Εβδοµαδιαίο ελτίο Οικονοµικών Εξελίξεων ιεύθυνση Οικονοµικών Μελετών Πέµπτη 8 Νοεµβρίου Ελληνική Οικονοµία ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

Transcript

1 Εβδοµαδιαίο ιεύθυνση Οικονοµικών Μελετών Πέµπτη 8 Νοεµβρίου 2012 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Ελληνική Οικονοµία Χωρίς αποκλίσεις, και πολύ καλύτερα του αναµενοµένου, εκτιµάται ότι υλοποιείται ο Προϋπολογισµός του 2012 (Π2012), σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις πραγµατοποιήσεων που συµπεριλαµβάνονται στο Π2013, µε το πρωτογενές έλλειµµα της γενικής κυβέρνησης (ΓΚ) να διαµορφώνεται σε 1,2% του ΑΕΠ και το συνολικό έλλειµµα σε 6,6% του ΑΕΠ, σύµφωνα µε τους στόχους που είχαν τεθεί στο 2 ο Μνηµόνιο τον Φεβρουάριο Επίσης, όπως προκύπτει από την εκτέλεση του Π2012 στο 9µηνο Ιαν.-Σεπτεµβρίου 2012, το προσαρµοσµένο ταµειακό πρωτογενές πλεόνασµα στη γενική κυβέρνηση διαµορφώθηκε σε 1,25 δις, από έλλειµµα ύψους 4,15 δις στο αντίστοιχο 9µηνο του Εάν δε ληφθούν υπόψη η αύξηση των ληξιπρόθεσµων υποχρεώσεων της ΓΚ κατά 1,57 δις στο 9µηνο. 12, έναντι αύξησής τους κατά 1,14 δις στο 9µηνο. 11 και επίσης οι ενδοκυβερνητικοί τόκοι, τότε το πρωτογενές ισοζύγιο της ΓΚ διαµορφώνεται σε µικρό έλλειµµα 0,72 δις στο 9µηνο. 2012, από έλλειµµα 6,08 δις στο 9µηνο Εποµένως, το µέγεθος της δηµοσιονοµικής προσαρµογής στο 9µηνο Ιαν.- Σεπτ.2012 υπερβαίνει τα 5,4 δις, έναντι προσαρµογής κατά 2,3 δις που προέβλεπε ο επικαιροποιηµένος Π2012 του Φεβρουαρίου Το πρωτογενές πλεόνασµα στη ΓΚ στο 9µηνο, 2012 προκύπτει διότι, παρά τη βαθειά ύφεση και τις εξαιρετικά απαισιόδοξες εκτιµήσεις της Τρόικα, σηµειώνεται αύξηση των εσόδων της ΓΚ κατά 0,1% στο 9µηνο αυτό, έναντι στόχου για πτώσης τους κατά -2,4% που προβλέπεται στο Μνηµόνιο του Μαρτίου 2012 (2 ο Μνηµόνιο), ενώ οι πρωτογενείς δαπάνες ήταν σηµαντικά µειωµένες κατά -8,3% στο 9µηνο Ιαν.-Σεπτ. 2012, έναντι -5,1% που προβλέπει το 2 ο Μνηµόνιο. Σηµειώνεται ότι, η µεγάλη πτώση των πρωτογενών δαπανών της ΓΚ οφείλεται κατά κύριο λόγο στη µεγάλη πτώση των µισθών και των συντάξεων και του αριθµού των απασχολουµένων στην κεντρική διοίκηση και στις ΕΚΟ, ενώ η πτώση των πρωτογενών δαπανών των ΟΚΑ κατά -9,0% σηµειώθηκε παρά την µεγάλη αύξηση του αριθµού των συνταξιοδοτούµενων εργαζοµένων στην περίοδο της προσαρµογής στο νέο αυστηρότερο σύστηµα κοινωνικής ασφάλισης. Τα ανωτέρω εξαιρετικά ικανοποιητικά αποτελέσµατα επιτεύχθηκαν παρά το ότι η ελληνική οικονοµία λειτουργεί µε οξεία έλλειψη ρευστότητας που δηµιουργήθηκε κυρίως από την υπέρµετρα µεγάλη καθυστέρηση στην καταβολή της δόσης Ιουνίου 2012 του δανείου της χρηµατοδοτικής βοήθειας ύψους 31,5 δις. Οι πόροι αυτοί προορίζονταν σε µεγάλο βαθµό για την αναπλήρωση των αποµειωµένων κεφαλαίων των τραπεζών, για την πληρωµή οµολόγων ύψους 3,5 δις στην ΕΚΤ, για την πληρωµή ενός µέρους των ληξιπρόθεσµων υποχρεώσεων του δηµοσίου προς τον ιδιωτικό τοµέα και για την διακοπή των εκδόσεων ΕΓΕ (µε υποχρέωση αγοράς τους από τις τράπεζες) που επίσης αφαιρεί ρευστότητα από την οικονοµία. Αντί των ανωτέρω ακόµη και η πληρωµή του οµολογιακού δανείου στην ΕΚΤ έγινε µε έκδοση ΕΓΕ. Η αβεβαιότητα που προκαλεί η µη καταβολή της δόσης καθυστερεί την επιστροφή των καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες και θέτει φραγµό στην ανάκαµψη της πιστωτικής επέκτασης προς τους ιδιώτες και τα νοικοκυριά. Ως αποτέλεσµα, η πτώση του ΑΕΠ της χώρας το 2012 εκτιµάται τώρα στο -6,5%, από πτώση κατά -4,8% που ήταν η εκτίµηση στο 2 ο Μνηµόνιο τον Φεβρουάριο του Παρόλα αυτά, σε αυτό το δυσµενέστερο δυνατό οικονοµικό περιβάλλον, ο Π2012 εκτελέστηκε πολύ καλύτερα από ότι είχε σχεδιαστεί τον Φεβρουάριο του Πέραν των καλών αποτελεσµάτων στο 3 ο 3µηνο. 12, η δηµοσιονοµική προσαρµογή µεσοπρόθεσµα διασφαλίζεται και µε την ψήφιση του 3 ου Μνηµονίου από την Βουλή στις , που περιλαµβάνει εξαιρετικά επώδυνα για την ελληνική οικονοµία και κοινωνία µέτρα δηµοσιονοµικής προσαρµογής ύψους άνω των 13,5 δις. Με τα µέτρα αυτά, η δηµοσιονοµική διαχείριση, µετά από πολλά χρόνια, επιστρέφει σε πρωτογενή πλεονάσµατα. Με το νέο Μνηµόνιο προωθείται, επίσης, αποφασιστικά η ταχεία ολοκλήρωση της διαρθρωτικής προσαρµογής της Ελληνικής οικονοµίας, µε στόχο αφενός την υποβοήθηση-υλοποίηση της δηµοσιονοµικής προσαρµογής και αφετέρου την αύξηση της παραγωγικότητας και της εξωτερικής ανταγωνιστικότητας της οικονοµίας. Ειδικότερα, στα µέτρα συµπεριλαµβάνονται: (1) η νέα αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης (στα 67 έτη, ή στα 62 έτη µε 40 έτη ασφαλισµένης εργασίας) από το 2013, (2) η δροµολόγηση της µείωσης της απασχόλησης στο δηµόσιο τοµέα κατά επιπλέον άτοµα στην περίοδο , µετά την ήδη µείωσή της κατά 147,5 χιλ. άτοµα στην περίοδο ), (3) η εκ βάθρων αναδιάρθρωση της οργανωτικής δοµής της κεντρικής διοίκησης, συµπεριλαµβανοµένων των νοσοκοµείων και των εκπαιδευτικών ιδρυµάτων, των ΕΚΟ και των ΟΤΑ, (4) το οριστικό και πλήρες άνοιγµα των κλειστών επαγγελµάτων, (5) η περαιτέρω µείωση των εµποδίων και του κόστους των απολύσεων και των προσλήψεων στην αγορά εργασίας, µε περαιτέρω αποδυνάµωση των συλλογικών συµβάσεων εργασίας, κ.ά. Η ψήφιση των µέτρων ως ανωτέρω, επιβεβαιώνει την µετάβαση της δηµοσιονοµικής λειτουργίας σε µία νέα ισορροπία, όπου οι πρωτογενείς δαπάνες του Προϋπολογισµού προσαρµόζονται αναγκαστικά στα έσοδα, καθώς δεν υπάρχει πλέον προσφυγή σε δανεισµό. Ο θαυµαστός νέος κόσµος γεννιέται µε πολύ οδύνη, καθώς χαρακτηρίζεται κυρίως από περικοπές µισθών, συντάξεων και κοινωνικών δαπανών, όπως προνοιακών επιδοµάτων, δαπανών υγειονοµικής περίθαλψης κ.ο.κ., µε την όποια αύξηση των εσόδων να λαµβάνει επίσης της µορφή µείωσης οικογενειακών επιδοµάτων, κατάργησης επιδοτήσεων, επιστροφών φόρων και

2 φοροαπαλλαγών, αύξησης των κοινωνικών εισφορών κ.ο.κ. Όλες αυτές οι παρεµβάσεις επηρεάζουν αρνητικά τους οικογενειακούς προϋπολογισµούς των οικονοµικά αδυνάτων, παρά την προσπάθεια που γίνεται οι περικοπές να µην είναι οριζόντιες. Ήδη τα έσοδα της γενικής κυβέρνησης µειώθηκαν κατά 5,7 δις το 2012 ενώ προβλέπεται και περαιτέρω µείωση κατά 4,5 δις το 2013, µε την φορολογική µεταρρύθµιση του 2012 να µην αναµένεται να αρχίσει να αντιστρέφει αυτήν την πορεία παρά µόνο το , συνεισφέροντας έσοδα ύψους 1,2 δις. Συνεπώς, το πρόβληµα δεν είναι ότι µειώνονται οι δαπάνες (που δεν γίνεται να µην µειωθούν όταν δεν υπάρχουν έσοδα), αλλά µάλλον εστιάζεται στο γιατί δεν αυξάνουν τα έσοδα. Ο µόνος τρόπος να αυξηθούν τα έσοδα είναι να αποδώσει η µάχη κατά της φοροδιαφυγής και να ανακάµψει η οικονοµία µία ώρα αρχύτερα, µιας και έχουµε πλέον φθάσει στα όρια της κοινωνικής αντοχής. Τίποτα από αυτά, όµως, δεν θα γίνουν από µόνα τους. Καλή η φορολογική µεταρρύθµιση, καλές και οι διαρθρωτικές αλλαγές, αλλά αυτό που απαιτείται σήµερα είναι η ανάκαµψη της ελληνικής οικονοµίας, όχι στα χαρτιά και τις προβλέψεις του Μεσοπρόθεσµου, αλλά στην πράξη. Είναι απολύτως απαραίτητο, λοιπόν, να χρησιµοποιηθεί, άµεσα και όχι σε δόσεις, µέρος από τα 90 δισ. που είναι στο πακέτο διάσωσης και δεν έχουν εκταµιευθεί ακόµη, για την πληρωµή των οφειλών του κράτους προς τον ιδιωτικό τοµέα της οικονοµίας ύψους άνω των 8 δισ. και την αποπληρωµή των εντόκων γραµµατίων δηµοσίου ύψους άνω των 18 δισ. στα χέρια των τραπεζών, έτσι ώστε να πέσει ρευστότητα στην αγορά που στενάζει. Πέραν τούτου, είναι απολύτως αναγκαίο να διαπραγµατευθούµε και την επανεκκίνηση των µεγάλων έργων των οδικών αξόνων και την απορρόφηση των πόρων των διαρθρωτικών ταµείων, µε συµµετοχή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Και, βεβαίως, το κυριότερο, δεν έχουµε την πολυτέλεια να µην αξιοποιούµε µε πιο ταχείς ρυθµούς το κεφάλαιο που λέγεται «αποκρατικοποιήσεις». Ας σηµειωθεί, ότι οι ιδιωτικοποιήσεις και η αξιοποίηση της δηµόσιας περιουσίας είναι ίσως ο µοναδικός µοχλός ανάκαµψης που έχουµε στα χέρια µας και που η ενεργοποίηση του δεν απαιτεί αποφάσεις τρίτων. Είναι, επίσης, χρυσή ευκαιρία να αναδειχθεί η ανάκαµψη ως συστατικό στοιχείο υψηλής προστιθέµενης αξίας για την βιωσιµότητα του χρέους. Παρά την σηµαντική δηµοσιονοµική προσαρµογή που επιχειρείται, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ το 2013 αναµένεται να ανέλθει σε 189,1% του ΑΕΠ. Η νέα υπερδιόγκωση του ελληνικού δηµοσίου χρέους προκύπτει καθώς η Ελλάδα θα εισπράξει από την συνέχιση της χρηµατοδοτικής βοήθειας από τη ΖτΕ και από το ΝΤ πρόσθετα κεφάλαια ύψους 44,7 δις το 2012 και επιπλέον 24 δις το 2013, τα οποία αυξάνουν σηµαντικά το ονοµαστικό δηµόσιο χρέος, αφού οι λήξεις χρέους στο 2 ο 6µηνο. 12 και κατά το 2013 είναι πολύ λίγες (µετά το PSI Plus). Είναι λογικό να υποθέσει κανείς ότι οι τεράστιες αυτές εισροές πόρων στην Ελληνική οικονοµία, θα βοηθήσουν στην αντιµετώπιση της έλλειψης ρευστότητας και στην ανάκαµψη της οικονοµίας. Παρ όλα αυτά, η αξιολόγηση της Τρόικας είναι ότι θα οδηγηθούµε και σε νέα µεγάλη πτώση του ονοµαστικού ΑΕΠ κατά -5,65% το 2013 (και µάλιστα µε µεγάλη πτώση της παραγωγικότητας της εργασίας κατά -2,4%), µετά την εκτιµώµενη πτώση του κατά -7,0% το 2012 (µε αύξηση, όµως, της παραγωγικότητας της εργασίας κατά 1,4%), χωρίς να εξηγείται η αντιστροφή αυτή στην µεταβολή της παραγωγικότητας. Επίσης, µετά την είσπραξη το 2013 πρόσθετων εσόδων ύψους άνω των 3,5 δις από µέτρα που επιβλήθηκαν το 2012 και την λήψη πρόσθετων δραστικών και εξαιρετικά επώδυνων µέτρων αύξησης των εσόδων και µείωσης των δηµοσίων δαπανών ύψους άνω των 10,8 δις το 2013, είναι απορίας άξιον πώς η µείωση του πρωτογενούς ελλείµµατος της ΓΚ να διαµορφώνεται µόνο στα 3,1 δις έναντι του Ο περιορισµός κατά το δυνατό της ύφεσης το 2013 µπορεί να γίνει, λοιπόν, µε την αποτελεσµατική αξιοποίηση των σηµαντικών χρηµατοδοτικών και αναπτυξιακών πόρων που παρέχονται στη χώρα από τον Νοέµβριο του 2012 και έως το τέλος του Αν η ύφεση περιοριστεί, µε πτώση, π.χ., του ονοµαστικού ΑΕΠ κατά -2,0%, τότε το πρωτογενές πλεόνασµα το 2013 µπορεί να υπερβεί το 2,0% του ΑΕΠ, µε βάση τα µέτρα που ήδη έχουν ληφθεί, και µε την ανάκαµψη να έρχεται ταχύτερα, το χρέος της ΓΚ είναι δυνατόν να περιοριστεί στο 180% του ΑΕΠ, για να µειωθεί στο 156% του ΑΕΠ το 2016 και στο 118% του ΑΕΠ το Η ταχεία µείωση των δηµοσιονοµικών ελλειµµάτων και του χρέους στην περίπτωση της Ελλάδος µπορεί να επιτευχθεί έως το τέλος της 10ετίας του 2010 και από το γεγονός ότι τα επιτόκια που πληρώνονται για την εξυπηρέτηση αυτού του χρέους θα είναι σχετικά χαµηλά, περί το 2,5%-3,0%, έως το τέλος της δεκαετίας, ενώ ενδεχοµένως να µειωθούν σε ακόµη χαµηλότερο επίπεδο στο πλαίσιο των διαπραγµατεύσεων για την αντιµετώπιση του προβλήµατος του χρέους. Η ανάκαµψη, όµως, παραµένει το κύριο συστατικό στοιχεία για την βιωσιµότητα του χρέους. Παγκόσµια Οικονοµία Οι αγορές εξέλαβαν αρχικά θετικά την νίκη του σηµερινού Προέδρου των ΗΠΑ στις προεδρικές εκλογές της 7 ης Νοεµβρίου 2012, µε την οποία εξασφαλίζει και 2 η θητεία στη διακυβέρνηση της µεγάλης αυτής χώρας. Η ευνοϊκή επίπτωση, κυρίως εξαιτίας της εξάλειψης της αβεβαιότητας που υπήρχε σε αυτόν τον τοµέα, αποτυπώθηκε στη διστακτική άνοδο των χρηµατιστηριακών αγορών σε Ευρώπη και Ασία την 7 η Νοεµβρίου Ωστόσο, στη συνέχεια οι αγορές επικεντρώθηκαν περισσότερο στα µεγάλα προβλήµατα που καλείται τώρα να αντιµετωπίσει η νέα Κυβέρνηση των ΗΠΑ και επικράτησαν και πάλι οι πωλητές µε σχετικά µεγάλη πτώση των τιµών των µετοχών. Ειδικότερα, η νέα Κυβέρνηση έχει να αντιµετωπίσει αρχικά µια νέα οικονοµική πρόκληση σηµαντικών διαστάσεων που συνίσταται στην αποκατάσταση των τεράστιων 2

3 ζηµιών που άφησε πίσω του ο τυφώνας Sandy που έπληξε νευραλγικά σηµεία της χώρας στο 2ήµερο Οκτωβρίου Το µέγεθος των ζηµιών εκτιµάται ήδη σε επίπεδα άνω των 40 δις, αλλά η αποκατάσταση των καταστροφών και η ανασυγκρότηση µεγάλων περιοχών των ΗΠΑ θα απαιτήσει αρκετό χρόνο. Επίσης, η νέα Κυβέρνηση που θα συγκροτηθεί από τον Πρόεδρο, σε συνεργασία µε το Κογκρέσο (στο οποίο την πλειοψηφία θα έχει και πάλι το κόµµα των Ρεπουµπλικάνων) θα πρέπει να αποφασίσει έγκαιρα για εφαρµογή ή όχι της περιοριστικής δηµοσιονοµικής πολιτικής ύψους εκατοντάδων δις δολαρίων που προβλέπεται στον ισχύοντα προϋπολογισµό να τεθεί σε εφαρµογή από τις αρχές του Θα πρέπει δηλαδή να αποφασίσει αν θα εφαρµοστούν τα µέτρα που προβλέπουν την αντιστροφή σηµαντικών φορολογικών περικοπών (που ισχύουν από την δεκαετία του 2000 και λήγουν στο τέλος του 2012) και την περικοπή επίσης συγκεκριµένων κρατικών δαπανών για τη µείωση των δηµοσιονοµικών ελλειµµάτων που συνεχίζουν να κινούνται στα επίπεδα των $ δις και του δηµοσίου χρέους των ΗΠΑ που διαµορφώνεται ήδη στα $ δις. Η εφαρµογή αυτής της περιοριστικής δηµοσιονοµικής πολιτικής έχει ονοµαστεί δηµοσιονοµικός γκρεµός (fiscal cliff) και, αν εφαρµοστεί ως έχει, εκτιµάται ότι µπορεί να οδηγήσει την οικονοµία των ΗΠΑ, αλλά και την παγκόσµια οικονοµία σε νέα ύφεση. Η νέα Κυβέρνηση αναµένεται να κινηθεί γρήγορα και µε αποφασιστικότητα ώστε να ξεκαθαρίσει το τοπίο σε αυτό τον κρίσιµο τοµέα µε κύριο στόχο την εξασφάλιση της συνέχισης της αναπτυξιακής πορείας στις ΗΠΑ και στον κόσµο. Στην Ευρώπη, αναµένονται οι αποφάσεις από το Eurogroup στις για να καθοριστεί η εκταµίευση της δόσης των 31,5 δις και των επόµενων δόσεων της χρηµατοδοτικής βοήθειας προς στην Ελλάδα, µετά την ψήφιση από την Ελληνική Βουλή του 3 ου Μνηµονίου Οικονοµικής Πολιτικής. Ωστόσο, οι συζητήσεις για το θέµα αυτό µπορεί να επεκταθούν αφού θα πρέπει να ρυθµιστεί και το θέµα της επιµήκυνσης, ενώ η οριστική λύση προβλέπεται να δοθεί µετά την υποβολή της έκθεσης της Τρόικας για την βιωσιµότητα του χρέους. Στην Πορτογαλία αναµένεται η 6 η αξιολόγηση της Τρόικας, ενώ στην Ισπανία το υψηλό κόστος χρηµατοδότησης του δηµόσιου αλλά και του ιδιωτικού τοµέα αποτελεί σήµερα το µεγαλύτερο πρόβληµα, αφού το spread των 10ετών κρατικών οµολόγων της χώρας εξακολουθεί να κυµαίνεται στα 435 bps, παρά τη µείωσή του µετά την υπόσχεση της ΕΚΤ για παρεµβάσεις στις αγορές κρατικών οµολόγων. Ο Πρωθυπουργός της Ισπανίας δεν αποκλείει την προσφυγή στο EFSF για εξασφάλιση χρηµατοδοτικής βοήθειας και των προϋποθέσεων για τις παρεµβάσεις της ΕΚΤ, αλλά επιθυµεί να εξασφαλίσει την υπόσχεση ότι οι παρεµβάσεις θα είναι ικανές να οδηγήσουν σε ένα spread στα 10ετή οµόλογα όχι υψηλότερο των 200 bps. Όσον αφορά τις εξελίξεις στην πραγµατική οικονοµία, στις ΗΠΑ, στην αγορά εργασίας, η αύξηση της απασχόλησης (εξαιρουµένου του αγροτικού τοµέα) διαµορφώθηκε πάνω από το αναµενόµενο, στις 171 χιλ. τον Οκτ. 12, ενώ αναθεωρήθηκε αυξητικά και τους προηγούµενους µήνες στις 148 χιλ τον Σεπτ. 12 (προηγούµενη εκτίµηση: 114 χιλ.) και στις 192 χιλ. τον Αύγ. 12 (προηγούµενη εκτίµηση: 142 χιλ.), δηλαδή κατά 84 χιλ. θέσεις εργασίας αθροιστικά. Ωστόσο, το ποσοστό ανεργίας ανήλθε στο 7,9% από 7,8% το Σεπτ. 12 και 8,1% τον Αύγ. 12. Οι εξελίξεις δείχνουν σαφή βελτίωση στην αγορά εργασίας, αλλά όχι τόσο σηµαντική ώστε να σηµατοδοτεί ανάπτυξη της οικονοµίας µε ρυθµό πάνω από το 2,0%-2,5%. Αυτή η σταδιακή πρόοδος στην αγορά εργασίας, σε συνδυασµό µε την αξιόλογη αύξηση της παραγωγικότητας κατά 1,9% στο 3 ο 3µηνο. 12 εξασφαλίζουν τη συνέχιση της ανάπτυξης της οικονοµίας των ΗΠΑ, αν αυτή η ανάπτυξη δεν διαταραχθεί από την εφαρµογή µιας υπέρµετρα περιοριστικής δηµοσιονοµικής πολιτικής. Η ανάπτυξη µπορεί επίσης να ευνοηθεί από την παρατηρούµενη τελευταία σηµαντική βελτίωση της καταναλωτικής εµπιστοσύνης. Στην ΖτΕ, τα στοιχεία δείχνουν ότι η οικονοµία δεν απέφυγε τελικά την ύφεση στο 3 ο 3µηνο. 12, ενώ τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν για τον Σεπ. 12 και Οκτ. 12 δείχνουν ότι δύσκολα θα αποφευχθεί νέα πτώση του ΑΕΠ και στο 4 ο 3µηνο. 12. Σε αυτό το συµπέρασµα οδηγεί και η νέα µεγάλη πτώση της βιοµηχανικής παραγωγής στη Γερµανία κατά -1,8% τον Σεπτ. 12, µε την πτώση της παραγωγής της µεταποιητικής βιοµηχανίας να ανέρχεται στο -2,3%. Επίσης στο ανωτέρω συµπέρασµα οδηγούν και οι ακόλουθες εξελίξεις: α) Ο δείκτης ΡΜΙ στη µεταποίηση στη ΖτΕ επιδεινώθηκε τον Οκτ. 12 στο 45,4, από 46,1 τον Σεπ. 12, λόγω κυρίως της χειροτέρευσης του υποδείκτη των νέων παραγγελιών. Η ύφεση στον κλάδο της µεταποίησης έχει πλέον εξαπλωθεί σε όλη την ΖτΕ, καθώς και στη Γερµανία ο δείκτης διαµορφώνεται κάτω του 50 για 8 ο συνεχή µήνα, στο 46,0 τον Οκτ.. 12, από 47,4 τον Σεπ. 12. β) ο δείκτης ΡΜΙ στις υπηρεσίες συνεχίζει να επιδεινώνεται και διαµορφώνεται στο χαµηλότερο επίπεδο από τον Ιούλ. 09, στο 46,0 τον Οκτ. 12, από 46,1 τον Σεπ. 12, επιβεβαιώνοντας την αδύναµη εγχώρια ζήτηση, που αυξάνει την πιθανότητα πτώσης του ΑΕΠ το 4 ο 3µηνο. 12. γ) Στην αγορά εργασίας ο αριθµός των ανέργων αυξήθηκε κατά 146 χιλ. τον Σεπ. 12 µε αποτέλεσµα οι άνεργοι να ανέρχονται σε άνω των 18 εκατ. ενώ το ποσοστό ανεργία ανήλθε σε νέο ιστορικά υψηλό επίπεδο, στο 11,6% τον Σεπ. 12, από 11,5% τον Αύγ. 12. δ) Σύµφωνα µε την πρώτη εκτίµηση, ο πληθωρισµός στη ΖτΕ εκτιµάται ότι υποχώρησε στο 2,5% τον Οκτ. 12, από 2,6% τον Σεπ. 12 και τον Αύγ. 12. Σε αυτό το οικονοµικό περιβάλλον, η ΕΚΤ βρίσκεται αντιµέτωπη µε τις ισχυρές προοπτικές εγκαθίδρυσης της ύφεσης στην οικονοµία της ΖτΕ, µε µεγαλύτερη του αναµενοµένου πτώση του ΑΕΠ σε χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία. Επίσης, περιορισµένες προοπτικές αποφυγής της ύφεσης 3

4 αντιµετωπίζει τώρα και η Γαλλία. Αναµένεται ως εκ τούτου από την ΕΚΤ µια νέα κίνηση µείωσης των επιτοκίων παρέµβασης από το σηµερινό ιστορικά χαµηλό επίπεδο του 0,75%. Άλλωστε, οι πληθωριστικές πιέσεις αναπόφευκτα υποχωρούν προς το τέλος του έτους και το 2013, λόγω της ύφεσης στην οικονοµία. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Ελληνική Οικονοµία ηµοσιονοµική Προσαρµογή: Συνεχίστηκε η πολύ ικανοποιητική εκτέλεση του Προϋπολογισµού της Γενικής Κυβέρνησης (ΓΚ) στο 9µηνο Ιαν.-Σεπτ Από τα στοιχεία που ανακοίνωσε το Υπ. Οικονοµικών εκτιµάται ότι το πρωτογενές αποτέλεσµα της Γενικής Κυβέρνησης σε ταµειακή βάση ήταν πλεονασµατικό στα 1,25 δις, έναντι ελλείµµατος 4,15 δις το αντίστοιχο διάστηµα Ταυτόχρονα ανακοινώθηκε ότι στο 9µηνο του 2012 σηµειώθηκε σηµαντική αύξηση των ληξιπρόθεσµων υποχρεώσεων της ΓΚ στα 8,29 δις στο τέλος Σεπτ.12, από 6,73 δις στο τέλος εκ. 11. Ήταν δηλαδή αυξηµένες κατά 1,57 δις στο 9µηνο του 2012, έναντι αύξησής τους κατά 1,14 δις στο αντίστοιχο χρονικό διάστηµα του Με τα ποσά αυτά θα πρέπει να προσαρµοστούν οι πρωτογενείς δαπάνες της ΓΚ στο 9µηνο του 2011 και του Επιπλέον, οι πρωτογενείς δαπάνες θα πρέπει να προσαρµοστούν και µε τον υπολογισµό των ενδοκυβερνητικών τόκων. Με την πραγµατοποίηση αυτών των προσαρµογών, προκύπτει ότι οι πρωτογενείς δαπάνες της ΓΚ ανήλθαν τελικά στα 60,32 δις στο 9µηνο του 2012, από 65,6 δις στο 9µηνο του 2011, σηµειώνοντας εντυπωσιακή πτώση κατά -8,1%, πολύ µεγαλύτερη από την πτώση τους κατά -5,1% που προέβλεπε το 2 ο Μνηµόνιο. Επίσης, µετά τις προσαρµογές προκύπτει ότι το προσαρµοσµένο πρωτογενές ισοζύγιο της ΓΚ ήταν ελαφρά ελλειµµατικό κατά 0,72 δις στο 9µηνο Ιαν.-Σεπτ. 2012, έναντι αντίστοιχου ελλείµµατος 6,08 δις στο 9µηνο Ιαν.-Σεπτ Η µεγάλη αυτή προσαρµογή στο πρωτογενές ισοζύγιο της ΓΚ κατά 5,4 δις στο 9µηνο του 2012, συγκρίνεται µε την ελάχιστη προσαρµογή κατά 2,4 δις που στον Π2013 εκτιµάται ότι θα σηµειωθεί το 2012 ως σύνολο. ηλαδή, στον Π2013 εκτιµάται ότι το πρωτογενές έλλειµµα της ΓΚ που µειώθηκε κατά 5,4 δις στο 9µηνο του 2012, θα αυξηθεί ξαφνικά κατά 3,0 δις στο τελευταίο 3µηνο του Μάλιστα, η δραµατική αυτή αντιστροφή δεν προκύπτει από τις εθνικολογιστικές προσαρµογές οι οποίες µειώνουν το έλλειµµα του κρατικού προϋπολογισµού κατά 2,96 δις το 2012, έναντι της µικρότερης µείωσής του κατά 2,32 δις το Η αντιστροφή πορείας οφείλεται αποκλειστικά στο πρωτογενές αποτέλεσµα του κρατικού προϋπολογισµού του οποίου το έλλειµµα ήταν µειωµένο κατά - 5,37 δις σε ετήσια βάση στο 9µηνο του 2012, ενώ στον Π2013 εκτιµάται ότι η µείωσή του για το 2012 ως σύνολο θα περιοριστεί στα 1,85 δις. Εκτιµάται δηλαδή ότι η συµπεριφορά του ελλείµµατος θα αντιστραφεί απολύτως και αντί για επιπλέον µείωση το έλλειµµα θα αυξηθεί σηµαντικά + 3,56 δις σε ετήσια βάση στο τελευταίο 3µηνο του 2012, µειώνοντας ουσιαστικά την µείωση του ελλείµµατος για το έτος ως σύνολο. Το αποτέλεσµα αυτό προκύπτει από τα ακόλουθα: α) Από την υπόθεση ότι τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισµού (Τ.Π.) θα είναι µειωµένα κατά 1,7 δις (ή κατά -10,6%) σε ετήσια βάση στο 4 ο 3µηνο.12, έναντι πτώσης τους κατά -2,3% στο 1 ο 9µηνο. 12. β)από την συµπερίληψη στο πρωτογενές έλλειµµα δαπανών ύψους 565 εκατ., που αποτελούν προµήθεια εκταµίευσης δανείων στο EFSF (δηλαδή δαπάνες εξυπηρέτησης του δηµοσίου χρέους και όχι πρωτογενείς δαπάνες). γ) Από την υπόθεση ότι οι συνολικές πρωτογενείς δαπάνες θα µειωθούν κατά -3,0% στο 4 ο 3µηνο. 12, έναντι µείωσής τους κατά -7,9% στο 1 ο 9µηνο Σχετικά µε την καταθλιπτική υπόθεση για δραµατική µείωση των καθαρών εσόδων του Τ.Π. κατά -10,9% στο 4 ο 3µηνο. 2012, σηµειώνονται τα ακόλουθα: (1) εν δικαιολογείται, προφανώς από το γεγονός ότι ο πρόσθετος φόρος που προκύπτει από τα εκκαθαριστικά του Φόρου Εισοδήµατος Φυσικών Προσώπων (ΦΕΦΠ) για να πληρωθεί στο 5µηνο Αυγ.- εκ. 12 και ενδεχοµένως στους πρώτους µήνες του 2013 ανέρχεται σε 6,3 δις, έναντι 1,12 δις που θα έπρεπε να πληρωθεί στο 2 ο 6µηνο. 11. (2) Εκτιµάται ότι από το Ειδικό Τέλος Ηλεκτροδοτούµενων οµηµένων Επιφανειών (ΕΕΤΗ Ε), που επιβλήθηκε από τον Σεπτ. 12, θα εισπραχθούν στο τελευταίο 3µηνο. 12 µόνο 0,63 δις, από 2,25 δις που αναµένεται να εισπραχθούν συνολικά από το ΕΕΤΗ Ε του Αυτό σηµαίνει ότι τα υπόλοιπα 1,6 δις από τον φόρο αυτό µεταφέρονται στο Επίσης, στο 2013 µεταφέρεται η είσπραξη των υπολοίπων φόρων περιουσίας (ΕΤΑΚ, ΦΜΑΠ) για τα έτη που επρόκειτο να εισπραχθούν το (3) Εάν οι εκτιµήσεις του Π2013 για τα έσοδα του Π2012 επαληθευτούν στην πράξη, τότε στο ΦΕΦΠ θα έχουν επιβληθεί πρόσθετες φορολογικές επιβαρύνσεις (οι οποίες πληρώθηκαν από τους συνεπείς φορολογούµενους, ακόµη και από τους χαµηλόµισθους και χαµηλοσυνταξιούχους) ύψους άνω των 4,65 δις, αλλά η αύξηση των εισπράξεων από τον συγκεκριµένο φόρο δεν ξεπέρασε τα 1,65 δις από τα καταποντισµένα κατά -11,8% επίπεδά του το Στον Π2013 σηµειώνεται ότι αυτό οφείλεται εν µέρει και στο ότι η ρύθµιση της αποπληρωµής του ΦΕΦΠ σε δόσεις είχε ως αποτέλεσµα τη µετακύλιση εισπράξεων από το φόρο αυτό στο Από την εκτιµώµενη αύξηση των εισπράξεων από τους Άµεσους Φόρους Παρελθόντων Ετών κατά περίπου 1,2 δις το 2013, προκύπτει ότι ένα µέρος από τις εισπράξεις αυτές θα προέλθουν από τον ΦΕΦΠ του Από την άλλη πλευρά, το 2013 επιβάλλονται και πρόσθετες φορολογικές επιβαρύνσεις (επέκταση 4

5 του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης κατά δύο έτη, µείωση των φοροαπαλλαγών για τις οικογένειες µε τέκνα, κ.ά.). Παρόλα αυτά, ο Π2013 εκτιµά νέα πτώση των εισπράξεων από το ΦΕΦΠ κατά 2,05 δις ή κατά -20,6% το Η µείωση αυτή δικαιολογείται, προφανώς, από τη µεγάλη µείωση των µισθών και των συντάξεων που επιβάλλεται από το 2013, αλλά εγκαταλείπει σχεδόν στο σύνολό της την απώλεια εσόδων λόγω φοροδιαφυγής που σηµειώθηκε το Προκύπτει έτσι ότι παρά την τεράστια αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης των συνεπών φορολογουµένων από τον ΦΕΦΠ το , τα έσοδα από τον φόρο αυτό το 2013 εκτιµώνται ότι θα είναι χαµηλότερα κατά 400 εκατ. από το 2011 και κατά 1,5 δις από το (4) Γίνεται ουσιαστικά αποδεκτή και στον Π2013 η µεγάλη πτώση των εσόδων από τον ΦΠΑ, η οποία αναµένεται να ανέλθει στο -10,6% το 2012 και επιπλέον στο -9,1% το 2013, µετά την πτώση τους κατά -2,8% το Ειδικότερα, η εκτέλεση του Προϋπολογισµού της Γενικής Κυβέρνησης στο 9µηνο. 12 έχει ως ακολούθως: α) Τα έσοδα της ΓΚ σε ενοποιηµένη βάση αυξήθηκαν ικανοποιητικά κατά 0,1%, ενώ ο επικαιροποιηµένος Π2012 του Μαρτίου 2012 προβλέπει µείωση των εσόδων αυτών το 2012 ως σύνολο κατά -2,4%. Η αύξηση των εσόδων της ΓΚ στο 1 ο 9µηνο του 2012 επιτεύχθηκε παρά την πτώση των καθαρών εσόδων του Τ.Π. κατά -2,3%. Αντίθετα, αυξηµένα ήταν τα ίδια έσοδα των Νοµικών Προσώπων που περιλαµβάνονται στη ΓΚ κατά 19,5% (Π2012: +1,2%), καθώς και τα ίδια έσοδα των ΟΤΑ κατά 5,0% (Π2012: -8,1%). Από την άλλη πλευρά µικρή πτώση κατά -1,5% καταγράφηκε στα ίδια έσοδα των Οργανισµών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ). Με βάση τα ανωτέρω, αν τελικά η αύξηση των εσόδων της ΓΚ διαµορφωθεί στο 0,5% το 2012 (από +0,1% στο 9µηνο. 12), τότε τα έσοδα της ΓΚ θα ανέλθουν στα 88,5 δις το 2012, έναντι 86 δις που ήταν οι προβλέψεις της Τρόικα τον Μάρτιο β) Οι προσαρµοσµένες (ως προς την αύξηση των ληξιπρόθεσµων υποχρεώσεων της ΓΚ και ως προς τους ενδοκυβερνητικούς τόκους) πρωτογενείς δαπάνες της ΓΚ συνεχίζουν να είναι σηµαντικά µειωµένες κατά -8,1% στο 9µηνο. 12, όταν ο επικαιροποιηµένος Π2012 προβλέπει µείωσή τους κατά -5,1% το 2012 ως σύνολο. Το αποτέλεσµα στο 1 ο 9µηνο. 12 επιτεύχθηκε παρά την αύξηση των πρωτογενών δαπανών των ΟΤΑ κατά 1,7% και των πρωτογενών δαπανών των Νοµικών Προσώπων της ΓΚ κατά 4,3%. Από την άλλη πλευρά, σηµαντικά µειωµένες κατά -9,0% ήταν οι πρωτογενείς δαπάνες των ΟΚΑ. Με βάση τα ανωτέρω, και µε δεδοµένο ότι η χρηµατοδότηση του ΕΟΠΥΥ µπορεί να απαιτήσει µεγαλύτερα κονδύλια από ότι έχει προϋπολογιστεί, εκτιµάται ότι η πτώση των πρωτογενών δαπανών της γενικής κυβέρνησης θα είναι τελικά χαµηλότερη από την πτώση τους στο 9µηνο. 12. Ωστόσο, ακόµα και αν η πτώση των πρωτογενών δαπανών της ΓΚ διαµορφωθεί τελικά στο -5,5% (από -8,1% στο 9µηνο. 12) οι δαπάνες αυτές θα διαµορφωθούν σε ένα επίπεδο που σε συνδυασµό µε την προαναφερθείσα αύξηση των εσόδων θα αφήσουν ένα πρωτογενές πλεόνασµα στη ΓΚ περί το 0,5% του ΑΕΠ, έναντι ελλείµµατος -1,2% του ΑΕΠ που προβλέπει ο Π2013. Η δηµιουργία πρωτογενούς πλεονάσµατος στο ισοζύγιο της ΓΚ από το 2012 και η αύξηση αυτού του πλεονάσµατος από το 2013 και µετά και η δραστική µείωση του ελλείµµατος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ΙΤΣ της χώρας, στο εκτιµώµενο 3,5% του ΑΕΠ το 2012 και περί το 1,0% του ΑΕΠ το 2014, θα αποτελέσουν την πιο σταθερή βάση για την ανάκτηση της αναγκαίας αξιοπιστίας και της οικονοµικής ανεξαρτησίας της χώρας στα επόµενα 3µηνα και έτη. Για το λόγο αυτό είναι απολύτως αναγκαίο να υλοποιηθεί ο Προϋπολογισµός του 2012 και κατά το τελευταίο 3µηνο του έτους πολύ καλύτερα από ότι προβλέπεται στον Π2013. είκτες Οικονοµικού Κλίµατος: Ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος στην Ελλάδα, που καταρτίζεται από το ΙΟΒΕ και δηµοσιεύεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υποχώρησε περαιτέρω τον Οκτ. 12 στις 75,8 µονάδες από 76,1 τον Σεπτ. 12, 77,0 τον Αύγ. 12, 76,1 τον Ιούλ. 12 και 74,1 τον Ιούν. 12. Ο δείκτης παραµένει, ωστόσο, σε υψηλότερο επίπεδο έναντι του Οκτ. 11 (73,0). Παράλληλα, τον Οκτ. 12 συνεχίστηκε η πτωτική πορεία του αντίστοιχου δείκτη οικονοµικού κλίµατος (ESI) στη ΖτΕ (Οκτ. 12: 84,5, Σεπτ. 12: 85,2, Αύγ. 12: 86,1), ενώ στην ΕΕ-27 ο δείκτης σταθεροποιήθηκε στο ύψος του Σεπτ. 12 (Οκτ. 12: 86,2, Σεπτ. 12: 86,2, Αύγ. 12: 87,0). Ειδικότερα, στην Ελλάδα, οι εξελίξεις στους επιµέρους σχετικούς δείκτες οικονοµικής εµπιστοσύνης (µε βάση και τα στοιχεία των ερευνών του ΙΟΒΕ) έχουν ως ακολούθως: Στη Βιοµηχανία, ο δείκτης οικονοµικής εµπιστοσύνης βελτιώθηκε και πάλι στις 81,0 µον., από 80,9 µον. τον Σεπτ. 12, 75,8 µον. τον Αύγ. 12, 73,5 µον. τον Ιούλ. 12 και 74,0 µον. τον Οκτ, 11. Γενικά η βιοµηχανία παρουσιάζει σχετική σταθερότητα, σηµειώνοντας αύξηση της βιοµηχανικής παραγωγής τον Αύγ. 12, αντίθετα µε τις αρνητικές ενδείξεις του δείκτη PMI. Η βελτίωση του δείκτη επιχειρηµατικών προσδοκιών στη Βιοµηχανία οφείλεται κυρίως: α) Στην ικανοποιητική εξέλιξη των εκτιµήσεων των επιχειρήσεων για την πορεία της παραγωγής στους προσεχείς µήνες (Οκτ. 12: -2,6, Σεπτ. 12: 3,7, Αύγ. 12: -12,5, Οκτ. 11:-12,2 ). β) Στην επίσης καλή διαµόρφωση στο προσεχές 3-µηνο των πωλήσεων (Οκτ. 12: -0,8, Σεπτ. 12: -0,4, Αύγ. 12: -12,4, Οκτ. 11:-12,6) και στην εξαγωγική δυναµική των βιοµηχανικών εξαγωγών (Οκτ. 12: 14,5, Σεπτ. 12: 16,9, Αύγ. 12: 12,4, 16,4, Οκτ. 11: -5,9). Στο Λιανικό Εµπόριο, οι επιχειρηµατικές προσδοκίες επιδεινώθηκαν ξανά στο 51,1 τον Οκτ. 12 από 58,4 τον Σεπτ. 12, µετά τη µεγάλη βελτίωση που σηµειώθηκε στο 67,5 τον Αυγ. 12, από 62,7 τον Ιούλ. 12, έναντι 62,8 τον Οκτ

6 Συγκεκριµένα, οι ατέρµονες συζητήσεις για επιβολή νέων µέτρων µείωσης των εισοδηµάτων και των συντάξεων οδήγησαν σε αισθητή υποχώρηση των βραχυχρόνιων προοπτικών για τις πωλήσεις (Οκτ. 12: -62,5, Σεπτ. 12: -52,8, Αύγ. 12:-38,6, Οκτ. 11: -44,6), που αντιστάθµισαν στη µικρή βελτίωση των εκτιµήσεων για τις παραγγελίες (Οκτ. 12: -54,1,Σεπτ. 12: -55,2, Οκτ. 11: -50,9 ). Στις Υπηρεσίες ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος επιδεινώθηκε επίσης αισθητά τον Οκτ. 12 υποχωρώντας στο 52,2, από 59,9 τον Σεπτ. 12, 55,0 τον Αύγ. 12, 52,9 τον Ιούλ. 12 και έναντι -30,9 τον Οκτ. 11. Οι προοπτικές της ζήτησης για το επόµενο 3-µηνο αµβλύνθηκαν στο -27,4 τον Σεπτ. 12 από -24,8 τον Αύγ. 12, -30,7 τον Ιούλ. 12, από το πολύ χαµηλό επίπεδο του -37,87 τον Ιούν. 12, έναντι -22,9 τον Σεπτ. 11. Πάντως, στον κλάδο του εξωτερικού τουρισµού οι επιχειρηµατικές προσδοκίες κινούνται σε πολύ ικανοποιητικά επίπεδα. Ειδικότερα, στα «Ξενοδοχεία-Εστιατόρια» ο δείκτης εµπιστοσύνης διαµορφώθηκε στις 80,7 µονάδες, έναντι 78,1, επίδοση υψηλότερη της αντίστοιχης περσινής (Οκτ. 12: 78,1), ενώ στα «Τουριστικά Πρακτορεία» ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών µειώθηκε στο 57,8 τον Οκτ. 12, από 65,5 τον Σεπτ. 12 και 62,1 τον Οκτ. 11. Στις Κατασκευές, ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος βελτιώθηκε αρκετά στο 58,3 τον Οκτ. 12, µετά την κατολίσθηση που υπέστη στο 44,4 τον Σεπτ. 12, από το 52,0 τον Αύγ. 12. Κινείται πάντως σε πολύ υψηλότερα επίπεδα από τον Οκτ. 11 (40,6). Η ευνοϊκή διαµόρφωση του δείκτη προέρχεται από την ενδυνάµωση των επιχειρηµατικών προσδοκιών στις κατασκευές ηµοσίων Έργων (Οκτ. 12: 12,3, Σεπτ. 12: 11,4, Οκτ. 11:10,9), δεδοµένου ότι παρατηρείται κάποια αισιοδοξία για την επανεκκίνηση των έργων βασικής υποδοµής. Θετικά, επίσης, διαµορφώθηκαν οι επιχειρηµατικές προσδοκίες των «Ιδιωτικών Κατασκευών» (Οκτ. 12: 36,2, Σεπτ. 12: 32,6, Οκτ. 11: 43,4), που συνίστανται από την άνοδο του δείκτη των «Κατασκευών Λοιπών Ιδιωτικών Κτιρίων» (Οκτ. 12: 33,2, Σεπτ. 12: 30,5, Οκτ. 11: 48,6) και την αύξηση του δείκτη κατασκευών Κατοικιών (Οκτ. 12: 48,5, Σεπτ. 12: 45,1, Οκτ. 11: 18,2). Τέλος, η Καταναλωτική Εµπιστοσύνη των Νοικοκυριών επιδεινώθηκε και πάλι στο -77,5 τον Οκτ. 12 από -75,6 τον Σεπτ. 12, έναντι -83,8 τον Οκτ. 11, εξαιτίας κυρίως των προαναφερθέντων ατέρµονων συζητήσεων για επιβολή νέων σηµαντικών περικοπών στα εισοδήµατα και τις συντάξεις το 2013 και το Οι συζητήσεις αυτές επιδεινώνουν την καταναλωτική εµπιστοσύνη το 2012 ακόµη και για µέτρα που θα ληφθούν από το 2013 και το Παγκόσµια Οικονοµία ΗΠΑ: Στην αγορά εργασίας, η αύξηση της απασχόλησης (εξαιρουµένου του αγροτικού τοµέα) διαµορφώθηκε πάνω από το αναµενόµενο, στις 171 χιλ. τον Οκτ. 12, έναντι 148 τον Σεπτ. 12 (προηγούµενη εκτίµηση: 114 χιλ.) και 192 χιλ. τον Αύγ. 12 (προηγούµενη εκτίµηση: 142 χιλ.). Επισηµαίνεται ότι µε την αναθεώρηση των δύο προηγούµενων µηνών προστέθηκαν αθροιστικά 84 χιλ. νέες θέσεις εργασίας, ενώ το ποσοστό ανεργίας ανήλθε στο 7,9%, από 7,8% το Σεπτ. 12 και 8,1% τον Αύγ. 12. Οι εξελίξεις αυτές δείχνουν ότι η αύξηση των θέσεων εργασίας δεν είναι ακόµη πολύ µεγάλη ώστε να συνεπάγεται ταχεία βελτίωση της αγοράς εργασίας στις ΗΠΑ. Ωστόσο, ο παρατηρούµενος ρυθµός αύξησης, άνω των 150 χιλ. θέσεων εργασίας µηνιαίως, αν συνεχιστεί και βελτιωθεί στους επόµενους µήνες, µπορεί να συµβάλλει σε µια σταδιακή ανάκαµψη αυτής της σηµαντικής αγοράς. Στον ιδιωτικό τοµέα οι θέσεις εργασίας αυξήθηκαν κατά 184 χιλ. τον Οκτ. 12 (Σεπτ. 12: 128 χιλ.). Πιο αναλυτικά, αύξηση των θέσεων εργασίας παρατηρήθηκε κυρίως στον τοµέα των υπηρεσιών (+163 χιλ.), στα επαγγέλµατα γραφείου (51 χιλ.), στο λιανικό εµπόριο (36,4 χιλ.), στις µεταφορές/αποθήκευσης (2,2 χιλ.), στις κατασκευές (17 χιλ.), στον τοµέα της φιλοξενίας (28 χιλ.), στην παραγωγή αγαθών (21 χιλ.), στη µεταποίηση (13 χιλ.), το χονδρικό εµπόριο (6,5 χιλ.) και τον χρηµατοοικονοµικό τοµέα (4 χιλ.). Αντίθετα, µείωση των θέσεων απασχόλησης κατά -13 χιλ. σηµειώθηκε στο δηµόσιο τοµέα µέσα στην προεκλογική περίοδο. Η παραγωγικότητα της εργασίας (εξαιρουµένου του αγροτικού τοµέα) αυξήθηκε κατά 1,9% σε ετήσια βάση το 3 ο 3µηνο 12, όπως και το 2 ο 3µηνο 12. Επίσης, το ανά µονάδα κόστος εργασίας, υποχώρησε οριακά κατά -0,1% σε ετήσια βάση το 3 ο 3µηνο 12, από αύξηση κατά 1,7% το 2 ο 3µηνο 12. Στον τοµέα της κατανάλωσης, ο δείκτης καταναλωτικής εµπιστοσύνης του Conference Board σηµείωσε τη µεγαλύτερη αύξηση των τελευταίων ετών, στο 72,2 τον Οκτ. 12 από 68,4 το Σεπτ. 12 και 61,3 τον Αύγ. 12, δείχνοντας σταθερότερη πορεία βελτίωσης των προοπτικών ανάπτυξης της οικονοµίας, πράγµα που εκτιµάται ότι µπορεί να συνεχιστεί αν ο κίνδυνος του δηµοσιονοµικού γκρεµού (fiscal cliff) που απειλεί την οικονοµία των ΗΠΑ, λόγω των προβλέψεων του Π για κατάργηση φορολογικών περικοπών από τις αρχές του 2013, αντιµετωπιστεί έγκαιρα και αποτελεσµατικά από τον Πρόεδρο και τη νέα Κυβέρνηση των ΗΠΑ που θα προκύψουν από τις εκλογές της 7 ης Νοεµβρίου Στον τοµέα της παραγωγής, οι εργοστασιακές παραγγελίες αυξήθηκαν κατά 4,8% σε µηνιαία βάση το Σεπτ. 12, έναντι µείωσής τους κατά -5,1% τον Αύγ. 12 και αύξησής τους κατά 2,6% τον Ιούλ. 12. Επίσης, ο δείκτης υπευθύνων προµηθειών (ISM) στη µεταποίηση αυξήθηκε στο 51,7 τον Οκτ. 12 από 51,5 6

7 το Σεπτ. 12, 49,6 τον Αύγ. 12 και 49,8 τον Ιούλ. 12. Τέλος, ο δείκτης υπευθύνων προµηθειών (ISM) στις υπηρεσίες υποχώρησε στο 54,2 τον Οκτ. 12 από 55,1 το Σεπτ. 12, αλλά παραµένει σηµαντικά πάνω από το 50. Τον Αύγ. 12 διαµορφωνόταν στο 53,7 και στο 52,6 τον Ιούλ. 12. Οι αιτήσεις για εγγραφή στα ταµεία ανεργίας αυξήθηκαν κατά 9 χιλ. στις 363 χιλ. την εβδοµάδα που έληξε την Επίσης, ο µέσος 4 εβδοµάδων διαµορφώθηκε στις 367,25 χιλ. και διαµορφώνεται σταθερά κάτω από το κρίσιµο όριο των 400 χιλ., που σηµατοδοτεί σταθερή, αλλά µε σχετικά χαµηλό ρυθµό, ανάπτυξη στην οικονοµία. Ζώνη του Ευρώ: Τα στοιχεία και αυτής της εβδοµάδος δείχνουν περαιτέρω επιβράδυνση της οικονοµίας το τελευταίο 3µηνο του έτους, αν και το 3 ο 3µηνο. 12 η πτώση του ΑΕΠ είναι πιθανό να αποφευχθεί λόγω της καλύτερης από την αναµενόµενη επίδοση της οικονοµίας της Γερµανίας. Ειδικότερα, ανακοινώθηκαν τα εξής στοιχεία: α) Ο δείκτης ΡΜΙ στη µεταποίηση στη ΖτΕ επιδεινώθηκε περαιτέρω στο 45,4 τον Οκτ. 12, από 46,1 τον Σεπ. 12, λόγω κυρίως της χειροτέρευσης του υποδείκτη των νέων παραγγελιών. Η ύφεση στον κλάδο της µεταποίησης έχει πλέον εξαπλωθεί σε όλη την ΖτΕ, καθώς και στη Γερµανία. Στην τελευταία, ο δείκτης PMI διαµορφώνεται κάτω του 50 για 8 ο συνεχή µήνα, στο 46,0 τον Οκτ.. 12, από 47,4 τον Σεπ. 12. Στη Γαλλία, ο δείκτης PMI βελτιώθηκε ελαφρά στο 43,7 τον Οκτ. 12, από 42,7 τον Σεπ. 12, αλλά παραµένει σε πολύ χαµηλό επίπεδο. Η εξέλιξη αυτού του δείκτη αντικατοπτρίζει τα έντονα προβλήµατα που εµφανίζει ο κλάδος της µεταποίησης στη Γαλλία, παρά την βελτίωση της βιοµηχανικής παραγωγής τους καλοκαιρινούς µήνες. Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η κατάσταση στην αυτοκινητοβιοµηχανία, όπου οι εργοδότες προχωρούν σε απολύσεις εργαζοµένων για να µειωθεί το κόστος εργασίας. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε µέτρα ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας στη βιοµηχανία και αύξησης των εξαγωγών, καθώς οι εξαγωγές της Γαλλίας αποτελούν πλέον µόλις το 13% των συνολικών εξαγωγών της ΖτΕ, από 17% που ήταν πριν µια δεκαετία. Επίσης, το έλλειµµα στο εµπορικό ισοζύγιο της χώρας ανήλθε σε επίπεδο ρεκόρ, των 70 δις το είκτης Υπευθύνων Προµηθειών στην Μεταποίηση Οκτ. 12 Σεπ. 12 Αύγ. 12 Ιούλ. 12 ΖτΕ 45,4 46,1 45,1 44,0 Γερµανία 46,0 47,4 44,7 43,0 Γαλλία 43,7 42,7 46,0 43,4 Ιταλία 45,5 45,7 43,6 44,3 Ισπανία 43,5 44,6 44,1 42,3 Πηγή: Reuters Στην Ιταλία, χώρα που εφαρµόζει πρόγραµµα δηµοσιονοµικής προσαρµογής και βρίσκεται ήδη σε ύφεση. Ο δείκτης ΡΜΙ στη µεταποίηση παραµένει σε χαµηλό επίπεδο, στο 45,5 τον Οκτ. 12, από 45,7 τον Σεπ. 12, ενώ και στην Ισπανία ο δείκτης µειώθηκε στο 43,5. Τέλος, στην Ιρλανδία, ο δείκτης ΡΜΙ διαµορφώνεται στο 52,1 τον Οκτ. 12, επίπεδο που συνάδει µε βελτίωση στον κλάδο της µεταποίησης για 8 ο συνεχή µήνα. β) ο δείκτης ΡΜΙ στις υπηρεσίες συνεχίζει να επιδεινώνεται και διαµορφώνεται στο χαµηλότερο επίπεδο από τον Ιούλ. 09, στο 46,0 τον Οκτ. 12, από 46,1 τον Σεπ. 12, επιβεβαιώνοντας την αδύναµη εγχώρια ζήτηση, που αυξάνει την πιθανότητα πτώσης του ΑΕΠ και στο 4 ο 3µηνο. 12. Ο δείκτης ΡΜΙ στις υπηρεσίες στη Γερµανία µειώθηκε περισσότερο από ότι προβλεπόταν, στο 48,4 τον Οκτ. 12, από 49,7 τον Σεπ. 12, ενώ και στη Γαλλία ο δείκτης χειροτέρευσε στο 44,6 τον Οκτ. 12, από 45,0 τον Σεπ. 12. Στην Ιταλία, ο δείκτης ανήλθε στο υψηλότερο επίπεδο από τον Αύγ. 11, αν και παραµένει κάτω του 50, στο 46,0 τον Οκτ. 12, από 44,5 τον Σεπ. 12. Τέλος, στην Ισπανία, ο δείκτης ΡΜΙ συνεχίζει να µειώνεται για 16 ο συνεχή µήνα, στο 41,2 τον Οκτ. 12, από 40,2 τον Σεπ. 12. γ) Στην αγορά εργασίας ο αριθµός των ανέργων αυξήθηκε κατά 146 χιλ. τον Σεπ. 12 µε αποτέλεσµα οι άνεργοι να ανέρχονται σε άνω των 18 εκατ. ενώ το ποσοστό ανεργία ανήλθε σε νέο ιστορικά υψηλό επίπεδο, στο 11,6% τον Σεπ. 12, από 11,5% τον Αύγ. 12. Ειδικότερα, το ποσοστό ανεργίας στη Γερµανία παρέµεινε σε αρκετά χαµηλό επίπεδο, στο 5,4% τον Σεπ. 12, όπως και τον Αύγ. 12. Στη Γαλλία το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε στο 10,8% τον Σεπ. 12, µε τον αριθµό των ανέργων στα 3,011 εκατ. άτοµα. Στην Ιταλία η ανεργία αυξήθηκε στο 10,8%, από 10,6% τον Αύγ. 12, ενώ το στην Ισπανία το ποσοστό ανεργίας έφτασε τον Σεπ. 12 στο 25,8%. Επίσης, στην Πορτογαλία και την Ιρλανδία το ποσοστό αυξήθηκε στο 15,7% και 15,1% αντίστοιχα. Στην Ολλανδία η ανεργία αν και αυξήθηκε ελαφρά, παραµένει σε χαµηλό επίπεδο, στο 5,4% τον Σεπ. 12, ενώ το χαµηλότερο ποσοστό σηµειώνεται στην Αυστρία (4,4%). Ποσοστό ανεργίας στη ΖτΕ και σε επιλεγµένες οικονοµίες Σεπ. 12 Αύγ. 12 Ιούλ. 12 Ιούν. 12 Μάιος 12 ΖτΕ 11,6 11,5 11,5 11,4 11,3 Γερµανία 5,4 5,4 5,5 5,5 5,5 Γαλλία 10,8 10,7 10,6 10,4 10,3 Ιταλία 10,8 10,6 10,6 10,6 10,5 Ισπανία 25,8 25,5 25,3 25,0 24,8 Ιρλανδία 15,1 15,0 14,9 14,7 14,7 Ολλανδία 5,4 5,3 5,3 5,1 5,1 Αυστρία 4,4 4,5 4,6 4,5 4,3 Πηγή: Eurostat δ) Σύµφωνα µε την πρώτη εκτίµηση, ο πληθωρισµός στη ΖτΕ εκτιµάται ότι υποχώρησε στο 2,5% τον Οκτ. 12, από 2,6% τον Σεπ. 12 και τον Αύγ. 12. εν είναι διαθέσιµα ακόµα τα αναλυτικά στοιχεία του Οκτ. 12, αλλά φαίνεται ότι η πτώση προήλθε από µείωση στην τιµή της ενέργειας. Το ΝΤ εκτιµά ότι ο πληθωρισµός θα µειωθεί στο 1,4% το Η ΕΚΤ λοιπόν, δεδοµένης και της ύφεσης στην οικονοµία, αναµένεται να προβεί σε νέα µείωση των επιτοκίων σε ιστορικά χαµηλό επίπεδο, καθώς οι πληθωριστικές πιέσεις αναπόφευκτα υποχωρούν προς το τέλος του έτους και το 2013, λόγω της ύφεσης στην οικονοµία. 7

8 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Ετήσια στοιχεία Ε ΑΕΠ (σε σταθερές τιµές αγοράς) 5,5 3,0-0,2-3,2-3,5-6,9-5,9 Ιδιωτική Κατανάλωση 4,3 3,7 4,0-1,3-3,6-7,1-6,9 ηµόσια Κατανάλωση 2,3 7,6-2,1 4,8-7,2-9,1-7,5 Ακαθάριστες Επενδύσεις 20,4 5,4-6,7-15,2-15,0-20,7-17,5 - Κατοικίες 31,4-9,0-28,2-23,5-18,0-23,6-22,0 - Εξοπλισµός 15,6 37,0 1,3-24,0-20,0-22,1-18,0 Μεταποίηση 2,0 2,2-4,7-11,2-5,1-9,5-3,5 Ανεργία (%) 8,9 8,3 7,6 9,5 12,5 17,7 23,7 Συνολική Απασχόληση 1,9 1,2 1,1-1,0-2,8-6,6-6,5 είκτης Τιµών Καταναλωτή (µέσα επίπεδα) 3,2 3,0 4,2 1,3 4,7 3,3 1,5 Κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος (1995=100) 2,2 5,0 8,7 6,6-1,7-3,0-8,1 Πιστωτική Επέκταση (προς ιδιωτικό τοµέα) 21,1 21,5 15,9 4,1 0,0-3,1-3,0 Έλλειµµα Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) -5,7-6,5-9,8-15,6-10,7-9,4-6,5 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών µε κεφαλαιακές µεταβιβάσεις (% ΑΕΠ) -9,6-12,4-13,3-10,3-9,2-8,8-3,5 Πηγή: ΟΜ Alpha Bank, ΕΛΣΤΑΤ, European Comission, Spring 2012 είκτες Οικονοµικής Συγκυρίας έτος I II III IV έτος διαθέσιµη περίοδος Οικονοµική ραστηριότητα Όγκος Λιανικών Πωλήσεων (εκτός καυσίµων) -6,9-14,0-11,7-8,7-8,7-8,7-11,0 (8µην) Νέες εγγραφές ΙΧ Αυτοκινήτων -37,2-55,9-42,2-34,4-29,8-29,8-43,7 (8µην) Οικοδοµική ραστηριότητα -23,7-54,2-44,6-35,5-36,0-37,7-22,3 (7µην) Μεταποίηση -5,1-7,1-9,6-8,0-9,5-9,5-5,9 (8µην) είκτης Υπευθύνων Προµηθειών ΡΜΙ στη µεταποίηση 43,8 43,7 45,6 43,9 41,1 43,6 42,2 (Σεπτ) είκτης Οικονοµικού Κλίµατος 79,3 82,2 77,5 76,5 74,2 77,6 75,8 (9µην) είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στη Μεταποίηση 75,8 79,2 77,6 78,3 72,5 76,9 75,7 (9µην) είκτης Εµπιστοσύνης Καταναλωτών ,8 (9µην) Πιστωτική Επέκταση Ιδιωτικός Τοµέας 0,0-0,4-1,2-2,2-3,1-3,1-4,5 (Σεπτ) Επιχειρήσεις 1,1 1,1 0,2-0,9-2,0-2,0-4,9 (Σεπτ) - Βιοµηχανία -2,0-1,2-2,2 0,5 0,1 0,1-4,2 (Σεπτ) - Κατασκευές 1,9-0,4-0,3-2,1-7,4-7,4-6,6 (Σεπτ) - Τουρισµός 2,9 0,2 0,5-0,8-2,3-2,3-0,2 (Σεπτ) Νοικοκυριά -1,2-1,9-2,5-3,1-3,9-3,9-4,2 (Σεπτ) - Καταναλωτική Πίστη -4,2-4,6-5,8-6,5-6,4-6,4-5,3 (Σεπτ) - Στεγαστικά άνεια -0,3-1,3-1,7-2,1-2,9-2,9-3,7 (Σεπτ) Τιµές είκτης Τιµών Καταναλωτή 4,7 4,7 3,5 2,4 2,8 3,3 0,9 (Σεπτ) οµικός Πληθωρισµός 3,0 2,5 1,7 0,7 1,3 1,5-0,3 (Σεπτ) είκτης Τιµών ιαµερισµάτων -4,7-5,4-4,9-4,3-5,9-5,1-10,1 (2o 3µην) Επιτόκια Ταµιευτηρίου 0,38 0,39 0,40 0,40 0,41 0,40 0,41 (Σεπτ) άνεια προς επιχειρήσεις 6,14 6,88 7,35 7,73 7,88 7,46 7,49 (Σεπτ) Καταναλωτικών ανείων (σύνολο µε επιβαρύνσεις) 11,64 12,25 12,51 12,68 12,04 12,37 10,60 (Σεπτ) Στεγαστικών ανείων (σύνολο µε επιβαρύνσεις) 3,84 4,48 4,77 4,94 4,66 4,71 3,27 (Σεπτ) Απόδοση 10-ετούς Οµολόγου 8,95 11,92 14,76 18,23 28,95 18,69 20,8 (Σεπτ) ΑΕΠ σε σταθερές τιµές -3,5-8,0-7,3-5,0-7,5-6,9-6,3 (2ο 3µην) Κατανάλωση Νοικοκυριών -3,9-8,6-7,4-5,2-7,0-7,1-8,0 (2ο 3µην) Επενδύσεις -18,0-24,2-19,6-16,4-22,2-20,7-19,4 (2ο 3µην) Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 3,8-2,4 0,8 4,5-6,1-0,3-4,1 (2ο 3µην) Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -4,8-9,8-4,5-3,8-14,2-8,1-12,3 (2ο 3µην) Ισοζύγιο Πληρωµών σε δις Εξαγωγές Αγαθών 17,1 4,3 9,5 15,1 20,2 20,2 14,2 (8µην) Εισαγωγές Αγαθών 45,4 11,9 23,7 36,0 47,5 47,5 28,5 (8µην) Εµπορικό Ισοζύγιο -28,3-7,6-14,2-21,0-27,2-27,2-14,3 (8µην) Ισοζύγιο Αδήλων Πόρων 6,3 0,6 1,2 7,1 8,8 8,8 11,3 (8µην) Aναλογία Αδήλων Πόρων προς Εµπορικό Έλλειµµα 22,3 7,5 8,6 34,0 32,4 32,4 79,1 (8µην) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών (κεφαλ. µεταβιβ.) -22,0-7,0-13,0-13,9-18,4-18,4-3,0 (8µην) Άµεσες Επενδύσεις (καθ. µεταβολή ροής) 0,7-0,3-0,7-1,6 0,03 0,03 2,1 (8µην) Επενδύσεις Χαρτοφυλακίου (καθ. µεταβολή ροής) -20,9-6,1-9,7-14,6-17,3-17,3-76,0 (8µην) Χρηµατιστήριο Γενικός είκτης Τιµών ΧΑ 1.413, , ,1 798,4 680,4 680,4 801,32 (Οκτ) (% µεταβολή Γ ) -35,6-25,8-10,8-45,7-51,9-51,9-1,09 Χρηµατιστηριακή Αξία (% ΑΕΠ) 23,3 25,7 21,4 13,8 11,8 11,8 15,3 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος και ΕΛΣΤΑΤ. 8

9 9