Σχεδίαση γνωστικών ασκήσεων για την υποστήριξη ατόμων με άνοια

Transcript

1 Σχεδίαση γνωστικών ασκήσεων για την υποστήριξη ατόμων με άνοια Αναστάσιος Καρακώστας Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

2 Περιεχόμενα Οι γνωστικές ασκήσεις στην υπηρεσία ασθενών με άνοια Προτεινόμενη μεθοδολογία σχεδιασμού γνωστικών ασκήσεων

3 Ενίσχυση της Υποστήριξης των Ασθενών με Νόσο Alzheimer και των Περιθαλπόντων τους (ASPAD) ASPAD: Augmentation of the Support of Patients suffering from Alzheimer s Disease and their caregivers Στόχος Υποστήριξη των ασθενών με νόσο Alzheimer (ΝΑ) βελτιώνοντας την περίθαλψη των ασθενών, ενισχύοντας τις υπηρεσίες για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους Παρεμβάσεις Εξ αποστάσεως εκπαιδευτικά προγράμματα για τη μείωση της επιβάρυνσης των περιθαλπόντων Νέες μουσικο- και χορο- ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις και έννοιες Εφαρμογή της Εκπαιδευτικής Ρομποτικής Σχεδίαση, ανάπτυξη και εφαρμογή υπηρεσιών βασισμένες στο Web, προκειμένου να παρακολουθείται η πρόοδος των ασθενών

4 Σχεδίαση γνωστικών ασκήσεων (ASPAD) Επιλογή και καθορισμός προγραμμάτων γνωστικής ενίσχυσης Κατηγορίες ασκήσεων Κατάλληλη τροποποίηση υπαρχόντων ασκήσεων Δημιουργία νέων Σχεδίαση γνωστικών ασκήσεων Περιπτώσεις χρήσης Επιλογή τεχνολογίας Λίστα απαιτήσεων και λειτουργικών προδιαγραφών Κατηγορίες χρηστών Ανάγκες Απαιτήσεις καταγραφής

5 Γνωστικές ασκήσεις Η νευροψυχολογική αποκατάσταση γενικότερα έχει σαν στόχο την εξάσκηση/ενδυνάμωση των γνωστικών λειτουργιών του ατόμου ως προς την επεξεργασία και χειρισμό πληροφοριών με αποτέλεσμα την καλύτερη λειτουργικότητά του στην καθημερινότητα Δυο ειδών προσεγγίσεις στην γνωστική αποκατάσταση: η άσκηση επανόρθωσης όπου ο στόχος είναι να βελτιωθεί μια ή περισσότερες γνωστικές λειτουργίες, και η άσκηση αντιστάθμισης όπου στόχος είναι η προσαρμογή της λειτουργικότητας του ατόμου με βάση το γνωστικό έλλειμμα

6 Γνωστικές ασκήσεις Οι τομείς της καθημερινότητας όπου οι ηλικιωμένοι (με ΗΝΔ ή αυτούς που βρίσκονται σε αρχικό στάδιο άνοιας) αυτοί παρουσιάζουν ελλείμματα λόγου είναι: Δυσκολίες παρακολούθησης συνομιλίας Βραδύτητα απόκρισης Περιορισμός στην απόκριση και απουσία ξεκινήματος συνομιλίας Συχνή εναλλαγή θεματικής στη συζήτηση Ασυνάρτητος λόγος Δυσκολίες στην παρακολούθηση τηλεόρασης και ραδιοφώνου Δυσκολίες στην κατανόηση μεταφορών, χιούμορ και σαρκασμού Λανθασμένη χρήση λέξεων Συχνή επανάληψη φράσεων/προτάσεων Επανάληψη ίδιων ερωτήσεων Δυσκολίες άρθρωσης Δυσκολίες γραφής

7 Γνωστικές ασκήσεις Προγράμματα αποκατάστασης με εφαρμογή γνωστικών ασκήσεων Στόχος η εξάσκηση των γλωσσικών δεξιοτήτων των συμμετεχόντων με χρήση Η/Υ και η επιβράδυνση της εξέλιξης των γλωσσικών ελλειμμάτων που επιφέρει η άνοια Βελτίωση των γλωσσικών ελλειμμάτων ή τουλάχιστον η σταθερή επίδοση των συμμετεχόντων για όσο το δυνατό μεγαλύτερο χρονικό διάστημα Βελτίωση και άλλων γνωστικών λειτουργιών όπως η μνήμη και η προσοχή

8 Γνωστικές ασκήσεις Το υλικό του προγράμματος γλωσσικής αποκατάστασης χωρίζεται σε ασκήσεις με διαφορετικών επιπέδων δυσκολίας Γλωσσικές λειτουργίες σημασιολογία, φωνολογία, κατονομασία, λεκτική ροή και ευχέρεια, στην αντίληψη της χρονικής ακολουθίας των προτάσεων, στην αφηγηματική γραφή... Μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος αποκατάστασης, ακολουθεί το στάδιο της αξιολόγησης: νευροψυχολογική εκτίμηση όπως και πριν την εφαρμογή του προγράμματος

9 Γνωστικές ασκήσεις (προηγούμενες προσπάθειες) Έρευνες δείχνουν ότι οι ηλικιωμένοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν υπολογιστές για δραστηριότητες όπως: επικοινωνία και κοινωνική προσέγγιση, διασκέδαση, πληροφόρηση για θέματα υγείας Οι ηλικιωμένοι με ΗΝΔ ή σε αρχικό στάδιο άνοιας είναι σε θέση να μάθουν και να χρησιμοποιήσουν Η/Υ κάτι που τους παρέχει μεγάλη ευχαρίστηση

10 Γνωστικές ασκήσεις (προηγούμενες προσπάθειες) Προσπάθεια μελέτης Αποτελεσματικότητας Ευκολίας στη χρήση Του κατάλληλου υπόβαθρου των ασθενών Διαφορές με παραδοσιακές παρεμβάσεις Αξιολόγηση ασθενών μέσω παρατήρησης σε πραγματικές περιπτώσεις χρήσης Επιλογή ασκήσεων ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του ασθενή

11 Γνωστικές ασκήσεις (προηγούμενες προσπάθειες) Αδυναμία χρήσης πληκτρολογίου Διάθεση και αποδοχή: οι περισσότεροι δήλωσαν πως: είναι ευχάριστη διαδικασία ένιωθαν πως συμμετέχουν σε ένα παιχνίδι ξεπέρασαν εύκολα αρχικούς ενδοιασμούς Η υλοποίηση των ασκήσεων καθίσταται δυνατή μέσω του Η/Υ Δεν παρουσιάστηκαν σημαντικές δυσκολίες που να αφορούν τον Η/Υ Απαιτείται επαρκές εκπαιδευτικό υπόβαθρο, Η συνολική επίδοση κάθε ασθενή μπορεί να θεωρηθεί εφάμιλλη με την παραδοσιακή μέθοδο

12 Γνωστικές ασκήσεις (προηγούμενες προσπάθειες) Χρήση Η/Υ ακόμα και από ασθενείς με μικρή εξοικείωση, αρκεί να έχουν την απαιτούμενη διάθεση (απλή χρήση) Απαραίτητη προσαρμογή παρουσίασης περιεχομένου (μυωπία) Προσαρμογή και επιλογή ασκήσεων με βάση το εκπαιδευτικό υπόβαθρο και την εξοικείωση με τον Η/Υ Συνεχής και εμφανής παροχή οδηγιών

13 Μεθοδολογία σχεδιασμού γνωστικών ασκήσεων (ASPAD) 1. Επιλογή από υπάρχουσες και δημιουργία νέων ασκήσεων 2. Επιλογή της κατάλληλης τεχνολογίας υλοποίησης 3. Σχεδιασμός περιπτώσεων χρήσης των ασκήσεων 4. Σχεδιασμός διεπαφών 5. Υλοποίηση γνωστικών ασκήσεων 6. Εφαρμογή στο πρόγραμμα παρέμβασης

14 (1) Επιλογή & Δημιουργία Ασκήσεων Ασκήσεις λόγου Μορφολογία Λεξικολογικές Λεκτική ευχέρεια Κείμενα κατανόηση Κατονομασία Δυσλεξίες Αφηγηματική γραφή

15 Παραδείγματα γνωστικών ασκήσεων: Μορφολογία

16 Παραδείγματα γνωστικών ασκήσεων: Λεκτικη ευχέρεια

17 Παραδείγματα γνωστικών ασκήσεων: Αφηγηματική γραφή Γράψε μια πρόταση για Το σπίτι σου Την οικογένειά σου ή τους φίλους σου

18 (2) Επιλογή της κατάλληλης τεχνολογίας υλοποίησης Βιβλιογραφική επισκόπηση και συγκριτική μελέτη υπαρχόντων συστημάτων γνωστικών ασκήσεων Τεχνολογία Ευχρηστία-Διεπαφή Παροχή οδηγιών επίλυσης Ανατροφοδότηση Επιλογή Web-based τεχνολογιών με στόχο την ευελιξία και τη φορητότητα

19 (3) Σχεδιασμός περιπτώσεων χρήσης των ασκήσεων Οι περιπτώσεις χρήσης περιγράφουν το πλαίσιο λειτουργίας των ασκήσεων Με την περιγραφή αυτή προσδιορίζονται τα βασικά χαρακτηριστικά του συστήματος και ο τρόπος που ικανοποιούνται αυτά τα χαρακτηριστικά από το σύστημα Τα χαρακτηριστικά αυτά αποτελούν και τις προδιαγραφές του συστήματος που θα υποστηρίζει το σύνολο των ασκήσεων

20

21

22 (4) Σχεδιασμός διεπαφών Οι διεπαφές αφορούν τους εξής ρόλους: Ασθενής Ψυχολόγος

23

24

25

26 (5) Υλοποίηση γνωστικών ασκήσεων Υλοποίηση των ασκήσεων Διενέργεια Ελέγχων Επανασχεδιασμός ή τροποποιήσεις/διορθώσεις

27 (6) Εφαρμογή στο πρόγραμμα παρέμβασης Εφαρμογή στο πρόγραμμα παρέμβασης Αξιολόγηση Επίδραση στους ασθενής Λειτουργικότητα (για όλους τους εμπλεκόμενους χρήστες) Ευχρηστία (για όλους τους εμπλεκόμενους χρήστες)

28 Σύνοψη ASPAD Υποστήριξη των ασθενών με νόσο Alzheimer (ΝΑ) βελτιώνοντας την περίθαλψη των ασθενών, ενισχύοντας τις υπηρεσίες για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους Σχεδίαση, ανάπτυξη και εφαρμογή υπηρεσιών βασισμένες στο Web, προκειμένου να παρακολουθείται η πρόοδος των ασθενών Αξιολόγηση και ευρεία εφαρμογή