Οδοντικά Εμφυτεύματα. Μπορείτε να δώσετε στους ασθενείς τον Οδηγό Εμφυτευμάτων για Ασθενείς, που συνοδεύει τον παρόντα οδηγό.

Transcript

1 Μπορείτε να δώσετε στους ασθενείς τον Οδηγό Εμφυτευμάτων για Ασθενείς, που συνοδεύει τον παρόντα οδηγό. Βιβλιογραφία Claffey N, Clarke E, Polyzois I, Renvert S. (2008) Surgical treatment of peri-implantitis. Journal of Clinical Periodontology 35 (Suppl. 8): Fransson C, Lekholm U, Jemt T, Berglundh T. (2005) Prevalence of subjects with progressive bone loss at implants. Clinical Oral Implants Research 16: Heitz-Mayfield LJ.(2008) Peri-implant diseases: diagnosis and risk indicators. Journal of Clinical Periodontology, 35 (Suppl. 8): Koldsland OC, Scheie AA, Aass AM. (2010) Prevalence of peri-implantitis related to severity of the disease with different degrees of bone loss. Journal of Periodontology: Lang NP, Berglundh T. (2011) Periimplant diseases: where are we now? Consensus of the Seventh European Workshop on Periodontology. Working Group 4 of Seventh European Workshop on Periodontology. Journal of Clinical Periodontology, 2011 Mar; 38 (Suppl. 11): Lindhe J, Meyle J; Group D of European Workshop on Periodontology. (2008) Peri-implant diseases: Consensus Report of the Sixth European Workshop on Periodontology. Journal of Clinical Periodontology, 35 (Suppl. 8): Mombelli A. (2002) Microbiology and antimicrobial therapy of peri-implantitis. Periodontology 2000, 28: Roos-Jansεker, A.M., Renvert, H., Lindahl, C. & Renvert, S. (2006) Nine-to fourteen-year follow-up of implant treatment. Part III: factors associated with peri-implant lesions. Journal of Clinical Periodontology, 33: Zitzmann NU, Berglundh T. (2008) Definition and prevalence of peri-implant diseases. Journal of Clinical Periodontology, 35 (Suppl. 8): Οδοντικά Εμφυτεύματα Πληροφορίες για τη Διατήρηση των Οδοντικών Εμφυτευμάτων για τον Οδοντίατρο Με την υποστήριξη της ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟ

2 Εισαγωγή Η επιτυχία στη θεραπεία με εμφυτεύματα δεν εξαρτάται μόνο από την ακρίβεια της χειρουργικής μεθόδου και τη χρήση σωστά πιστοποιημένων υλικών, αλλά και από τη μακροπρόθεσμη διατήρηση της ενσωμάτωσης του εμφυτεύματος στους περιβάλλοντες ιστούς. Η χειρουργική μεθοδολογία και η ποιότητα των εμφυτευμάτων καθορίζουν την επιτυχία της οστεοενσωμάτωσης και της βραχυπρόθεσμης σταθερότητας, επιτρέποντας στον οδοντίατρο να κατασκευάσει την προσθετική αποκατάσταση και να προσφέρει στον ασθενή λειτουργικότητα κι αισθητική. Όμως, η μακροπρόθεσμη επιτυχία εξαρτάται περισσότερο από την πρόληψη της εμφάνισης νόσων στους περιεμφυτευματικούς ιστούς, που μπορεί τελικά να οδηγήσουν στην καταστροφή των ιστών και την απορρόφηση του οστού γύρω από τα εμφυτεύματα. Το κλειδί για την αναστροφή ενός τέτοιου αποτελέσματος είναι η πρόληψη και η άμεση αναγνώριση σημείων φλεγμονής ώστε να είναι δυνατή η έγκαιρη παρέμβαση για πλήρη επίλυση του προβλήματος και διατήρηση υγιών περιεμφυτευματικών ιστών. Αυτός είναι ο κύριος στόχος της υποστηρικτικής θεραπείας για εμφυτεύματα και αποτελεί το κλειδί για την μακροπρόθεσμη επιτυχία τους. Συγγραφείς: Soren Jepsen Maurizio G. Araujo Farid Ayad Louis DePaola Lijian Jin Angelo Mariotti Andrea Mombelli Stefan Renvert Mariano Sanz Anna Solovyeva Ο οδηγός αυτός προσφέρει αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τη μακρόχρονη επιτυχή διατήρηση των εμφυτευμάτων, μέσω της παρουσίασης των παρακάτω θεμάτων: Περιεμφυτευματική Παθολογία Ορισμοί των περιεμφυτευματικών νόσων...4 Επιδημιολογία των περιεμφυτευματικών νόσων...5 Ιστοπαθολογία των περιεμφυτευματικών νόσων...5 Παράγοντες κινδύνου για τις περιεμφυτευματικές νόσους...7 Κλινική Εξέταση και Παρακολούθηση Τυπικά σημεία των περιεμφυτευματικών νόσων...8 Συγκεκριμένες ερωτήσεις αξιολόγησης...11 Φάση Διατήρησης Αποτελέσματος Διαδικασίες περιοδικής επανεξέτασης ασθενών...13 Θεραπεία περιεμφυτευματίτιδας Βασικά βήματα για τη θεραπεία των περιεμφυτευματικών νόσων...16 Φροντίδα από τον Ασθενή στο σπίτι Προσωπική στοματική υγιεινή και υγιεινή των εμφυτευμάτων

3 Περιεμφυτευματική Παθολογία Ορισμοί των περιεμφυτευματικών νόσων Ο όρος περιεμφυτευματική βλεννογονίτιδα χρησιμοποιείται για την περιγραφή της παρουσίας φλεγμονής στο βλεννογόνο ενός εμφυτεύματος χωρίς σημάδια απώλειας υποστηρικτικού οστού. Τα πρώτα σημεία της περιεμφυτευματικής βλεννογονίτιδας αναγνωρίζονται κλινικά από ερυθρότητα και οίδημα των μαλακών ιστών και αιμορραγία κατά την ανίχνευση, που αναγνωρίζεται ως το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό. Επιδημιολογία των περιεμφυτευματικών νόσων Λίγες μελέτες έχουν διερευνήσει την επίπτωση της περιεμφυτευματικής βλεννογονίτιδας και της περιεμφυτευματίτιδας, αλλά τα διαθέσιμα δεδομένα υποδηλώνουν ότι ο επιπολασμός είναι υψηλός. Η περιεμφυτευματική βλεννογονίτιδα εμφανίζεται σε περισσότερο από το 75% των ασθενών και σχεδόν στο 50% των εμφυτευμάτων. Η περιεμφυτευματίτιδα με σημαντική απώλεια οστού εντοπίζεται σε 10-28% των ασθενών μετά από 5 με 10 χρόνια λειτουργίας των εμφυτευμάτων. Ιστοπαθολογία των περιεμφυτευματικών νόσων Ο επιθηλιακός φραγμός γύρω από τα εμφυτεύματα θεωρείται παρόμοιος με εκείνον των δοντιών. Εντούτοις, στον βλεννογόνο γύρω από τα εμφυτεύματα, οι ίνες του συνδετικού ιστού είναι διαταγμένες κυρίως κυκλικά. Δόντι Εμφύτευμα Η φωτογραφία και η ακτινογραφία αποτελούν ευγενική προσφορά του S. Renvert: περιεμφυτευματική βλεννογονίτιδα: Φλεγμονή με ερυθρότητα και οίδημα του βλεννογόνου γύρω από το εμφύτευμα, χωρίς απώλεια οστού στην ακτινογραφία της περιοχής. Η περιεμφυτευματίτιδα, επιπρόσθετα από την φλεγμονή του βλεννογόνου, χαρακτηρίζεται και από απώλεια υποστηρικτικού οστού. Στην περιεμφυτευματίτιδα η βλάβη στο βλεννογόνο συχνά συνοδεύεται από διαπύηση και εκβάθυνση των θυλάκων, αλλά πάντα συνοδεύεται από απώλεια του υποστηρικτικού οστού. Οι φωτογραφίες και η ακτινογραφία αποτελούν ευγενική προσφορά του A. Mombelli: Περιεμφυτευματίτιδα: Φλεγμονή στο βλεννογόνο γύρω από το εμφύτευμα με κλινική και ακτινογραφική απώλεια οστού. Σχηματική απεικόνιση των μαλακών ιστών γύρω από τα δόντια και τα εμφυτεύματα. 4 5

4 Τα βακτήρια της στοματικής κοιλότητας μπορούν να αποικίσουν τις επιφάνειες των εμφυτευμάτων με τρόπο παρόμοιο με αυτόν που προσκολλώνται στις οδοντικές επιφάνειες. Πρέπει πρώτα να υπερνικήσουν τους φυσικούς μηχανισμούς καθαρισμού στη στοματική κοιλότητα και τις αντιβακτηριακές ιδιότητες του σάλιου. Σε περιοχές κατακράτησης πλάκας που είναι καλά προστατευμένες από αυτές τις αντιβακτηριακές δράσεις, τα βακτήρια προσκολλώνται και αναπτύσσουν βιοϋμένια ικανά να οδηγήσουν σε φλεγμονή. Παρ όλα αυτά, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η αντίδραση του ξενιστή προς τη βακτηριακή πρόκληση στην έναρξη της ουλίτιδας ή της περιεμφυτευματικής βλεννογονίτιδας, είναι διαφορετική στα δόντια ή τα εμφυτεύματα, αντίστοιχα. Οι φλεγμονώδεις βλάβες στην περιεμφυτευματική βλεννογονίτιδα και την ουλίτιδα δείχνουν παρόμοιες, ενώ μεταξύ των περιεμφυτευματίτιδας και της περιοδοντίτιδας υπάρχουν ιστοπαθολογικές διαφορές. Στην περιεμφυτευματίτιδα, η φλεγμονώδης βλάβη εκτείνεται ακρορριζικά ως προς το επιθήλιο του θυλάκου προς την κορυφή του φατνιακού οστού. Παράγοντες κινδύνου για τις περιεμφυτευματικές νόσους Προς το παρόν είναι πολύ περιορισμένα τα επιστημονικά δεδομένα σχετικά με παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο περιεμφυτευματικών νόσων, αλλά η ανεπαρκής στοματική υγιεινή, το ιστορικό περιοδοντίτιδας και το κάπνισμα, θεωρούνται ότι αυξάνουν τον κίνδυνο για περιεμφυτευματίτιδα. Από κλινική άποψη, είναι τεράστιας σημασίας η ενημέρωση του ασθενή για την αναγκαιότητα της αποτελεσματικής στοματικής υγιεινής ώστε να να είναι καλή η πρόγνωση μετά τη θεραπεία με εμφυτεύματα. Η προσθετική αποκατάσταση του εμφυτεύματος πρέπει να σχεδιαστεί έτσι ώστε ο ασθενής να μπορεί να καθαρίσει σωστά το εμφύτευμα. Δόντι Εμφύτευμα Οι φωτογραφίες αποτελούν ευγενική προσφορά του S. Jepsen: Προσθετική αποκατάσταση σχεδιασμένη για αποτελεσματική στοματική υγιεινή. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί σε άτομα με ιστορικό περιοδοντίτιδας, καθώς θα πρέπει να θεωρηθούν υψηλού κινδύνου για περιεμφυτευματικές νόσους. Επίσης, επειδή το κάπνισμα θεωρείται παράγοντας κινδύνου για τις περιεμφυτευματικές νόσους, θα πρέπει να ενθαρυνθεί η διακοπή του καπνίσματος για να μειωθεί ο κίνδυνος περιεμφυτευματίτιδας. Σχηματική απεικόνιση της βλάβης που εκτείνεται προς το οστό. 6 7

5 Κλινική Εξέταση και Παρακολούθηση Τα πρώτα σημεία παθολογίας γύρω από τα εμφυτεύματα (περιεμφυτευματική βλεννογονίτιδα) δεν εντοπίζονται πολύ εύκολα με την επισκόπηση, ακόμη κι αν πολλές φορές οι παρακείμενοι μαλακοί ιστοί είναι ερυθροί και οιδηματώδεις. Επιπλέον, στο στάδιο αυτό, οι ασθενείς συνήθως δεν έχουν κάποια υποκειμενικά συμπτώματα. Η κλινική εξέταση των περιεμφυτευματικών ιστών στις επισκέψεις επανεξέτασης είναι, επομένως, απαραίτητη για την παρακολούθηση των ασθενών με εμφυτεύματα. Η εξέταση αυτή θα πρέπει να γίνεται με περιοδοντική μήλη με τρόπο παρόμοιο με αυτόν που χρησιμοποιείται γύρω από τους περιοδοντικούς ιστούς. Εκτός από την καταγραφή του βάθους θυλάκου, θα πρέπει να καταγράφεται και η παρουσία αιμορραγίας κατά την ανίχνευση, που αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά σημεία της περιεμφυτευματίτιδας. Η φωτογραφία και η ακτινογραφία αποτελούν ευγενική προσφορά του S. Renvert: Φλεγμονή με διαπύηση σε εμφύτευμα με ακτινογραφική απώλεια οστού. Για την παρακολούθηση αυτών των αλλαγών στους σκληρούς ιστούς, είναι σημαντικό να υπάρχει μια ακτινογραφία αναφοράς που να έχει ληφθεί τη χρονική στιγμή της τοποθέτησης της μόνιμης αποκατάστασης. Έτσι διευκρινίζεται ότι η απώλεια οστού οφείλεται στην φλεγμονώδη διεργασία και όχι στην πρώιμη αναδιάταξη του οστού που προκύπτει από τη χειρουργική τοποθέτηση του εμφυτεύματος. Τα παρακάτω σημεία είναι τυπικά της περιεμφυτευματίτιδας: / Οίδημα και ερυθρότητα στους παρακείμενους ιστούς μπορεί να παρουσιάζονται σε διαφορετικό βαθμό. Η αύξηση των μαλακών ιστών είναι πιο πιθανή αν τα εμφυτεύματα είναι τοποθετημένα σε περιοχή με μη-κερατινοποιημένο βλεννογόνο ή αν η επιεμφυτευματική αποκατάσταση είναι κινητή. Οι φωτογραφίες αποτελούν ευγενική προσφορά του M. Sanz: Αιμορραγία κατά την ανίχνευση σε βλεννογόνο γύρω από εμφύτευμα. Σε περιπτώσεις που η παθολογία των περιεμφυτευματικών ιστών είναι εδραιωμένη και η φλεγμονή στους ιστούς είναι εμφανής, η χρήση της περιοδοντικής μήλης θα δείξει μεγάλο βάθος θυλάκου, με αιμορραγία κατά την ανίχνευση, και σε αρκετές περιπτώσεις διαπύηση. Στις περιπτώσεις αυτές επιβάλλεται να γίνει ακτινογραφικός έλεγχος ώστε να αξιολογηθούν τα επίπεδα οστού που είναι σε επαφή με την επιφάνεια του εμφυτεύματος. Στην περιεμφυτευματίτιδα, η φλεγμονή των μαλακών ιστών που περιβάλλουν τα εμφυτεύματα συνοδεύεται πάντοτε από απώλεια στηρικτικού οστού. / Η νόσος συνδέεται με το σχηματισμό θυλάκου γύρω από το εμφύτευμα. Μετά από ήπια εξέταση με περιοδοντική μήλη, μπορεί να παρατηρηθεί αιμορραγία ή/και διαπύηση. / Ακτινογραφικά διαπιστώνεται η καταστροφή του οστού γύρω από το εμφύτευμα. Η βλάβη έχει συνήθως δισκοειδές σχήμα γύρω από το εμφύτευμα. / Η καταστροφή του οστού εξελίσσεται χωρίς να αυξάνεται η κινητικότητα του εμφυτεύματος. Η κινητικότητα υποδεικνύει πλήρη απώλεια της οστεοενσωμάτωσης. / Ο πόνος δεν αποτελεί τυπικό σημείο. 8 9

6 Η διάγνωση της περιεμφυτευματίτιδας απαιτεί διάκριση από άλλες φλεγμονώδεις καταστάσεις γύρω από τα εμφυτεύματα (περιεμφυτευματική βλεννογονίτιδα) που δεν οδηγούν σε απώλεια οστού. Από την άλλη πλευρά, η περιεμφυτευματική απώλεια οστού δεν είναι πάντα το αποτέλεσμα περιεμφυτευματίτιδας, και μπορεί να οφείλεται σε ανασχηματισμό του οστού ή τις προϋπάρχουσες ανατομικές συνθήκες. Οι ακτινογραφίες αποτελούν ευγενική προσφορά του S. Renvert: Ακτινογραφική απεικόνιση σταθερών εμφυτευμάτων για χρονική περίοδο 13 ετών. Μια προχωρημένη περιεμφυτευματική βλάβη διαγιγνώσκεται εύκολα στην ακτινογραφία, από την παρατηρούμενη απώλεια οστού γύρω από το εμφύτευμα. Η κινητικότητα του εμφυτεύματος υποδηλώνει τελικό στάδιο περιεμφυτευματικής νόσου, που χαρακτηρίζεται από πλήρη απώλεια της άμεσης επαφής του οστού με την επιφάνεια του εμφυτεύματος. Είναι προφανές ότι η παθολογική περιεμφυτευματική κατάσταση θα πρέπει να αναγνωρίζεται έγκαιρα ώστε να είναι δυνατή η παρέμβαση πριν χαθεί σημαντικό ποσοστό του υποστηρικτικού οστού. Ο ακτινογραφικός έλεγχος και η καταγραφή της κινητικότητας μόνο, δεν αρκούν για την αξιολόγιση της επιτυχίας των εμφυτευμάτων και της υγείας των περιεμφυτευματικών ιστών κατά τη φάση διατήρησης. Η ανίχνευση στην περιεμφυτευματική σχισμή με την περιοδοντική μήλη, επιτρέπει την αξιολόγηση του βάθους της, της υφίζησης ή υπερπλασίας των μαλακών ιστών, της αιμορραγίας και της διαπύησης.τα επιτυχή εμφυτεύματα, γενικά, επιτρέπουν την διείσδυση της μήλης περίπου 3mm. Η θέση του επιπέδου του περιεμφυτευματικού οστού αναμένεται να βρίσκεται περίπου 1mm ακρορριζικά ως προς τη θέση του άκρου της περιοδοντικής μήλης. Το είδος του κολοβώματος και το σχήμα του εμφυτεύματος επηρεάζουν τη διείσδυση της μήλης. Η αδρότητα της επιφάνειας και οι σπείρες μπορεί να οδηγήσουν σε υποεκτίμηση του βάθους θυλάκου. Θύλακοι με βάθος 5mm ή περισσότερο μπορεί να θεωρηθούν ως ένα προστατευμένο μικροπεριβάλλον για δυνητικά παθογόνα βακτήρια και μπορεί να αποτελούν σημείο περιεμφυτευματίτιδας. Επειδή οι περιεμφυτευματικές βλάβες είναι περιμετρικές, επαρκούν τέσσερις μετρήσεις ανά εμφύτευμα (εγγύς, παρειακά, άπω, γλωσσικά). Η απώλεια του υποστηρικτικού οστού μετά την τοποθέτηση εμφυτεύματος μπορεί να οφείλεται μερικώς στη βαθειά τοποθέτηση του εμφυτεύματος ή στην αναδόμηση κατά τη φάση της επούλωσης. Επομένως, συνιστάται η λήψη ακτινογραφίας μετά την τοποθέτηση του κολοβώματος και της προσθετικής αποκατάστασης ώστε να υπάρχει σημείο αναφοράς για μελλοντικές καταγραφές. Η μικροβιολογική διάγνωση έχει περιορισμένη αξία στη φάση συντήρησης, αλλά μπορεί να είναι χρήσιμη για τη θεραπεία όταν έχει ήδη διαγνωσθεί η νόσος. Η κλινική εξετάση, προτείνεται να ξεκινά με έλεγχο της κινητικότητας του εμφυτεύματος και των αποκαταστάσεων και για σημεία φλεγμονής, όπως π.χ. ερυθρότητα και οίδημα, και άλλες αλλαγές των μαλακών ιστών. Στη συνέχεια, η περιοχή γύρω από το εμφύτευμα πρέπει να εξεταστεί με περιοδοντική μήλη. Η διαδικασία αυτή είναι πολύ απλή και αποτελεσματική και προσφέρει άμεσα ευρήματα. Η ακτινογραφία προτείνεται όταν χρειάζεται, γεγονός που εξαρτάται από τα πρωταρχικά κλινικά ευρήματα. Οι συγκεκριμένες ερωτήσεις που πρέπει να απαντηθούν διαδοχικά κατά την εξέταση είναι: / Παρατηρείται κινητικότητα του εμφυτεύματος ή/και της προσθετικής αποκατάστασης; / Η κινητικότητα οφείλεται στην απώλεια της οστεοενσωμάτωσης του εμφυτεύματος; / Ανευρίσκονται περιεμφυτευματικοί θύλακοι μεγαλύτεροι από 3mm; / Παρατηρούνται σημεία φλεγμονής ή/και λοίμωξης (οίδημα, ερυθρότητα, αιμορραγία κατά την ανίχνευση, διαπύηση, παρουσία συριγγίου); / Παρατηρείται απώλεια οστού συγκριτικά με την αρχική μέτρηση αναφοράς; / Υπάρχει άλλο εύλογο αίτιο απώλειας οστού εκτός από την περιεμφυτευματίτιδα; 10 11

7 Έλεγχος κινητικότητας εμφυτευμάτων και αποκαταστάσεων Κλινική επισκόπηση Έλεγχος με τη μήλη Είναι το εμφύτευμα σταθερό; NAI OXI Υπάρχουν σημεία φλεγμονής ή λοίμωξης (οίδημα,ερυθρότητα,αιμορραγία διαπύηση,συρρίγιο); NAI OXI Αφαιρέστε το εμφύτευμα (η κινητικότητα υποδεικνύει απώλεια οστεοενσωμάτωσης ) Συνεχίστε με συντήρηση Φάση Διατήρησης Αποτελέσματος Επειδή η «φύση» αυτών των χρόνιων φλεγμονωδών νόσων που επηρεάζουν τους περιεμφυτευματικούς ιστούς (βλεννογονίτιδα και περιεμφυτευματίτιδα) είναι μολυσματική, ο κύριος στόχος της στρατηγικής πρόληψης είναι ο έλεγχος της λοίμωξης. Πρέπει να προλαμβάνεται η ανάπτυξη βιοϋμενίου (συσσώρευση πλάκας) σε καθημερινή βάση μέσω της στοματικής υγιεινής του ασθενή. Οι ασθενείς πρέπει να ενθαρρύνονται και να εκπαιδεύονται στη χρήση των κατάλληλων μέσων στοματικής υγιεινής και των σωστών τεχνικών, ώστε να προσπελάσουν όλες τις επιφάνειες των εμφυτευμάτων. Ακτινογραφικός έλεγχος Υπάρχουν περιεμφυτευματικοί θύλακοι βαθύτεροι από 3mm; NAI OXI Υπάρχει απώλεια περιεμφυτευματικού οστού σε σχέση με την ακτινογραφία αναφοράς; NAI OXI Δεν υφίσταται λόγος οστικής απώλειας (αναδιαμόρφωση); NAI OXI Βελτιώστε τον έλεγχο της πλάκας, θεραπεία βλεννογονίτιδας Βελτιώστε τον έλεγχο της πλάκας, θεραπεία βλεννογονίτιδας Βελτιώστε τον έλεγχο της πλάκας, θεραπεία βλεννογονίτιδας Βέβαια, παρά την ενθάρρυνση και τις καλές ικανότητες στοματικής υγιεινής, οι προσθετικές αποκαταστάσεις που βασίζονται σε εμφυτεύματα δεν καθαρίζονται εύκολα και, επομένως, η προσωπική προσπάθεια του ασθενή πρέπει να ενισχύεται με επαγγελματικό καθαρισμό, που αποτελεί βασικό στοιχείο της θεραπείας διατήρησης των εμφυτευμάτων. Ο οδοντίατρος, ανάλογα με τους συγκεκριμένους παράγοντες κινδύνου για κάθε ασθενή, πρέπει να εξατομικεύσει το μεσοδιάστημα των επισκέψεων διατήρησης. Σε ασθενείς υψηλού κινδύνου (καπνιστές, ασθενείς με ιστορικό περιοδοντίτιδας) ή παρουσία αποκαταστάσεων με σχεδιασμό που δυσχεραίνει τον καθαρισμό, αυτές οι επισκέψεις θα πρέπει να είναι πιο συχνές. Θεραπεία περιεμφυτευματίτιδας To διάγραμμα αποτελεί ευγενική προσφορά του A. Mombelli Ασθενής που υποβάλλεται σε επαγγελματικό καθαρισμό 12 13

8 Διαδικασίες περιοδικής επανεξέτασης ασθενών με εμφυτεύματα Όλοι οι ασθενείς με εμφυτεύματα χρειάζονται ένα αποτελεσματικό και εξατομικευμένο πρόγραμμα διατήρησης και θεραπείας προκειμένου να διατηρήσουν μακροπρόθεσμα υγιείς τους ιστούς που υποστηρίζουν τα εμφυτεύματα. Μετά την τοποθέτηση της τελικής αποκατάστασης, οι ασθενείς πρέπει να ελέγχονται κάθε 3-4 μήνες για να αξιολογηθεί η ικανότητά τους για καθαρισμό και διατήρηση της υγείας του περιεμφυτευματικού βλεννογόνου. Η συχνότητα των επισκέψεων επανεξέτασης θα πρέπει να προγραμματίζεται σύμφωνα με την ικανότητα του ασθενή να διατηρεί αποτελεσματικό έλεγχο της πλάκας, αλλά συνιστάται τουλάχιστον μια επίσκεψη το χρόνο για τους χαμηλού κινδύνου, συμμορφούμενους ασθενείς. Οι παρακάτω διαδικασίες θα πρέπει να ακολουθούνται σε κάθε επανεξέταση ασθενών με εμφυτεύματα: α. / Εξέταση και επαναξιολόγηση του περιεμφυτευματικού βλεννογόνου και της ικανότητας του ασθενή για έλεγχο της πλάκας. Η εξέταση αυτή θα πρέπει να γίνεται γύρω από όλα τα κολοβώματα, ανεξάρτητα από τον τύπο της προσθετικής αποκατάστασης, με περιοδοντική μήλη. Η εξέταση πραγματοποιείται για να αξιολογηθούν η παρουσία φλεγμονωδών μεταβολών στους ιστούς, το βάθος του θυλάκου και η παρουσία πλάκας, αιμορραγίας και διαπύησης που προκαλούνται με τη διαδικασία αυτή. Όπως έχει προαναφερθεί, στην περίπτωση παθολογικών ιστών, πρέπει να γίνει ακτινογραφικός έλεγχος για να αξιολογηθεί το επίπεδο του οστού γύρω από το εμφύτευμα. Η φωτογραφία είναι ευγενική προσφορά του S. Jepsen: Οδηγίες χρήσης των μέσων στοματικής υγιεινής προσαρμοσμένων στον προσθετικό σχεδιασμό. / γ. Η μηχανική αφαίρεση εναποθέσεων έχει στόχο την απομάκρυνση της πλάκας και της τρυγίας από τις επιφάνειες των εμφυτευμάτων και τη συντήρηση της λειότητας των επιφανειών των κολοβωμάτων προλαμβάνοντας έτσι την κατακράτηση και συσσώρευση της πλάκας. Η αφαίρεση αυτή μπορεί να γίνει, κατά προτίμηση, με ειδικά εργαλεία σχεδιασμένα για τις επιφάνειες των εμφυτευμάτων ή με συσκευή υπερήχων με ειδικά ρύγχη (teflon, σιλικόνης, κ.λπ.) που έχουν σχεδιαστεί για τον καθαρισμό μεταλλικών επιφανειών. β. / Η διατήρηση θα πρέπει πάντα να ξεκινάει με επιπλέον κινητοποίηση του ασθενή για αποτελεσματικό έλεγχο της πλάκας, καθώς και με επίδειξη και οδηγίες για τη χρήση των διαφορετικών βοηθημάτων στοματικής υγιεινής, που είναι κατάλληλα για τον συγκεκριμένο προσθετικό σχεδιασμό. Η φωτογραφία είναι ευγενική προσφορά του S. Jepsen: Μηχανική αφαίρεση εναποθέσεων με εργαλεία ειδικά σχεδιασμένα για τις επιφάνειες των εμφυτευμάτων

9 δ. / Η επίσκεψη θα πρέπει να ολοκληρώνεται με την κατάλληλη απομάκρυνση τυχόν υπολειμμάτων εναποθέσεων και χρωστικών με μη αποτριπτική πάστα στίλβωσης. Σε περιπτώσεις που έχει γίνει διάγνωση βλεννογονίτιδας, η αφαίρεση των εναποθέσεων πρέπει να είναι πλήρης, υπερκαι υποουλικά, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι επιφάνειες δεν θα έχουν τρυγία και πλάκα. Στους ασθενείς αυτούς μπορεί να συστηθεί η χρήση αντιβακτηριακής οδοντόκρεμας, στοματικού διαλύματος ή γέλης. Θεραπεία Περιεμφυτευματίτιδας Σε περιστατικά που ένα σημείο έχει διαγνωστεί με περιεμφυτευματίτιδα, ο οδοντίατρος θα πρέπει να εκτιμήσει προσεκτικά τι θεραπεία θα χρειαστεί. Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν αντιβιοτικά, αφαιρετικές ή αναγεννητικές χειρουργικές τεχνικές ή ακόμη και αφαίρεση του εμφυτεύματος. Πιθανώς να χρειαστεί παραπομπή του ασθενή σε κατάλληλα εξειδικευμένο οδοντίατρο. Η περιεμφυτευματίτιδα είναι μια νόσος που προκαλείται από μικροοργανισμούς, κι επομένως ο πρωταρχικός στόχος είναι η εξάλειψη του βιοϋμενίου από την επιφάνεια του εμφυτεύματος προκειμένου να θεραπευθεί η φλεγμονώδης βλάβη. Δεδομένου ότι η βλάβη είναι περιμετρική, οποιαδήποτε θεραπεία θα πρέπει να προσπελάσει όλες τις επιφάνειες του εμφυτεύματος για να είναι επιτυχημένη. Οι σπείρες και η αδρότητα της επιφάνειας των εμφυτευμάτων που χρησιμοποιούνται σήμερα, συμβάλλουν επίσης στη δυσχέρεια απομάκρυνσης του βιοϋμενίου με συμβατικές μη χειρουργικές μηχανικές διαδικασίες. Πιθανώς να χρειαστεί η απομάκρυνση της προσθετικής αποκατάστασης και η χειρουργική επέμβαση ώστε να εξασφαλιστεί επαρκής πρόσβαση για την απομάκρυνση των εναποθέσεων και την απολύμανση της επιφάνειας. Αυτό είναι προαπαιτούμενο για την επούλωση και την αναγέννηση των περιεμφυτευματικών βλαβών. Η φωτογραφία είναι ευγενική προσφορά του S. Renvert: Εκτεταμένη απώλεια οστού λόγω προχωρημένης περιεμφυτευματίτιδας. Τα βασικά βήματα της περιεμφυτευματικής θεραπείας είναι παρόμοια με αυτά της περιοδοντικής θεραπείας: 1. / Έλεγχος της λοίμωξης 2. / Επανορθωτική χειρουργική θεραπεία 3. / Αναγεννητική χειρουργική θεραπεία αν χρειάζεται 4. / Υποστηρικτική θεραπεία 5. / Επαναξιολόγηση προσθετικής αποκατάστασης Σε βλάβες με τυπικό «δισκοειδές» σχήμα και σε περιοχές υψηλών αισθητικών απαιτήσεων είναι δυνατό να εφαρμοσθούν αναγεννητικές χειρουργικές τεχνικές

10 Φροντίδα από τον Ασθενή στο σπίτι Προσωπική στοματική υγιεινή και υγιεινή των εμφυτευμάτων Είναι ευθύνη του οδοντίατρου να κινητοποιήσει και να εκπαιδεύσει τους ασθενείς προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η καθημερινή απομάκρυνση της πλάκας με αποτελεσματικό βούρτσισμα και καθαρισμό των μεσοδοντίων διαστημάτων. Είναι ευθύνη του ασθενή να καθαρίζει τακτικά και αποτελεσματικά τα δόντια και τα εμφυτεύματα. Ο καλύτερος τρόπος για να το πετύχει αυτό εξαρτάται από το στάδιο της θεραπείας, γι αυτό θα πρέπει πάντα να συμβουλεύετε κατάλληλα τον ασθενή. Αμέσως μετά τη χειρουργική τοποθέτηση του εμφυτεύματος, η πληγή συχνά είναι ευαίσθητη κι ο ασθενής πιθανώς να μη μπορεί να χρησιμοποιήσει οδοντόβουρτσα σ αυτό το σημείο στο στόμα του. Ο ασθενής μπορεί να αποτρέψει τη συσσώρευση πλάκας με χρήση αντιβακτηριακών στοματικών διαλυμάτων ή/και γέλης, σύμφωνα με την δική σας σύσταση. Μια-δύο μέρες μετά την τοποθέτηση του εμφυτεύματος ο ασθενής μπορεί να χρησιμοποιήσει μια ειδική, πολύ μαλακή οδοντόβουρτσα για τον καθαρισμό της περιοχής. Από τη στιγμή που θα τοποθετηθεί η προσθετική αποκατάσταση (στεφάνη/οδοντοστοιχία), ο ασθενής μπορεί να ξεκινήσει να βουρτσίζει γύρω από το εμφύτευμα. Για τη μεγαλύτερη δυνατή καθημερινή απομάκρυνση της πλάκας γύρω από το εμφύτευμα, ενδείκνυται η χρήση οδοντόκρεμας ή/και στοματικού διαλύματος με αντιβακτηριακή δράση. Ο ασθενής πρέπει να βουρτσίζει σχολαστικά τα δόντια του. Εσείς ή κάποιος βοηθός στο οδοντιατρείο σας θα πρέπει να δείξει στον ασθενή τον πιο αποτελεσματικό τρόπο απομάκρυνσης της πλάκας. Επειδή η οδοντόβουρτσα δεν φτάνει στα μεσοδόντια διαστήματα και άλλα σημεία, ο ασθενής θα πρέπει να εκπαιδευθεί στη χρήση ειδικών μεσοδόντιων βουρτσών και οδοντικού νήματος γι αυτές τις περιοχές. Αν ο ασθενής έχει στεφάνες ή/και γέφυρες, θα πρέπει να χρησιμοποιεί και οδοντικό νήμα και μεσοδόντια βουρτσάκια. Είναι σημαντικό να καθαρίζει την προσθετική αποκατάσταση, ακόμη κι αν είναι προσωρινή. Οι ασθενείς με κινητές προσθετικές αποκαταστάσεις θα πρέπει να εκπαιδευθούν στη σωστή υγιεινή της οδοντοστοιχίας. Σε περιπτώσεις τοποθέτησης του εμφυτεύματος σε δύο στάδια, το ίδιο ισχύει και μετά την αποκάλυψη του εμφυτεύματος και, μερικές φορές, ο ασθενής μπορεί να χρησιμοποιήσει αμέσως, μια πολύ μαλακή οδοντόβουρτσα. Το ειδικό οδοντικό νήμα επιτρέπει στους ασθενείς να καθαρίζουν τα μεσοδόντια διαστήματα γύρω από το εμφύτευμα απαλά αλλά πλήρως. Χρήση μιας ειδικής πολύ μαλακής οδοντόβουρτσας μετά την έκθεση του εμφυτεύματος