Τετράδιον ΝΕΑΣ Κ.Α.Π

Transcript

1 Τετράδιον ΝΕΑΣ Κ.Α.Π Τεύχος 2 ον Έκτακτη έκδοση - Φεβρουάριος 2012 Κυκλοφορεί δωρεάν μαζί με την Agrenda ΧΟΡΗΓΟΣ ΕΒ ΟΜΑ ΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΑΓΟΡΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ GREEN BOX ΕΚΔΟΤΙΚΗ A.E. Νίκης 24, , Σύνταγμα Τηλ, 210/ Url: 1

2 2 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 / εκτακτη εκδοση / διανεμεται δωρεαν μαζι με την agrenda 2

3 Στο υπουργείο το «μπαλάκι» της αναδιανομής των δικαιωμάτων με βάση τις προτάσεις της νέας ΚΑΠ Τα λεφτά μένουν ίδια, αλλάζουν οι δικαιούχοι Αγκάθι για τη διοίκηση οι νέες ρυθμίσεις για τους βοσκότοπους Των πετρου αλεξανδρη ΛΕΩΝΙΔΑ ΚΟΥΡΜΑΔΑ Στην εξειδίκευση βασικών παραμέτρων που θα καθορίσουν το ύψος των ενισχύσεων για τους Έλληνες αγρότες την επταετία προχωρά το ελληνικό υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Παράλληλα, προετοιμάζονται για τις σκληρές διαπραγματεύσεις, που θα χαρακτηρίσουν το 2012, όλα τα κράτημέλη. Τα σενάρια που μελετώνται αφορούν τη διαδικασία διαμόρφωσης του 60% της βασικής ενίσχυσης, καθώς και του υπόλοιπου 40%, το οποίο θα βασιστεί στις παραμέτρους της προστασίας του περιβάλλοντος και των κινήτρων για νέους και «μικρούς» αγρότες. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι προωθούμενες ρυθμίσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη νέα ΚΑΠ οδηγούν σε σοβαρές α- πώλειες τους παλιούς δικαιούχους «ακριβών» δικαιωμάτων, ενώ ταυτόχρονα διευρύνουν το «χορό» των ενισχύσεων σε νέους καλλιεργητές και σε κατόχους χορτολιβαδικών εκτάσεων. Με βάση τις νέες προτάσεις, η χρηματοδότηση της ΚΑΠ από τον Κοινοτικό Προϋπολογισμό παραμένει σταθερή και διαμορφώνεται στα 418,4 δισ. ευρώ για την επταετία , ενώ οριακές είναι και οι μεταβολές στα ποσά που αφορούν τις περισσότερες χώρες μέλη. Σημειώνεται ότι το επίπεδο των άμεσων ενισχύσεων (Α Πυλώνας) για τη χώρα μας τον πρώτο χρόνο εφαρμογής των αποφάσεων υπολογίζεται στα εκατ. ευρώ, δηλαδή ό- σο και σήμερα. Αυτό το οποίο αλλάζει με τη νέα ΚΑΠ είναι η υποχρέωση σταδιακής μετάβασης από το μοντέλο των ιστορικών δικαιωμάτων σε ένα καθεστώς «περιφεριοποίησης» των ενισχύσεων. Αυτό σημαίνει ότι το ύψος της ενιαίας ε- νίσχυσης θα είναι συγκεκριμένο και ίσο για όλους τους δικαιούχους σε κάθε περιφέρεια και στην περίπτωση της χώρας μας, με βάση τις πρώτες εκτιμήσεις, θα κυμαίνεται μεταξύ 45 και 60 ευρώ το στρέμμα, ενώ οι συνεταιριστές την υπολογίζουν στα 38 ευρώ το στρέμμα. Η κριτική που ασκείται σ αυτό το σημείο έιναι ότι το μοντέλο του flat rate (ενιαία τιμή) διευκολύνει τις βόρειες χώρες με τα πολλά σιτηρά και αροτραία σε βάρος των μεσογειακών χωρών και της χώρας μας με φυσική πολυμορφία, ποικιλία καλλιεργειών και με πολλά δένδρα και κηπευτικά. Βέβαια, η επιλογή του χρονοδιαγράμματος μετάβασης στο νέο καθεστώς ανήκει στο κράτος μέλος, με την ελληνική πλευρά να προσανατολίζεται προς το Τη μετάβαση στο νέο μοντέλο έχει αναλάβει να φέρει εις πέρας μία Ομάδα Εργασίας, που θα εισηγηθεί στο επόμενο διάστημα την πρότασή της στην πολιτική ηγεσία, με βάση τα δεδομένα και την ε- πεξεργασία που έχει γίνει στις προτάσεις της Κομισιόν, όπως τα παρουσιάζει η ειδική έκδοση της Agrenda που κρατάτε στα χέρια σας. 3

4 Πρόταση Κανονισμού για την Ενιαία ΚΟΑ Οι αλλαγές στα τρόφιμα που προωθεί η Ε.Ε. 4 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 / εκτακτη εκδοση / διανεμεται δωρεαν μαζι με την agrenda

5 Οριακά πάνω από τα 20 ευρώ το στρέμμα εκτιμά το μέσο συνολικό κόστος εφαρμογής των «πράσινων» μέτρων για τους Έλληνες αγρότες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της, αναφέρονται σε τρεις δράσεις που θα κληθούν να εφαρμόσουν όσοι παραγωγοί θέλουν να επωφεληθούν από το ποσοστό της «πράσινης» ενίσχυσης; α) Πράσινη κάλυψη, β) οικολογικό περιθώριο (7% της έκτασης) και γ) διαφοροποίηση της καλλιέργειας. Για το ποσό επιβάρυνσης από τη δράση της διατήρησης μόνιμων βοσκότοπων, δεν διαθέτει στοιχεία η Κομισιόν, ενώ σε άλλες χώρες αποτελεί ίσως την πιο κοστοβόρα δράση. Πάντως, το μεγαλύτερο κόστος θα υποστούν οι Μαλτέζοι αγρότες και ακολουθούν οι Ολλανδοί και οι Σλοβένοι. 5

6 Πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο Τη μείωση του πρώτου πυλώνα (άμεσες ενισχύσεις) της ΚΑΠ κατά 12,5% και του δεύτερου πυλώνα (προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης) κατά 6,7% δείχνει ο πίνακας που έχει επεξεργαστεί το υπουργείο. Η σύγκριση έχει γίνει για το σύνολο του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που διατίθενται για τους δύο συγκεκριμένους πυλώνες αγροτικής πολιτικής και αφορά πραγματικές τιμές του 2011 για την περίοδο σε σχέση με την περίοδο ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 / εκτακτη εκδοση / διανεμεται δωρεαν μαζι με την agrenda

7 Η επεξεργασία από το υπουργείο αποκαλύπτει κι άλλες πτυχές. Συγκεκριμένα, το 2009 τα κονδύλια της ΚΑΠ μειώθηκαν στα επίπεδα του 2000 (σε τιμές 2007) και ως ποσοστό του ευρωπαϊκού ΑΕΠ οι δαπάνες συνεχώς μειώνονται τα τελευταία 30 χρόνια! 7

8 Tην κατάσταση στον πυλώνα των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης σώζει η επιπλέον κατανομή 15,2 δισ. ευρώ, που θα διατεθεί στον ευρύτερο τομέα παραγωγής αγροτικών προϊόντων. Αυτό, βέβαια, δεν είναι απαραίτητο ότι θα κατευθυνθεί μόνο σε αγρότες, γιατί στον τομέα της αγροτικής έρευνας εμπλέκεται άμεσα η επιστημονική κοινότητα (πανεπιστήμια, ινστιτούτα κ.λπ.) και στην επισιτιστική βοήθεια ή την ασφάλεια τροφίμων διαμεσολαβούν οι επιχειρήσεις. Το μοντέλο της ανακατανομής με βάση τη σύγκλιση στο 90% του κοινοτικού μέσου όρου προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 5η θέση από πλευράς «απόστασης» από τον κοινοτικό μέσο όρο και αυτό σημαίνει ότι θα αναγκαστεί να μειώσει κατά ένα μικρό ποσοστό τις ενισχύσεις προς τους αγρότες για να προσεγγίσει τον στόχο που θέτει η Κομισιόν. Όσες χώρες βρίσκονται κάτω από το στόχο, θα έχουν στη διάθεσή τους επιπλέον κονδύλια υπό τη μορφή «φακέλου» που θα αξιοποιηθούν κατά την κρίση του κάθε κράτους-μέλους. Εν συντομία περιγράφεται το μοντέλο ανακατανομής των ενισχύσεων στη διπλανή παρουσίαση και οι συνέπειές της για την Ελλάδα. Η διαδικασία της «σύγκλισης», όπως ονομάζεται από την Κομισιόν θα ολοκληρωθεί σταδιακά μέσα στα πρώτα τέσσερα χρόνια εφαρμογής της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. 8 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 / εκτακτη εκδοση / διανεμεται δωρεαν μαζι με την agrenda

9 Την καμπύλη της «σύγκλισης» μεταξύ υφιστάμενης κατάστασης και νέας κατανομής των άμεσων ενισχύσεων έχει ήδη παρουσιάσει η Κομιισόν και μελετάται από την Ομάδα Εργασίας του ελληνικού υπουργείου. 9

10 Νομοθετικές προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη μεταρρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής ΑΘΗΝΑ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 Η ΚΑΠ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Επί δεκαετίες η ΚΑΠ υπήρξε η μόνη οικονομική πολιτική της ΕΕ, η οποία υποκατάστησε σε μεγάλο βαθμό τις εθνικές πολιτικές. Παραμένει και σήμερα η πιο ολοκληρωμένη πολιτική της ΕΕ. Επακόλουθο ήταν να απορροφά το μεγαλύτερο ποσοστό, περί το 75%, των πόρων του προϋπολογισμού. Στη συνέχεια, οι διαδοχικές διευρύνσεις της ΕΕ, η ανάγκη να θεσπισθούν και άλλες ευρωπαϊκές πολιτικές, η αύξηση της παραγωγής και των γεωργικών δαπανών και οι δεσμεύσεις στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) οδήγησαν στην αλλαγή του τρόπου στήριξης της ευρωπαϊκής γεωργίας και στο πάγωμα των δαπανών της ΚΑΠ. Το ποσοστό συμμετοχής των γεωργικών δαπανών στο σύνολο του προϋπολογισμού της ΕΕ σταδιακά μειώθηκε (κάτω από το 40%). Η ΚΑΠ δομήθηκε γύρω από δύο πυλώνες. Τον 1ο πυλώνα, που στηρίζει το εισόδημα των αγροτών και το 2ο πυλώνα, που περιλαμβάνει δράσεις και μέτρα αγροτικής ανάπτυξης. Η σημασία της ΚΑΠ για τη στήριξη του γεωργικού εισοδήματος φαίνεται στο διάγραμμα 1 που απεικονίζει το μερίδιο (%) των άμεσων ενισχύσεων στο γεωργικό εισόδημα ανά κράτος μέλος της ΕΕ. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΚΑΠ Οι δαπάνες για την ΚΑΠ ήταν ανέκαθεν πεδίο σύγκρουσης. Οι υπέρμαχοι της ΚΑΠ υποστηρίζουν την ισχυρή ή σταθερή της χρηματοδότηση. Υπάρχουν όμως και οι πολέμιοι, που εκφράζουν απόψεις για δραστική μείωση των δαπανών και εθνική συγχρηματοδότηση της ΚΑΠ. Για την ΚΑΠ, το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ), όπως προτάθηκε από την Ευρ. Επιτροπή, προτείνει μείωση των δαπανών κατά 11,2% στην επταετία, σε σταθερές τιμές. Σε τρέχουσες τιμές, οι γεωργικές δαπάνες παραμένουν στα επίπεδα του 2013 (317,2 δισ. ευρώ για τον 1ο πυλώνα και 101,2 δισ. ευρώ για τον 2ο Πυλώνα, για την περίοδο ). Οι πιστώσεις για τον 1ο και 2ο Πυλώνα συμπληρώνονται από μια πρόσθετη χρηματοδότηση συνολικού ύψους 17,1 δισ. ευρώ (5,1 δισ. ευρώ για την έρευνα και την καινοτομία, 2,5 δισ. ευρώ για την ασφάλεια των τροφίμων, 2,8 δισ. ευρώ για το πρόγραμμα διανομής τροφίμων στους απόρους, 3,9 δισ. ευρώ σε ένα νέο αποθεματικό για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της γεωργίας και έως 2,8 δισ. ευρώ στο Ευρωπαϊκό Ταμείο για την Παγκοσμιοποίηση), εκτός του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, με αποτέλεσμα ο συνολικός προϋπολογισμός, που άπτεται θεμάτων γεωργίας, να ανέρχεται σε 435,6 δισ. ευρώ στο διάστημα Οι πόροι για την γεωργία θα αντιπροσωπεύουν το 37,7% του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ, σε σύγκριση με το 41,7% της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου, Για τους υπόλοιπους τομείς πολιτικής, στο πλαίσιο του ΠΔΠ προτείνονται αυξήσεις από 10% (Διοίκηση) έως και 61% (Ασφάλεια και Ιθαγένεια). Σημειώνεται επίσης το χαμηλό ποσοστό αύξησης των δαπανών για τη Συνοχή (2%). Η πρόταση δείχνει ότι η ΕΕ δίνει πλέον βαρύτητα και σε άλλες, πλην της ΚΑΠ, πολιτικές. Στο διάγραμμα 2 φαίνεται το ποσοστό που αντιπροσωπεύουν οι εισροές της ΚΑΠ (~1%) στο ΑΕΠ για κάθε κράτος μέλος. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Το νομοθετικό πλαίσιο, που πρότεινε η Ευρ. Επιτροπή στις 12 Οκτωβρίου, περιλαμβάνει τις εξής προτάσεις κανονισμών: κοινοί κανόνες για τα καθεστώτα άμεσης στήριξης των γεωργών κοινή οργάνωση αγοράς των γεωργικών προϊόντων (ενιαία ΚΟΑ) στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (κανονισμός για την αγροτική ανάπτυξη) χρηματοδότηση, διαχείριση και παρακολούθηση της ΚΑΠ (οριζόντιος κανονισμός) μέτρα σχετικά με τον καθορισμό ορισμένων ενισχύσεων και επιστροφών στο πλαίσιο της κοινής οργάνωσης αγοράς των γεωργικών προϊόντων τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009 (άμεσες ενισχύσεις) όσον αφορά την εφαρμογή μεταβατικών μέτρων το έτος 2013 τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1234/2007 (ενιαία ΚΟΑ) όσον αφορά το καθεστώς της ενιαίας ενίσχυσης και τη στήριξη προς τους αμπελοκαλλιεργητές. Θα ακολουθήσει ένας κανονισμός σχετικά με το καθεστώς για τη δωρεάν διανομή τροφίμων στους απόρους, του οποίου η χρηματοδότηση θα γίνεται πλέον από χωριστή γραμμή του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου. Είναι επίσης στο στάδιο της προετοιμασίας οι νέοι κανόνες σχετικά με τη δημοσιοποίηση των πληροφοριών για τους δικαιούχους ενισχύσεων, λαμβάνοντας υπόψη τις αντιρρήσεις που εκφράστηκαν από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ώστε να συνδυασθεί το δικαίωμα των δικαιούχων για προστασία των προσωπικών δεδομένων με την αρχή της διαφάνειας. Στις επόμενες σελίδες γίνεται αναφορά στα σχέδια κανονισμών σχετικά με: 1. Τις άμεσες ενισχύσεις της ΚΑΠ 2. Την αγροτική ανάπτυξη 3. Την ενιαία ΚΟΑ για τα γεωργικά προϊόντα 4. Την χρηματοδότηση, διαχείριση και παρακολούθηση της ΚΑΠ (οριζόντιος κανονισμός). 1. ΑΜΕΣΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΑΠ Τα βασικά σημεία της πρότασης της Ευρ. Επιτροπής είναι τα εξής: Κατανομή των ενισχύσεων ανάμεσα στα κράτη μέλη Η Ευρ. Επιτροπή προτείνει μια πιο ισορροπημένη κατανομή των άμεσων ενισχύσεων ανάμεσα στα κράτη μέλη. Προτείνει δηλαδή αύξηση για τα κράτη μέλη που έχουν σήμερα χαμηλές ενισχύσεις ανά εκτάριο (νέα κράτη μέλη), που θα καλύψει το 33% της σημερινής διαφοράς τους σε σχέση με το 90% του μέσου όρου ενίσχυσης στην ΕΕ-27. Το απαιτούμενο κόστος θα καλυφθεί από όλα τα κράτη μέλη, που υπερβαίνουν το μέσο όρο της ΕΕ (στα οποία συμπεριλαμβάνεται και η Ελλάδα). Γι αυτό το σκοπό καθορίζεται ένας δημοσιονομικός φάκελος άμεσων ενισχύσεων για κάθε κράτος μέλος. Στο διάγραμμα 3 φαίνεται η προτεινόμενη κατανομή των ενισχύσεων στα 10 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 / εκτακτη εκδοση / διανεμεται δωρεαν μαζι με την agrenda

11 Διάγραμμα : Μερίδιο(%) των άμεσων ενισχύσεων στο γεωργικό εισόδημα ανά κράτος μέλος της ΕΕ Το ποσοστό που αντιστοιχούν οι επιδοτήσεις στο εισόδημα των γεωργών της κάθε χώρας έχει υπολογίσει η Κομισιόν, προκειμένου να διαπιστώσει πού υπάρχουν οι μεγαλύτερες ανισότητες. Διάγραμμα 2: Ποσοστό που αντιπροσωπεύουν οι εισροές της ΚΑΠ στο ΑΕΠ για κάθε κράτος μέλος Πρωταθλήτρια στις ενισχύσεις ως ποσοστό επί του εθνικού της ΑΕΠ είναι η Βουλγαρία, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται στην όγδοη θέση μεταξύ των 27 χωρώνμελών και κάτω από τον κοινοτικό μέσο όρο. Πρόκειται για στοιχείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα από την ελληνική πλευρά ενάντια στις επικρίσεις για υψηλές επιδοτήσεις στους Έλληνες αγρότες. κράτη μέλη για το διάστημα καθώς και τα αντίστοιχα ποσά που ισχύουν για το 2013, με βάση την υφιστάμενη ΚΑΠ. Προτείνεται ακόμη η δυνατότητα, ανά πάσα στιγμή, να αναθεωρούνται οι ενισχύσεις λόγω οικονομικών εξελίξεων στην ΕΕ. Ανώτατα όρια των άμεσων ενισχύσεων Προτείνονται ανώτατα όρια άμεσων ενισχύσεων για κάθε εκμετάλλευση (εκτός πράσινης ενίσχυσης), πέραν των οποίων εφαρμόζονται οι εξής μειώσεις: 20% για σύνολο ενισχύσεων από έως ευρώ 40% για σύνολο ενισχύσεων από έως ευρώ 70% για σύνολο ενισχύσεων από έως ευρώ 100% για σύνολο ενισχύσεων πάνω από ευρώ Τα ποσά που προκύπτουν από τις περικοπές μεταφέρονται στο 2ο πυλώνα της ΚΑΠ, στο ίδιο κράτος μέλος. Δομή των άμεσων ενισχύσεων / Περιφερειοποίηση Οι άμεσες ενισχύσεις θα αποτελούνται από τα εξής στοιχεία: α. Βασική Ενίσχυση: Η βασική ενίσχυση θα δίνεται στους γεωργούς, με τη μορφή των σημερινών δικαιωμάτων και θα καταβάλλεται στις επιλέξιμες εκτάσεις, με βάση το περιφερειακό μοντέλο. Δηλαδή όλα τα δικαιώματα σε κάθε μία περιφέρεια θα έχουν ίση αξία. Η περιφερειοποίηση θα μπορεί να εφαρμοστεί σταδιακά, πλήρη περιφερειοποίηση θα έχουμε από το Οι περιφέρειες σε κάθε κράτος μέλος μπορούν να οριστούν με αγρονομικά ή/ και διοικητικά χαρακτηριστικά. β. Πράσινη Ενίσχυση «Πρασίνισμα» της ΚΑΠ: Θα καταβάλλεται μια υποχρεωτική πρόσθετη ενίσχυση στους γεωργούς που εφαρμόζουν γεωργικές πρακτικές «φιλικές» για το περιβάλλον, οι οποίες υπερβαίνουν τις υποχρεώσεις της πολλαπλής συμμόρφωσης. Δικαιούχοι θα είναι οι γεωργοί για τις εκτάσεις όπου ασκούν βιολογική γεωργία καθώς και εκείνοι που αναλαμβάνουν την υποχρέωση να εφαρμόζουν αμειψισπορά, να διατηρούν μόνιμους βοσκοτόπους και να αφιερώνουν εκτάσεις σε οικολογικούς στόχους (αναβαθμίδες, δάσωση κλπ). Σε αυτή την κατηγορία ενίσχυσης τα κράτη μέλη πρέπει να αφιερώνουν το 30% του εθνικού τους δημοσιονομικού φακέλου. γ. Προαιρετική ενίσχυση στους γεωργούς στις περιοχές με φυσικά μειονε- 11

12 Διάγραμμα 3: Προτεινόμενη κατανομή των ενισχύσεων στα κράτη μέλη για το διάστημα Εύγλωττα είναι τα συμπεράσματα από τον διπλανό πίνακα: Παρόλο που η Ελλάδα βρίσκεται στην πέμπτη θέση όσον αφορά το ποσό της μέσης ενίσχυσης ανά στρέμμα, κατέχει μία από τις τελευταίες θέσεις όσον αφορά τα ποσά ενίσχυσης ανά δικαιούχο, με την Τσεχία να αναδεικνύεται πρώτη και να πλησιάζει τα ευρώ ανά δικαιούχο. κτήματα: Η ενίσχυση θα είναι στρεμματική και θα συμπληρώνει την ενίσχυση που παρέχεται στις περιοχές αυτές από το 2ο πυλώνα. Για το σκοπό αυτό τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιήσουν έως 5% του εθνικού τους δημοσιονομικού φακέλου. δ. Υποχρεωτική πρόσθετη ενίσχυση για τους νέους αγρότες: Αφορά όσους αρχίζουν τη γεωργική τους δραστηριότητα, είναι κάτω των 40 ετών και διαθέτουν επαγγελματικά προσόντα. Η ενίσχυση θα είναι ετήσια και θα διαρκεί ως 5 χρόνια. Για το σκοπό αυτό τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιήσουν έως 2% του εθνικού τους δημοσιονομικού φακέλου. Οι ενισχύσεις αυτές μπορούν να συμπληρώνονται με πρόσθετα ποσά από το 2ο πυλώνα. ε. Ενίσχυση για τους μικρούς αγρότες: Προτείνεται ένα απλουστευμένο καθεστώς για τους μικρούς αγρότες, που θα ορίζονται με κριτήριο είτε τις ενισχύσεις που εισπράττουν είτε το μέγεθος της εκμετάλλευσης τους. Σκοπός της πρότασης είναι η μείωση του διοικητικού βάρους. Το κατ αποκοπή ποσό ενίσχυσης για τους μικρούς αγρότες θα κυμαίνεται από 500 ευρώ ως 1000 ευρώ και θα αντικαταστήσει όλες τις υπόλοιπες ενισχύσεις που εισπράττουν. Για το σκοπό αυτό τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιήσουν έως 10% του εθνικού τους δημοσιονομικού φακέλου. στ. Συνδεδεμένες ενισχύσεις: Στην νέα ΚΑΠ θα υπάρχουν προαιρετικά καθεστώτα ενισχύσεων που συνδέονται με κάποια συγκεκριμένα είδη παραγωγής. Θα μπορεί να διατεθεί για το σκοπό αυτό έως 5% (υπό όρους ως 10%) του εθνικού δημοσιονομικού φακέλου. Διατηρείται η ειδική ενίσχυση για το βαμβάκι. Ενεργοί αγρότες (στόχευση των ενισχύσεων) Οι άμεσες ενισχύσεις προτείνεται να χορηγούνται μόνο στους ενεργούς αγρότες. Δεν θα δίνονται δηλαδή ενισχύσεις σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα, των οποίων οι ετήσιες ενισχύσεις που εισπράττουν είναι μικρότερες του 5% των συνολικών εσόδων τους. Εξαιρούνται από τη διάταξη αυτή οι γεωργοί που έχουν εισπράξει κάτω από ευρώ ως άμεσες ενισχύσεις για το προηγούμενο έτος. Ευελιξία στη χρηματοδότηση των δύο πυλώνων Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να μεταφέρουν έως και 5% των πόρων του 1ου στο 2ο πυλώνα της ΚΑΠ. Σε ορισμένα κράτη μέλη (τα οποία έχουν χαμηλές ενισχύσεις στον 1ο πυλώνα) δίνεται και η αντίστροφη δυνατότητα, η μεταφορά δηλαδή πόρων από τον 2ο στον 1ο πυλώνα. 2. ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ (2ος ΠΥΛΩΝΑΣ ΤΗΣ ΚΑΠ) Προβλέπεται ανακατανομή των πόρων ανάμεσα στα κράτη μέλη η οποία όμως προβλέπεται να είναι περιορισμένης έκτασης. Όπως συμβαίνει και σήμερα, οι λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές θα συνεχίσουν να επωφελούνται από υψηλότερα ποσοστά συγχρηματοδότησης. Το ίδιο θα ισχύει και για ορισμένα μέτρα υψηλής προτεραιότητας (μεταφορά γνώσεων, ομάδες παραγωγών, καινοτομία). Τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης θα βασίζονται στους στόχους για βιώσιμη παραγωγή τροφίμων - αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων - ισόρροπη εδαφική ανάπτυξη καθώς και στους σκοπούς της αναπτυξιακής στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Προσδιορίζονται 6 κοινοτικές προτεραιότητες: 1. Προώθηση της μεταφοράς γνώσης στη γεωργία και τα δάση 2. Προώθηση της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας των εκμεταλλεύσεων 3. Προώθηση της οργάνωσης της αγροδιατροφικής αλυσίδας και διαχείριση του κινδύνου 4. Διατήρηση και βελτίωση των οικοσυστημάτων που έχουν ως βάση τη γεωργία 5. Προώθηση της αποτελεσματικότητας στη χρήση των πόρων και μετάβαση σε μια οικονομία μειωμένων εκπομπών άνθρακα (μέτρο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής) 6. Προστασία της απασχόλησης και προώθηση της ανάπτυξης στις αγροτικές περιοχές Τουλάχιστον 25% των πόρων του πυλώνα της αγροτικής ανάπτυξης θα κατευθύνονται σε πολιτικές αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και πολιτικές διαχείρισης των εδαφών (συμπεριλαμβανομένης και της βιολογικής γεωργίας). Προβλέπονται εργαλεία για διαχείριση κρίσεων και ασφάλεια έναντι κινδύνων. Προτείνεται να επιδοτούνται οι γεωργοί για σύναψη 12 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 / εκτακτη εκδοση / διανεμεται δωρεαν μαζι με την agrenda

13 Τις επιπτώσεις από την εφαρμογή του μοντέλου σύγκλισης των άμεσων ενισχύσεων με τη νέα ΚΑΠ μετά το 2014 δείχνει ο διπλανός πίνακας, όπου η Ελλάδα θα υποστεί συρρίκνωση των κονδυλίων της κατά 5,3%. ασφαλιστικών συμβολαίων, τα οποία καλύπτουν κλιματικά φαινόμενα και εμφάνιση ασθενειών που καταστρέφουν πάνω από το 30% της παραγωγής. Δίνεται δυνατότητα στα κράτη μέλη να επιδοτήσουν τη σύσταση ειδικών αμοιβαίων κεφαλαίων, με συγκεκριμένα χρηματοδοτικά όρια. Θα μπορούν επίσης να χρηματοδοτούνται από το 2ο πυλώνα της ΚΑΠ εργαλεία για τη σταθεροποίηση του εισοδήματος, όταν υπάρχει μείωσή του πάνω από 30% σε σχέση με το μέσο όρο της προηγούμενης τριετίας. Η αντιστάθμιση φθάνει μέχρι και το 70% της απώλειας εισοδήματος. Προτείνεται να θεσπιστεί ένα Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο για τα Ταμεία Συνοχής, Περιφερειακής Ανάπτυξης, Κοινωνικό, Αλιείας και ΕΓΤΑΑ (Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης). Το νέο Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο θα προβλέπει την σύναψη σύμβασης εταιρικής σχέσης της Ευρ. Επιτροπής με κάθε κράτος μέλος. Η αποδέσμευση των κονδυλίων θα εξαρτάται από τις επιδόσεις κάθε κράτους μέλους και αναμένεται να ληφθούν μέτρα για να διασφαλιστεί ότι η αποτελεσματικότητα των πόρων δεν θα υπονομεύεται από ακατάλληλες μακροπρόθεσμες δημοσιονομικές πολιτικές. Στα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης καθορίζονται εκ των προτέρων σαφείς και μετρήσιμοι στόχοι και δείκτες αποτελεσμάτων, ενώ θεσπίζεται αποθεματικό επίδοσης 5% που θα ανακατανέμεται στα πιο επιτυχημένα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. 3. ΕΝΙΑΙΑ ΚΟΑ (ΚΟΙΝΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΓΟΡΩΝ) ΓΙΑ ΤΑ ΓΕΩΡΓΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Η πρόταση στοχεύει στον εξορθολογισμό ορισμένων μέτρων, στην επέκταση των διατάξεων σχετικά με τη δημόσια παρέμβαση, την ιδιωτική αποθεματοποίηση, τα έκτακτα / επείγοντα μέτρα και τις ενισχύσεις προς συγκεκριμένους κλάδους, καθώς και στη διευκόλυνση της συνεργασίας μεταξύ των παραγωγών και των παραγωγών με άλλους φορείς που εμπλέκονται στην αγροδιατροφική αλυσίδα. Το σύστημα των ποσοστώσεων γάλακτος, οι ποσοστώσεις ζάχαρης και η απαγόρευση νέων φυτεύσεων οινοποιήσιμων ποικιλιών αμπέλου προβλέπεται να καταργηθούν. Εισάγεται ένα ενιαίο μέτρο για τις ασθένειες των ζώων και την απώλεια της εμπιστοσύνης των καταναλωτών και γενικεύεται η ρήτρα για λήψη μέτρων σε περιπτώσεις διατάραξης της αγοράς. Τα μέτρα για την αναγνώριση οργανώσεων παραγωγών - ενώσεών τους - διεπαγγελματικών οργανώσεων επεκτείνονται. Η στήριξη για τη δημιουργία ομάδων παραγωγών στον τομέα των οπωροκηπευτικών με- 13

14 ταφέρεται στην αγροτική ανάπτυξη. Επιπλέον, η ΚΑΠ ενισχύεται με δύο εργαλεία εκτός του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου, όπως ήδη αναφέρθηκε, που σκοπό έχουν τη σταθεροποίηση της αγοράς και την αντιμετώπιση κρίσεων: Δημιουργία ενός αποθεματικού έκτακτης ανάγκης, για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων καταστάσεων που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, τις κρίσεις της αγοράς και άλλες απειλές που αντιμετωπίζει η γεωργία και ο αγροδιατροφικός τομέας. Επέκταση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Παγκοσμιοποίησης με στόχο την παροχή βοήθειας στους αγρότες ώστε να προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες της αγοράς και να αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις της ήδη ευρείας παγκοσμιοποίησης. 4. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ, ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΠ (ΟΡΙΖΟΝΤΙΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ) Ο οριζόντιος Κανονισμός για τη χρηματοδότηση, διαχείριση και παρακολούθηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής καλύπτει τα σημεία σχετικά με τη χρηματοδότηση των δαπανών στο πλαίσιο της ΚΑΠ, τα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου που θα πρέπει να συστήσουν τα Κράτη-Μέλη, το σύστημα γεωργικών συμβουλών, το καθεστώς της Πολλαπλής Συμμόρφωσης και τους κανόνες για την εκκαθάριση λογαριασμών των Γεωργικών Ταμείων. Σύμφωνα με την πρόταση, το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων, όπως και σήμερα, θα χρηματοδοτεί τις δαπάνες σχετικά με τα μέτρα ρύθμισης αγορών, τις άμεσες ενισχύσεις, τις δράσεις προώθησης γεωργικών προϊόντων καθώς και δράσεις πληροφόρησης τόσο εντός της Ένωσης όσο και σε τρίτες χώρες. Επιπλέον θα χρηματοδοτεί το ευρωπαϊκό ποσοστό διαφόρων δράσεων όπως η αντιμετώπιση ζωικών ασθενειών, το πρόγραμμα «φρούτα στα σχολεία», δράσεις για αποκατάσταση απώλειας καταναλωτικής εμπιστοσύνης κ.α. Το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης με τη σειρά του θα χρηματοδοτεί το ευρωπαϊκό ποσοστό των δαπανών που σχετίζονται με προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης. Και τα δύο ταμεία, με πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα χρηματοδοτούν δράσεις για την ανάλυση, διαχείριση και παρακολούθηση όλων των καθεστώτων και μέτρων της ΚΑΠ. Το καθεστώς της Πολλαπλής Συμμόρφωσης συνεχίζει να υφίσταται και στη νέα ΚΑΠ, ενώ οι υποχρεώσεις μειώνονται και απλοποιούνται. Η τυχόν μη συμμόρφωση των παραγωγών με τους κανόνες της Πολλαπλής Συμμόρφωσης επιφέρει ποσοστιαία μείωση του συνόλου των ενισχύσεων που λαμβάνει ο παραγωγός. Τα Κράτη Μέλη είναι υποχρεωμένα να ιδρύσουν και να λειτουργήσουν ένα σύστημα γεωργικών συμβουλών, όπως ισχύει και σήμερα. Το σύστημα αυτό θα καλύπτει κατ ελάχιστο: (α) τις απαιτήσεις και τα πρότυπα της Πολλαπλής Συμμόρφωσης, (β) τις γεωργικές πρακτικές για τη λήψη της πράσινης ενίσχυσης (πρασίνισμα της ΚΑΠ), (γ) τις γεωργικές πρακτικές που απαιτούνται για τη διατήρηση της γης σε καλή γεωργική κατάσταση και (δ) τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη των εκμεταλλεύσεων που μετέχουν στο καθεστώς των μικρών αγροτών, όπως αυτό ορίζεται από τον Κανονισμό για τις άμεσες ενισχύσεις. Προαιρετικά, το σύστημα γεωργικών συμβουλών μπορεί να καλύπτει επίσης: (α) τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη εκμεταλλεύσεων πέραν αυτών που μετέχουν στο καθεστώς των μικρών αγροτών και (β) τις ελάχιστες εθνικές απαιτήσεις σε θέματα γεωργίας και περιβάλλοντος, ως απαίτηση για την ένταξη σε αγροπεριβαλλοντικά προγράμματα. Η χρήση του συστήματος γεωργικών συμβουλών από την πλευρά των παραγωγών παραμένει προαιρετική. ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΑ ΚΑΠ (ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ) Α. Γενικά Η Ευρώπη χρειάζεται μια Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) που οδηγεί στην ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητα της γεωργίας που συμβάλλει στην ανάπτυξη και στην απασχόληση που παρέχει ιδιαίτερη φροντίδα στις οικογενειακές εκμεταλλεύσεις, οι οποίες προσφέρουν στην κοινωνία, παράγοντας τα προϊόντα της διατροφής μας και προστατεύοντας το περιβάλλον. Οι γεωργοί προσφέρουν δημόσια αγαθά, μέσα σε μία ασταθή αγορά, με άνισο ανταγωνισμό και πρέπει να τους το αναγνωρίσουμε. Παρά τις προσπάθειες της Επιτροπής, οι προτάσεις της για τη νέα ΚΑΠ δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες των Ευρωπαίων αγροτών και της κοινωνίας. Για να ανταποκριθεί η ΚΑΠ σε αυτούς τους στόχους, πέρα από τη στρατηγική, χρειάζεται σταθερή χρηματοδότηση, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης, σαν αυτή που βιώνει σήμερα η Ευρώπη. Η ανακοίνωση της Επιτροπής για το ΠΔΠ, αντίθετα, ακροβατεί μεταξύ φιλόδοξων στόχων και δημοσιονομικής λιτότητας, προαναγγέλλοντας μειώσεις, οι οποίες μάλιστα επιβαρύνουν άνισα την Ελλάδα. Ενώ αναγνωρίζονται οι αυξημένες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή γεωργία, είναι ο μόνος τομέας πολιτικής, για τον οποίο προτείνεται μείωση των πόρων, σε πραγματικούς όρους. Τέλος, η δημόσια στήριξη προς τη γεωργία θα πρέπει να εκφράζεται ως βούληση αλληλεγγύης, χωρίς ρήτρες οικονομικών κυρώσεων, που δυσχεραίνουν τη βιωσιμότητα του τομέα, όπως επιχειρείται με την προτεινόμενη 14 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 / εκτακτη εκδοση / διανεμεται δωρεαν μαζι με την agrenda

15 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σύνδεση της στήριξης με τις δημοσιονομικές δυσχέρειες είτε στην ΕΕ είτε στα κράτη μέλη. Β. Επί μέρους στοιχεία των νομοθετικών προτάσεων 1. Άμεσες Ενισχύσεις Όσον αφορά την ανακατανομή των ενισχύσεων ανάμεσα στα κράτη μέλη, πρέπει να μην ανατρέπει υφιστάμενες ισορροπίες και να υλοποιηθεί σταδιακά ώστε να υπάρξει επαρκής μεταβατική περίοδος. Το σύστημα των άμεσων ενισχύσεων θα πρέπει να οδηγεί στην απλούστευση των κανόνων και στην ευελιξία της εφαρμογής τους, ώστε να μην απειλείται η ανταγωνιστικότητα της γεωργίας. Η δομή που προτείνεται δεν δίνει λύσεις σε όλα αυτά τα κρίσιμα ζητήματα. Η περιφερειοποίηση των ενισχύσεων είναι κοινωνικά δίκαιο μέτρο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διαμορφώσουν το ύψος των ενισχύσεων ώστε να μην προκληθούν κλυδωνισμοί και να αντανακλούν τις πραγματικές ανάγκες της γεωργίας, σε κάθε περιφέρεια. Οι κανόνες πρέπει να παρέχουν την απαιτούμενη ευελιξία στα κράτη μέλη. Το πρασίνισμα της ΚΑΠ θα πρέπει να είναι ένα απλό καθεστώς, κατανοητό και εφαρμόσιμο, σε όλες τις περιφέρειες της Ένωσης. Το προτεινόμενο ύψος της «πράσινης ενίσχυσης» είναι δυσανάλογα υψηλό σε σχέση με τη συνολική στήριξη. Το μέτρο, όπως προτείνεται, αυξάνει τη γραφειοκρατία και συνεπάγεται οικονομικές επιβαρύνσεις στους ήδη επιφορτισμένους με αυστηρές υποχρεώσεις γεωργούς. Οι υποχρεώσεις στις οποίες θα καταλήξουμε πρέπει να εφαρμόζονται εναλλακτικά και όχι σωρευτικά, ανάλογα με τις αντικειμενικές δυνατότητες των κλάδων και των περιφερειών. Κλάδοι όπως η ελαιοκαλλιέργεια θα πρέπει να αναγνωρίζεται ότι πληρούν τις προϋποθέσεις για την είσπραξη της «πράσινης ενίσχυσης». Τα όρια των οροφών των άμεσων ενισχύσεων πρέπει να είναι χαμηλότερα ενώ αποτελεί οπισθοδρόμηση, σε σχέση με τη σημερινή δυναμική διαφοροποίηση, η πρόβλεψη για την ανακατανομή των πόρων στο 2ο πυλώνα αποκλειστικά εντός του ίδιου κράτους μέλους. Για τον «ενεργό αγρότη» ο προτεινόμενος ορισμός είναι άκαμπτος. Θα πρέπει να δοθεί περισσότερη ευελιξία στα κράτη μέλη ώστε να το μέτρο να εξυπηρετεί το σκοπό της καλύτερης στόχευσης των ενισχύσεων. Για την Ελλάδα ο ορισμός που προτείνεται δεν προσφέρει περιθώρια για μια αποτελεσματική στόχευση. Τέλος, υποστηρίζουμε ένα απλό καθεστώς στήριξης για τις μικρές αγροτικές εκμεταλλεύσεις. Θα πρέπει όμως να δοθεί η ευελιξία στα κράτη-μέλη, ώστε και το στόχο μας να πετύχουμε και να μην στερήσουμε ένα σημαντικό μερίδιο των πόρων από τις υπόλοιπες, αυξημένων υποχρεώσεων, παραγωγικές εκμεταλλεύσεις. 2. Αγροτική ανάπτυξη Η ανακατανομή των πόρων ανάμεσα στα κράτη-μέλη δεν πρέπει να θέτει σε κίνδυνο σημερινές ισορροπίες ενώ στα κριτήρια για την κατανομή των πόρων θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, που είναι δυσμενέστερες για ορισμένες περιφέρειες της Ένωσης. Ο συντονισμός των διαρθρωτικών πολιτικών, που επιχειρείται μέσω του Κοινού Στρατηγικού Πλαισίου, είναι αναγκαίος. Πρέπει όμως να διασφαλίζεται ανεξαρτησία στη χάραξη και την εφαρμογή των επιμέρους πολιτικών, δημοσιονομική αυτοτέλεια και διαχειριστική αυτάρκεια και μάλιστα σε ένα τομέα με ιδιαιτερότητες, όπως ο αγροδιατροφικός τομέας. Η αλλαγή της δομής των προγραμμάτων, η δυνατότητα για ομαδοποίηση δράσεων και για σχεδιασμό τοπικών υποπρογραμμάτων, που μπορούν να συμβάλλουν στην απλούστευση, στην ολοκληρωμένη προσέγγιση των τοπικών αναγκών και στην αντιμετώπιση διαρθρωτικών προβλημάτων του αγροτικού χώρου αποτελούν κατ αρχήν θετικά στοιχεία της πρότασης. Τέλος, η εμπειρία έδειξε ότι τα εργαλεία διαχείρισης κινδύνου και κρίσεων στη γεωργία είναι απαραίτητα για τη στήριξη του αγροτικού εισοδήματος και τη βιωσιμότητα του τομέα, αφού οι κίνδυνοι των αγορών και των φυσικών φαινομένων υπερβαίνουν τις δυνατότητες αντιμετώπισης από πλευράς των γεωργών και γίνονται διαρκώς συχνότεροι και εντονότεροι. 3. Κοινή Οργάνωση των Αγορών (Ενιαία ΚΟΑ) Η ΚΑΠ είναι ανάγκη να διαθέτει αποτελεσματικά εργαλεία για την σταθεροποίηση των τιμών και των εισοδημάτων, ένα δίχτυ ασφαλείας, απαραίτητο ιδιαίτερα σε αντίξοες περιπτώσεις. Τα μέτρα ρύθμισης των αγορών πρέπει να ενισχυθούν, να εφαρμόζονται σε όλα τα προϊόντα με απλές διαδικασίες και να περιλαμβάνουν: ενίσχυση της διαπραγματευτικής δύναμης των γεωργών και παροχή κίνητρων για συντόμευση της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων. Στο σημείο αυτό σημειώνεται η θετική προσέγγιση της Επιτροπής για την καλύτερη δικτύωση και την αμεσότερη σχέση μεταξύ των κρίκων της εφοδιαστικής αλυσίδας. δημιουργία παρατηρητηρίου τιμών και περιθωρίων κέρδους, σε ευρωπαϊκό επίπεδο. προώθηση της συμβολαιακής γεωργίας. κανονιστικά μέτρα για τους μεγάλους λιανοπωλητές, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με σκοπό την αποτροπή καταχρηστικών πρακτικών. Πρέπει να επανεξετασθεί με προσοχή η κατάργηση μέτρων ρύθμισης της προσφοράς, όπως οι ποσοστώσεις γάλακτος και ζάχαρης και τα δικαιώματα φύτευσης νέων οινοποιήσιμων αμπελώνων, λαμβάνοντας υπόψη τις τρέχουσες εξελίξεις. Η πλήρης διαφάνεια για τις τιμές και την πορεία των προϊόντων, η προβολή και η ανάδειξη της ποιότητας και της ασφάλειας των ευρωπαϊκών διατροφικών προϊόντων, οι ανάλογες των ευρωπαϊκών προδιαγραφών απαιτήσεις για τα εισαγόμενα προϊόντα, αποτελούν προϋποθέσεις για μια βιώσιμη γεωργία, αποδοτική για την ύπαιθρο και την οικονομία και φιλική προς τον καταναλωτή και την κοινωνία. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι η προτεινόμενη δημιουργία αποθεματικού έκτακτης ανάγκης, εκτός της ΚΑΠ και του κανονισμού της ενιαίας ΚΟΑ, είναι μεν θετική εξέλιξη, οι διαθέσιμοι όμως πόροι είναι περιορισμένοι, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη ότι ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής θα είναι ιδιαίτερα σοβαρός στον τομέα της γεωργίας. Όπως θετική μπορεί να θεωρηθεί και η πρόταση της Επιτροπής για επέκταση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Παγκοσμιοποίησης. Η επέκταση όμως αυτή δεν θα πρέπει να αποτελεί προάγγελο περαιτέρω συμφωνιών προνομιακής πρόσβασης στην ευρωπαϊκή αγορά γεωργικών προϊόντων τρίτων χωρών (π.χ. MERCOSUR), χαμηλότερων προδιαγραφών, που απειλούν την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών προϊόντων. 4. Οριζόντιος Κανονισμός Η εισαγωγή της «πράσινης ενίσχυσης» πρέπει να συνεπάγεται την ριζική απλούστευση της πολλαπλής συμμόρφωσης, με σαφώς διακριτές και διαχωρισμένες απαιτήσεις. Ορισμένες υποχρεώσεις θα πρέπει να μεταφερθούν στον 2ο πυλώνα ώστε οι γεωργοί να αποζημιώνονται για το επιπλέον κόστος που απορρέει από την εφαρμογή τους. 15

16 Τα στρέμματα στο επίκεντρο Σε εκτατικά μετατρέπονται τα δικαιώματα ενισχύσεων, δεν μετράνε τα «κεφάλια» Από τα χείλη του Ντάτσιαν Τσιόλος κρέμεται ολόκληρη η Ευρώπη για να μάθει τι θα συμβεί με τις ενισχύσεις μετά το Δυνατότητα για σταδιακή μετάβαση προσφέρει η Κομισιόν «Μια νέα εταιρική σχέση ανάμεσα στην Ευρώπη και τους αγρότες με στόχο την επισιτιστική επάρκεια, τη βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων και την οικονομική ανάπτυξη» προτείνει η μεταρρύθμιση της ΚΑΠ, όπως έ- χει δηλώσει ο επίτροπος Ντατσιάν Τσιόλος. Ουσιαστικά τα ιστορικά δικαιώματα θα καταργηθούν και θα αντικατασταθούν από στρεμματικές ενισχύσεις, ομοιόμορφες σε ε- πίπεδο κράτους ή περιφερειών. Έτσι, η καλλιεργούμενη έκταση αναδεικνύεται σε βασικό στοιχείο υπολογισμού των ενισχύσεων. Η συνδεδεμένη ενίσχυση παραμένει, για όσα κράτη το επιθυμούν, ενώ για πρώτη φορά εισάγεται μια ειδική πενταετής ενίσχυση για τους νέους αγρότες και ένα προαιρετικό καθεστώς για τους «μικρούς γεωργούς». Βασικό στοιχείο της μεταρρύθμισης είναι ότι το 30% των άμεσων ενισχύσεων πλέον εξαρτάται από την τήρηση τριών απλών αγροπεριβαλλοντικών πρακτικών. Στόχος είναι η ευρωπαϊκή γεωργία να γίνει πιο οικολογική, και η ΚΑΠ να αποκτήσει μια νέα βάση νομιμοποίησης απέναντι στους Ευρωπαίους φορολογούμενους. Όσον αφορά τα δικαιώματα, όπως είπε ο επίτροπος Γεωργίας, από το 2014 πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή ένα νέο μοντέλο, που θα συνδέεται με την αγροτική έκταση. Οι αγρότες θα πρέπει να υποβάλουν τις σχετικές δηλώσεις ενίσχυσης ως τις 15 Μαΐου Η εφαρμογή του νέου συστήματος θα γίνει σταδιακά, με ορίζοντα το Σύμφωνα με την Κομισιόν, «όλα τα δικαιώματα ενίσχυσης που θα ενεργοποιηθούν το 2019 σε ένα κράτος-μέλος ή σε μία περιφέρεια θα πρέπει να έχουν ενιαία αξία ανά μονάδα, μέσω μιας σύγκλισης προς τη μονάδα αυτή, που θα πραγματοποιηθεί γραμμικά. Τα κράτη-μέλη που χρησιμοποιούσαν το ιστορικό μοντέλο, μπορούν να λάβουν μερικώς υπόψη ιστορικούς παράγοντες κατά τον υπολογισμό της αξίας των δικαιωμάτων ενίσχυσης κατά το πρώτο έτος εφαρμογής του νέου συστήματος». Το 30% των άμεσων ενισχύσεων πλέον εξαρτάται από την τήρηση τριών απλών οικολογικών καλλιεργητικών πρακτικών. Διευκρινίσεις για τα πιο φλέγοντα σημεία των προτάσεων της Κομισιόν έδωσε ο Τάσος Χανιώτης στην Αθήνα. 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 / εκτακτη εκδοση / διανεμεται δωρεαν μαζι με την agrenda

17 Μετρημένες στα δάχτυλα οι απώλειες για την Ελλάδα Πάνω από τα 2 δισ. ευρώ διατηρείται ο εθνικός φάκελος Κατά μόλις 3,6% αναμένεται να μειωθούν τα κονδύλια που παίρνει η Ελλάδα κατά τις προτάσεις της Κομισιόν. Έτσι δεν επιβεβαιώνονται οι φόβοι για μεγάλη απώλεια πόρων, αλλά θα υπάρξουν ανακατατάξεις ως προς το ποιος παίρνει τι. Απαντήσεις στα ε- ρωτήματα αυτά είναι νωρίς να δοθούν, όπως παρατήρησε ο κ. Τάσος Χανιώτης. Συγκεκριμένα η Ελλάδα το 2014 θα λάβει 2,253 δισ. ευρώ, ποσό που θα μειωθεί στα 2,173 δισ. ευρώ ως το Αντίστοιχα, για τις άμεσες ενισχύσεις, η εθνική οροφή τίθεται στα 2,099 δισ. ευρώ το 2014, ποσό που θα μειωθεί σταδιακά ως τα 2,015 δισ. ευρώ ως το 2017 και έπειτα θα παραμείνει σταθερό. Τα χρήματα που θα εξοικονομηθούν για την Ελλάδα από το πλαφόν στις μεγάλες εκμεταλλεύσεις (εισπράττουν ε- νισχύσεις από ευρώ και πάνω) δεν χάνονται, αλλά μεταφέρονται από τον Πρώτο στο Δεύτερο Πυλώνα (το ποσό υπολογίζεται στα 158 εκατ. ευρώ ετησίως). Με το νέο σύστημα καταργείται η «διαφοροποίηση», που διοχέτευε πόρους από τον Ι στον ΙΙ Πυλώνα. Προσοχή στην αναπροσαρμογή Οι ελάχιστες απώλεις για την Ελλάδα οφείλονται στο γεγονός ότι ο συνολικός προϋπολογισμός της ΚΑΠ διατηρείται ονομαστικά στα ίδια επίπεδα, έ- χοντας «προίκα» 418,4 δισ. ευρώ για τον Πρώτο και το Δεύτερο Πυλώνα μαζί. Σε αυτά τα ποσά θα προστεθούν 17,1 δισ. ευρώ για νέες πολιτικές για την α- σφάλεια των τροφίμων, τους απόρους, την καινοτομία και τη δημιουργία ενός αποθεματικού για τις κρίσεις στο γεωργικό τομέα. Η Ελλάδα ευνοείται από το σύστημα που επιλέγεται για την ανακατανομή των άμεσων ενισχύσεων α- νάμεσα στα παλιά και τα νέα κράτη-μέλη. Στόχος της Κομισιόν είναι ως το 2020 να κλείσει το ένα τρίτο της ψαλίδας που χωρίζει τα κράτη-μέλη από το 90% του κοινοτικού μέσου όρου των ενισχύσεων. Ωστόσο, όπως επισημάνθηκε, δεν αποκλείεται η α- ναπροσαρμογή των παραπάνω ποσών, με δεδομένη και τη δυσμενή δημοσιονομική συγκυρία. ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΠΟΡΩΝ Μπορεί η διαφοροποίηση να καταργείται, αλλά τα κράτη-μέλη θα μπορούν να μεταφέρουν ως και 10% των πόρων του 1ο Πυλώνα, στο 2ο, κόβοντας αντίστοιχα από τις άμεσες ενισχύσεις (η απόφαση πρέπει να ληφθεί από κάθε κράτος ως τον Αύγουστο του 2013). Παράλληλα, δημιουργείται ένα εθνικό απόθεμα που θα χρηματοδοτείται με έως και 3% από τα κονδύλια των άμεσων ενισχύσεων. Θα προορίζεται κυρίως για δράσεις μη εγκατάλειψης της γης. 17

18 Τα κράτη-μέλη έχουν τώρα το λόγο στην κατανομή Διαίρεση της χώρας σε ζώνες βάσει αντικειμενικών κριτηρίων για όσους επιλέξουν το περιφερειακό μοντέλο Λιγότερη γραφειοκρατία Περίπου στο 30% υπολογίζονται σε όλη την Ε.Ε. οι μικρές εκμεταλλεύσεις, στις οποίες θα εφαρμοστεί το απλό σύστημα πληρωμής Οι νέες ενισχύσεις στοχεύουν στην ομοιομορφία, αλλά προβλέπονται και τροποποιήσεις. Συγκεκριμένα, τα κράτη-μέλη μπορούν να ορίσουν τη στρεμματική ενίσχυση σε περιφερειακό επίπεδο και να αποφασίσουν αν επιθυμούν συνδεδεμένες ενισχύσεις και με ποια χρηματοδότηση, και αν θα δώσουν έξτρα ενίσχυση στις μειονεκτικές περιοχές. Ακόμα στα κράτη ανατίθεται ο ορισμός των «μικρών γεωργών», η στήριξη των νέων αγροτών, αλλά και τη λεγόμενη «γεωργική δραστηριότητα». Ως την 1η Αυγούστου του 2013, τα κράτη-μέλη θα πρέπει επίσης να αποφασίσουν εάν θα ορίσουν στρεμματικές ενισχύσεις διαφορετικού ύψους σε κάθε περιφέρεια. Οι περιφέρειες αυτές, που κατά βάση δεν θα συμπίπτουν με τις διοικητικές, θα πρέπει να ορίζονται «σύμφωνα με αντικειμενικά και α- μερόληπτα κριτήρια, όπως τα αγρονομικά και τα οικονομικά τους χαρακτηριστικά ή η θεσμική και διοικητική τους δομή». Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να διαιρέσουν την εθνική οροφή ανάμεσα στις περιφέρειες αυτές, πάλι με αντικειμενικά κριτήρια. Οι περιφερειακές οροφές θα τροποποιούνται ανά έτος, σύμφωνα με περιβαλλοντικά ή άλλα κριτήρια. Οι συνδεδεμένες ενισχύσεις δεν θα καταργηθούν αλλά πλέον δίνονται για διατήρηση της παραγωγής. Το κάθε κράτος καλείται να αποφασίσει εκ νέου ποια προϊόντα θα στηρίξει, οπότε δεν αποκλείεται το ελαιόλαδο να ξαναπάρει ενίσχυση. Το κάθε κράτος θα πρέπει ως την 1η Αυγούστου «του έτους που προηγείται του πρώτου έτους εφαρμογής» της συνδεδεμένης, να αποφασίσει τι ποσοστό θα αφιερώσει για τη συνδεδεμένη (μέγιστο ό- ριο, το 5% της εθνικής οροφής). Το 2016, τα κράτη-μέλη μπορούν να αναθεωρήσουν την απόφασή τους, με ισχύ από το 2013, αυξάνοντας, μειώνοντας ή καταργώντας εντελώς τις συνδεδεμένες ενισχύσεις. 18 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 / εκτακτη εκδοση / διανεμεται δωρεαν μαζι με την agrenda

19 Κίνητρα για νεοεισερχόμενους, τσεκ ευρώ για «μικρούς» Μια από τις πιο ελπιδοφόρες καινοτομίες που προτείνει η Κομισιόν είναι η θέσπιση ειδικής ενίσχυσης που θα δίνεται στους νέους αγρότες για τα πέντε πρώτα χρόνια μετά την εγκατάστασή τους. Το κάθε κράτος-μέλος θα μπορεί να αφιερώσει ως και 2% της ε- θνικής του οροφής για τις ενισχύσεις των νέων αγροτών, αν και ό- πως παρατήρησε ο κ. Χανιώτης, το ποσοστό που θα χρειαστεί τελικά, θα είναι πολύ μικρότερο. Μια δεύτερη καινοτομία είναι η καταβολή στους μικρούς γεωργούς ενός κατ αποκοπή ποσού (500 ως ευρώ) και η υπαγωγή τους σε λιγότερους έλεγχους. Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να το δηλώσουν ως τις 15 Οκτωβρίου 2014, ενώ στα κράτη-μέλη εναπόκειται να ορίσουν και ποιοι είναι οι «μικροί γεωργοί». Τέλος, όσον αφορά τους ενεργούς αγρότες, ως προϋπόθεση τίθεται οι άμεσες ενισχύσεις που λαμβάνουν να είναι τουλάχιστον το 5% του μη αγροτικού τους εισοδήματος. Τα κράτη-μέλη πάντως καλούνται να ορίσουν ποια είναι η ελάχιστη αγροτική δραστηριότητα που πρέπει να ασκεί κάποιος προκειμένου να θεωρείται αγρότης. «Πράσινες» υποχρεώσεις θα ισχύσουν για εκμεταλλεύσεις άνω των 30 στρμ. Βασικός στόχος της νέας ΚΑΠ είναι να δώσει κίνητρα για μια πιο οικολογική γεωργία. Έτσι, το 30% των άμεσων ενισχύσεων πλέον θα εξαρτάται από τρεις γεωργικές πρακτικές: α) διαφοροποίηση των καλλιεργειών, β) διατήρηση των μόνιμων βοσκότοπων και γ) περιοχές οικολογικής εστίασης. Διαφοροποίηση σημαίνει ότι οι α- γρότες που έχουν αρόσιμες καλλιέργειες σε πάνω από 30 στρέμματα θα πρέπει να καλλιεργούν τρία διαφορετικά προϊόντα και το καθένα να καλλιεργείται σε έκταση όχι μεγαλύτερη ή μικρότερη από το 5% με 70% του χωραφιού. Εξαιρούνται εκτάσεις που χρησιμοποιούνται α- ποκλειστικά για χορτονομές, είναι σε αγρανάπαυση ή καλλιέργειες που καλύπτονται σημαντικά από το νερό, όπως οι ορυζώνες. Η νέα αυτή απαίτηση της Κομισιόν θα αλλάξει το χάρτη των καλλιεργειών σε περιοχές με μεγάλη αγροτική ιδιοκτησία. Όσον αφορά τις «περιοχές οικολογικής εστίασης», οι αγρότες θα πρέπει να αφήνουν ακαλλιέργητο το 7% των επιλέξιμων εκταρίων τους. Όσο για τις δενδρώδεις καλλιέργειες, «περιοχή οικολογικής εστίασης» πρακτικά σημαίνει το 7% του χωραφιού να παραμένει σε φυσική κατάσταση, και φυσικά όχι να κόβονται δέντρα. Περιθώριο 1,7 μέτρων Ακαλλιέργητο και φροντισμένο θα πρέπει να είναι το άκρο του χωραφιού, εάν θέλει ο παραγωγός να πιάσει το στόχο του 30% 19

20 Τέσσερις θεματικές οριζόντιες δράσεις Θεματικά υπο-προγράμματα τεσσάρων κατηγοριών έχουν τη δυνατότητα να θεσπίσουν τα κράτη-μέλη. Με βάση την πρόταση της Επιτροπής, έχοντας ως κύριο κορμό τις ανάγκες μίας συγκεκριμένης κατηγορίας αγροτών ή μίας περιοχής, το κράτος μπορεί να συγκεντρώσει δράσεις από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης σε ένα «πακέτο» που θα το δίνει ως επενδυτική λύση στον ενδιαφερόμενο. Για τους νέους αγρότες π.χ., εκτός από πριμ πρώτης εγκατάστασης, μπορεί να δίνει ενίσχυση και για παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών, κατάρτιση ή ακόμα και Σχέδιο Βελτίωσης. Στη δεύτερη «ομάδα» ανήκουν οι μικρές αγροτικές εκμεταλλεύσεις, οι οποίες μπορούν επιπλέον να ε- νταχθούν με ενίσχυση σε κάποιο σύστημα ποιότητας ή σε επιχειρησιακό πρόγραμμα για την ίδρυση Ομάδας Παραγωγών. Για τις ορεινές περιοχές προβλέπεται αντίστοιχη οριζόντια δράση, όπου προστίθενται μέτρα δασώσεων και αποκατάστασης των φυσικών μειονεκτημάτων (εξισωτική αποζημίωση). Τέλος, ανάλογα με τις ανάγκες μιας περιοχής μπορεί να εφαρμοστεί οριζόντια δράση για «περιορισμένες εφοδιαστικές αλυσίδες», όπως τις α- ναφέρει η Κομισιόν. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να ενταχθεί στα πλαίσια του περιφερειακού «καλαθιού» και να χρηματοδοτεί την εμπορία και τη διακίνηση τοπικών προϊόντων μέσω του Leader. Για όλ αυτά χρειάζεται φυσικά να δραστηριοποιηθούν από κοινού οι τοπικές κοινωνίες με τα κράτη-μέλη. Οι ενισχύσεις επίσης δεν θα είναι στο 100%, αλλά θα πρέπει, ανάλογα με τη δράση, ο κάθε επενδυτής να συνεισφέρει επίσης. Έρχεται επιδότηση επιτοκίου για δάνεια και εγγυητικές επιστολές Ευκαιρία για την Ελλάδα να ενισχύσει την ίδρυση Ομάδων Στις διαπραγματευτικές και, φυσικά, στις οικονομικές ικανότητες του κάθε κράτους-μέλους εναπόκειται το αν θα αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητες που του δίνει η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική για τα αναπτυξιακά προγράμματα του 2ου Πυλώνα, δηλαδή τον διάδοχο του «Αλέξανδρος Μπαλτατζής». Μπορεί τα διαθέσιμα κονδύλια να μειώνονται αισθητά σε πραγματικές τιμές αφού δεν ι- σχύει η τιμαριθμική προσαρμογή που ίσχυε στις προηγούμενες προγραμματικές περιόδους, αλλά όλοι ξέρουμε ότι κάθε φορά γίνονται σκληρές διαπραγματεύσεις ανάμεσα στα φτωχότερα και τα πλουσιότερα μέλη για το πώς θα μοιραστεί η «πίτα». Η Ελλάδα, λόγω της οικονομικής συγκυρίας έχει και θετικά και αρνητικά σημεία: Η οικονομική ύφεση θα τη βοηθήσει να ζητήσει περισσότερα αναλογικά κονδύλια από τους εταίρους, αλλά θα την εμποδίσει να διαθέσει εθνικούς πόρους. Σχετικά με την υλοποίηση του Προγράμματος Α- γροτικής Ανάπτυξης για την περίοδο : Δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές στις επιλογές των κρατών μελών. Μην ξεχνάμε ότι η Ελλάδα την περίοδο επέλεξε να μην συμπεριλάβει την ενίσχυση της ίδρυσης Oμάδων Παραγωγών στο «Αλέξανδρος Μπαλτατζής», πράγμα που έχουν κάνει οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Τώρα είναι η ευκαιρία να το εντάξει στο νέο Πρόγραμμα. Διατηρούνται κάποιες βασικές δράσεις, με ορισμένες διαφοροποιήσεις, παρόλο που εντάσσονται και στο σχήμα των «πράσινων» ή των άλλων έξτρα ενισχύσεων. Το Leader ισχυροποιείται κι άλλο, ενώ φαίνεται ότι εγκαταλείπονται οριστικά τα ΟΠΑΑΧ και ο «3ος άξονας», που ενσωματώνεται στο Leader. Είναι σαφής η στροφή προς χρηματοδοτικά εργαλεία για τη διευκόλυνση των επενδύσεων, δηλαδή επιδότηση επιτοκίου για δάνεια ή εγγυητικές επιστολές. Σχέδια μικρών επιχειρήσεων Η Επιτροπή προτείνει σειρά μέτρων για την ενθάρρυνση της οικονομικής δραστηριότητας στις αγροτικές περιοχές, όπως είναι η στήριξη σχεδίων μικροεπιχειρήσεων, με χρηματοδότηση έως και ευρώ για μια περίοδο πέντε ετών 20 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 / εκτακτη εκδοση / διανεμεται δωρεαν μαζι με την agrenda

21 Όνειρο θερινής νυκτός το ταμείο ασφάλισης αγροτικού εισοδήματος; Απαιτεί τριμερή συμμετοχή από Ευρώπη, Ελλάδα και αγρότες Διατηρούνται επιτυχημένα προγράμματα, όπως τα Σχέδια Βελτίωσης, και ενισχύονται με νέα χρηματοδοτικά εργαλεία για διευκόλυνση των επενδύσεων. Χρήζει ερμηνείας ο κανονισμός για το αν τα αντιχαλαζικά δίχτυα μπορούν να επιδοτηθούν με κοινοτικά χρήματα ή χρηματοδοτούνται μόνο από τον προϋπολογισμό του ΕΛΓΑ. Τριμερή χρηματοδότηση θα απαιτεί η υλοποίηση του νέου Ταμείου Ασφάλισης των γεωργών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής ή της μεγάλης διακύμανσης των τιμών των αγροτικών εμπορευμάτων. Σύμφωνα με την πρόταση της Κομισιόν, όπως την εξήγησε ο κ. Τάσος Χανιώτης της ΓΔ Γεωργίας, ένα τέτοιο ταμείο αλληλοβοήθειας θα πρέπει να χρηματοδοτείται από ευρωπαϊκούς και ε- θνικούς πόρους, αλλά και από αγρότες. Πράγμα που, ειδικά στην Ελλάδα, δεν φαίνεται ότι θα περπατήσει, εάν αναλογιστεί κανείς ότι οι αγρότες είναι απρόθυμοι να καταβάλουν ακόμα και την εισφορά ΕΛΓΑ. Αντίστοιχα, ένα ταμείο α- σφάλισης για την αντιμετώπιση φαινομένων που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή, μπορεί να φαίνεται απαραίτητο, αλλά πρέπει να προσδιοριστεί ποιους κινδύνους θα διασφαλίζει. Η ξηρασία, ο παγετός, οι βροχές και το χαλάζι είναι φαινόμενα που ήδη αποζημιώνονται άμεσα ή με πρόγραμμα ΠΣΕΑ από τον ΕΛΓΑ της κάθε χώρας. Το θετικό των προτάσεων της Κομισιόν είναι ότι από τον 2ο Πυλώνα μπορούν να δοθούν α- ποζημιώσεις για καταστροφές καλλιεργειών και για απώλεια ζωικού κεφαλαίου από ασθένειες. Ειδικότερα, είναι τρεις οι δράσεις που μπορούν να χρηματοδοτηθούν από τον επόμενο «Μπαλτατζή» και εντάσσονται στην ενότητα «Διαχείριση κινδύνου»: (α) Οικονομικές ε- νισχύσεις απευθείας σε παραγωγούς για απώλειες λόγω κλιματικής αλλαγής, (β) Οικονομικές ενισχύσεις σε Αμοιβαία Κεφάλαια αγροτών και κρατών, που αποδίδουν στη συνέχει α- ποζημιώσεις σε παραγωγούς, (γ) Εργαλεία σταθεροποίησης του εισοδήματος, με τη μορφή ενισχύσεων σε αγρότες που έ- χουν σοβαρή μείωση του εισοδήματός τους (πάνω από 30%). Οι ενισχύσεις θα καταβάλλονται από Αμοιβαίο Κεφάλαιο στο οποίο θα συμμετέχουν α- γρότες, κράτος-μέλος και Ε.Ε. Πόροι μπορούν να εξασφαλιστούν και από το Ευρωπαϊκό Ταμείο για την αντιμετώπιση της Παγκοσμιοποίησης. 21

22 ΠΡΟΤΑΣΗ - ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ περί θεσπίσεως κανόνων για άμεσες ενισχύσεις στους γεωργούς βάσει καθεστώτων στήριξης στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής Άρθρο 3 Εφαρμογή στις άκρως απόκεντρες περιφέρειες και στα μικρά νησιά του Αιγαίου Το άρθρο 11 δεν εφαρμόζεται στις περιφέρειες της Ένωσης που ορίζονται στο άρθρο 349 της Συνθήκης, εφεξής καλούμενες «άκρως απόκεντρες περιφέρειες» και στις άμεσες ενισχύσεις που χορηγούνται στα μικρά νησιά του Αιγαίου σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1405/2006. Οι τίτλοι III, IV και V δεν εφαρμόζονται στις άκρως απόκεντρες περιφέρειες. Άρθρο 4 Ορισμοί 1. Για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού, ισχύουν οι εξής ορισμοί: α) ως «γεωργός» νοείται το φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή η ομάδα φυσικών ή νομικών προσώπων, ανεξαρτήτως της νομικής ιδιότητας που αποδίδει το εθνικό δίκαιο στην ομάδα και τα μέλη της, του οποίου η εκμετάλλευση βρίσκεται στην επικράτεια της Ένωσης, όπως ορίζεται στο άρθρο 52 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση σε συνάρτηση με τα άρθρα 349 και 355 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και το οποίο ασκεί γεωργική δραστηριότητα β) ως «εκμετάλλευση» νοείται το σύνολο των παραγωγικών μονάδων τις οποίες διαχειρίζεται ο γεωργός και οι οποίες βρίσκονται στην επικράτεια του ίδιου κράτους μέλους γ) ως «γεωργική δραστηριότητα» νοείται: η εκτροφή ζώων ή η καλλιέργεια γεωργικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων της συγκομιδής, της άμελξης, της αναπαραγωγής και εκτροφής ζώων για γεωργική εκμετάλλευση, η διατήρηση της γης σε κατάσταση, η οποία την καθιστά κατάλληλη για βοσκή και καλλιέργεια χωρίς ιδιαίτερες προπαρασκευαστικές ενέργειες πέραν των παραδοσιακών γεωργικών μεθόδων και μηχανημάτων, ή η άσκηση της ελάχιστης δραστηριότητας που θεσπίζεται από κράτος μέλος για γεωργικές περιοχές εκ φύσεως κατάλληλες για βοσκή ή καλλιέργεια δ) ως «γεωργικά προϊόντα» νοούνται τα προϊόντα που απαριθμούνται στο παράρτημα Ι της Συνθήκης, εξαιρουμένων των αλιευτικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένου του βαμβακιού ε) ως «γεωργική έκταση» νοείται οποιαδήποτε έκταση αρόσιμης γης, μόνιμων βοσκότοπων ή μόνιμων καλλιεργειών στ) ως «αρόσιμη γη» νοούνται η γη που καλλιεργείται για φυτική παραγωγή ή εκτάσεις διαθέσιμες για φυτική παραγωγή αλλά ακαλλιέργητες, συμπεριλαμβανομένων εκτάσεων υπό καθεστώς παύσης καλλιέργειας σύμφωνα με τα άρθρα 22, 23 και 24 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1257/1999, με το άρθρο 39 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1698/2005 και με το άρθρο 29 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. [ ] [RDR], ανεξαρτήτως του αν πρόκειται για γη υπό θερμοκήπια ή υπό σταθερό ή κινητό κάλυμμα ζ) ως «μόνιμες καλλιέργειες» νοούνται οι μη εναλλασσόμενες καλλιέργειες, εκτός από τους μόνιμους βοσκότοπους, οι οποίες καταλαμβάνουν τις εκτάσεις για περίοδο πέντε ετών ή μεγαλύτερη και αποδίδουν επαναλαμβανόμενες συγκομιδές, συμπεριλαμβανομένων των φυτωρίων, και τα πρεμνοφυή δάση βραχυχρόνιας αμειψισποράς η) ως «μόνιμος βοσκότοπος» νοείται η γη που χρησιμοποιείται για την ανάπτυξη αγρωστωδών ή άλλων ποωδών κτηνοτροφικών φυτών με φυσικό τρόπο (αυτοφυή) ή με καλλιέργεια (σπαρμένα) και δεν έχει περιληφθεί στην αμειψισπορά επί πέντε έτη ή μακρύτερο διάστημα μπορεί να περιλαμβάνει άλλα είδη κατάλληλα για βοσκή υπό τον όρο ότι επικρατούν τα αγρωστώδη και λοιπά ποώδη κτηνοτροφικά φυτά θ) ως «αγρωστώδη ή άλλα ποώδη κτηνοτροφικά φυτά» νοούνται όλα τα ποώδη φυτά που παραδοσιακά απαντώνται στους φυσικούς βοσκότοπους ή συνήθως περιλαμβάνονται στα μείγματα σπόρων προς σπορά βοσκότοπων ή λιβαδιών στο κράτος μέλος (είτε χρησιμοποιούνται για τη βοσκή ζώων είτε όχι) ι) ως «φυτώρια» νοούνται οι ακόλουθες εκτάσεις με νεαρά ξυλώδη φυτά που καλλιεργούνται στο ύπαιθρο με σκοπό τη μεταφύτευση: φυτώρια αμπέλων και υποκειμένων αμπέλου φυτώρια οπωροφόρων δέντρων και θάμνων σαρκωδών καρπών φυτώρια καλλωπιστικών φυτών εμπορικά φυτώρια δασικών δέντρων (εκτός από αυτά που καλλιεργούνται για τις ανάγκες της ίδιας της εκμετάλλευσης σε δασικές περιοχές) δέντρα και θάμνοι για φύτευση σε κήπους, πάρκα, στις παρυφές δρόμων και σε πρανή (π.χ. φυτά θαμνοστοιχιών, τριανταφυλλιές και άλλοι καλλωπιστικοί θάμνοι, καλλωπιστικά κωνοφόρα) όπου συμπεριλαμβάνονται πάντα οι υπόγειοι βλαστοί και τα νεαρά φυτά τους. ια) ως «πρεμνοφυή δάση βραχυχρόνιας αμειψισποράς» νοούνται οι εκτάσεις που έχουν φυτευτεί με είδη δέντρων του κωδικού ΣΟ που πρέπει να καθοριστούν από τα κράτη μέλη και που συνίστανται σε ξυλώδεις, πολυετείς καλλιέργειες, τα ριζώματα ή οι παραφυάδες των οποίων παραμένουν στο έδαφος μετά τη συγκομιδή, και τα οποία αναπτύσσουν νέους βλαστούς την επόμενη περίοδο και με μέγιστο κύκλο συγκομιδής που καθορίζεται από τα κράτη μέλη. 2. Η Επιτροπή εξουσιοδοτείται να θεσπίζει κατ εξουσιοδότηση πράξεις σύμφωνα με το άρθρο 55 της Συνθήκης με σκοπό: α) τη θέσπιση πρόσθετων ορισμών σχετικά με την πρόσβαση στη στήριξη βάσει του παρόντος κανονισμού β) τον καθορισμό του πλαισίου εντός του οποίου τα κράτη μέλη καθορίζουν τις ελάχιστες δραστηριότητες που πρόκειται να ασκούνται σε περιοχές εκ φύσεως κατάλληλες για βοσκή ή καλλιέργεια γ) τη θέσπιση των κριτηρίων που πρέπει να πληρούν οι γεωργοί, ώστε να θεωρείται ότι έχουν τηρήσει την υποχρέωση της διατήρησης της γεωργικής έκτασης σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια, όπως αναφέρεται στην παράγραφο 1 στοιχείο γ). δ) τη θέσπιση των κριτηρίων προσδιορισμού της επικράτησης αγρωστωδών και λοιπών ποωδών κτηνοτροφικών φυτών για τους σκοπούς της παραγράφου 1 στοιχείο η). ΤΙΤΛΟΣ ΙΙ ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΜΕΣΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Κοινοί κανόνες για τις άμεσες ενισχύσεις Άρθρο 5 Χρηματοδότηση άμεσων ενισχύσεων Τα καθεστώτα στήριξης που απαριθμούνται στο παράρτημα Ι του παρόντος κανονισμού χρηματοδοτούνται σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 1 στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. [ ] [HZR]. Άρθρο 6 Εθνικά ανώτατα όρια 1. Για κάθε κράτος μέλος και κάθε έτος, το εθνικό ανώτατο όριο που αποτελείται από τη συνολική αξία όλων των χορηγηθέντων δικαιωμάτων, του εθνικού αποθέματος και των ανωτάτων ορίων που καθορίζονται σύμφωνα με τα άρθρα 33, 35, 37 και 39 αντιστοιχεί σε εκείνο που παρατίθεται στο παράρτημα ΙΙ. 2. Προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι εξελίξεις σχετικά με τα συνολικά ανώτατα ποσά των άμεσων ενισχύσεων που μπορούν να χορηγηθούν, συμπεριλαμβανομένων αυτών που προκύπτουν από τις αποφάσεις που λαμβάνουν τα κράτη μέλη σύμφωνα με το άρθρο 14, η Επιτροπή εξουσιοδοτείται να εκδίδει κατ εξουσιοδότηση πράξεις σύμφωνα με το άρθρο 55 για τον σκοπό της αναθεώρησης των εθνικών ανωτάτων ορίων που παρατίθενται στο παράρτημα ΙΙ. Άρθρο 7 Καθαρά ανώτατα όρια 1. Με την επιφύλαξη του άρθρου 8, τα συνολικά ποσά των άμεσων ενισχύσεων που μπορούν να χορηγηθούν σε ένα κράτος μέλος δυνάμει των τίτλων ΙΙΙ, ΙV και V σε σχέση με ένα ημερολογιακό έτος, κατόπιν εφαρμογής του άρθρου 11, δεν θα υπερβαίνουν τα ανώτατα όρια που ορίζονται στο παράρτημα IV του παρόντος κανονισμού. Προκειμένου το συνολικό ποσό των άμεσων ενισχύσεων να μην υπερβαίνει τα ανώτατα όρια που παρατίθενται στο παράρτημα III, τα κράτη μέλη θα προβαίνουν σε γραμμική μείωση των ποσών των άμεσων ενισχύσεων, εξαιρουμένων των άμεσων ενισχύσεων που χορηγούνται δυνάμει των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 247/2006 και (ΕΚ) αριθ. 1405/ Για κάθε κράτος μέλος και για κάθε έτος, το εκτιμώμενο προϊόν της επιβολής ανώτατου ορίου όπως προβλέπεται στο άρθρο 11, το οποίο αντανακλάται στη διαφορά μεταξύ των εθνικών ανωτάτων ορίων που ορίζονται στο παράρτημα ΙΙ, στο οποίο προστίθεται το διαθέσιμο ποσό δυνάμει του άρθρου 44, και των καθαρών ανωτάτων ορίων που ορίζονται στο παράρτημα ΙΙΙ, διατίθεται ως ενωσιακή στήριξη για μέτρα στο πλαίσιο προγραμματισμού αγροτικής ανάπτυξης ο οποίος χρηματοδοτείται στο πλαίσιο του ΕΓΤΑΑ, όπως ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ.[ ] [RDR]. 22 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 / εκτακτη εκδοση / διανεμεται δωρεαν μαζι με την agrenda