ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΣΩΤΗΡΧΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΑΜ:07100 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Γ. ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣ

Transcript

1 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΣΩΤΗΡΧΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΑΜ:71 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Γ. ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣ

2 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ύπαρξη του οξυγόνου είτε στο νερό είτε στον αέρα είναι πολύ σημαντική. Είναι ένα από τα 27 απαραίτητα χημικά στοιχεία για τη ζωή. Μαζί με τον άνθρακα, το υδρογόνο και το άζωτο αποτελούν σε ποσοστό το 96% των ζωντανών οργανισμών. Όμως έχουν δημιουργηθεί πολλές βιομηχανικές μονάδες οι οποίες ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα και τις θάλασσες με αποτέλεσμα να μειώνεται το οξυγόνο και να δημιουργούνται ανοξικές και υποξικές συνθήκες. 2.ΣΚΟΠΟΣ Ο σκοπός της εργασίας αυτής είναι η μελέτη και η παρατήρηση των συνθηκών στην περιοχή του Αμβρακικού κόλπου. Ακόμη η μελέτη όσων αφορά τις φυσικές και χημικές παραμέτρους, τις καιρικές συνθήκες της περιοχής, τις κινήσεις του νερού και τις επιρροές που δέχεται ο Αμβρακικός κόλπος από το περιβάλλον. Ακόμη η εργασία αυτή έχει σαν σκοπό την ανάδειξη των προβλημάτων που προκύπτουν από αυτές τις συνθήκες και τις μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί και τους τρόπους αντιμετώπισης τους. Ακόμη, μελετάει τα πιθανά προβλήματα τα οποία μπορεί να προκύψουν στο μέλλον. 2

3 3.ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Τα φιόρδ σχηματίστηκαν από κατακλυσμό των θαλασσών σε περιοχές που καλύπτονταν από παγετώνες. Το μήκος μερικών φιόρδ ξεπερνά τα 2 μ. και το βάθος τους τα 1 μ. Το ύψος των απόκρημνων ακτών τους φτάνει ως 1 μ. Περιοχές μεγάλης εξάπλωσης Γροιλανδία, Πυρός, των φιόρδ είναι η Νορβηγία, η η Χιλή, η Σκωτία, η Νέα Ζηλανδία, η Γη του περιοχές δηλαδή περισσότερα φιορδ που έχουν μεγάλο Γεωγραφικό Πλάτος. Τα χαρακτηρίζονται από ανοξικές συνθήκες. Ακόμη πολλές κλειστές θάλασσες όπως η Βαλτική θάλασσα και η Κασπία έχουν μεγάλα ποσοστά ανοξίας. Η Βαλτική είναι μία ημίκλειστη θάλασσα η οποία πλέον είναι γνωστή ως μία από τις πλέον μολυσμένες θάλασσες στον κόσμο. Από την δεκαετία του 196, η αυξημένη χρήση των λιπασμάτων στην γεωργία καθώς και η αστικοποίηση οδήγησαν σε δραματική αύξηση των εισροών οργανικών ουσιών που ήταν η κύρια πηγή μόλυνσης της. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα ανοξίας στα βαθύτερα θαλάσσια ύδατα. Η Κασπία Θάλασσα είναι η μεγαλύτερη λίμνη της Γης. Ονομάζεται θάλασσα λόγω του τεράστιου μεγέθους της αλλά και επειδή όταν οι Ρωμαίοι πρωτοέφτασαν εκεί δοκίμασαν το νερό της και είδαν ότι είναι αλμυρό. Είναι τέτοιο το μέγεθός της, που ξεπερνάει τις επόμενες έξι μεγαλύτερες σε έκταση λίμνες μαζί. Ένα μεγάλο τμήμα της λόγων βιομηχανιών και καλλιεργειών αποτελείται από ανοξικές συνθήκες εξ αιτίας της ρύπανσης των νερών. 3

4 Η Κασπία θάλασσα Υποξία είναι η κατάσταση κατά την οποία μία θαλάσσια περιοχή, ένας κόλπος, η ατμόσφαιρα ή ακόμα και ο ανθρώπινος οργανισμός στερείται επαρκούς οξυγόνωσης Στην ατμόσφαιρα υποξικές συνθήκες δημιουργούνται από χαμηλή μερική πίεση του οξυγόνου, όπως σε υψηλά υψόμετρα ή σε εισπνοή μειγμάτων αερίων που έχουν ρυθμιστεί λανθασμένα.. Η υποξία στην οποία υπάρχει ολική στέρηση οξυγόνου ονομάζεται ανοξία. 4

5 4. ΓΕΝΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΤΩΝ ΝΕΡΩΝ ΣΕ ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΘΑΛΑΣΣΕΣ Η κυκλοφορία των υδάτων που προκύπτει από τις παρατηρήσεις είναι μάλλον σύνθετη και μεταβλητή. Αυτό οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, όπως η κατανομή των διάφορων νησιών και των στενών, η ανώμαλη τοπογραφία του βυθού, η εποχιακή μεταβλητότητα της ατμοσφαιρικής πίεσης, η παρουσία ισχυρών μετεωρολογικών φαινομένων που μπορούν να μεταβάλουν τα τοπικά συστήματα κυκλοφορίας των υδάτων και η παρουσία πολλών διαφορετικών μαζών ύδατος. Εξάτμιση μεγαλύτερη από βροχόπτωση 5

6 βροχόπτωση μεγαλύτερη από την εξάτμιση με μίξη των υδάτων στον κόλπο βροχόπτωση μεγαλύτερη από την εξάτμιση 6

7 Οι συνθήκες κυκλοφορίας του νερού στις οριακές θάλασσες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη βαθυμετρία με φρέσκο νερό εισόδου βροχοπτώσεις όπως και από την τις απορροές εξάτμιση. Αν ποταμών, οι τις βροχοπτώσεις υπερβαίνουν την εξάτμιση, όπως συμβαίνει στη περιοχή της Μαύρης και της Βαλτικής θάλασσας, το υπερβάλλον γλυκό νερό θα έχει τη τάση να ρέει προς τη θάλασσα, κοντά στην επιφάνεια θάλασσας. της θάλασσας, αραιώνοντας στην άκρη της Αν η εξάτμιση ξεπερνά τις βροχοπτώσεις, όπως στη Μεσόγειο θάλασσα, το οριακό θαλασσινό νερό γίνεται πιο αλμυρό, στη συνέχεια βυθίζεται και ρέει προς τη λιγότερο αλμυρή περιοχή στο νερό. Μέσα σε οριακές θάλασσες, αυτά τα γενικά δείγματα κυκλοφορίας του νερού συχνά προσδιορίζονται από τη τοπική βαθυμετρία η οποία σε μερικές περιπτώσεις εξυπηρετεί στο να περιορίζει την ροή του νερού. 7

8 5. ΠΑΡΟΥΣΑ ΕΡΕΥΝΑ Η παρούσα έρευνα έλαβε χώρα στην περιοχή του Αμβρακικού κόλπου. 5.1 ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ Α. ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Ο Αμβρακικός κόλπος είναι ένας από τους μεγαλύτερους κλειστούς κόλπους της Ελλάδας. Bρίσκεται βόρεια του νομού Αιτωλοακαρνανίας και νότια της Ηπείρου, επικοινωνεί Ιόνιο με το Πέλαγος μέσα από μια στενή λωρίδα θάλασσας. Η είσοδος του κόλπου είναι στο στενό πέρασμα μεταξύ του Ακτίου (από την πλευρά της Αιτωλοακαρνανίας) και της Πρέβεζας. Ο κόλπος πήρε το όνομά του από την αρχαία Αμβρακία, πόλη κτισμένη στον ποταμό Άραχθο, στη θέση της σημερινής Άρτας. 8

9 Ο Αμβρακικός κόλπος καταλαμβάνει έκταση περίπου 4 τ. χλμ. Στον κλειστό αυτό κόλπο εκβάλλουν τα ποτάμια Λούρος και Άραχθος. Το γλυκό νερό τους αναμιγνύεται με το νερό της θάλασσας, και έτσι δημιουργούνται ζώνες υφάλμυρες ή με γλυκά νερά. Το τοπίο κυριαρχείται από τρεις βραχώδεις λόφους ανάμεσα στις λιμνοθάλασσες και η περιοχή περιβάλλεται από λόφους στα βόρεια και ανατολικά. Στα μικρά δέλτα που σχηματίζονται στα σημεία που εκβάλουν τα παραπάνω αναφερόμενα ποτάμια, σχηματίζονται οι λιμνοθάλασσες Ροδιά, Λογαρού, Αγρίλου και Τσουκαλιού που φιλοξενούν αξιόλογη χλωρίδα και πανίδα. 9

10 Στον μυχό του Αμβρακικού είναι κτισμένη η Αμφιλοχία. Κοντά στην Αμφιλοχία είναι το ακρωτήρι του Αγίου Γεωργίου, όπου λειτουργεί φάρος. Η Βόνιτσα είναι επίσης μια άλλη σημαντική κωμόπολη στην πλευρά του δρόμου από Αμφιλοχία προς Πρέβεζα και Λευκάδα. Στην είσοδο του κόλπου κατασκευάστηκε πρόσφατα υποθαλάσσια σήραγγα που συνδέει το Ακτιο με την Πρέβεζα. Ο Αμβρακικός κόλπος ύστερα από πολλές έρευνες έχουμε καταλήξει ότι καθεστώς σαν χαρακτηρίζεται από ένα ωκεανογραφικό φιόρδ. Η μορφολογία και οι συνθήκες 1

11 κυκλοφορίας του νερού κάνει τον Αμβρακικό κόλπο το μοναδικό φιόρδ της Μεσογείου θαλάσσης. Τα φιόρδ δημιουργήθηκαν πριν χιλιάδες χρόνια μετά το λιώσιμο των πάγων, μετά την εποχή των παγετώνων όπου το νερό της θάλασσας πλημμύρισε τις κοιλάδες της περιοχής όπου αυτά εμφανίζονται. Τα συναντούμε στις δυτικές ακτές της Νορβηγίας και στις ακτές της Χιλής. Επίσης περιοχές εξάπλωσης των φιόρδ είναι η Γροιλανδία, η Σκωτία, η Νέα Ζηλανδία και η Γη του Πυρός. Η λέξη «φιόρδ» είναι νορβηγική και αναφέρεται σε θαλάσσιους κόλπους, στενούς, βαθείς και επιμήκεις συνήθως με απότομες και βραχώδεις ακτές. Το μήκος μερικών φιόρδ ξεπερνά τα 2 μ. και το βάθος τους τα 1 μ. Το ύψος των απόκρημνων ακτών τους φτάνει ως 1 μ. Το ωκεανογραφικό κατασκεύασμα σαν Φιόρδ που αναπτύσσεται στον κόλπο καθώς και οι δυσοξικές συνθήκες σε βάθος 25μ και ανοξικές συνθήκες σε βάθος 35μ κάνουν το κόλπο ενδεχομένως ανάλογο μεγαλύτερων λεκανών όπως τη Μαύρη και τη Βαλτική θάλασσα. Η υποξία, η έλλειψη οξυγόνου στα βαθιά νερά είναι ένα παγκοσμίως αναπτυσσόμενο πρόβλημα και από το 196 και μετά έχουν δημιουργηθεί πολλές νεκρές ζώνες στα παράκτια θαλάσσια ύδατα. Η υποξία σκοτώνει τους οργανισμούς που ζουν στο βυθό και καταστρέφει το περιβάλλον. 11

12 Η Βαλτική περικλειόμενη θάλασσα από βρίσκεται την στην Βόρεια Σκανδιναβική Ευρώπη, χερσόνησο, τις ηπειρωτικές χώρες της Βόρειας, Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης και τα Δανικά νησιά. Είναι κλειστή γύρω γύρω. Είναι σχετικά ρηχή, κυρίως στα νότια όπου το βάθος της δεν ξεπερνά τα 1μέτρα. Η πιο βαθιά περιοχή της βρίσκεται μεταξύ του νησιού Γκόλαντ και της Σκανδιναβικής χερσονήσου και είναι 459 μέτρα. Η Βαλτική είναι μόνιμα στρωματοποιημένη και αποτελείται από ένα ανώτερο στρώμα από υφάλμυρο νερό με αλατότητα 7-8 και ένα κατώτερο στρώμα από αλατούχα ύδατα με αλατότητα Ένα δυνατό μόνιμο αλλοκλινές σχηματίζεται 12

13 στην μεταβατική ζώνη σε βάθη που ποικίλουν μεταξύ 6-8μ. Αυτό το στρώμα μεταφέρει περισσότερο οξυγονωμένα ύδατα στον βυθό. Για το σχηματισμό και και την διατήρηση των στρωματοποιημένων ιζημάτων είναι απαραίτητη η παρουσία της βενθικής πανίδας που ανακατεύει κάθετα τα ανώτερα ιζήματα. Οι υποξικές συνθήκες εμποδίζουν την εγκατάσταση της βενθικής πανίδας έχοντας σαν αποτέλεσμα στρωματοποιημένα ιζήματα σε βαθύτερες περιοχές κάτω από το αλλοκλινές. Ενώ οι υποξικές συνθήκες μπορεί να υπάρχουν στη μεσόφαση ίζημα- νερό, οξυγόνο μπορεί να υπάρχει στην υδάτινη στήλη. 13

14 Η υποξία πρωτοσυνέβη στη Βαλτική θάλασσα μετά την μετατροπή της από φρέσκο νερό σε υφάλμυρο. Το γεγονός της υποξίας στην Βαλτική θάλασσα λαμβάνει αυξανόμενη προσοχή και εξερευνητικά προγράμματα είναι σε εξέλιξη όσων αφορά τον ευτροφισμό. Η ανάπτυξη της Βαλτικής θάλασσας χωρίζεται σε τέσσερα στάδια, δηλαδή τη βαλτική παγωμένη λίμνη, την Yoldia θάλασσα, την λίμνη Ancylus και την Littorina.Η Littorina μπορεί να διαιρεθεί σε 3 στάδια cal yr. BP, cal.yr. BP και η τελευταία 3.cal. yr. BP έως τώρα. 14

15 Αυτά τα στάδια αντιπροσωπεύουν διαστήματα από συνθήκες υφάλμυρου και σκέτου νερού που οφείλονται σε ανταλλαγή υδάτων με τη Βόρεια Kattega.Στο πρώτο στάδιο ο πορθμός Oresund άρχισε να λειτουργεί σαν ορμίσκος από αλατούχο νερό και κατ αυτό τον τρόπο άρχισε η εγκατάσταση ενός μόνιμου αλλοκλινούς στη Βαλτική θάλασσα. Ο σχηματισμός στρωματοποιήσεων συνέβη σε όλο το πλάτος της λεκάνης σε βάθος μεταξύ 73μ και 25μ κατά τη διαρκεί τριών περιόδων στη Βαλτική. Οι περίοδοι αυτοί είναι 8-4, 2-8 cal.yr. BP και μετά AD 19 μετά Χριστό, αν και οι βαθύτερες περιοχές ήταν πιθανόν συνεχώς υποξικές κατά τη διάρκεια του μεγαλύτερου μέρους του Ολοκαίνου. Οι στρωματοποιήσεις μεταξύ 8-4cal yr BP συμπίπτουν με αυξήσεις στην αλατότητα και ενδεχομένως με σχηματισμό στρωμάτων περιορίζοντας την διαφυγή στα νερά του βυθού. Υποξία αναφέρθηκε στην Βοθνική θάλασσα στα πρώτα στάδια ακόμα της Βαλτικής θάλασσας. 15

16 Όμως κατά τη διάρκεια πρόσφατων εποχών έχει περιοριστεί. Η υποξία εμφανίστηκε πάλι στη Βαλτική θάλασσα ca.2-8 cal yr BP και έχει συσσωρεύσει στρωματοποιημένα ιζήματα από AD 19. Κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα η υποξία έχει αυξηθεί περισσότερο από 1 φορές. Μετρήσεις στην υδάτινη στήλη για συγκεντρώσεις διαλελυμένου οξυγόνου άρχισαν στην αλλαγή του περασμένου αιώνα. Στην Βαλτική θάλασσα αναφέρεται σαν «αρνητικό οξυγόνο».στις μέρες μας οι περισσότερες από τις θαλάσσιες λεκάνες είναι υποξικές όπως η θάλασσα Gotland. Κατά τη διάρκεια των ετών με μεγάλες περιοχές υποξίας, ζώνες χαμηλού οξυγόνου μεταναστεύουν υψηλότερα στην υδάτινη στήλη και οι ξεχωριστές λεκάνες συνδέονται σχηματίσουν μια μεγάλη υποξική περιοχή. 16 για να

17 Οι φυσικές διαδικασίες είναι αναγκαίες στο σχηματισμό και στη διατήρηση της υποξίας. Στη Βαλτική ο εφοδιασμός του οξυγόνου εξαρτάται από την ανανέωση του νερού που γίνεται κατά περιόδους και μέσω κάθετης θυελλώδους ανάμειξης. Οι εισροές αλατούχου νερού στον πορθμό της Δανίας δυναμώνουν λόγω των ανέμων. Όμως το εισρεόμενο αλατούχο νερό φυλάσσεται στη λεκάνη Arkona από την οποία υπάρχει μια κοντινή συνεχής ροή αλατούχου νερού στα βαθιά νερά της Βαλτικής. Κατά μέσο όρο η ροή από τη λεκάνη Arkona στην Βαλτική έχει αλατότητα περίπου 14, που κυμαίνεται μεταξύ 12 και 16. Το ανώτερο όριο της υποξίας είναι 8kgm - 3. Σε περιόδους με μεγαλύτερο από το κανονικό εφοδιασμό φρέσκου νερού, εισερχόμενο νερό η αλατότητα και αργότερα μειώνεται στη πρώτα Βαλτική. Αν στο η στρωματοποίηση της Βαλτικής είναι έντονη τότε οι εισροές δεν είναι πυκνές και η υποξία φτάνει την μεγαλύτερη έκταση. Αντίθετα, αν η στρωματοποίηση είναι αδύναμη, οι πυκνότερες υδάτινες εισροές θα φτάσουν σχετικά βαθιά. Το ποσόν του άνθρακα που υπάρχει στο βυθό της Βαλτικής είναι ένας μηχανισμός ελέγχου της κατανάλωσης του οξυγόνου. Οι κύριες περίοδοι είναι η ανοιξιάτικη άνθιση και η τελευταία άνθιση του καλοκαιριού. Η πρώτη αποτελείται από διατομές κρύου νερού και η δεύτερη από αζωτούχα κυανοβακτήρια.το φυτοπλαγκτόν της ανοιξιάτικης άνθισης είναι περιορισμένο σε άζωτο αλλά η γνώση πάνω στη σύνθεση της κοινωνίας του φυτοπλαγκτού είναι περιορισμένη. 17 Η

18 χημιοαυτροφική παραγωγή στα βαθιά νερά εφοδιασμένη με θειούχα βακτήρια μπορεί να υποστηρίξει έναν ενεργό μικροβιακό ιστό τροφής στα ανοξικά νερά του βυθού. Αυτή η πιθανότητα για ύπαρξη ετεροτροφικού άνθρακα στα βαθιά νερά εκτιμάται για τη Βαλτική θάλασσα. Η υποξία των υδάτων του βυθού οδηγεί σε αυξανόμενη επαναγέννεση του φωσφόρου από υδάτινα ιζήματα και ως εκ τούτου σε μία αυξανόμενη ανακύκλωση του P στο σύστημα. Ο Conley έδειξε ότι οι αλλαγές σε ανόργανο φώσφορο μέσα σε ένα χρόνο είχαν θετική σχέση με τις αλλαγές στην ιζηματογενή περιοχή που είναι καλλυμένη με υποξικό νερό. Οι διαδικασίες μετατροπής του αζώτου επηρεάζονται έντονα από τις συγκεντρώσεις οξυγόνου. Καθώς η απομάκρυνση του αζώτου εξαρτάται από NO 2 και NO 3 που παράγεται σε οξικές συνθήκες, αυτή η διαδικασία είναι μεγάλης σημασίας στο να βοηθήσει στην απομάκρυνση του αζώτου από τις λεκάνες. Το Anammox απομακρύνει το άζωτο και έχει βρεθεί σε ιζήματα του κόλπου της Φινλανδίας. Ένα αξιόλογο ποσόν αζώτου στην Βαλτική μετατρέπεται μέσω της ανόμοιας μείωσης του αζώτου στην αμμωνία. Στην Βαλτική, στον κόλπο της Φινλανδίας και στο κόλπο του Riga έχει παρατηρηθεί αυξανόμενη απομάκρυνση αζώτου κατά τη διάρκεια της εξαπλούμενης υποξίας. 18

19 Σύμφωνα με πρόσφατες παρατηρήσεις μεγάλες απώλειες αζώτου γίνονται από μη αζωτοποίηση στην υδάτινη στήλη στον ανοιχτό ωκεανό. Στη Βαλτική αυτό συμβαίνει στη μεσόφαση ανάμεσα στο οξικό και στο ανοξικό νερό στην κεντρική Βαλτική. Παραγωγή Ν 2 βρέθηκε στο βαθύτερο στρώμα που περιείχε θείο. Το κλίμα παίζει σοβαρό ρόλο στην υποξία της Βαλτικής θάλασσας και η ποικιλία του επηρεάζει πολλές από τις φυσικές εξελίξεις που δημιουργούν συνθήκες που συντελούν στο γεγονός της υποξίας. Κατά τη διάρκεια των θερμών περιόδων όπως το Ολόκαινο ή το Μεσαίωνα υπήρχαν μακρές περίοδοι υποξίας. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών δεκαετιών του 2 ο υ αιώνα οι χειμώνες ήταν ήπιοι με δυνατούς δυτικούς ανέμους στον Ατλαντικό ωκεανό, με αποτέλεσμα να δημιουργούν συνθήκες που συντελούσαν στο σχηματισμό της υποξίας σε Φιόρδ της Σουηδίας που προκάλεσε σημαντικές μετακινήσεις σε βενθικές κοινότητες. Η επίδραση των ανθρώπων στο περιβάλλον έχει γίνει με την ίδια χρονική κλίμακα, όπως και η αλλαγή του κλίματος με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να ξεχωρίσουμε ποιες συνέπειες προήλθαν από τις ανθρώπινες δυνάμεις και ποιες από τις φυσικές αλλαγές. Ο Οsterblom είπε ότι μία μεγάλη εισροή αλμυρού νερού και η περίοδος λιμνάσματος το 195 προκάλεσε θετική ανατροφοδότηση μεταξύ της υποξίας και της απελευθέρωσης ιζήματος φωσφόρου που προηγουμένως είχε συσσωρευτεί στις βαθιές λεκάνες και αύξησε τον ευτροφισμό. 19

20 Τα τρέχοντα μοντέλα ευτροφισμού δείχνουν ότι σημαντικές μειώσεις πρέπει να συμβούν και στο Ν και στο Ρ. Τα φορτία του φωσφόρου θα μπορούσαν να μειωθούν μέσα από τη καλύτερη περιποίηση της ξηράς με απαγόρευση του φωσφόρου στα απορρυπαντικά στην γραμμή διαχωρισμού των υδάτων. Για να μειωθεί το άζωτο πρέπει να γίνουν αλλαγές στην γεωργία και στην ατμοσφαιρική απόθεση. Όμως είναι δύσκολο να πραγματοποιηθεί λόγω της οικονομικής επένδυσης που απαιτείται και την δυσκολία να θέσουν σε εφαρμογή λύσεις μέσα από τη νομοθεσία. Για να μειωθεί συστατικών στη προσπάθεια μελλοντικό πλήρες φορτίο θρεπτικών Βαλτική μπορεί να θάλασσα, είναι μία αναγκαία μεγαλύτερη για να πραγματοποιηθούν μειώσεις στην εξάπλωση των πηγών του φορτίου. Σύμφωνα με μελέτες που έχουν γίνει σε γλυκό ύδωρ, καθόλου σημαντικές βελτιώσεις δε θα συμβούν στις συνθήκες οξυγόνου χωρίς ταυτόχρονες μειώσεις των θρεπτικών συστατικών. Β.ΧΗΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ O Αμβρακικός κόλπος χαρακτηρίζεται από ένα διαφοροποιημένο πλαγκτονικό σύστημα, το οποίο προφανώς επηρεάζεται απευθείας από την εισροή των ποταμών που βρίσκονται στο νότιο μέρος του κόλπου. 2

21 Οι εκβολές της Μεσογείου και οι περιβαλλόμενες λεκάνες, όπως ο Αμβρακικός κόλπος είναι περιοχές μεγάλης βιολογικής αξίας και οικονομικής σημασίας, αλλά αυτές εκτίθενται σε αγροτική, αστική και βιομηχανική μόλυνση. Ο Αμβρακικός κόλπος, είναι ένας από τους πιο ευτροφικούς κόλπους της Ελλάδας. Σύμφωνα με έρευνες, οι συγκεντρώσεις των πυριτικών, των φωσφορικών αλάτων και των νιτρικών αλάτων είναι περίπου 13,4 και 2 φορές αντίστοιχα υψηλότερες από εκείνες του Ιονίου πελάγους. Οι δύο ποταμοί του Βόρειου μέρους του κόλπου, η επιρροή του Ιονίου και η ελληνική ξηρά επηρεάζουν τη θερμοκρασία και είναι χαρακτηριστικά που επηρεάζουν τα δείγματα κατανομής του πλαγκτόν. Οι συγκεντρώσεις χλωροφύλλης διαφέρουν από εποχή σε εποχή. Το χειμώνα οι συγκεντρώσεις κυμαίνονταν από,84-5,3μg 1-1. χλωροφύλλης Οι χαμηλότερες τιμές παρατηρήθηκαν στο νοτιοανατολικό άκρο ενώ οι υψηλότερες στο δυτικό τμήμα του κόλπου. Την άνοιξη, οι συγκεντρώσεις της χλωροφύλλης ήταν από 21,4-44,8μg1-1, υψηλότερες δηλαδή από το χειμώνα. Οι πυκνότητες του φυτοπλαγκτόν σε όλο το κόλπο έχουν μέση συνολική τιμή 3*1 7 κύτταρα *1-1. Το καλοκαίρι οι τιμές ήταν μειωμένες.μείωση έχει επίσης αναφερθεί έως και 1μg 1-1 στον πληθυσμό του φυτοπλαγκτόν του οποίου η μέση πυκνότητα σε ολόκληρο τον Αμβρακικό κόλπο ήταν 2.8*1 6. Αντίθετα το φθινόπωρο υπάρχει ποικιλία στις συγκεντρώσεις. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα και της άνοιξης οι τιμές της Chla είναι υψηλότερες στο δυτικό 21 μέρος από ότι στο

22 ανατολικό μέρος του Αμβρακικού κόλπου. Κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου, οι τιμές είναι υψηλότερες στα βόρεια και δυτικά μέρη, σε αντίθεση με το καλοκαίρι που μια σχεδόν ομοιογενής κατανομή Chla παρατηρήθηκε σε ολόκληρο το κόλπο. Οι υψηλότερες συγκεντρώσεις αναφέρθηκαν κοντά στις εκβολές. σημαντικό Η παρουσία ρόλο στην του φρέσκου κατανομή νερού και παίζει έναν ανάπτυξη του φυτοπλαγκτόν. Μία καλά οριζόμενη εποχική εξέλιξη της ζωοπλαγκτονικής κοινότητας είναι εμφανής μεταξύ των δειγμάτων του χειμώνα και του φθινοπώρου, μαζί με μία μέση ανοιξιάτικη- καλοκαιρινή άποψη, παρατηρούνται στον Αμβρακικό κόλπο. Αυτή η ομαδοποίηση οφείλεται σε ποσοτικές διαφορές μεταξύ του άφθονου χειμερινού και φθινοπωρινού ζωοπλαγκτόν και του φτωχού καλοκαιρινού ζωοπλαγκτόν, καθώς επίσης και τις ποιοτικές διαφορές μεταξύ του χειμερινού ζωοπλαγκτόν και του καλοκαιρινού. Η αλατότητα είναι ένας από τους παράγοντες που επηρεάζουν την κατανομή του δείγματος του πλαγκτόν, θεωρώντας ότι αυτή αντανακλά στις συνθήκες τοπικού ευτροφισμού που οφείλονται στην εισροή του ποταμού. Από ην άλλη πλευρά, στις βόρειες και δυτικές περιοχές, χαμηλής αλατότητας ύδατα, σε συνδυασμό με θρεπτικά συστατικά εμπλουτισμένα από τους ποταμούς, βοηθούν στην ανάπτυξη του φυτοπλαγκτόν. 22

23 Η χαμηλή αλατότητα συγκεντρώσεις σε θρεπτικών συνδυασμό με συστατικών τις υψηλές βοήθησαν στην ανάπτυξη του φυτοπλαγκτόν και είχε σαν αποτέλεσμα την σχετικά υψηλή Chla. Παρόμοιο γεγονός έχει παρατηρηθεί και στο βόρειο Αιγαίο και σε Φιόρδ. Κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του φθινοπώρου μεταβάλλονται στο η κατανομή βόρειο και του στο νότιο ζωοπλαγκτόν μέρος του Αμβρακικού. Η εισροή νερού από τους ποταμούς διαταράσσει το οικοσύστημα κατά τη διάρκεια της άνοιξης. Την άνοιξη υπάρχει μεγάλη αφθονία από προνύμφες εχινόδερμων. Αυτό το φαινόμενο είναι μοναδικό στην Μεσόγειο και μπορεί να αποδοθεί στον υπερπληθυσμό των θαλάσσιων αχινών κατά μήκος των βραχωδών παραλιών του Αμβρακικού. Σύμφωνα και με προηγούμενες παρατηρήσεις μία σημαντική βαθμιαία αύξηση της ποσότητας του ζωοπλαγκτόν παρατηρείται και πιθανότατα αποδίδεται στον αυξανόμενο ευτροφισμό του κόλπου. Γ. ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ Σύμφωνα με μία έρευνα που πραγματοποιήθηκε στον Αμβρακικό κόλπο, παρατηρήθηκε ότι η διαφάνεια του νερού είναι περίπου μόνο 3 μέτρα εξαιτίας της επιρροής των ποταμών. Η θερμοκρασία σε όλο το κόλπο είναι μεταξύ 15C και 16 ο C. Η αλατότητα αυξάνεται με το βάθος. Η υψηλότερη τιμή παρατηρείται κοντά στην είσοδο του κόλπου. Στα πρώτα 23

24 5 μέτρα το διαλελυμένο οξυγόνο ποικίλει μεταξύ 7-8mg/l ενώ στα 1μέτρα έχει χαμηλότερες τιμές. Οι ωκεανογραφικές καθώς και οι ιζηματολογικές διαδικασίες επηρεάζονται από την παρουσία των ποτάμιων στηλών. Τα περισσότερα ιζήματα των ωκεανών και των κόλπων προέρχονται από ποτάμια. Τα χονδρότερα αιωρούμενα ιζήματα εναποτίθενται κοντά στο στόμιο του ποταμού ενώ το πιο λεπτόκοκκο υλικό διασκορπίζεται προς τη θάλασσα. Ο Bates έχει διακρίνει 3 τύπους εκροής ποταμών σύμφωνα με την πυκνότητα. Αυτοί οι τύποι είναι ομοπυκνές, υπερπυκνές, και υποπυκνές ροές. Οι ομοπυκνές ροές πραγματοποιούνται όταν ένα ποτάμι εισβάλει σε μία λίμνη και έχουν όμοια πυκνότητα. Οι υπερπυκνές ροές πραγματοποιούνται όταν η πυκνότητα της απορρέουσας εκροής είναι υψηλότερη από την πυκνότητα των υδάτων της λεκάνης. Τέλος, οι υποπυκνές ροές έχουν χαμηλότερη πυκνότητα από ότι τα περιβάλλοντα ύδατα. Το γλυκό νερό έχει μέση πυκνότητα p=1g/cm 3 ενώ ο αλμυρό νερό p=1,28g/cm 3 κατά την απουσία αιωρούμενου υλικού. Στους περισσότερους ποταμούς η πυκνότητα εκροής αυξάνεται από την παρουσία αιωρούμενου φορτίου. Τα ποτάμια ύδατα είναι ελαφρύτερα από ότι το περιβάλλον θαλάσσιο ύδωρ. Όμως, εξαίρεση αποτελεί ο Κίτρινος ποταμός στην Κίνα, όπου έχουν αναγνωρισθεί υπερπυκνές ροές. 24

25 Έχουν πραγματοποιηθεί πολλές μελέτες όσον αφορά την ανάμειξη και την ιζηματοποίηση. Μία από τις πιο σημαντικές μελέτες πραγματοποιήθηκε από τους οποίοι έκαναν Μississippi και παρατηρήσεις βρήκαν ότι γύρω το Scruton και από ποσόν το του Moore οι δέλτα του υλικού που αιωρείται, προέρχεται κυρίως από τις εκροές του ποταμού και την απόσταση από το στόμιο, ενώ τα θολά νερά εκτείνονται προς τη θάλασσα για τουλάχιστον 1 km. Ακόμη, πολλοί ερευνητές μελέτησαν την πυκνότητα, το αιωρούμενο υλικό των ποταμών και την κίνηση της υδάτινης στήλης σε πολλές περιοχές παγκοσμίως. 25

26 Η διεύρυνση της υδάτινης στήλης προκαλείται από την αντίδραση των θαλάσσιων δυνάμεων, με τον άνεμο να είναι ο πιο σημαντικός. Κάποιες άλλες δυνάμεις είναι η τριβή μεταξύ του απορρέοντος και του πυθμένα και η ακινησία του ύδατος που εξέρχεται από τον ποταμό. Οι έρευνες στην ποτάμια στήλη, στα Ελληνικά ύδατα, είναι περιορισμένες με εξαίρεση τον Αξιό και τον Αλιάκμονα. Ωστόσο παρατηρήσεις έγιναν στον ποταμό Άραχθο και Λούρο από τους Piper και Παπαγιάννη. Εξέτασαν τα χαρακτηριστικά της στήλης του ποταμού Λούρου, την θερμοκρασία, την αλατότητα, την πυκνότητα και τα αιωρούμενα υλικά. Τέτοιες παρατηρήσεις βλέπουμε και στο περιεχόμενο άλλων ελληνικών ποτάμιων συστημάτων. Ο κόλπος του Salaora βρίσκεται στο βορειοδυτικό μέρος του Αμβρακικού κόλπου όπου ο ποταμός Λούρος εκρέει και μαζί με το νερό αρκετά ιζήματα. Σύμφωνα με την έρευνα πραγματοποιήθηκαν δειγματοληψίες στην περιοχή Salaora και εκτιμήθηκε μία εκροή ύδατος περίπου 5m 3 /s στο στόμιο του ποταμού. Αυτή η τιμή όμως είχε σχέση με δυνατές βροχοπτώσεις που είχαν λάβει μέρος στην συγκεκριμένη περιοχή κατά την διάρκεια των 2 προηγούμενων ημερών. Το ζητούμενο της μελέτης ήταν να παρατηρήσουν την διαφορά της εκροής όταν υπάρχουν βροχοπτώσεις. Οι τιμές σε κανονικές συνθήκες είναι τους μήνες του καλοκαιριού 11m 3 /s ενώ τον χειμώνα είναι 26,6m 3 /s. 26

27 Το ενδιαφέρον στράφηκε στην περιοχή Salaora όπου πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις θερμοκρασίας, αλατότητας, με δείγματα νερού από όλα τα βάθη, ακόμη και από την επιφάνεια. Οι θέσεις δειγματοληψίας είχαν ορισθεί με βάση μία πυξίδα. Η ακρίβεια της θέσης μπορεί να υπολογισθεί ότι είναι περίπου 2μ, επειδή επικρατούσαν αίθριες καιρικές συνθήκες κατά τη διάρκεια της δειγματοληψίας. Οι μετρήσεις θερμοκρασίας και αλατότητας έγιναν χρησιμοποιώντας ένα θερμοαλατόμετρο ενώ τα δεδομένα του ρεύματος συλλέχθηκαν χρησιμοποιώντας ένα ροόμετρο, το οποίο μέτρησε ταχύτητα και κατεύθυνση. Σύμφωνα με την παραπάνω έρευνα, η θερμοκρασία του θαλάσσιου ύδατος μειώνεται με το βάθος, από 12,5C στην επιφάνεια σε 1,5C στα 4 μέτρα βάθος. Έπειτα, αυξάνεται πάλι σε βάθος 14 μέτρα σε η θερμοκρασία φθάνει τους 15,8C. Μετά μέχρι 2 μέτρα βάθος σιγά σιγά αυξάνεται έως 16,4C, και από εκεί και κάτω η θερμοκρασία αρχίζει και μειώνεται με αποτέλεσμα να φθάνει τους 15C ακριβώς πάνω από τον πυθμένα. Όσων αφορά την αλατότητα, κοντά στην επιφάνεια είναι πολύ χαμηλή σε τιμές περίπου 17ppt ενώ όσο αυξάνεται το βάθος αυξάνεται και η τιμή της αλατότητας, ώστε σε βάθος 2,5-3,5μ η τιμή είναι στα 22ppt. Ύστερα μέχρι τα 14μ βάθος αυξάνεται γρήγορα και φθάνει στα 35ppt, ενώ από αυτό το βάθος και 27

28 μετά η αλατότητα αυξάνεται πολύ αργά έως ότου στον πυθμένα η τιμή της είναι στα 37ppt. Σε βάθη 3μ έως και 14μ, λόγω της υψηλής θερμοκρασίας και της χαμηλής αλατότητας παρατηρείται ένα θερμοκλινές. Κάτω από τα 14μ υπάρχει μία μάζα νερού σταθερής θερμοκρασίας και αλατότητας. Σύμφωνα με τις μετρήσεις της πυκνότητας, υπάρχει ένα επιφανειακό στρώμα με πυκνότητα που κυμαίνεται μεταξύ 14 και 17,5 και σε βάθος 3 μέτρων αυξάνεται. Σε βάθος 3μ-14μ υπάρχει ένα πυκνοκλινές με τιμές 17,5-27και κάτω από τα 14μ ένα σχετικά διαρκές στρώμα πυκνότητας. Η στήλη του ποταμού Λούρου παρατηρήθηκε να επιμηκύνεται σε σχήμα. Το επιφανειακό μέρος επεκτάθηκε για μία απόσταση μερικών χιλιομέτρων σχεδόν φθάνοντας τα στενά της Πρέβεζας. Ένα παρακλάδι της στήλης επεκτάθηκε προς τα ανατολικά. Η τιμή της αλατότητας του στην επιφάνεια είναι 12 ppt ενώ σε βάθος 2,5 μ είναι 2ppt. Στο παρακλάδι κάτω από την επιφάνεια σε,5μ παρατηρείται αλατότητα 2ppt και σε βάθος 3μ 22ppt. Οι τιμές της πυκνότητας είναι πολύ όμοιες με αυτές της αλατότητας. Οι πυκνότητες κυμαίνονται από περίπου 1 κοντά στο στόμιο του ποταμού, αυξανόμενες μακριά από την ακτή σε πάνω από 15. Ακόμη, η πυκνότητα αυξάνεται με το βάθος από 16 ανάμεσα στα 2μ-3μ μέχρι 18-2 στα 4,5μ-6μ. Τέλος σε βάθος 1μ μπορεί να φτάσει πάνω από 23. Η βαθμιαία αύξηση 28

29 της πυκνότητας με το βάθος, μαρτυρά ότι η υδάτινη στήλη είναι σταθερή. Η συγκέντρωση αιωρούμενων σωματιδίων είναι η αντίστροφη από εκείνη της αλατότητας και της πυκνότητας. Οι υψηλότερες τιμές, δηλαδή πάνω από 25mg/l, είναι κοντά στο στόμιο του ποταμού και μειώνεται στα 15mg/l και στα 1mg/l στα 3km και στα 6km αντίστοιχα μακριά από την ακτή. Η ποσότητα των αιωρούμενων σωματιδίων μειώνεται γρήγορα στην υδάτινη στήλη και είναι 1mg/l στα 2μ βάθος και πάνω από 5mg/l κάτω από το πυκνοκλινές. Όσων αφορά την ταχύτητα διασκόρπισης της ποτάμιας στήλης, σύμφωνα με τις έρευνες, η κύρια κατεύθυνση ήταν προς νότια με ταχύτητες μέσα στην ποτάμια στήλη να μειώνονται με την απόσταση από το στόμιο του ποταμού και το βάθος κάτω από την επιφάνεια του ύδατος. Οι ταχύτητες εκροής είναι μεγαλύτερες του 1m/s στο στόμιο του ποταμού ενώ στα 5μ μειώνονται σε,3m/s ώσπου τελικά καταλήγουν στα 15μ να είναι μικρότερες από,2m/s. Τα συμπεράσματα όλης αυτής της έρευνας είναι ότι ο κόλπος Salaora αποτελείται από ένα επιφανειακό στρώμα, ένα μέσο στρώμα και ένα κάτω στρώμα. Μία τέτοια δομή είναι πιθανόν να χαρακτηρίζει όλο την Αμβρακικό κόλπο. 29

30 Το επιφανειακό στρώμα έχει πιθανά σχηματιστεί από εισροές γλυκού νερού από τους ποταμούς και τα ρυάκια που εκβάλλουν και από βροχοπτώσεις. Χαρακτηρίζεται από χαμηλή αλατότητα ενώ η θερμοκρασία ποικίλει ανάλογα με τις εποχές. Το μέσο στρώμα έχει άμεση σχέση με τα στενά της Πρέβεζας και βρίσκεται σε βάθος 4 έως 1 μέτρα. Σε αυτό το σημείο τα πιο αλμυρά και ζεστά νερά του Ιονίου πελάγους εισβάλλουν στον κόλπο. Αυτά τα νερά με την ανάμειξη τους με τα πιο γλυκά νερά του ανώτερου στρώματος γίνονται πιο πυκνά. Η στήλη του ποταμού Λούρου, λόγω της απουσίας των δυνατών ανέμων τείνει να επιμηκύνεται σε σχήμα. Η διασκόρπιση της στήλης και το σχήμα επηρεάζονται από τον άνεμο, τα κύματα και την παλιρροϊκή δραστηριότητα. Ο Λούρος δεν μπορεί να συγκριθεί με τον Mississippi που 3

31 εκτείνεται πάνω από 1 km μακριά από την ακτή. Αντίθετα, μπορεί να συγκριθεί με τον ποταμό του Έβρου και του Πο που χαρακτηρίζονται από συγκρίσιμα επίπεδα εκροής. Το ποσόν των αιωρούμενων ιζημάτων που περιέχονται στην εκροή του ποταμού, εξαρτάται από το ανάγλυφο της λεκάνης απορροής, την λιθολογία και τον τύπο του καιρού. Οι εκροές των ιζημάτων έχουν διακυμάνσεις κατά εποχές και σχετίζονται άμεσα με τις πλημμύρες. Όταν ο Λούρος πλημμυρίζει τα αιωρούμενα ιζήματα στην επιφάνεια ποικίλουν από 4mg/l στο στόμιο του ποταμού,25mg/l στο Δέλτα και μικρότερο από 1mg/l μακριά από την ακτή. Άρα οι συγκεντρώσεις μειώνονται με την απόσταση και με το βάθος μέσα στη στήλη. Στην περιοχή που χαρακτηρίζεται από γρήγορη επιβράδυνση και πολύ χαμηλές αλατότητες η χοντρή και μέσου μεγέθους άμμος κατακάθεται. Σε μελέτες του Σ. Πούλου διερευνήθηκαν οι παράμετροι που διαμορφώνουν το υδρολογικό ισοζύγιο του Αμβρακικού κόλπου. Έχει άμεση σχέση με τον όγκο του γλυκού νερού που εισέρχεται επιφανειακά και υπόγεια από τη λεκάνη απορροής καθώς και τον όγκο που δέχεται από την βροχόπτωση στην επιφάνεια του κόλπου. Ύστερα από υπολογισμούς κατέληξε ότι η συνολική εισροή γλυκού νερού έχει ετήσιο όγκο 395*1 6 m 3, δηλαδή το 3% της συνολικής χωρητικότητας του κόλπου. Ο κόλπος καθ όλη τη διάρκεια του έτους παρουσιάζει έντονη στρωμάτωση με επιφανειακό στρώμα 1μέτρων και ένα κατώτερο στρώμα. Το επιφανειακό στρώμα μπορεί να ανανεώνεται σε λιγότερο από 13 ημέρες εκτός από τους καλοκαιρινούς μήνες. Αντίθετα το κατώτερο στρώμα 31

32 ανανεώνεται κάθε 3 μήνες. Αυτό οφείλεται στις χαμηλές τιμές αλατότητες που έχουν παρατηρηθεί στο επιφανειακό στρώμα. Το ανώτερο στρώμα μπορεί να ανανεώνεται σε ετήσια βάση μέσα σε 31 ημέρες, ενώ ο χρόνος ανανέωσης του κατώτερου στρώματος ανέρχεται σε 257 ημέρες. Ο Β. Καψιμάλης, ο Π. Παβλάκης καθώς και ο Σ. Πούλος πραγματοποίησαν έρευνες και δημιούργησαν εργασία όσων αφορά την εσωτερική δομή και εξέλιξη της τελευταίας τεταρτογενούς στρωματογραφικής ακολουθίας στον Αμβρακικό κόλπο. Ο Αμβρακικός χερσόνησο κόλπος βρίσκεται στη νοτιοανατολική και δέχεται νερό από πολλούς ποταμούς. Ο ποταμός Άραχθος έχει υψηλότερα επίπεδα βροχοπτώσεων και διαβρωμένους κλαστικούς σχηματισμούς ενώ ο Λούρος αποτελείται από ανθρακικές πέτρες. Οι δύο αυτοί ποταμοί εκβάλλουν στο βόρειο τμήμα του κόλπου και σχηματίζουν ένα δέλτα. Ο κόλπος μπορεί μορφολογικά να διαιρεθεί σε δύο μέρη, το δυτικό μέρος και το ανατολικό. Το δυτικό μέρος είναι σχηματισμένο από μικρές λεκάνες με βάθη μικρότερα των 4 μέτρων. Το ανατολικό μέρος χαρακτηρίζεται από βαθιά λεκάνη μέχρι 65 μέτρα βάθος. Ο πυθμένας του κόλπου καλύπτεται κυρίως από ομοιόμορφη λάσπη εκτός από τον κόλπο της Πρέβεζας που υπάρχει κυρίως αμμώδη λάσπη. Δεν υπάρχουν στον Αμβρακικό παλίρροιες και μεγάλα κύματα λόγω του ότι είναι ένας κλειστός κόλπος, με αποτέλεσμα να κυριαρχεί ένα ήρεμο κλιματικό κύμα. Στο ανατολικό μέρος του κόλπου τα 32

33 επιφανειακά νερά κυκλοφορούν με τη φορά του ρολογιού, αντιθέτως στο δυτικό τμήμα του κόλπου, το δείγμα ροής έχει κατεύθυνση αντίθετη από τη φορά του ρολογιού. Δ. ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟΓΕΝΕΣ Κατά τη διάρκεια του ανώτερου τεταρτογενούς, ο κόλπος έχει υποστεί σοβαρές μορφολογικές αλλαγές. Μετά τους παγετώνες ύδατα από το ανοιχτό Ιόνιο πέλαγος είχαν εισέλθει στον κόλπο, με αποτέλεσμα το επίπεδο της θάλασσας συνέχισε να ανεβαίνει μέχρι Ca.2Κα BP, ενώ τα τελευταία 2 χρόνια κυμαίνεται στα 1-2 μέτρα. Έχουν αναγνωρισθεί τρείς κύριες αποθετικές φάσεις. Η πρώτη είναι η χαμηλότερη προς την λεκάνη φάση προδιαβάθμισης. Η δεύτερη είναι προδελταικά ιζήματα που συγκεντρώθηκαν σε ένα λιμναίο περιβάλλον και τέλος η τρίτη είναι η πιο σημαντική φάση η οποία έγινε από την γρήγορη δελταϊκή προδιαβάθμιση του Άραχθου. Μετά από διεργασίες κατέληξαν πως υπάρχει όριο ακολουθίας, χωρίζοντας δύο ξεχωριστές σεισμικές ακολουθίες. Την ανώτερη ακολουθία, που είναι ένα ιζηματογενές κάλυμμα με πολύπλοκη εσωτερική δομή και η χαμηλότερη ακολουθία που δείχνει πολύ αμυδρή αντανάκλαση. Το όριο ακολουθίας βρίσκεται σχεδόν σε όλο το κόλπο. Στα δυτικά και νότια δείχνει δυνατό χαρακτήρα διάβρωσης. Στο δυτικό μέρος, το μεγαλύτερο βάθος του ορίου ακολουθίας είναι -55μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Συνεπώς όταν το επίπεδο της 33

34 θάλασσας ήταν χαμηλότερο από -55 μέτρα, ο κόλπος θα απομονωνόταν από το ανοιχτό Ιόνιο πέλαγος. Στον κόλπο Salaora σχηματίζεται μία επιμήκης λεκάνη με μέγιστο βάθος τα 7μ και υπάρχουν πολλά κανονικά ρήγματα. Στο κεντρικό μέρος του κόλπου, το όριο ακολουθίας εμφανίζεται σαν μία επιφάνεια στην οποία υπάρχουν ρηχά κανάλια σε σχήμα V και U. Αυτές οι περιοχές χωρίζουν το ανατολικό με το δυτικό τμήμα του κόλπου. Τα βαθύτερα μέρη της ανατολικής παλαιο-λεκάνης είναι καλυμμένα από ένα λεπτό, μικρότερο των 2μ, και διαφανές σεισμικό στρώμα το οποίο αποτελείται από κοκκώδες υλικό. Το ανώτερο όριο είναι εν μέρει διαβρωμένο και καλύπτεται από ένα άλλο στρώμα και τέλος το τελευταίο στρώμα παρουσιάζει ένα πλάγιο δείγμα που ερμηνεύεται σαν χαμηλή δελταϊκή σφήνα και έχει βάθος πάνω από 55μ. Η επιφάνεια επίκλυσης αντιπροσωπεύει μία στρωματογραφική ασυνέχεια που χωρίζει τα χαμηλά συστήματα έλξης από τα συστήματα επίκλυσης που βρίσκονται από πάνω. Σχηματίσθηκε όταν το θαλασσινό νερό μπήκε στον κόλπο και σε βάθη 55-68μ. Περιλαμβάνονται τέσσερα αποθετικά στρώματα στον κόλπο: α. το παράκτιο σύμπλεγμα β. γέμισμα από σχισμένο κανάλι γ. ακραία προδελταική απόκλιση δ. δελταϊκές σφήνες επίκλυσης. 34

35 Το παράκτιο σύμπλεγμα έχει χαοτική μορφή και είναι τοποθετημένο μόνο στο ανατολικό και βορειοανατολικό όριο του κόλπου σε βάθη 4-55μ. Η πυκνότητα του γεμίσματος από σχισμένο κανάλι ποικίλει αλλά φθάνει μέχρι 2μ στο κεντρικό και ανατολικό μέρος του κόλπου της Πρέβεζας. Το πάνω μέρος καλύπτεται από ασυμφωνία η οποία δημιουργείται από διάβρωση της ακτής κατά τη διάρκεια της ανόδου του επιπέδου της θάλασσας. Βρίσκεται σε βάθη 46-53μ. Δευτερεύουσες δελταικές σφήνες επίκλυσης που έχουν σχέση με μικρά ποτάμια ή ρυάκια, παρατηρούνται στο ανατολικό μέρος του κόλπου. Η μετάβαση από μία επίκλυση σε ένα υψηλό αποθετικό σύστημα σημαδεύεται από την μέγιστη επιφάνεια πλημμύρας και είναι τοποθετημένος στην βάση των προδελταικών αποθεμάτων του κόλπου και βρίσκεται σε βάθος από 2μ έως 6μ. Αντίθετα σε υποθαλάσσιες κρηπίδες η διαφορετική. Αυτό οφείλεται στα επιφάνεια είναι γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά του κόλπου, ο οποίος είναι μία κλειστή κοιλάδα. Η περιοχή με τα κυρίαρχα συστήματα σχηματίσθηκε κατά τη διάρκεια του Ολοκαίνου. Μπορεί να διαιρεθεί σε δύο ομάδες σεισμικών στρωματογραφικών μονάδων, α. αποθέματα της περιοχής προδέλτα και β. δελταικές σφήνες. 35 τα

36 Η λιθολογία των ανώτερων αποθετικών ιζηματογενών μονάδων φαίνεται από την ανάλυση τεσσάρων πυρήνων βαρύτητας. Λόγω του μικρού μήκους, οι πυρήνες διατηρούν μόνο τα πρόσφατα ιζηματογενή χαρακτηριστικά, τα οποία έχουν δημιουργηθεί το Ολόκαινο όταν το επίπεδο της θάλασσας είχε ήδη φτάσει την παρούσα βαθμίδα. Τα δείγματα πυρήνων που έχουν συλλεχθεί δείχνουν εναλλαγές στρωμάτων λάσπης και αμμώδης λάσπης ή πράσινη-γκρι λεπτόκοκκη άμμο. Το περιεχόμενο ανθρακικών ορυκτών είναι 15% στην ανώτερη μονάδα ενώ στην κατώτερη μονάδα είναι 2%. Σε βάθος 24cm κάτω από τον πυθμένα το περιεχόμενο ανθρακικών ορυκτών φτάνει το 67%. Ο Σ. Πούλος έχει ερμηνεύσει το όριο ακολουθίας σαν την βάση των αποθέσεων του Ολοκαίνου. Λόγω της έλλειψης σεισμικών δεδομένων η ακριβής τοποθεσία της σύνδεσης μεταξύ κόλπου και Ιονίου πελάγους δεν έχει εξακριβωθεί. Το μέγιστο βάθος του ορίου ακολουθίας στο δυτικό άκρο του κόλπου της Πρέβεζας βρίσκεται σε βάθος 55μ. δείχνοντας ότι ο Αμβρακικός κόλπος φάνηκε κατά την διάρκεια της υποχώρησης των τελευταίων πάγων. Σύμφωνα με έρευνες η εμφάνιση του κόλπου μπορεί να έχει συμβεί ca.5ka.υπήρχε ένας παλαιοπόταμος ο οποίος πιθανόν να είναι ένα ενωμένο υδρογραφικό σύστημα των ποταμών Άραχθος και Λούρος. Πολλά μικρά ποτάμια ή τοπικά ρυάκια ενώθηκαν με τον κύριο παλαιο-ποταμό και δημιούργησαν κανάλια. 36 πλευρικά τετμημένα

37 Πριν από την υποεναέρια έκθεση του δυτικού μέρους του κόλπου καθώς και όταν το επίπεδο της θάλασσας ήταν χαμηλότερο των 5μ, η ανατολική πλευρά του κόλπου ήταν αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόλπο και σχηματίσθηκε μια παλαιολίμνη. Ο Σαρωνικός κόλπος, ο βόρειος Ευβοϊκός κόλπος και ο κόλπος της Κορίνθου σχηματίστηκαν κατά τη διάρκεια της τελευταίας υποχώρησης του παγετώνα. Οι σημαντικές αλλαγές στον Αμβρακικό κόλπο κατά την ιζηματογένεση συνέβησαν κατά τη διάρκεια του αρχικού σταδίου του σχηματισμού της παλαιο-λίμνης. Διαβρώσεις που συμβαίνουν σε βάθη μεταξύ 56-7μ δείχνουν ότι το επίπεδο της βάσης της λίμνης μπορεί να έχει μεταβληθεί ακολουθώντας αποκλίσεις κατά τις εισόδους φυσικού νερού που οφείλεται στις κλιματολογικές αλλαγές του τελευταίου τεταρτογενούς. Παρεμφερή χαρακτηριστικά έχουν παρουσιαστεί σε ορισμένες λίμνες του εξωτερικού όπως οι λίμνες 37 Titicaca, Lisan και

38 Baikal. Τα ιζήματα που προήλθαν από ποτάμια και μικρά ρυάκια κάλυψαν το βαθύτερο μέρος της παλαιο-λεκάνης. Η ανάπτυξη της χαμηλής δελταϊκής σφήνας σταμάτησε από ένα χαμήλωμα του επιπέδου της λίμνης έχοντας σαν αποτέλεσμα την διάβρωση. Όταν το επίπεδο της θάλασσας έφτασε τα 5μ, το θαλασσινό νερό μπήκε στην παλαιολίμνη και όταν έφτασε τα 55μ το δυτικό τμήμα του κόλπου πλημμύρισε από θαλασσινό νερό. Το δυτικό τμήμα χονδρόκοκκα του κόλπου αποθέματα στο από οποίο τα είχαν ποτάμια, αποτεθεί τώρα έχει δημιουργηθεί ένα λεπτό στρώμα από λεπτόκοκκη άμμο και λάσπη. Στο ανατολικό τμήμα του Αμβρακικού κόλπου έχουν βρεθεί θαμμένοι θαλάσσιοι γκρεμοί σε βάθη 4-5μ τα οποία σχηματίζουν ένα σκαλοπάτι. Αυτού του τύπου η ανύψωση έχει παρατηρηθεί στον κόλπο του Μεξικού, στον κόλπο του Cadiz και στις ελληνικές υποθαλάσσιες κρηπίδες. Ο Posamentier έχει κάνει έρευνες όσων αφορά την διάβρωση στο μικρό Δέλτα του Ανατολικού Coulee, και σύμφωνα με τις παρατηρήσεις αυτού του είδους οι γκρεμοί μπορεί να είναι επιφάνειες κομμένες από κύματα. Ο Τrincardi βρήκε ότι οι θαλάσσιες αναβαθμίδες είναι αντιστρόφως Αμβρακικό ανάλογες κόλπο, η με το βάθος συσσώρευση του των νερού. αποθέσεων Στον της ακτογραμμής πάνω από γκρεμούς δείχνει μικρές περιόδους ακινησίας. Αυτή η σαν σκαλοπάτι άνοδος του επιπέδου της θάλασσας δεν έχει αναγνωρισθεί σαν τοπικό φαινόμενο αλλά 38

39 μία διαδικασία που επηρεάζει πολλές ηπειρωτικές αναβαθμίδες. Πάνω από αυτή τη διαβρωμένη επιφάνεια σχηματίσθηκαν μία δελταϊκή σφήνα και μερικά μικρά δέλτα. Η δελταϊκή σφήνα βρίσκεται πάνω από το όριο ακολουθίας, στο κεντρικό μέρος του κόλπου και μπορεί να έχει εναποτεθεί κατά τη διάρκεια μίας πρώιμης φάσης της ανόδου του επιπέδου της θάλασσας και πιο πιθανόν αμέσως μετά την εισβολή του θαλάσσιου νερού στο κόλπο. Η δελταϊκή σφήνα στο ανατολικό μέρος του κόλπου μπορεί να είναι νεότερη από αυτήν στο βορειοδυτικό μέρος του κόλπου. Salaora 1828 Η άνοδος του επιπέδου της θάλασσας από -4μ σε περίπου στην παρούσα θέση είχε σαν αποτέλεσμα σε μία μακρύτερη 39

40 προς τη ξηρά κίνηση της ακτογραμμής. Στο βόρειο τμήμα του κόλπου η πλευρά ήταν ήπια, με αποτέλεσμα η ακτογραμμή να υποχωρήσει περίπου 15km βόρεια από την προηγούμενη θέση. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι ποταμοί Άραχθος και Λούρος χωρίστηκαν και το ένα τμήμα κατευθύνθηκε βορειοανατολικά και το άλλο τμήμα βορειοδυτικά. Οι δύο ποταμοί εφοδίασαν ιζήματα το βόρειο τμήμα του κόλπου με αποτέλεσμα να σχηματιστεί το Ολόκαινο δελταϊκό σύμπλεγμα το οποίο αναπτύχθηκε πρώτα στο κεντρικό μέρος του κόλπου. Συγχρόνως, λεπτόκοκκο υλικό συσσωρεύτηκε στα βαθύτερα μέρη του κόλπου σχηματίζοντας προδελταικές μονάδες. Η θέση του ποταμού Άραχθου δεν ήταν γνωστή, όμως ο Πούλος το 25 βασισμένος σε μικροπαλαιοντολογικές αναλύσεις πεδιάδα των ιζηματογενών δείχνουν ότι το πυρήνων στόμιο του από τη δελταϊκή ποταμού Άραχθου βρισκόταν στα δυτικά της παρούσας θέσης. Από τότε, ο ποταμός μετατοπίσθηκε προς το νότο κοντά στον κόλπο Salaora. Το σχήμα καθώς και η εσωτερική δομή επιβεβαιώνουν ότι προήλθε από τον ποταμό Άραχθο και όχι από τον Λούρο, ο οποίος χαρακτηρίζεται από πολύ χαμηλότερες ιζηματογενείς ροές. Άρα το στόμιο του ποταμού μετακινήθηκε ανατολικά κοντά στην Poleobouka από τον 17 ο αιώνα έως τον 19 ο αιώνα. Από την αρχή του 2 ο υ αιώνα το στόμιο μετατοπίσθηκε στην παρούσα θέση. Τα τελευταία 5 χρόνια η ανθρώπινη επέμβαση στην δελταϊκή πεδιάδα έχει επηρεάσει σε ένα μεγάλο ποσοστό τον εφοδιασμό ιζημάτων και γι αυτό υπάρχει ο σημερινός τύπος ιζηματογένεσης. 4

41 Συνοψίζοντας, ο Αμβρακικός κόλπος ιδιαίτερα κατά την περίοδο του τεταρτογενούς υπέστη σοβαρές μεταβολές τόσο στο επίπεδο της θάλασσας όσο και στα τεκτονικά του χαρακτηριστικά. Λόγω της εισόδου του κόλπου κλείστηκαν μέσα σε αυτόν ποτάμια κυρίως ιζήματα και σχημάτισαν μια αποθετική ακολουθία. Όταν η στάθμη της θάλασσας κατέβηκε ο κόλπος αποκόπηκε από το Ιόνιο πέλαγος. Το δυτικό τμήμα του υπέστη διάβρωση και διαχωρίστηκε από παλαιο-ποτάμους ενώ στο ανατολικό τμήμα σχηματίστηκε παλαιο-λίμνη. Σε αυτήν στα βαθύτερα μέρη συσσωρεύτηκε ένα λεπτό στρώμα από λεπτόκοκκα αποθέματα και ένας μικρός ποταμός ο οποίος πιθανότατα είναι παραπόταμος του κυρίου παλαιο-ποτάμου. Στα 11ka BP από τον πορθμό του Άκτιου μπήκε θαλασσινό νερό και μετά ο κόλπος χαρακτηρίζεται από άνοδο του επιπέδου της θάλασσας. Σε αυτό το χρονικό διάστημα δημιουργήθηκαν αναβαθμίδες στην ανατολική πλευρά του κόλπου σε βάθη 4μ-5μ. Εν συνεχεία, αναπτύχθηκαν δύο δελταϊκές σφήνες όπου η παλαιότερη βρίσκεται νοτιοδυτικά της Κορονησίας και η νεότερη στο ανατολικό μέρος του κόλπου. Αργότερα στην περιοχή που γινόταν μεγάλες πλημμύρες αποθέματα κάλυψαν τον κόλπο εξαιτίας της διαβάθμισης του βορείου τμήματος του κόλπου καθώς και το δέλτα που σχηματίζεται από τους ποταμούς Άραχθος και Λούρος. Στο ακτογραμμή έφθασε στο τωρινό στάδιο. 41 τελικό στάδιο, η

42 O Γ. Φερεντίνος μαζί με τον Γ. Παπαθεοδώρου πραγματοποίησαν μία έρευνα και εν συνεχεία μία εργασία όσων αφορά τον Αμβρακικό κόλπο και τα χαρακτηριστικά του. Με λίγα λόγια η έρευνα αυτή αναφέρεται στα 2 στρώματα που έχουν παρατηρηθεί στην στήλη του νερού, το επιφανειακό και το βαθύτερο στρώμα. Ο Αμβρακικός κόλπος εξαιτίας της μορφολογίας του καθώς και της κυκλοφορίας του νερού χαρακτηρίζεται ως το μοναδικό φιόρδ της Μεσογείου θαλάσσης. Το επιφανειακό στρώμα έχει αυξημένες τιμές οξυγόνου ενώ όσο πλησιάζουμε τον πυθμένα του κόλπου οι τιμές μειώνονται περίπου σε έκταση το 5% του κόλπου. Ο πυθμένας καλύπτεται από ένα μαύρο στρώμα λάσπης καθώς και από ένα άσπρο κάλυμμα. Η κύρια αιτία του μειωμένου οξυγόνου είναι η υπερβολική χρήση λιπασμάτων και τα οικιακά λύματα και οι συνθήκες αυτές επικρατούν τα τελευταία μόλις 2 με 3 χρόνια. Οι παράκτιοι κόλποι είναι μέρη που χαρακτηρίζονται από έντονες αστικές, βιομηχανικές και αγροτικές δραστηριότητες. Ακόμη, χαρακτηρίζονται από υψηλή παραγωγικότητα και εξαιτίας αυτών μπορούν πολύ εύκολα να αποκτήσουν δυσοξικές ή ακόμα και ανοξικές συνθήκες. Η κύρια αιτία που πραγματοποιήθηκε αυτή η έρευνα είναι η μαζική θνησιμότητα των ψαριών το Φεβρουάριο του

43 Η υδάτινη στήλη χωρίζεται σε κάποια στρώματα. Στο επιφανειακό στρώμα, κατά την διάρκεια του καλοκαιριού οι τιμές της αλατότητας κυμαίνονται μεταξύ 31 και 33 βαθμών ενώ η θερμοκρασία μεταξύ 23,5 και 27C. Αντίστοιχα οι τιμές του βαθύτερου στρώματος είναι ενώ για θερμοκρασία 17,3-19 ο C. Ο Αμβρακικός κόλπος σύμφωνα με έρευνα του Φριλίγου σε σύγκριση με το Αιγαίο πέλαγος και το Ιόνιο πέλαγος έχει 3,8 περισσότερο PO 4 -P, 1,4 NH 4 -N και 3,9 NO 3 N. Η μελέτη του κόλπου πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 29 Και επικεντρώθηκε στην κυκλοφορία του νερού στα στενά της Πρέβεζας όπου ενώνεται ο κόλπος με το Ιόνιο πέλαγος καθώς και στην δομή της υδάτινης στήλης. Σε ολόκληρη την υδάτινη στήλη υπήρχαν 25 σταθμοί οι οποίοι υπολόγιζαν την θερμοκρασία και την αλατότητα σε εκείνο το τμήμα, ενώ 17 σταθμοί υπολόγιζαν το διαλελυμένο οξυγόνο, τις οξειδοαναγωγικές συνθήκες καθώς και το ph. Επίσης, από κάποιους πυρήνες που συλλέχθηκαν, από το ίζημα παρατήρησαν την ύπαρξη τρηματοφόρων. Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις των σταθμών ο κόλπος χωρίζεται σε 2 στρώματα, ένα υφάλμυρο επιφανειακό στρώμα με θερμοκρασίες 29-3C κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και αλατότητα 32,5-33 και ένα υποεπιφανειακό αλμυρό στρώμα με θερμοκρασίες 15-16C και αλατότητα 37-39, ενώ στο ενδιάμεσο τμήμα αποτελείται από ένα πυκνοκλινές το 43

44 οποίο είναι αποτέλεσμα της μείξης του ανώτερου με το βαθύτερο στρώμα. Οι θερμοκρασία και η αλατότητα στα αντίστοιχα σημεία κατά τη διάρκεια το χειμώνα μεταβάλλονται, ενώ τα στρώματα παραμένουν ίδια, δηλαδή ένα επιφανειακό στρώμα με αλατότητα 16 έως 2 λόγω των 2 ποταμών που εκβάλλουν στον κόλπο και βάθος 3-4μ, ενώ στο ενδιάμεσο στρώμα η αλατότητα και η θερμοκρασία μεταβάλλονται αισθητά. Τέλος, το υποεπιφανειακό στρώμα έχει βάθος 14-4μ και αλατότητα 37. Σύμφωνα με παρατηρήσεις, στο δυσοξικό περιβάλλον καθώς και στο τμήμα πάνω από αυτό εντοπίσθηκε μεγάλος αριθμός από τσούχτρες, οι οποίες αντέχουν σε χαμηλές τιμές οξυγόνου και προτιμούν αυτές τις περιοχές λόγω της εύκολης εύρεσης τροφής. Το ph μεταβάλλεται στα δύο στρώματα όπως η θερμοκρασία και η αλατότητα. Έτσι, στο ανώτερο στρώμα οι τιμές του Ph είναι 8 ενώ μεταβάλλεται λόγω του βάθους ή ακόμη και με την είσοδο του νερού από τους ποταμούς, όπου εκεί το ph μειώνεται με αποτέλεσμα να είναι λίγο πιο όξινο. Οι τιμές του διαλελυμένου οξυγόνου στο ανώτερο στρώμα κυμαίνονται από 7,5 έως 9mg/l. Όσο αυξάνεται το βάθος όσο μειώνεται η τιμή του διαλελυμένου οξυγόνου λόγω της 44

45 κατανάλωσης του από την οργανική ύλη που υπάρχει στα μεγάλα βάθη. Ένας σταθμός ήταν τοποθετημένος στο Ιόνιο πέλαγος ακριβώς έξω από τον Αμβρακικό κόλπο, σε απόσταση 2 χιλιομέτρων. Σύμφωνα με τις μετρήσεις του σταθμού, η υδάτινη στήλη σε εκείνο το σημείο δεν έχει κανένα κοινό σημείο με εκείνη του κόλπου. Αποτελείται από εξίσου 2 στρώματα όμως η διαφορά της θερμοκρασίας είναι μόνο 3 Ο C Eh από 1 έως 35 mv, ενώ το διαλελυμένο οξυγόνο κυμαίνεται στο ανώτερο στρώμα από 9-11mg/l ενώ στο κατώτερο στρώμα από 11mg/l. Ο πυθμένας του κόλπου είναι καλυμμένος από ένα πράσινογκρι στρώμα λάσπης πάνω από 5cm. Με βάση τους πυρήνες που έχουν συλλεχθεί αποτελείται από 38 έως 46% άργιλο και 6-68% λάσπη. Πάνω από αυτό το στρώμα, υπάρχει ένα άλλο στρώμα λάσπης σε μαύρο χρώμα το οποίο κυμαίνεται από 3 έως 1cm. Αποτελείται από 26-33% άργιλο και 66-68% λάσπη Κατά την πάροδο του χρόνου έχουν παρατηρηθεί μεγάλες αλλαγές στην επιφάνεια του πυθμένα, καθώς αυτό το στρώμα πριν περίπου 2 χρόνια δεν υπήρχε, ενώ το από κάτω στρώμα που έχει πράσινο-γκρι χρώμα τότε ήταν επιφανειακό. Συνεπώς, οι ανοξικές συνθήκες εμφανίστηκαν στον κόλπο τα τελευταία 2-3 χρόνια. Αυτές οι συνθήκες οφείλονται σε ανθρώπινες παρεμβάσεις, δηλαδή στην υπερβολική χρήση λιπασμάτων, τις ακαθαρσίες από τους υπόνομους καθώς και το ψάρεμα. Ακόμη 45

46 σύμφωνα με πυρήνες από τα στενά της Πρέβεζας σε σημείο με βάθος λιγότερο από 3 μέτρα, ο βυθός καλύπτεται από ένα καφέ στρώμα το οποίο αποτελείται από 34-51% άμμο. Από αυτούς τους πυρήνες που συλλέχτηκαν, εντοπίστηκαν τρηματοφόρα στο μαύρο στρώμα, τα οποία όμως δεν γνωρίζουμε αν είναι ζωντανά η νεκρά. Κάποια από αυτά είναι η Ammonia spp, Bulimina spp, Bolivina spp και Nonionella spp.. Οι ανοξικές συνθήκες ήταν η αιτία της μαζικής θνησιμότητας των ψαριών στο βορειοανατολικό μέρος του κόλπου. Ανέβηκε το νερό από χαμηλά και οι ανοξικές συνθήκες κυριάρχησαν σε μικρό βάθος με αποτέλεσμα να μην μπορέσει να επιβιώσει ζωντανός οργανισμός. Όμως δεν γνωρίζουμε τον λόγο που πραγματοποιήθηκε αυτό το συμβάν. Πιθανόν να οφείλεται σε νερά τα οποία εισήλθαν στον κόλπο απότομα από το Ιόνιο πέλαγος. Συνοψίζοντας, ανοξικές συνθήκες έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία 2-3 χρόνια και καλύπτουν ένα μεγάλο τμήμα του Αμβρακικού κόλπου, δηλαδή 217,5km 2 λόγω της ανθρώπινης παρέμβασης. Το πρόβλημα αυτό χρήζει αντιμετώπισης και η κύρια και άμεση λύση είναι η μείωση της εισόδου τροφών από την αγροτική δραστηριότητα. Υπάρχουν και άλλες λύσεις όπως η χημική απομάκρυνση του φωσφόρου και άλλες όμως πρέπει να ληφθούν υπόψη οι κλιματικές αλλαγές που θα πραγματοποιηθούν στα επόμενα χρόνια όπως οι βροχοπτώσεις 46

47 που πιθανόν να μειωθούν, καθώς και η στάθμη της θάλασσας η οποία θα ανέβει. Α ΣΤΑΘΜΟΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΣΤΑΘΜΟΣ 1

48 ΑΛΑΤΟΤΗΤΑ ΣΤΑΘΜΟΣ 1 ph 7,55-5 7,6 7,65 7,7 7,75 7,8 7, ΣΤΑΘΜΟΣ 1 7,9 7,95 8 8,5

49 DO ΣΤΑΘΜΟΣ 1 MILLIVOLTS ΣΤΑΘΜΟΣ

50 SIGMAT ΣΤΑΘΜΟΣ 1 ΣΤΑΘΜΟΣ

51 ΑΛΑΤΟΤΗΤΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΣΤΑΘΜΟΣ 2 Σταθμός 2 39

52 ph 7,5 7,6 7,7 7,8 7,9 8 8, ΣΤΑΘΜΟΣ 2 DO ΣΤΑΘΜΟΣ

53 ΣΤΑΘΜΟΣ MILLIVOLTS SIGMAT ΣΤΑΘΜΟΣ

54 ΣΤΑΘΜΟΣ 3 ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΣΤΑΘΜΟΣ 3 ΑΛΑΤΟΤΗΤΑ ΣΤΑΘΜΟΣ

55 ph -5 7,5 7,6 7,7 7,8 7,9 8 8, ΣΤΑΘΜΟΣ 3 DO ΣΤΑΘΜΟΣ

56 MILLIVOLTS ΣΤΑΘΜΟΣ 3 SIGMAT ΣΤΑΘΜΟΣ 3 56

57 ΣΤΑΘΜΟΣ 5 ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΣΤΑΘΜΟΣ 5 ΑΛΑΤΟΤΗΤΑ ΣΤΑΘΜΟΣ

58 ph -5 7,5 7,6 7,7 7,8 7,9 8 8, ΣΤΑΘΜΟΣ 5 DO ΣΤΑΘΜΟΣ

59 MILLIVOLTS ΣΤΑΘΜΟΣ 5 SIGMAT ΣΤΑΘΜΟΣ

60 ΣΤΑΘΜΟΣ 6 ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΣΤΑΘΜΟΣ 6 ΑΛΑΤΟΤΗΤΑ ΣΤΑΘΜΟΣ

61 ph -5 7,5 7,6 7,7 7,8 7,9 8 8, ΣΤΑΘΜΟΣ 6 DO ΣΤΑΘΜΟΣ

62 MILLIVOLTS ΣΤΑΘΜΟΣ 6 SIGMAT ΣΤΑΘΜΟΣ

63 ΣΤΑΘΜΟΣ 7 ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΣΤΑΘΜΟΣ 7 ΑΛΑΤΟΤΗΤΑ ΣΤΑΘΜΟΣ

64 DO% ΣΤΑΘΜΟΣ 7 DO Conc mg/l ΣΤΑΘΜΟΣ

65 Cond ms/cm ΣΤΑΘΜΟΣ 7 SIGMAT ΣΤΑΘΜΟΣ

66 ΣΤΑΘΜΟΣ 8 ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ, -2, , -6, -8, -1, -12, -14, -16, -18, ΣΤΑΘΜΟΣ 8 ΠΙΕΣΗ kpa, -2, , -6, -8, -1, -12, -14, -16, -18, ΣΤΑΘΜΟΣ

67 ph, -2, 7,7 7,75 7,8 7,85 7,9 7, ,5-4, -6, -8, -1, -12, -14, -16, -18, ΣΤΑΘΜΟΣ 8 DO, -2, , -6, -8, -1, -12, -14, -16, -18, ΣΤΑΘΜΟΣ

68 MILLIVOLTS, -2, , -6, -8, -1, -12, -14, -16, ΣΤΑΘΜΟΣ 8 ΑΛΑΤΟΤΗΤΑ, -2, , -6, -8, -1, -12, -14, -16, -18, ΣΤΑΘΜΟΣ

69 SIGMAT, -5-2, , -6, -8, -1, -12, -14, -16, -18, ΣΤΑΘΜΟΣ

70 ΣΤΑΘΜΟΣ 9 ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΣΤΑΘΜΟΣ 9 ΑΛΑΤΟΤΗΤΑ ΣΤΑΘΜΟΣ

71 ph 7,5 7,6 7,7 7,8 7,9 8 8, ΣΤΑΘΜΟΣ 9 DO ΣΤΑΘΜΟΣ