ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

Transcript

1 ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΣΟΛΩΝ μέλος ΠΑΝ ΟΙΚΟ, Ο. Ε. ΜΚΟ,. Ε. Ο. Στερεάς Ελλάδας & ικτύου Sperheiosnet ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΜΦΙΚΤΥΟΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΤΟ ΗΜΟ ΛΑΜΙΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2007 / ΕΤΟΣ 1ο / ΤΕΥΧΟΣ 6 / ΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΩΡΕΑΝ ΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ με τον κο Βλάχο Παναγιώτη οικονομολόγο, στέλεχος της Στατιστικής Υπηρεσίας Γ.Γ Ε.Σ.Υ.Ε. με θέμα Περιβαλλοντικοί είκτες, Ευρωπαϊκή Ένωση, Αριθμοί και Οικοσύστημα. ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΟΤΙ... ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΟΝ ΟΙΚΟΤΟΠΟ ΜΟΥ ΚΙ ΟΜΩΣ ΕΤΣΙ ΕΙΝΑΙ... ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΝΕΑ μην με πετάξεις ανακύκλωσέ με... Αισθάνομαι τη φύση, φύση αγιασμένη, ιερό τόπο του Παντοδύναμου Θεού, που δημιουργώντας την, έχυσε την αγάπη Του μέσα σε κάθε πλάσμα, στις φλέβες της γης, στις φλέβες της θάλασσας, στις φλέβες των ζώων και των ανθρώπων... Μέσα σε μια τέτοια βλογημένη πλάση δεν μπορεί να υπάρχουν άνθρωποι φθονεροί, ραδιούργοι, μικρολόγοι, φιλοκατήγοροι, αχάριστοι, αιμοβόροι... (Φώτης Κόντογλου, Μυστικά Άνθη ) ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ

2 2 ΑΕΙΦΟΡΙΑ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2007 ΕΤΟΣ 1ο Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Η εφημερίδα Αειφορία δημοσιεύει τη συνέντευξη που έδωσε στο Γιάννη Ζήση ο κος Βλάχος Παναγιώτης οικονομολόγος στέλεχος της Στατιστικής Υπηρεσίας Γ.Γ Ε.Σ.Υ.Ε. με θέμα Περιβαλλοντικοί είκτες, Ευρωπαϊκή Ένωση - Αριθμοί και Οικοσύστημα. Ερ. Σήμερα θα έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε για το πιο ίσως ακανθώδες και το πιο σημαντικό θέμα κοιτώντας προς το μέλλον για τη χώρα μας και όχι μόνο. Η συζήτησή μας θα αναφέρεται στους περιβαλλοντολογικούς λογαριασμούς που έχουν μέσα τους μια συνολική αποτίμηση. Μια αποτίμηση με την αξιοπιστία που διενεργείται από την στατιστική επιστήμη. Μαζί μας είναι ο κος Παναγιώτης Βλάχος από τη Γενική Γραμματεία της ΕΣΥΕΑ. Κε Βλάχο ευχαριστούμε πολύ για τη συζήτηση Απ. Κι εγώ ευχαριστώ Ερ. Θέλουμε λοιπόν να δούμε τι είναι αυτοί οι περιβαλλοντικοί λογαριασμοί, πόσο χρήσιμα εργαλεία είναι, τι μπορούμε να περιμένουμε για το περιβάλλον μέσα από αυτούς τους λογαριασμούς. Απ. Κοιτάξτε το περιβάλλον είναι ένα πολυσύστημα που αποτελείται από επί μέρους υποσυστήματα. Η ανθρώπινη δράση αυτά τα επηρεάζει. Οι περιβαλλοντολογικοί λογαριασμοί, Environmental accounts όπως έχει καθιερωθεί ο αγγλικός όρος, περιγράφουν με αριθμούς και διασυνδέουν την αριθμητική καταγραφή με τις επιμέρους δράσεις του κοινωνικοοικονομικού συστήματος. ηλαδή υπάρχει το πρόβλημα των μεταφορών. Το καύσιμο που θα χρησιμοποιήσουμε θα βγάλει μια σειρά από ρύπους όπως το μονοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο, το διοξειδίου του θείου κτλ, τα οποία μπαίνοντας στην ατμόσφαιρα δημιουργούν μια σειρά παρενεργειών οι οποίες για μας μεταβάλλουν αυτό που λέμε παραδείσια συνθήκη. Μεταβάλλουν δηλαδή μια σειρά άλλων συστημάτων του πολυσυστήματος περιβάλλον, κλίμα, αυξάνουν τη θερμοκρασία και άλλες πολλές επί μέρους δράσεις. Επίσης ο θόρυβος είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα. Όλα αυτά λοιπόν οι περιβαλλοντολογικοί λογαριασμοί τα καταγράφουν. Αυτό είναι το κύριο αντικείμενο των περιβαλλοντολογικών λογαριασμών. Ερ. Παράλληλα όμως καταγράφουμε και την οικονομική διάσταση των λογαριασμών; Απ. Βεβαίως. Ο περιβαλλοντικός λογαριασμός που έχουν καταλήξει όλες οι χώρες μέλη της Ε.Ε. περιγράφεται με τα αρχικά ΝΑΜΕΑ, που σημαίνει National Accounts Matrix Environmental Accounts. Είναι ένας πίνακας ο οποίος στην οριζόντια γραμμή απεικονίζει τους ρύπους τους οποίους εμπέμπουμε (μονοξείδιο, διοξείδιο του άνθρακα και όλα αυτά) και τα σωματίδια ακόμη, το διοξείδιο του θείου κτλ, και στην κάθετη στήλη απεικονίζει τις δραστηριότητες, δηλαδή γεωργία, αλιεία, μεταποίηση κατανομή δηλαδή ανά κλάδο. Βεβαίως οι κλάδοι συνήθως έχουν και την τομεακή τους προέλευση, δηλαδή αν είναι δημόσιος τομέας, ιδιωτικός τομέας. Ερ. Είδα μια εκτίμηση του πόσο συμβάλλουν τα έντομα στη γονιμοποίηση, και μέσω της γονιμοποίησης, στην οικονομία των ΗΠΑ στην αγροτική οικονομία ετησίως. εν αναφερόμαστε στη σημασία των εντόμων και στη σχέση τους με τη γονιμοποίηση μέσα στην αλυσίδα της βιοποικιλότητας που είναι τεράστιο θέμα, αλλά μόνο στην οικονομία. Υπολογίζεται σε 40 δις δολάρια περίπου ετησίως Απ. Είναι η προσφορά της φύσης Ερ. Στις κλιματικές αλλαγές για παράδειγμα, αν φτάσουμε σε κάποιο σημείο που πλέον θα είναι ανεπίστρεπτη η διαδρομή μας στην καταστροφή τότε δεν θα μετράται σαν οικονομία. Απ. Βεβαίως δεν θα υπάρχουν μετρητές. Κάποια στιγμή δεν θα υπάρχουν λογιστές για το περιβάλλον, γιατί θα σταματήσουν όλοι να υπάρχουν. Ερ. Εκεί ακριβώς είναι που σταματάει (που λένε) η οικονομία και υπάρχει μόνο η φύση. Απ. Θέλω να πω ότι οι περιβαλλοντολογικοί λογαριασμοί και γενικά οι στατιστικές του περιβάλλοντος δεν είναι ένα ζήτημα το οποίο σταματάει εκεί, έχει πάρα πολλές διαστάσεις. Π.χ. οι εκπομπές των ρύπων επηρεάζουν το κλίμα. Τώρα έχουμε εκέμβριο και η θερμοκρασία στον ήλιο πρέπει να είναι τουλάχιστον 25 βαθμούς. Βλέπουμε φαινόμενα τα οποία πριν από μερικά χρόνια ήταν αδιανόητα να τα δούμε. Τη ζέστη στην Ευρώπη πριν από 3 χρόνια αν δεν απατώμαι είχαμε το θάνατο ανθρώπων στη Γαλλία, στο Βέλγιο στην κεντρική Ευρώπη Ερ. Μάλιστα. Θα ήθελα τώρα να σχολιάσετε ποιες είναι οι οικονομικές επιπτώσεις. Καταρχήν ποιες είναι οι αναγκαιότητες και τι μας αναγκάζει για να τηρούμε περιβαλλοντικούς λογαριασμούς σα χώρα κράτος μέλος της Ευρώπης και του ΟΗΕ, και ποιες είναι οι επιπτώσεις που έρχονται. Απ. Ναι εδώ θα σας εξηγήσω. Καταρχάς η Ελλάδα είναι μια χώρα που έχει ευαισθησία στο περιβάλλον σε ένα καλό επίπεδο, παρότι πολλές φορές ακούγονται στα ΜΜΕ αρνητικές ειδήσεις γι αυτήν. Υπάρχει αυτή η έλλειψη οργάνωσης αλλά παρόλα αυτά όμως είναι σε ένα καλό επίπεδο. Συνέχεια στη σελ ΤΕΛΙΚΟΣ ΙΚΑΙΟΥΧΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗ- ΣΗΣ: ΣΟΛΩΝ για τη Σύνθεση και τον Οικολογικό Πολιτισμό στον 21ο αιώνα. Αρμόδιος για το Σχέδιο ράσης: Μπέλεσης Αλέξανδρος. ΓΡΑ- ΦΕΙΑ: Μιαούλη 18, Μάκρη, Ν. Φθιώτιδας Τ.Κ / ΤΗΛ: , FAX: / info@ solon.org,gr, Site: ΕΡΓΟ: Επιχορήγηση Σχεδίων ράσης από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις Τελικός ικαιούχος Ειδική Υπηρεσία Εφαρμογής Συγχρηματοδοτούμενων Ενεργειών από το ΕΚΤ(Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. ιεύθυνση: Αγησιλάου 23-25, Τ.Κ Αθήνα, τηλ , fax: , eye@mou.gr ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ Χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΑΠΑ- ΣΧΟΛΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ του ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΥΓ- ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΕΙΤΑΙ ΚΑΤΑ 80% ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΩ- ΝΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΚΑΙ 20% ΑΠΟ ΤΟ ΥΠ. ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟ- ΣΤΑΣΙΑΣ

3 ΑΕΙΦΟΡΙΑ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2007 ΕΤΟΣ 1ο 3 ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΟΤΙ... Απαγορεύονται στην ΕΕ οι «σκληρότερες» δοκιμές καλλυντικών σε ζώα Ανώδυνες λύσεις Οι νέες μέθοδοι θα απαλλάξουν από το μαρτύριο εκατοντάδες χιλιάδες πειραματόζωα κάθε χρόνο στο Λονδίνο. Οι Επώδυνες δοκιμές σε ζώα, στις οποίες συστατικά καλλυντικών εφαρμόζονται στα μάτια και στο δέρμα, προκειμένου να διαπιστωθεί αν είναι ερεθιστικά, πρόκειται να απαγορευτούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά την έγκριση εναλλακτικών τεστ σε ιστούς και καλλιέργειες κυττάρων. Εναλλακτικές λύσεις ήταν διαθέσιμες για εμπορική χρήση εδώ και χρόνια, ωστόσο για να επιβληθεί η χρήση τους στη βιομηχανία καλλυντικών έπρεπε να αποδειχθεί ότι είναι εξίσου αποτελεσματικές με τις δοκιμές σε ζώα. Όπως αναφέρει το περιοδικό New Scientist, η ανεξάρτητη επιστημονική επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κέντρου Επικύρωσης Εναλλακτικών Μεθόδων, με έδρα την Ίσπρα της Ισπανίας, ενέκρινε μια σειρά ανώδυνων διαδικασιών. Σε δύο από τις νέες μεθόδους, που εξετάζουν κατά πόσο μια ουσία προκαλεί έντονο ερεθισμό στα μάτια, τα ζωντανά πειραματόζωα αντικαθίστανται από καλλιέργειες κυττάρων. Η εναλλακτική λύση καταργεί δοκιμές που πραγματοποιούνταν σε περίπου πειραματόζωα στην Ευρώπη κάθε χρόνο. ύο άλλες νέες μέθοδοι βασίζονται στη χρήση ιστών από σφαγεία για να ελέγξουν την πρόκληση ερεθισμού στο δέρμα. Μια πέμπτη μέθοδος, που αφορά τις δερματικές αλλεργίες, αναμένεται να γλιτώσει από το μαρτύριο εκατοντάδες χιλιάδες ποντίκια κάθε χρόνο. Έπειτα από την έγκριση των εναλλακτικών μεθόδων, οι παλαιότερες τεχνικές, γνωστές ως «δοκιμές Ντρέιζ», θα απαγορευτούν σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία Καλλυντικών, την οποία οι χώρες-μέλη είναι υποχρεωμένες να εφαρμόσουν. Παρά τις νέες αλλαγές, οι δοκιμές ήπιων χημικών ουσιών στα μάτια ζώων μπορούν να συνεχιστούν μέχρι να εγκριθούν εναλλακτικές μέθοδοι, ή το αργότερο μέχρι το 2009, οπότε θα απαγορευτούν οι περισσότερες δοκιμές καλλυντικών σε ζώα ΕΕ, ανεξάρτητα από το εάν έχουν βρεθεί μέχρι τότε εναλλακτικές λύσεις. πηγή: news.in.gr Πηγή : Γνωρίζω τον οικότοπό μου Βιργιάνα ή μπριάνα ή μουστακάτο ή ποταμολάβρακο (Barbus plebejus) Προστατεύεται από την οδηγία 92/43/ΕΟΚ (ως ζωικό είδος κοινοτικού ενδιαφέροντος που επιβάλλεται ο καθορισμός ζωνών προστασίας τους), από τη σύμβαση της Βέρνης (ως είδος πανίδας υπό προστασία) και από το Προεδρικό ιάταγμα 67/1981 (ως προστατευτέο είδος). Είναι το πιο συνηθισμένο ψάρι του γλυκού νερού. εν αποφεύγει τις περιοχές με ισχυρή ροή, αρκεί να είναι πετρώδεις ή χαλικώδεις. Είναι παμφάγο είδος. Τρέφεται με φύκη και άλλα πράσινα φυτά, με ασπόνδυλα και με νεκρά έντομα που πέφτουν στο νερό. Είναι εύγεστο ψάρι αν και έχει πολλά αγκάθια. Πως θα την αναγνωρίσουμε: Το μήκος της μπορεί να φθάσει και τα 25 εκ. και το βάρος της τα δυο-τρία κιλά. Το σώμα του είναι επίμηκες και στρογγυλό. Το χρώμα είναι καφέ στην ράχη κιτρινωπό στα πλάγια και λευκό στην κοιλιά. Συχνά υπάρχουν σκούρα στίγματα ή καφετιές κηλίδες. Έχει παχιά χείλη που περιστοιχίζονται από τέσσερα μουστάκια (προσακτρίδες), τα οποία είναι όργανα αφής και γεύσης που βοηθούν το ψάρι να ανιχνεύει για τροφή στο βυθό. Έχει κοντό ραχιαίο πτερύγιο στη μέση περίπου του κορμού, με την πρώτη του ακτίνα οδοντωτή. Τα πλευρικά πτερύγια βρίσκονται στο ίδιο ύψος με το ραχιαίο. Το ουραίο είναι διχαλωτό και το εδραίο κοντό και μυτερό. Πηγή:

4 4 ΑΕΙΦΟΡΙΑ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2007 ΕΤΟΣ 1ο ΚΙ ΟΜΩΣ ΕΤΣΙ ΕΙΝΑΙ... Κάθε ώρα τρία είδη ζώων και φυτών εξαφανίζονται! Ηνωμένα Έθνη: Κάθε ώρα που περνάει τρία είδη ζώων και φυτών χάνονται οριστικά λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας, προειδοποιεί ο ΟΗΕ. Η Γη πλήττεται από το χειρότερο κύμα μαζικής εξαφάνισης από το τέλος της εποχής των δεινοσαύρων, πριν από 65 εκατ. χρόνια. «Η βιοποικιλότητα χάνεται με πρωτοφανή ρυθμό» τονίζει σε ανακοίνωσή του την Τρίτη ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Γκι-Μουν. Η παγκόσμια θέρμανση ήρθε τις τελευταίες δεκαετίες να προστεθεί σε απειλές όπως η αποψίλωση των δασών, η αποστράγγιση των υγροτόπων και η ρύπανση. «Η παγκόσμια απάντησε σε αυτές τις προκλήσεις πρέπει να προχωρήσει με πολύ ταχύτερους ρυθμούς και με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα σε όλα τα επίπεδα -διεθνές, εθνικό και τοπικό», είπε ο Μπαν. «ιανύουμε πράγματι το μεγαλύτερο κύμα εξαφανίσεων από τον αφανισμό των δεινοσαύρων», δήλωσε ο Αχμεντ Τζόγκλαφ, επικεφαλής της Σύμβασης για τη Βιολογική Ποικιλότητα του ΟΗΕ. «Οι ρυθμοί εξαφάνισης αυξάνονται έως και κατά φορές πάνω από τα φυσικά επίπεδα. Κάθε ώρα εξαφανίζονται τρία είδη. Κάθε ημέρα χάνονται έως και 150 είδη. Κάθε χρόνο εξαφανίζονται από έως είδη», επισήμανε. Οι αριθμοί στους οποίους αναφέρθηκε ο Τζόγκλαφ βασίζεται σε εκτιμήσεις για την απώλεια ενδιαιτημάτων. Τα είδη των οποίων η εξαφάνιση έχει καταγραφεί είναι ωστόσο πολύ λιγότερα: Η «Κόκκινη Λίστα» των απειλούμενων ειδών, που εκδίδεται κάθε χρόνο από την World Conservation Union, περιλαμβάνει μέχρι στιγμής μόλις 784 είδη. Η World Conservation Union, στην οποία είναι μέλη 83 χώρες, εκατοντάδες μη κυβερνητικές οργανώσεις και χιλιάδες επιστήμονες, με ανακοίνωσή της προειδοποιεί ότι ένα στα έξι είδη χερσαίων θηλαστικών στην Ευρώπη αντιμετωπίζει κίνδυνο εξαφάνισης. Έκθεση που συνέταξε η WCU για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρει ότι στο 27% των διαφόρων θηλαστικών της Ευρώπης οι πληθυσμοί συνεχώς μειώνονται, συγκριτικά με 8% που παρουσιάζουν αύξηση. Στα είδη που αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο περιλαμβάνεται ο ιβηρικός λυγξ, ένα όμορφο αιλουροειδές του οποίου ο πληθυσμός έχει συρρικνωθεί στα 150 άτομα, καθώς και η μεσογειακή φώκια, με πληθυσμό γύρω στα άτομα. (Το παραπάνω κείμενο είναι αναπαραγωγή από το Φόρουμ της χορτοφαγίας και συγκεκριμένα από ποστ της Foxy Vegan) Είμαστε απίστευτα άθλιοι. Σκεφτείτε να υπήρχε κίνδυνος να εξαφανιστεί το ανθρώπινο είδος τι πανικός θα βάραγε όλους μας. Αλλά για τα άλλα είδη καρφάκι δεν μας καίγεται! Μια ανακοίνωση του ΟΗΕ που μοιάζει σαν να χύθηκε και τσάμπα το μελάνι της συγγραφής της. Γέμισε ο κόσμος ξαφνικά με ανθρώπους που ευαισθητοποιήθηκαν!!! Γυρίζουμε την εξέλιξη εκατομμύρια χρόνια πίσω. ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΠΟΙΟΙ ΝΟΜΙΖΟΥΜΕ ΟΤΙ ΕΙΜΑ- ΣΤΕ;! ΠΟΙΟΙ ΝΟΜΙΖΟΥΜΕ ΟΤΙ ΕΙΜΑΣΤΕ;! Τι αλαζονεία είναι αυτή;! Τι ύβρις όπως θα την χαρακτήριζαν κάποιοι αρχαίοι φιλόσοφοι; εν είμαστε Θεοί όσο και αν θέλουμε να παριστάνουμε κάτι τέτοιο. Θα μπορούσαμε περισσότερο να είμαστε οντότητες του σκότους και της κόλασης, αν δεν υπήρχε η άγνοια (έστω και ηθελημένη). Καταστρέφουμε τα πάντα γύρω μας. Σκορπάμε το θάνατο με μοναδική ευκολία. Καταντήσαμε να είμαστε ένας στρατός της καταστροφής, του τίποτα, του μάταιου και του γελοίου. Ποιοι νομίζουμε ότι είμαστε; Η αλαζονική δύναμή μας θα μοιάζει με αδύναμη πάχνη κάτω από το πέλμα ενός γίγαντα, μπροστά στην πτώση ενός και μόνου μικρού μετεωρίτη. Η γελοιότητα δεν είναι μόνο έλλειψη σοβαρότητας αλλά κυρίως αίσθησης αναλογίας. Η αίσθηση αναλογίας είναι ο προθάλαμος της σοφίας. Πηγή: Πηγή: φωτό: Ζήσης Γιάννης

5 ΑΕΙΦΟΡΙΑ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2007 ΕΤΟΣ 1ο 5 ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ Απόσπασμα από το βιβλίο «Έδαφος, Νερό, Αέρας» Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Θείας και Πολιτικής Οικονομίας και Οικολογίας Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, συμμετέχοντας στον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος (5 Ιουνίου), προσκαλεί όλα τα πιστά μέλη της να συνειδητοποιήσουν την ευθύνη τους έναντι του τεράστιου παγκόσμιου προβλήματος της μόλυνσης και καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος. Η συνειδητοποίηση αυτή θα οδηγήσει σε μια ανάλογη οικολογική συμπεριφορά, η οποία θα επηρεάσει και όλους τους άλλους σύγχρονους ανθρώπους. Το ΝΑΙ και ΟΧΙ. Το οικολογικό ήθος των χριστιανών όλου του κόσμου, είναι δυστυχώς, αμφιλεγόμενο. Υπάρχει το ΝΑΙ και το ΟΧΙ, η κατάφαση και η άρνηση, το ενδιαφέρον και η αδιαφορία, η προστασία του περιβάλλοντος και η με κάθε τρόπο καταστροφή του. Το ΝΑΙ, η θετική στάση έναντι του οικολογικού προβλήματος, ταυτίζεται με την αποδοχή της κλήσης του Θεού εκ μέρους του ανθρώπου να εργάζεται και να διατηρεί το φυσικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο υπάρχει και ζει («εργάζεται και φυλάσσειν», Γεν. β 15). Το ΟΧΙ, η αρνητική στάση, οφείλεται κατά κανόνα στην αυτονόμηση του σύγχρονου ανθρώπου έναντι της θείας αποκάλυψης και θεϊκής αυθεντίας. Στην περίπτωση αυτή έχει εφαρμογή ο λόγος του Ντοστογιέφσκι: «Εάν δεν υπάρχει Θεός, τότε όλα επιτρέπονται». Η άρνηση της ύπαρξης και της κυριότητας του Θεού στον κόσμο και η αυθαίρετη αυτοανακήρυξη του ανθρώπου ως μόνου «αφεντικού» και εξουσιαστή του σύμπαντος, αποτελούν το συνεχιζόμενο μέχρι τις μέρες μας προπατορικό αμάρτημα της ανθρωπότητος. Το σύγχρονο οικολογικό πρόβλημα είναι συνέπεια και αποτέλεσμα της «Ύβρεως» αυτής του ανθρώπου, με την αρχαιοελληνική σημασία της λέξης. Χριστιανικές οικολογικές αρχές Η οικολογική συμπεριφορά των Ορθόδοξων Χριστιανών βασίζεται σε ορισμένες αρχές που προκύπτουν από την θεολογική θεώρηση της σχέσεως του ανθρώπου με τον Θεό ημιουργό και το φυσικό περιβάλλον Του. α) Η Φύση είναι οίκος του Θεού: ο Θεός είναι ο ημιουργός και Ιδιοκτήτης της Κτίσης. Όλος ο Κόσμος, ο νοητός και ο αισθητός, έγινε από τον Θεό όχι με βάση κάποια προϋπάρχουσα ύλη, αλλά «εξ ουκ όντων». Ο Θεός ζει μέσα στον κόσμο (πρβλ. Ψαλμ. 138, 7-10), δεν παραμένει ένα ακίνητο ον. Όταν ο Θεός είπε «γενηθήτω φως και εγένετο φως» ή όταν είπε «γενηθήτωσαν φωστήρες εν των στερεώματι» και όταν τελικά δημιούργησε όλη την κτίση «καλή λίαν» δεν απομακρύνθηκε από τον κόσμο. Η παρουσία του Θεού είναι διαρκής σε όλη την κτίση. Όπως με την δημιουργική ενέργεια έφερε όλα τα όντα στην ύπαρξη «εκ του μηδενός», έτσι και με την «συνεκτική και εποπτική» Του ενέργεια συγκρατεί όλα τα όντα «εις το είναι». β) Η ιερότητα του υλικού στοιχείου: Η Ορθόδοξη ιδαχή είδε πάντοτε την υλική δημιουργία σε στενή σχέση με τον ημιουργό της: «Εν αρχή εποίησεν ο Θεός τον ουρανόν και την γην». Η υλική φύση δεν είναι, βέβαια, θεϊκή (όπως πίστευαν οι αρχαίοι Έλληνες), είναι όμως Ιερή. Και η ιερότητα αυτή του φυσικού κόσμου οφείλεται στο γεγονός ότι δημιουργήθηκε από τον Θεό «εκ του μηδενός». Κινούμενη η Αγία Τριάδα από άκρα αγαθότητα έπλασε, κατά την θεόπνευστη Αγία Γραφή, τον ουρανό και την γη, τη θάλασσα και όλα όσα υπάρχουν σε αυτή, καλά λίαν, ώστε να μετέχει όλη η κτίση στην ζωοποιό δύναμη και την ανήκεστη δόξα του ημιουργού της. Ο Θεός δεν εγκατέλειψε και δεν αυτονόμησε τον κόσμο, μετά την δημιουργία, αλλά έθεσε μέσα του πνευματικές αρχές και τρόπους αγωγής του ανθρώπου και δεσμούς διαπαιδαγωγήσεως του, κορυφούμενους στην επίγνωση του ημιουργού του. Από την ομορφιά των δημιουργημάτων συμπεραίνεται η έννοια του υπερτέλειου σε αρμονία («υπερκάλλου») Θεού, όπως και το τεράστιο μέγεθος των περιγραπτών υλικών σωμάτων, που συνιστούν τον κόσμο της ημιουργίας συλλαμβάνουμε αναλυτικώς τον «άπειρον και υπερμεγέθη» Θεό, του οποίου το πλήθος της δυνάμεως υπερβαίνει τις αντιληπτικές δυνατότητες κάθε ανθρώπινης διάνοιας. γ) Η θεϊκή αξία του μεταπτωτικού κόσμου: Η αξία του υλικού κόσμου παραμένει και μετά την πτώση του ανθρώπου και την συμπαράσταση της κτίσης μαζί του. ιότι παρά την φθορά, που χαρακτηρίζει την υλική κτίση, το υλικό στοιχείο εξακολουθεί να αποτελεί το ένα από τα δύο συστατικά του ανθρώπου(το σώμα) και το άμεσο φυσικό οικολογικό του περιβάλλον. Αυτό συνέχισε, χάρη στην προνοητική και συντηρητική δύναμη που του εμφύτευσε ο Θεός, να πορεύεται μέσα από φυσικές καταστροφές και αναγεννήσεις. Όλη η προϊστορία και το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του ανθρώπου αποδεικνύουν την αυτοδυναμία της κτίσεως και την ικανότητα αυτοσυντήρησής του. Όλη η σοφία του κόσμου μπορεί να ειδωθεί μέσα στο μικρόκοσμο της γης και του φυσικού μας περιβάλλοντος. δ) Η υπεύθυνη κυριαρχικότητα του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον: Η εντολή του Θεού «κατακυριεύσατε της γης» δεν είναι «άδεια» για να προχωρήσει ο άνθρωπος σε μια ασύδοτη και αλόγιστη καταστροφή του περιβάλλοντος. Αλλά, είναι θεόσδοτο χάρισμα, για υπεύθυνη διαχείριση και διακυβέρνηση του φυσικού κόσμου. Ο άνθρωπος, κατά την ορθή κυριαρχική διαχείριση του περιβάλλοντος, προσφέρει με τις εξαιρετικές του δυνατότητες τιμή και δόξα στον Θεό και ημιουργό του ε) Η κατάχρηση είναι ασέβεια προς τον ημιουργό: Η κατάχρηση της προνομιακής θέσεως του ανθρώπου μέσα στην ημιουργία και της εντολής που έλαβε από τον Θεό να «κατακυριεύσει της γης», εκφράζει άρνηση σεβασμού προς τον Θεό. Τα τέκνα της απιστίας και της απληστίας, οι εκπεσόντες από την παραδείσια κατάσταση άνθρωποι, εκμεταλλευόμαστε στο έπακρο το δώρο αυτού του Θεού μέσα στο οποίο κατοικούμε, αυξανόμαστε και θνήσκουμε, ώστε οι ρυθμοί ανανέωσης και το πνεύμα συντήρησης που το διέπει να αδυνατεί

6 6 ΑΕΙΦΟΡΙΑ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2007 ΕΤΟΣ 1ο να παρακολουθήσει τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες μας. Έτσι η συνύπαρξη καταντά δήλωση, κούρσεμα και λεηλασία. Σύμφωνα με την Αποκάλυψη του Ιωάννη, η καταστροφή του περιβάλλοντος οφείλεται στην αρνησιθεΐα της εξουσίας (πρβλ. σημερινά υλιστικά, ανθρωποκεντρικά και χρησιμοθηρικά ιδεολογήματα) που υποδουλώνει και εξανδραποδίζει οικονομικά τους ανθρώπους. στ) Είμαστε υπόλογοι έναντι του Θεού: Ο Θεός έθεσε τον άνθρωπο στον Παράδεισο, «εργάζεσθαι αυτόν και φυλάσσειν». Ο άνθρωπος αποκτά από την χρήση της κτίσεως ότι χρειάζεται για να ζήσει, αλλά οφείλει να είναι φύλακας και προστάτης της και υπεύθυνος για την ακεραιότητά της. Ο άνθρωπος παρήκουσε την εντολή του Θεού και έπεσε στην αμαρτία, συμπαρασύροντας στην πτώση του και ην κτίση, που «συστενάζει και συνωδύνει» πλέον με τον άνθρωπο. Αυτός που την παρέσυρε στην πτώση είναι υπεύθυνος και για την απελευθέρωσή της, όπως πολύ παραστατικά εκθέτει ο Απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους Επιστολή του (8, 19-21). Συνεπώς ο άνθρωπος φέρει έναντι του Θεού την ευθύνη της φροντίδας και προστασίας της φύσεως, του σεβασμού και της διαφυλάξεως του περιβάλλοντος, της διασώσεως της δημιουργίας. Κορυφαία εκδήλωση της εκ μέρους του ανθρώπου αναλήψεως αυτής της ευθύνης και αποδόσεως λόγου στον Θεό είναι η εκφώνηση της Θείας Ευχαριστίας: «Τα Σα εκ των Σων, Σοι προσφέρομεν κατά πάντα και διά πάντα». ζ) Η προοπτική της αιωνιότητας: Η χριστιανική διδαχή δεν σταματάει το χρονικό τέλος του κόσμου, αλλά προσχωρεί στο μεταιστορικό, καινούριο και άφθαρτο περιβάλλον της αιωνιότητας, της 8 ης ημέρας. Η περιπέτεια της ανθρώπινης ιστορίας φτάνεις το τέλος της, η κτίση αποκαθίσταται στο πρότερό της κάλλος που δεν έχει καμία κατάσταση την οποία την οδήγησε η πτώση του ανθρώπου. Τώρα προβάλλει ο καινός ουρανός και η καινή γη, όπου επικρατεί η αρμονία, βασιλεύει ο Θεός και απουσιάζει κάθε δαιμονικό στοιχείο που θα μπορούσε να διαταράξει τις σχέσεις Θεού και ανθρώπων, ανθρώπων και κτίσεως. «Ο Θρόνος του Θεού και του Αρνίου θα βρίσκονται σε αυτήν (την αγία πόλη) και οι δούλοι του θα τον λατρεύουν, θα τον βλέπουν κατά πρόσωπο και θα χουν το όνομά του στο μέτωπό τους. Νύχτα δεν θα υπάρχει πια και δεν θα χρειάζεται το φως του λυχναριού ή του ήλιου, γιατί Κύριος και Θεός θα φέγγει πάνω τους και θα βασιλεύουν αιώνια». (Αποκ. 22, 3-5). Αυτή η αισιόδοξη εικόνα, όπου ο άνθρωπος θα βασιλεύει αιώνια σε μια καινούρια κτίση κάτω από το άκτιστο φως του Θεού, σφραγίζει το τέλος της ανθρώπινης ιστορίας και του κοσμικού δράματος....συνέχεια από σελ. 2 Καταρχάς είναι από τις χώρες οι οποίες έχουν υπογράψει το πρωτόκολλο του Κιότο. Εδώ λοιπόν έχουμε κάποιες υποχρεώσεις. Θα πρέπει οι αέριοι ρύποι να είναι σε κάποιο minimum εκπομπών. Νομίζω ότι σε αυτό είμαστε κάπως κοντά. Ερ. Είμαστε κοντά με τάση να το ξεπεράσουμε Απ. Βεβαίως, όσο αυξάνεται η βιομηχανία, όσο αυξάνονται οι δράσεις οι βιομηχανικές αυξάνεται και η εκπομπή των ρύπων, είναι ένα ζήτημα αυτό. Εκεί που έχει μείνει πίσω η χώρα μας είναι στο ζήτημα των πηγών ανανεώσιμης ενέργειας. ηλαδή να χρησιμοποιείς τέτοιες πηγές όπως τον ήλιο, τον αέρα, τη γεωθερμία για την παραγωγή καθαρής ενέργειας. Να παράγει μεν ενέργεια αλλά να εκπέμπει για την παραγωγή αυτή λιγότερου ρύπους. Ερ. Σα χώρα, πόσο θα μας επηρεάσει στο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης η περιβαλλοντική μας συμμόρφωση στις αναγκαίες απαιτήσεις; Το λέω αυτό γιατί έχουμε θέματα τις χωματερές και υπάρχει ένας αριθμός που δεν ελέγχεται Απ. Θέλω εδώ να πω ότι δεν υπάρχουν στεγανά στη ρύπανση, η αέρια ρύπανση μετατρέπεται σε στερεά, η μορφή στερεάς μετατρέπεται σε αέρια και πέφτει στο νερό. ηλαδή όλος ο κύκλος αυτός των ρυπαντών όπως εμείς τα χαρακτηρίζουμε, μεταφέρεται. Επίσης θα συμπλήρωνα (για τις χωματερές) υπάρχει και η διαδικασία των ζιζανιοκτόνων των φυτοφαρμάκων η οποία είναι πολύ σημαντική διαδικασία Θέλω να πω ότι υπάρχει μια μεγάλη κίνηση στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή. Οι χώρες της Ε.Ε. (είναι προς τιμήν μας αυτό) είναι η μόνη ένωση χωρών η οποία βλέπει τα ζητήματα περιβάλλοντος με μια καλοσύνη και θα έλεγα τα «αγκαλιάζει» χωρίς κανένα κερδοσκοπικό σκοπό. Η Ευρώπη είναι ηγετική. Αρκεί να σας πω ότι από άλλους οργανισμούς και από άλλες χώρες

7 ΑΕΙΦΟΡΙΑ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2007 ΕΤΟΣ 1ο 7 όπως π.χ. Αυστραλία, Ιαπωνία και άλλες, έρχονται στην Eurostat και παρακολουθούν τον τρόπο με τον οποίο συζητάμε Η Ευρώπη είναι πρωτοπόρος. Ερ. Θέλω να μου πείτε τι γίνεται στο διάλογο που έχετε και που συμμετέχετε εσείς σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τους περιβαλλοντικούς λογαριασμούς. Τι προβληματισμοί υπάρχουν, τι νέα στοιχεία πρόκειται να προκύψουν, τι καινούργιοι λογαριασμοί Απ. Καταρχάς οι λογαριασμοί περιβάλλοντος είναι ένα ζήτημα. Όταν προσεγγίζουμε στατιστικά το περιβάλλον χρησιμοποιούμε μια διεύθυνση περιβάλλοντος. Μια οργανωτική μονάδα περιβάλλοντος έχει τα εξής κομμάτια: 1) στατιστικές, δηλαδή τα περιβαλλοντολογικά στατιστικά στοιχεία, 2) τους λογαριασμούς τη λογιστικοποίηση να το πούμε έτσι με την μαθηματική επεξεργασία και διάφορους άλλους τρόπους για να κάνει τους λογαριασμούς, 3) ένα άλλο κομμάτι είναι οι δείκτες αειφόρου ανάπτυξης, όπως τους λέμε. Οι δείκτες αυτοί (έχουμε καταλήξει σε κάποιες ομάδες δεικτών) περιγράφουν την αειφορία σε μια περιφέρεια σε μια χώρα, σε ένα σύνολο χωρών, βέβαια πρέπει όλες οι χώρες να ακολουθήσουν ενιαία μεθοδολογία για να είναι ίδια τα αποτελέσματα (αν και αυτό οι κλιματικές συνθήκες δεν μας το επιτρέπουν, γιατί άλλες συνθήκες στις Σκανδιναβικές χώρες, άλλες στην Ελλάδα άλλες στη Μεσόγειο) Ερ. Ίσως εδώ βλέπουμε και τη μεγάλη καινοτομία που πρέπει να γίνει. Μια άλλη επανάσταση εκτός από την επανάσταση της θεωρίας είναι να γίνει επανάσταση στη ζωή μας. Θέλω να μου πείτε τι προβληματισμοί αναπτύσσονται στο επίπεδο της Ε.Ε για τους περιβαλλοντικούς δείκτες. Ποια είναι η εξέλιξή των περιβαλλοντικών δεικτών και πόσο αυτοί θα χρησιμοποιηθούν σαν εργαλεία διακυβέρνησης. Απ. Αν και το σενάριο φαίνεται μακρινό νομίζω ότι η αναγκαιότητα θα οδηγήσει να το συντομεύσουμε. Υπάρχει μια διαρκής θα έλεγα ανησυχία, υπάρχει μια ομάδα εργασίας στα πλαίσια της Eurostat και όλων των φορέων όπως το ESD κτλ, γύρω από τους δείκτες της αειφόρου ανάπτυξης βέβαια και κάποιοι άλλοι δείκτες. Η Ελλάδα έχει κάνει σημαντικά βήματα σε αυτό (στο θεωρητικό προς το παρόν επίπεδο) έχουν σχεδιαστεί. Υπάρχουν βέβαια διαφωνίες όταν φτάνουμε σε επίπεδο λεπτομέρειας. ιότι άλλα είναι τα status στις χώρες της Μεσογείου Η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία δέχονται σειρά σωματιδίων από τη Σαχάρα, (τη σκόνη δηλαδή από τη Σαχάρα). Ερ. Ναι οπότε εδώ υπάρχει μια φυσική διαφοροποίηση που δεν είναι ανθρωπογενής. Απ. εν είναι ανθρωπογενής. Βεβαίως ο δείκτης αυτός των σωματιδίων πρέπει να είναι διαφορετικός για την Ελλάδα από ότι στις Σκανδιναβικές χώρες Ερ. Αν και (εδώ πρέπει να το σημειώσουμε) για λόγους ποιότητας ζωής πρέπει να συνεκτιμήσεις τη φυσική επιβάρυνση. Απ. Βεβαίως Επίσης η σκόνη είναι ωφέλιμη και για την γεωργία Ερ. Μάλλον κάπως έτσι λένε ότι δημιουργήθηκε η ζωή στη γη απο διασπορά διαστρικής σκόνης... Απ. και η ζωή στον πλανήτη. Ερ. Μα και η γύρη που μπορεί να μας προκαλεί ένα σωρό αλλεργίες και εποχικά φαινόμενα στο ανοσολογικό μας Πρέπει σύντομα... να αποφασίσουμε όλες οι χώρες πρακτικές λύσεις, δηλαδή μέτρα για το περιβάλλον. υπόβαθρο έχει την δική της συμμετοχή στη ζωή. Απ. Θα σας πω κάτι μια περιβαντολλογική επίπτωση που έχει είναι στην παραγωγή μελιού, οι σύντομες περίοδοι ανθοφορίας. Λόγω των κλιματικών αλλαγών τα δέντρα ανθίζουν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και οι εργάτριες δεν προλαβαίνουν να μαζέψουν τη γύρη για να παράγουν μέλι. Είναι πολύ σύντομο το διάστημα στο οποίο διατηρούν τα άνθη Ερ. Οι κλιματικές εξωτερικές επιδράσεις, λοιπόν, είναι τεράστιες και μεγάλες και πρέπει να καταλάβουμε την κλίμακά τους. Απ. Είναι σημαντικό αυτό ως θέμα. Αρχικά έχουμε την αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη. Βεβαίως όλοι καταλήγουν ότι η αέρια ρύπανση κυρίως επιδρά στο φαινόμενο που λέμε «φαινόμενο θερμοκηπίου». ηλαδή κατακρατείται περισσότερη θερμότητα από ότι πρέπει. Αυτό ως φαινόμενο προκαλεί τη μείωση του στρώματος των πάγων και βεβαίως όταν σαν φαινόμενο γίνεται περισσότερο έντονο σε κάποιο μέρος του πλανήτη, η ένταση αυτή μεταδίδεται και σε άλλα σημεία. Γι αυτό έχουμε συχνά ακραία καιρικά φαινόμενα. Ερ. Θέλω να κλείσουμε με ένα δικό σας μήνυμα, με μια δική σας κοσμοθεώρηση για το μέλλον. Απ. Είναι ένα ζήτημα που πολλοί το έχουν θέσει αυτό τι θα γίνει; Που πάμε; Πριν το περασμένο καλοκαίρι είχα βρεθεί σε ένα ορεινό χωριό στη Θεσσαλία και εκεί βλέπαμε τις θερμοκρασίες στο Λονδίνο να είναι στους 35 βαθμούς και εμείς είχαμε 15 βαθμούς Κελσίου εδώ. Μου ζητήθηκε εξήγηση πώς συμβαίνει αυτό και βεβαίως έδωσα την εξήγηση μέσω των ρευμάτων. Οι θερμές αέριες μάζες επηρέασαν τον Ατλαντικό και συνεπώς το κλίμα στο Λονδίνο. Για να καλυφθεί το κενό ήρθαν αέριες μάζες από τη Σιβηρία, αυτή ήταν η ερμηνεία. Το ζήτημα είναι που πάμε; για τον απλό άνθρωπο, που θα πάει αυτή η κατάσταση; Η δικιά μου εκτίμηση είναι ότι: Πρέπει σύντομα πέρα από το θεωρητικό μας υπόβαθρο να μπούμε σε πρακτικές λύσεις όλες οι χώρες, δηλαδή μέτρα για το περιβάλλον. Ερ. Να σας ευχαριστήσω πάρα πολύ κε Βλάχο

8 8 ΑΕΙΦΟΡΙΑ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2007 ΕΤΟΣ 1ο Τ Ο Π Ι Κ Α Ν Ε Α * Η ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ με την υποστήριξη του Συλλόγου Προστασίας και ιαχείρισης Πλατανοδάσους Μάκρης και Εθελοντών προωθούν με κάθε ευκαιρία το μήνυμα της Αγάπης και της Προστασίας της Φύσης. ιανέμονται η εφημερίδα Αειφορία και ενημερωτικά φυλλάδια, η πρόταση της ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ για την τελική διαμόρφωση και υπογραφή του Τοπικού Συμφώνου Καλών Πρακτικών, από φορείς και πολίτες. Επίσης συμπληρώνονται ερωτηματολόγια που καταγράφουν απόψεις και θέσεις φορέων και πολιτών για το Οικοσύστημα. 23/09/07 Η Αειφορία παρούσα στα γεγονότα εκπροσωπήθηκε στην μεγάλη ετήσια ποδηλατοπορεία που διοργάνωσε και φέτος ο ήμος Λαμίας σε συνεργασία με την ΚΕ ΚΕ με το νούμερο 399. Φωτό από το πολυήμερο μεγάλο ετήσιο παζάρι του ήμου Γοργοποτάμου το μήνα Σεπτέμβριο. Φωτό από εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο ημοτικό ιαμέρισμα Τυμφρηστού στις 01/10/2007. ΑΕΙΦΟΡΙΑ / ΠΕΡΙΟ ΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ: Ι ΙΟΚΤΗΣΙΑ: ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ / ΓΡΑΦΕΙΑ: Μιαούλη 18, Μάκρη, Ν. Φθιώτιδας Τ.Κ / ΤΗΛ: , FAX: / info@solon.org.gr, Site: / Σελιδοποίηση: Γιαννακοπούλου Μπέσσυ / Υπεύθυνος Ύλης: Μπέλεσης Αλέξανδρος / Εκτύπωση: ΠΟΛΥΤΕΚ ΕΠΕ / Εργάστηκαν: Ζήσης Γιάννης, Μουτσοπούλου Ιωάννα, Παρασκευουλάκος Γιάννης, Σαρηνάκης ημήτρης, Μάντης Θανάσης, Μαυρουλέας Γιώργος, Λάμπρου Μαρία, Κόρδη Βάσω, Γιαννακοπούλου Μπέσσυ, Οπρέα Πέτρος / Τεχνική Υποστήριξη: Κατσουλάκος Παναγιώτης / Υπεύθυνος ιακίνησης: Οπρέα Πέτρος Τα ενυπόγραφα άρθρα δεν εκφράζουν κατ ανάγκη τις απόψεις της εφημερίδας ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΠΑΝ ΟΙΚΟ: / ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ: / E.E & περιβάλλον: / ΣΟΛΩΝ: / ΥΠΕΧΩ Ε: / ΕΚΚΕ: / Πολιτικές Ε.Ε.: / Εκπαιδευτικό υλικό: / ιακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή: ΧΑΡΤΑ ΤΗΣ ΓΗΣ: ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΩΝ ΜΚΟ (περιοδικό σε ηλεκτρονική μορφή): ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ