ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΟΕΠΤΜ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Transcript

1 ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΟΕΠΤΜ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

2 ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΗ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΡΗΤΟΡΙΚΗ

3 Η ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ περιλαμβάνει ένα σύνολο θεωριών σχετικά με το πώς τα σημεία αντιπροσωπεύουν αντικείμενα, ιδέες, καταστάσεις, αισθήματα κ.λ.π. η σημειωτική έχει ιδιαίτερα ισχυρό αντίκτυπο σε όλες σχεδόν τις οπτικές που εφαρμόζονται στη θεωρία της επικοινωνίας

4 Η ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ βασικές έννοιες είναι το σημείο και το σύμβολο το σημείο είναι ένα ερέθισμα το οποίο υποδεικνύει ή προσδιορίζει κάποια άλλη συνθήκη (πχ ο καπνός υποδηλώνει φωτιά) το σύμβολο είναι ένα σύνθετο σημείο με πολλά νοήματα η σχέση μεταξύ του αντικειμένου, του ερμηνευτή και του σημείου βρίσκεται στην καρδιά της σημειωτικής σκέψης.

5 Η ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Σημείωση: η σχέση μεταξύ ενός σημείου, ενός αντικειμένου και ενός νοήματος. Το σημείο αντιπροσωπεύει το αντικείμενο ή το αναφερόμενο στον νου του ερμηνευτή. Για παράδειγμα, η λέξη σκύλος σχετίζεται στο μυαλό σας με ένα συγκεκριμένο ζώο. Η αντίληψη του σημείου σκύλος βιώνεται διαφορετικά από κάποιον που αγαπά τους σκύλους και από κάποιον που τον έχει δαγκώσει σκύλος.

6 σκέψη ή αναφορά σύμβολο συμβολίζει αναφερόμενο Το σημασιολογικό τρίγωνο των Ogden & Richards

7 Η ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Σημασιολογία: εξετάζει τι αναπαριστούν τα σημεία, ποια είναι η σημασία τους. Σύνταξη: μελετά τη σχέση μεταξύ των σημείων (οι κανόνες με τους οποίους συνδυάζονται τα σημεία). Πραγματολογία: μελετά τον αντίκτυπο των σημείων στο κοινωνικοπολιτιστικό περιβάλλον.

8 Η ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Σημείωση: η σχέση μεταξύ ενός σημείου, ενός αντικειμένου και ενός νοήματος. Το σημείο αντιπροσωπεύει το αντικείμενο ή το αναφερόμενο στον νου του ερμηνευτή. Για παράδειγμα, η λέξη σκύλος σχετίζεται στο μυαλό σας με ένα συγκεκριμένο ζώο. Η αντίληψη του σημείου σκύλος βιώνεται διαφορετικά από κάποιον που αγαπά τους σκύλους και από κάποιον που τον έχει δαγκώσει σκύλος.

9 Η ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Η θεωρία αυτή υποθέτει ότι τα άτομα ερμηνεύουν ενεργητικά τις εμπειρίες τους και κατανοούν τον κόσμο έχοντας προσωπική εμπειρία μαζί του. Η γνώση απορρέει άμεσα από τη συνειδητή εμπειρία Το νόημα ενός πράγματος είναι οι δυνατότητες αυτού του αντικειμένου στη ζωή κάποιου Η γλώσσα αποτελεί όχημα του νοήματος

10 Η ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Η ερμηνεία είναι κεντρική στο μεγαλύτερο μέρος της φαινομενολογικής σκέψης. Είναι η ενεργητική διαδικασία απόδοσης νοήματος στην εμπειρία.

11 Η ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Κλασική φαινομενολογία: τα γεγονότα βιώνονται μόνο μέσω της αντικειμενικής εμπειρίας (Husserl) Φαινομενολογία της αντίληψης: γνωρίζουμε τα πράγματα μέσω της υποκειμενικής, προσωπικής μας σχέσης με αυτά (Merleau-Ponty) Ερμηνευτική φαινομενολογία: σύνδεση της εμπειρίας με τη γλώσσα και την κοινωνική αλληλεπίδρασης (Heidegger)

12 Η ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Η κυβερνητική είναι η παράδοση των σύνθετων συστημάτων στα οποία πολλά αλληλεπιδρώντα στοιχεία επηρεάζουν το ένα το άλλο. Στο πλαίσιο αυτής, η επικοινωνία θεωρείται ένα σύστημα μερών ή και μεταβλητών που αλληλοεπηρεάζονται, διαμορφώνουν και ελέγχουν το χαρακτήρα του συνολικού συστήματος.

13 Η ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Η ιδέα του συστήματος βρίσκεται στον πυρήνα αυτής της προσέγγισης. Τα μέλη του κάθε συστήματος αλληλεπιδρούν και αναπτύσσουν σχέσης αλληλεξάρτησης. Αυτορρυθμίζονται και ελέγχονται. Ανατροφοδοτούνται και προσαρμόζονται.

14 Η ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Βασική συστημική θεωρία: τα συστήματα είναι πραγματικές δομές οι οποίες μπορούν να παρατηρηθούν και να αναλυθούν από έξω Κυβερνητική: εστιάζει στις σπείρες ανατροφοδότησης και ελέγχου και στη δημιουργία αλλαγής. Γενική συστημική θεωρία: χρήση των συστημικών αρχών για να δείξει ότι τα πράγματα σε πολλά διαφορετικά πεδία είναι παρόμοια Δεύτερη Κυβερνητική: οι παρατηρητές δεν μπορούν ποτέ να δουν πώς λειτουργεί ένα σύστημα όταν βρίσκονται έξω από αυτό

15 Η ΚΟΙΝΩΝΙΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Η μελέτη του ατόμου ως κοινωνικού όντος αποτελεί την κινητήρια δύναμη της θεωρίας αυτής. Πειθώς και αλλαγή στάσης. Θεωρία των γνωρισμάτων της προσωπικότητας. Επεξεργασία των πληροφοριών

16 Η ΚΟΙΝΩΝΙΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Συμπεριφορικός κλάδος: πώς τα άτομα συμπεριφέρονται πραγματικά σε καταστάσεις επικοινωνίας Γνωστικός κλάδος: πώς τα άτομα αποκτούν, αποθηκεύουν και επεξεργάζονται πληροφορίες Βιολογικός κλάδος : βιολογικής άποψης η μελέτη της επικοινωνίας από

17 Η ΚΟΙΝΩΝΙΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Εστιάζει στους τρόπους με τους οποίους οι αντιλήψεις μας, τα νοήματα, οι νόρμες, οι ρόλοι και οι κανόνες προκύπτουν με διαδραστικό τρόπο στην επικοινωνία. Η αλληλεπίδραση των ατόμων είναι στην καρδιά αυτών των θεωριών. Πώς τα άτομα δημιουργούν από κοινού τις πραγματικότητες των κοινωνικών τους ομάδων

18 Η ΚΟΙΝΩΝΙΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Συμβολική αλληλεπίδραση: η συμμετοχική παρατήρηση στη μέλέτη της επικοινωνίας ως τρόπου διερεύνησης των κοινωνικών σχέσεων Κοινωνικός κονστρουκτιβισμός: πώς η ανθρώπινη γνώση κατασκευάζεται μέσω της κοινωνικής αλληλεπίδρασης Κοινωνιογλωσσολογία : η γλώσσα συμβάλλει στη διαμόρφωση του ποιοι είμαστε ως κοινωνικά και πολιτισμικά όντα

19 Η ΚΟΙΝΩΝΙΟΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Φιλοσοφία της γλώσσας: η μελέτη της γλώσσας ως πράξη Εθνογραφία: η παρατήρηση του τρόπου με τον οποίο οι πραγματικές κοινωνικές ομάδες κατασκευάζουν νοήματα μέσω γλωσσικών και μη γλωσσικών συμπεριφορών Εθνομεθοδολογία : η προσεκτική παρατήρηση των μικροσυμπεριφορών σε πραγματικές καταστάσεις

20 Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Ασχολείται με θέματα προνομίων και εξουσίας Προσπαθεί να κατανοήσει τα συστήματα που θεωρούνται δεδομένα, τις δομές εξουσίας και τις πεποιθήσεις Ασχολείται με την αποκάλυψη των καταπιεστικών κοινωνικών συνθηκών Προσπαθεί να συγχωνεύσει θεωρία και πράξη Στην επικοινωνία εστιάζει κυρίως στο πώς τα μηνύματα ενισχύουν την καταπίεση στην κοινωνία

21 Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Κλασική Μαρξιστική Θεωρία ή Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας Σχολή της Φρανκφούρτης : ανάγκη ενοποίησης της φιλοσοφίας, των οικονομικών και της ιστορίας προκειμένου να προωθηθεί μια ευρεία κοινωνική φιλοσοφία Μεταμοντερνισμός: η πραγματικότητα είναι μια συνεχώς μεταβαλλόμενη και παροδική κατασκευή

22 Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Πολιτισμικές μελέτες: μελέτη πολλών και διαφορετικών κουλτούρων και έμφαση στην υποκουλτούρα Μεταδομισμός : η αμφισβήτηση των παραδοσιακών και σταθερών απόψεων για τα νοήματα Μετααποικιακή θεωρία Φεμινιστικές μελέτες

23 Η ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Εύρεση: σύλληψη και προσδιορισμός των εννοιών Τάξη: η διαδικασία οργάνωσης των συμβόλων Ύφος : αφορά στα ζητήματα που σχετίζονται με την παρουσίαση των συμβόλων Υπόκριση: αφορά στο να δώσουμε στα σύμβολα κάποια φυσική μορφή Μνήμη : αναφέρεται στα ανεξάντλητα αποθέματα πολιτισμικής μνήμης & στις διαδικασίες αντίληψης

24 Η ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Σοφιστές: η τέχνη του επιχειρήματος Μεσαίωνας: ζητήματα διευθετήσεων και στυλ Αναγέννηση: έμφαση στη γλώσσα ως μέσο κατανόησης του κόσμου Διαφωτισμός: έμφαση στη λογική 20ος αιώνας: σύμβολα (προπαγάνδα, ΜΜΕ)