ΘΕΜΑ ΤΕΧΝ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝ. ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝ. ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ. Ap C,. Γ,... C ^ f ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Transcript

1 ΤΕΧΝ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝ. ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝ. ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ Ap C,. Γ,... C ^ f _ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ "ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ, ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ ΣΕ ΠΛΑΤΦΟΡΜΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΤΥΠΟΥ." ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ Λ. ΧΡΗΣΤΟΣ Μηχανικός Γεωτρήσεων και Προγραμματισμού επισκευών πετρ/γών ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΚΥΡΙΑΚΙΔΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΒΑΛΑ 1996

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΙΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΕΣ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΤΥΠΟΥ 4 Ι.Ι. Πρόλογος, Γενικές Θεωρήσεις (Σκοπός, Φιλοσοφία) ΙΙ. Μονάδες Μέτρησης I Ορισμοί II. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΠΙΘΑΝΩΝ ΠΗΓΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ - ΜΕΣΑ ΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ & ΠΡΟΛΗΨΗΣ Στατιστικές Ατυχημάτων. Αιτίες Καύσιμα, Πυρκαγιές, Πηγές Ανάφλεξης Μέσα Πυρόσβεσης, Διαθέσιμα Πυροσβεστικά Μέσα & Ανίχνευση Πυρκαγιάς 11.IV. Εκρήξεις 11. V. Διαδικασίες Ασφαλούς Εργασίας - Πρόληψη Φωτιάς & Κανόνες Πυρασφάλειας 11. V I Διαθέσιμα Μέσα Ατομικής Προστασίας ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ - ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ & ΑΡΧΕΣ ΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ Γενικός Κανονισμός Γεωτρύπανου 58-60

3 Σελ. III.11. Ασφάλεια Εργοστασίων III.III. Διαδικασία Έκτακτης Ανάγκης. (Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης) III.IV. Διαρροή H2S ΙΙΙ.ν Αποθήκευση Υδρογονανθράκων ΙΙΙ.ν ΐ Ρύπανση στην ξηρά και την Θάλασσα IV. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 96

4 I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΙΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΕΣ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΤΥΠΟΥ

5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα εργασία εκπονήθηκε κατά την διάρκεια του εαρινού εξαμήνου 1996 με βάση πληροφορίες τους διεθνείς κανόνες που διέπουν την παραγωγή πετρελαίου σε θαλάσσιες πλατφόρμες ανοικτές στην ατμόσφαιρα και εκτεθειμένες στις καιρικές συνθήκες. Η εργασία αυτή πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια που ορίζει ο κανονισμός σπουδών για τις τπυχιακές εργασίες και αποτελεί τμήμα της εξειδίκευσής μας σαν τεχνολόγων μηχανικών πετρελαίου. Ανάλογα με τις χρήσεις που εκτελεί μια πλατφόρμα ανοικτού τύπου και για τις οποίες χρήσεις έχει σχεδιαστεί από μηδενική βάση, πρέπει και ανάλογα να είναι εφοδιασμένη με κατάλληλα και επαρκή συστήματα πυρόσβεσης, σωστικών μέσων, καθώς και μηχανημάτων ελέγχου πιέσεως, εφεδρικές δεξαμενές ανακούφισης άλλων ενεργών δεξαμενών, εγκαταστάσεις και μέσα αντιρρύπανσης και άλλα. Στη συνέχεια θα αναλυθούν ενδιαφέροντα όσο και μοντέρνα στοιχεία τα οποία πλαισιώνουν τις ασφαλείς λειτουργίες των ανοικτών πλατφορμών. Είναι ουσιώδες ότι οι εργασίες στις θαλάσσιες πλατφόρμες ανοικτού τύπου καθοδηγούνται (πλαισιώνονται) από μια τακτική η οποία εξασφαλίζει ασφάλεια προσωπικού και παράλληλα την προστασία του περιβάλλοντος. Ανεπτυγμένα συστήματα ασφαλείας και χειρισμοί άσκησης έχουν σχεδιαστεί να προλάβουν την ακούσια διαρροή υδρογονανθράκων στην ατμόσφαιρα με όλα τα επακόλουθα. Η πιθανότητα να συμβεί κάτι τέτοιο πρέπει να μελετηθεί και πρέπει να εφαρμοστούν μέθοδοι που όχι μόνο θα

6 προλαμβάνουν φωτιές αλλά και όπου είναι δυνατόν με πρακτικές συστημάτων να αντιμετωπίζονται στην περίπτωση που συμβούν. Πολλά έχουν γραφτεί κατά καιρούς για τον τρόπο αντιμετώπισης ατυχημάτων και κυρίως για την αποφυγή τυχαίων συμβάντων. Το ερώτημα είναι πόσο χρήσιμες είναι οι διαδικασίες και αν πράγματι αποδίδουν στον σκοπό για τον οποίο έχουν ετοιμαστεί και αν συμβάλλουν στο θεώρημα ή δόγμα προτίμα την πρόληψη από την καταστολή. Οι μέχρι τώρα γρατπές μαρτυρίες δείχνουν ότι ναι συντελούν σε μεγάλο βαθμό όλες αυτές οι πρακτικές στην αποφυγή των ατυχημάτων και δευτερογενώς στις καλύτερες υπηρεσίες. Για πολλά χρόνια οι εταιρείες πετρελαίου είχαν ετοιμάσει μελέτες που έδειχναν τις γνώσεις τους και τις εμπειρίες τους στην παραγωγή, με διαφορετικούς τρόπους, του πετρελαίου και του αερίου. Στην συνέχεια αυτής της προσπάθειας διάφορες πρακτικές συμβουλές προέκυψαν με την εμπειρία και τις στατιστικές ατυχημάτων που βοηθούν στην ελάπωση της πιθανότητας τυχαίας φωτιάς και για τον σχεδίασμά, την επίβλεψη και τη διατήρηση συστημάτων που ελέγχουν την φωτιά σε πλατφόρμες ανοικτού τύπου. Η εφαρμογή αυτής της πρακτικής σε απόλυτο συνδυασμό με το σωστό σχεδίασμά εργασιών και συντήρησης - νοούνται μηχανήματα, εξοπλισμός, εκπαίδευση προσωπικού - αποδίδουν αδιάλειπτη προστασία όλων των εγκαταστάσεων παραγωγής από άποψη πυρκαγιάς, αλλά και του περιβάλλοντος.

7 ΣΚΟΠΟΣ Αυτές οι πρακτικές προτείνουν τρόπους αποφυγής πυρκαγιάς ενώ παράλληλα προάγουν, καλύτερο σχεδίασμά, επιθεώρηση και συντήρηση συστημάτων αντιμετώπισης και πρόληψης φωτιάς, αλλά και άλλων εκτάκτων περιστατικών ή κινδύνων. Δίνει έμφαση στην ανάγκη εκπαίδευσης προσωπικού στην πυρόσβεση, στην εξάσκηση του προσωπικού με επανάληψη τακτικών ασκήσεων και την καθιέρωση μεθόδων ασφαλούς εγκατάλειψης της πλατφόρμας (γενικώς θαλάσσιων εγκαταστάσεων). Τα συστήματα αντιμετώπισης πυρκαγιάς που δίνονται σ αυτή την εργασία έχουν σκοπό να προσδώσουν μια έγκαιρη ανταπόκριση στις πυρκαγιές ακόμη από τον χρόνο εκδήλωσης τους και να προλαμβάνουν την εξάπλωση τους. Σε κάθε περίπτωση αυτή η εργασία δεν έχει την δυνατότητα να προβλέψει ειδικές περιπτώσεις, καταστάσεις ή να αντικαταστήσει κάποια συστήματα περίπλοκα τα οποία θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν σε μεγαλύτερο βαθμό προστασία και πρόληψη. Αυτή η εργασία εφαρμόζεται σαν γενική φιλοσοφία σ όλο τον κόσμο στις πλατφόρμες ανοικτού τύπου οι οποίες έχουν ικανότητα φυσικού εξαερισμού που ελαχιστοποιεί την συγκέντρωση ευφλέκτων αερίων και ατμών. Οι κλειστές περιοχές όπου οι κοιτώνες, γραφεία ελέγχου μαγειριία κ.τ.λ. που είναι εγκατεστημένα σ αυτές τις πλατφόρμες προβλέπονται οπωσδήποτε με συστήματα ανίχνευσης πυρκαγιάς.

8 Οι απόλυτα κλειστές πλατφόρμες που συνήθως εγκαθίστανται σε κλίματα με ιδιάζουσες συνθήκες όπως οι Αρκτικές, δε καλύτπονται από την παρούσα εργασία. ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Το API προτείνει κάποιες πρακτικές για την διευκόλυνση των εμπλεκομένων σε εργασίες σε θαλάσσιες εγκαταστάσεις ανοικτού τύπου (όπως αναφέρεται προηγούμενα). Διάφοροι οργανισμοί και εταιρείες έχουν καθιερώσει ανάλογες σταθερές, κωδικούς και πρακτικές οι οποίες ουσιωδώς είναι αποδεκτές από την βιομηχανία και τις κυβερνήσεις γενικώς. Η λίστα που ακολουθεί δίνει παραδείγματα από οργανισμούς και εταιρείες που με πρωτοβουλίες συνέβαλαν στην προστασία από τις πυρκαγιές και βελτίωσαν διάφορα συστήματα πρόληψης, ανίχνευσης και αντιμετώπισης πυρκαγιών. Τονίζεται ότι κάποιες από αυτές τις πρακτικές δεν εφαρμόζονται σε πλατφόρμες ανοικτού τύπου. API 1) API RP 2G 2) API RP 14C 3) API RP 14E 4) API RP 14F 5) API RP 500B 6) API RP T - 1

9 ΜΟΝΑΔΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Η μετατροπή από αγγλικές μονάδες σε S.I. μονάδες προωθείται μέσα από κείμενα με προτεινόμενη πρακτική σε παρενθέσεις π.χ. 6 in (125 mm). Οι αγγλικές μονάδες είναι προτιμότερες και θα πρέπει να καθιερωθούν σαν στάνταρ σ αυτήν την πρακτική. Τα προϊόντα θα πρέπει να φέρουν τις μονάδες που έχουν οριστεί εκτός αν υπάρχει συμφωνία μεταξύ αγοραστή και κατασκευαστή. Οι παραγωγοί χρησιμοποιούν για την μετατροπή από αγγλικές μονάδες σε μονάδες S.I., μονάδες που παίρνουν από το (API) και τη δημοσίευση 2564 και καταγράφονται όπως παρακάτω : ΜΗΚΟΣ 1 (ιη) = 25.4 (mm) ακριβώς 1 (ft) = (m) ΠΙΕΣΗ 1 (psi) = (Bar) ΣΗΜΕΙΩΣΗ 1 (psi) = 100 κιλοπασκάλ (kpa) ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ Η παρακάτω φόρμουλα χρησιμοποιείται για την μετατροπή από βαθμούς Φαρενάιτ (F) σε βαθμούς Κελσίου (C): C = 5/9 (F - 32) ΙΣΧΥΣ 1 (gpm/ft) = (m/s) 1 (gpm) = (dm/s) ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ 1 (ft) =

10 ΜΑΖΑ 1 (lb) = (kg) ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΤΑΣΗ 1 (HP) = (kw) ΟΓΚΟΣ 1 γαλόνι = λίτρα

11 ΟΡΙΣΜΟΙ ΕΥΦΛΕΚΤΟ : η ικανότητα που έχει ένα υλικό να καίγεται. ΑΝΑΦΛΕΞΗ : η οξείδωση των υλικών συνοδευόμενη από ζέστη και συνήθως την παραγωγή φλόγας. ΦΩΤΙΑ : το φαινόμενο της ανάφλεξης και την παραγωγή λάμψης, φλόγας, και ζέστης. ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΛΕΞΗΣ : θερμοκρασία όπου ένα σώμα εκλύει ατμούς που σε επαφή με μια φλόγα ή σπινθήρα καίγονται και μετά σβήνουν. ΚΑΥΣΙΜΟ : κάθε υλικό που μπορεί να καεί. ΑΝΑΦΛΕΓΩ : η ικανότητα να μπορώ να καίω. ΠΗΓΗ ΑΝΑΦΛΕΞΗΣ : μια πηγή θερμοκρασία και ενέργειας ικανή να ξεκινήσει ανάφλεξη. ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ : ένας χώρος στον οποίο δουλεύουν άνθρωποι κάθε μέρα για περισσότερες από δώδεκα ώρες με διάφορα καθήκοντα σε διάφορες θέσεις με κοινό έργο που είναι η γεώτρηση ή παραγωγή υδρογονανθράκων ή και παράλληλα και τα δυο μαζί (εξαρτάται από τον τύπο της πλατφόρμας). ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ : θεωρείται η εγκατάσταση που έχει την ικανότητα φυσκού εξαερισμού για την ελαχιστοποίηση συγκέντρωσης αερίων.

12 ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΔΙΑΦΥΓΗΣ : σταθερές σκάλες μεταλλικής κατασκευής, σωσίβιοι λέμβοι, στεγανές μηχανοκίνητες. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΔΙΑΦΥΓΗΣ : ανεμόσκαλες, όπως επίσης σχοινιά με κόμπους και άλλες ικανοποιητικές τεχνικές. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ : μια λίστα όπου υπάρχουν τα ειδικά καθήκοντα και τα καθήκοντα θέσης του κάθε μέλους της πλατφόρμας για επείγοντα περιστατικά συμπεριλαμβανομένης και της φωτιάς. Η πολιτική κάθε εταιρείας η οποία εξαρτάται άμεσα από την διάθεση οικονομικών πόρων για ασφάλεια προσωπικού και εγκαταστάσεων ποικίλει από χώρα σε χώρα και είναι άμεσα συνδεδεμένη με την νομοθεσία της χώρας στην οποία ασκούνται οι δραστηριότητες της εταιρείας π.χ. εταιρείες που αρκούνται στα απαραιτήτως αναγκαία για την πρόληψη πυρκαγιάς που απορρέουν από την νομοθεσία και στα οποία οι εταιρείες συμμορφώνονται. Άλλές εταιρείες όμως δεν περιορίζονται μόνο στα υποχρεωτικά από το νόμο κείμενα αλλά επενδύουν πρωταρχικά περισσότερα κονδύλια στην ασφάλεια εργασίας των εργαζομένων (κατά την εκπαίδευση χειριστών) και εξοπλισμού με αποτέλεσμα τεχνικά ατυχήματα σ αυτές τις εταιρείες να είναι φαινόμενα σπάνια. Σε κάθε περίτπωση όταν ακολουθείται το δ ό \ΐα καλύτερα η πρόληψη από την επανόρθωση ή την καταστολή η ποιότητα προσφοράς εργασιών και προϊόντων από

13 τις εταιρείες που ακολουθούν τον κανόνα διακρίνονται από καλύτερα αποτελέσματα με μειωμένα ατυχήματα.

14 II. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΠΙΘΑΝΩΝ ΠΗΓΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ - ΜΕΣΑ ΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ & ΠΡΟΛΗΨΗΣ

15 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ Η διερεύνηση των ατυχημάτων πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν γρηγορότερα μετά το ατύχημα με σκοπό τον προσδιορισμό των αιτιών που τα προκάλεσαν. Έχει σημασία ο χρόνος διερεύνησης επειδή τα γεγονότα μπορούν να δοθούν καλύτερα από τους εμπλεκόμενους. Η απόδοση των ευθυνών δεν είναι ο πρωτογενής σκοπός της έρευνας. Ο βασικός σκοπός είναι να λάβουμε τέτοια μέτρα ώστε να αποκλείσουμε ή να ελαχιστοποιήσουμε την επανάληψη. Δευτερογενώς, όταν μια εταιρεία δεν παρουσιάζει ατυχήματα κερδίζει χρήματα. Αυτό μπορεί να αναλυθεί ως εξής : Χάσιμο χρόνου εργατοωρών λόγω ατυχημάτων, σημαίνει έξοδα ιατροφαρμακευτικά, αποζημιώσεις, έλλειψη προσωπικού και νέα εκπαίδευση προσωπικού που με καθυστέρηση θα φτάσει στο επίπεδο ενός έμπειρου εργαζομένου. Όλα αυτά μεταφράζονται σε χρόνο και σε χρήμα που κάθε εταιρεία θέλει και προτιμά να αποφύγει. Σε όλο τον κόσμο μια έξυπνη διεύθυνση τεχνικής εταιρείας προσφέρει ικανοποιητικά πακέτα επιπλέον αμοιβών για έλλειψη ατυχημάτων (μορφή επιβράβευσης). Η απόδοση ευθυνών από τη διεύθυνση εταιρείας έρχεται συνήθως σε υποδεέστερη μοίρα και συνήθως επιβάλλεται σε σοβαρά ατυχήματα όπου εμπλέκονται και οι νόμοι του κράτους και έχει την έννοια όχι του παραδειγματισμού αλλά είναι και αυτό μέρος της εκπαίδευσης. Τα δεδομένα κάθε ατυχήματος στοιχειοθετούνται με μεγάλη προσοχή, διασταυρώνονται από τους διαπλεκομένους σε κάθε ατύχημα και μαζί με τα με τα συμπεράσματα αποτελούν αφ ενός ένα αρχείο και εμπειρία της κάθε εταιρείας και αφ ετέρου

16 παράδειγμα άσκησης, υπενθύμισης και αποφυγής προς τους άλλους εργαζομένους. Μια από τις τακτικές έρευνας ατυχήματος είναι η ακόλουθη : α. συνέντευξη από τον εργαζόμενο που έχει το ατύχημα εφ όσον είναι δυνατό από ιατρικής απόψεως, αμέσως μετά το συμβάν (αλλιώς όταν επιτραπει") β. συνέντευξη απ όλους τους παρόντες στην διάρκεια του συμβάντος ή άλλο προσωπικό που εμπλέκεται στο ατύχημα, γ. προσδιορισμός των γεγονότων και των συνθηκών όταν συνέβη το ατύχημα που βασίζεται σε όλες τις πληροφορίες που έχουν συλλεγεί. δ. πλήρη στοιχεία και διευθύνσεις των παρόντων στο ατύχημα, ε. προσδιορισμός των αιτιών που μπορεί να προκάλεσαν το ατύχημα. ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ Με στόχο την εκπαίδευση και τον αποκλεισμό πολλών παραγόντων που προκαλούν ατύχημα οποιοδήποτε συμβάν από το σοβαρότερο μέχρι το πιο ασήμαντο αναφέρεται με κάθε λετπομέρεια στον προϊστάμενο κάθε τμήματος και αντιμετωπίζεται ανάλογα. Π.χ. ακόμη και ένα γλίστρημα στο κατάστρωμα του γεωτρύπανου εφ όσον αναφερθεί και ακολουθηθούν οι διαδικασίες, μπορεί να αποδείξει αν τα υποδήματα ασφαλείας είναι ακατάλληλα. Άλλα παραδείγματα : μια επαναλαμβανόμενη αδιαθεσία ή αναφυλαξία στους εργαζόμενους ενδεχομένως να καταλήξει στο

17 συμπέρασμα ότι οι φόρμες εργασίας με το ποσοστό συνθετικού που περιέχουν προκαλούν αλλεργία. Επίσης η χρήση ενός φαινομενικά αθώου και πολύχρηστου χημικού είναι δυνατόν να προκαλεί ερεθισμούς στα μάτια ή στο δέρμα των εργαζομένων σε συνδυασμό με το περιβάλλον. Πάρα πολλές φορές είναι δυνατόν να ληφθούν κάποια μέτρα όταν δεν υπάρχουν στοιχεία. Όλα τα ατυχήματα που συμβαίνουν στη διάρκεια της εργασίας πρέπει να αναφέρονται σε μια ειδική, έτοιμη λίστα. Όλα τα ερωτήματα του ερωτηματολογίου και αντίγραφα αυτού θα πρέπει να απαντούνται. Ό ίδιος ο εργαζόμενος μαζί με τον προϊστάμενο πρέπει να σιγουρευτούν ότι το ερωτηματολόγιο και τα αντίγραφα αυτού διατέθηκαν και μεταβιβάστηκαν εκεί που πρέπει (γιατρό της εταιρείας, γραφείο προσωπικού, διεύθυνση).

18 ΚΑΥΣΙΜΑ - ΑΚΑΥΣΤΑ Η καύση όντας εξώθερμη αντίδραση, στη διάρκεια της παράγει θερμότητα. Αυτή η θερμότητα από τη μια ανεβάζει την θερμοκρασία στην περιοχή της καύσης και έτσι δεν χρειάζεται άλλη ενέργεια έξω από το σύστημα για την συνέχιση της καύσης και από την άλλη με διαφόρους μηχανισμούς μεταφοράς της θερμότητας (αγωγιμότητα, μεταφορά, ακτινοβολία) προκαλεί ανύψωση της θερμοκρασίας στους γύρω χώρους με αποτέλεσμα νέα ανάφλεξη αν συντρέχουν και οι άλλοι δυο όροι και διάδοση της πυρκαγιάς. Καύσιμα. Νοούμε τα υλικά και τις ουσίες που για την καύση τους απαιτούνται τόσο μεγάλες ποσότητες θερμότητας, αρκετές όχι μόνο για την αυτοσυντήρηση της καύσης αλλά και για άλλες χρήσεις. Ακαυστα. Νοούμε τα υλικά που για την καύση του απαιτούνται τόσο μεγάλες ποσότητες θερμοκρασίας, που στις συνηθισμένες περιτπώσεις δεν διατίθενται. Έτσι σε ορισμένες περιπτώσεις μια ουσία θεωρείται άκαυστη, σε άλλες όμως μπορεί να καίγεται. Προϊόντα καύσης. Αέρια μορφής C02, CO (διοξ. του άνθρακος, μονοξείδιο). S02 (διοξ. του θείου), καπνός, πιθανά δηλητηριώδη συστατικά π.χ. μονοξείδιο - καυστικά συστατικά για τα μάτια, το δέρμα, δυσκολία στην ορατότητα, πνιγηρή ατι.>^;σφαιρα. Αποθήκες καυσίμων. Πώς πρέπει να είναι κατασκευασμένες και πώς πρέπει να λειτουργούν οι δεξαμενές καυσίμων ώστε η

19 εναποθήκευση των προϊόντων σ αυτές και η διακίνηση τους να είναι ασφαλείς, δηλ. να μην προκαλούνται αναφλέξεις και πυρκαγιές : Να το βασικό ερώτημα, στο οποίο θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μια απάντηση που αν δεν καλύτπει όλες τις περιπτώσεις, θα περιέχει τουλάχιστον τις γενικές, και γενικώς παραδεκτές, κατευθυντήριες γραμμές που μπορεί να αποτελέσουν τον οδηγό μας. 1. Κατηνορίες καυσίυων : Πριν μιλήσουμε για τις «αποθήκες» ή «δεξαμενές» των καυσίμων, ας θυμηθούμε μερικά πράγματα σχετικά με τα καύσιμα - και πιο συγκεκριμένα σχετικά με την ιδιότητα τους να αναφλέγονται και να καίγονται. Για να απλοποιήσουμε, ευθύς εξ αρχής, τα πράγματα ας τονίσουμε ότι τα υγρά καύσιμα που θα συναντήσουμε στην εργασία μας θα είναι τα εξής (στις 99 από τις 100 περιτπώσεις) : - βενζίνες : σημείο αναφλέξεως - 40 C - πετρέλαιο ντίζελ:»» 55 C ελαχ. - μαζούτ :»» 66 C ελαχ. Από την άποψη της συμπεριφορά τους έναντι της φωτιάς δε υπάρχει διαφορά μεταξύ απλής και σούπερ βενζίνης ούτε μεταξύ μαζούτ 1500" και 3500". Η χαρακτηριστική ιδιότητα κάθε καυσίμου που αποτελεί το βασικό κριτήριο της ευκολίας ή μη, της αναφλέξεως του, είναι το «σημείο αναφλέξεως» ή «θερμοκρασία αναφλέξεως» (FLASH POINT), που είναι, ως γνωστόν, η θερμοκρασία στην οποία πρέπει να θερμανθεί ένα υγρό ώστε να δώσει ατμούς, αρκετούς για να

20 αναφλεγούν με την προσέγγιση φλόγας ή την δημιουργία σπινθήρας. Με βάση το στοιχείο αυτό, τα υγρά καύσιμα κατατάσσονται σε δυο μεγάλες κατηγορίες : CLASS I - «εύφλεκτα» (FLAMMABLE) - σημείο ανάφλ.<37.8 C CLASS II και III «καύσιμα» (COMBUSTIBLE) - σημείο αναφλ."^ 37.8Χ Η κατηγορία II περιλαμβάνει τα καύσιμα με θερμοκρασία αναφλέξεως 37.8 C και 60 C, η δε κατηγορία III (CLASS III) τα καύσιμα με θερμοκρασία αναφλέξεως άνω των 60 C (CLASS III A μέχρι 93.4 C και CLASS III B πάνω από 93.4 C). H κατηγορία I υποδιαιρείται στις ΙΑ, IB, και IC, αναλόγως της θερμοκρασίας βρασμού και σε συνάρτηση και με τη θερμοκρασία αναφλέξεως. Με βάση τα παρακάτω, οι βενζίνες κατατάσσονται στην κατηγορία I (και ειδικότερα στην ΙΒ που περιλαμβάνει τα υγρά καύσιμα της I με θερμοκρασία βρασμού πάνω από 37.8 C) το πετρέλαιο ντήζελ (καθώς και το καύσιμο αεροπορίας - το JET - FUEL, ΣΗΜΕΊΟ ΑΝΑΦΛ C ελαχ.) στην κατηγορία II και τα μαζούτ στην κατηγορία III Α.) Σημ. Προκειμένου περί μειγμάτων λαμβάνεται, για την περίτπωση αυτή, η θερμοκρασία αποστάξεως του 10% του υγρού.

21 Τα μέτρα ασφαλείας που θα ληφθούν θα είναι, φυσικά, συνάρτηση της ευκολίας - μικρότερης ή μεγαλύτερης - με την οποία μπορεί να πάρει φωτιά ένα καύσιμο. Τύποι δεξαμενών. Πριν αναφερθούμε στα μέτρα πυροπροστασίας για τις δεξαμενές καυσίμων, σκόπιμο θα είναι να κάνουμε μια κατάταξη των δεξαμενών αυτών. Η κατάταξη αυτή γίνεται με κριτήριο κοινά χαρακτηριστικά που συνδέονται, άμεσα ή έμμεσα, με τα επιβαλλόμενα μέτρα πυρασφάλειας. Έτσι έχουμε: «Σταθερές» δεξαμενές που τις χωρίζουμε σε : I. μεγάλες δεξαμενές (εγκαταστάσεων) που μπορεί να είν α ι: α) υπέργειες με CONICAL ROOF β) υπέργειες με FLOATING ROOF γ) υπέργειες με CONICAL ROOF και FLOATING COVER, και II. μικρές δεξαμενές, που μπορεί να είν α ι; α) υπόγειες (κυλινδρικές) - κυρίως δεξαμενές πρατηρίων β) υπέργειες (κυλινδρικές ή ορθογώνιες) - κυρίως δεξαμενές πετρελαίου εργοταξίων, βιομηχανικών εγκαταστάσεων και κεντρικής θερμάνσεως (πλατφόρμες ανοικτού τύπου) «Κινητές» δεξαμενές, από τις οποίες οι σπουδαιότερες είνα ι: α) βυτιοφόρα β) βαρέλια και δοχεία γ) ρεζερβουάρ αυτοκινήτων

22 ΠΥΡΚΑΓΙΑ 1. Προληπτικά μέτρα α) Όταν εκτελούνται θερμές εργασίες να ορίζεται ένα άτομο ασφαλείας που φροντίζει για την εξασφάλιση των κατάλληλων πυροσβεστικών μέσων π.χ. κουβέρτες, πυροσβεστήρες, νερό κ.λ.π. β) Καλύτπεται τις αποχετεύσεις με υφάσματα αμιάντου αφού πρώτα τα καταβρέξετε. γ) Χρησιμοποιείστε αντισπινθηριστικά εργαλεία όπου είναι δυνατόν. δ) Σκουπίστε αμέσως τα χυμένα πετρέλαια ή υδρογονάνθρακες και πετάτε τα στουπιά ή ράκη σε ειδικά μεταλλικά δοχεία απορριμμάτων. 2. Ενέργειες σε Περίπτωση Φωτιάς α) Το άτομο που θα αντιληφθεί μια φωτιά πρέπει αμέσως να δώσει συναγερμό και να πληροφορήσει τον θάλαμο ελέγχου για την θέση, το είδος και το μέγεθος της φωτιάς. β) Το άτομο που θα αντιληφθεί την φωτιά πρέπει στην συνέχεια να προσπαθήσει με τα μέσα που διαθέτει να καταστείλει τη φωτιά μέχρι να έρθει βοήθεια φορώντας υποχρεωτικά αναττνευστική συσκευή. γ) Ο εργοδηγός παραγωγής σπεύδει στον τόπο της πυρκαγιάς και κατευθύνει την κατάσβεσή της χωρίς να εμπλακεί στο άγημα πυροσβέσεως.

23 δ) Υποδεικνύει στα άτομα του αγήματος πυροσβέσεως να φορέσουν πρώτα αναπνευστική συσκευή και πυροσβεστική στολή και κατόπιν να καταπολεμήσουν την πυρκαγιά, ε) Το alarm της πυρκαγιάς δε πρέπει να τεθεί «εκτός» παρά μόνο όταν η φωτιά σβήσει ολοκληρωτικά. ΠΡΟΣΟΧΗ : ΟΤΑΝ ΚΑΙΓΕΤΑΙ HaS ΠΑΡΑΓΕΙ ΑΕΡΙΑ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΙΔΙΟ ΔΗΛΗΤΗΡΙΩΔΗ ΜΕ ΑΥΤΟ.

24 ΠΗΓΕΣ ΑΝΑΦΛΕΞΗΣ Η ανάφλεξη δημιουργείται όταν υπάρχει ικανή αναλογία οξυγόνου και αερίου στην ατμόσφαιρα σε συνδυασμό με τη θερμοκρασία. Οι παράγοντες που επηρεάζουν μια πυρκαγιά από την στιγμή που θα δημιουργηθεί η ανάφλεξη, είναι η θερμοκρασία, ο χρόνος έκθεσης και η ενέργεια ή το καύσιμο υλικό. Οι πιθανές αιτίες ανάφλεξης που μπορούν να παρουσιαστούν στις πλατφόρμες είναι : Α. ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ Οι χημικές αντιδράσεις μπορούν να προκαλέσουν θερμότητα. Αυτή η θερμότητα είναι δυνατόν να αναφλέξει τις αντιδρώμενες ουσίες ή τα προϊόντα τους ή υλικά που βρίσκονται κοντά στον χώρο αντίδρασης. Η χημική αντίδραση που μπορεί να προκαλέσει ανάφλεξη και στη συνέχεια πυρκαγιά είναι κατά κανόνα μια τυχαία αλλά κρίσιμη αναλογία εύφλεκτων υλών. Οι εγκαταστάσεις συνήθως σε θαλάσσιο περιβάλλον παράγουν ικανές ποσότητες υδροθείου και δευτερογενή οξείδια του θείου σαν προϊόντα διάβρωσης και οξείδωσης. Το οξείδιο του θείου και ο θειούχος σίδηρος μπορούν να είναι πηγές θερμότητας και ανάφλεξης αν βρεθούν σε κρίσιμη αναλογία με οξυγόνο και εύφλεκτα αέρια. Β. ΗΛΕΚΤΡΟΚΟΛΛΗΣΕΙΣ, ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΕΙΣ, ΘΕΡΜΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Το ηλεκτρικό τόξο ^σπινθήρας) είναι μια συνήθης αιτία ανάφλεξης μαζί με την διαρροή ηλεκτρικού ρεύματος στις πλατφόρμες ανοικτού τύπου. Επίσης ο στατικός ηλεκτρισμός και οι κεραυνοί είναι μορφές

25 ηλεκτρικού τόξου (σπινθήρα) αλλά συνήθως προβλέπεται με γείωση ή αποφυγή πυρκαγιάς. Οι ηλεκτρικοί σπινθήρες προκαλούν πυρκαγιά όταν στο περιβάλλον που δημιουργούνται υπάρχει καύσιμο υλικό και ικανή θερμότητα. Ένας ηλεκτρικός σπινθήρας δημιουργείται συνήθως όταν ένα ηλεκτρικό κύκλωμα διακοπεί είτε εκούσια και ο αγωγός που μεταφέρει το ηλεκτρικό ρεύμα σπάσει και έρθει σε επαφή με το καύσιμο υλικό. Οι πηγές που προκαλούν ηλεκτρικό σπινθήρα είναι οι ακόλουθες: α. ηλεκτρομηχανικές γεννήτριες β. διακότπες, ρελέδες και ηλεκτρικά κυκλώματα κάτω από συνθήκες λειτουργίας γ. ηλεκτρικά σύρματα και βραχυκυκλώματα εξοπλισμών δ. ηλεκτροκολλήσεις ε. συσσωρευτές στ. συστήματα ελέγχου στάθμης δεξαμενών με ηλεκτρική ενέργεια ζ. φωτισμός ΚΕΡΑΥΝΟΙ Οποιαδήποτε ηλεκτρική εκκένωση (εκτόνωση ηλεκτρικού φορτίου) μπορεί να δημιουργήσει υψηλές θερμοκρασίες ακόμα και σε υλικά μεγάλης αντίστασης. Στις πλατφόρμες ανοικτού τύπου το πρόβλημα αντιμετωπίζεται με την απευθείας γείωση του υψηλού ηλεκτρικού φορτίου μέσω υλικού αγωγού υποθαλάσσια. Παρ όλα αυτά δεν είναι σπάνιες οι περιτπώσεις πpc^λησης στιγμιαίας πυρκαγιάς συνήθως σε πυρσούς καύσης αερίου που είναι πολύ υψηλά σημεία στις πλατφόρμες. ΓΓ αυτό οι καυστήρες ή πυρσοί

26 όπως συνήθως ονομάζονται, προβλέπονται με συστήματα αυτόματης πυρόσβεσης. ΣΤΑΤΙΚΟΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ Εάν δύο αντικείμενα είναι συνδεδεμένα φυσικά και αποχωριστούν πολλές φορές συσσωρεύουν στατικό ηλεκτρισμό λόγω τριβής ή μαγνητικών επαγωγών. Παρόμοιες ηλεκτρικές εκκενώσεις μπορούν να συμβούν λόγω ταχείας ροής αερίων ή υγρών εάν τα αντικείμενα δεν είναι γειωμένα, υπάρχει πιθανότητα να υπάρξει αρκετή συσσωρευμένη ηλεκτρική ενέργεια ώστε να προκαλέσει σπινθήρα. Αυτού του τύπου ηλεκτρικοί σπινθήρες είναι μικρής διάρκειας και δεν προλαβαίνουν να δημιουργήσουν αρκετή θερμότητα και ανάφλεξη σε εύφλεκτα υλικά. Σε μερικές όμως εξαιρετικές περιπτώσεις συμβαίνει ανάφλεξη ορισμένων αερίων. ΠΡΟΣΟΧΗ πρέπει να δίδεται στις κάτωθι περιπτώσεις : α. μεταγγίσεις, φορτώσεις, εκφορτώσεις καυσίμων, β. δεξαμενές και υπερπιεσμένα βυτία γ. έξοδοι υψηλής ταχύτητας υγρών δ. ιμάντες κίνησης ε. αμμοβολές στ. καθαριστήρες με λειτουργία ατμού Θ ΕΡ\ΈΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΕΣ Πολλές θερμές επιφάνειες μπορούν να προκαλέσουν ανάφλεξη όπως ;

27 α. προϊόντα συγκόλλησης β. εξατμίσεις γ. σωληνώσεις μεταφοράς θερμών υγρών δ. φωτισμός ακατάλληλος που υπερθερμαίνεται ε. διάφορες τριβές στ. ρουλεμάν που δεν λιπαίνονται ικανοποιητικά, ιμάντες κ.τ.λ. ΣΥΜΠΙΕΣΗ Εάν ένα εύφλεκτο μίγμα συμπιεστεί με ταχύτητα μπορεί να προκαλέσει αύξηση θερμοκρασίας και ανάφλεξη των υπερκείμενων ατμών όταν βρεθεί το μίγμα στο σημείο ανάφλεξης. Αυτό μπορεί να προκληθεί από ακατάλληλη χρήση δεξαμενών που δεν επιδέχονται πίεση. α. φλάντζες που επιτρέπουν την είσοδο οξυγόνου λόγω μη ικανής σφράγισης β. σύστημα λιπάνσεως σε αεροσυμπιεστές γ. εισαγωγή αέρα σε συστήματα μετάγγισης υδρογονάνθρακα με αεροσυμπιεστές

28 'Ainiom lifm m yaixo XArAzmn^ XO MA ΤόΡέΑ 'iλ\a^ j^ e p o dc- Uo«^<pn A d 5 M A, Χ Α Ρ Τ Ι Α, A X W 9 A XO^PeM A, ίτ οί-π ΊΑ ' Ν Λ Χ Τ Ι Χ Α, Ι Τ Λ Α Χ ' Γ Ι Κ Α : ) A<PPOA.,, ikofop (ΛΟ/ΙυοΰΜ QUr^ - Α ίο Ξ έΐα -ΐο )1Γ?Λ ίίοιαζοίτ^ T T P ^ U \0. eewzitoh^aac^\i AIITI^, ΧΡ ^ΙΑΤΑ, A(AAS-T(:i3 λ ^ 9 θ 1 1 ΑΑθΓ(5Κ)5μ^ 00\ 6rtM<3W; ^vislog^pslatkic) v 3 e? 0 y«- n o O G D C -to j A lao Ά rro%3$'jn'q^o A l0 3 P ta \0 > 6 P IA K A Y lla A Α ΐ0 ^ ίι^ \0 il'it P O 'it A K J'.O, jal6t::i4lk}l4^ Α ^ Ρ Κ 3 ΐ Α n o ^ S ύ ν α '^ ο ^ ilaporowo^mi-θανονο...) ^PUMGtOA juigtaam A P f lw U ila 'T A ^ O ^ A K o V X. ; a A(f ί^ίλίπαγν^ MOWri (^ymatv^rtilg.-tlta^lo ΑΐΡΓΧ0ν3\Ό, toatplo ΚΑΑΛΌ, AΛO'/M ^J^o;> '( ί ΐ Μ Χ ί? ί - Χ Κ ο κ )Ρ ;ί. Ο/ΙΑ Τ Α ΚΑΊΧ>αΙΑ A \O ^ O t0 9 ja 6 ^ 0 O ) )ίδ Ρ ίκ ^ 5.ί:Η Λ Α 0 ϋ )! τ^ [0 «,Α1ΉΓό Ρ '9 Ρ ΔΐΟ ^Ρΐ^\0 ^ A C ) G. D A A o tq ^ A ηο^μ ύμ<ε3ΐγ^ ΑΛΑΑ c?f1ato5 Ρ' ΚΟΚΤΑ ΓΙΑ \^ΑΤ^+ΓθΡι A " Ο " ΑΡ PP ia ATAi'A^P '^ fk^3p'φ tlickio to tp o ΜΡ / + Α Ρ ^ τ Ρ ια Ό ΡΡΥ/^Λ. ί

29 ΜΕΣΑ ΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ Πυροσβεστήρες κινητοί ή σταθεροί, αυτόματης ενεργοποίησης κ.α. Επιλογή - εγκατάσταση - εξασφάλιση προσπέλασης εκπαίδευση περιοδική στην χρήση - περιοδικοί έλεγχοι - αναγομώσεις. ΟΜΑΔΕΣ ΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ Πάντα υπάρχει σχέδιο και πρόγραμμα αντιμετώπισης εκτάκτου ανάγκης. Το πρόγραμμα προβλέπει για την ομάδα και τον καθένα που απαρτίζει την ομάδα, τι κάνει, πως το κάνει και την περιοχή ευθύνης. Στις πλατφόρμες, ρινγκ πετρελαίου και χημικές εγκαταστάσεις γενικά το κάθε άτομο που εργάζεται στην βιομηχανία έχει συγκεκριμένα καθήκοντα να εκτελέσει στον δυνατό μικρότερο χρόνο και παράλληλα έχει υποχρέωση να προσέχει, να επιβλέπει ή να ελέγχει ή απλά να γνωρίζει την τύχη των δύο τουλάχιστον άλλων συναδέλφων του, κατά την εξέλιξη της πυρκαγιάς. ΥΛΙΚΑ ΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ 1. -ΝΕΡΟ Το παλαιότερο γνωστό μέσο για πυρόσβεση. Αυτό χρησιμοποιείται και σαν μέσο πυρόσβεσης αλλά κυρίως σαν μέσο ψύξης. Ακατάλληλο για ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. 2. -ΣΚΟΝΗ Αυτή χρησιμοποιείται πάντοτε με προωθητικό αέριο Ν2 ή C02 από φορητές συσκευές. Η δράση της είναι μία αλυσιδωτή αντίδραση

30 διάσπασης η οποία αναχαιτίζει την διαδικασία οξείδωσης των φλογών. Οι κυριότερες χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται είν α ι; α. -ΝαΗ003 (όξινο ανθρακικό νάτριο) Απόδοση I β. -KHC03 (όξινο ανθρακικό κάλλιο)» 2.1 γ. -KJ (Ιωδιούχο κάλλιο) δ. -K2C204*H20 (Οξαλικό κάλλιο)» 4.9 Η απόδοση συγκρίνεται πάντοτε με το ΝαΗ003 που είναι το πιο φθηνό διαδεδομένο. Η χρήση των διαφόρων σκόνεων γίνεται πιο αποτελεσματική όταν αυτή ανακατευτεί με 2% στέαρ, ώστε να μην πετρώνει. Ακόμη κάθε σκόνη έχει και τα ιδιαίτερό της πρόσθετα. 3. -C02 Το διοξείδιο του άνθρακος είναι το άριστο μέσο για την προστασία των χώρων που περιέχουν ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Η κατάσβεση του πυρός επιτυγχάνεται με εκτόπιση του οξυγόνου του περιβάλλοντος. Κατά κανόνα το σύστημα προστασίας ενεργοποιείται αυτόματα. Ιδιαίτερη φροντίδα πρέπει να λαμβάνεται για χώρους όπου εργάζονται άτομα.

31 4. -ΑΦΡΟΣ Τόσο ο αφρός όσο και διάφορα άλλα χημικά μέσα έχουν αποδειχθεί τα πιο χρήσιμα μέσα για την καταπολέμηση πυρκαγιών σε βιομηχανίες πετρελαίου. Μέχρι πριν 20 χρόνια περίπου χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά ο αφρός της πρωτείνης, ο οποίος είχε ευρύτατη διάδοση μετά τον 2ον παγκόσμιο πόλεμο. Ήδη σταδιακά βρέθηκαν και πιο αποτελεσματικά μέσα των οποίων η χρήση συνεχώς επεκτείνεται. Το σύστημα προστασίας των δεξαμενών με αφρό που εφαρμόζεται στην Αγγλία, δεν προβλέπει μόνιμα εγκαταστάσεις για τις δεξαμενές. Αντί αυτών προβλέπει φορητούς πύργους και φορητά συστήματα εκτόξευσης αφρού. Αντίθετα το σύστημα που εφαρμόζεται στην Αμερική, σύμφωνα με τους κανονισμούς API προβλέπει όχι μόνο μόνιμο σύστημα αφρού για κάθε δεξαμενή αλλά και μόνιμο σύστημα ψύξεως της με νερό. Ο συνεχής έλεγχος της καλής λειτουργίας όλων των ηλεκτρικών κυκλωμάτων της καταστάσεως, επισημαίνοντας βλάβη σε περίτπωση οποιασδήποτε ανωμαλίας. Η οτπική και ηχητική αναγγελία συναγερμού πυρκαγιάς με ένδειξη της περιοχής από την οποία θα έχει προέλθει το σήμα. Η διαβίβαση, σε περίτπωση ανιχνεύσεως πυρκαγιάς, των επιθυμητών βοηθητικών εντολών, όπως διακοπή λειτουργίας των συστημάτων εξαερισμού κ.λ.π., η τηλεμετάδοση του σήματος συναγερμοί, προς την Π.Υ κ.α.

32 ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ 1. Τα συστήματα πυρόσβεσης παρέχουν είτε νερό πυρασφαλείας ή υδάτινο διάλυμα αφρού. Το σύστημα τροφοδοτείται με θαλάσσιο νερό από ηλεκτροκίνητη αντλία ή ντιζελοκίνητη. Η πίεση στο σύστημα διατηρείται από τις αντλίες συνήθως τύπου Jockey Ρ-163 A/B/C. Ο εξοπλισμός προστατεύεται με σταθερούς ή περιστρεφόμενους εκτοξευτήρες νερού / αφρού και με σύστημα καταιονισμού. Το σύστημα νερού πυρασφαλείας ενεργοποιείται χειροκίνητα ή αυτόματα από το σύστημα ανιχνεύσεως πυρκαγιάς ή το σύστημα εύφλεκτων αερίων. Υπάρχουν επίσης σταθμοί υδροσωλήνων (μάνικες) νερού πυρασφαλείας πυροσβεστήρες ξηράς κόνεως φορητοί και τροχήλατοι και φορητοί πυροσβεστήρες αερίου HALON. 2. Το σύστημα νερού / αφρού πυρασφαλείας σχεδιάζεται συνήθως με βάση τον κώδικα NATIONAL FIRE PROTECTION ASSOCIATION. Η παροχή νερού πυρασφαλείας είναι ως εξής : α) Περιοχή Υδρογονανθράκων 0,25gpm /ft^ β) Περιοχή Wellhead manifold 0,50»» γ) Λοιπές περιοχές 0,16»» Κάθε ψεκαστήρας του συστήματος καταιονισμού καλύτπει μία επιφάνεια 90 τετραγωνικών ποδών και έχει orifice V2 για να μην βουλώνει από σχηματισμούς αλάτων. 3. Το σύστημα αφρού AFFF (AQUEOUS FILM FORMING FOAM) επιλέχτηκε από την ικανότητα του στρώματος αφρού να

33 ψύχει και να παρεμποδίζει την διαφυγή αερίων του καυσίμου ή και την εισροή αέρα. Ακόμα ο τύπος αυτός αψρού μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με πυροσβεστήρες ξηρού τύπου. Ζώνες Πυρός (Fire Zones) Οι θαλάσσιες εγκαταστάσεις έχουν διαιρεθεί σε ζώνες πυρός ανάλογα του τύπου του εξοπλισμού που περιέχουν και του τρόπου και του βαθμού προστασίας που έχουν. Ζώνη Α" Η ζώνη όπου είναι η περιοχή των wellheads (απολήξεις των γεωτρήσεων στην επιφάνεια της πλατφόρμας). Η περιοχή εξυπηρετείται από 4 τουλάχιστον σταθερούς εκτοξευτήρες (κανονάκια) νερού πυρασφάλειας των 250 gpm έκαστος (ένας σε κάθε γωνία. Ζώνη Β" Η ζώνη Β είναι κατάστρωμα του γεωτρύπανου επισκευής πετρελαιοπηγών, και εξυπηρετείται από ένα σύστημα καταιονισμού πυρασφάλειας δυναμικότητας 500 gpm. Boat Landing (Αποβάθρες). Κάθε αποβάθρα στις πλατφόρμες εξυπηρετείται με ένα περιστρεφόμενο εκτοξευτήρα νερού πυροσβέαεως δυναμικότητας 250gpm.

34 Σταθμοί υδροσωλήνων (Hose Reel stations). Οι πλατφόρμες εξυπηρετούνται ακόμα από 12 σταθμούς υδροσωλήνων τοποθετημένους σε στρατηγικά σημεία με δυναμικότητα 95 gpm. Αποτελούνται από ένα τύμπανο, μάνικα 30 m διαμέτρου 1 1/2" και ακροφύσιο για δέσμη νερού ή ψεκασμό υπό μορφή νέφους. Αυτοπεριστρεφόμενοι εκτοξευτήρες. Είναι εκτοξευτήρες νερού/αφρού πυρασφάλειας που ρυθμίζονται σε μια κατακόρυφη γωνία από + 90 μέχρι - 45 και για ένα οριζόντιο τόξο περιστροφής (ή και 360 ) το οποίο διαγράφουν με την δύναμη του νερού. Έχουν δυναμικότητα 250 gpm και είναι εφοδιασμένοι με αυτόματη βόνα που ενεργοποιείται με -πνευματικό σήμα. Το ακροφύσιο τους ρυθμίζεται για δέσμη νερού ή ψεκασμό υπό μορφή νέφους. Χειροκίνητοι εκτοξευτήρες. Οι εκτοξευτήρες αυτοί είναι πλήρους περιστροφής (360 ) και κινούνται σε μια κατακόρυφο γωνία + 90 έως Λειτουργούν χειροκίνητα ή ρυθμίζονται σε μια ορισμένη σταθερή θέση. Έχουν δυναμικότητα 250 gpm. Το ακροφύσιο τους ρυθμίζεται για δέσμη νερού ή ψεκασμό υπό μορφή νέφους. Σύστημα καταιονισμού HALON. Το σύστημα καταιονισμού HALON χρησιμοποιείται για την καταστολή πυρκαγιάς σε κλειστούς χώρους.

35 To HALON είναι ένα αέριο που αντικαθιστά το οξυγόνο του περιβάλλοντα αέρα αναγκάζοντας τη φωτιά να σβήσει. Με σύστημα καταιονισμού HALON προστατεύονται οι εξής εγκαταστάσεις των πλατφορμών, α) Θάλαμοι ελέγχου, β) Υποσταθμοί. γ) Χώρος μπαταριών / UPS Power Room, δ) Γεννήτρια Diesel. ε) Ντιζελοκίνητη αντλία πυροσβεστικού νερού. ΠΡΟΣΟΧΗ : ΣΕ ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΕΙ ΕΝΑ ΑΤΟΜΟ ΣΕ ΧΩΡΟ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΚΑΤΑΙΟΝΙΣΜΟΣ HALON ΑΝ ΔΕ ΦΟΡΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΣΥΣΚΕΥΗ. Ανιχνευτές πυρκαγιάς : Οι βασικοί τύποι ανιχνευτών που χρησιμοποιούνται για την αυτόματη επισήμανση πυρκαγιά είναι : 1. Ο ανιχνευτής ιονισμού που ανιχνεύει κάθε είδους καττνό ορατό ή μη ορατό. Η λειτουργία του ανιχνευτού αυτού στηρίζεται στην μεταβολή της αγωγιμότητας που προκαλείται στον ιονισμένο αέρα ενός θαλάμου μετρήσεως, όταν μπουν σ αυτόν μόρια βαρύτερα από εκείνα του καθαρού αέρα. Τέτοια μόρια είναι όλα τα προϊόντα καύσεως, έστω και αν δεν είναι ορατά.

36 ο ιονισμός του αέρα συντηρείται από την ακτινοβολία μια ασθενούς ραδιενεργού πηγής, η ισχύς της οποίας, για λόγους ασφαλείας πρέπει να είναι κατά το δυνατό χαμηλότερη. Πλεονεκτήματα : Χάρη στη μεγάλη ευαισθησία του, επισημαίνει την πυρκαγιά στα αρχικά της στάδια και έχει την ικανότητα να προστατεύει μεγάλες επιφάνειες. Δε χρειάζεται συχνή συντήρηση. Μειονεκτήματα : Υψηλή τιμή, ακατάλληλος για εγκατάσταση σε χώρους όπου φυσιολογικά υπάρχουν καυσαέρια (γκαράζ, λεβητοστάσια). 2. Ο ανιχνευτής ορατού καττνού που ανιχνεύει μόνο ορατό καπνό. Η λειτουργία του στηρίζεται κατά κανόνα στην εκτροπή μιας φωτεινής δέσμης από τον καττνό που θα φτάσει στον θάλαμο ανιχνευτού. Πλεονεκτήματα : Δεν επηρεάζεται από μη ορατά καυσαέρια (γκαράζ κ.λ.π.). Επισημαίνει πυρκαγιές στα αρχικά στάδια. Μειονεκτήματα : Υψηλή τιμή, αντιδρά δύσκολα σε μαύρο καττνό, απαιτεί συχνό καθαρισμό για να διατηρήσει την ευαισθησία του. 3. Ο ανιχνευτής φλόγας που επισημαίνει κάθε ορατή φλόγα πάνω από ένα ορισμένο μέγεθος. Ο ανιχνευτής φλόγας αντιδρά, αναλόγως τύπου, στην υπέρυθρη ή υπεριώδη ακτινοβολία που θα πρέπει όμως να είναι και διαμορφωμένη σε συχνότητα που αντιστοιχεί στις συνήθεις αναλαμπές της φλόγας και αυτό για την αποφυγή αναίτιων συναγερμών από συνήθεις πηγές φωτισμού, όπως η ηλιακή ακτινοβολία, λαμτπήρες πυρακτώσεως κ.λ.π.

37 Πλεονεκτήματα : Ταχύτατη αντίδραση με την εμφάνιση φλόγας, ικανότητα καλύψεως πολύ μεγάλων επιφανειών. Μειονεκτήματα ; Υψηλή τιμή, ανάγκή ειδικών προφυλάξεων για αποφυγή αναίτιων συναγερμών. 4. Ο ταχυθερμικός (θερμοδιαφορικός) ανιχνευτής που επισημαίνει ανώμαλη αύξηση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος. Η λειτουργία του θερμικού ανιχνευτού στηρίζεται στη διαστολή του αέρα που βρίσκεται σε μεταλλικό θάλαμο που είναι εκτεθειμένος στο περιβάλλον. Πλεονεκτήματα : Χαμηλή τιμή, ταχεία απόκριση σε θερμοκρασιακές εξάρσεις, δε χρειάζεται συντήρηση. Μειονεκτήματα : Μικρή προστατευόμενη επιφάνεια. 5. Ο ανιχνευτής σταθερού ορίου που επισημαίνει υπέρβαση ενός προκαθορισμένου ορίου θερμοκρασίας. Η λειτουργία του στηρίζεται συνήθως στην παραμόρφωση ενός διμεταλλικού ελάσματος. Πλεονεκτήματα : Χαμηλή τιμή, απόλυτη αποφυγή αναίτιων συναγερμών, δε χρειάζεται συντήρηση. Μειονεκτήματα : Μικρή προστατευόμενη επιφάνεια, διεγείρεται μόνο με προχωρημένη πυρκαγιά. Αυτονόητο είναι ότι όλοι οι ανιχνευτές πυρκαγιάς, ασχέτως τύπου, που θα χρησιμοποιηθούν σε μια εγκατάσταση, να είναι ηλεκτρολογικά συμβατοί με τον χρησιμοποιούμενο κεντρικό πίνακα ελέγχου.

38 Όργανα ηχητικής σημάνσεως. Για την αναγγελία πυρκαγιάς χρησιμοποιούνται αναλόγως των κατά περίπτωση συνθηκών ειδικοί ηλεκτρικοί κώδωνες, σειρήνες ή ηλεκτρονικοί βομβητές που εγκαθίστανται σε στρατηγικά σημεία των προστατευομένων εγκαταστάσεων με γνώμονα να μην αφήνουν νεκρές περιοχές, ακόμη και στους πιο απομακρυσμένους χώρους. Όλα τα όργανα ηχητικής σημάνσεως πρέπει να έχουν την δυνατότητα λειτουργίας με την τάση των εφεδρικών συσσωρευτών του κεντρικού πίνακα. Ευαισθησία - Αξιοπιστία. Κατά την εκλογή των στοιχείων και την μελέτη εγκαταστάσεως ενός συστήματος πυρανιχνεύσεως πρέπει να καταβάλλεται κάθε φροντίδα για την εκλογή ανιχνευτών με την ταχύτερη δυνατή αντίδραση, στις συγκεκριμένες κατά περίτπωση συνθήκες, χωρίς όμως και να προκαλούνται αναίτιοι συναγερμοί από υπερβολική ευαισθησία των εκλεγομένων τύπων. Τέλος, η αξιοπιστία, που δεν πρέπει να συγχέεται με την ευαισθησία του συστήματος, είναι το βασικότερο χαρακτηριστικό ενός καλού συστήματος πυρανιχνεύσεως, που, χωρίς αυτήν, το σύστημα μπορεί να αποδειχθεί ακόμη και επιζήμιο, δίνοντας μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας. Κανονισμοί - Μελέτη - Εγκατάσταση Για την επιτυχή μελέτη και εγκατάσταση ενός σύγχρονου και αποτελεσματικού συστήματος ανίχνευσης και αναγγελίας πυρκαγιάς είναι απαραίτητο η μελέτη καθώς και η επίβλεψη της

39 εγκαταστασεως να γίνεται απο πεπειραμένο επιστήμονα μηχανικό και με βάση σχετικούς διεθνείς κανονισμούς (μέχρις ότου φυσικά αποκτήσουμε δικούς μας κανονισμούς). Τυπικά αναφέρουμε τα STANDART 71, 72 Α, 72 Β, 72 C, 72 D, 72 Ε της N.F.P.A. των Η.Π.Α. και τα Αγγλικά STANDART B.S. CP - Ι0Ι9/2.7 Κλείνοντας την αναφορά στα συστήματα αναγγελίας πυρκαγιάς, τα συστήματα πυρανιχνεύσεως μπορούν να αποδειχθούν το αποδοτικότερο τμήμα στην συνολική επένδυση για την βιομηχανική πυροπροστασία. Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται από την γεωμετρική θα λέγαμε αύξηση της εγκαταστάσεως τέτοιων συστημάτων κυρίως στις βιομηχανικά ανετπυγμένες χώρες αλλά και από την διαρκώς διευρυνόμενη επιβολή εγκαταστάσεως τέτοιων συστημάτων από εθνικούς φορείς ή νόμους στις ίδιες αυτές χώρες. Κεντρικός πίνακας ελέγχου λειτουργίας και αναγγελίας πυρκαγιάς. Εγκέφαλος και καρδιά κάθε εγκαταστάσεως πυρανιχνεύσεως είναι ο κεντρικός πίνακας. Στις λειτουργίες του κεντρικού πίνακα περιλαμβάνεται: Η ηλεκτρική τροφοδότηση ολοκλήρου της εγκαταστάσεως ανιχνεύσεως και αναγγελίας πυρκαγιάς, που κάτω από κανονικές συνθήκες γίνεται από το δίκτυο πόλεως και συνεχίζεται, σε περίτπωση διακοπής του, από εφεδρικές μπαταρίες που διατηρούνται αυτόματα συνεχώς φορτισμένες, ή από ντηζελογεννήτριες που αποδίδουν συμβατικό ρεύμα και μπαίνουν σε άμεση λειτουργία μόλις διακοπεί το ρεύμα ξηράς. (Ρεύμα που

40 προέρχεται από την ξηρά με την βοήθεια υποθαλάσσιων καλωδίων). ΕΚΡΗΞΕΙΣ. Με τον όρο έκρηξη νοούμε την ακαριαία ανάφλεξη μεγάλων ποσοτήτων στερεών ή αερίων που ανάλογα με την ποσότητα της μηχανικής τους ενέργειας συνοδεύεται από κρότο καθώς και λάμψη. Αποτελεί το σοβαρότερο κίνδυνο για τους στεγασμένους χώρους και για το προσωπικό που εργάζεται σ αυτούς. Η καταπολέμηση των εκρήξεων δεν είναι δυνατή γιατί τα αποτελέσματα τους είναι άμεσα. Σε μερικές περιπτώσεις όμως είναι δυνατόν να αποφύγουμε την έκρηξη ή να προβλέψουμε την φορά του εκρηκτικού κύματος. ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΚΡΗΞΗΣ. 1. Εκρηκτικά μίγματα. 2. Αιωρούμενες σκόνες. 3. Χημικές αντιδράσεις. 4. Υπερπίεση λόγω θερμότητας. 5. Τηκόμενες μάζες, από υλικά. 1. ΕΚΡΗΚΤΙΚΑ ΜΙΓΜΑΤΑ Οι (πμοί ορισμένων πτητικών υγρών και ικανός αριθμός αερίων εννοούμενοι σε κατάλληλη αναλογία με τον αέρα σχηματίζουν εκρηκτικά μίγματα που εκρήγνυνται στη πρώτη επαφή με την θερμότητα (πηγή). Οι αναλογίες ποικίλουν ανάλογα με το αέριο.

41 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΓΝΩΣΤΩΝ ΑΕΡΙΩΝ ΜΕ ΤΙΣ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥΣ α. Αεριώδης αμμωνία β. Υδρογόνο γ. Ασετόν δ. Αιθέρας ε. Αιθυλένιο στ. Ακετόνη ζ. Ασετυλίνη η. Βενζίνη ακάθαρτη Βενζίνη καθαρή θ. Βενζόλη ια. Βινυλοχλώριο ιβ. Βουτάνιο ιγ. Βρωμιούχο αιθύλιο κ. ΞΥΛΟΛΗ λ. ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ μ.τερεβινθινη V. ΥΔΡΟΘΕΙΟ ΜΙΝ , ,80 2,70 2, ΜΙΝ. 1,10 1, , ,75 1, ,80 4,30 MAX. 27,00% 7,50 12,80 36,50 28,60 12,80 81,00 MAX. 4,80% 6,00 % 8,00 % 26,40 % 8,50 % 11,30 % 6,00 % 13,70 % 0,80 % 46,00 % Οι κίνδυνοι της έκρηξης είναι μεγαλύτεροι όταν τα κατώτερα και τα ανώτερα όρια απέχουν περισσότερο μεταξύ τους. Έκρηξη προκαλείται μόνο όταν τα μίγματα βρίσκονται στα όρια της εκρηκτικότητας και υπό την προϋπόθεση ότι θα έρθει σε επαφή με πηγή θερμότητας. Όταν η αναλογία αερίου και αέρα είναι μ,κρότερη του κατωτέρου ορίου εκρηκτικότητας τότε δεν προκαλείται ανάφλεξη ούτε και έκρηξη.

42 Όταν η αναλογία είναι μεγαλύτερη του ανώτατου ορίου εκρηκτικότητας τότε προκαλείται ανάφλεξη αλλά όχι έκρηξη. 2. ΑΙΩΡΟΥΜΕΝΕΣ ΣΚΟΝΕΣ Όλα τα σώματα στην κατάσταση του κατώτατου καταμερισμού και αιωρούνται στον αέρα είναι δυνατόν να προκαλέσουν έκρηξη, ανάλογη με πηγή θερμότητας αναφλέγουν και η σχέση του βάρους των σωματιδίων και του αέρα βρίσκεται για κάθε σώμα εντός συγκεκριμένων ορίων. Διακρίνουμε σαν κυριότερες πηγές θερμότητας, που προκαλούν εκρήξεις : α. Ηλεκτρισμός. β. Μηχανική λειτουργία εργοστασίου (έδρανα, κουζινέτα, αντλίες, ιμάντες). γ. Απρόβλεπτοι παράγοντες. Η έκρηξη σκόνης παράγει μεγαλύτερη θερμότητα, λιγότερη πίεση. Τα πιο συνηθισμένα σώματα που προκαλούν έκρηξη είναι το άμυλο, ο άνθρακας, ο φελλός. 3. ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ Σε επαφή με το νερό προκαλούν εκρήξεις (ορισμένα σώματα) όπως μαγνήσιο, ανθρακασβέστιο, αλουμίνιο, κάλιο, νάτριο. Η έκρηξη αλουμινίου, μαγνησίου είναι βίαιη. Συνοδεύονται από λευκές και φωτεινές φλόγες. Είναι τόσο πιο ισχυρή όσο περισσότερο καταμερισμένο είναι το μαγνήσιο.

43 4. ΥΠΕΡΠΙΕΣΗ ΤΩΝ ΑΕΡΙΩΝ ΚΛΕΙΣΜΕΝΑ ΔΟΧΕΙΑ Αυτή η κατηγορία προκαλεί έκρηξη λόγω διαστολγ^των αερίων που προέρχονται από την μεταβολή της θερμοκρασίας. Μεταβολή θερμοκρασίας σημαίνει μεταβολή όγκου ή πίεση5 αερίων. Μεταβάλλεται ο όγκος και η πίεση μένει σταθερή. Αντίθετα όταν ο όγκος παραμένει σταθερός τότε μεταβάλεται η πίεση με επακόλουθο την έκρηξη με τα συνεπακόλουθα της. Π.χ. έκρηξη φιαλών συμπεπιεσμένων ή υγροποιημένων αερίων υδρογόνου, ασετιλίνης, προπανίου, βουτανίου κ.α. 5. ΤΗΚΟΜΕΝΕΣ ΜΑΖΕΣ ΥΛΙΚΩΝ Κατά την τήξη των μετάλλων απελευθερώνεται θερμότητα. Εξαιτίας της θερμότητας το νερό που έρχεται σε επαφή με την εν τήξη μάζα εξατμίζεται ή αποσυντίθεται. Η αποσύνθεση το ελεύθερο υδρογόνο σχηματίζει εκρηκτική μάζα και εκρήγνυται γιατί η πηγή θερμότητας είναι παρούσα. Στην εξάτμιση του νερού παρατηρείται διαταραχή στην επιφάνεια του τηκομένου μετάλλου με συνέπεια την εκτόξευση του, συνοδευομένη από εκρήξεις. ΘΕΡΜΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΑ ΓΕΩΤΡΥΠΑΝΑ, ΕΞΕΔΡΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ, ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ, ΔΙΥΛΙΣΤΗΡΙΑ, ΕΡΓΟΤΑΞΙΑ, ΒΙΟΤΕΧΝΙΕΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΧΗΜΙΚΑ Πολλές φορές είναι απαραίτητ ;ς κάποιες εργασίες, θερμές όπως ονομάζονται γιατί είναι πηγέ^; θερμότητας και μπορούν να οδηγήσουν σε έκρηξη, μέσα σε χώρους ιδιαίτερα επικίνδυνους.

44 (Παραδείγματα θερμών εργασιών ηλεκτροκόλληση, τρόχισμα, κόψιμο). Ανάλογα με την πολιτική της εκάστοτε εταιρείας υπάρχει και ο αντίστοιχος κανονισμός που όμως σαν θεμελιώδης διαδικασία είναι περίπου ίδια παντού 1. Γίνεται γραπτή αίτηση από τον ενδιαφερόμενο να κάνει την θερμή εργασία όπου ζητά την άδεια προς εκτέλεση, ακολουθεί περιγραφή του τόπου που πρόκειται να γίνει, με τι υλικά, εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν, επικινδυνότητα, η ανάγκη μελέτης μηχανικού, μέτρα ανάγκης κ.λ.π. 2. Ο επότπης ή εργοδηγός (SUPERVISOR) κρίνει κατ αρχήν πόσο απαραίτητη είναι να γίνει σ αυτόν τον χώρο η εργασία. Αποκλείει κατ αρχήν όλες τις δυνατότητες που υπάρχουν να μεταφερθεί το αντικείμενο ή το υλικό προς επισκευή κάπου αλλού. Αφού δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα δίνει την άδεια εκτέλεσης θερμής εργασίας με τις εξής προϋποθέσεις : I. Παίρνει ειδικές μετρήσεις για την ύπαρξη αερίων στην ατμόσφαιρα (ειδικό αεριόμετρο ένδειξη σε PPM) Η μέτρηση γίνεται προσωπικά από τον ίδιο - ΣΕ ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΠΟ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ. 3. Αν πρόκειται περί εργασίας σε στεγασμένο περιβάλλον αποκλείεται κάθε εξαερισμός που θα μπορούσε να αλλάξει τις αναλογίες. Αν πρόκειται περί ελεύθερου χώρου συνεχίζονται οι μετρήσει μέχοι το τέλος της εργασίας.

45 4. Κινητοποιούνται πυροσβεστήρες κατάλληλοι με κανονική ημερομηνία λήξης και μένουν δυο χειριστές των πυροσβεστήρων καθ όλη την διάρκεια της θερμής εργασίας ΟΝ STAND BY. 5. Απομακρύνεται κάθε καύσιμο υλικό κοντά και γύρω από τον χώρο που μέλλεται να εκτελεσθεί η εργασία. 6. Γίνεται έλεγχος από τον ηλεκτρολόγο για πιθανά βραχυκυκλώματα στα καλώδια που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν (αν πρόκειται για εργαλεία που δουλεύουν με ηλεκτρικό ρεύμα). Μπαλαντέζες (επιμηκύνσεις καλωδίων), τρυπάνια, ηλεκτροσυγκολλήσεις. Ρυθμίζονται στο κατάλληλο VOLTAGE οι μετασχηματιστές. Διαλέγονται τα πιο κατάλληλα ηλεκτρόδια. 7. Ειδοποιούνται οι εργαζόμενοι σε γειτονικά η κοντινά τμήματα ότι θα εκτελεσθεί η εργασία και για την επικινδυνότητα της. 8. Υπογράφεται η άδεια από τον επότπη ο οποίος παραμένει σε αναμονή στον επικίνδυνο χώρο όπου και επιβλέπει την εκτέλεση τηρουμένων όλων των προφυλάξεων. Η ΕΥΘΥΝΗ ΒΑΡΥΝΕΙ ΑΥΤΟΝ.

46 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Η γραπτή άδεια που απαιτείται και θα καλύτπει τις συνθήκες ομαλής διεκπεραίωσης της επισκευής και ιδιαίτερα σε περιβάλλοντα επικίνδυνα όπως π.χ. είναι μια πλατφόρμα γεωτρήσεων πετρελαίου ή άντλησης ή διυλιστήριο κ.α. Κάθε εργασία που επαναλαμβάνεται έστω και αν είναι «ρουτίνα» χρειάζεται να υπάρχει γραπτή διαδικασία που θα περιγράφει πως πρέπει να γίνεται και τα προστατευτικά μέτρά που θα πρέπει να παρθούν και ποιος είναι ο αρμόδιος για την έγκριση της εργασίας. Είναι ένας απλός και σίγουρος τρόπος για να αποφύγουμε τα ατυχήματα. Τα χαρακτηριστικά αυτής της διαδικασίας είναι η συντομία αλλά και η απλότητα. Α. Απλή για να γίνεται κατανοητή απ όλους. Β. Σύντομη για να μείνει στην μνήμη. Επίσης όλα τα καθήκοντα των προϊστάμενων, εποτπών εργοδηγών κ.λ.π. είναι να φροντίζουν ώστε να τηρούνται σωστά οι διαδικασίες. Οι διαδικασίες συνήθως ετοιμάζονται από τον προϊστάμενο και ανατίθενται σαν βασικές οδηγίες ή οδηγίες χρήσης - σε σημεία που μπορούν να ενημερωθούν όλοι - προς σεβασμό και τήρηση απ όλο το προσωπικό. Είδη εργασίας που πρέπει να καλύτπονται από βασικούς κανόνες χρπ(της ή διαδικασίες. 1. Συντήρηση και επαναλειτουργία μηχανημάτων - χρήση επικίνδυνων ουσιών. 2. Καθαρισμός εξοπλισμού, κατασκευή, χρήση σκαλωσιάς.

47 3. Ηλεκτρική γείωση του εξοπλισμού, μηχανήματα. 4. Κάψιμο άχρηστων υλικών - είσοδος σε άχρηστα δοχεία. 5. Εργασία σε περιστρεφόμενα μηχανήματα. 6. Χειρισμός περονοφόρων οχημάτων. 7. Παροχή πρώτων βοηθειών. 8. Ανύψωση φορτίων κ.λ.π. Όλα τα ανωτέρω σε τακτά χρονικά διαστήματα πρέπει να αναθεωρούνται γιατί πολλές φορές αλλάζουν ο εξοπλισμός και τα μέσα εργασίας και δεν προσαρμόζουμε τις διαδικασίες αντίστοιχα. ΑΔΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ένας τρόπος να αποφεύγονται τα ατυχήματα είναι οι άδειες εργασίες. Ένας αποτελεσματικός τρόπος, αν τηρούνται σωστά οι διαδικασίες, να μειώνονται σημαντικά τα ατυχήματα στον χώρο τον εργασιακό. Πρέπει να γίνει συνήθεια και συνείδηση στους εργαζομένους ότι καμιά εργασία δε μπορεί να γίνει χωρίς να προηγηθεί γραπτή άδεια ή προφορική ενημέρωση προκειμένου για μη επικίνδυνη εργασία ή επισκευή. Η γρατπή άδεια εξασφαλίζει καλύτερα αυτόν που την εκδίδει και είναι ένα στοιχείο επιμερισμού ευθυνών στην περίτπωση ατυχήματος. Συνήθως ετοιμάζεται ένα στάνταρ έντυπο που περιλαμβάνει ερωτήσεις και οδηγίες σχετικά με την εργασία, υποδείξεις και προφυλάξεις που πρέπει να πάρουν οι εργαζόμενοι για κάθε περίπτωση.

48 Σε μεγάλες βιομηχανικές μονάδες οι τύποι αδειών είναι πολλοί. Έτσι μπορεί να έχουμε άδειες για : - Μηχανολογική συντήρηση. - Είσοδος σε κλειστά δοχεία. - Θερμές εργασίες σε τόπους με καύσιμα ή εύφλεκτα υλικά. * Ηλεκτρολογικές εργασίες. - Μετασκευές στον χώρο των εγκαταστάσεων. Η προετοιμασία εξοπλισμού, απομόνωση, σταμάτημα, καθαρισμός, πλύση, είναι ευθύνη και υποχρέωση του προσωπικού παραγωγής. Επίσης, υποχρέωση του προσωπικού είναι μια ανάγκη να ακολουθήσει τις οδηγίες και να πάρει κάθε προφυλακτικό μέτρο που θα υποδείξει η διεύθυνση ή οι εκπρόσωποι της διεύθυνσης. Η ύπαρξη μιας γραπτής άδειας εργασίας είναι ανάγκη και δεν αποτελεί γραφειοκρατική συνήθεια. Μέσω αυτών των αδειών επιτυγχάνεται έλεγχος των συνθηκών εργασίας και προφυλάσσονται εργαζόμενοι αλλά και τα υλικά από ατυχήματα. Καθορίζονται αρμοδιότητες και επιβάλλει σε προϊστάμενους και εργοδηγούς να σκέπτονται προτού υπογράψουν ή να εκδώσουν μια άδεια εργασίας. Παράδειγμα ποιος θα κάνει την εργασία ή την επισκευή. Ποιος θα είναι υπεύθυνος μεταφοράς ή υπεύθυνος πυρόσβεσης στον χώρο εκτέλεσης της δουλειάς; Επίσης αν υπάρχει Έλλειψη πνεύματος συνεργασίας μεταξύ τμημάτων στην ίδια εταιρεία, ή μονάδα, ή μεταξύ των εργαζομένων. Ποιος καθυστερεί την εκτέλεση, μπορεί να διαφανεί aris τις διαδικασίες. Η ανάγκη για τέτοιες άδειες εργασίας καθίσταται μεγαλύτερη όταν πρόκειται για ξένους εργολάβους που αναλαμβάνουν εκτέλεση

49 εργασιών μέσα σε μια βιομηχανική μονάδα. Στις περιιττώσεις αυτές διασαφηνίζονται οι υποχρεώσεις των εργολάβων καθώς και η σφαίρα αρμοδιότητας και ευθύνης τους. Σημεία που πρέπει να προσέχουν όσοι εκδίδουν άδειες είν α ι: α. Σαφείς και απλές πληροφορίες. Όχι αφηρημένα «Επισκευή ηλεκτρομηχανής» αλλά «αντικατάσταση διακόπτη παροχής ρεύματος» ή «ιμάντα» ή οτιδήποτε άλλο που πρέπει να λέγεται συγκεκριμένα. β. Η άδεια εργασίας έχει διάρκεια ισχύος. Δεν μπορεί να εκδίδεται άδεια για μια επισκευή σήμερα και η εκτέλεση της εργασίας να γίνει μετά από μια εβδομάδα όταν οι συνθήκες στο μεταξύ έχουν ήδη αλλάξει. γ. Στην αλλαγή βάρδιας πρέπει να ενημερώνονται αυτοί που παραλαμβάνουν για τις δουλειές που είναι σε εξέλιξη, δ. Τηρείται ημερολόγιο που ενημερώνει κάθε εργοδηγό ή και εργαζόμενο για την εξέλιξη της εργασίας που ανελήφθη. Η τήρηση του ημερολογίου είναι υποχρεωτική.

50 ΠΡΟΛΗΨΗ ΦΩΤΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Το κεφάλαιο αυτό εξετάζει τους κανόνες πυρασφάλειας και ανατπύσσει όλα τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα ώστε να μην υπάρξουν προϋποθέσεις για την εκδήλωση φωτιάς. Γενικά αναγνωρίζεται ότι για να προκληθεί κάποιος κίνδυνος ή φωτιά θα πρέπει κάποιο άτομο σε κάποια φάση να αμελήσει να κάνει σωστά τη δουλειά του. Κατά κανόνα στα εργοστάσια και στα μεγάλα βιομηχανικά συγκροτήματα παρατηρείται αύξηση των συμβάντων και περιστατικών στα σταματήματα των Μονάδων, κυρίως στα ξεκινήματα. Αυτόματα τίθεται η ανάγκη, τα υπεύθυνα άτομα που διεξάγουν λειτουργικές εργασίες να είναι καλά εκπαιδευμένα τόσο στην εργασία τους όσο και στα θέματα ασφαλείας της λειτουργίας και της διεξαγωγής της. Μετά απ αυτό γίνεται φανερό ότι το προσωπικό θα πρέπει να είναι εξοικειωμένο ως προς : 1. Την καλή και ασφαλή λειτουργία των μηχανημάτων και να έχει εκπαιδευτεί στην πυρασφάλεια. 2. Στους κανόνες που πρέπει να τηρούνται για μια καλή λειτουργία. 3. Στους κανονισμούς ασφαλείας. 4. Στις συνθήκες της καλής παραγωγής. Ώστε για να προλαμβάνονται διάφορα περιστατικά, φωτιές, ατυχήματα χρειάζεται: α. Πρόγραμμα συνεχούς εκπαίδευσης σε θέματα ασφαλείας και πρόληψης με την πλήρη υποστήριξη της Διευθύνσεως.

51 β. Συνολική συμμετοχή του προσωπικού. γ. Ουσιαστικό ενδιαφέρον σε μηχανολογικά προβλήματα ενδεχομένου κινδύνου. δ. Συνεχές πρόγραμμα ανάλυσης κινδύνων και τους κανονισμούς ασφαλείας. Έτσι εμφανίζονται 2 ρεαλιστικές καταστάσεις ; Α. Το προσωπικό θα πρέπει να γνωρίζει πλήρως τον ενδεχόμενο κίνδυνο για κάθε εργασία ή λειτουργία και ακόμη τον τρόπο για την μετατροπή αυτών σε ακίνδυνους. Η απόκρυψη των κινδύνων χαρακτηρίζεται επιεικώς ανεπίτρετπη. Β. Η Γενική Διεύθυνση ή ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να κατανοήσει πλήρως ότι η ενδεχόμενη καταστροφή θα πρέπει να διέλθει απαραιτήτως από τα επόμενα στάδια, τα οποία θα πρέπει να μας διαφύγει ο έλεγχος: 1. ΠΡΟΛΗΨΗ, δηλαδή να μην γίνει η κατάλληλη πρόβλεψη ώστε να μην συμβεί το περιστατικό. 2. ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ, δηλαδή να μην γίνει αντιληπτή ή διαρροή που προηγείται της φωτιάς. 3. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ, δηλαδή να μην γίνει ταχύτατη επέμβαση από τα απαραίτητα άτομα, ώστε η φωτιά που θα εκδηλωθεί πλέον να απομονωθεί και να σβηστεί χωρίς καθυστέρηση. 4. ΠΥΡΟΣΒΕΣΗ, εδώ πλέον η φωτιά έχει πάρει κάποια διάσταση και για κάποιο λόγο αποτύχαμε να την θέσουμε υπό έλεγχο.

52 ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΚΑΝΟΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Αυτά τα δύο «ανάλυση κινδύνου» και «ανασκόπηση κανόνων» είναι τα εργαλεία της Διευθύνσεως. Μ αυτά προσδιορίζει και αξιολογεί την πιθανή μέγιστη απώλεια όπως και τα μέτρα για την αποφυγή της. Ανάλυση κινδύνου. Αυτή γίνεται στις εξής φάσεις ; 1. Προσδιορισμός και υπολογισμός της μεγίστης ενδεχόμενης απώλειας (ζημιάς). 2. Προσδιορισμός του επικίνδυνου σημείου της εργασίας (επίκεντρο). 3. Προσδιορισμός των απαιτούμενων ενεργειών για μετατροπή της ανασφαλούς εργασίας σε ασφαλή. Εδώ περιλαμβάνεται και η πιθανή απαιτούμενη δαπάνη. Η διεύθυνση θα κάνει συνδυασμό όλων των ανωτέρω (μέγεθος κινδύνου - περιοχή κινδύνου - μέτρα απαραίτητα - κόστος) αφού προηγουμένως θα διεξάγει τις απαραίτητες επαφές με τους αρμόδιους προϊστάμενους (Παραγωγής - Επιθεώρησης - Συντήρησης - Ασφάλειας κ.λ.π.) και θα καταλήξει στην τελική απόφαση. Εδώ τονίζεται ότι για σοβαρότερα θέματα συγκαλείται το Συμβούλιο του τμήματος Ασφαλείας της εταιοείας. Να ληφθεί υπ όψιν ότι στα θέματα ασφαλείας δίνεται πάντοτε προτεραιότητα.