Θέμα:«Ενδυνάμωση Ασθενών» Σύνθημα:«Δύναμη σου, η γνώση σου»

Transcript

1 ΑΝΤΙΡΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΚΥΠΡΟΥ Τεύχος 19 ISSN , ISSN η Ετήσια Εβδομάδα Ενημέρωσης για τις Ρευματικές και Μυοσκελετικές Παθήσεις Μαΐου 2013 Υπό την αιγίδα του Υπουργού Υγείας Δρ. Πέτρο Πετρίδη Θέμα:«Ενδυνάμωση Ασθενών» Σύνθημα:«Δύναμη σου, η γνώση σου» Σάββατο 11 Μαΐου, ώρες: 09:30 13:30, Χώρος: Hilton Park Λευκωσίας. Βιωματικό Εργαστήρι με θέμα: «Ζώντας με Λύκο μια Καλή, Ποιοτική και Δημιουργική Ζωή». Δηλώσεις Συμμετοχής μέχρι στο Σάββατο 11 Μαΐου, ώρες: 09:30 13:30, Χώρος: Κεντρικά Γραφεία Αντιρευματικού Συνδέσμου Λευκωσία. Διαδραστικό Εργαστήρι για άτομα με Ινομυαλγία και για τα άτομα του άμεσου οικογενειακού και φιλικού περιβάλλοντος τους. Δηλώσεις Συμμετοχής μέχρι: στο Κυριακή 12 Μαΐου, ώρες 08:00 12:00, Χώρος: Ολυμπιακό Σκοπευτήριο Λευκωσίας. Ο Παγκύπριος Σύλλογος Φυσιοθεραπευτών και ο Cosmos Rheuma + (Σύνδεσμος Επαγγελματιών Υγείας και Αποκατάστασης Ρευματολογικών και Μυοσκελετικών Παθήσεων Κύπρου), διοργανώνουν Φιλανθρωπικό Σκοπευτικό Αγώνα. Δευτέρα 13 Μαΐου, ώρες:11:00-12:00, Χώρος: Κεντρικά Γραφεία της Universal Life, Διεύθυνση: Λεωφ. Διγενή Ακρίτα 85, Universal Tower Λευκωσία. Δημοσιογραφική Διάσκεψη Διοικητικού Συμβουλίου Αντιρευματικού Συνδέσμου Κύπρου και της Εθνικής Επιτροπής για τις Ρευματικές Παθήσεις Τρίτη 14 Μαΐου, ώρες:10:00-13:00, Χώρος: Κεντρική Είσοδος Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας. Ενημέρωση κοινού για την Οστεοαρθρίτιδας από την Ομάδα Ατόμων με Οστεοαρθρίτιδα, Ιατρούς και Επαγγελματίες Υγείας. Τετάρτη 15 Μαΐου, ώρα: 19:00, Χώρος: Δημοτικό Θέατρο Δήμου Λατσιών. «Μυοσκελετικές Παθήσεις στο Χώρο Εργασίας» Ομιλητής: Κώστας Ιουλιανός, Φυσιοθεραπευτής Thera-Band Instructor, Μέλος Εθνικής Επιτροπής για τις Ρευματικές και Μυοσκελετικές Παθήσεις, Αντιπρόεδρος Παγκύπριου Συλλόγου Φυσιοθεραπευτών, Πρόεδρος του Cosmos Reuma+. Την εκδήλωση θα τιμήσει με την παρουσία του ο Έντιμος Υπουργός Υγείας Δρ Πέτρος Πετρίδης. Διοργανωτές: Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου Δήμος Λατσιών Ανοικτό Σχολείο Δήμου Λατσιών. Πέμπτη 16 Μαΐου 2013, ώρες: 16:30-18:00, Χώρος: Κεντρικά Γραφεία Αντιρευματικού Συνδέσμου Λευκωσία. Εργαστήριο για τα άτομα με Αγκυλωτική Σπονδυλαρθρίτιδα «Γνωρίζοντας την Πάθηση μου». Δηλώσεις Συμμετοχής μέχρι στο Παρασκευή 17 Μαΐου 2013, ώρα: 19:30, Χώρος: Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, στην Λάρνακα που βρίσκεται στην Λεωφόρο Μακαρίου στον πρώτο όροφο.(έναντι Αστυνομικής Διεύθυνσης Λάρνακας). Εγκαίνια Έκθεσης Ζωγραφικής Μελών Επαρχίας Λάρνακας, υπό την αιγίδα του Δήμαρχου Λάρνακας κύριο Αντρέα Λουρουτζιάτη. Διάρκεια έκθεσης: 17 μέχρι 24 Μαΐου 2-13, καθημερινά από τις 9:00-13:00. Η είσοδος είναι ελεύθερη. Τηλ επικοινωνίας: Σάββατο 18 Μαΐου Η εθνική Επιτροπή Ρευματικών Παθήσεων διοργανώνει Ημερίδα με θέμα: «Ενδυνάμωση των Ασθενών» με την συμμετοχή ασθενών, επαγγελματιών υγείας και λειτουργών υγείας. Καθ όλη την Εβδομάδα θα γίνεται έντονη εκστρατεία ενημέρωσης και διαφώτισης του κοινού μέσω των ΜΜΕ. Οι εκδηλώσεις γίνονται με τη στήριξη της Ρευματολογικής Εταιρίας Κύπρου και της Εθνικής Επιτροπής Ρευματικών Παθήσεων του Υπουργείου Υγείας. ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ Το έντυπο αυτό εκδίδεται με την ευγενή χορηγία της Merck Sharp & Dohne Cyprus Ltd στην Κύπρο την οποία και ευχαριστούμε θερμά. «Το περιεχόμενο της έκδοσης δεν καθορίζεται και δεν επηρεάζεται από τους χορηγούς»

2 Ρευματολογία και Νεανική Ιδιοπαθής Αρθρίτιδα Η Νεανική Ιδιοπαθής Αρθρίτιδα (ΝΙΑ) είναι μία χρόνια νόσος που χαρακτηρίζεται από επίμονη φλεγμονή των αρθρώσεων. Είναι η πιο κοινή διαταραχή σε παιδιά. Οι τυπικές ενδείξεις της αρθρικής φλεγμονής είναι ο πόνος, η διόγκωση και ο περιορισμός της κινητικότητας της άρθρωσης. «Ιδιοπαθής» σημαίνει ότι δε γνωρίζουμε την αιτία της και «νεανική», σε αυτήν την περίπτωση, σημαίνει ότι τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται πριν την ηλικία των 16 χρόνων. Η νόσος είναι χρόνια. Μια νόσος χαρακτηρίζεται ως χρόνια όταν η κατάλληλη θεραπεία δεν οδηγεί σε άμεση ανάρρωση, αλλά μόνο σε βελτίωση των συμπτωμάτων και των εργαστηριακών ευρημάτων. Αυτό σημαίνει, επίσης, πως όταν γίνει η διάγνωση, είναι αδύνατο να πούμε για πόσο καιρό θα διαρκέσει η νόσος. Η ΝΙΑ είναι μία σπάνια νόσος που προσβάλλει περίπου ανά παιδιά ανά χρόνο. Η αιτιολογία της είναι άγνωστη. Το ανοσοποιητικό μας σύστημα μας προστατεύει από την προσβολή από λοιμώξεις (ιούς και μικρόβια). Έτσι, μπορεί να διακρίνει τι είναι ξένο και ενδεχομένως επικίνδυνο (το οποίο καταστρέφεται) και τι είναι αβλαβές και ανήκει στον οργανισμό μας. Η διάγνωση γίνεται κυρίως με την κλινική εξέταση, ένα παιδί έχει ΝΙΑ όταν η νόσος εμφανίζεται: 1.Πριν την ηλικία των 16 ετών 2.Η αρθρίτιδα διαρκεί για περισσότερο από 6 εβδομάδες (κυρίως για να αποκλειστούν μορφές παροδικής αρθρίτιδας που μπορεί να ακολουθούν ιογενείς λοιμώξεις) και τα αίτια της είναι άγνωστα (που σημαίνει ότι όλες οι άλλες νόσοι που μπορεί να ευθύνονται για την αρθρίτιδα έχουν αποκλειστεί). Με άλλα λόγια, ο όρος ΝΙΑ περιλαμβάνει όλες τις μορφές επίμονης αρθρίτιδας άγνωστης αιτίας που εμφανίζονται στην παιδική ηλικία. Έχουν αναγνωρισθεί διάφορες μορφές νεανικής αρθρίτιδας. Η διάγνωση της ΝΙΑ βασίζεται επομένως στην παρουσία και την επιμονή της αρθρίτιδας και στον προσεκτικό αποκλεισμό οποιασδήποτε άλλης νόσου που εμφα- Σχέση γιατρού-ασθενή, ένας «συνεταιρισμός» Όταν μου ζητήθηκε να εισηγηθώ κάτι για το επόμενο τεύχος της Πορείας Ζωής, μέσα από την οποία επικοινωνούμε μεταξύ μας, ψάχνοντας στις «αποθήκες» της μνήμης μου, σκέφτηκα πως το θέμα της επικοινωνίας μεταξύ ασθενή και Γιατρού είναι πολύ μεγάλης σημασίας. Και αυτό γιατί θεωρώ πως αυτή η σχέση πρέπει να είναι σχέση συνεργασίας, «συνεταιρισμού» και συν - απόφασης για την καλύτερη δυνατή θεραπεία και ευημερία του ασθενή. Και οι τα δυο μέρη λοιπόν και ο ασθενής και ο θεράπων ιατρός είναι «ειδήμονες» στον τομέα τους. Ο πρώτος σαν γνώστης του σώματος του, των συναισθημάτων του και, εκείνων των συγκεκριμένων ενεργειών που τον κάνουν να χειρίζεται καλύτερα την πάθηση του και να ανακουφίζεται. Ο δεύτερος, σαν επιστήμονας ειδικός που θα προτείνει την 2 νίζεται με παρόμοια κλινική εικόνα με βάση το ιατρικό ιστορικό, την κλινική εξέταση και τα εργαστηριακά ευρήματα. Τι συμβαίνει στις αρθρώσεις; Ο αρθρικός υμένας που περιβάλλει την άρθρωση, που είναι συνήθως πολύ λεπτός, γίνεται πολύ πιο παχύς γιατί γεμίζει από φλεγμονώδη κύτταρα και η ποσότητα του υγρού που βρίσκεται μέσα στην άρθρωση, αυξάνεται. Τα μαλακά μόρια που περιβάλλουν την άρθρωση παρουσιάζουν και αυτά φλεγμονώδεις αλλοιώσεις. Όλα αυτά προκαλούν:1.διόγκωση2.πόνο3.περιορισμό της κινητικότητας της άρθρωσης. Χαρακτηριστικό της αρθρικής φλεγμονής είναι η δυσκαμψία της άρθρωσης που προκύπτει έπειτα από παρατεταμένη ανάπαυση. Επομένως παρουσιάζεται ιδιαίτερα τις πρωινές ώρες (πρωινή δυσκαμψία). Συχνά το παιδί επιχειρεί να μειώσει τον πόνο κρατώντας την άρθρωση σε μια θέση μεταξύ κάμψης και έκτασης. Η θέση αυτή ονομάζεται «ανταλγική» για να τονιστεί ότι επιλέγεται για να μειωθεί ο πόνος. Αν δε θεραπευθεί κατάλληλα, η αρθρική φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει βλάβη κυρίως με δύο μηχανισμούς:1. Ο αρθρικός υμένας μπορεί να γίνει πολύ παχύς (με το σχηματισμό του λεγόμενου «πάννου» που είναι νεόπλαστος ιστός στον αρθρικό υμένα) και με την αποδέσμευση διαφόρων ουσιών, τα φλεγμονώδη στοιχεία μπορεί να προκαλέσουν τη διάβρωση του αρθρικού χόνδρου και οστού.2. Η παρατεταμένη διατήρηση της αντιαλγικής θέσης προκαλεί μυϊκή ατροφία, έκταση ή σύσπαση των μυών και των μαλακών μορίων και τελικά μόνιμη σύγκαμψη και παραμόρφωση. Η θεραπεία είναι αρκετά σύνθετη και απαιτεί τη συνεργασία διαφόρων ειδικών (Παιδορευματολόγου, Ορθοπεδικού, Φυσιοθεραπευτή, Εργασιοθεραπευτή, Οφθαλμιάτρου ή και άλλων ειδικών). Δρ. Ελπίδα Μηνά Ρευματολόγος, Μετεκπαίδευση στην Παιδορευματολογία American Heart Institute - American Medical Center θεραπεία. Θεραπεία που όπως όλοι ξέρετε δεν αφορά μόνο φαρμακευτική αγωγή αλλά κατανόηση, στήριξη και πάνω από όλα ενσυναίσθηση, ικανότητα να νοιώσεις τα συναισθήματα του άλλου, όχι στα μέσα από λόγια μόνο αλλά μέσα από το μονοπάτι της ψυχής. Μόνο μέσα από τον συνδυασμό όλων αυτών των παραγόντων, κατά την προσωπική μου γνώμη πάντα και μέσα από την εμπειρία μου από την Ινομυαλγία και τον χειρισμό της, θεωρώ πως έχουμε την καλύτερη δυνατή θεραπεία. Τότε μόνο η φαρμακευτική αγωγή είναι αποτελεσματική, όταν η εσωτερική ισορροπία που πηγάζει από την ψυχική ενίσχυση είναι υποστηρικτική. Πως όμως επιτυγχάνεται μια τέτοια σχέση; Μήπως είναι ουτοπία; άπιαστο όνειρο; Δεν νομίζω αλλά πιστεύω πως για να επιτευχθεί χρειάζεται προσπάθεια και από τους δυο «συνεταίρους» στη θεραπεία. Σίγουρα η προσέγγιση του θεράπο-

3 ντος Ιατρού είναι ζωτικής σημασίας γιατί πρέπει να κερδίσει την εμπιστοσύνη του ασθενή και μαζί θα σχεδιάσουν την πορεία, στην μεγάλη αυτή διαδρομή μέσα από μια χρόνια πάθηση. Αλλά Εξίσου μεγάλη ευθύνη έχουν και οι ασθενείς. Θα μιλήσω για τους ασθενείς και θα δώσω κάποιες σκέψεις που θα βοηθούσαν στην καλύτερη επικοινωνία με τον γιατρό μας. Σκεφτείτε ποιοι είναι οι στόχοι σας και βάλτε προτεραιότητες. Για παράδειγμα προτεραιότητα μπορεί για κάποιο να είναι η ανακούφιση του πόνου και να ακολουθεί η μείωση της δυσκαμψίας. Σημειώστε πριν την επίσκεψη σας το ιστορικό σας και πάρτε μαζί σας ότι εκθέσεις σχετικές έχετε. Επίσης καταγράψετε όλα τα συμπτώματα σας και αν μπορείτε κάντε ένα ημερολόγιο που να περιλαμβάνει για ένα χρονικό διάστημα τι ήταν τα καθημερινά Συμπτώματα σας, τα Συναισθήματα σας τη συγκεκριμένη στιγμή, τη Σκέψη σας και τη Συμπεριφορά σας, τι δηλαδή κάνατε ακριβώς (π.χ Πονούσα το γόνατο, ένοιωθα θυμό, σκέφτηκα πως έχω κουραστεί να πονώ, και ξάπλωσα). Συζητήστε μα το γιατρό σας και μαζί βρείτε τι θα ήταν καλύτερο να κάνατε εκείνη τη στιγμή και πώς να χειριστείτε τη σκέψη σας. Αν υπάρχει ερωτηματολόγιο αφιερώστε λίγο χρόνο για να το συμπληρώσετε. Θα βοηθήσει τον γιατρό σας Πάρτε κάποιο μαζί σας αν σας κάνει να νοιώσετε καλύτερα και για συμπαράσταση. Ρωτήστε ξανά αν κάτι δεν έχετε καταλάβει και ζητήστε να σας εξηγήσουν την ορολογία. Ρωτήστε αν πρέπει να δείτε κάποιο άλλο ειδικό και ζητήστε παραπεμπτικό. Μάθετε για τις παρενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής που σας δίνεται. Πάρτε όσο χρόνο χρειάζεται για να αισθανθείτε ότι δεν αφήσατε κενά και αναπάντητες ερωτήσεις. Ζητήστε εξηγήσεις για κάτι που δεν καταλάβατε και βεβαιωθείτε ότι έχετε γραπτώς τις οδηγίες της λήψης της φαρμακευτικής αγωγής που σας δόθηκε. Ρωτήστε για τα επόμενα βήματα της θεραπείας. Πάρτε τα φάρμακα όπως σας δόθηκαν και μην σταματάτε ΠΟΤΕ τη θεραπεία αν δεν μιλήσετε προηγουμένως με τον γιατρό σας. Τελειώνοντας, θα ήθελα να επισημάνω πως σαν ασθενείς θα πρέπει να επιλέξουμε τον Γιατρό που μας εμπνέει εμπιστοσύνη και που νοιώθουμε άνετα μαζί του να συζητήσουμε οτιδήποτε αφορά την πάθηση μας αλλά και τα συναισθήματα μας. Σούζη Μακρή Εκτελεστική Γραμματέας ΚΕ Καλυτέρευση στην επικοινωνία μεταξύ Ιατρού και Ασθενούς Οβαθμός της ικανοποίησης του ασθενούς από τη φροντίδα του, εξαρτάται από ένα σύνολο παραγόντων που πηγάζουν τόσο από την ποιότητα και ποσότητα πληροφοριών που παρέχει ο ιατρός στον ασθενή, όσο και από το ενδιαφέρον και τη κατανόηση που θα δείξει προς αυτόν. Το συνηθέστερο παράπονο των ασθενών προς τους ιατρούς είναι ότι δεν τους ακούνε. Οι ασθενείς επιθυμούν περισσότερες και καλύτερες πληροφορίες για το πρόβλημα τους, ευθύτητα και ειλικρίνεια ως προς τις πιθανές παρενέργειες της θεραπείας, ανακούφιση από τον πόνο και τη συναισθηματική δυσφορία και συμβουλές για το τί μπορούν να κάνουν για να διαχειριστούν καλύτερα το πρόβλημα τους. Η επικοινωνία μεταξύ του γιατρού και ασθενούς αποτελεί το κλειδί στη διαχείριση μιας ασθένειας και επιτυγχάνεται με ορισμένα πολύ απλά βήματα. Αρχικά, από την μεριά του γιατρού καλύτερη επικοινωνία επιτυχαίνεται με τη παροχή κατανοητών πληροφοριών για την ασθένεια, επίδειξη ενσυναίσθησης και κατανόησης, καθώς και τη συνεργατική επίλυση προβλημάτων σχετικών με την ασθένεια. Οι ασθενείς θέλουν να συμμετέχουν στις λήψεις αποφάσεων, μέσα από μια αμοιβαία, ειλικρινή και αληθινή σχέση με το γιατρό τους. Η επικοινωνία βοηθά στο κτίσιμο και τη διατήρηση μιας σχέσης, στη μετάδοση πληροφοριών, στο κτίσιμο των στόχων της θε- ραπείας και στην αύξηση των αποτελεσμάτων της θεραπείας. Για να μπορέσουν να επιτευχθούν όλα τα παραπάνω, αρχικά χρειάζεται να εξασφαλιστεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης, να δοθεί χρόνος και διαθεσιμότητα στον ασθενή. Εν συνεχεία, η διερεύνηση των αντιλήψεων και γνώσεων του ασθενούς για την κατάσταση της υγείας του (π.χ.σκέψεις, φόβοι, ανησυχίες κλπ), αποτελεί σημαντική διαδικασία. Έρευνες παρουσιάζουν ότι κάποια χαρακτηριστικά των ασθενών δυσκολεύουν το κτίσιμο καλής σχέσης ιατρούασθενούς ενώ άλλα την υποβοηθούν. Για παράδειγμα, ένας υπερβολικά αγχώδης ασθενής μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του ιατρού να μεταδώσει ικανοποιητικά αναγκαίες πληροφορίες. Η στάση του ασθενούς προς την ασθένεια του, το προσωπικό και τον γιατρό μπορούν επίσης να μπουν εμπόδια στην καλή σχέση, επικοινωνία και φροντίδα του ασθενούς. Εδώ είναι σημαντικό ο ασθενής να είναι ευγενικός, να δείχνει σεβασμό προς το προσωπικό, καθώς και να δείχνει εύλογη εμπιστοσύνη κάνοντας όμως αρκετές και κατάλληλες ερωτήσεις. Παράλληλα αν ο ασθενής δείξει ενδιαφέρον για μάθηση σχετικά με την ασθένειά του και ρωτήσει σχετικές ερωτήσεις, αυτό υποβοηθά και τους επαγγελματίες υγείας στο να προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες. Ο ασθενής θα ήταν καλό πριν επισκεφτεί τον γιατρό, να σημειώσει ερωτή- 3

4 Ο Νόμος για την Κατοχύρωση και την Προστασία των Δικαιωμάτων των Ασθενών με αρ. 1 (Ι) του 2005, ο οποίος τέθηκε σε ισχύει στις 07 Απριλίου 2005, κατοχυρώνει αυτόνομα δικαιώματα των ασθενών που πρέπει να τυγχάνουν σεβασμό από τους παροχείς υπηρεσιών υγείας, τόσο στον κρατικό, όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Επίσης ο Νόμος προνοεί για τη σύσταση δύο εποπτικών σωμάτων για τον έλεγχο εφαρμογής του. α) Του Λειτουργού Δικαιωμάτων των Ασθενών. Κάθε Κρατικό νοσοκομείο οφείλει να έχει πρόσωπο υπεύθυνο για τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων των ασθενών. Λειτουργοί Δικαιωμάτων των Ασθενών, έχουν διορισθεί σε όλα τα Κρατικά Νοσοκομεία της Κύπρου, ήτοι Γενικό Νοσοκομείο και Μακάρειο Νοσοκομείο στη Λευκωσία, Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού, Γενικό Νοσοκομείο Λάρνακας, Γενικό Νοσοκομείο Αμμοχώστου και Γενικό Νοσοκομείο Πάφου. β) Των Επιτροπών Εξέτασης Παραπόνων Ασθενών σε κάθε επαρχία. Έχουν διορισθεί πενταμελείς Επιτροπές σε όλες τις Επαρχίες της Κύπρου, ήτοι, η Επιτροπή Επαρχίας Λευκωσίας, η Επιτροπή Επαρχίας Λεμεσού, η Επιτροπή Επαρχίας Λάρνακας-Αμμοχώστου και η Επιτροπή Επαρχίας Πάφου. 4 Δικαιώματα ασθενών σεις ή απορίες που έχει και να πάει οργανωμένος στην συνάντηση. Επίσης καλό θα ήταν να παίρνει σημειώσεις κατά την διάρκεια της συνάντησης με τον γιατρό για να θυμάται όλα όσα θα ειπωθούν. Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που παρουσιάζονται στο ιατρικό πεδίο είναι η λανθασμένη πρόσληψη φαρμάκων και ένας από τους λόγους γι αυτό είναι η δυσκολία μας στο να μπορούμε να θυμηθούμε πολλές μαζεμένες πληροφορίες. Έτσι πέραν από τις σημειώσεις κατά τη συνάντηση, υπάρχουν παραδείγματος χάριν υποβοηθήματα (θήκες) για ταξινόμηση των φαρμάκων για να προληφθεί η σύγχυση όσο αφορά το πότε και πόσα φάρμακα χρειάζεται να πάρει. Επίσης σημαντικό για την ικανοποίηση του ασθενούς από τις ιατρικές υπηρεσίες είναι να ξέρει ο ασθενείς πού να αποταθεί αν υπάρξουν οποιεσδήποτε δυσκολίες ή προβλήματα με τη θεραπεία του. Τέλος για να μπορέσει ένας ασθενείς να πάρει την καλύτερη δυνατή θεραπεία χρειάζεται να αναγνωρίσει ότι έχει τον έλεγχο σε κάποια πράγματα (π.χ. ερωτήσεις που θα κάνει, το γιατρό που θα επισκεφτεί, αν θα ακολουθήσει την ενδεδειγμένη θεραπεία), όμως σε κάποια άλλα πράγματα δεν έχει τον έλεγχο (π.χ. κούραση ή καλή διάθεση προσωπικού υγείας). Για την δική του ικανοποίηση με τις παροχές υγείας, είναι σημαντικό ο ασθενής να κάνει ότι μπορεί από την δική του μεριά να πάρει τις καλύτερες πληροφορίες και υπηρεσίες, διεκδικώντας με ήρεμο τρόπο και κατάλληλες ερωτήσεις, χωρίς να προσηλώνεται υπερβολικά στην αλλαγή της συμπεριφοράς των άλλων ή του συστήματος υγείας. Έρευνες στηρίζουν ότι ακολουθώντας αυτά τα μικρά βήματα που παραθέσαμε εδώ μπορεί να φέρει αύξηση στην ικανοποίηση του ασθενούς καθώς και στην παροχή καλύτερων υπηρεσιών υγείας. Μαρία Καρεκλά, Ph.D., Βασίλης Βασιλείου, MSc., & Ορέστης Κασινόπουλος, MSc Πανεπιστήμιο Κύπρου, Τμήμα Ψυχολογίας mkarekla@ucy.ac.cy Τα βασικά δικαιώματα του ασθενή είναι: Δικαίωμα σε φροντίδα υγείας και θεραπείας όπως αρμόζει στις ανάγκες της υγείας του ασθενή και όπως αυτή παρέχεται εντός ευλόγου χρόνου ανάλογα με τις ανάγκες αυτές- και σε περίπτωση επείγοντος ιατρικού περιστατικού δικαίωμα, άνευ όρων, επείγουσας φροντίδας υγείας Δικαίωμα καλής ποιότητας φροντίδας υγείας. Το συμφέρον του ασθενή πρέπει να είναι ο πρώτιστος παράγοντας επιλογής ανάμεσα σε διάφορες θεραπείες και φροντίδα Δικαίωμα αδιάκοπης συνέχισης της φροντίδας υγείας και να αναμένει συνεργασία με-ταξύ όλων των παροχέων υπηρεσιών υγείας Αναφαίρετο δικαίωμα επιλογής και αλλαγής του παροχέα υπηρεσιών υγείας νοο-υμένου ότι είναι συμβατό με τη λειτουργία του συστήματος υγείας Δικαίωμα σε αξιοπρεπή μεταχείριση κατά την παροχή φροντίδας υγείας Δικαίωμα σε προσβάσιμες υπηρεσίες υγείας Δικαίωμα σε ισότιμη παροχή φροντίδας υγείας χωρίς δυσμενή διάκριση Δικαίωμα σε πληροφόρηση για τα δικαιώματα του ασθενή Δικαίωμα σε ολοκληρωμένη ιατρική πληροφόρηση Δικαίωμα να λαμβάνει και δεύτερη ιατρική γνώμη Όταν ο ασθενής εισάγεται σε ιατρικό ίδρυμα, έχει δικαίωμα να ενημερώνεται για την ταυτότητα και την επαγγελματική θέση όλων όσων του παρέχουν φροντίδα υγείας, καθώς και για τους κανονισμούς που αφορούν τους όρους και τις διαδικασίες παραμονής και της παροχής φροντίδας υγείας. Κατά την απόλυσή του ο ασθενής έχει δικαίωμα να ζητά και να λαμβάνει γραπτή έκθεση για τη διάγνωση, τη θεραπευτική αγωγή για την κατάσταση της υγείας του Δικαίωμα να ζητά και να λαμβάνει εύλογο υπολογισμό της αναλυτικής κατάστασης των οικονομικών επιβαρύνσεων, όπου υπάρχουν, σε οποιοδήποτε στάδιο της φροντίδας υγείας Προϋπόθεση για την παροχή φροντίδας υγείας είναι η συγκατάθεση του ασθενούς που γίνεται ύστερα από ολοκληρωμένη ιατρική πληροφόρηση Η ενημερωμένη συγκατάθεση του ασθενή απαιτείται για καινοτόμο θεραπεία, για τη χρήση όλων των ουσιών ανθρώπινου σώματος και για συμμετοχή του σε οποιαδήποτε κλινική διδασκαλία Συμμετοχή του ασθενή σε επιστημονική έρευνα ή πειραματική θεραπεία επιτρέπεται μόνο υπό ορισμένες προϋποθέσεις Δικαίωμα του ασθενή όπως τηρείται εμπιστευτικότητα του μητρώου του. Η αποκάλυψη πληροφοριών από το μητρώο του ασθενή, επιτρέπεται μόνον υπό ορισμένες προϋποθέσεις όπως προνοεί ο Νόμος Δικαίωμα προστασίας της προσωπικής ζωής του Ο αρμόδιος παροχέας υπηρεσιών υγείας οφείλει να τηρεί ιατρικά αρχεία, όπου εμφαίνεται η πορεία της θεραπείας του ασθενή Δικαίωμα ενημέρωσης, πρόσβασης και αντίρρησης σε σχέ-

5 ση με πληροφορίες που αφορούν τον ίδιο που περιλαμβάνονται στα ιατρικά αρχεία Δικαίωμα κατάλληλης εκπροσώπησης σε θεσμικά όργανα, με σκοπό την έκφραση απόψεων, που αφορούν τον προγραμματισμό, τη διαμόρφωση και εφαρμογή πολιτικής σε θέματα υγείας Εάν ο ασθενής δεν μπορεί να ασκήσει τα δικαιώματά του, αυτά ασκούνται από τον κατά νόμο αντιπρόσωπό του. Μηχανισμοί ελέγχου-υποβολή παραπόνων από τους ασθενείς. Όσον αφορά τους παροχείς υπηρεσιών υγείας στο δημόσιο τομέα, κάθε ασθενής ο οποίος ισχυρίζεται ότι παραβιάζεται οποιοδήποτε από τα πιο πάνω δικαιώματά του, έχει το δικαίωμα να υποβάλει παράπονο στο Λειτουργό Δικαιωμάτων Ασθενών, ο οποίος εδρεύει στο Κρατικό Νοσοκομείο της Επαρχίας όπου παρέχεται φροντίδας υγείας. Ο Λειτουργός Δικαιωμάτων Ασθενών χειρίζεται το παράπονο εφόσον χρήζει, κατά την κρίση του άμεσου χειρισμού. Διαφορετικά το παραπέμπει στην Επαρχιακή Επιτροπή Εξέτασης Παραπόνων Ασθενών, η οποία το εξετάζει σε πρώτο βαθμό. Εάν ο ασθενής, δεν ικανοποιηθεί από την απόφαση του Λειτουργού ή από την απόφαση της Επιτροπής σε πρώτο βαθμό, έχει δικαίωμα να προσφύγει στην Επαρχιακή Επιτροπή Εξέτασης Παραπόνων Ασθενών, η οποία εξετάζει το παράπονο σε δεύτερο βαθμό. Όσον αφορά τους παροχείς υπηρεσιών υγείας στον ιδιωτικό τομέα, ο κάθε ασθενής έχει το δικαίωμα να υποβάλει το παράπονό του απευθείας στην Επαρχιακή Επιτροπή όπου εδρεύει ο παροχέας υπηρεσιών υγείας και η Επιτροπή εξετάζει το παράπονό του σε πρώτο βαθμό. Σε περίπτωση που ο ασθενής δεν ικανοποιηθεί από την απόφαση της Επιτροπής, έχει δικαίωμα να προσφύγει στην Επαρχιακή Επιτροπή, η οποία εξετάζει το παράπονο σε δεύτερο βαθμό. Σύμφωνα με το Νόμο, τόσον οι Λειτουργοί Δικαιωμάτων Ασθενών, όσον και οι Επιτροπές Εξέτασης Παραπόνων Ασθενών, δεν έχουν αρμοδιότητα: (i) εξέτασης θεμάτων που αφορούν ιατρική πραγματογνωμοσύνη ή ιατρική αμέλεια ή αίτη-μα για καταβολή αποζημιώσεων ή (ii) λήψη πειθαρχικών μέτρων για οποιοδήποτε θέμα για το οποίο αρμοδιότητα έχει το Πειθαρχικό Συμβούλιο του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου και/ή η αρμόδια αρχή. Σύμφωνα με το Νόμο, οι επηρεαζόμενοι παροχείς υπηρεσιών υγείας, έχουν υποχρέωση να λάβουν σοβαρά υπόψη, τις αποφάσεις των Επαρχιακών Επιτροπών. Ο Νόμος για την Κατοχύρωση και Προστασία των Δικαιωμάτων των Ασθενών είναι πρωτοποριακός και πολύ σημαντικός όχι μόνο για τους ασθενείς αλλά και για τους παροχείς υπηρεσιών υγείας γιατί διευκολύνει ουσιαστικά το έργο τους. Θέτει ξεκάθαρα και συγκεκριμένα όχι μόνο τα δικαιώματα των ασθενών αλλά και τα πλαίσια μέσα στα οποία οι παροχείς ασκούν τα καθήκοντα τους για την παροχή φροντίδας υγείας. Μύρνα Κλεόπα Πρόεδρος Επιτροπής Εξέτασης Παραπόνων Ασθενών Ο Ρόλος της Άσκησης για την Αποκατάσταση Ρευματικών και Μυοσκελετικών Παθήσεων Ο ρόλος της άσκησης στο γενικότερο πρόγραμμα αποκατάστασης των ρευματικών και μυοσκελετικών παθήσεων αποκτά χρόνο με τον χρόνο όλο και μεγαλύτερη σημασία. Την τελευταία δεκαετία πολλές πειραματικές έρευνες έχουν υποστηρίξει την ευεργετική επίδραση της γυμναστικής στους πάσχοντες ακόμη και όταν υπάρχει έξαρση των συμπτωμάτων. Ανάμεσα στους λόγους για την υποστήριξη αυτής της άποψης είναι ότι η άσκηση αυξάνει την λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και επίσης μειώνει τον αριθμό των βοηθητικών Τ λεμφοκυττάρων (CD4+) με αποτέλεσμα να μειώνει τις φλεγμονές. Η μείωση του μυϊκού ιστού και η αύξηση των καταθλιπτικών τάσεων από την ακινητοποίηση είναι ακόμη μερικοί λόγοι για να συμπεριληφθεί η άσκηση στο πρόγραμμα αποκατάστασης των ατόμων με ρευματικές και μυοσκελετικές παθήσεις. Το είδος της άσκησης μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη βελτίωση ή διατήρηση της γενικής φυσικής κατάστασης και ιδιαίτερα σε περιόδους έξαρσης με φλεγμονές. Η χρήση ήπιων μεθόδων εκγύμνασης είναι προτεινόμενη. Μερικές από αυτές τις μεθόδους είναι το κολύμπι, οι ισομετρικές ασκήσεις και επιλεγμένες μυϊκές διατάσεις για όλες τις βασικές ομάδες μυών. Επίσης ανάλογα με την κατάσταση του ασθενή μπορούν να επιλεχθούν και μικρής έντασης ασκήσεις αερόβιου χαρακτήρα. Σε όλες τις περιπτώσεις δεν πρέπει να λησμονούμε ότι η ένταση του πόνου που νιώθει ο ασθενής αποτελεί τον βασικότερο ρυθμιστή της έντασης της επιβάρυνσης. Τα άτομα που πάσχουν από ρευματικές και μυοσκελετικές παθήσεις παρουσιάζουν αυξημένη μυϊκή και αρθρική δυσκαμψία τις πρωινές ώρες, για τον λόγο αυτό είναι προτιμότερο να αποφεύγεται η γυμναστική τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει άλλη ώρα ελεύθερη παρά μόνο το πρωί, τότε ένα ζεστό μπάνιο ένα καλό αεροβικό ζέσταμα και εκτεταμένες μυϊκές διατάσεις μπορούν να βοηθήσουν τον α-σθενή, ώστε να ακολουθήσει το πρόγραμμα εκγύμνασης. Η κλασική φαρμακευτική θεραπεία περιλαμβάνει τη χορήγηση αναλγητικών, αντιφλεγμονωδών και ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων στοχεύοντας στο να τεθούν τα συμπτώματα των παθήσεων υπό έλεγχο. Έτσι κατά την εκπόνηση προγραμμάτων εκγύμνασης θα πρέπει να λαμβάνεται υπ όψιν και τυχόν 5

6 παρενέργειες φαρμακευτικής αγωγής που ακολουθείται. Πρέπει να γνωρίζουμε τα παρακάτω: 1. Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν αναιμία που μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα εκτέλεσης της άσκησης, τον χρόνο, και την ένταση. 2. Τα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα ενδέχεται να προκαλούν παρενέργειες σε κάποια εσωτερικά όργανα και κάποιων ειδών μυοπάθειες. 3. Τέλος μεταξύ των παρενεργειών που μπορούν να προκαλέσουν τα κορτικοστεροειδή φάρμακα συγκαταλέγονται η αναιμία, η κεντρική παχυσαρκία, η οστεοπόρωση και διά-φορες σκελετικές μυοπάθειες. Πριν από την έναρξη κάποιου προγράμματος εκγύμνασης απαραίτητος θεωρείται ένας εξειδικευμένος έλεγχος, που περιλαμβάνει μία σειρά από μετρήσεις με γνώμονα τον πόνο και τη σωματική κατάσταση του ασθενή. Ο πόνος και η μείωση της λειτουργικότητας μπορούν να μετρηθούν με τη βοήθεια ερωτηματολογίων σχεδιασμένων ειδικά για τη συγκεκριμένη πάθηση. Μετρήσεις για την αντοχή, τη δύναμη, την ευλυγισία, την ισορροπία και τη νευρο-μυϊκή συναρμογή πρέπει να περιλαμβάνονται στον αρχικό έλεγχο. Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δίνεται στη σειρά των μετρήσεων και τον χρόνο ανάληψης μεταξύ αυτών, για να αποφευχθούν λανθασμένες αξιολογήσεις της γενικής φυσικής κατάστασης που κατά συνέπεια μπορούν να οδηγήσουν σε ένα μη κατάλληλο πρόγραμμα ασκήσεων που ενδέχεται να είναι επικίνδυνο για την υγεία των ασθενών. Υπάρχουν κάποιοι γενικοί κανόνες που πρέπει να ακολουθούνται από τα άτομα που πάσχουν από ρευματικές ή μυοσκελετικές ποθήσεις όταν αποφασίσουν να εντάξουν την γυμναστική στη ζωή τους: a Πρέπει να επιλέγονται δραστηριότητες Low Impact, δηλαδή να αποφεύγονται οι υπερβολικοί κραδασμοί για τις κλειδώσεις. a Πάντα να ξεκινά το πρόγραμμα εκγύμνασης με ένα γενικό ζέσταμα a Οι ασκήσεις ευλυγισίας και βελτιώσεις του εύρους κίνησης των αρθρώσεων πρέπει να είναι το βασικό κομμάτι του προγράμματος. a Πρέπει να αποφεύγονται οι ασκήσεις υπερευλυγισίας Overstretching καθώς μπορούν να προκαλέσουν σοβαρούς τραυματισμούς. a Δραστηριότητες όπως το κολύμπι, το στατικό ποδήλατο και το περπάτημα σε μαλακό επίπεδο (χόρτο σε γήπεδο γκολφ), μπορούν να γίνουν χωρίς την παρακολούθηση κάποιου ειδικού. a Ασκήσεις διατάσεων ή ενδυνάμωσης πρέπει να γίνονται υπό την επίβλεψη ειδικού μιας και η λανθασμένη χρήση τους μπορεί να προκαλέσει τραυματισμούς. a Δραστηριότητες που προκαλούν πόνο στις αρθρώσεις για 1-2 ώρες μετά το τέλος τους θα πρέπει να αποφεύγονται ή να διαμορφώνονται σε ένταση και όγκο με την βοήθεια κάποιου ειδικού αποκατάστασης χρόνιων παθήσεων a Πριν από την έναρξη κάθε αθλητικής δραστηριότητας πρέπει απαραίτητα να είναι σύμφωνος ο γιατρός που παρακολουθεί τον ασθενή. Τέλος πρέπει να τονιστεί ότι στην αποκατάσταση του ασθενή η επιτυχία εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τη καλή συνεργασία του ασθενή με την ομάδα αποκατάστασης (Ρευματολόγος, Φυσιοθεραπευτής, Εργοθεραπευτής, εξειδικευμένος Γυμναστής, Ψυχολόγος, Κοινωνικός Λειτουργός). Μαρία Ψιλολύχνου-Νεοφύτου Φυσιοκοθεραπεύτρια Γενική Γραμματέας cosmos-rheuma+ 23 o Ετήσιο Συνέδριο Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Λύκου, Νοεμβρίου 2012 Λευκωσία 6 Στις Νοεμβρίου 2012 πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Κύπρο το 23ο Ετήσιο Συνέδριο του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Ατόμωνμε Λύκο (LUPUS EUROPE),υπό την αιγίδα της Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Το Συνέδριο διοργανώθηκε και φιλοξενήθηκε στη Λευκωσία από την ομάδα ατόμων με Λύκο(LUPUS CYPRUS) του Αντιρευματικού Συνδέσμου Κυπρου(CYPLAR). Η Lupus Cyprus /Cyplar συμμετέχει ενεργά στον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο LUPUS EUROPE μαζί με άλλες 22 ευρωπαϊκές χώρες. Όραμα και στόχος είναι η διασφάλιση μιας καλής ποιότητας ζωής για τα άτομα με Λύκo με τη διεξαγωγή πολυδιάστατων και συντονισμένων ενεργειών τόσο σε Εθνικό όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Το έργο του Lupus Europe είναι ιδιαίτερα επιτυχές με πολλαπλές και ποικίλες δραστηριότητες ανά την Ευρώπη. Στις εργασίες του Συνεδρίου συμμετείχαν 24 εκπρόσωποι από 14 ευρωπαϊκές χώρες. Το επιμορφωτικό /εκπαιδευτικό μέρος του Συνεδρίου ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρον και πολυδιάστατο και περιλάμβανε θέματα που άπτονται των διαφόρων τομέων και παραμέτρων της πάθησης του Συστηματικού Ερυθηματώδη Λύκου. Τα παρουσίασαν διαπρεπείς επιστήμονες και επαγγελματίες όπως ο Καθ. Δημήτριος Μπούμπας, ο δρ. Αλκης Πιερίδης, ο δρ. Βάσος Σκουτέλλας, η κα. Θαλεια Αβραάμ, η κα. Άννα Κωστρίκκη, η Μs Liz Hailey, Ms Nantia Stefanova και ο Μaster Vasilious Firippis. Όλες ανεξαίρετα οι παρουσιάσεις ήταν πολύ υψηλού επιπέδου και απέσπασαν τα εύσημα και τις καλύτερες κριτικές από όσους τις παρακολούθησαν. Μεταξύ αυτών και κύπριοι με Λύκο οι οποίοι αποκόμισαν πολύτιμες γνώσεις και ενημέρωση για θέματα σχετικά με τους δι-

7 αφόρους τομείς της πάθησης και της ζωής με λύκο. Το υπόλοιπο πρόγραμμα του συνεδρίου περιλάμβανε εκλογή νέας Διοικούσας Επιτροπής, παρουσιάσεις από την κάθε χώρα των προγραμμάτων και δραστηριοτήτων του οικείου Συνδέσμου καθώς και ενημέρωση για τα διάφορα νέα προγράμματα και στόχους του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου. Απώτερος στόχος η ενεργοποίηση του εθνικού και ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος και στήριξης για τη δημιουργία των απαραίτητων δομών και υποδομών οι οποίες να διασφαλίζουν την πλέον αποτελεσματική ιατρική φροντίδα,περίθαλψη, στήριξη και αποκατάσταση των ατόμων με λύκο. Όλοι ανεξαίρετα οι σύνεδροι έδωσαν τα καλύτερα σχόλια και συγχάρηκαν τους διοργανωτές για την άρτια και επιτυχή διοργάνωση του συνεδρίου τόσο από οργανωτικής και λειτουργικής άποψης όσο και από πλευράς υψηλού επιπέδου παρουσιάσεων. Ειδική μνεία έγινε για την κυπριακή φιλοξενία που εντυπωσίασε τους ευρωπαίους συνέδρους αφήνοντας τους τις καλύτερες αναμνήσεις από τον τόπο μας. ΙΔΙΟΚΤΗΤΟ ΟΙΚΗΜΑ ΑΣΚ Είμαστε στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσουμε ότι ο Σύνδεσμος μας προχωρεί στις διαδικασίες για έκδοση πολεοδομικής άδειας για κτίσιμο του δικού μας χώρου σε γη που έχει δοθεί από το Κράτος. Στα σχέδια του ιδιόκτητου οικήματος εκτός από τα γραφεία θα υπάρχουν χώροι για διαλέξεις / συναντήσεις καθώς επίσης φυσιοθεραπευτήριο και αίθουσα γυμναστικής. Είμαστε σίγουροι ότι παρά την δύσκολη οικονομική κατάσταση που βρίσκεται το Κράτος μας και οι συμπολίτες μας, όλοι μας θα βοηθήσουμε οικονομικά τον σύνδεσμο για να πραγματοποιήσει το στόχο του που είναι η προσφορά υπηρεσιών και στήριξη προς τους πάσχοντες συνανθρώπους μας σε ένα αξιοπρεπές και σύγχρονο οίκημα. ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΗ ΨΥΧΟKOIΝΩΝΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ Ο Αντιρευματικός Σύνδεσμος Κύπρου ανακοινώνει τη λειτουργία της νέας υπηρεσίας τηλεπληροφόρησης που στόχο έχει την ψυχοκοινωνική στήριξη των ατόμων με ρευματοπάθειες και την άμεση και σωστή πληροφόρηση των ρευματοπαθών αλλά και του κοινού για τις ρευματοπάθειες. Επίσης την ενημέρωση για τα προγραμμάτα που υπάρχουν για τη διαχείριση, στήριξη και ενημέρωση που προσφέρονται τόσο από το Κράτος όσο και από τον ιδιωτικό τομέα και από τον Σύνδεσμο. Η υπηρεσία αυτή λειτουργεί με προσοντούχο και εκπαιδευμένο προσωπικό από τη Δευτέρα μέχρι την Παρασκευή από τις 08:00 14:00 στο τηλέφωνο ΕΚΠΤΩΚΑΡΤΑ ΑΝΤΙΡΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ΥΔΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Ο Αντιρευματικός Σύνδεσμος Κύπρου δημιούργησε την εκπτωκάρτα στα πλαίσια της προσπάθειας του να προσφέρει υπηρεσίες και διευκολύνσεις στα μέλη του. Με την εκπτωκάρτα έχει εξασφαλιστεί συνεργασία με ξενοδοχεία, οδοντιατρεία, καταστήματα υποδημάτων και βοηθημάτων, κέντρα αναλύσεων και εξετάσεων, φυσιοθεραπευτές και διατροφολόγους Παγκύπρια. Τον κατάλογο της εκπτωκάρτας μπορείτε να τον βρείτε στα οικήματα του ΑΣΚ, αλλά και στα διάφορα έντυπα του συνδέσμου και στην ιστοσελίδα. Κυπριακή Ομάδα Λύκου ΑΣΚ Η Ομάδα Λύκου καλει οποιαδήποτε άτομα με Λύκο χρειάζονται ενημέρωση,στήριξη,καθοδήγηση κλπ να επικοινωνήσουν μέσω των Λειτουργών του ΑΣΚ με εκπρόσωπο της. Ολοκληρώθηκε με μεγάλη επιτυχία το πιλοτικό πρόγραμμα Υδροθεραπείας, το οποία λειτουργεί σε συνεργασία με το Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας και τον ΑΣΚ στις εγκαταστάσεις του Νοσοκομείου. Τον Μάιο θα αρχίσουν νέες σειρές μαθημάτων δύο ομάδων οι οποίες θα λειτουργούν κάθε Τρίτη και Πέμπτη απόγευμα η κάθε μία. Όσοι επιθυμείτε να συμμετάσχετε στο πρόγραμμα αυτό παρακαλώ επικοινωνήστε στα κεντρικά γραφεία του Συνδέσμου. 7

8 ΑΝΤΙΡΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΚΥΠΡΟΥ Τεύχος 19 ISSN , ISSN Λευκωσία Δρ. Θεράποντος Ανδρέας Ρόδου 11, Διαμ. 311,1086, Λευκωσία Τηλ: Φαξ: Δρ. Ιωσήφ Τζόζεφ Αρεταίειον Νοσοκομείο Λευκωσία Τηλ: , Φαξ: Δρ. Κληρίδης Μάριος Στασάνδρου 10,Διαμ. 304,1060 Λευκωσία Τηλ: Φαξ: Δρ.Μαριλένα Σόλωνος Χαραλάμπους Απολλώνειο Νοσοκομείο Λεωφ.Λευκοθέου 20, Στρόβολος,2054. Τηλ: , , Φαξ: Δρ. Νέδη Ζαννέττου Απολλώνειο Νοσοκομείο Λεωφ.Λευκοθέου 20, Στρόβολος,2054. Τηλ: , , Φαξ: Δρ. Σκουτέλλας Βάσος Νέο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας Τηλ: Δρ. Ζηντίλης Χρυσόστομος Νέο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας Τηλ: Φαξ: Δρ. Ψαρέλης Σάββας Νέο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας Τηλ: Φαξ: Δρ. Μηνά Ελπίδα- Παιδορευματολόγος American Medical Centre Λεωφ. Σπύρου Κυπριανού 215,2047 Λευκωσία Τηλ: Φαξ: Πάφος Δρ. Μυριάνθους Ντρε Αγγελική Αλεξάνδρου Παπάγου 118,Διαμ , Πάφος Τηλ: Φαξ: Δρ. Θεράποντος Ανδρέας Ιδιωτικό Νοσοκομείο Ίασης Βορείου Ηπείρου 8, 8036 Πάφος Τηλ (Παρασκευή απόγευμα & Σάββατο πρωί) ΙΑΤΡΟΙ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΟΙ Δρ. Δήμητρα Νικηφόρου Γενικό Νοσοκομείο Πάφου (Δευτέρα) Τηλ: Κινητό: Λεμεσός Δρ. Μιχαηλίδης Μιχάλης Δωδεκανήσου 6 Πάρκ Τάουερ, 3021 Λεμεσός Τηλ: Φαξ: Δρ. Χ Ρούσσος Βίκτωρας Γωνία Αγίας Ζώνης & Δημήτρη Λιπέρτη Μέγαρο Κότσαπα, Διαμ Λεμεσός Τηλ: Φαξ: Δρ. Δήμητρα Νικηφόρου Τρίτη- Παρασκευή Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού Τηλ: Λάρνακα Δρ. Θεράποντος Ανδρέας Ιδιωτικό Νοσοκομείο Άγιος Ραφαήλ Γόρδιου Δεσμού 25,6045 Λάρνακα Τηλ Κάθε Πέμπτη πρωί& απόγευμα Δρ. Αφροδίτη Τσιρογιάννη Μακάρειο Νοσοκομείο Λάρνακας (Δευτέρα,Τετάρτη, Παρασκευή) Τηλ: Δρ. Χριστοδούλου Χριστάκης -Συνέσειο Ιατρικό Κέντρο Ραφαήλ Σάντη 15,6052 Λάρνακα (Τρίτη Πρωί &Τετάρτη απόγευμα & Πέμπτη Πρωί & Απόγευμα) Τηλ: Ιατρείο Ξυλοφάγου Αγ. Μηνά 36, 7520 Ξυλοφάγου Τηλ: (Υπόλοιπες Μέρες) Φαξ: Δρ. Παρασκευή Χαραλάμπους Πολυδύναμο Ιατρικό Κέντρο «ΚΙΜΩΝ» Ν.Δημητρίου 43, 6031 Λάρνακα Τηλ: κιν: Φαξ: Αμμόχωστος Δρ. Αφροδίτη Τσιρογιάννη Γενικό Νοσοκομείο Αμμοχώστου (Τρίτη, Πέμπτη ) Τηλ: Φαξ: Κεντρικά Γραφεία: Ονησίλου 16 Διαμ. 1, Αγλαντζιά, 2121, Τ.Θ ,1306, Λευκωσία. Τηλ: , Φαξ: Γραφείο Λεμεσού: Βυζαντίου 7, Απόστολος Ανδρέας,3065, Λεμεσός. Τηλ: , Φαξ: Γραφείο Λάρνακας: Κυκλώπων 28, Καμάρες ΙΙ, 6041, Λάρνακα. Τηλ: Φαξ: address: cyplar@cytanet.com.cy