ΤΙΤΛΟΣ. Ο Ρωμιός Μεμέτ

Transcript

1 ΤΙΤΛΟΣ Ο Ρωμιός Μεμέτ

2 «Rum Memet»: διήγημα Συγγραφέας: Ferhan Şensoy (1951-) (Καταγωγή: Çarşamba τηςπεριοχήςτηςσαμψούντας Σπουδές: θέατρο σε Γαλλία και Καναδά Συγγραφέας και σκηνοθέτης με διεθνείς διακρίσεις)

3 Η αφηγηματική πλοκή εξελίσσεται σε τέσσερα χωροχρονικά επίπεδα, τα οποία και συνδιαμορφώνουν τις αφηγηματικές εξελίξεις: Α. τόπος: ηκως-ελλάδα χρόνος: το αφηγηματικό παρόν λόγος: αφηγηματοποιημένος εστίαση: εσωτερική αφηγητής: ενδοδιηγητικός (Ένα παιδί ανήσυχο, υπερκινητικό και πολύ χαρούμενο. Αγράμματοι είναι αυτοί, φίλε μου, λέει χαμογελώντας πονηρά σε μένα). Α1. τόπος: ηκως-ελλάδα χρόνος: αναδρομική αφήγηση: η εφηβεία του πρωταγωιστή λόγος: μιμούμενος εστίαση: εξωτερική αφηγητής: μεταδιηγητικός (Ο Μεμέτ Φουτσουμιάδης έχει γεννηθεί το 1975 στην Κω που τη λέμε εμείς Ιστάνκιοϊ Τo καλοκαίρι που τελείωσε ο Μεμέτ το γυμνάσιο στην Κω, η μεγάλη αδελφή του παντρεύτηκε και πήγε νύφη στο Νάζιλλι. Η μητέρα του χρόνια περίμενε μια ευκαιρία για να στείλει το Μεμέτ στην Τουρκία, με αφορμή αυτό το γάμο).

4 Β. χώρος: Νάζιλλι - Τουρκία χρόνος: αναδρομική αφήγηση: η εφηβεία-η ενηλικίωση / η πραγματοποίηση των ονείρων του πρωταγωνιστή λόγος: μιμούμενος εστίαση: εξωτερική αφηγητής: μεταδιηγητικός (Πάτησε το πόδι του στο Μπόντρουμ που ονειροπολούσε χρόνια κοιτάζοντάς το από μακριά και βαριαναστέναζε. Μόλις κατέβηκε φίλησε το χώμα ο Μεμέτ, κλαίγοντας. Η μεγάλη του αδελφή, που αγωνιά περισσότερο απ αυτόν, τον βοηθάει με «δυναμωτικές τροφές», πλήρες πρόγευμα, πορτοκαλάδα και ντοματοχυμό την ημέρα για να κρατιέται σε όσο το δυνατόν καλύτερη φόρμα). Β1. χώρος: Νάζιλλι - Τουρκία χρόνος: αναδρομική αφήγηση: η «ενηλικίωση» του πρωταγωνιστή όταν τα όνειρα εμποδίζονται από τη ταυτότητά του λόγος: μιμούμενος εστίαση: εξωτερική αφηγητής: μεταδιηγητικός (Τον ίδιο καιρό εξελίχτηκε μια αλληλογραφία με την Άγκυρα και η υπόθεση έγινε σοβαρή. Μπαίνεισεμιαβάρκααπόεκείκαιφεύγειαπότηνπατρίδαμαςσαν τουρίστας Μεμέτ και επιστρέφει στην Κω σκεφτικός κι αμίλητος).

5 Γ. χώρος: η Κως-Ελλάδα χρόνος: αναδρομική αφήγηση: η αιτούμενη«αυτογνωσία» του πρωταγωνιστή/αναζήτηση ταυτότητας λόγος: μιμούμενος εστίαση: εξωτερική αφηγητής: μεταδιηγητικός (Κάθεται ξαπλωμένος στην ταράτσα του σπιτιού του αγναντεύοντας τη θάλασσα κι εκεί που σκεφτόταν σε ποια ελληνική ποδοσφαιρική ομάδα εθνικής κατηγορίας μπορεί να παίξει, κτυπάει το τηλέφωνο. Τον καλούν από την Υπηρεσία Στρατολογίας για να καταταγεί στον ελληνικό στρατό ο Μεμέτ. Και δεν τελειώνουν ξεφλουδίζοντας πατάτες, καθαρίζοντας τις τουαλέτες, καθαρίζοντας το χώρο, κουβαλώντας την καραβάνα, πλένοντας πιάτα και άλλες τόσο στρατηγικής σημασίας δουλειές που είναι οι δουλειές του ποδαριού). Γ1. χώρος: η Κως-Ελλάδα χρόνος: αναδρομική αφήγηση: αναζήτηση ταυτότητας/διαπιστώσεις λόγος: μιμούμενος-αφηγηματοποιημένος εστίαση: μεταβλητή αφηγητής: μεταδιηγητικός-ομοδιηγητικός - ηλαδή και στις δυο πλευρές δεν μπορέσαμε να φανούμε καλοί! γεμίζει το ποτήρι του με ούζο ο ρωμιός Μεμέτ.

6 . τόπος: η Κως-Ελλάδα χρόνος: το αφηγηματικό παρόν (χρονική επιτάχυνση) λόγος: αφηγηματοποιημένος εστίαση: εσωτερική αφηγητής: ενδοδιηγητικός (Ένα ζεστό βράδυ του Ιουλίου στην Κω Πάνω απ τη θάλασσα πετούν ξέγνοιαστα οι γλάροι. Ο ήλιος δύει στο όνομα των ενωμένων και στο όνομα αυτώνπουδενμπόρεσανναενωθούν, ο ήλιος όλων μας σαν να λέει εγώ είμαι ο ήλιος και κανένας άλλος και το δηλώνει ελληνικά, τουρκικά, ρωσικά, αγγλικά, γερμανικά, Όλα αυτά τα βότσαλα, αυτοί οι αστερίες, αυτά τα φύκια, αυτά τα μύδια, όλααυτάταψάρια, αυτά τα κοχύλια και αυτός ο άνεμος που πνέει είναι δικός σου, ρωμιέ Μεμέτ.)

7 Ταυτότητα-ταυτότητες Το «δελτίο ταυτότητας» του πρωταγωνιστικού προσώπου: -ονοματεπώνυμο: Μεμέτ Φουτσουμιάδης - Τσιζμετζή -τόπος γέννησης: Κως-Ιστάνκιοϊ -χρονολογία γέννησης: 1975 Η ταυτότητά του στο πλαίσιο της αφηγηματικής διαχείρισης του χωροχρόνου. Εφαρμογή του «μοντέλου δράσης» του Greimas.

8 Α. Αναδρομική αφήγηση: Το καλοκαίρι που τελείωσε ο Μεμέτ το Γυμνάσιο στην Κω επέστρεψε στην Κω, σκεφτικός και αμίλητος. ΑΞΟΝΑΣ ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ Υποκείμενο: μητέρα Μεμέτ Αντικείμενο: διαμονή-σπουδές του Μεμέτ στην Τουρκία ΑΞΟΝΑΣ ΥΝΑΜΗΣ Συμπαραστάτες: κόρη-γαμπρός Αντίμαχοι: γραφειοκρατία συμφωνία-όνειρο Μεμέτ προκαταλήψεις ταλέντο Μεμέτ ΑΞΟΝΑΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Πομπός: μητέρα έκτες: κόρη-γαμπρός-μεμέτ Αρχική έκβαση: επιτυχής.

9 ΑΞΟΝΑΣ ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ Υποκείμενο: Μεμέτ Αντικείμενο: Φοίτηση στο Λύκειο του Νάζιλλι, εκμάθηση-χρήση της τουρκικής γλώσσας, ποδόσφαιρο στην εθνική νέων της Τουρκίας ΑΞΟΝΑΣ ΥΝΑΜΗΣ Συμπαραστάτες: Αντίμαχοι: μητέρα-αδερφή-γαμπρός- ηπόλη, γραφειοκρατία, προκαταταλέντο-εθνική-θρησκευτική λήψεις, χώρα γέννησηςταυτότητα προηγούμενης διαμονής ΑΞΟΝΑΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Πομπός: Μεμέτ Έκβαση: αρχικά επιτυχής Τελικά: ανεπιτυχής. έκτες: γραφειοκράτες στη διοίκηση

10 Εκφωνήματα που αφορούν την ταυτότητα του Μεμέτ τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο: Παίρνει τα τούρκικα σχολικά βιβλία. Τρελαίνεται από τη χαρά. Την πρώτη μέρα, κλαίγοντας, λέει τον εθνικό ύμνο μπροστά στην τουρκική σημαία στην αυλή του λυκείου. Χαίρεται απερίγραπτα για το ότι βρίσκεται στην Τουρκία. Σε σύντομο χρονικό διάστημα αρχίζει να μιλάει τα τουρκικά σαν τα ελληνικά...έχει μεράκι για το ποδόσφαιρο από πολύ μικρή ηλικία. Ο Μεμέτ νιώθει αγωνία για τη φόρμα με την ημισέληνο και το άστρο. Νιώθει ότι θα του φύγει η καρδιά. Τηλεφωνεί στη μητέρα του στην Κω να της πει ότι θα φορέσει τη φόρμα της Τουρκίας που θα έχει στο στήθος του την ημισέληνο με το άστρο. Πού και πού, όταν ξεχνιέται, βλέπει τον εαυτό του να βάζει γκολ με τη φόρμα της ημισελήνου με το αστέρι. -Ανείναιτομόνοπρόβληματοεπώνυμο, εγώ το αλλάζω αμέσως με δικαστική απόφαση, κύριέ μου!

11 Β. Αναδρομική αφήγηση: Καθότανξαπλωμένοςστηνταράτσατουσπιτιού του γεμίζει το ποτήρι του με ούζο ο Ρωμιός Μεμέτ. ΑΞΟΝΑΣ ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ Υποκείμενο: (Ρωμιός) Μεμέτ ΑΞΟΝΑΣ ΥΝΑΜΗΣ Συμπαραστάτες: ταλέντο-όνειρο ΑΞΟΝΑΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Πομπός: (Ρωμιός) Μεμέτ Έκβαση: ανεπιτυχής Αντικείμενο: ποδόσφαιρο σε ελληνική ομάδα Αντίμαχοι: στρατιωτική θητεία απογοήτευση, θλίψη, απόρριψη, προκαταλήψεις έκτες: ελληνική κοινωνίαέκπρόσωποι κράτους

12 Εκφωνήματα που αφορούν την ταυτότητα του Μεμέτ τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο: Κάθεται ξαπλωμένος στην ταράτσα του σπιτιού του, αγναντεύοντας τη θάλασσα ΤονκαλούναπότηνΥπηρεσίαΣτρατολογίαςγιανα καταταγεί στον ελληνικό στρατό ο Μεμέτ. Πάει ηρωικά. Όπως και να γίνει, κάπου πρέπει να υπηρετηθεί αυτή η θητεία. Δηλαδή και στις δυο πλευρές δεν μπορέσαμε να φανούμε καλοί-άξιοι! γεμίζει το ποτήρι του με ούζο ο Ρωμιός Μεμέτ.

13 Γ. Αφηγηματικό παρόν: αρχή και τέλος του διηγήματος Η γνωριμία με τον συγγραφέα Ένα παιδί ανήσυχο λέει χαμογελώντας πονηρά σε μένα. Εκφωνήματα που αφορούν την ταυτότητα του Μεμέτ τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο: Ένα παιδί ανήσυχο, υπερκινητικό και πολύ χαρούμενο. Συνέχεια κάνει αστεία. ξαφνικά περνάει ένα σύννεφο θλίψης μέσα στη χαρά και το βλέμμα του ταξιδεύει μακριά. Κόβεται η ανάσα του και η φωνή του, ανάβει ένα τσιγάρο φυσώντας τον καπνό με καημό. Άγριες σκέψεις, αφιλόξενες ανεβαίνουν σαν κύματα που χτυπάνε στις απέναντι ακτές και επιστρέφουν με μπάτη. Πέφτει στο πρόσωπό του μια θλιμμένη αφηρημάδα. Έχει γίνει ένα με την κόκκινη φανέλα που έχει πάνω της το σήμα της Coca Cola Είναι ολοφάνερο ότι ευχαριστιέται που μιλάει τουρκικά. Γυρίζει πίσω προς τους Έλληνες περαστικούς, με συστήνει και προσπαθεί να εξηγήσει ποιος είμαι. Οι Έλληνες δεν καταλαβαίνουν και πολύ, εκείνος όμως προσπαθεί να τους εξηγήσει. - Αγράμματοι είναι αυτοί! φίλε μου, λέει χαμογελώντας πονηρά σε μένα.

14 ΑΞΟΝΑΣ ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ Υποκείμενο: (Ρωμιός;) Μεμέτ Αντικείμενο: αποδοχή ταυτότητα επικοινωνία ΑΞΟΝΑΣ ΥΝΑΜΗΣ Συμπαραστάτες: εμπειρίες-βιώματα Αντίμαχοι: εμπειρίεςκοινή γλωσσική- βιώματα φυλετική ταυτότητα παρενδυτική με τον συγγραφέα ταυτότητα ΑΞΟΝΑΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Πομπός: έκτες: ( ;;;; ) Μεμέτ συγγραφέας, κάτοικοι της Κω Έκβαση: θετική στο επίπεδο εξέλιξης της αυτογνωσίας

15 Ο επίλογος του συγγραφέα Ένα ζεστό βράδυ του Ιουλίου.και αυτός ο άνεμος που πνέει είναι δικός σου Ρωμιέ Μεμέτ Εκφωνήματα που αφορούν την ταυτότητα του τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο: Ένα ζεστό βράδυ του Ιουλίου στην Κω Πάνω απ τη θάλασσα πετούν ξέγνοιαστα οι γλάροι. Ο ήλιος δύει στο όνομα όλων των λαών, των ενωμένων και αυτών που δεν μπόρεσαν να ενωθούν, ο ήλιος όλων σας, σαν να λέει εγώ είμαι ο ήλιος όλων σας, δεν υπάρχει άλλος ήλιος και το δηλώνει ελληνικά, τουρκικά, ρωσικά, αγγλικά, γερμανικά, γαλλικά, ισπανικά, ιταλικά και ουγκαντέζικα. Ακούγονται ελληνικά τραγούδια. Αυτά είναι δικά μας τραγούδια Η θάλασσα φωσφόριζε ανάμεσα στις δυο χώρες.

16 Σκέφθηκα ότι πρέπει να ντρέπονται οι πολιτικοί, μη στεναχωριέσαι εσύ Μεμέτ, που χωρίζουν μεταξύ τους δυο λαούς στον ίδιο χώρο, λαούς που ευχαριστιούνται όταν χορεύουν τσιφτετέλι, παίζουν τον Καραγκιόζη, τραγουδούν τα ίδια τραγούδια και μοιάζει ο ένας τον άλλον στην εξυπνάδα, στον ηρωισμό, στο κλέψιμο, στην αγνότητα, στην υπερηφάνεια, στο ψέμα και στη ευαισθησία. Έδειξα με το χέρι τη θάλασσα. - Η διεύθυνσή σου είναι αυτή η θάλασσα, να! είπα...το κάθε κύμα που χτυπάει στην ακρογιαλιά είναι η φωνή σου. Όλααυτάταβότσαλα, αυτοί οι αστερίες, αυτά τα βρύα, αυτά τα μύδια, όλααυτάταψάρια, αυτά τα διαβολικά κοχύλια και αυτός ο άνεμος που πνέει είναι δικός σου, Ρωμιέ Μεμέτ.

17 ΑΞΟΝΑΣ ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ Υποκείμενο: συγγραφέας Αντικείμενο: επικοινωνίαυποστήριξη του Μεμέτ ΑΞΟΝΑΣ ΥΝΑΜΗΣ Συμπαραστάτες: κοινή (δηλούμενη) Αντίμαχοι: γλωσσική εμπειρίες φυλετική ταυτότητα βιώματα (συνδηλούμενη) διαμορφωμένες θρησκευτική αντιλήψεις ΑΞΟΝΑΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Πομπός: συγγραφέας έκτες: Μεμέτ Έκβαση: θετική- αξίες ισότητας-αυτοδιάθεσηςελευθερίας-ειρήνης

18 ΣτοδιήγημαοΡωμιόςΜεμέτ, ο χώρος και ο ιστορικός και αφηγηματικός χρόνος πλαισιώνουν και προσδιορίζουν την προσπάθεια του πρωταγωνιστή να κινηθεί ανάμεσα σε δύο κόσμους που τον περι-ορίζουν σε επίπεδο προσωπικό-βιωματικό αλλά και κοινωνικό και σε σχέση με την ιδιότητα του πολίτη. Ο χώρος φαίνεται κατά περίπτωση να οροθετεί την ταυτότητά του ενώ ο παροντικός χρόνος σταθερά οδηγεί από την προσωρινή ικανοποίηση των προσδοκιών στην απογοήτευση και την άρση της βεβαιότητας του «ανήκειν». Η «κυκλική» αφήγηση αφήνει τον αναγνώστη καθώς και τον πρωταγωνιστή και τον συγγραφέα να καταθέσουν προσωπικές εκδοχές της αφηγηματικής εξέλιξης σε ένα σαφές πλαίσιο προβολής διαπολιτισμικών στόχων.