Γιώργος Αλεξάκης. Υποδομές. Χωρικός Σχεδιασμός. Περιφερειακή Ανάπτυξη. Πολιτικός Μηχανικός Δ.Π.Θ. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΚΡΗΤΗΣ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Γιώργος Αλεξάκης. Υποδομές. Χωρικός Σχεδιασμός. Περιφερειακή Ανάπτυξη. Πολιτικός Μηχανικός Δ.Π.Θ. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΚΡΗΤΗΣ"

ŌÁĒ Μπλέτσας
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Υποδομές Χωρικός Σχεδιασμός Περιφερειακή Ανάπτυξη Γιώργος Αλεξάκης Πολιτικός Μηχανικός Δ.Π.Θ. M.Sc. Urban and Regional Planning (L.S.E.) ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΚΡΗΤΗΣ 1

2 2 Σχεδιασμός Χωρικός Φυσικός σχεδιασμός Οικονομικός σχεδιασμός

3 3 Χωρικός Φυσικός- Σχεδιασμός Σχεδιασμός χρήσεων γης Οργάνωση του χώρου Ιεράρχηση οικιστικού δικτύου Οργάνωση των οικισμών Περιβαλλοντικός σχεδιασμός Κοινωνικός + τεχνικός εξοπλισμός Δίκτυα υποδομών Δίκτυα ενέργειας Δίκτυα άρδευσης Δίκτυα ύδρευσης Δίκτυα τηλεπικοινωνιών Δίκτυα μεταφορών - Οδικό δίκτυο - Αεροπορικό δίκτυο - Λιμενικό δίκτυο - Σιδηροδρομικό δίκτυο

εξοπλισμός Δίκτυα υποδομών Δίκτυα ενέργειας Δίκτυα άρδευσης Δίκτυα ύδρευσης Δίκτυα

4 4 Χωρικός φυσικός σχεδιασμός Συγκοινωνιακός σχεδιασμός Ποιος εκπονεί; Ποιος επιβλέπει; Ποιος εγκρίνει; Ποιος υλοποιεί; Συμβατότητα Σύμπνοια αλληλεπίδραση Ανταγωνιστικότητα παρενέργειες Χάος Διαδικασίες Αλληλουχία Αποτέλεσμα ΑΝΑΠΤΥΞΗ Ποιος χρηματοδοτεί;

Συμβατότητα Σύμπνοια αλληλεπίδραση Ανταγωνιστικότητα

5 5 Ο Φ Ε Λ Η οφέλη από τον ορθό σχεδιασμό των μεταφορών : Αποδοτική κατανομή πόρων αύξηση ανταγωνισμού περιοχής αύξηση παραγωγικότητας λόγω ευκολότερης πρόσβασης στις αγορές και σε υπηρεσίες βελτίωση περιβάλλοντος (ΜΜΜ) ικανοποίηση της ζήτησης για προϊόντα και υπηρεσίες άρση της απομόνωσης μείωση κόστους κεφαλαίου μείωση κόστους καυσίμων μείωση χρόνου μείωση ατυχημάτων μείωση ρύπανσης μείωση κόπωσης μείωση άγχους αύξηση της απασχόλησης Ο σωστός σχεδιασμός μπορεί να φέρει ανάπτυξη Ο λάθος σχεδιασμός αποτελεί σπατάλη πόρων (οικονομικών, χρόνου)

άρση της απομόνωσης μείωση κόστους κεφαλαίου μείωση κόστους καυσίμων μείωση χρόνου μείωση ατυχημάτων μείωση ρύπανσης μείωση κόπωσης

6 6 Από την αξιολόγηση των επιδράσεων των μεταφορικών υποδομών στο διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών έχουν εξαχθεί τα εξής συμπεράσματα που αφορούν σε θετικές και αρνητικές επιπτώσεις τους: ΘΕΤΙΚΕΣ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΜΕΙΩΣΗ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ, ΑΡΣΗ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗΣ ΑΝΑΚΑΤΑΝΟΜΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΟΛΕΩΝ, ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΧΩΡΙΚΩΝ ΔΟΜΩΝ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΑΛΛΑΓΗ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΩΝ ΓΗΣ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΜΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΥΨΗΛΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΞΩΣΤΡΕΦΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΕΛΛΕΙΨΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΟΛΩΣΗ, ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗ. ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΟΦΕΛΟΥΝΤΕ, ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ ΔΕΝ ΑΠΟΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ (Corridor Effects)

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΑΛΛΑΓΗ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΩΝ ΓΗΣ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΜΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΥΨΗΛΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΞΩΣΤΡΕΦΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

7 7 P.o.I. o Οι Μ.Υ. αποτελούν τον κρίσιμο παράγοντα, το συγκριτικό πλεονέκτημα που οδήγησε τόπους (πόλεις, περιοχές, περιφέρειες) στην ανάπτυξη (παραποτάμιες πόλεις, πόλεις λιμάνια) o Η συσχέτιση των υποδομών και της περιφερειακής ανάπτυξης κατέχει σημαντικό ρόλο στις θεωρίες οικονομικής ανάπτυξης (Σκάγιαννης 1994, Λαμπρινίδης 2001) o από τα κυριότερα μέσα άσκησης περιφερειακής πολιτικής είναι η κατασκευή/βελτίωση των διαπεριφερειακών μεταφορικών έργων o οι Μ.Υ. έχουν αντιμετωπισθεί ως ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και για τη μείωση των οικονομικών ανισοτήτων μεταξύ των περιφερειών (Rietveld 1994, Rephann and Isserman 1994, Vickerman et al 1999) o οι διαπεριφερειακές Μ.Υ. επηρεάζουν τον παράγοντα «απόσταση» άρα και το βαθμό/ένταση αλληλεξάρτησης - αλληλεπίδρασης των οικονομικών δραστηριοτήτων των περιφερειών

περιφερειακής ανάπτυξης κατέχει σημαντικό ρόλο στις θεωρίες οικονομικής ανάπτυξης (Σκάγιαννης 1994, Λαμπρινίδης 2001) o από τα κυριότερα μέσα άσκησης περιφερειακής πολιτικής είναι η

8 8 ΘΕΩΡΙΑ Ι Δεν υπάρχει ολοκληρωμένη θεωρητική προσέγγιση για τις αναμενόμενες χωρικές οικονομικές επιδράσεις από την κατασκευή διαπεριφερειακών μεταφορικών υποδομών (πολυπλοκότητα, είδος και ένταση αναμενόμενων χωρικών μεταβολών) Μεταφορικές υποδομές: αμφίβολος ρόλος στην αναδιανομή εισοδήματος, έναντι άλλων πολιτικών επιρροή στην επιλογή τόπου εγκατάστασης των επιχειρήσεων επιρροή στο επίπεδο απασχόλησης (Strasheim 1972) αύξηση παραγωγικότητας ανάπτυξη δημιουργία προϋποθέσεων ανάπτυξης (όχι ανάπτυξη) δημιουργία οικονομικής μεγέθυνσης πρώτα στις πλέον αστικοποιημένες περιοχές (Giannopoulos 1979, Drew 1990) δεν δημιουργούν αξιοσημείωτες μακροχρόνιες περιφερειακές μεταβολές (Plassard 1992)

επιλογή τόπου εγκατάστασης των επιχειρήσεων επιρροή στο επίπεδο απασχόλησης (Strasheim 1972) αύξηση παραγωγικότητας ανάπτυξη δημιουργία προϋποθέσεων ανάπτυξης (όχι ανάπτυξη)

9 9 ΘΕΩΡΙΑ ΙΙ ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ: Έχουν οικονομικές και χωρικές ιδιότητες = πολυπλοκότητα (Rephann and Isserman 1994) Corridor effects: (αποτελέσματα διαδρόμου) μια περιφέρεια δεν επηρεάζεται από τη διέλευση μεταφορικής υποδομής δεν μπορεί να εκμεταλλεύεται τα πλεονεκτήματα που η υποδομή προσφέρει (Vickerman 1987) παράγοντες για την ανάπτυξη μιας περιοχής 1) μεταφορικές υποδομές 2) θέση στο γεωγραφικό χώρο (κεντρικά, περιφερειακά) 3) υφιστάμενες οικονομίες συγκέντρωσης 4) τομεακή σύνθεση της Τοπικής παραγωγής και απασχόλησης (Πετράκος 1997)

πλεονεκτήματα που η υποδομή προσφέρει (Vickerman 1987) παράγοντες για την ανάπτυξη μιας περιοχής 1) μεταφορικές υποδομές 2) θέση στο

10 10 ΘΕΩΡΙΑ ΙΙΙ ΘΕΩΡΙΑ Ι Διαπεριφερειακές μεταφορικές υποδομές και περιφερειακή ανάπτυξη: Μια θεωρητική διερεύνηση Σεραφείμ ΠΟΛΥΖΟΣ

11 11 ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ κατασκευή προσβασιμότητα κόστος μεταφοράς λειτουργία διακίνηση πόλος έλξης άμεσες θέσεις συγκράτηση πληθυσμού μείωση τιμών αγοράς ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ έμμεσες θέσεις αύξηση επισκεπτών Αντιστροφή: Οι αναπτυξιακές τάσεις δημιουργούν την ανάγκη βελτίωσης των υποδομών και όχι το αντίθετο (Σ. Πολύζος)

αγοράς ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ έμμεσες θέσεις αύξηση επισκεπτών Αντιστροφή: Οι

12 12 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Μ ΥΠΟΔΟΜΩΝ a) Άμεσες επιπτώσεις οφέλη χρηστών b) Έμμεσες επιπτώσεις από άλλες δραστηριότητες οι οποίες είναι εξαρτημένες από την κύρια μεταβολή c) Παρακινούμενες επιπτώσεις οι οποίες οφείλονται στην κύρια μεταβολή αλλιώς δε θα υπήρχαν i. Γενικευμένες ή παράγωγες επιπτώσεις : επιπτώσεις που παράγουν ανάπτυξη [(α)+(b)] - εξοικονόμηση μεταφορικού κόστους (η μόνη σίγουρη μη αμφισβητούμενη επίπτωση) ii. Αναδιανεμητικές επιπτώσεις: «δεν παράγει ανάπτυξη» αλλά αναδιανέμει την ανάπτυξη χωρικά - αξιοποίηση ενδογενών πλεονεκτημάτων - μεταφορά από άλλες περιφέρειες παραγωγικών συντελεστών (κεφαλαίου, εργασίας, τεχνολογίας) - εμπόριο υλικών ή άυλων αγαθών (υπηρεσιών) - αύξηση της παραγωγικότητας των περιφερειών λόγω διάχυσης τεχνολογίας από τα κέντρα περιφέρειες

Γενικευμένες ή παράγωγες επιπτώσεις : επιπτώσεις που παράγουν ανάπτυξη [(α)+(b)] - εξοικονόμηση μεταφορικού κόστους (η μόνη σίγουρη μη αμφισβητούμενη επίπτωση) ii.

13 13 παραδείγματα Παραδείγματα έργων υποδομών που αποτέλεσαν μοχλό ανάπτυξης για μια περιοχή Εγνατία οδός (αύξηση ρυθμών ανάπτυξης συνδεδεμένων περιοχών) Γέφυρα Ρίου Αντιρρίου (πολλαπλασιαστής έργου: 1,88) Ιωάννινα Ιωάννινα Αθήνα Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αθήνα ΠΑ.ΘΕ Ιωάννινα Θεσσαλονίκη Αθήνα Αττική Οδός (αποσυμφόρηση λεκανοπεδίου, ανάπτυξη απομακρυσμένων περιοχών)

(πολλαπλασιαστής έργου: 1,88) Ιωάννινα Ιωάννινα Αθήνα Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αθήνα ΠΑ.

14 14 ΤΑΣΕΙΣ o Η ποσοστιαία συμμετοχή του μεταφορικού κόστους στη διαμόρφωση του τελικού κόστους παραγωγής αυξάνεται διαχρονικά αυξάνεται η επιρροή των μεταφορικών υποδομών στην οικονομική ανάπτυξη o Ραγδαία ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών (INTERNET) και η επίπτωση τους στον περιορισμό μετακίνησης προσώπων και αγαθών o Τάση αύξησης όγκου διεθνούς εμπορίου (σε προϊόντα υψηλής αξίας και μικρού βάρους) γεγονός που συμβάλει στη μείωση της συμβολής του μεταφορικού κόστους στη διαμόρφωση της τιμής διάθεσης των προϊόντων o o Αλλαγές στη δομή των βιομηχανιών: νέοι παράγοντες επιρροής: πρόσβαση σε υπηρεσίες και τεχνολογία υψηλού επιπέδου, πολιτικό περιβάλλον, ποιότητα ζωής, περιορίζουν την επιρροή του παράγοντα «μεταφορικό κόστος»

προϊόντα υψηλής αξίας και μικρού βάρους) γεγονός που συμβάλει στη μείωση της συμβολής του μεταφορικού κόστους στη διαμόρφωση της τιμής διάθεσης των προϊόντων o o Αλλαγές στη δομή

15 15 ΚΡΗΤΗ Πρωτογενής τομέας Δευτερογενής τομέας Τριτογενής τομέας ΑΕΠ Κρήτης 2008: εκ. ευρώ ΑΕΠ Κρήτης κατά κεφαλή 2008: ευρώ

16 16 ΚΡΗΤΗ Τα προβλήματα: Διακίνηση αγροτικών προϊόντων: οδικό δίκτυο : από αγροτικό/επαρχιακό/εθνικό/λιμάνι/.. Έλλειψη αεροπορικών συνδέσεων cargo Έλλειψη λιμενικών συνδέσεων containers Τουρισμός: ο αλλοδαπός τουρίστας συνήθως χρειάζεται τουλάχιστο 4 πτήσεις από το σπίτι του έως την Κρήτη ή χρήση άλλου μέσου Αρ. τουριστών Κρήτης: Τα τσάρτερ ή Low Cost Carries έδωσαν τη λύση με απευθείας πτήσεις από τα σημεία ζήτησης προς τα σημεία προσφοράς. Άρα ελκτικότητα στις τακτικές και έκτακτες πτήσεις. 3 αεροδρόμια Αριθμός πτήσεων 2010 Ηράκλειο Χανιά Σητεία

πτήσεις από το σπίτι του έως την Κρήτη ή χρήση άλλου μέσου Αρ. τουριστών Κρήτης: 2.523.

17 17 ΚΡΗΤΗ Νέο διεθνές αεροδρόμιο στο Καστέλλι Προϋπολογισμός: 1,2 δις Εκτιμώμενος αρ. επιβατών ΧΡΟΝΙΑ ΕΞΑΓΓΕΛΙΩΝ: 10 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ: 1

18 ΚΡΗΤΗ ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΕΣ 18 ΥΠΟΔΟΜΕΣ Εκσυγχρονισμός/επέκταση Λιμένων Ηρακλείου + Σούδας Αξιοποίηση / ανάπτυξης τουρισμού κρουαζιέρας Λειτουργία ως home port (συνεργεία με αεροδρόμιο, προμήθεια από την τοπική αγορά) Ανάπτυξη Μ.Υ. * Ακριβές υποδομές/ Utilization Δημιουργία Νέου Λιμένα Εμπορευματικών Μεταφορών και Ενεργειακός κόμβος στην Κορακιά Μ.Υ. Ανάπτυξη Δημιουργία Νέου Λιμένα Εμπορευματοκιβωτίων στη Νότια Κρήτη (πρόβλημα χρηματοδότησης και εφαπτομενική σχέση με την περιφερειακή ανάπτυξη) Μ.Υ. Ανάπτυξη Καλώδιο Ενεργειακής Διασύνδεσης Κρήτης με Αθήνα και Πελοπόννησο Μ.Υ. Ανάπτυξη Καλώδιο οπτικών ινών- τηλεπικοινωνιών Κρήτη-Ιταλία

* Ακριβές υποδομές/ Utilization Δημιουργία Νέου Λιμένα Εμπορευματικών Μεταφορών και Ενεργειακός κόμβος στην Κορακιά Μ.Υ.

19 19 ΚΡΗΤΗ ΠΥΛΕΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Λιμάνια : Ηρακλείου, Σούδας (k1) Αεροδρόμια : Ηρακλείου Ρεθύμνου, (k2) Χανίων Αγ. Νικολάου (k3) Σητείας Σητείας, Ιεράπετρας, Καστέλι Κισάμου, Παλαιόχωρας Νέα Λιμάνια Κορακιάς Νέα Αεροδρόμια : Καστελλίου Τυμπακίου

Νικολάου (k3) Σητείας Σητείας, Ιεράπετρας, Καστέλι Κισάμου,

20 20 ΚΡΗΤΗ Εσωτερικό Οδικό Δίκτυο ΒΟΑΚ : Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης ΝΟΑΚ : Νότιος Οδικός Άξονας Κρήτης ΚΑΘΕΤΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΣΥΝΔΕΣΗΣ

21 21 ΚΡΗΤΗ Εσωτερικό Δίκτυο Μεταφορών και πύλες εισόδου- εξόδου

22 22 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ανάλυση αναπτυξιακού προτύπου: - Χωρικό πρότυπο - Οικονομικό πρότυπο - Συγκοινωνιακό πρότυπο Επίθεση/ αλληλεπίδραση / feedback Βελτίωση λίγα χρήματα σε πολλά έργα: αποτέλεσμα? - ενιαία πηγή? από ποιόν? - διαφορετικές πηγές? (διαφορετικές επιλεξιμότητες) Χρηματοδότηση πότε? - αυτόματα? - χρονοδιάγραμμα? ποιος? - κυβέρνηση - αυτοδιοίκηση - ιδιώτες

23 23 ΠΡΟΤΑΣΗ αποτελέσματα: - κατακερματισμός έργων - Ατελής προσπάθειες και έργα - Χάος - Σπατάλη πόρων (χρήμα, χρόνος) Α προσέγγιση: ερμηνεία, εξήγηση ανάλυση Β προσέγγιση: δράση, πράξη, πολιτική, αποτέλεσμα πρόταση: Επικέντρωση προσπάθειας και πόρων σε συγκεκριμένα έργα Ολοκλήρωση έργων Συγχρηματοδότηση από διαφορετικές πηγές ενός έργου με κοινές (ίδιες) προδιαγραφές, μελέτη, κατασκευή, επίβλεψη Οικονομική αποκέντρωση από Αθήνα στις Περιφέρειες εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων

Σχετικά έγγραφα

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΥΒΟΙΑΣ ΗΜΕΡΙΔΑ: «ΔΙΠΛΗ ΖΕΥΞΗ ΜΑΛΙΑΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ» 26 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2009 «Η ΖΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΑΛΙΑΚΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΧΩΡΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ» Σεραφείμ Πολύζος Πανεπιστήμιο