Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΚΡΗΤΗ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΩΝ ΑΦΙΞΕΩΝ

Transcript

1 Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΚΡΗΤΗ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΩΝ ΑΦΙΞΕΩΝ Αποτελε σματα / Αποτι μηση / Σχολιασμο ς ε ρευνας τουριστικού προφίλ και δαπανών αλλοδαπου επισκε πτη Τουριστική περίοδος: 2014

2 Υπεύθυνοι της έρευνας: Δρ. Γ. Μπαουράκης, Δ/ντής Μ.Α.Ι.Χ. Καθ. Κ. Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός, Δ/ντής Εργ. Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης και Ανάλυσης Δεδομένων Πρόβλεψης του Πολυτεχνείου Κρήτης, Audencia Nantes School of Management, France Π. Δράκος, ΕΔΙΠ, Τμ. Οικονομικών Επιστημών, Παν/μιο Κρήτης Γ. Αγγελάκης, Ερευνητής, Τμ. Οικονομίας και Διοίκησης, Μ.Α.Ι.Χ. Γ. Μανθούλης, Υπ. Δρ. Πολυτεχνείου Κρήτης Μ.Α.Ι.Χ. Γ. Ατσαλάκης, Λέκτορας, Εργ.Ανάλυσης Δεδομένων Πρόβλεψης του Πολυτεχνείου Κρήτης Το σύνολο του περιεχομένου της μελέτης, αποτελεί αντικείμενο πνευματικής ιδιοκτησίας (copyright) και διέπεται από τις εθνικές και διεθνείς διατάξεις περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας, με εξαίρεση τα ρητώς αναγνωρισμένα δικαιώματα τρίτων. Απαγορεύεται ρητά η αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση, πώληση, μετάδοση, διανομή, έκδοση, εκτέλεση, «φόρτωση» (download), τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά η περιληπτικά χωρίς τη ρητή προηγούμενη έγγραφη συναίνεση του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων. Σελίδα 2

3 Περιεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 7 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ... 9 ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Ο τουρισμός σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και πανελλαδικό επίπεδο Γενικές πληροφορίες για τον τουρισμό Διεθνείς αφίξεις στο αεροδρόμιο Χανίων Διεθνείς αφίξεις στο αεροδρόμιο Ηρακλείου ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΕΣ ΑΦΙΞΕΙΣ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΟΠΛΟΙΩΝ ΣΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΣΟΥΔΑΣ ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Στόχος έρευνας Στάδια υλοποίησης της έρευνας Οργανόγραμμα της ομάδας έρευνας Οργάνωση και λειτουργία ομάδων εργασίας ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΒΑΣΕΙ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΩΝ Γενικά χαρακτηριστικά (προφίλ) των αλλοδαπών τουριστών Δημογραφικά χαρακτηριστικά Στοιχεία για τον προορισμό των επισκεπτών Είδη καταλύματος Πακέτα διαμονής, εισοδήματα και δαπάνες Παράγοντες επιλογής της Κρήτης ως τόπου διακοπών Ικανοποίηση από παρεχόμενες υπηρεσίες Αγορά τοπικών αγροτικών προϊόντων Εναλλακτικές μορφές τουρισμού Κορυφαίοι προορισμοί Χρήση μεταφορικών μέσων Δαπάνες και κατηγορίες δαπανών Επισκέπτες charter vs Ryanair Δημογραφικά στοιχεία Σελίδα 3

4 4.2. Στοιχεία για τον προορισμό των επισκεπτών Είδη καταλύματος Παράγοντες επιλογής της Κρήτης ως τόπου διακοπών Ικανοποίηση από παρεχόμενες υπηρεσίες Αγορά τοπικών αγροτικών αγροτικών προϊόντων Εναλλακτικές μορφές τουρισμού Κορυφαίοι προορισμοί Χρήση μεταφορικών μέσων Δαπάνες και Κατηγορίες δαπανών Σκανδιναβοί και υπόλοιποι επισκέπτες Δημογραφικά στοιχεία Στοιχεία για τον προορισμό των επισκεπτών Είδη καταλύματος Ικανοποίηση από παρεχόμενες υπηρεσίες καταλυμάτων Παράγοντες επιλογής της Κρήτης ως τόπου διακοπών Αγορά τοπικών αγροτικών προϊόντων Εναλλακτικές μορφές τουρισμού Κορυφαίοι προορισμοί Χρήση μεταφορικών μέσων Δαπάνες και κατηγορίες δαπανών Ανάλυση τουριστικού προφίλ επισκεπτών με σύγκριση διαφορετικών ηλικιακών ομάδων Δημογραφικά στοιχεία Στοιχεία για τον προορισμό των επισκεπτών Είδη καταλύματος Σύγκριση τιμών Κρήτης με άλλους ανταγωνιστικούς προορισμούς Ικανοποίηση από παρεχόμενες υπηρεσίες Αγορά τοπικών αγροτικών προϊόντων Εναλλακτικές μορφές τουρισμού Κορυφαίοι προορισμοί Δαπάνες και κατηγορίες δαπανών Χρήση μεταφορικών μέσων Ανάλυση τουριστικού προφίλ επισκεπτών ανά χώρα προέλευσης Νορβηγία Σελίδα 4

5 7.2. Νορβηγοί Charter vs Ryanair Σουηδία Σουηδοί Charter vs Ryanair Δανία Δανοί Charter vs Ryanair Μ. Βρετανία Βρετανοί Charter vs Ryanair Φινλανδία Πολωνία Πολωνοί Charter vs Ryanair Γερμανία Γερμανοί Charter vs Ryanair Ιταλία Κύπρος ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΗΓΕΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Σελίδα 5

6 Σελίδα 6

7 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα μελέτη παρουσιάζει τα αποτελέσματα, αποτίμηση και σχολιασμό του τουριστικού προφίλ του αλλοδαπού επισκέπτη στη Δυτική Κρήτη κατά την τουριστική περίοδο Στο πρώτο κεφάλαιο, αναλύονται δευτερογενή στοιχεία που αφορούν τον Ελληνικό τουρισμό και τον καθοριστικό ρόλο που διαδραματίζει στην οικονομία της χώρας. Επίσης, γίνεται καταγραφή των διεθνών αφίξεων στα δύο αεροδρόμια της Κρήτης (Χανίων και Ηρακλείου), όπου παρουσιάζονται και αναλύονται οι κύριες χώρες προέλευσης των επισκεπτών. Το δεύτερο κεφάλαιο, αναφέρεται στον σχεδιασμό και την μελέτη της έρευνας. Πιο συγκεκριμένα, παρουσιάζεται ο στόχος της έρευνας, τα στάδια υλοποίησης αυτής καθώς και το οργανόγραμμα της ομάδας έρευνας. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται αναλυτικά τα αποτελέσματα της έρευνας, βάσει ερωτηματολογίων και προσωπικών συνεντεύξεων. Αρχικά, γίνεται μια αποτίμηση των γενικών χαρακτηριστικών του συνόλου των αλλοδαπών τουριστών που επισκέπτονται το αεροδρόμιο Ι.Δασκαλογιάννης. Στη συνέχεια, πραγματοποιούνται στοχευμένες διαφοροποιήσεις με βάση τα ακόλουθα κριτήρια: πτήση που επέλεξαν για να έρθουν στη Δυτική Κρήτη (επισκέπτες charter vs επισκέπτες Ryanair), ομάδες χωρών προέλευσης (Σκανδιναβοί vs Υπόλοιποι επισκέπτες), ηλικία (τρεις διαφορετικές ηλικιακές ομάδες), εθνικότητα. Εν κατακλείδι, γίνεται η παράθεση των γενικών συμπερασμάτων που αφορούν όλους τους επισκέπτες. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Η μελέτη πραγματοποιήθηκε με χρήση ερωτηματολογίων και προσωπικών συνεντεύξεων Τόπος Διεξαγωγής: Αεροδρόμιο Χανίων Μήνες Διεξαγωγής Ερωτηματολογίων και συνεντεύξεων: Ιούνιος Νοέμβριος 2014 Ομάδα Στόχος: Επιβάτες τακτικών charter flights και Low Cost 4000 ερωτηματολόγια και προσωπικές συνεντεύξεις 23 διαφορετικές χώρες προέλευσης επιβατών Ερωτηματολόγιο μεταφρασμένο σε 7 γλώσσες Συμμετοχή 25 μεταπτυχιακών ερευνητών από χώρες Ε.Ε για τις ανάγκες της έρευνας Σελίδα 7

8 Σελίδα 8

9 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Σελίδα 9

10 1. Ο τουρισμός σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και πανελλαδικό επίπεδο 1.1. Γενικές πληροφορίες για τον τουρισμό Ο Ελληνικός Τουρισμός, σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) για το 2014, συνεισφέρει άνω του 20% στο ΑΕΠ, καλύπτοντας το 60% του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου. Επίσης, απασχολεί 1 στους 5 εργαζόμενους της χώρας, δημιουργεί 40 δισ. συνολική ζήτηση στην οικονομία, ενώ τα έσοδα ξεπερνούν τα 13 δισ. Συγκρινόμενος σε παγκόσμιο επίπεδο, ο ελληνικός τουρισμός καταγράφει ικανοποιητικές επιδόσεις. Όπως φαίνεται στους παρακάτω πίνακες, η Ελλάδα το 2013 ήταν 16η σε επίπεδο διεθνών αφίξεων και 19η σε επίπεδο εσόδων. Επίσης, η χώρα μας καταλαμβάνει την 32η θέση μεταξύ 140 χωρών στο Δείκτη Ταξιδιωτικής και Τουριστικής Ανταγωνιστικότητας. Τα στοιχεία αυτά αποδεικνύουν ότι ο ελληνικός τουρισμός είναι ανταγωνιστικός σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι παρακάτω πίνακες, παρουσιάζουν τα βασικά μεγέθη του Ελληνικού Τουρισμού για το Πίνακας 1. Βασικά Μεγέθη Ελληνικού Τουρισμού, 2013 Συμμετοχή στο ΑΕΠ 16,3% Συμμετοχή στην απασχόληση 18,2% της συνολικής απασχόλησης Συνολική Απασχόληση Διεθνείς Ταξιδιωτικές Εισπράξεις 11,7 δισ. Διεθνείς Τουριστικές Αφίξεις 17,9 εκατ. Μέση κατά κεφαλή δαπάνη 653 Μερίδιο Αγοράς 1,6% Παγκόσμια, 3,2% Ευρώπη Εποχικότητα 56% των αφίξεων αλλοδαπών πραγματοποιείται Ιούλιο Αύγουστο Σεπτέμβριο Συγκέντρωση Προσφοράς 66% των ξενοδοχειακών κλινών συγκεντρώνονται σε 4 περιοχές της Ελλάδας (Κρήτη, Δωδεκάνησα, Μακεδονία, Στερεά Ελλάδα) Ξενοδοχειακή Υποδομή ξενοδοχεία / κλίνες Top 5 αγορές Γερμανία ( ), Ην. Βασίλειο ( ), Ρωσία ( ), Γαλλία ( ), Ιταλία ( ) Top 5 αεροδρόμια (σε αφίξεις Αθήνα ( ), Ηράκλειο ( ), αλλοδαπών) Ρόδος ( ), Θεσσαλονίκη ( ), Κέρκυρα ( ) Πηγή: ΣΕΤΕ, 2014 Στον ακόλουθο πίνακα, καταγράφονται οι επιδόσεις της Ελλάδας και 5 ανταγωνιστριών χωρών, όσον αφορά τον τουριστικό κλάδο. Σελίδα 10

11 Πίνακας 2. Επιδόσεις Ελλάδας και Ανταγωνιστριών Χωρών για το έτος 2013 Δείκτες Απόδοσης 2013 Ελλάδα Ισπανία Κύπρος Τουρκία Αίγυπτος Κροατία Κατάταξη Διεθνείς Αφίξεις 16η 3η κάτω από την 50η 6η 31η 24η Κατάταξη Έσοδα 19η 2η κάτω από την 50η 12η 41η 31η Διεθνείς Αφίξεις ,9 60,7 2,4 37,8 9,2 110 (εκατ.) % μεταβολή αφίξεων 15,5% 5,2% 4% 5,9% 17,9% 5,8% Ανταγωνιστικότητα 32η 4η 29η 46η 85η 35η Πηγή: ΣΕΤΕ, 2014 Ο επόμενος πίνακας, παρουσιάζει τις διεθνείς τουριστικές αφίξεις στα κυριότερα αεροδρόμια της χώρας. Τα στοιχεία αφορούν την περίοδο Ιανουαρίου Δεκεμβρίου των ετών 2013, 2014 καθώς και σύγκριση αυτών. Παρατηρούμε ότι υπάρχει μια ανοδική πορεία σχεδόν σε όλα τα αεροδρόμια και μάλιστα η άνοδος κινείται σε διψήφια νούμερα στην περίπτωση των νησιών. Πίνακας 3. Διεθνείς Τουριστικές Αφίξεις στα Κυριότερα Αεροδρόμια (εκτός Κρήτης), Αθήνα Θεσ/νίκη Ρόδος Κως Κέρκυρα Ζάκυνθος Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Σύνολο Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από το ΣΕΤΕ, Ιανουάριος 2015 Σελίδα 11

12 Πίνακας 4. Διεθνείς Τουριστικές Αφίξεις στα Κυριότερα Αεροδρόμια (εκτός Κρήτης), Αθήνα Θεσ/νίκη Ρόδος Κως Κέρκυρα Ζάκυνθος Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Σύνολο Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από το ΣΕΤΕ, Ιανουάριος 2015 Πίνακας 5. Ποσοστιαία Μεταβολή (%) στις Διεθνείς Τουριστικές Αφίξεις στα Κυριότερα Αεροδρόμια (εκτός Κρήτης), Δ 2014/2013 Αθήνα Θεσ/νίκη Ρόδος Κως Κέρκυρα Ζάκυνθος Ιανουάριος 27.6% 17.8% 108.6% 45.5% Φεβρουάριος 32.3% 16.7% 581.8% 16.7% Μάρτιος 34.2% 2.7% 65.7% 100% 67.0% 100% Απρίλιος 46.3% 35.5% 21.9% 21.5% 5.9% 48.1% Μάιος 31.4% 7.4% 11.0% 8.0% 11.1% 0.2% Ιούνιος 28.5% 11.3% 8.4% 6.3% 13.1% 2.9% Ιούλιος 26.2% 19.5% 12.0% 9.7% 15.2% 14.1% Αύγουστος 21.0% 17.8% 6.1% 10.7% 15.2% 12.9% Σεπτέμβριος 24.3% 11.9% 0.3% 6.8% 15.8% 4.3% Οκτώβριος 37.9% 25.2% 15.2% 17.7% 13.0% 9.3% Νοέμβριος 24.4% 17.4% 40.3% 436.7% 73.1% 100% Δεκέμβριος 37.0% 24.0% 61.1% 99.4% Σύνολο 29.4% 16.6% 8.2% 9.2% 13.1% 6.0% Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από το ΣΕΤΕ, Ιανουάριος 2015 Σελίδα 12

13 1.2. Διεθνείς αφίξεις στο αεροδρόμιο Χανίων Οι αφίξεις αλλοδαπών επισκεπτών για το έτος 2014 στο αεροδρόμιο Χανίων έχουν φτάσει τις , σημειώνοντας μια αύξηση σε σχέση με το έτος 2013 ( αφίξεις) της τάξης του 9,83%. Η αύξηση αυτή οφείλεται εξίσου τόσο στους Σκανδιναβούς όσο και στους μη Σκανδιναβούς επισκέπτες. Βλέποντας τα ποσοστά αφίξεων των αλλοδαπών επισκεπτών για την περίοδο αυτή, διαπιστώνουμε ότι το 52% προέρχεται από τις Σκανδιναβικές Χώρες, όπως είναι η Νορβηγία (16,59%), Σουηδία (15,08%), Δανία (13,08%), Φινλανδία (7,22%). Ακολουθούν αλλοδαποί επισκέπτες από την Μ. Βρετανία (10,35%), Πολωνία (6,96%), Γερμανία (6,32%), Ιταλία (5,48%) και Κύπρο (3,97%). Πίνακας 6. Αφίξεις αλλοδαπών με charters στο αεροδρόμιο Χανίων ανά εθνικότητα (Ιανουάριος Δεκέμβριος ) ΧΩΡΑ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ( )% ΝΟΡΒΗΓΙΑ ,84% ΣΟΥΗΔΙΑ ,02% ΔΑΝΙΑ ,15% M. ΒΡΕΤΑΝΙΑ ,09% ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ ,34% ΠΟΛΩΝΙΑ ,85% ΓΕΡΜΑΝΙΑ ,08% ΙΤΑΛΙΑ ,71% ΚΥΠΡΟΣ ,80% ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ ,79% ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΑΦΙΞΕΩΝ ,83% Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας Χανίων, Ιανουάριος, 2015 Κάνοντας μια σύγκριση μεταξύ της φετινής περιόδου (Ιανουαρίου Δεκεμβρίου 2014) με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο, όσον αφορά τους αλλοδαπούς επισκέπτες από τις Σκανδιναβικές Χώρες που προτιμούν το αεροδρόμιο Χανίων, παρατηρούμε ότι το ποσοστό αφίξεων τους κινήθηκε σχεδόν στα ίδια επίπεδα με την περυσινή περίοδο, καταλαμβάνοντας το 52% επί των συνολικών αφίξεων. Μείωση των αφίξεων παρατηρείται μόνο από τους Φινλανδούς κατά 4%, ενώ αντίθετα οι υπόλοιποι Σκανδιναβοί σημειώνουν αύξηση, με τους Σουηδούς να καταγράφουν τη μεγαλύτερη άνοδο κατά 26%, να ακολουθούν οι Δανοί κατά 10%, ενώ οι Νορβηγοί, οι οποίοι σημειώνουν και τις περισσότερες αφίξεις, εμφανίζουν οριακή αύξηση. Σελίδα 13

14 Γράφημα Αφίξεις αλλοδαπών ανά εθνικότητα στο αεροδρόμιο Χανίων Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας Χανίων, Ιανουάριος 2015 Τα τελευταία 8 χρόνια, παρατηρούμε επίσης, ότι οι Σκανδιναβοί κυμαίνονται περίπου στα ίδια επίπεδα, μεταξύ 423 και 488 χιλιάδων αφίξεων με μικρές αυξομειώσεις κατά την περίοδο αυτή. Αντίθετα, όσον αφορά τις αφίξεις μη Σκανδιναβών στο αεροδρόμιο Χανίων, σημειώνεται μια σημαντική μείωση κατά 48% την περίοδο , ενώ την περίοδο οι αφίξεις υπερδιπλασιάστηκαν κατά 171%. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ενώ οι αφίξεις των μη Σκανδιναβών το 2010 αποτελούσαν μόλις το 28% επί των συνολικών αφίξεων, τα τελευταία δύο χρόνια το ποσοστό εκτινάχθηκε και παραμένει σταθερό στο 48%. Με άλλα λόγια, οι μισοί περίπου που καταφτάνουν στο αεροδρόμιο Χανίων είναι μη Σκανδιναβοί. Σελίδα 14

15 Γράφημα Αφίξεις Σκανδιναβών και μη Σκανδιναβών με charters στο αεροδρόμιο Χανίων ( ) Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας Χανίων, Ιανουάριος 2015 Αυτό οφείλεται κυρίως στις αφίξεις αλλοδαπών τουριστών που προτιμούν τη Ryanair, της οποίας το 88% των επιβατών προέρχονται από μη Σκανδιναβικές χώρες. Γράφημα Ποσοστά επί των συνολικών αφίξεων της Ryanair Σκανδιναβοί Μη Σκανδιναβοί 12% 88% Σελίδα 15

16 Οι συνολικές της αφίξεις αυξήθηκαν σε σχέση με την περυσινή περίοδο κατά 18,15%, φτάνοντας τις αφίξεις, καταλαμβάνοντας έτσι ποσοστό ίσο με το 28,7% επί των αφίξεων αλλοδαπών επισκεπτών στο αεροδρόμιο Χανίων. Δηλαδή, περίπου τρεις στους δέκα αλλοδαπούς τουρίστες προτιμάει τη Ryanair για τον τελικό προορισμό του στο αεροδρόμιο Χανίων. Από τους αλλοδαπούς τουρίστες που έρχονται με τη Ryanair, η πλειοψηφία τους προέρχεται από την Ιταλία κατά 19%, τη Μ. Βρετανία κατά 18%, τη Γερμανία κατά 15% και Κύπρο κατά 13%. Γράφημα Οι 4 κυριότερες χώρες προέλευσης επισκεπτών της Ryanair Τη φετινή χρονιά, η Ryanair έφερε στα Χανιά αλλοδαπούς τουρίστες από 13 συνολικά χώρες, 1 παραπάνω εθνικότητα και συγκεκριμένα τους Ιρλανδούς, σε σχέση με την περυσινή περίοδο. Επίσης, παρατηρούμε ότι οι Ιταλοί και Ιρλανδοί έρχονται αποκλειστικά με τη Ryanair, όπως και το συντριπτικό ποσοστό των Κυπρίων. Τέλος, όπως και πέρυσι, σχεδόν δύο στους τρεις Γερμανούς, προτιμάει τη Ryanair, ενώ σημαντικό είναι και το ποσοστό των Βρετανών, οι οποίοι οι μισοί επιλέγουν τη Ryanair για να προσγειωθούν στο αεροδρόμιο Χανίων. Από τις μη Σκανδιναβικές χώρες, οι περισσότερες σημείωσαν αύξηση των αφίξεων τους συγκριτικά με την περυσινή περίοδο. Μεγάλες αυξήσεις παρουσίασαν οι Κύπριοι και Πολωνοί κατά 33% και 28%, αντίστοιχα, ενώ σημαντική είναι και η αύξηση των Βρετανών κατά 10%. Αντίθετα, οριακή ήταν η μείωση των Γερμανών κατά 1%, σε αντίθεση με τις αφίξεις στο αεροδρόμιο Ηρακλείου, όπου καταγράφηκε αξιοσημείωτη αύξηση κατά 24%. Σελίδα 16

17 1.3. Διεθνείς αφίξεις στο αεροδρόμιο Ηρακλείου Παρατηρώντας τις αφίξεις αλλοδαπών τουριστών στο αεροδρόμιο Ηρακλείου για την περίοδο Ιανουαρίου Δεκεμβρίου 2014 διαπιστώνουμε ότι φέτος έχουν φτάσει στα , σημειώνοντας μια αύξηση σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2013 ( αφίξεις) της τάξης του 4,80%. Πίνακας 7. Αφίξεις αλλοδαπών στο αεροδρόμιο Ηρακλείου ανά εθνικότητα (Ιανουάριος Δεκέμβριος ) ΧΩΡΑ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ( )% ΓΕΡΜΑΝΙΑ ,30% ΡΩΣΙΑ ,12% ΗΝ. ΒΑΣΙΛΕΙΟ ,16% ΓΑΛΛΙΑ ,71% ΟΛΛΑΝΔΙΑ ,60% ΙΣΡΑΗΛ ,53% ΕΛΒΕΤΙΑ ,75% ΠΟΛΩΝΙΑ ,34% ΙΤΑΛΙΑ ,29% ΒΕΛΓΙΟ ,51% ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ ,01% ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΑΦΙΞΕΩΝ ,80% Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας Ηρακλείου, Ιανουάριος 2015 Πιο συγκεκριμένα, από τα ποσοστά αφίξεων των αλλοδαπών επισκεπτών για το έτος 2014, συμπεραίνουμε ότι το 62% προέρχεται από τις ακόλουθες χώρες: Γερμανία (20,7%), Ρωσία (15,7%), Ην. Βασίλειο (14,3%) και Γαλλία (11%). Ακολουθούν με μικρότερα αλλά σημαντικά ποσοστά, αλλοδαποί επισκέπτες από Ολλανδία (5,4%), Ισραήλ (4,6%), Ελβετία (4,1%), Πολωνία (3,7%), Ιταλία (3,2%) και Βέλγιο (3,1%). Σελίδα 17

18 Γράφημα Αφίξεις αλλοδαπών στο αεροδρόμιο Ηρακλείου (Ιανουάριος Δεκέμβριος 2014 %) Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας Ηρακλείου, Ιανουάριος, 2015 Κάνοντας μια σύγκριση της περιόδου Ιανουαρίου Σεπτεμβρίου 2014 με την αντίστοιχη περίοδο του 2013, όσον αφορά τις κύριες εθνικότητες που προτιμούν το αεροδρόμιο Ηρακλείου, παρατηρούμε ότι όλες σημείωσαν άνοδο, εκτός από τους Ρώσους και Ισραηλινούς, οι οποίοι σημείωσαν μείωση στις αφίξεις τους κατά 13% και 10%, αντίστοιχα. Η πτώση των Ρώσων οφείλεται στην εμπλοκή τους στα θερμά επεισόδια που διαδραματίστηκαν στην Ουκρανία, με αποτέλεσμα ορισμένα ρωσικά ταξιδιωτικά πρακτορεία να κηρύξουν πτώχευση, επηρεάζοντας αρνητικά τις αφίξεις των Ρώσων επισκεπτών. Συνέπεια των αναταραχών που σημειώθηκαν στο ουκρανικό έδαφος ήταν και η πολύ μεγάλη πτώση των αφίξεων των ίδιων των Ουκρανών κατά 50%. Η μείωση των Ισραηλινών οφείλεται στη γενικότερη αστάθεια της ευρύτερης εκεί περιοχής, ενώ παρουσιάζεται και μια οριακή μείωση των Ιταλών, η οποία όμως είναι πλασματική, λόγω του ότι, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, οι Ιταλοί επιλέγουν άλλη πύλη εισόδου για να έρχονται στην Κρήτη, το αεροδρόμιο των Χανίων, μέσω της αεροπορικής εταιρίας χαμηλού κόστους, Ryanair, και έπειτα οδικώς καταφτάνουν στο Ν. Ηρακλείου για να κάνουν τις διακοπές τους. Αντίθετα, τη μεγαλύτερη άνοδο των αφίξεων, σημείωσαν οι Πολωνοί κατά 44% και Ελβετοί κατά 27%, όμως τη σημαντικότερη άνοδο κατέγραψαν οι Γερμανοί, οι οποίοι αύξησαν τις αφίξεις τους κατά 24%, διατηρώντας ουσιαστικά αυτοί το θετικό πρόσημο της μεταβολής στις συνολικές αφίξεις των αλλοδαπών επισκεπτών στο αεροδρόμιο Ηρακλείου για το έτος Σελίδα 18

19 Συγκρίνοντας τις 4 κύριες εθνικότητες που αποτελούν το 62% των συνολικών αφίξεων στο αεροδρόμιο Ηρακλείου, παρατηρούμε τη μεγάλη πτώση που υπέστησαν οι Ρώσοι το 2014, ενώ το 2013 είχαν καταγράψει μια δυναμική αύξηση των αφίξεων τους από το 2009 υπερτριπλασιάζοντας τις αφίξεις τους (323%) και ανεβαίνοντας έτσι από την τέταρτη στην πρώτη θέση επί των συνολικών αφίξεων. Βρετανοί και Γάλλοι κινούνται σχεδόν σε σταθερά επίπεδα κατά τα τελευταία έξι έτη, ενώ οι Γερμανοί συνέχισαν το 2014 την αυξητική πορεία που ξεκίνησε το 2013, αυξάνοντας τις αφίξεις τους κατά το ήμισυ τα τελευταία δύο χρόνια και επανακτώντας έτσι την πρώτη θέση επί των συνολικών αφίξεων. Γράφημα Αφίξεις κυρίων εθνικοτήτων στο αεροδρόμιο Ηρακλείου, Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας Ηρακλείου, Ιανουάριος 2015 Σελίδα 19

20 1.4 ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΕΣ ΑΦΙΞΕΙΣ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΟΠΛΟΙΩΝ ΣΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΣΟΥΔΑΣ Οι οργανωμένες αφίξεις των κρουαζιερόπλοιων στο λιμένα Σούδας, οι οποίες το 2011 κατέγραψαν ρεκόρ αφίξεων με αφίξεις, φέτος σημειώθηκε μια πτώση της τάξεως του 76% σε σχέση με την περυσινή χρονιά του 2013 ( αφίξεις). Πίνακας 8. Αφίξεις επιβατών και κ/ζ πλοίων στο λιμένα Σούδας (Έτη ) ΕΤΗ ΕΠΙΒΑΤΕΣ Κ/Ζ ΠΛΟΙΑ Πηγή: Λιμενικό Ταμείο Νομού Χανίων, Ιανουάριος 2015 Το αποτέλεσμα αυτό οφείλεται κυρίως στην απόσυρση μεγάλων κρουαζιερόπλοιων από τους ομίλους κολοσσούς του κλάδου από τη Δυτική Μεσόγειο προς τα λιμάνια της Βόρειας Ευρώπης, Δυτικής Μεσογείου αλλά και της Άπω Ανατολής, λόγω του πολεμικού κλίματος που επικρατεί στην Μέση Ανατολή αλλά και της οικονομικής κρίσης που μαστίζει ακόμη πολλές χώρες της Νότιας κυρίως Ευρώπης. Να σημειωθεί επίσης, ότι τα κρουαζιερόπλοια που κατέφτασαν φέτος στο λιμένα Σούδας, παρόλο που ήταν λιγότερα και με λιγότερους επιβάτες σε σχέση με τα προηγούμενα τρία χρόνια, ήταν όμως κρουαζιερόπλοια πολυτελείας, που έφερναν αλλοδαπούς επισκέπτες υψηλού εισοδηματικού προφίλ, αποφέροντας έτσι και περισσότερα έσοδα ανά επιβάτη στην τοπική κοινωνία. Σελίδα 20

21 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Σελίδα 21

22 2. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 2.1. Στόχος έρευνας Βασικός στόχος της έρευνας είναι η ουσιαστική και συστηματική καταγραφή, ανάλυση και σύγκριση των ποιοτικών χαρακτηριστικών των αλλοδαπών επισκεπτών της Δυτικής Κρήτης, ούτως ώστε να διερευνηθούν οι τουριστικές δυνατότητες και προοπτικές στην τουριστική αγορά της περιοχής. Ξεκινώντας από ένα πλαίσιο καταγραφής του προφίλ των τουριστών που επισκέπτονται τη Δυτική Κρήτη, στόχο έχουμε να διαπιστώσουμε καταρχάς την συμπεριφορά και σε συνέχεια τις καταναλωτικές συνήθειες τους. Επίσης, βασικό σκέλος της έρευνας είναι η διαπίστωση του επιπέδου ικανοποίησης των τουριστών από τις προσφερόμενες υπηρεσίες σε μία ολοκληρωμένη και πολύπλευρη ανάλυση του τουριστικού προϊόντος. Λόγω του γεγονότος ότι οι πτήσεις χαμηλού κόστους συγκεντρώνουν το 38% επί των συνολικών αφίξεων, γίνεται διαχωρισμός των τουριστών που προσγειώνονται στο αεροδρόμιο Χανίων, ούτως ώστε να συγκριθεί το προφίλ του τουρίστα που έρχεται με τις χαμηλού κόστους πτήσεις με αυτόν που έρχεται με τις κανονικές πτήσεις. Επιπρόσθετα, διενεργούνται περαιτέρω έρευνες για τη διερεύνηση του προφίλ επισκεπτών που προέρχονται από διαφορετικές ομάδες χωρών, διαφορετικές ηλικιακές ομάδες, καθώς και διεξοδικότερη ανάλυση των κυριότερων χωρών που οι πολίτες τους επισκέπτονται τα Χανιά. Η ανάλυση αυτή συμπεριλαμβάνει αξιολόγηση των επιπέδων ικανοποίησης σε σχέση με την διαμονή, το εύρος, την ποιότητα δραστηριοτήτων & υπηρεσιών που απόλαυσαν. Επιπλέον, διερευνώνται οι καταναλωτικές συνήθειες και δραστηριότητες των αλλοδαπών τουριστών. Η καταγραφή των αποτελεσμάτων και η ανάλυση τους, σκοπό έχει στη διαμόρφωση μιας πιο εμπεριστατωμένης αντίληψης για το τουριστικό προϊόν και την απορρόφηση του από την αγορά. Με βάση τα συμπεράσματα που προκύπτουν, οι ενδιαφερόμενοι φορείς θα μπορούν πλέον έμπρακτα να συμμετάσχουν στην βελτίωση του τουριστικού προϊόντος και την αποτελεσματική προώθηση του στην παγκόσμια αγορά. Ουσιαστικά πλέον, μέσω των διαθέσιμων πληροφοριών, οι φορείς έχουν μια σφαιρική αντίληψη σχετικά με τα παρακάτω: Το προφίλ των τουριστών που επισκέπτονται το νομό Χανίων, τους κύριους λόγους επισκεψιμότητας και των δραστηριοτήτων κατά τη διαμονή τους Το επίπεδο ικανοποίησης τους σχετικά με την ποικιλία, την ποιότητα και την τιμολόγηση του τουριστικού προϊόντος Την ικανοποίηση των τουριστών σε σχέση με την ποιότητα του φυσικού περιβάλλοντος και την υποδομή του νομού Το πόσο έχει ξοδέψει ο αλλοδαπός τουρίστας κατά τη διάρκεια των διακοπών του και σε ποιες δραστηριότητες. Σελίδα 22

23 Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω θα μπορούν πλέον οι εμπλεκόμενοι φορείς να κατατάξουν τις δράσεις σε σχέση με τις προτεραιότητες τους και με άξονα την περαιτέρω αναβάθμιση ή ανασυγκρότηση του τουριστικού προϊόντος και την αποτελεσματικότερη προώθηση του Στάδια υλοποίησης της έρευνας Ι. Σχεδιασμός του ερωτηματολογίου Μεθοδολογία: Το ερωτηματολόγιο αποτελείται από δομημένες ερωτήσεις, το οποίο διευκολύνει την συμπλήρωση του από τον ερωτώμενο. Το ερωτηματολόγιο δοκιμάστηκε πιλοτικά σε περιορισμένο αριθμό τουριστών ώστε να εντοπιστούν σημεία που μπορούν να τύχουν παρανόησης από τον ερωτώμενο. Επιπλέον, ακολουθήθηκε μετάφραση του ερωτηματολογίου στις γλώσσες εφαρμογής του (Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Πολωνέζικα, Νορβηγικά, και Ρωσικά) από επαγγελματίες μεταφραστές. ΙΙ. Οργάνωση και διεξαγωγή της έρευνας με προσωπικές συνεντεύξεις Μεθοδολογία: Προκειμένου να επιτύχουμε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα έτσι ώστε το μέγιστο σφάλμα (standard error) να μην υπερβεί το +/ 1,8% με βαθμό σημαντικότητας (confidence level) μεγαλύτερο του 98%, ούτως ώστε να εξαχθούν αξιόπιστα συμπεράσματα, συμπληρώθηκαν 4000 ερωτηματολόγια στο αεροδρόμιο Χανίων, εκ των οποίων ένα αντιπροσωπευτικό ποσοστό αναφέρεται σε τουρίστες που προτίμησαν πτήσεις χαμηλού κόστους για τη μετακίνηση τους. Το δείγμα αποτελείται από άνδρες και γυναίκες άνω των 18 ετών, που επιλέχθηκε βάσει συστηματικής τυχαίας δειγματοληψίας (Systematic Random Sampling). Λαμβάνοντας υπόψη την κατανομή των τουριστών ανά χώρα προέλευσης και χρονική περίοδο (μήνα πραγματοποίησης του ταξιδιού) έγινε και η ανάλογη στάθμιση του δείγματος. Για την ομαλή διεξαγωγή της έρευνας υλοποιήθηκε σύντομο ταχύρρυθμο πρόγραμμα εκπαίδευσης για τα άτομα που τελικά συμμετείχαν σ αυτήν. Η έρευνα διενεργήθηκε κατά τη χρονική περίοδο Ιουνίου Νοεμβρίου Η συλλογή των πληροφοριών δεδομένων έγινε μέσω προσωπικών συνεντεύξεων με τη χρήση δομημένων ερωτηματολογίων στον Κρατικό Αερολιμένα Χανίων «Ι. Δασκαλογιάννης» (στις θύρες αναχώρησης των επισκεπτών). Σελίδα 23

24 Οι ειδικά εκπαιδευμένοι ερευνητές κατέγραψαν τις απαντήσεις με ακρίβεια και αντικειμενικότητα ενώ ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην αποτύπωση τυχόν σχολίων και απόψεων που εκφράζουν οι ερωτώμενοι. Όλες οι απόψεις καταγράφηκαν ξεχωριστά και αξιοποιήθηκαν σε συνδυασμό με τα ερωτηματολόγια. Θέλοντας να εξασφαλίσουμε μεγαλύτερη αξιοπιστία κατά τη διαδικασία συλλογής των πρωτογενών δεδομένων απαιτήθηκε να υπάρξει συστηματικός έλεγχος ώστε να διασφαλιστεί η ορθότητα και πληρότητα τους. Για την ανάλυση του δείγματος χρησιμοποιήθηκε εξειδικευμένο λογισμικό στατιστικής ανάλυσης, που επιτρέπει τον συσχετισμό του συνόλου των μεταβλητών/ερωτήσεων μέσω ενός ιδιαίτερα φιλικού περιβάλλοντος διαχείρισης και την κάλυψη όλων των βημάτων της αναλυτικής διαδικασίας, από την αναζήτηση και μεταφορά των δεδομένων έως την τελική διάθεση των αποτελεσμάτων της ανάλυσης. Η ανάλυση και η παρουσίαση των δεδομένων και πληροφοριών είναι σύμφωνη με τον Διεθνή Κώδικα Πρακτικής και Δεοντολογίας για την διενέργεια Ερευνών Αγοράς και Κοινωνικής Έρευνας του European Society for Opinion & Marketing Research (E.S.O.M.A.R.) Οργανόγραμμα της ομάδας έρευνας Το ΜΑΙΧ λόγω του διακρατικού του χαρακτήρα διαθέτει άτομα κατάλληλα εκπαιδευμένα και εξοικειωμένα σε έρευνες αγοράς, τα οποία έχουν ιδιαιτέρως αναπτύξει τις δεξιότητες επικοινωνίας, συμβάλλοντας στην αποτελεσματικότερη προσέγγιση του δείγματος στόχου. Την ευθύνη εκπόνησης της μελέτης είχε το επιστημονικό προσωπικό του Ινστιτούτου με εκτενή εμπειρία στην υλοποίηση ερευνών αγοράς, συνεπικουρούμενο από επισκέπτες καθηγητές με υψηλή επιστημονική κατάρτιση και εμπειρία στο χώρο αυτό. Οι επόπτες στο χώρο εργασίας καθώς και τα άτομα που συμμετείχαν στην εκπόνηση της έρευνας αποτελούνταν από το ερευνητικό προσωπικό του Ινστιτούτου και μεταπτυχιακούς φοιτητές που βρίσκονται στο δεύτερο έτος παρακολούθησης του μεταπτυχιακού προγράμματος του ΜΑΙΧ. Με δεδομένη την υψηλή επιστημονική κατάρτιση, αλλά και την πολυεθνικότητα των φοιτητών του Ινστιτούτου εξασφαλίστηκε η άψογη διεξαγωγή των συνεντεύξεων από άτομα που προέρχονταν από τις χώρες καταγωγής των τουριστών και γνώριζαν πολύ καλά τη γλώσσα τους. Συγκεκριμένα, οι γλώσσες διεξαγωγής των συνεντεύξεων ήταν: 1. Αγγλικά 2. Γαλλικά 3. Γερμανικά 4. Νορβηγικά 5. Ρωσικά Σελίδα 24

25 6. Ιταλικά 7. Πολωνέζικα Επιπλέον, όλοι οι συμμετέχοντες στην ομάδα έργου γνώριζαν άπταιστα αγγλικά, γεγονός που διευκόλυνε την συμπλήρωση των ερωτηματολογίων. Υπεύθυνοι για τον συντονισμό, την εποπτεία και την εκτέλεση της έρευνας ορίστηκαν: ο Μπαουράκης Γεώργιος, Διευθυντής ΜΑΙΧ, ο Δράκος Περικλής, ΕΔΙΠ του τμήματος Οικονομικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και ο Αγγελάκης Γεώργιος, ερευνητής του τμήματος Οικονομίας & Διοίκησης του ΜΑΙΧ. Επίσης, στην έρευνα αυτή συνεργάστηκε το Εργαστήριο Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης, με επικεφαλής τον καθ. Ζοπουνίδη Κωνσταντίνο και τον υποψήφιο διδάκτορα Μανθούλη Γεώργιο Οργάνωση και λειτουργία ομάδων εργασίας Τα μέλη της ερευνητικής ομάδας του ΜΑΙΧ χωρίστηκαν σε δύο υπο ομάδες με σαφείς και διακριτούς ρόλους. Συγκεκριμένα συστάθηκαν: Ομάδα Βάσης: Υπεύθυνος έργου: Υπεύθυνος για την ομαλή διεξαγωγή της έρευνας, των συντονισμό των δύο ομάδων, την συγγραφή της τελικής έκθεσης και την υλοποίηση του υλικού διάχυσης. Δύο άτομα τα οποία θα είναι υπεύθυνα για την εισαγωγή και έλεγχο των ερωτηματολογίων Ένας υπεύθυνος στατιστικής ανάλυσης και χειρισμού στατιστικού λογισμικού Δύο επιστημονικά υπεύθυνοι για την ορθότητα της διαδικασίας και τον έλεγχο των αποτελεσμάτων. Ομάδα Δράσης: Ένας επόπτης πεδίου έρευνας στο αεροδρόμιο Χανίων. Έξι ερευνητές πεδίου υπεύθυνοι για την συμπλήρωση ερωτηματολογίων. Οι ερευνητές αυτοί ήταν κατανεμημένοι στο αεροδρόμιο με ευθύνη του επόπτη της ομάδας Βάσης. Σελίδα 25

26 ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΒΑΣΕΙ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΩΝ Σελίδα 26

27 3. Γενικά χαρακτηριστικά (προφίλ) των αλλοδαπών τουριστών 3.1. Δημογραφικά χαρακτηριστικά Ξεκινώντας τη μελέτη των αλλοδαπών επισκεπτών θα αναφέρουμε κάποια βασικά δημογραφικά στοιχεία που συνθέτουν το προφίλ τους. Πιο συγκεκριμένα, θα γίνει παράθεση στοιχείων σχετικά με το φύλο, ηλικία, εκπαίδευση, επάγγελμα και χώρα προέλευσης. Παρατηρούμε ότι τα ποσοστά είναι σχεδόν μοιρασμένα, με μια μικρή υπεροχή των γυναικών. Όσον αφορά τις ηλικιακές ομάδες υπάρχει μια ομοιόμορφη κατανομή στις περισσότερες κατηγορίες, με μια εξαίρεση τους πιο ηλικιωμένους, οι οποίοι αποτελούν και το μικρότερο ποσοστό. Παρατηρείται μια μικρή υπεροχή της ομάδας 45 54, οι οποίοι στην συντριπτική τους πλειοψηφία είναι άτομα που έρχονται με την οικογένειά τους. Γράφημα 3.1. Ηλικιακή κατανομή επισκεπτών (%) Παρατηρούμε ότι το μορφωτικό επίπεδο των επισκεπτών είναι αρκετά υψηλό, αφού επτά στους δέκα είναι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Περισσότεροι από τους μισούς είναι απόφοιτοι πανεπιστημίου, ενώ σχεδόν δύο στους δέκα είναι απόφοιτοι λυκείου. Σελίδα 27