ΘΥΡΕΟΕΙ ΗΣ Α ΕΝΑΣ. Ανατοµία, φυσιολογία, διαγνωστικά tests

Transcript

1 ΘΥΡΕΟΕΙ ΗΣ Α ΕΝΑΣ Ανατοµία, φυσιολογία, διαγνωστικά tests

2 Θυρεοειδής Αδένας Συµ αγές όργανο Α οτελείται α ό: Ε & ΑΡ λοβό, ισθµό, υραµοειδή λοβό(στο 10% των ερι τώσεων) ου εριβάλλονται α ό κάψα Βάρος: g Θέση: Κατώτερο τµήµα του τραχήλου, κάτω α ό το υοειδές οστό και µ ροστά α ό τους ρώτους κρικοειδείς χόνδρους της τραχείας

3 οµή Θυρεοειδούς Αδένα Θυρεοειδής Αδένας Λοβία ( ολυ ληθή, Μ: 1mm) Θυρεοειδικά Θυλάκια (30-40/Λοβίο,Μ: µ) Θυλακιώδη Κύτταρα ( Μ: µ) Κύτταρα C Κολλοειδές

4 Θυρεοειδικό Θυλάκιο Λειτουργική µονάδα του θυρεοειδούς Α οτελείται α ό: 1. Βασική µεµβράνη εριβάλλει το θυλάκιο 2. Θυρεοειδικά κύτταρα 3. Κολλοειδές

5 Θυρεοειδικά Κύτταρα 1. Θυλακιώδη κύτταρα: κυβοειδή κύτταρα ου α οτελούν το τοίχωµα του θυλακίου και αράγουν τις θυρεοειδικές ορµόνες 2. Παραθυλακιώδη κύτταρα (κυτ. C): λιγοστά µεγάλα κύτταρα κοντά στη βασική µεµβράνη,τα ο οία αράγουν καλσιτονίνη

6 Κολλοειδές Καταλαµβάνει την κοιλότητα του θυλακίου Α οτελείται α ό: 1. Θυρεοσφαιρίνη 2. Πυρηνικά οξέα 3. Βλεννο ρωτεΐνες 4. Πρωτεολυτικά ένζυµα

7 Εµβρυολογική Εξέλιξη Προέλευση: Εξωδερµική και νευροεξωδερµική(κύτταρ α C). Κεφαλική µοίρα αρχέγονου εντέρου Εµβρυικός φάρυγγας Θυρεοειδής αδένας

8 Εµβρυολογική Εξέλιξη 1. Θυρεοειδικό Εκκόλ ωµα 2. Θυρεοειδής Αδένας Α. 5 εβδοµάδων Β. 6 εβδοµάδων Γ. 8 εβδοµάδων.20 εβδοµάδων

9 Αιµάτωση Θυρεοειδούς Παροχή αίµατος > α ό εκείνη των νεφρών 2 Άνω θυρεοειδικές αρτηρίες [κλάδοι της έξω καρωτίδας] 2 Κάτω θυρεοειδικές αρτηρίες [κλάδοι της σ ονδυλικής αρτηρίας] Μέση θυρεοειδική αρτηρία, ασταθής[κλάδος της αορτής]

10 Aνατοµικές Σχέσεις Θυρεοειδούς Πρόσθια Ε ιφάνεια Στρώµα λι ώδους και συνδετικού ιστού Στερνοϋοειδείς µύες Στερνοθυρεοειδείς µύες Στερνοκλειδοµαστοειδείς µύες

11 Νεύρωση Θυρεοειδούς Συµ αθητικές νευρικές ίνες: Προέρχονται α ό τα αυχενικά γάγγλια και εισέρχονται στον θυρεοειδή µαζί µε τις θυρεοειδικές αρτηρίες. Παρασυµ αθητικές νευρικές ίνες: κατευθύνονται ρος τον θυρεοειδή µαζί µε τα λαρυγγικά νεύρα

12 Θυρεοειδικές Ορµόνες Ιωδιωµένα αράγωγα της ΤΥΡΟΣΙΝΗΣ Θυροξίνη(Τ 4 ) Τριιωδοθυρονίνη(Τ 3 ) Ανάστροφη Τριιωδοθυρονίνη(rT 3 ) Καλσιτονίνη

13 Θυρεοειδικές Ορµόνες I OH I OH I O I O I I NH 2 I NH 2 O OH O OH Θυροξίνη (T4) Τριιωδοθυρονίνη (T 3 )

14 Σύνθεση και ρυθµός αραγωγής των θυρεοειδικών ορµονών Εξαρτάται α ό: 1. Το Ιώδιο 2. Τα ενδοθυρεοειδικά ενζυµικά συστήµατα 3. Την ΤRH και την TSH(διεγείρει όλα τα στάδια της ορµονο αραγωγής) 4. Τα ε ί εδα των θυρεοειδικών ορµονών στο αίµα( αλίνδροµη δράση στην TSH) 5. Τη δράση των ιστών ου µετατρέ ουν την Τ 4 σε Τ 3 ή rt 3.

15 Ανόργανο Ιώδιο Βασική ρώτη ύλη για τη θυρεοειδική ορµονοσύνθεση Πηγή Ι: Τροφές ( µg/d) & Μεταβολισµός Θυρ. Ορµονών Αναγωγή στο ΓΕΣ σε ιόντα Ι και είσοδος στην κυκλοφορία Α έκκριση: Κό ρανα 10µg/d, Νεφροί 150µg/d (Clearance I: 35-40µg/ml/min εν ε ηρεάζεται α ό τη στάθµη του Ι στο αίµα) Στάθµη Ι στο αίµα: 0,08-0,6 µg/100ml

16 Θυρεοειδής και Ι Ενεργητική ρόσληψη του ανόργανου Ι α ό τον αδένα Α οθήκευση ερίσσειας Ι ως οργανικό Ι Θυρεοειδής Αδένας: µg I. Εκλεκτική ρόσληψη Ι α ό: Σιελογόνους αδένες, Μαζικούς αδένες, Γαστρικός βλεννογόνος, Λε τό έντερο, Πλακούντας

17 Σύνθεση Θυρεοειδικών Ορµονών

18 Σύνθεση Θυρεοσφαιρίνης (TG) TG: γλυκο ρωτεΐνη µεγάλου µοριακού βάρους Γονίδιο της TG: 8q Σύνθεση στα ριβοσώµατα του κοκκιώδους ενδο λασµατικού δικτύου

19 Σύνθεση, µεταφορά και α οθήκευση της TG ΠροΤG ιάσ αση και αραγωγή ΤG Συσκευή Golgi: υδατανθρακικές ρίζες Μετάφορά µέσα σε κυστίδια ρος την κοιλό- τητα Εξωκύττωση στην κοιλότητα του θυ λακίου ( και αντίστροφα). * Όλα τα στάδια διεγείρονται α ό την TSH.

20 Σχηµατισµός Θυρεοειδικών Ορµονών ΤΡΟ Ένωση ΜΙΤ & DIT(στο ίδιο µόριο TG ή σε γειτονικά) Τ 4, Τ 3 * Ε άρκεια Ι Τ 3 /Τ 4 : 0,17 * Έλλειψη Ι Τ 3 /Τ 4 : 0,5

21 Κυκλοφορία των θυρεοειδικών ορµονών Ο θυρεοειδής αράγει: 1. Το σύνολο της Τ 4 (85-95µg/24h) 2. To 20% της Τ 3 (5-8µg/24h) 3. Το 5% της rt 3 (1-1,5µg/24h)

22 ευσµευτικές ρωτεΐνες των Θυρεοειδικών Ορµονών Περί ου το 99,98% της Τ 4 είναι συνδεδεµένο σε 3 ρωτεΐνες: 1. TBG 75%( οσότητα στον ορό, δεσµευτική ικανότητα για Τ 4 και Τ 3 ) 2. ΤΒΡΑ 15-20%( στον ορό, δεσµ.ικανό τητα για Τ 4, καθόλου για Τ 3 ) 3. Λευκωµατίνες ορού 5-10%(ασθενής δεύ σµευση)

23 Ιδιότητες δεσµευµένων µορφών των Θυρεοειδικών ορµονών Ανενεργείς όσο είναι δεσµευµένες Περισσότερο ευδιάλυτες εν ερνούν τους νεφρούς εν καταβολίζονται εύκολα Εύκολα διαθέσιµη α οθήκη θυρεοειδικών ορµονών

24 ραστικά κλάσµατα των Θυρεοειδικών ορµονών FT 4 0,02% της ολικής Τ 4 FT 3 0,4% της ολικής Τ 3 Εισέρχονται ελεύθερα στα κύτταρα και ασκούν τη µεταβολική τους δράση και ασκούν δράση ωρίµανσης νευµατική και σωµατική Η ενδοκυττάρια συγκέντρωσή τους εξαρτάται α ό αυτή του λάσµατος

25 Μεταβολισµός Θυρεοειδικών Ορµονών

26 Μεταβολικές Οδοί Α ιωδίωση( ροοδευτική αφαίρεση Ι) Α αµίνωση(κυρίως στους νεφρούς) και α οκαρβοξυλίωση τέτρα- και τριιωδιωµένα αράγωγα του υροσταφυλικού (TETRAC, TRIAC) και του γαλακτικού οξέως Σύνδεση µε το γλυκουρονικό (ή αρ) και το γαλακτικό οξύ (νεφροί) α οβολή των µεταβολιτών α ό τη χολή, τα κό ρανα και τα ούρα

27 Α οϊωδίωση της Τ 4 34% Τ 4 Τ 3 42% Τ 4 rt 3 80% της T 3 α ό την Τ 4 95% της rt 3 α ό την Τ 4

28 Βιολογική ράση Των Θυρεοειδικών Ορµονών

29 Μεταβολική δράση των θυρεοειδικών ορµονών 1. Ρυθµίζουν το βασικό µεταβολισµό (basal metabolic rate) 2. Aυξάνουν την κατανάλωση Ο 2 α ό τους ιστούς(εκτός: εγκεφάλου,σ λήνα,γεννητι- κών αδένων) 3. Αυξάνουν την ευαισθησία των ιστών για τις κατεχολαµίνες λι όλυση, γλυκογονόλυση και τη γλυκονεογένεση

30 ράση των θυρεοειδικών ορµονών στην ανά τυξη Σηµαντικές για τη µυοσκελετική ανά τυξη Ουσιώδεις για την ανά τυξη, τη διαφορο οίηση και την οργάνωση του ΚΝΣ κατά την εµβρυϊκή ζωή και µετά τη γέννηση. * Συγγενής υ οθυρεοειδισµός Κρετινισµός

31 Κυτταρική ράση των Θυρεοειδικών Ορµονών

32 Κυτταρική δράση των θυρεοειδικών ορµονών Ασκείται α ό το ελεύθερο κλάσµα ιέρχεται ελεύθερα ή ενεργητικά τη µεµβράνη Η ορµονική δράση ασκείται α ό τη FΤ 3 µετά α ό σύνδεση µε τον υρηνικό υ οδοχέα της.

33 Ρύθµιση Έκκρισης Θυρεοειδικών Ορµονών

34 Ρύθµιση έκκρισης Θυρεοειδικών ορµονών 1. Υ οθαλαµοϋ οφυσιακός αξονας TRH- TSH 2. Θυρεοειδικό κύτταρο: αυτορρύθµιση αναλόγα µε το διαθέσιµο Ι 3. Άσκηση αλίνδροµης αρνητικής ρύθµισης α ό τις θυρεοειδικές ορµόνες 4. ράση των δεϊωδινασών

35 Ρύθµιση Έκκρισης Θυρεοειδικών Ορµονών

36 Άξονας TRH - TSH TRH: Εκκρίνεται κατά ώσεις α ό τον υ οθάλαµο t½: 5 λε τά ιεγείρει την έκκριση της TSH

37 TSH Γλυκο ρωτεϊνική ορµόνη Α οτελείται α ό 2 υ οµονάδες: α & β Εκκρίνεται κατά ώσεις Ηµερήσιος ρυθµός έκκρισης Μεγαλύτερη εκκριτική δραστηριότητα τις βραδινές ώρες Η δράση της ασκείται µέσω της ένωσης µε τον υ οδοχέα της

38 Άµεσες δράσεις της TSH Ε αναρρόφηση του κολλοειδούς α ό τα θυρεοειδικά κύτταρα Α ελευθέρωση των ορµονών α ό την TG έκφρασης της ΤΡΟ σύνθεσης Τ 4, Τ 3 ιεγείρει τις ενδοθυρεοειδικές δεϊωδινάσες Ι στον αδένα Μεταφορά Ca δια µέσου της µεµβράνης των θυρεοειδικών κυττάρων

39 Α ώτερες δράσεις της TSH(12-24h) Πρόσληψη του Ι Πρόσληψη και οξείδωση της γλυκόζης α ό τον αδένα Κατανάλωση Ο 2 α ό το θυρεοειδή

40 Άλλοι ρυθµιστικοί αράγοντες της έκκρισης των θυρεοειδικών ορµονών Α. Νευροδιαβιβαστές ου διεγείρουν ή αναστέλλουν την έκκριση της TRH Β. Αυξητικοί αράγοντες και κυτταροκίνες µε δράση στον υ οθάλαµο, την υ όφυση και τον θυρεοειδή Γ. Το ανοσο οιητικό σύστηµα ( αραγωγή αυτοαντισωµάτων έναντι του υ οδοχέα της TSH)

41 Ανοσο οιητικό και Θυρεοειδής Αντιθυρεοσφαιρινικά αντισώµατα (anti TG) εύτερο αντιγόνο του κολλοειδούς (CA2) Aντισώµατα έναντι της υ εροξειδάσης (anti TPO)

42 Αντισώµατα έναντι του υ οδοχέα της TSH Α. ΤSAb ή TSH-RAb[stim], διεγερτικά αντισώµατα Β. TBI ή TSH-RAb[block], ανασταλτικά αντισώµατα TSI(thyroid stimulating immunoglobulin)

43 ιαγνωστική Προσ έλαση Θυρεοειδο αθειών

44 Ιατρικό Ιστορικό

45 Ε ισκό ηση Θυρεοειδούς

46 Ψηλάφηση Θυρεοειδούς

47 Παρακλινικός Έλεγχος

48 Α. Προσδιορισµός Τ 3, Τ 4 στο αίµα Κυρίως οι FΤ3, FΤ 4 αλλά και T 3, T 4 Αναλογία ολικών ορµονών και ελεύθερων κλασµάτων ιαταραχή Σχέσης α. Ανωµαλίες λευκωµάτων β. Κύηση γ. Λήψη οιστρογόνων

49 Φυσιολογικές Τιµές FT 3 : 3-8pmol/L ή pg/ml FT 4 : 11,3-25,7pmol/L ή 8-20ng/ml T 3 : 1,2-3,2nmol/L ή 0,8-2,1ng/ml T 4 : 64,4-151,4nmol/L ή ng/ml Αυξηµένη Τ 3 : νεογνά Μειωµένη Τ 3 : ηλικιωµένοι, βαριά άσχοντες

50 Β. Προσδιορισµός TSH στο αίµα Η σηµαντικότερη εξέταση για τη θυρεοειδική λειτουργία: 1. έχει υ ερευαίσθητη µέθοδο ροσδιορισµού 2. είναι ευαίσθητος δείκτης υ ολειτουργίας του αδένα αντιλη τές και µικρές αυξοµειώσεις Υ οδι λασιασµός της Τ 4 Εκατοντα λασιασµός της TSH

51 Φ.Τ. TSH : 0,5 4,5 miu/ml TRH test ( ) για TSH -Υ οθυρεοειδισµός: α άντηση σε σχέση µε το Ν λήθυσµό -Υ ερθυρεοειδισµός: Καµία α άντηση -Υ οφυσιογενής υ οθυρεοειδισµό: Καµία α άντηση -Υ οθαλαµικός υ οθυρεοειδισµός: Καθυστερηµένη α άντηση

52 Γ. Προσδιορισµός TG στο αίµα Καρκινικός δείκτης υ οτρο ής νόσου Μη ειδικός δείκτης για άλλες θυρεοειδικές νόσους

53 . Προσδιορισµός CT στο αίµα 1. ιάγνωση MTC 2. Καρκινικός δείκτης υ οτρο ής MTC 3. Test Πενταγαστρίνης για CT ( )

54 Προσδιορισµός CEA: Μη ειδικός καρκινικός δείκτης Πρωτοογκογονίδιο RET: Οικογενείς µορφές MTC

55 υναµικά tests

56 RAIU (4h-24h-48h) Υψηλές τιµές Υ ερθυρεοειδισµός Ιωδο ενία υσορµονογένεση Αυτοάνοση Θυρεοειδίτιδα(±) Μετά διακο ής αντιθυρεοειδικών Χαµηλές τιµές Αθυρεοτικός υ οθυρεοειδισµός Υ οφυσιογενής υ οθυρεοειδισµός Ιωδιούχα Υ οξεία θυρεοειδίτιδα Αντιθυρεοειδικά

57 Α εικονιστικός Έλεγχος

58 Σ ινθηρογράφηµα µε 99m Τc Προσλαµβάνεται α ό τον αδένα χωρίς να συµµετέχει στη λειτουργία του Α οδίδει: -το µέγεθος και το σχήµα των λοβών - αρουσία έκτο ου θυρ. ιστού και ενδεχόµενη κατάδυση του αδένα -λειτουργικότητα αρεγχύµατος και όζων

59 99m Tc T½ : 6 h

60 Σ ινθηρογράφηµα µε 131 Ι Κυρίως εκτίµηση του Ca Θυρεοειδούς t½ : 8 ηµέρες 123 I t½ : 1,32 h

61 U/s Θυρεοειδούς

62 CT και MRI

63 Ε εµβατικές Μέθοδοι

64 FNA - b Θετική για κακοήθεια Ύ ο τη για κακοήθεια Αρνητική για κακοήθεια Μη διαγνωστική

65 Θυρεοειδο άθειες

66 Ευχαριστώ