Σωματική & Κινητική Ανάπτυξη των παιδιών. Ασπασία Δανιά Επίκουρη Καθηγήτρια ΣΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ

Transcript

1 Σωματική & Κινητική Ανάπτυξη των παιδιών

2 Σωματική Ανάπτυξη

3 Ωρίμανση & Ανάπτυξη 3 Βιολογική Ωρίμανση Σωματικές, ενδοκρινικές και ψυχολογικές αλλαγές Ανάπτυξη Μετρήσιμες αλλαγές στο μέγεθος και τη σύσταση του σώματος Διαδικασία απόκτησης τελικής μορφής Μέγεθος Τελικό προϊόν (Beunen, & Malina, 2008; Malina, Bouchard, & Bar-Or, 2004) Η χρονολογική ηλικία δεν αποτελεί δείκτη ωριμότητας στα παιδιά!!!

4 Σημαντικοί περίοδοι βιολογικής ωρίμανσης 1. Πρώτη παιδική ηλικία Εφηβεία Πως αξιολογείται η βιολογική ωρίμανση? Σκελετική Ανάπτυξη Σεξουαλική Ανάπτυξη Σωματική Ανάπτυξη Σκελετική Ανάπτυξη : ο καλύτερος τόπος για να αξιολογηθεί το στάδιο ωρίμανσης Το πιο ώριμο (σκελετικά) παιδί έχει μεγαλύτερη σκελετική και λίγοτερη χονδρική ανάπτυξη (Balyi, Way, & Higgs, 2013; Malina, Bouchard, & Bar-Or,2004; Rowland, 2005; Viru et al., 1999) Ασπασία 4 Δανιά

5 Ανάπτυξη + Βιολογική Ωρίμανση = Καλύτερη Απόδοση Αν και η σωματική ανάπτυξη είναι προφανής εξωτερικά χρειάζονται διαχρονικά δεδομένα για να αξιολογηθεί το μέγεθός της Είσοδος στην Εφηβεία Κορίτσια: χρονών Αγόρια: 14+ χρονών Δείκτης Σωματικής Ωριμότητας Ηλικία στην οποία παρατηρούνται οι μεγαλύτερες αλλαγές στο ανάστημα) (Armstrong, 2018; Malina, 2011, 2017; Rowland, 2005)

6 Χρονολογική vs Βιολογική Ηλικία 6 Χρονολογική είναι η ηλικία που υπολογίζεται βάσει της ημερομηνίας γεννήσεως Βιολογική είναι η πραγματική ηλικία του οργανισμού

7 Πρόωρη Ανάπτυξη (είσοδος στην εφηβεία 8-11) Αργοπορημένη Αναπτυξη (είσοδος στην εφηβεία 15-19) 7 Παράδειγμα: Ένα χρονολογικά 12χρονο παιδί μπορεί να είναι βιολογικά 16χρονο ή ένα 17χρονο παιδί μπορεί να είναι βιολογικά 13 χρονών Και στις δύο περιπτώσεις τα παιδιά είναι φυσιολογικά, με την έννοια ότι δεν έχουν λειτουργικά προβλήματα.. Οι καλοί αθλητές χρονών έχουν συνήθως πρόωρη βιολογική ανάπτυξη

8 Πρόωρη Ανάπτυξη Είδη Σωματότυπου Αργοπορημένη Αναπτυξη 8 Φαρδύτερη ισχιακή περιοχή Στενότεροι ώμοι Βαρύτερα & Ψηλότερα παιδιά Ενδο (καμπύλες) & Μεσομορφικοί (μυώδεις) Μακρύτερα πόδια Κοντύτερος κορμός Εκτομορφικοί (λεπτοί, γραμμικοί)

9 Είδη Σωματότυπου

10 Εκτομορφικός Μεσομορφικός Ενδομορφικός Δύσκολη πρόσληψη βάρους Αδύνατο μυϊκό σύστημα Γρήγορος μεταβολικός ρυθμός Εύκολη πρόσληψη & απώλεια βάρους Υψηλή αναλογία μυϊκού ιστού Μέτριος μεταβολικός ρυθμός Αργός μεταβολισμός Υψηλή αναλογία λίπους Αδύναμο μυϊκό σύστημα

11 Είδη Σωματότυπου βάθμια κλίμακα 1 = min, 7 = max

12 Σωματότυποι Αθλητών 12

13 Εκτομορφικός Μεσομορφικός Ενδομορφικός Δυνατά Σημεία Δυνατά Σημεία Δυνατά Σημεία Αερόβια ικανότητα Προπόνηση αντοχής Προπόνηση με αντιστάσεις Δύναμη, ευκινησία, ταχύτητα Αθλήματα επαφής Μεγάλη χωρητικότητα πνευμόνων (βλ. κωπηλασία) Ευκολότερη αύξηση μυϊκής μάζας 13 Πιθανά προβλήματα Τραυματισμοί μυών & αρθρώσεων Πιθανά προβλήματα Τραυματισμοί (ραχιαίοι) Πιθανά προβλήματα Τραυματισμοί (ισχία, γόνατα, ποδοκνημική) Στόχος άσκησης Αύξηση δύναμης, μυϊκής μάζας & φυσικής κατάστασης Στόχος άσκησης Αύξηση & συντήρηση φυσικής κατάστασης Στόχος άσκησης Μείωση ποσοστού λίπους, αύξηση μυϊκής μάζας, βελτίωση ευκαμψίας και φυσικής κατάστασης

14 Είδη Σωματότυπου Παιδική Ηλικία Ηλικία Αγόρια Κορίτσια 2 6 χρονών 6 10 χρονών Ένδο > Μέσο Μέσο > Έκτο Ένδο Κεντρικό σωματότυπο Μέσο > Ένδο (Carter & Heath, 1990) Ασπασία 14 Δανιά

15 1. Μέχρι την εφηβεία, αγόρια & κορίτσια αναπτύσσονται κατά μέσο όρο 5,5 cm και 3 Kg το χρόνο 2. Πριν την εφηβεία, το σωματικό λίπος παραμένει σχεδόν το ίδιο στα αγόρια και αυξάνεται στα κορίτσια 3. Η ανθρωπομετρία (τύπος και μέγεθος σώματος) και η σύσταση του σώματος δίνουν πληροφορίες για την τρέχουσα κατάσταση υγείας και μελλοντικούς κινδύνους Αλλαγές στον Σωματότυπο (Carter & Heath, 1990; Norton et al., 1996) 15

16 International Society for the Advancement of Kinanthropometry Αξιολόγηση Σωματότυπου Δερματοπτυχές Περιφέρειες Μήκος Πλάτος 16 (Carter & Heath, 1990;, Hume, Pearson, & Mellow, 2009)

17 Σωματομετρήσεις 17 Σωματικό ανάστημα(cm) Μάζα σώματος(kg) Δείκτης Μάζας Σώματος (Body Mass Index, BMI) Άνοιγμα χεριών(m) Μήκος κορμού, καθιστή θέση (cm) Μήκος ποδιού, όρθια θέση (cm) Μήκος κνήμης (cm) Μήκος πέλματος (cm)

18 18 Σωματομετρήσεις

19 Body Mass Index (BMI) 1. Συνδέεται με τη σύσταση του σώματος και τη διατροφική κατάσταση 2. Συσχετίζεται με το πάχος της δερματοπτυχής του υποπλάτιου 3. Χαμηλή συσχέτιση με το ύψος Ασπασία 19 Δανιά

20 Body Mass Index (BMI) & παιδιά Αποτελεί χρήσιμο εργαλείο για τον εντοπισμό της παχυσαρκίας Δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται για την ερμηνεία του επιπέδου ανάπτυξης μιας και το μέγεθός του εξαρτάται από πολλούς παράγοντες Στα Παιδιά: Επιτάχυνση ή Επιβράδυνση της ανάπτυξης = υψηλά εξατομικευμένη διαδικασία (Ford et al., 2011; Naughton et al., 2000; Siervogel et al., 2000) 20

21 Ποιοί παράγοντες καθορίζουν την ταχύτητα και το είδος της ανάπτυξης των παιδιών; 21 Γενετικοί Διατροφή Ενδοκρινικοί Φυσική Δραστηριότητα/Αδράνεια Κοινωνικές Συνθήκες Περιβάλλον (κλίμα, γεωγραφική τοποθεσία) Οικογένεια Πολιτισμός Υποδομές Νορβηγία: ice hockey Αργεντινή/Βραζιλία: ποδόσφαιρο

22 Γενετικοί Σκελετική Ανάπτυξη: 60% συσχέτιση Γενετικοί Σύσταση Σώματος: 40% συσχέτιση 22 Διαιτητική Πρόσληψη & Ανάπτυξη Υψηλή πρωτεϊνική πρόσληψη στην παιδική ηλικία = παχυσαρκία στην ενήλικη ζωή Φυσική Δραστηριότητα & Σύσταση Σώματος (αναλογία μυών-λίπους) Bengoechea, Sabiston, Ahmed, & Farnoush, 2010; Rowland, 2005)

23 Κινητική Ανάπτυξη

24 Κινητικές Δεξιότητες 24 «...Οι κινητικές δεξιότητες είναι ατομικές δυνατότητες επίτευξης ενός τελικού αποτελέσματος, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη μεγαλύτερη δυνατή σιγουριά και οικονομία στην κίνηση...» (Καμπάς, 2004: 12) Συμβάλουν: 1. Aνάπτυξη κινητικού ελέγχου 2. Aκρίβεια εκτέλεσης 3. Ορθότητα εκτέλεσης βασικών και ειδικευμένων κινήσεων Αποτελούν βήματα και όχι στάδια στην πορεία κινητικής ανάπτυξης (Barnett, van Beurden, Morgan, Brooks, & Beard, 2010; Clark & Metcalfe, 2002; Ozmun & Gallahue, 2016; Payne, & Isaacs, 2017)

25 Δεξιότητες ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗΣ Βάδισμα Τρέξιμο Άλμα Συνεχόμενα άλματα Δυναμική ισορροπία Κουτσό Χόπλα Γκαλόπ Γλίστρημα Αναρρίχηση Σκίπινγκ Δεξιότητες ΧΕΙΡΙΣΜΟΥ Ρίψη Πιάσιμο Υποδοχή Σπρώξιμο Χτύπημα (με ή χωρίς Στρίψιμο αντικείμενο) Τρίψιμο Λάκτισμα μπάλας Κόψιμο Σταμάτημα μπάλας Τσαλάκωμα Αναπήδηση μπάλας Τράβηγμα Ρολάρισμα μπάλας Πάσα βόλεϊ 25

26 Δεξιότητες ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗΣ Δίπλωση Κάμψη Διάταση Περιστροφή Στροφή Αιώρηση Στατική ισορροπία Ανεστραμμένες στηρίξεις Ρολάρισμα σώματος Προσγείωση-σταμάτημαξεκίνημα Αλλαγή κατεύθυνσης Προσποίηση Ασπασία 26 Δανιά

27 Βασικές Αρχές Κινητικής Ανάπτυξης 1. Οι αλλαγές είναι ποιοτικά διαφορετικές, διαδοχικές και σωρευτικές 2. Η κίνηση είναι φαινόμενο πολυπαραγοντικό και εξαρτάται από την αλληλεπίδραση ΑΤΟΜΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 3. Κάθε αλλαγή νοείται ως μεταβλητή διαδικασία εντός & μεταξύ ατόμων (Gallahue et al., 2012) Ασπασία 27 Δανιά

28 Βασικές κινητικές δεξιότητες & παιδική ηλικία 28 Δεξιότητα Αγόρια (ηλικία) Κορίτσια (ηλικία) Τρέξιμο 4 χρονών 4 χρονών Ρίψη 5 8,5 Σκίπινγκ 6,5 6 Υποδοχή 7 6,5 Λάκτισμα 7 8 Χτύπημα με αντικείμενο 7 8,5 Άλμα 9,5 10 Ηλικία στην οποία 60% των παιδιών που συμμετείχαν στην έρευνα μπόρεσαν να εκτελέσουν διαφορετικά επίπεδα - φάσεις των παραπάνω δεξιοτήτων (Seefeldt & Haubenstricker, 1982)

29 Βασικές κινητικές δεξιότητες & ρυθμός ανάπτυξης 29 Δεξιότητες Πρόωρη ανάπτυξη Δεξιότητες Κανονική Ανάπτυξη Κορίτσια Δεξιότητες Αργοπορημένη Ανάπτυξη Δεξιότητες Place your screenshot here Πρόωρη ανάπτυξη Δεξιότητες Κανονική Ανάπτυξη Αγόρια Δεξιότητες Αργοπορημένη Ανάπτυξη

30 Σημαντικό 30 Η σωματική ανάπτυξη και η σύσταση του σώματος κατά την προεφηβεία δεν συνεπάγεται απαραίτητα την ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων Καθοριστική η επίδραση κοινωνικο-οικονομικών και πολιτισμικών παραγόντων και η παρουσία ευκαιριών για συμμετοχή σε οργανωμένες δραστηριότητες Φ.Α. & Αθλητισμού (Gallahue et al., 2012; Goodway et al., 2003; Okely, Booth & Chey, 2004; Stodden et al., 2008)

31 Η επιτυχημένη συμμετοχή στην άσκηση και τη Φυσική Δραστηριότητα εξαρτάται: Επίπεδο κινητικών δεξιοτήτων 2. Αυτοαντιλαμβανόμενη ικανότητα 3. Επιρροές που ασκούν Σημαντικοί άλλοι (Savelsbergh, Davids, & van der Kamp, 2013)

32 Η δεξιότητα της ρίψης είναι σε ΑΓΟΡΙΑ όλες τις ηλικίες περισσότερο ανεπτυγμένη στα αγόρια: Περισσότερες ευκαιρίες Συμμετοχή σε εξωσχολικό αθλητισμό 32

33 Τα κορίτσια διαθέτουν περισσότερο ανεπτυγμένες λεπτές κινητικές δεξιότητες: Πιο κατάλληλες με το φύλο τους ΚΟΡΙΤΣΙΑ Τα κορίτσια είναι πιο επιδέξια σε δεξιότητες όπως η ισορροπία, ευκαμψία, κουτσό, σκίπνγκ (βήμα & κουτσό) 33

34 Τι πρέπει να γνωρίζει ο ειδικός Φ.Α. & ο προπονητής; 1. Οι Βασικές Κινητικές Δεξιότητες είναι οι θεμέλιοι λίθοι της συμμετοχής σε δραστηριότητες ομαδικών αθλημάτων, χορού, γυμναστικής 2. Τα παιδιά που συμμετέχουν σε οργανωμένες δραστηριότητες Φ.Α. & Αθλητισμού παρουσιάζουν μεγαλύτερη βελτίωση στις βασικές κινητικές δεξιότητές τους σε σχέση με τα παιδιά που «παίζουν» ή ασκούνται μόνα τους υπό την επίβλεψη γυμναστή (Garvis & Pendergast, 2017; Lynch, 2016)

35 Τι πρέπει να γνωρίζει ο ειδικός Φ.Α. & ο προπονητής; 3. Οι βασικές κινητικές δεξιότητες που εκτελούνται με τα πόδια αναπτύσσονται γρηγορότερα από τις βασικές κινητικές δεξιότητες που εκτελούνται με τα χέρια 4. Περιβαλλοντικοί παράγοντες επηρεάζουν την ποιότητα της διδασκαλίας των βασικών κινητικών δεξιοτήτων 5. Πρόωρη διάγνωση κινητικών προβλημάτων ή δυσκολιών μπορεί να ελαχιστοποιήσει την πιθανότητα εμφάνισης κινητικών ή συναισθηματικών προβλημάτων (Garvis & Pendergast, 2017; Lynch, 2016)

36 Τι πρέπει να γνωρίζει ο ειδικός Φ.Α. & ο προπονητής; 6. Οι βασικές κινητικές δεξιότητες θα πρέπει να έχουν αναπτυχθεί ως την ηλικία των 8 ετών 7. Κατά την περίοδο της εφηβείας παρατηρείται αποσταθεροποίηση και έλειψη συντονισμού (Garvis & Pendergast, 2017; Lynch, 2016)

37 Τι πρέπει να γνωρίζει ο ειδικός Φ.Α. & ο προπονητής; 8. Τα συστατικά στοιχεία κάθε κινητικής δεξιότητας αναπτύσσονται σε διαφορετικές ηλικιακές περιόδους 9. Χαμηλά επίπεδα κινητικής επιδεξιότητας σημαίνουν φτωχή φυσική κατάσταση και χαμηλή αυτοεκτίμηση 10. Κίνδυνος αποχής από την άσκηση > αδράνεια > παχυσαρκία (Garvis & Pendergast, 2017; Lynch, 2016)

38 38

39 Εργασία 5η

40 Σχεδιάστε ένα Ημερήσιο Πρόγραμμα εξάσκησης βασικών κινητικών δειοτήτων για τις παρακάτω περιπτώσεις αθλούμενων, λαμβάνοντας υπόψη σας το επίπεδο σωματικής και κινητικής ανάπτυξης του καθενός: Αγόρι, ηλικίας 13 χρονών Σωματότυπος: Εκτομορφικός Κινητικά επιδέξιος Αργοπορημένη ανάπτυξη Αθλητικό Σωματείο Κορίτσι, ηλικίας 9 χρονών Σωματότυπος: Μεσομορφικός Φτωχό επίπεδο κινητικών δεξιοτήτων Πρόωρη ανάπτυξη Δημόσιο Δημοτικό Σχολείο 40

41 Ευχαριστώ για την προσοχή σας