίνητη περιουσία και τα έσοδα από ελεύθερα επαγγέλματα που 58

63 παρέχονται στην Τουρκία. Ωστόσο, αν υπάρχει αποφυγή της διπλής φορολογίας, μπορεί να ισχύουν μειωμένοι συντελεστές παρακράτησης φόρου Φορολογικοί συντελεστές Φόρος εισοδήματος εφαρμόζεται σε ποσοστό 20% για τα εταιρικά κέρδη. Οι φορολογούμενοι (μόνο για τα εισοδήματα από εμπορικές δραστηριότητες και τη γεωργία σε περιορισμένες περιπτώσεις φορολογικής υποχρέωσης) υποχρεούνται να καταβάλλουν προσωρινό φόρο με συντελεστή εταιρικού φόρου, οι πληρωμές αυτές αφαιρούνται από το φόρο της τρέχουσας περιόδου. 59

64 3.1 ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΠΗΓΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (Οικ. Έτος 2012: Εισοδήματα φυσικών προσώπων που αποκτήθηκαν το 2011) Το αφορολόγητο όριο προσαυξάνεται κατά για κάθε ένα από τα δύο πρώτα τέκνα του και κατά για κάθε ένα από τα επόμενα τέκνα. Για νέους ηλικίας έως και 30 ετών, για συνταξιούχους άνω των 65 ετών και για ΑΜΕΑ το αφορολόγητο όριο ανέρχεται στις Το εισόδημα νομικών προσώπων για τα οικονομικά έτη 2010 και 2011 φορολογείται με αναλογικό συντελεστή (χωρίς κλίμακα και αφορολόγητο όριο) 20% για τις προσωπικές εταιρίες (Ομόρρυθμές, Ετερόρρυθμες, Αστικές κλπ.) και 25% για τις κεφαλαιουχικές εταιρίες (Ανώνυμες και Ε.Π.Ε.). Το εισόδημα από μισθώσεις ακινήτων επιβαρύνεται επιπλέον με συμπληρωματικό φόρο 1,5% ο οποίος διαμορφώνεται στο 3% αν πρόκειται για εισόδημα από μίσθωση ακινήτου άνω των 300 τ.μ. που χρησιμοποιείται ως κατοικία. (παρ. 5 και 6 του αρ. 9 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, όπως τροποποιήθηκε από την παρ. 2 του αρ. 1 του ν ) ή από μίσθωση επαγγελματικής στέγης. Το εισόδημα από κάθε είδους μίσθωση εκτός από μίσθωση κατοικίας επιβαρύνεται επιπλέον με τέλος χαρτοσήμου 3,6%. 60

65 (Οικ. Έτος 2011: Εισοδήματα φυσικών προσώπων που αποκτήθηκαν το 2010) 61