Μάρκου Νεφέλη, Ψυχολόγος Α. Π. Θ. Alzheimer- Hellas

Transcript

1 Μάρκου Νεφέλη, Ψυχολόγος Α. Π. Θ. Alzheimer- Hellas

2 Αυξημένο ενδιαφέρον λόγω: Συχνότητας ελλειμμάτων στην ΠΜ Συσχέτισης ΠΜ με την καθημερινή λειτουργικότητα, την ποιότητα ζωής και την ασφάλεια του ατόμου

3 Σύνθετη νοητική ικανότητα που εμπλέκεται στην επίτευξη προθέσεων που έχουν διατυπωθεί Einstein& McDaniel, 1990 Αποτυχία στην ανάκτηση προθέσεων επηρεάζει την καθημερινή λειτουργικότητα σε κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο Kliegel & Martin, 2003 Τα ελλείμματα στην ΠΜ θεωρούνται πρώιμοι δείκτες νοητικής έκπτωσης Woods, 2012

4 Οι αυτό αναφορές για ελλείμματα σε έργα ΠΜ σχετίζονται με ελλείμματα στις σύνθετες δραστηριότητες της καθημερινής ζωής Woods, 2011 Οι ηλικιωμένοι αναφέρουν συχνότερες δυσκολίες σε δραστηριότητες που αφορούν στην ΠΜ παρά στην Αναδρομική μνήμη Kliegel, 2006 Τα ελλείμματα στην ΠΜ είναι πιθανό να οδηγήσουν σε ανάγκη βοήθειας /υπενθύμισης από περιθάλποντα Fleming, 2005

5 Τα έργα ΠΜ θεωρούνται πιο ευαίσθητα από τις δοκιμασίες της Επεισοδιακής μνήμης στην ανίχνευση της ΗΝΔ 84% ευαισθησία- 95% εξειδίκευση στη διάκριση ηλικιωμένων με ΗΝΔ από υγιείς ηλικιωμένους Blanco- Campal, 2009

6 Περιλαμβάνει: Τη σωστή λήψη φαρμάκων Να θυμηθεί το ραντεβού με το γιατρό Να κλείσει τις ηλεκτρικές συσκευές Να ευχηθεί σε κάποιον που γιορτάζει Rooney, Zogg, 2012

7 Με ερέθισμα το χρόνο: Να πάει σε ραντεβού σε συγκεκριμένη ημέρα και ώρα Να κάνει ένα τηλεφώνημα στις 4 μ. μ. Να κλείσει το θερμοσίφωνο σε μισή ώρα Να επιστρέψει ένα βιβλίο στη βιβλιοθήκη μέχρι μια συγκεκριμένη ημερομηνία Να πληρώσει έναν λογαριασμό μέχρι συγκεκριμένη ημερομηνία Να παίρνει τα φάρμακα του κάθε μέρα σε συγκεκριμένη ώρα Να ποτίσει τα λουλούδια κάθε 2 μέρες Mann, Uttl, Einstein, 1996

8 Με ερέθισμα ένα γεγονός: Να πάρει ένα γάλα γυρνώντας σπίτι Να μεταφέρει ένα μήνυμα στη γυναίκα του όταν επιστρέψει σπίτι Να πετάξει τα σκουπίδια όταν θα βγει έξω Να πάρει κλειδιά/ πορτοφόλι όταν φύγει από το σπίτι Einstein, 1996

9 Με ερέθισμα ένα γεγονός (που από μόνο του αποτελεί υπενθύμιση) Να πάρει τα φάρμακά μετά το γεύμα Να συγχαρεί ένα φίλο του όταν τον συναντήσει Να βάλει το γλυκό στο φούρνο όταν βγάλει το φαγητό Να ταχυδρομήσει ένα γράμμα όταν δει ένα γραμματοκιβώτιο Einstein, 1996

10

11 Δοκιμασίες ΠΜ δεν περιλαμβάνονται συνήθως στη ΝΨΕ Rabin, 2005 Λόγοι Έλλειψη γνώσεων νευροψυχολόγων για ΠΜ και στοιχεία που την απαρτίζουν Ανεπαρκής στάθμιση και έλλειψη στοιχείων για την ψυχομετρική ορθότητα των δοκιμασιών ΠΜ Σχετική ευκολία στη χορήγηση και ερμηνεία των παραδοσιακών δοκιμασιών επεισοδιακής μνήμης Burgess, Woods, 2008

12 Ερωτηματολόγια αυτό-αναφοράς Ερωτηματολόγια σε συνοδό- περιθάλποντα Έργα / Ψυχομετρικά εργαλεία

13 Οικονομικά Σύντομα Δεν είναι εργαστηριακά/ αξιολογούν την ΠΜ στην καθημερινή λειτουργικότητα ΑΛΛΑ Τα περισσότερα δεν έχουν υψηλή εγκυρότητα Επηρεάζονται από την έλλειψη εναισθησίας Man, Uttl, 2011

14 Το πρώτο που δημιουργήθηκε Εξετάζει μόνο την ΠΜ 52 ερωτήματα ΑΛΛΑ Πολύ χρονοβόρο Man, Hannon et al., 1995

15 16 ερωτήματα Εξετάζει ΠΜ και ΑΜ Βραχύχρονη και μακρόχρονη μνήμη Απαιτεί στρατηγικές και εξωτερικά βοηθήματα Υψηλή αξιοπιστία ΑΛΛΑ Μόνο 8 ερωτήματα για ΠΜ Crawford, Smith et al., 2000

16 Ερωτηματολόγιο αυτό-αναφοράς και ερωτηματολόγιο σε συνοδό 39 ερωτήματα σε πτυχές της καθημερινότητας κατά IADL Σύνθετα έργα καθημερινής λειτουργικότητας (προετοιμασία δείπνου, διαχείριση οικονομικών, ψώνια, νοικοκυριό) Βασικά έργα καθημερινής λειτουργικότητας (ντύσιμο, προσωπική υγιεινή) ΑΛΛΑ Αρκετά χρονοβόρο Δε βρέθηκε υψηλή συσχέτιση με αυτό-αναφορές Fleming, Chau, Waugh, 1999

17

18 3 εκδοχές 2 έργα με ερέθισμα-χρόνο, 2 με ερέθισμα-γεγονός Τα 2 εφαρμόζονται κατά τη ΝΨΕ και τα 2 σε φυσικό περιβάλλον (από το σπίτι των εξεταζομένων, μετά το τέλος της ΝΨΕ) Radford, 2011

19 Επιτρέπει τη χρήση μνημονικών στρατηγικών Δεν απαιτεί τη χρήση ενδιάμεσων έργων Χρόνος χορήγησης: 10 Διαχωρίζει τους υγιείς ηλικιωμένους από τους ασθενείς με νευρολογικά νοσήματα Radford, 2011

20 Όχι στατιστικά σημαντική συσχέτιση με ερωτηματολόγια αυτό αναφοράς καθημερινής λειτουργικότητας Στατιστικά σημαντική συσχέτιση με ερωτηματολόγιο συνοδών/περιθαλπόντων Rabin, Foster, 2009

21 2 εκδοχές 8 έργα, 4 με ερέθισμα-χρόνο / 4 με ερέθισμα- γεγονός Χρόνος χορήγησης: 30 1 προαιρετικό έργο εκτός ΝΨΕ (σε φυσικό περιβάλλον μέσα σε 24 ώρες) Ενδιάμεσο έργο (πάζλ) Raskin, 2004, 2009

22 Πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο 3 έργα με ερέθισμα- γεγονός Οικολογικό Υψηλή προβλεπτική αξία ΑΛΛΑ Περιέχει πολύ λίγα έργα Δεν περιέχει έργα με ερέθισμα το χρόνο Wilson et al., 1985, 2003

23 Αναπαράσταση δραστηριοτήτων καθημερινότητας σε μορφή παιχνιδιού (επιτραπέζιου ή σε ηλεκτρονικό υπολογιστή) 10 έργα για κάθε εικονική μέρα της εβδομάδας Απλά έργα, σύνθετα έργα και επαναλαμβανόμενα έργα ΑΛΛΑ Σύνθετο στη χρήση(ηυ, πίνακας) Μη εξοικείωση ηλικιωμένων Χρονοβόρο Mioni, Rendell, 2000

24 Οικολογική εγκυρότητα καθώς έχει παρατηρηθεί ότι οι ηλικιωμένοι στρατηγικές στην χρησιμοποιούν καθημερινή διαφορετικές ζωή από τις στρατηγικές στις δοκιμασίες Fish et al., 2010

25 Καθώς τα ελλείμματα στην ΠΜ θεωρούνται πρώιμοι δείκτες νοητικής έκπτωσης και σχετίζονται με την ανεξαρτησία στην καθημερινή ζωή, η αξιολόγηση της είναι σημαντικό να περιλαμβάνεται στη νευροψυχολογική εκτίμηση Υπάρχει ανάγκη να δημιουργηθούν δοκιμασίες αξιολόγησης της ΠΜ με υψηλή αξιοπιστία που να αξιολογούν όλα τα στοιχεία της ΠΜ και σε όλους τους τομείς

26 Ανάγκη δημιουργίας δοκιμασιών Για άμεση αξιολόγηση Σε φυσικό περιβάλλον/ οικολογική εγκυρότητα Έργα με ερέθισμα - γεγονός και με ερέθισμα - χρόνο Προοπτική και Αναδρομική Μνήμη 3 υπό-τύπους

27