ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΗΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ. Θέκα: Δπηβιέπνπζα: Βίικα ηλάλνγινπ.

Transcript

1 Δ ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΗΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ Θέκα: Διιεληθφ ΔΠΑ : κηα πξψηε θξηηηθή απνηίκεζε ηνπ Δζληθνχ ηξαηεγηθνχ Πιαηζίνπ Αλαθνξάο θαη ν πεξηθεξεηαθφο ζρεδηαζκφο ηεο ρψξαο φπσο απνηππψλεηαη ζηα Πεξηθεξεηαθά Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα ηεο 4εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ. Δπηβιέπνπζα: Βίικα ηλάλνγινπ πνπδάζηξηα: Αιεμάλδξα Απνζηνιίδνπ ΑΘΖΝΑ

2 ΠΔΡΗΛΖΦΖ Ζ Πνιηηηθή πλνρήο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο απνηειεί κηα απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο πνιηηηθέο ηεο. ηφρν έρεη λα δηαζθαιίζεη ηελ ηζφξξνπε αλάπηπμε νιφθιεξεο ηεο Έλσζεο, πεξηνξίδνληαο ηηο πεξηθεξεηαθέο αληζφηεηεο θαη πξνσζψληαο ηελ νηθνλνκηθή, θνηλσληθή θαη ρσξηθή ζπλνρή. Ζ Διιάδα απνηειεί κηα απφ ηηο ρψξεο ζηηο νπνίεο θαηεμνρήλ εθαξκφζηεθε ε πνιηηηθή ζπλνρήο κέρξη ζήκεξα, κέζσ ηξηψλ θνηλνηηθψλ πιαηζίσλ ζηήξημεο. ήκεξα, ζηελ αξρή ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ , ζηφρνο καο είλαη λα εμεηάζνπκε ηνλ ηξφπν πνπ ζρεδηάδεηαη λα εθαξκνζηεί ε επφκελε θάζε ηεο πνιηηηθήο ζπλνρήο ζηε ρψξα καο. ηελ παξνχζα εξγαζία εμεηάδεηαη ην βαζηθφ θείκελν ζηξαηεγηθήο γηα ηελ πεξίνδν , ην Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο (ΔΠΑ), θαη ν πεξηθεξεηαθφο ζρεδηαζκφο ηεο ρψξαο, φπσο απνηππψλεηαη ζηα Πεξηθεξεηαθά Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα ηεο ηξέρνπζαο πεξηφδνπ. Παξνπζηάδεηαη ε θηινζνθία πνπ δηέπεη ην ειιεληθφ ΔΠΑ θαη ε κεζνδνινγία ζχληαμήο ηνπ απφ ηνπο αξκφδηνπο θνξείο ζρεδηαζκνχ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αλάιπζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ. Δηδηθή αλαθνξά γίλεηαη ζηα θαηλνηφκα ζηνηρεία ηνπ, φπσο είλαη ε Δθ ησλ Πξνηέξσλ Αμηνιφγεζε θαη ε ηξαηεγηθή Πεξηβαιινληηθή Δθηίκεζε, δχν λέα εξγαιεία πνπ επηδηψθνπλ λα πξνζδψζνπλ πξνζηηζέκελε αμία ζηνλ αλαπηπμηαθφ πξνγξακκαηηζκφ ηεο 4 εο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ. ην ζηξαηεγηθφ κέξνο ηνπ ΔΠΑ απνηππψλεηαη ε θηινζνθία θαηάξηηζήο ηνπ θαη ηεθκεξηψλεηαη ε επηινγή ησλ πξνηεξαηνηήησλ πνπ ηίζεληαη. Γίλεηαη αλαθνξά ζηελ θνηλσληθννηθνλνκηθή αλάιπζε ηεο θαηάζηαζεο ζηελ νπνία βξίζθεηαη ε ρψξα, απφ ηα απνηειέζκαηα ηεο νπνίαο πξνθχπηνπλ νη πνιιέο δηαξζξσηηθέο αδπλακίεο πνπ ηε ραξαθηεξίδνπλ θαη ε αλάγθε αμηνπνίεζεο ησλ επθαηξηψλ πνπ πξνζθέξνληαη. Σν ΔΠΑ δηαξζξψλεηαη ζε 5 ζεκαηηθέο θαη 3 ρσξηθέο πξνηεξαηφηεηεο θαη ζε 17 ζηξαηεγηθνχο ζηφρνπο, κέζσ ησλ νπνίσλ επηδηψθεηαη ε επίηεπμε ηνπ αλαπηπμηαθνχ νξάκαηνο ηεο ρψξαο, πνπ είλαη νπζηαζηηθά ε δηεχξπλζε ησλ αλαπηπμηαθψλ δπλαηνηήησλ ηεο. Οη πξνηεξαηφηεηεο ηνπ ειιεληθνχ ΔΠΑ βξίζθνληαη ζε άκεζε ζπλάθεηα κε ηηο Κνηλνηηθέο Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο γηα ηε πλνρή, κε ην Δζληθφ Πξφγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ θαη κε ηνπο ζηφρνπο ηεο ηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο, φπσο πξνβιέπεηαη απφ ην λέν Γεληθφ Καλνληζκφ 1083/2006. Δθηφο φκσο απφ ηε ζπλάθεηα 2

3 ζε επίπεδν ζηφρσλ, γηα πξψηε θνξά, ηίζεληαη απφ ηελ Δ.Δ. ζπγθεθξηκέλα ρξεκαηνδνηηθά πιαίζηα γηα ηηο δξάζεηο πνπ πξνάγνπλ ηε ηλ. Σν επηρεηξεζηαθφ ζθέινο ηνπ ΔΠΑ πεξηιακβάλεη ηα επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ: 8 ηνκεαθά, 5 πεξηθεξεηαθά, 12 εδαθηθήο ζπλεξγαζίαο. Ο αξηζκφο ησλ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ είλαη κηθξφηεξνο ζε ζρέζε κε ην Γ ΚΠ θαη είλαη κνλνηακεηαθά. Δπηπιένλ, γηα πξψηε θνξά ε ρψξα καο δελ ππάγεηαη νιφθιεξε ζην ζηφρν ζχγθιηζε, αιιά 5 πεξηθέξεηέο ηεο αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία ησλ πεξηθεξεηψλ κεηαβαηηθήο ζηήξημεο. Σν γεγνλφο απηφ επεξεάδεη ηφζν ην ζρεδηαζκφ ησλ πξνγξακκάησλ φζν θαη ηε ρξεκαηνδφηεζή ηνπο, θαζψο ε ρξεκαηνδνηηθή θαηαλνκή ησλ θνλδπιίσλ ζηηο πεξηθέξεηεο κεηαβαηηθήο ζηήξημεο είλαη απζηεξά πξνζδηνξηζκέλε θαη ζηαδηαθά κεηψλεηαη. Απαηηείηαη, θαηά ζπλέπεηα, κεγάιε πξνζνρή απφ δηαρεηξηζηηθήο πιεπξάο, ψζηε λα νδεγεζνχκε ζε κηα επηηπρή πινπνίεζε ησλ πξνγξακκάησλ. Ο πεξηθεξεηαθφο ζρεδηαζκφο ηεο ρψξαο γηα ηελ 4 ε πξνγξακκαηηθή πεξίνδν θαιείηαη λα αληηκεησπίζεη ηα πξνβιήκαηα ησλ ειιεληθψλ πεξηθεξεηψλ θαη λα ζπκβάιεη ζηε κείσζε ησλ δηαπεξηθεξεηαθψλ αληζνηήησλ πνπ, παξά ηελ πξφνδν πνπ έρεη ζπληειεζηεί, εμαθνινπζνχλ λα παξακέλνπλ ηζρπξέο. Καηά ηελ ηξέρνπζα πεξίνδν θαηεπζχλεηαη ζηηο ειιεληθέο πεξηθέξεηεο ην 80% ηεο θνηλνηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο, κε παξεκβάζεηο κέζσ ηφζν ησλ ηνκεαθψλ φζν θαη ησλ πεξηθεξεηαθψλ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ. Ο ζηφρνο είλαη δηηηφο: απφ ηε κηα πξέπεη λα αληηκεησπηζηνχλ ηα δηαξζξσηηθά πξνβιήκαηα ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο κε παξεκβάζεηο θνηλέο, γηα ην ζχλνιν ηεο ρψξαο θαη, ηαπηφρξνλα, ηα ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα θάζε πεξηθέξεηαο, κε παξεκβάζεηο πξνζαξκνζκέλεο εηδηθά ζε απηέο. Ζ νινθιεξσκέλε απνηίκεζε ηνπ ΔΠΑ πάλησο κπνξεί λα γίλεη κφλν ζην ηέινο ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ, νπφηε ζα είλαη δπλαηή θαη ε αμηνιφγεζε ηεο πινπνίεζήο ηνπ. Ζ ζπγγξαθή ηεο παξνχζαο εξγαζίαο ζηεξίρηεθε θαηαξρήλ ζηελ θξηηηθή κειέηε ηνπ ΔΠΑ θαη ησλ ΠΔΠ ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ. Μειεηήζεθε ε ζρεηηθή ειιεληθή θαη μέλε βηβιηνγξαθία, ηα επίζεκα έγγξαθα θαη νη εθζέζεηο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο, ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκίαο & Οηθνλνκηθψλ θαη ησλ άιισλ αξκφδησλ θνξέσλ θαη αληιήζεθαλ ζηνηρεία απφ ζρεηηθνχο δηθηπαθνχο ηφπνπο. Έγηλε επεμεξγαζία ζηαηηζηηθψλ δεδνκέλσλ ηεο Eurostat θαη ηεο Δ..Τ.Δ. θαη αλαδεηήζεθαλ ζρεηηθά άξζξα ηνπ ειιεληθνχ εκεξήζηνπ ηχπνπ. Υξήζηκα ζηνηρεία αληιήζεθαλ, εμάιινπ, κέζα απφ ζπδεηήζεηο κε ηνπο αξκφδηνπο θνξείο δηαρείξηζεο ησλ θνηλνηηθψλ πξνγξακκάησλ ζηε ρψξα καο. 3

4 ABSTRACT Cohesion Policy is one of the most important policies of the European Union. It s aim is to ensure the balanced development of the Union as a whole, to work for the elimination of regional disparities and to promote the economic, social and territorial cohesion. Greece is one of the countries in which Cohesion Policy was widely applied up to now, via three Community Support Frameworks. Currently, at the beginning of the 4 th Programming Period , our aim is to examine the way in which cohesion policy will be applied in Greece. The present thesis examines the main programming document for the period, the Greek National Strategic Reference Framework (NSRF). Greece s regional development planning, as presented in the Regional Operational Programmes of the current period, is also examined. The philosophy which underlies the greek NSRF is presented together with the methodology of its development and its contents. Special reference is made to some innovative elements, such as the Ex-ante Evaluation and the Strategic Environmental Assessment, two new tools which aim at giving added value to the developmental planning of the 4 th Programming Period. At the strategic part of NSRF we can detect the philosophy which governed its creation as well as the justification for the priorities it advocates. Special reference is made to the results of the socioeconomic analysis of Greece s current state, which demonstrate the existence of many structural weaknesses and the need to take advantage of the opportunities offered. The country s strategic planning is analysed in 5 thematic and 3 territorial priorities and 17 strategic objectives, through which its overall objective will be attained- the expansion of the country s growth potential. The priorities of greek NSRF are fully compliant with the Community Strategic Guidelines for Cohesion, the National Reform Programme and the Lisbon Strategy, as defined in the new Council Regulation 1083/2006. For the first time the EU imposes specific rules not only regarding the priorities set but also the financial allocation of the actions which promote the Lisbon Strategy. The Operational Part of NSRF comprises the operational programmes of the 4 th Programming Period: 8 sectoral OPs, 5 regional OPs and 12 territorial cooperation OPs. The operational programmes are fewer compared with the 3 rd Community Support Framework and funded by only one Structural Fund. Moreover, Greece, as a whole, for the first time does not belong to Objective 1 Convergence. Instead, 5 4

5 Greek regions belong to the transitional support category. This fact affects both the development planning of the operational programmes as well as their funding, since the allocation resources for the regions of transitional support is strictly determined and decreases gradually. Special attention, therefore, is needed at the administration of the programmes so that a succesful implementation is ensured. Greece s regional planning for the 4 th Programming Period addresses the problems which Greek regions are facing and aims at the elimination of transregional disparities which are still severe, despite the progress already made. At the current programming period 80% of community funding is allocated to the greek regions, financing interventions via sectoral and regional operational programmes. The aim is dual: on the one hand, the structural problems of greek economy should be dealt with actions common for the whole country; on the other hand, the special needs of each region should be met by interventions especially designed for each particular case. In any case, the final assessment of NSRF could be done only in the end of the programming period, when the evaluation of its implementation will be possible. The present thesis was primarely based on the critical study of the Greek NSRF and the Regional Operational Programmes of the 4 th programming period. Facts were drawn from the study of relevant greek and foreign bibliography, the official documents and reports issued by the European Commission, the Ministry of Finance and other relevant bodies and on data retrieved in relevant websites. Statistical data available via Eurostat and the National Statistical Service of Greece were processed and articles published in greek daily press were studied. Furthermore, useful information has been attained through discussions with the authorities responsible for the implementation of community programmes in Greece. 5

6 ΛΔΞΔΗ-ΚΛΔΗΓΗΑ 4 ε Πξνγξακκαηηθή Πεξίνδνο Earmarking Swot αλάιπζε Βηψζηκε Αζηηθή Αλάπηπμε Γηαξζξσηηθά Σακεία Δζληθφ Πξφγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ Δθ ησλ Πξνηέξσλ (ex ante) Αμηνιφγεζε ΔΠΑ- Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο Θεκαηηθέο Πξνηεξαηφηεηεο Κνηλνηηθή Υξεκαηνδφηεζε Κνηλσληθννηθνλνκηθή αλάιπζε Πεξηθεξεηαθά Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα Πεξηθεξεηαθφο Πξνγξακκαηηζκφο Πεξηθέξεηεο ηαηηζηηθήο χγθιηζεο (Phasing out) Πεξηθέξεηεο ηαηηζηηθήο Δηζφδνπ (Phasing in) Πξνζζεηηθφηεηα ηξαηεγηθή Μειέηε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ ηξαηεγηθή Πεξηβαιινληηθή Δθηίκεζε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο ηξαηεγηθνί ηφρνη Σειηθφο Γηθαηνχρνο Σνκεαθά Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα Υσξηθέο Πξνηεξαηφηεηεο 6

7 ΠΗΝΑΚΔ ΠΗΝΑΚΑ 1.1: Ζ πνξεία θαηάζεζεο θαη έγθξηζεο ησλ ΔΠΑ θαη ησλ Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ ζηελ Δ.Δ.27- Αχγνπζηνο ΠΗΝΑΚΑ 1.2: Ο αξηζκφο θαη ε ρξεκαηνδφηεζε ησλ Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο ΔΔ-27 γηα ηελ 4 ε Πξνγξακκαηηθή Πεξίνδν ΠΗΝΑΚΑ 2.1: Οη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο ηεο πνιηηηθήο ζπλνρήο γηα ηελ πεξίνδν ζε ζρέζε κε ηνπο άμνλεο θνηλσληθννηθνλνκηθήο αλάιπζεο ηνπ ΔΠΑ.36 ΠΗΝΑΚΑ 2.2.: Υξήζε κεζφδνπ SWOT γηα ηελ παξαγσγή επηινγψλ πνιηηηθήο 40 ΠΗΝΑΚΑ 2.3: χλζεζε θνηλσληθννηθνλνκηθήο αλάιπζεο θαη πξνηεηλφκελσλ πνιηηηθψλ 41 ΠΗΝΑΚΑ 2.4: Οη Θεκαηηθέο Πξνηεξαηφηεηεο ηνπ ηξαηεγηθνχ ρεδηαζκνχ - Ηνχληνο 2006 & Μάξηηνο ΠΗΝΑΚΑ 2.5: Οη Θεκαηηθέο Πξνηεξαηφηεηεο ηφρνη ηνπ Γ Κ.Π.. & 4 Ζ Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ- πγθξηηηθή Απεηθφληζε...48 ΠΗΝΑΚΑ 2.6: Δλδεηθηηθή Καηαλνκή Κνηλνηηθήο πλδξνκήο αλά ζεκαηηθή πξνηεξαηφηεηα 51 ΠΗΝΑΚΑ 2.7 : Οη ιφγνη γηα ηε δηακφξθσζε ησλ 5 ρσξηθψλ ελνηήησλ ηελ πεξίνδν ΠΗΝΑΚΑ 2.8: Αλαπηπμηαθνί ζηφρνη ησλ 5 ρσξηθψλ ελνηήησλ 55 ΠΗΝΑΚΑ 2.9: Παξεκβάζεηο ησλ δηαξζξσηηθψλ ηακείσλ πνπ ζπκβάιινπλ ζηε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο.62 ΠΗΝΑΚΑ 2.10: Καηεγνξίεο παξέκβαζεο & ε ζπκβνιή ηνπο ζηελ θάιπςε θσδηθψλ Earmarking...66 ΠΗΝΑΚΑ 2.11: Σνκεαθά Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα Γ Κ.Π.. & 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ 68 ΠΗΝΑΚΑ 2.12: Σακεία & Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ 71 ΠΗΝΑΚΑ 2.13: Σα MULTI-OBJECTIVE πξνγξάκκαηα ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ 71 ΠΗΝΑΚΑ 2.14: Υξεκαηνδφηεζε ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ Διιάδα 73 7

8 ΠΗΝΑΚΑ 2.15: Καηαλνκή θνηλνηηθήο ζπλδξνκήο ζηα ηνκεαθά & πεξηθεξεηαθά επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα...74 ΠΗΝΑΚΑ 2.16: πκκεηνρή ησλ Σακείσλ ζηελ θνηλνηηθή ρξεκαηνδφηεζε.77 ΠΗΝΑΚΑ 2.17: πκκεηνρή ησλ Σακείσλ ζηηο 3 θαηεγνξίεο επηιεμηκφηεηαο ησλ πεξηθεξεηψλ 78 ΠΗΝΑΚΑ 3.1: Καηαλνκή ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ Γ ΚΠ ζε ηνκεαθά & πεξηθεξεηαθά πξνγξάκκαηα..86 ΠΗΝΑΚΑ 3.2: Δηήζηα κεηαβνιή [ ] ησλ πεξηθεξεηαθψλ αληζνηήησλ ζηελ ΔΔ-15 & ζηελ Διιάδα..87 ΠΗΝΑΚΑ 3.3: Ζ ζπκβνιή ησλ παξαγσγηθψλ ηνκέσλ ζηελ νηθνλνκία ησλ 13 πεξηθεξεηψλ έηνο ΠΗΝΑΚΑ 3.4: Ζ απαζρφιεζε & ε αλεξγία ζηελ ΔΔ-27, ζηελ Διιάδα θαη ζηηο πεξηθέξεηεο έηνο ΠΗΝΑΚΑ 3.5: Σν κνξθσηηθφ επίπεδν ησλ θαηνίθσλ ησλ ειιεληθψλ πεξηθεξεηψλ έηνο ΠΗΝΑΚΑ 3.6: πγθξηηηθή απνηχπσζε ησλ ειιεληθψλ πεξηθεξεηψλ ζε ζρέζε κε ην ξπζκφ κεηαβνιήο ηνπ ΑΔΠ & ηηο επηδφζεηο ζηελ αγνξά εξγαζίαο-έηε ΠΗΝΑΚΑ 3.7: Ζ θαηαλνκή ηεο θνηλνηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο ζηελ Αηηηθή θαη ζηελ ειιεληθή πεξηθέξεηα..96 ΠΗΝΑΚΑ 3.8: Ζ θαηαλνκή ηεο θνηλνηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο ζηα ΠΔΠ..97 ΠΗΝΑΚΑ 3.9: πγθξηηηθή ρξεκαηνδφηεζε ησλ ΠΔΠ ζην Γ ΚΠ & ζηελ 4 ε πξνγξακκαηηθή πεξίνδν...98 ΠΗΝΑΚΑ 3.10: πγθξηηηθή παξνπζίαζε ησλ αμφλσλ πξνηεξαηφηεηαο ησλ 5 ΠΔΠ θαη ηεο ρξεκαηνδφηεζήο ηνπο

9 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑΣΑ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 1.1: Κείκελα πξνγξακκαηηζκνχ ζηελ ηξέρνπζα ( ) θαη ηελ πξνεγνχκελε πξνγξακκαηηθή πεξίνδν ( )...17 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 1.2: Ζ εθ ησλ πξνηέξσλ αμηνιφγεζε ζηηο δχν πξνγξακκαηηθέο πεξηφδνπο.. 22 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 1.3: ρεκαηηθή απεηθφληζε ηεο ηξαηεγηθήο Πεξηβαιινληηθήο Δθηίκεζεο.24 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.1: Νέα ζηνηρεία 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ.31 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.2: Γηάξζξσζε ηνπ ειιεληθνχ ΔΠΑ.34 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.3: Ζ swot αλάιπζε ζην πεδίν Αγνξά Δξγαζίαο Κνηλσληθή πλνρή & Γηνηθεηηθφ Πεξηβάιινλ...39 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.4: Ζ swot αλάιπζε ζην πεδίν Υσξηθή πλνρή & Τπνδνκέο..40 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.5: Καηεπζχλζεηο ηξαηεγηθήο...42 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.6: Οη 17 ηξαηεγηθνί ηφρνη ηνπ ΔΠΑ.50 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.7: Καηαλνκή θνηλνηηθήο ζπλδξνκήο αλά ζεκαηηθή πξνηεξαηφηεηα..52 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.8: Οη ρσξηθέο ελφηεηεο ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ..53 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.9: ρέζε ΔΠΑ & ΔΠΜ.60 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.10: EARMARKING Ληζζαβφλαο γηα ηελ Διιάδα 64 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.11: Καηαλνκή θνηλνηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο κεηαμχ ηνκεαθψλ & πεξηθεξεηαθψλ πξνγξακκάησλ 75 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.12: Καηαλνκή θνηλνηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο κεηαμχ ηνκεαθψλ πξνγξακκάησλ.75 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.13: Υξεκαηνδφηεζε ησλ Σακείσλ ΔΣΠΑ & ΔΚΣ αλά θαηεγνξία πεξηθεξεηψλ.78 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.14: Όξγαλα επνπηείαο & ζπληνληζκνχ θαηά ηελ 4 ε πξνγξακκαηηθή πεξίνδν 80 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 3.1: Πιεζπζκηαθή θαηαλνκή ζηηο 13 ειιεληθέο πεξηθέξεηεο.. 88 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 3.2: Αθαζάξηζηε Πξνζηηζέκελε Αμία θαηά θιάδν-έηνο ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 3.3:Πνζνζηηαία θαηαλνκή ηεο θνηλνηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο ζηα ΠΔΠ

10 ΥΑΡΣΔ ΥΑΡΣΖ 3.1: Οη επηιέμηκεο πεξηθέξεηεο ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ.93 10

11 ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΔ ΑΔγρΠ Αθαζάξηζην Δγρψξην Πξντφλ Γ.Δ.Π.... Γηππνπξγηθή Δπηηξνπή Κνηλνηηθψλ Πξνγξακκάησλ Δ.Α.Α..Δζληθφ Απνζεκαηηθφ Απξνβιέπησλ Δ.Α.Σ.. Δπξσπατθφ Σακείν Αιηείαο Δ.Γ.Σ.Α.Α..... Δπξσπατθφ Γεσξγηθφ Σακείν Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο Δ.Γ.Η.Π Δηήζηα Γηάζθεςε Πξνέδξσλ Δπηηξνπψλ Παξαθνινχζεζεο Δ.Δ...Δπξσπατθή Έλσζε Δ.Κ.Σ.. Δπξσπατθφ Κνηλσληθφ Σακείν ΔΛ.Ο.Σ...Διιεληθφο Οξγαληζκφο Σππνπνίεζεο Δ.Π. Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Δ.Π.Μ.Δζληθφ Πξφγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ Δ..Π.Α.... Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο Δ.Σ.Δπ Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ Δ.Σ.Π.Α...Δπξσπατθφ Σακείν Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο ΔΤΔΚΣ.Δηδηθή Τπεξεζία πληνληζκνχ & Παξαθνινχζεζεο Γξάζεσλ ΔΚΣ Κ.Α.Π..Κνηλή Αγξνηηθή Πνιηηηθή Κ.Π.... Κνηλνηηθφ Πιαίζην ηήξημεο Κ..Κ.Γ..Κνηλνηηθέο ηξαηεγηθέο Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο Μ.Α.Γ. Μνλάδεο Αγνξαζηηθήο Γχλακεο Π.Δ.Π. Πεξηθεξεηαθφ Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα.Μ.Π.Δ..ηξαηεγηθή Μειέηε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ.Π.Δ..ηξαηεγηθή Πεξηβαιινληηθή Δθηίκεζε ηλ.ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο ΣΠΔ... Σερλνινγίεο Πιεξνθνξηθήο θαη Δπηθνηλσληψλ Τ.ΠΔ.ΥΧ.ΓΔ...Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο-Υσξνηαμίαο & Γεκνζίσλ Έξγσλ ΤΠ.ΟΗ.Ο.Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο & Οηθνλνκηθψλ I.P.A...Instrument for Preaccession Assistance [Μεραληζκφο Πξνεληαμηαθήο Βνήζεηαο] 11

12 ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ ΠΔΡΗΛΖΦΖ... 2 ABSTRACT... 4 ΛΔΞΔΗ-ΚΛΔΗΓΗΑ... 6 ΠΗΝΑΚΔ... 7 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑΣΑ... 9 ΥΑΡΣΔ ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΔ ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ ΔΗΑΓΧΓΖ ΚΔΦΑΛΑΗΟ Η: Ο ΣΡΑΣΖΓΗΚΟ ΥΔΓΗΑΜΟ ΣΖ 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟΤ : ΣΟ ΔΘΝΗΚΟ ΣΡΑΣΖΓΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΑΝΑΦΟΡΑ Ο ΝΔΟ ΓΔΝΗΚΟ ΚΑΝΟΝΗΜΟ 1083/ ΣΑ ΚΑΗΝΟΣΟΜΑ ΣΟΗΥΔΗΑ Δ ΥΔΖ ΜΔ ΣΖΝ ΠΡΟΖΓΟΤΜΔΝΖ ΠΔΡΗΟΓΟ: Ζ ΔΚ ΣΧΝ ΠΡΟΣΔΡΧΝ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ & Ζ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΖ ΔΚΣΗΜΖΖ ΣΑ ΔΠΑ ΣΧΝ ΚΡΑΣΧΝ ΜΔΛΧΝ-ΥΡΟΝΟΓΗΑΓΡΑΜΜΑ ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΗΗ: ΣΟ ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΔΘΝΗΚΟ ΣΡΑΣΖΓΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΑΝΑΦΟΡΑ Ζ 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ΣΟ ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΔΠΑ Η ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ ΚΑΣΑΡΣΙΗ & Η ΓΙΑΡΘΡΩΗ ΣΟΤ ΣΡΑΣΖΓΗΚΟ ΜΔΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ & SWOT ΑΝΑΛΤΗ ΣΡΑΣΗΓΙΚΟΙ ΣΟΥΟΙ - ΘΔΜΑΣΙΚΔ ΠΡΟΣΔΡΑΙΟΣΗΣΔ Η ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΗ ΓΙΑΣΑΗ ΣΩΝ ΘΔΜΑΣΙΚΩΝ ΠΡΟΣΔΡΑΙΟΣΗΣΩΝ ΤΝΔΠΔΙΑ ΣΟΤ ΔΠΑ ΜΔ ΣΑ ΚΔΙΜΔΝΑ ΔΙΡΟΩΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΟ ΜΔΡΟ ΣΟΜΔΑΚΑ ΔΠΙΥΔΙΡΗΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΑ ΔΠΙΥΔΙΡΗΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΥΡΗΜΑΣΟΓΟΣΗΗ ΣΗ 4 Η ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΚΗ ΠΔΡΙΟΓΟΤ ΜΖΥΑΝΗΜΟΗ ΤΝΣΟΝΗΜΟΤ ΜΗΑ ΠΡΧΣΖ ΚΡΗΣΗΚΖ ΑΠΟΣΗΜΖΖ ΣΟΤ ΔΠΑ ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΗΗΗ: Ο ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΟ ΥΔΓΗΑΜΟ ΣΖ 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟΤ ΜΗΑ ΔΗΚΟΝΑ ΣΧΝ ΔΛΛΖΝΗΚΧΝ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΧΝ-ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΔ ΑΝΗΟΣΖΣΔ ΠΛΗΘΤΜΟ ΑΝΑΠΣΤΞΙΑΚΔ ΔΠΙΓΟΔΙ ΑΠΑΥΟΛΗΗ & ΑΝΔΡΓΙΑ ΜΟΡΦΩΣΙΚΟ ΔΠΙΠΔΓΟ Η ΤΝΟΛΙΚΗ ΔΙΚΟΝΑ ΣΑ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΣΟΤ ΔΠΑ-ΜΗΑ ΠΡΧΣΖ ΤΓΚΡΗΣΗΚΖ ΠΑΡΟΤΗΑΖ ΥΡΗΜΑΣΟΓΟΣΗΗ ΣΩΝ ΠΔΠ ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΟ ΣΩΝ ΠΔΠ ΜΗΑ ΠΡΧΣΖ ΑΠΟΣΗΜΖΖ ΣΟΤ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΟΤ ΥΔΓΗΑΜΟΤ ΔΠΗΛΟΓΗΚΔ ΠΑΡΑΣΖΡΖΔΗ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ

13 ΔΗΑΓΧΓΖ «λα εληζρύζεη ηελ ελόηεηα ησλ νηθνλνκηώλ ηνπο θαη λα δηαζθαιίζεη ηελ αξκνληθή αλάπηπμε πεξηνξίδνληαο ηηο δηαπεξηθεξεηαθέο αληζόηεηεο θαη ηελ θαζπζηέξεζε ησλ ιηγόηεξν επλνεκέλσλ πεξηθεξεηώλ» Πξννίκην ζηε πλζήθε ηεο Ρώκεο πνπ ίδξπε ηελ Δ.Ο.Κ., 25 Μαξηίνπ 1957 Ζ Πεξηθεξεηαθή Πνιηηηθή ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο απνηειεί κηα απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο πνιηηηθέο ηεο. Ξεθίλεζε ην 1975 σο κηα απιή αλαδηαλεκεηηθή πνιηηηθή γηα λα εμειηρζεί ζε κηα βαζηθή αλαπηπμηαθή πνιηηηθή ηεο Δ.Δ., ζηήξηγκα ηεο Δπξσπατθήο Οηθνλνκηθήο Οινθιήξσζεο. 1 ηφρνο ηεο είλαη ε κείσζε ησλ αληζνηήησλ κεηαμχ ησλ πεξηθεξεηψλ ηεο Έλσζεο θαη ε επίηεπμε κηαο ηζφξξνπεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο αλάπηπμεο ζε φιε ηελ έθηαζή ηεο. Σν εγρείξεκα δελ είλαη θαζφινπ εχθνιν: παξά ηε ζεκαληηθή ζπκβνιή ηεο πνιηηηθήο ζπλνρήο ζηελ αλαπηπμηαθή πνξεία ησλ θξαηψλ-κειψλ ζηα νπνία θαηά θχξην ιφγν εθαξκφζηεθε 2, νη πεξηθεξεηαθέο αληζφηεηεο, αλ θαη κεηψζεθαλ 3, εληνχηνηο εμαθνινπζνχλ λα παξακέλνπλ ηζρπξέο. Οη πζηεξνχζεο πεξηθέξεηεο ηεο ΔΔ- 15, πνπ ήηαλ ζεκαληηθνί απνδέθηεο ππνζηήξημεο ζην πιαίζην ηεο πνιηηηθήο γηα ηε ζπλνρή θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ , παξνπζίαζαλ ζεκαληηθή αχμεζε ηνπ θαηά θεθαιήλ ΑΔγρΠ ζε ζρέζε κε ηελ ππφινηπε Δ.Δ. κεηαμχ 1995 θαη , φκσο νη δηαπεξηθεξεηαθέο αληζφηεηεο εμαθνινπζνχλ λα είλαη κεγάιεο. Ζ ηειεπηαία δηεχξπλζε ηεο Δ.Δ. ζε ζπλδπαζκφ κε ην γεγνλφο φηη ε αλαπηπμηαθή δπλακηθή ζπγθεληξψλεηαη αξρηθά θαη θαηά θχξην ιφγν ζηηο ήδε αλαπηπγκέλεο πεξηθέξεηεο εληείλνπλ ηε δπζθνιία επίηεπμεο ηεο ζχγθιηζεο. Δίλαη θαλεξή ινηπφλ ε αλάγθε γηα πεξαηηέξσ ελίζρπζε θαη αλαζεψξεζε ηεο πνιηηηθήο ζπλνρήο, αλάγθε πνπ δηαθεξχρζεθε κε ζαθήλεηα ζην εαξηλφ Δπξσπατθφ 1 D. Hubner, EU Commissioner of Regional Policy, Cohesion policy: charting new territories, 4 th Cohesion Forum, Brussels, 27 September 2007, ζει Μεηαμχ 1989 θαη 1999 ε ζπκβνιή ηεο πνιηηηθήο ζπλνρήο ζηελ αλάπηπμε ηεο Διιάδαο ππνινγίδεηαη ζην 10% θαη ηεο Πνξηνγαιίαο ζην 8.5%. Μεηαμχ 2000 θαη 2006 ηα αληίζηνηρα πνζνζηά είλαη 6% γηα ηελ Διιάδα θαη ηελ Πνξηνγαιία, 4% γηα ηα θξαηίδηα ηεο πξψελ Αλαηνιηθήο Γεξκαλίαο θαη 2.4% γηα ηελ Ηζπαλία. Βι. φ.π., ζει χκθσλα κε ηελ 4 ε Έθζεζε γηα ηε Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή πλνρή (30/5/2007-SEC ) «θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πεξηόδνπ νη ζεκαληηθόηεξνη δηθαηνύρνη ησλ επξσπατθώλ πξνγξακκάησλ ηεο πνιηηηθήο γηα ηε ζπλνρή, σο νκάδα, εμαθνινύζεζαλ λα παξνπζηάδνπλ εληππσζηαθά πνζνζηά αλάπηπμεο. ε πεξηθεξεηαθό επίπεδν, νη ηζρπξέο νηθνλνκηθέο επηδόζεηο ηηο νπνίεο ζεκείσζαλ θαηά ηελ πξνεγνύκελε δεθαεηία νη πεξηθέξεηεο κε ρακειό θαηά θεθαιήλ ΑΔγρΠ είραλ σο ζπλέπεηα ην γεγνλόο όηη, κε θξηηήξην ην θαηά θεθαιήλ ΑΔγρΠ, οι περιθέρειες όλης ηης Ε.Ε. ακολούθηζαν γενικά πορεία ζύγκλιζης.», ζει.3. 4 φ.π. ζει

14 πκβνχιην ηνπ Ο θχξηνο ζηφρνο ηεο αλαζεσξεκέλεο πνιηηηθήο ζπλνρήο παξακέλεη ε κείσζε ησλ αληζνηήησλ κεηαμχ ησλ θξαηψλ-κειψλ θαη ησλ πεξηθεξεηψλ κέζσ ηεο ζπγθέληξσζεο ησλ πφξσλ ζηηο ιηγφηεξν αλεπηπγκέλεο πεξηθέξεηεο. Απηή ηε θνξά εθαξκφδεηαη κηα πξνζέγγηζε πεξηζζφηεξν ζηξαηεγηθνχ ραξαθηήξα ηφζν ζε επίπεδν Δ.Δ., φζν θαη ζε εζληθφ επίπεδν θαη, ζηε ζπλέρεηα, ζε πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν. Ζ πξνζέγγηζε απηή επηδηψθεηαη λα ζπκβάιεη ζηελ αχμεζε ηεο νηθνλνκηθήο απνδνηηθφηεηαο θαη ηεο δηαθάλεηαο, αιιά θαη ζηε δηεπθφιπλζε ηεο πνιηηηθήο ινγνδνζίαο. 6 ην πιαίζην ηεο ζηξαηεγηθήο απηήο ηα θξάηε-κέιε θαινχληαη λα θαηαξηίζνπλ έλαλ κεζνπξφζεζκν πξνγξακκαηηζκφ, επηαεηνχο δηάξθεηαο, γηα ηε ρξήζε ησλ πφξσλ πνπ δηαηίζεληαη ζε απηά κέζσ ηεο πνιηηηθήο ζπλνρήο. Ο ζηξαηεγηθφο ηνπο πξνγξακκαηηζκφο πξέπεη λα πξνσζεί ηηο πξνηεξαηφηεηεο πνπ ηέζεθαλ ζε θνηλνηηθφ επίπεδν: ηηο Κνηλνηηθέο ηξαηεγηθέο Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο, ηελ Πνιηηηθή γηα ηελ Αλάπηπμε θαη ηελ Απαζρφιεζε, ηε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο. Κχξην εξγαιείν ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ απηνχ είλαη ην Δζληθό ηξαηεγηθό Πιαίζην Αλαθνξάο πνπ θαηαξηίδεη ην θάζε θξάηνο-κέινο ρσξηζηά θαη ζην νπνίν απνηππψλεη ηε ζηξαηεγηθή ηνπ γηα ηελ εθαξκνγή ηεο πνιηηηθήο ζπλνρήο ζην εζσηεξηθφ ηνπ. ηελ παξνχζα εξγαζία εμεηάδεηαη ην ειιεληθφ Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο θαζψο θαη ν πεξηθεξεηαθφο ζρεδηαζκφο ηεο ρψξαο φπσο απνηππψλεηαη ζηα Πεξηθεξεηαθά Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα ηεο 4εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ. Δπηδηψθεηαη ε παξνπζίαζε ηεο θηινζνθίαο πνπ δηέπεη ην ειιεληθφ ΔΠΑ θαη ηεο κεζνδνινγίαο ζχληαμήο ηνπ απφ ηνπο αξκφδηνπο θνξείο ζρεδηαζκνχ ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ζθηαγξάθεζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ. πγθεθξηκέλα ζην πξώην θεθάιαην παξνπζηάδεηαη ν ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ θαη νη πξνβιέςεηο ηνπ λένπ θαλνληζηηθνχ πιαηζίνπ ηεο Δ.Δ. κε έκθαζε ζηα θαηλνηφκα ζηνηρεία ηεο λέαο πεξηφδνπ. ην δεύηεξν θεθάιαην ζηξεθφκαζηε ζηελ Διιάδα θαη παξαθνινπζνχκε ην ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ 5 «ε Έλσζε πξέπεη λα θηλεηνπνηήζεη πεξηζζόηεξν όια ηα ελδεδεηγκέλα εζληθά θαη θνηλνηηθά κέζαζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο πνιηηηθήο ζηνλ ηνκέα ηεο ζπλνρήο - ζηηο ηξεηο δηαζηάζεηο ηεο ζηξαηεγηθήο: νηθνλνκηθή, θνηλσληθή θαη πεξηβαιινληηθή, ώζηε λα αμηνπνηεζνύλ θαιύηεξα νη κεηαμύ ηνπο ζπλέξγηεο, εληόο γεληθνύ πιαηζίνπ αεηθόξνπ αλάπηπμεο.», 4 ε Έθζεζε γηα ηε Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή πλνρή (30/5/2007-SEC ), ζει Ζ Δ.Δ. δίλεη ηδηαίηεξε έκθαζε ζηε δηαθάλεηα. ην πιαίζην απηφ ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή ζπκπεξηέιαβε ζηνπο «ζηξαηεγηθνχο ζηφρνπο » ηε δέζκεπζε γηα αχμεζε ησλ επθαηξηψλ ησλ ελδηαθεξνκέλσλ θνξέσλ λα ζπκκεηέρνπλ ελεξγά ζηελ εθπφλεζε ηεο πνιηηηθήο θαη αλέιαβε ηελ επξσπατθή πξσηνβνπιία γηα ηε δηαθάλεηα. Βι. Νέα δηαθαλήο επξσπατθή πνιηηηθή ζπλνρήο, Inforegio Panorama, αξηζκ. 21, Γεθέκβξηνο 2006, ζει

15 ηεο ρψξαο θαηά ηελ ηξέρνπζα πεξίνδν κέζσ ηνπ βαζηθνχ θεηκέλνπ πνιηηηθήο, ηνπ ειιεληθνχ ΔΠΑ. πγθεθξηκέλα παξνπζηάδεηαη ε δηαδηθαζία θαηάξηηζεο ηνπ ΔΠΑ θαη αλαιχεηαη ην ζηξαηεγηθφ κέξνο ηνπ, παξνπζηάδνληαο ηνπο ζηξαηεγηθνχο ηνπ ζηφρνπο θαη ηηο ζεκαηηθέο θαη ρσξηθέο πξνηεξαηφηεηέο ηνπ. ηε ζπλέρεηα αλαιχεηαη ην επηρεηξεζηαθφ ηκήκα ηνπ, κε ηε ζπγθξηηηθή παξνπζίαζε ησλ ηνκεαθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ πξνγξακκάησλ θαη ηεο ρξεκαηνδφηεζήο ηνπο. Σέινο επηρεηξείηαη κηα πξψηε θξηηηθή απνηίκεζή ηνπ. ην ηξίην θεθάιαην δίλεηαη κηα εηθφλα ησλ πεξηθεξεηαθψλ αληζνηήησλ πνπ επηθξαηνχλ ζηε ρψξα καο θαη παξνπζηάδεηαη ν πεξηθεξεηαθφο ζρεδηαζκφο πνπ πξνηείλεηαη ζην πιαίζην ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ γηα ηελ αληηκεηψπηζή ηνπο. Σέινο, θαηαηίζεληαη θάπνηεο ζθέςεηο ζε κηα πξνζπάζεηα κηαο πξψηεο απνηίκεζεο ηνπ ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ ηεο ρψξαο καο γηα ηελ ηξέρνπζα πξνγξακκαηηθή πεξίνδν. 15

16 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Η: Ο ΣΡΑΣΖΓΗΚΟ ΥΔΓΗΑΜΟ ΣΖ 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟΤ : ΣΟ ΔΘΝΗΚΟ ΣΡΑΣΖΓΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΑΝΑΦΟΡΑ 1.1. Ο ΝΔΟ ΓΔΝΗΚΟ ΚΑΝΟΝΗΜΟ 1083/2006 Ζ 4 ε Πξνγξακκαηηθή Πεξίνδνο δηαθνξνπνηείηαη ζεκαληηθά απφ ην Γ Κ.Π.. Ο λένο Γεληθφο Καλνληζκφο [1083/2006 ηνπ πκβνπιίνπ, 11/7/2006] πνπ ζέηεη ηηο θαηεπζχλζεηο ζρεδηαζκνχ ησλ πξνγξακκάησλ νξίδεη φηη θάζε θξάηνο-κέινο νθείιεη λα εθπνλεί έλα εζληθφ έγγξαθν αλαθνξάο γηα ηελ αλαπηπμηαθή ηνπ ζηξαηεγηθή, ην νπνίν ζα απνηειεί ην πιαίζην γηα ηελ εθπφλεζε ησλ επηρεηξεζηαθψλ ηνπ πξνγξακκάησλ. Πξφθεηηαη γηα ην Δζληθό ηξαηεγηθό Πιαίζην Αλαθνξάο, ε ζχληαμε ηνπ νπνίνπ πξέπεη λα γίλεηαη κε βάζε ηηο ζηξαηεγηθέο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο πνπ ζεζπίδεη ην πκβνχιην θαη ζε ζπλερή δηάινγν κε ηελ Δπηηξνπή. 7 Πξφθεηηαη γηα ζεκαληηθή δηαθνξνπνίεζε απφ ηελ πξνεγνχκελε πεξίνδν θαηά ηελ νπνία ν πξνγξακκαηηζκφο ηνπ θάζε θξάηνπο-κέινπο γηλφηαλ κέζσ δχν θεηκέλσλ: ηνπ Κνηλνηηθνύ Πιαηζίνπ ηήξημεο θαη ηνπ πκπιεξώκαηνο Πξνγξακκαηηζκνύ. Ζ δηαθνξνπνίεζε απηή νθείιεηαη ζηελ αλάγθε απινχζηεπζεο ησλ δηαδηθαζηψλ κε ζηφρν ηε κεγαιχηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα. Έηζη, ελψ ζηελ πξνεγνχκελε πξνγξακκαηηθή πεξίνδν ε ζηξαηεγηθή θαη νη πξνηεξαηφηεηεο ελφο θξάηνπο-κέινπο ζην πιαίζην ηεο πνιηηηθήο ζπλνρήο πξνζδηνξίδνληαλ ζην Κνηλνηηθφ Πιαίζην ηήξημεο θαη γηα ηελ εθαξκνγή ηεο ζηξαηεγηθήο απηήο θαηαηίζεην έλα μερσξηζηφ πκπιήξσκα Πξνγξακκαηηζκνχ 8, ζηελ ηξέρνπζα πεξίνδν απαηηείηαη κηα εληαία, νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε. Αθφκε, ε αξρή ηεο εηαηξηθήο ζρέζεο 9 παξνπζηάδεηαη εληζρπκέλε ζηελ 4 ε πξνγξακκαηηθή πεξίνδν θαη θαιχπηεη ηελ εθπφλεζε, ηελ πινπνίεζε, ηελ 7 Καλνληζκφο (EK) αξηζ. 1083/2006 ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 11εο Ηνπιίνπ 2006 πεξί θαζνξηζκνχ γεληθψλ δηαηάμεσλ γηα ην Δπξσπατθφ Σακείν Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο, ην Δπξσπατθφ Κνηλσληθφ Σακείν θαη ην Σακείν πλνρήο θαη ηελ θαηάξγεζε ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 1260/1999, πξννίκην, ζεκείν Καλνληζκφο (EK) αξηζ. 1260/1999 ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 21εο Ηνπλίνπ 1999 πεξί γεληθψλ δηαηάμεσλ γηα ηα Γηαξζξσηηθά Σακεία, άξζξν 9. 9 ην άξζξν 11, παξ. 1 ηνπ Γεληθνχ Καλνληζκνχ (1083/2006) νξίδεηαη φηη: ε επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ησλ Σακείσλ επηδηψθεηαη ζην πιαίζην ηεο ζηελήο ζπλεξγαζίαο (εθεμήο «εηαηξηθή ζρέζε») κεηαμχ ηεο Δπηηξνπήο θαη ηνπ θξάηνπο κέινπο. 16

17 παξαθνινχζεζε θαη ηελ αμηνιφγεζε ησλ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ. Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή εγθξίλεη ζπλνιηθά ην ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ θάζε θξάηνποκέινπο θαη ζηε ζπλέρεηα ε εθαξκνγή ηνπ ζρεδηαζκνχ απηνχ κέζσ ησλ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ απνηειεί εζσηεξηθή ππφζεζε ηεο θάζε ρψξαο. ηελ πξνεγνχκελε πεξίνδν ( ) ηελ έγθξηζε ηεο Δπηηξνπήο ιάκβαλαλ ηφζν ηα ίδηα ηα επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα, πνπ ήηαλ πνιιαπιάζηα ζε αξηζκφ απφ ηα ησξηλά, φζν θαη ηα αληίζηνηρα ζπκπιεξψκαηα πξνγξακκαηηζκνχ ΔΠΑ Κ.Π.. πκπιήξσκα πξνγξακκαηηζκνχ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 1.1: ΚΔΗΜΔΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΜΟΤ ΣΖΝ ΣΡΔΥΟΤΑ ( ) ΚΑΗ ΣΖΝ ΠΡΟΖΓΟΤΜΔΝΖ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟ ( ) 17

18 Σα άξζξα 27 θαη 28 ηνπ Κεθαιαίνπ ΗΗ ηνπ Γεληθνχ Καλνληζκνχ νξίδνπλ ην πεξηερφκελν θαη ηε δηαδηθαζία ππνβνιήο θαη έγθξηζεο ηνπ ΔΠΑ ησλ θξαηψλ -κειψλ. Σα βαζηθά ζεκεία ηνπ Καλνληζκνχ είλαη ηα αθφινπζα: 1. Σν ΔΠΑ εθπνλείηαη ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο νηθείνπο εηαίξνπο θαη θαιχπηεη ηελ πεξίνδν απφ 1/1/2007 έσο 31/12/ Σν ΔΠΑ εθαξκφδεηαη ππνρξεσηηθά γηα ηνπο ηφρνπο 1 «χγθιηζε» θαη 2 «Πεξηθεξεηαθή Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Απαζρφιεζε», ελψ ελαπφθεηηαη ζην θξάηνο-κέινο ε εθαξκνγή ηνπ γηα ην ηφρν Σν ΔΠΑ πξέπεη λα είλαη ζε άκεζε ηεθκεξησκέλε ζπλάθεηα κε ηηο Κνηλνηηθέο ηξαηεγηθέο Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο γηα ηε πλνρή, ηηο θνηλνηηθέο πξνηεξαηφηεηεο θαη ην Δζληθφ Πξφγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ ηνπ θάζε θξάηνποκέινπο. 4. Σν ΔΠΑ καδί κε ηα επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα ππνβάιινληαη απφ ην θξάηνο κέινο ζηελ Δπηηξνπή 5 κήλεο κεηά ηελ έγθξηζε ησλ Κνηλνηηθψλ ηξαηεγηθψλ Καηεπζπληήξησλ Γξακκψλ γηα ηε πλνρή θαη ε Δπηηξνπή γλσκνδνηεί επί απηνχ εληφο ηξηψλ κελψλ. Ζ Δπηηξνπή εγθξίλεη ηνλ θαηάινγν ησλ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ θαη ηελ εηήζηα ελδεηθηηθή θαηαλνκή ησλ πηζηψζεσλ. ΠΖΓΖ: Γεληθφο Καλνληζκφο, 1083/2006 ηνπ πκβνπιίνπ, 11/7/2006, άξζξν 27, παξ. 1-3 & άξζξν 28 παξ ε φ,ηη αθνξά ην πεξηερφκελν ηνπ ΔΠΑ, ζχκθσλα κε ηνλ Καλνληζκφ, απηφ πξέπεη λα πεξηιακβάλεη ηα αθφινπζα: 1. αλάιπζε ησλ αλαπηπμηαθψλ αληζνηήησλ, αδπλακηψλ θαη δπλαηνηήησλ ηνπ θξάηνπο-κέινπο, ιακβάλνληαο ππφςε ηηο ηάζεηο ζηελ επξσπατθή θαη ηελ παγθφζκηα νηθνλνκία. 2. ζηξαηεγηθή πνπ επηιέγεηαη βάζεη ηεο αλσηέξσ αλάιπζεο, θαη ζπκπεξηιακβάλεη ηηο ζεκαηηθέο θαη εδαθηθέο πξνηεξαηφηεηεο. 3. θαηάινγν επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ γηα ηνπο ζηφρνπο «χγθιηζε» θαη «Πεξηθεξεηαθή αληαγσληζηηθφηεηα θαη απαζρφιεζε». 18

19 4. πεξηγξαθή ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν νη δαπάλεο γηα ηνπο ζηφρνπο «χγθιηζε» θαη «Πεξηθεξεηαθή αληαγσληζηηθφηεηα θαη απαζρφιεζε» ζα ζπκβάιινπλ ζηηο πξνηεξαηφηεηεο ηεο Δ.Δ. γηα ηελ πξναγσγή ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ηε δεκηνπξγία ζέζεσλ απαζρφιεζεο, θαζψο θαη ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ησλ νινθιεξσκέλσλ θαηεπζπληήξησλ γξακκψλ γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηελ απαζρφιεζε ελδεηθηηθή εηήζηα θαηαλνκή πηζηψζεσλ απφ θάζε Σακείν αλά πξφγξακκα. 6. κφλν γηα πεξηνρέο ηνπ ζηφρνπ «χγθιηζε»: α) ηε δξάζε πνπ πξνβιέπεηαη γηα ηελ ελίζρπζε ηεο δηνηθεηηθήο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ θξάηνπο κέινπο, β) ην πνζφ ησλ ζπλνιηθψλ εηήζησλ πηζηψζεσλ πνπ πξνβιέπνληαη δπλάκεη ηνπ ΔΓΣΑΑ θαη ηνπ ΔΑΣ. 7. γηα θξάηε κέιε πνπ είλαη επηιέμηκα γηα ην Σακείν πλνρήο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηνπο κεραληζκνχο ζπληνληζκνχ κεηαμχ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ θαζψο θαη κεηαμχ ησλ πξνγξακκάησλ απηψλ θαη ηνπ ΔΓΣΑΑ, ηνπ ΔΑΣ θαη, αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε, ησλ παξεκβάζεσλ ηεο ΔΣΔπ θαη άιισλ πθηζηάκελσλ ρξεκαηνδνηηθψλ κέζσλ. ΠΖΓΖ: Γεληθφο Καλνληζκφο, 1083/2006 ηνπ πκβνπιίνπ, 11/7/2006, άξζξν 27, παξ. 4. Απφ ηηο πξνβιέςεηο ηνπ Καλνληζκνχ παξαηεξνχκε πσο ην ΔΠΑ είλαη ην βαζηθφ θείκελν ράξαμεο ζηξαηεγηθήο γηα ηηο παξεκβάζεηο πνπ ζα ρξεκαηνδνηεζνχλ ζε θάζε θξάηνο-κέινο απφ ηα δηαξζξσηηθά ηακεία. Όκσο ε ζχληαμε ηεο ζηξαηεγηθήο νθείιεη λα ππαθνχεη ζηηο ηξαηεγηθέο Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο γηα ηε πλνρή θαη λα είλαη ζχκθσλε κε ην Δζληθφ Πξφγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ φπσο έρεη θαηαηεζεί απφ θάζε θξάηνο κέινο. 12 Με ηνλ ηξφπν απηφ νξίδεηαη ε θαηεχζπλζε ησλ παξεκβάζεσλ, νη νπνίεο πξέπεη λα ζπλδξάκνπλ ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ πνπ έρνπλ ηεζεί ηφζν απφ ηελ Κνηλφηεηα φζν θαη απφ ην θάζε θξάηνο-κέινο, έηζη ψζηε νη δξάζεηο λα δξνπλ ζσξεπηηθά θαη λα κεγηζηνπνηεζεί ην ηειηθφ απνηέιεζκα. Δηδηθή έκθαζε δίλεηαη ζηηο πξνηεξαηφηεηεο ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο, αθνχ γηα πξψηε θνξά νξίδνληαη ζε θνηλνηηθφ επίπεδν ηα πνζνζηά πνπ πξέπεη λα επηηεπρζνχλ αλά ζηφρν απφ θάζε θξάηνο-κέινο (60% γηα ην ζηφρν «χγθιηζε» θαη 75% γηα ην ζηφρν «Πεξηθεξεηαθή Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Απαζρφιεζε») 13 ζε 12 ην πιαίζην ηεο πξφζθαηεο αλαζεψξεζεο ηεο ηλ, ηα θξάηε κέιε αλέιαβαλ ηε δέζκεπζε λα εθπνλήζνπλ θαη λα παξνπζηάζνπλ ζηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή (Δ.Δ.) Δζληθά Πξνγξάκκαηα Μεηαξξπζκίζεσλ γηα ην δηάζηεκα (ΔΠΜ) πνπ πξνζαξκφδνπλ θαη εμεηδηθεχνπλ ηε 19

20 δξάζεηο γηα ηελ πξναγσγή ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ηελ ελίζρπζε ηεο απαζρφιεζεο, ηελ πξνψζεζε ηεο έξεπλαο θαη ηεο θαηλνηνκίαο (earmarking Ληζζαβφλαο). Αθφκε ε ζηξαηεγηθή πνπ επηιέγεηαη λα αθνινπζεζεί απφ θάζε θξάηνο-κέινο ζα πξέπεη λα ηεθκεξηψλεηαη κε βάζε κηα θνηλσληθννηθνλνκηθή αλάιπζε ησλ βαζηθψλ ζπληζησζψλ ηνπ. Οη επηκέξνπο παξεκβάζεηο πνπ ρξεκαηνδνηνχληαη απφ ηα ηακεία (ΔΣΠΑ, ΔΚΣ, ΔΓΣΑΑ, ΔΑΣ) ή άιια ρξεκαηνδνηηθά κέζα (π.ρ. ΔΣΔπ) ζα πξέπεη λα είλαη ζπκβαηέο κεηαμχ ηνπο θαη λα ηεθκεξηψλεηαη ζαθψο ε ζπλέξγηά ηνπο. Δίλαη θαλεξφ ινηπφλ πσο, ζε επίπεδν ζρεδηαζκνχ ηνπιάρηζηνλ, νη απαηηήζεηο ηεο Δ.Δ. είλαη απμεκέλεο θαη απαηηνχλ κηα νινθιεξσκέλε θαη ζπλεθηηθή αληηκεηψπηζε. Μέλεη λα εμεηαζηεί αλ νη ζηξαηεγηθνί ζρεδηαζκνί ησλ θξαηψλ-κειψλ αληηκεηψπηζαλ απνηειεζκαηηθά ηα αηηήκαηα απηά θαη θπξίσο - ζην ηέινο ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ - θαηά πφζν έλαο ηέηνηνο ζρεδηαζκφο απνδείρηεθε απνηειεζκαηηθφο θαη νδήγεζε ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ πνπ ηέζεθαλ ΣΑ ΚΑΗΝΟΣΟΜΑ ΣΟΗΥΔΗΑ Δ ΥΔΖ ΜΔ ΣΖΝ ΠΡΟΖΓΟΤΜΔΝΖ ΠΔΡΗΟΓΟ: Ζ ΔΚ ΣΧΝ ΠΡΟΣΔΡΧΝ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ & Ζ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΖ ΔΚΣΗΜΖΖ Γηα λα μεπεξαζηνχλ θάπνηεο απφ ηηο αδπλακίεο ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ ηεο πξνεγνχκελεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ θαη κε ζηφρν ηε βειηηζηνπνίεζε ηεο θαηαλνκήο ησλ πφξσλ ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηα θξάηε-κέιε, ζχκθσλα κε ην Γεληθφ Καλνληζκφ, νθείινπλ λα πξαγκαηνπνηνχλ εθ ησλ πξνηέξσλ αμηνιόγεζε γηα ηα επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα πνπ ππνβάιινπλ πξνο έγθξηζε ζηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή. Μάιηζηα ζε φ,ηη αθνξά ην ζηφρν «χγθιηζε» ε εθ ησλ πξνηέξσλ αμηνιφγεζε γίλεηαη θαηά θαλφλα γηα θάζε επηρεηξεζηαθφ πξφγξακκα, ελψ γηα ην ζηφρν «Πεξηθεξεηαθή Αληαγσληζηηθφηεηα θαη απαζρφιεζε» απηή κπνξεί είηε λα θαιχπηεη ζπλνιηθά φια ηα επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα είηε λα γίλεηαη γηα θάζε Σακείν είηε γηα ην θάζε επηρεηξεζηαθφ πξφγξακκα μερσξηζηά. 14 ζπλνιηθή ζηξαηεγηθή ζηηο αλάγθεο θαη ηα εηδηθφηεξα πξνβιήκαηα ηνπ θάζε θξάηνπο-κέινπο. Έρνπλ θαηαηεζεί ζπλνιηθά 25 Δζληθά Πξνγξάκκαηα Μεηαξξπζκίζεσλ, έλα γηα θάζε θξάηνο-κέινο, θαη έλα θνηλνηηθφ πνπ αθνξά ζε νιφθιεξε ηελ Δ.Δ. Βι. Δ. Λνπξή, Δζληθό Πξόγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ-ΔΠΑ , Οκηιία ζην 3 ν Αλαπηπμηαθφ πλέδξην, ε Δγθχθιηνο γηα ηελ θαηάξηηζε Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ , ΤΠ.ΟΗ.Ο., Ηνχληνο 2006, ζει Άξζξν 48 ηνπ Γεληθνχ Καλνληζκνχ 20

21 Ζ εθ ησλ πξνηέξσλ αμηνιφγεζε απνηειεί έλα θαηλνηφκν ζηνηρείν ησλ πξνγξακκάησλ ηεο 4 εο πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ κε ζηφρν ηελ επίηεπμε ζηνρεπκέλσλ δξάζεσλ, ζπλαθψλ κε ηηο πξνηεξαηφηεηεο θαη ηνπο ζηφρνπο πνπ έρνπλ ηεζεί, ζε ζπλάξηεζε πάληα κε ηηο αλάγθεο πνπ δηαπηζηψλνληαη θαη ζε ζπλάθεηα κε ηηο θνηλνηηθέο πξνηεξαηφηεηεο. Ζ δηαθνξνπνίεζή ηεο απφ ηελ εθ ησλ πξνηέξσλ αμηνιφγεζε ηνπ Γ ΚΠ έγθεηηαη ζηελ ππνρξέσζε ηνπ θξάηνπο κέινπο λα ππνβάιεη ηελ ex ante αμηνιφγεζε καδί κε ην θάζε επηρεηξεζηαθφ πξφγξακκα ζηελ Δπηηξνπή γηα λα ιάβεη ηελ έγθξηζή ηνπ. Αθφκε νξίδεηαη απζηεξά φηη νη αμηνινγήζεηο δηεμάγνληαη κε επζχλε ησλ θξαηψλ κειψλ ή ηεο Δπηηξνπήο απφ εζσηεξηθνχο ή εμσηεξηθνχο θνξείο πνπ φκσο είλαη ιεηηνπξγηθά αλεμάξηεηνη απφ ηηο αξρέο πηζηνπνίεζεο θαη ειέγρνπ. 15 Αθφκε ε δεκνζηνπνίεζή ηνπο γίλεηαη ζχκθσλα κε ηνπο ηζρχνληεο θαλφλεο γηα ηελ πξφζβαζε ζηα έγγξαθα, ελψ ζηελ πξνεγνχκελε πεξίνδν ηα πνξίζκαηα ηεο αμηνιφγεζεο δεκνζηνπνηνχληαλ θαηφπηλ αηηήζεσο ηνπ θνηλνχ. 16 Αθφκε γηα ηε ζχληαμε ηεο αμηνιφγεζεο ππάξρεη ζαθήο θαη πεξηζζφηεξν ιεπηνκεξεηαθή θαζνδήγεζε απφ ηελ πιεπξά ηεο Δ.Δ. Πιένλ ν ξφινο ηνπ Αμηνινγεηή θαη ησλ ππεχζπλσλ Αξρψλ γηα ηελ εηνηκαζία ηνπ πξνγξάκκαηνο ζηε δηαδηθαζία ηεο αμηνιφγεζεο γίλεηαη πην ζαθήο, φπσο πην ζαθείο γίλνληαη θαη νη δηάθνξεο ζπληζηψζεο ηεο αμηνιφγεζεο. 17 Δίλαη θαλεξή ινηπφλ ε ζεκαζία πνπ δίλεηαη ζηελ εθ ησλ πξνηέξσλ αμηνιφγεζε ζηελ ηξέρνπζα πεξίνδν-γεγνλφο πνπ επηβεβαηψλεηαη θαη απφ ηε καξηπξία ησλ δηαρεηξηζηηθψλ αξρψλ Άξζξν 47, παξ.3 ηνπ Γεληθνχ Καλνληζκνχ. 16 Καλνληζκφο (ΔΚ) 1260/1999 ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 21 εο Ηνπλίνπ 1999 πεξί γεληθψλ δηαηάμεσλ γηα ηα δηαξζξσηηθά Σακεία, άξζξν 40, παξ Α. ίκνπ, Έγγξαθα εξγαζίαο , Δθ ησλ πξνηέξσλ αμηνιόγεζε δείθηεο, παξνπζίαζε ζηελ εκεξίδα γηα ηελ εθ ησλ πξνηέξσλ αμηνιόγεζε γηα ηελ πξνγξακκαηηθή πεξίνδν , Βφινο, ε ζπδήηεζε κε ηνλ πξντζηάκελν ηεο κνλάδαο Α ηεο δηαρεηξηζηηθήο αξρήο ηνπ ΠΔΠ Αλ. Μαθεδνλίαο-Θξάθεο θ. Κνπδνπκάθε ηνλίζηεθε ηδηαίηεξα ε ζεκαζία ηεο ex ante αμηνιφγεζεο ηνπ πεξηθεξεηαθνχ πξνγξάκκαηνο, πνπ έγηλε απφ εμσηεξηθνχο αμηνινγεηέο, ζηελ ηειηθή ζχληαμε ηνπ πξνγξάκκαηνο απφ ηε δηαρεηξηζηηθή αξρή. 21

22 ΔΚ ΣΧΝ ΠΡΟΣΔΡΧΝ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ Γ Κ.Π.. 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟ ΟΥΗ ΓΗΑ ΚΑΘΔ Δ.Π. ΤΠΟΥΡΔΧΣΗΚΑ ΓΗΑ ΚΑΘΔ Δ.Π. ΣΖΝ ΔΤΘΤΝΖ ΣΧΝ ΑΡΥΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΜΟΤ ΤΠΔΤΘΤΝΖ Ζ ΓΗΑΥΔΗΡΗΣΗΚΖ ΑΡΥΖ-ΤΝΣΑΞΖ ΑΠΟ ΑΝΔΞΑΡΣΖΣΟ ΦΟΡΔΑ ΒΑΔΗ ΑΦΟΤ ΚΑΘΟΓΖΓΖΖ ΓΖΜΟΗΟΠΟΗΖΖ ΚΑΣΟΠΗΝ ΑΗΣΖΔΧ ΓΖΜΟΗΟΠΟΗΖΖ ΒΑΔΗ ΣΧΝ ΚΑΝΟΝΧΝ ΠΡΟΒΑΖ ΣΑ ΔΓΓΡΑΦΑ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 1.2: Ζ ΔΚ ΣΧΝ ΠΡΟΣΔΡΧΝ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΣΗ ΓΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΔ ΠΔΡΗΟΓΟΤ (ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ) Έλα αθφκε θαηλνχξγην ζηνηρείν ηεο 4 εο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ είλαη ε ηξαηεγηθή Πεξηβαιινληηθή Δθηίκεζε. ε εθαξκνγή ηεο Οδεγίαο 2001/42/ΔΚ γηα ηελ Δθηίκεζε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ νξηζκέλσλ ρεδίσλ θαη Πξνγξακκάησλ γηα πξψηε θνξά ηα επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα ηεο 4 εο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ πξέπεη λα ζπλνδεχνληαη απφ ηελ ηξαηεγηθή Πεξηβαιινληηθή Δθηίκεζή ηνπο (ΠΔ). 19 ηφρνο ηεο θνηλνηηθήο νδεγίαο είλαη λα εμαζθαιηζηεί πςειφ επίπεδν πξνζηαζίαο γηα ην πεξηβάιινλ θαηά ηελ πξνεηνηκαζία ζρεδίσλ θαη πξνγξακκάησλ θαζψο θαη λα πξνσζεζεί ε ελζσκάησζε ηεο πεξηβαιινληηθήο δηάζηαζεο κε ζθνπφ ηελ αεηθφξν αλάπηπμε. Ζ ηξαηεγηθή Πεξηβαιινληηθή Δθηίκεζε απνηειεί έλα εξγαιείν βειηίσζεο ησλ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ κε ηελ ελζσκάησζε ηεο πεξηβαιινληηθήο δηάζηαζεο ζηελ θαηάξηηζή ηνπο, κε ζθνπφ λα πξνζδψζεη πξνζηηζέκελε αμία ζηνλ αλαπηπμηαθφ πξνγξακκαηηζκφ θαη φρη λα ηνλ αλαραηηίζεη κέζσ κηαο επηπιένλ αμηνιφγεζεο. Πξφθεηηαη γηα κηα «αλεμάξηεηε, παξάιιειε θαη ζπκπιεξσκαηηθή» 19 3 ε Δγθχθιηνο γηα ηελ θαηάξηηζε Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ , ΤΠ.ΟΗ.Ο., Ηνχληνο 2006, ζει

23 δηαδηθαζία κε ηελ θαηάξηηζε ησλ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ θαη ηελ εθ ησλ πξνηέξσλ αμηνιφγεζε. Ζ ηξαηεγηθή Πεξηβαιινληηθή Δθηίκεζε κπνξεί λα ρσξηζζεί ζε δχν βαζηθά ζηάδηα 20 : Πξώην ζηάδην: πεξηιακβάλεη ηελ αλάζεζε θαη εθπόλεζε ηεο ηξαηεγηθήο Μειέηεο Πεξηβαιινληηθώλ Δπηπηώζεσλ (ΜΠΔ). Βαζηθφο ζηφρνο ηεο ΜΠΔ είλαη ε εθηίκεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ απφ ηηο παξεκβάζεηο πνπ πξνβιέπνληαη ζην πξνγξακκαηηθφ θείκελν (ΔΠ), θαζψο επίζεο θαη ησλ ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ πνπ ζα κπνξνχζαλ λα αλαιεθζνχλ ιακβάλνληαο ππφςε ηνπο αλαπηπμηαθνχο ζηφρνπο πνπ δηαηππψλνληαη ζην ζρέδην ηνπ πξνγξακκαηηθνχ θεηκέλνπ. Ζ ζεψξεζε απηή ζα αλαδείμεη ηελ πιένλ απνδεθηή πεξηβαιινληηθά ιχζε ελδπλακψλνληαο έηζη ηελ ελζσκάησζε ηεο πεξηβαιινληηθήο δηάζηαζεο ζην Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα (ΔΠ). Γεύηεξν ζηάδην: αθνξά ζηε δηαδηθαζία ηεο ηξαηεγηθήο Πεξηβαιινληηθήο Δθηίκεζεο (ΠΔ). Απηή πεξηιακβάλεη : ηε δηαβνχιεπζε κε ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο (αξκφδηεο Αξρέο, θνηλσληθνί θαη νηθνλνκηθνί εηαίξνη, ελδηαθεξφκελν θνηλφ) κε βαζηθφ θείκελν ηε ΜΠΔ θαζψο θαη ηελ εηζήγεζε ζην αξκφδην φξγαλν γηα ηελ απνδνρή θαη έγθξηζε ησλ ζπκπεξαζκάησλ πνπ πξνέθπςαλ απφ ηε δηαδηθαζία ΠΔ. 20 Δγθχθιηνο ηνπ Τ.ΠΔ.ΥΧ.ΓΔ θαη ηνπ ΤΠ.ΟΗ.Ο. [Α.Π.: 30981/ΔΤΑΑΠ 2469] κε ζέκα «Ζ εθαξκνγή ηεο Οδεγίαο 2001/42 «γηα ηε ηξαηεγηθή Πεξηβαιινληηθή Δθηίκεζε» θαηά ηελ θαηάξηηζε ησλ Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ », Αζήλα, , ζει

24 ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΖ ΔΚΣΗΜΖΖ 1 Ο ΣΑΓΗΟ: ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΜΔΛΔΣΖ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΧΝ ΔΠΗΠΣΧΔΧΝ 2 Ο ΣΑΓΗΟ: ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΖ ΔΚΣΗΜΖΖ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 1.3: ΥΖΜΑΣΗΚΖ ΑΠΔΗΚΟΝΗΖ ΣΖ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΖ ΔΚΣΗΜΖΖ Κχξηνη ζηφρνη ηεο ηξαηεγηθήο Πεξηβαιινληηθήο Δθηίκεζεο είλαη 21 : λα πξνζδψζεη πξνζηηζέκελε αμία ζηνλ αλαπηπμηαθφ πξνγξακκαηηζκφ, λα εμεηάζεη ηε ζηξαηεγηθή θαη ηηο εθξνέο ηνπ, λα πξνηείλεη δηνξζψζεηο θαη ελαιιαθηηθέο ιχζεηο κε γλψκνλα ηελ ειαρηζηνπνίεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ θηλδχλσλ θαη επηπηψζεσλ αιιά θαη ηε κεγηζηνπνίεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ νθειψλ απφ ηηο πξνηεηλφκελεο παξεκβάζεηο. Ζ εθπφλεζε ησλ ΠΔ γηα ηα επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ είλαη κηα δηαδηθαζία ζχλζεηε 22, δηαθξηηή απφ ηνλ θαηεμνρήλ ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ ηνπ πξνγξάκκαηνο, πνπ φκσο πξέπεη λα γίλεηαη ηαπηφρξνλα, λα βξίζθεηαη ζε άκεζε ζπλάθεηα κ απηφλ θαη λα ηξέρεη παξάιιεια ζε φιε ηε δηάξθεηα πινπνίεζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο. Σα ΔΠ γηα ηα νπνία νπσζδήπνηε απαηηείηαη ε εθπφλεζε ΜΠΔ είλαη ηα ΠΔΠ θαη φζα είλαη ζρέδηα θαη πξνγξάκκαηα, πνπ εθπνλνχληαη γηα έλαλ ή πεξηζζνηέξνπο απφ ηνπο ηνκείο ηεο Γεσξγίαο, 21 3 ε Δγθχθιηνο γηα ηελ θαηάξηηζε Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ , ΤΠ.ΟΗ.Ο., Ηνχληνο 2006, ζει χκθσλα κε ηελ νδεγία 2001/42/ΔΚ ε ηξαηεγηθή Πεξηβαιινληηθή Δθηίκεζε απαηηεί δεκφζηα δηαβνχιεπζε [άξζξα 5(4), 6 &7], πνηνηηθφ έιεγρν [άξζξν 12(2)] θαη ζπλερή παξαθνινχζεζε [άξζξν 10]. Βι. παξνπζίαζε ηνπ θ. Αλ. Νπρά, ζηειέρνπο ηεο DG Environment ηεο Δπξ. Δπηηξνπήο κε ζέκα: ηξαηεγηθή Δθηίκεζε Πεξηβαιινληηθώλ Δπηπηώζεσλ, Οδεγία 2001/42/ΔΚ ζηελ εκεξίδα γηα ηελ ex ante αμηνιφγεζε, Βφινο, 16/2/2006 ζην 24

25 Γαζνπνλίαο, Αιηείαο, Δλέξγεηαο, Βηνκεραλίαο, Μεηαθνξψλ, Γηαρείξηζεο Απνβιήησλ, Γηαρείξηζεο Τδάηηλσλ Πφξσλ, Σειεπηθνηλσληψλ, Σνπξηζκνχ, Υσξνηαμηθνχ θαη Πνιενδνκηθνχ ρεδηαζκνχ. 23 Δίλαη θαλεξφ ινηπφλ πσο ε δηαδηθαζία ηνπ επηρεηξεζηαθνχ ζρεδηαζκνχ είλαη πεξηζζφηεξν απαηηεηηθή θαηά ηελ 4 ε πξνγξακκαηηθή πεξίνδν θαη κέλεη λα εμεηαζηεί θαηά πφζν αληαπνθξίζεθε κε επηηπρία ε Διιάδα ζηηο λέεο απηέο απαηηήζεηο ΣΑ ΔΠΑ ΣΧΝ ΚΡΑΣΧΝ ΜΔΛΧΝ-ΥΡΟΝΟΓΗΑΓΡΑΜΜΑ χκθσλα κε ην Γεληθφ Καλνληζκφ ηα θξάηε-κέιε νθείινπλ λα θαηαζέζνπλ ηα Δζληθά ηξαηεγηθά Πξνγξάκκαηα Αλαθνξάο ηνπο, καδί κε ηα επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηά ηνπο, αλ ην επηζπκνχλ, 5 κήλεο κεηά ηελ έγθξηζε ησλ Κνηλνηηθψλ Καηεπζπληήξησλ Γξακκψλ γηα ηε πλνρή. ε δηάζηεκα ηξηψλ κελψλ απφ ηελ θαηάζεζή ηνπο ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή νθείιεη λα γλσκνδνηήζεη επί απηψλ. Ζ θαηάζηαζε ζε φ,ηη αθνξά ηελ θαηάζεζε θαη έγθξηζε ησλ ΔΠΑ θαη ησλ Δ.Π. απφ ηελ Δπηηξνπή ηελ παξνχζα ρξνληθή ζηηγκή (έσο 17/8/2007) απνηππψλεηαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα 24 : 23 Δγθχθιηνο ηνπ Τ.ΠΔ.ΥΧ.ΓΔ θαη ηνπ ΤΠ.ΟΗ.Ο. [Α.Π.: 30981/ΔΤΑΑΠ 2469] κε ζέκα «Ζ εθαξκνγή ηεο Οδεγίαο 2001/42 «γηα ηε ηξαηεγηθή Πεξηβαιινληηθή Δθηίκεζε» θαηά ηελ θαηάξηηζε ησλ Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ », Αζήλα, , ζει Δίλαη πξνθαλέο πσο κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ ν πίλαθαο κεηαβάιιεηαη θαη φιν θαη πεξηζζφηεξα ΔΠΑ θαη Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα ζα θαηαηίζεληαη θαη ζα εγθξίλνληαη έσο φηνπ νινθιεξσζεί ε φιε δηαδηθαζία. Γηα ηηο αλάγθεο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο θξίζεθε ζθφπηκν λα παξνπζηαζηεί ε πνξεία θαηάζεζεο κηα ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή ζηηγκή, αξθεηά πξνρσξεκέλε ρξνληθά, έηζη ψζηε λα γίλεη κηα ζπγθξηηηθή παξνπζίαζε ηεο πξνφδνπ ησλ εξγαζηψλ ηφζν απφ ηελ πιεπξά ησλ θξαηψλ-κειψλ φζν θαη ηεο Δπηηξνπήο. 25

26 ΠΗΝΑΚΑ 1.1: Ζ ΠΟΡΔΗΑ ΚΑΣΑΘΔΖ ΚΑΗ ΔΓΚΡΗΖ ΣΧΝ ΔΠΑ ΚΑΗ ΣΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΧΝ ΣΖΝ Δ.Δ.27- ΑΤΓΟΤΣΟ 2007 ΠΖΓΖ: Απφ ηα ζηνηρεία ηνπ πίλαθα παξαηεξνχκε πσο θαη νη 27 ρψξεο έρνπλ θαηαζέζεη ηα αληίζηνηρα ΔΠΑ ηνπο θαη απφ απηά έρνπλ ιάβεη ηελ έγθξηζε ηεο Δπηηξνπήο ηα 23. Μέλνπλ λα εγθξηζνχλ ηα ΔΠΑ ηνπ Βειγίνπ, ηεο Λεηνλίαο, ηνπ Λνπμεκβνχξγνπ θαη ηεο Φηλιαλδίαο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ην ειιεληθφ ΔΠΑ εγθξίζεθε δεχηεξν ρξνληθά (28/3/2007) κεηά ην αληίζηνηρν ηεο Μάιηαο (20/12/2006). Χο πξνο ηα επηκέξνπο επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα παξαηεξνχκε φηη απηά πνπ ζα ρξεκαηνδνηεζνχλ απφ ην Δ.Σ.Π.Α., ην Σακείν πλνρήο θαη ην Δ.Κ.Σ. έρνπλ ήδε θαηαηεζεί (κε κφλε εμαίξεζε έλα απφ ηα ηέζζεξα επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα ηνπ Δ.Κ.Σ. ηεο Διιάδαο) 25. Χο πξνο ηα πξνγξάκκαηα ηνπ ζηφρνπ 3, ηα νπνία δελ πεξηιακβάλνληαη ζηα ΔΠΑ ησλ ρσξψλ, ε θαηάζηαζε παξνπζηάδεηαη ειαθξψο 25 Ζ Διιάδα γηα ηελ 4 ε Πξνγξακκαηηθή Πεξίνδν έρεη ζρεδηάζεη 8 ηνκεαθά πξνγξάκκαηα, 5 πεξηθεξεηαθά, 12 εδαθηθήο ζπλεξγαζίαο θαη ην Δζληθφ Απνζεκαηηθφ Απξνβιέπησλ (ρξεκαηνδνηνχκελν απφ ην ΔΚΣ), ην νπνίν είλαη πξνθαλψο απηφ πνπ θαίλεηαη ζηνλ πίλαθα λα κελ έρεη θαηαηεζεί αθφκε ζηελ Δπηηξνπή. 26

27 δηαθνξνπνηεκέλε: απφ ηα 89 ζπλνιηθά πξνγξάκκαηα πνπ έρνπλ ζρεδηαζηεί έρνπλ θαηαηεζεί ζηελ Δπηηξνπή ηα 70. Σν γεγνλφο απηφ δελ πξνθαιεί έθπιεμε κηα πνπ ν ζρεδηαζκφο ησλ πξνγξακκάησλ εδαθηθήο ζπλεξγαζίαο είλαη πεξηζζφηεξν ζχλζεηνο, θαζψο απαηηεί ηε ζπλεξγαζία εηαίξσλ απφ πεξηζζφηεξεο ρψξεο θαη δηέπεηαη αλά πεξίπησζε απφ άιινπο θαλνληζκνχο (π.ρ. θαλνληζκφο Η.Ρ.Α.) ΠΗΝΑΚΑ 1.2 : Ο ΑΡΗΘΜΟ ΚΑΗ Ζ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΣΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΧΝ ΣΧΝ ΚΡΑΣΧΝ-ΜΔΛΧΝ ΣΖ ΔΔ-27 ΓΗΑ ΣΖΝ 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟ Κράηος Αριθμός Επιτειρηζιακών Προγραμμάηων Σσνολική κοινοηική τρημαηοδόηηζη κράηοσςμέλοσς (ζε εκ. εσρώ) Λοςξεμβούπγο 2 65 Κύππορ Μάληα Γανία Λεηονία λοβενία Δζθονία Ιπλανδία Λιθοςανία Ολλανδία Βοςλγαπία Ροςμανία Φινλανδία οςηδία Βέλγιο λοβακία Αςζηπία Ποπηογαλία Δλλάδα Οςγγαπία Σζεσία Πολωνία Μ. Βπεηανία Γεπμανία Γαλλία Ιζπανία Ιηαλία Σηότος 3: Εδαθική 89 ζσνεργαζία ΣΥΝΟΛΟ ΠΖΓΖ: ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ πλνιηθά ινηπφλ έρνπλ θαηαηεζεί 430 απφ ηα 452 επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα. Παξαηεξνχκε φηη νη πεξηζζφηεξεο ρψξεο έρνπλ ζρεδηάζεη κηθξφ αξηζκφ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ (15 απφ ηηο 27 ρψξεο έρνπλ αξηζκφ ΔΠ ίζν ή κηθξφηεξν ηνπ 10). Βέβαηα ν αξηζκφο ησλ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ πνπ 27

28 ζρεδηάδεη λα πξαγκαηνπνηήζεη θάζε ρψξα βξίζθεηαη ζε άκεζε ζπλάξηεζε κε ηελ θνηλνηηθή ρξεκαηνδφηεζε πνπ δέρεηαη, ε νπνία εμαξηάηαη απφ ηελ θαηεγνξία επηιεμηκφηεηαο [ζηφρνο 1 ή /θαη ζηφρνο 2] ζηελ νπνία αλήθεη, κε βάζε ηελ νηθνλνκηθή ηεο αλάπηπμε. Οπφηε νη νπνηεζδήπνηε ζπγθξίζεηο πξέπεη λα γίλνληαη ππφ απηφ ην πξίζκα. Παξαηεξνχκε πάλησο πσο ε Διιάδα θαη ε Πνξηνγαιία, δχν απφ ηηο θαηεμνρήλ ρψξεο ζπλνρήο ηεο ΔΔ-15, παξνπζηάδνπλ αληίζηνηρα ζηνηρεία (14 Δ.Π. κε ρξεκαηνδφηεζε ιίγν πάλσ απφ ηα 20 εθ. επξψ). Απφ ηα 430 επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα πνπ έρνπλ θαηαηεζεί έρνπλ ιάβεη, ηε ρξνληθή ζηηγκή πνπ εμεηάδνπκε, ηελ ηειηθή έγθξηζε ηεο Δπηηξνπήο κφιηο ηα 71. Ο αξηζκφο είλαη αξθεηά κηθξφο. πρλά φκσο γίλεηαη επαλαδηαπξαγκάηεπζε ησλ πξνγξακκάησλ κε ηελ Δπηηξνπή κέρξη λα δνζεί ε ηειηθή έγθξηζή ηεο. Έσο ηε ρξνληθή ζηηγκή πνπ εμεηάδνπκε ε κφλε ρψξα πνπ έρεη ιάβεη έγθξηζε ησλ επηρεηξεζηαθψλ ηεο πξνγξακκάησλ θαη άξα είλαη έηνηκε λα πξνρσξήζεη ζηελ εθαξκνγή ηνπο είλαη ε Μάιηα (κε κφλν 2 φκσο επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα). ε θαιφ ξπζκφ βξίζθνληαη αθφκε ε Οπγγαξία (έγθξηζε ζηα 13 απφ ηα 15 πξνγξάκκαηα), ε Οιιαλδία (4 απφ ηα 5), ε Απζηξία (8 απφ ηα 11), ε Ρνπκαλία (5 απφ ηα 7). Ζ Διιάδα δελ έρεη ιάβεη έγθξηζε γηα θαλέλα απφ ηα επηρεηξεζηαθά ηεο πξνγξάκκαηα, θαζψο βξίζθεηαη ζε δηαδηθαζία δηαπξαγκάηεπζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπο κε ηελ Δπηηξνπή-ηειηθή έγθξηζή ηνπο αλακέλεηαη γχξσ ζηνλ Οθηψβξην Ζ πιεξνθνξία γηα ηελ πηζαλή εκεξνκελία ηειηθήο έγθξηζεο ησλ πξνγξακκάησλ πξνέξρεηαη απφ ηε ζπδήηεζε κε ηνλ ππεχζπλν ηεο Μνλάδαο Α ηεο Γηαρεηξηζηηθήο Αξρήο ηνπ ΠΔΠ Αλ. Μαθεδνλίαο- Θξάθεο θ. Κνπδνπκάθε (23/8/2007). 28

29 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΗΗ: ΣΟ ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΑΝΑΦΟΡΑ ΔΘΝΗΚΟ ΣΡΑΣΖΓΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ 2.1 Ζ 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ Ζ 4 ε Πξνγξακκαηηθή πεξίνδνο παξνπζηάδεη ζεκαληηθέο δηαθνξνπνηήζεηο ζε ζρέζε κε ηελ πξνεγνχκελε πεξίνδν [ ]. Οη ζεκαληηθφηεξεο απφ απηέο εληνπίδνληαη ζηα εμήο: Γηα πξψηε θνξά δελ ππάγεηαη ζην ζηφρν 1 «χγθιηζε» νιφθιεξε ε ειιεληθή επηθξάηεηα, φπσο ζπλέβαηλε κέρξη ηψξα. Πέληε απφ ηηο δεθαηξείο δηνηθεηηθέο πεξηθέξεηεο αλήθνπλ ζε θαζεζηψο κεηαβαηηθήο ζηήξημεο: νη πεξηθέξεηεο Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο, Γπηηθήο Μαθεδνλίαο θαη Αηηηθήο αλήθνπλ ζηηο πεξηθέξεηεο ζηαηηζηηθήο ζχγθιηζεο (phasing out) 27, ελψ νη πεξηθέξεηεο ηεξεάο Διιάδαο θαη Ννηίνπ Αηγαίνπ αλήθνπλ ζηηο πεξηθέξεηεο ζηαδηαθήο εηζφδνπ (phasing in) 28. ΔΛΛΑΓΑ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΔ ΜΔΣΑΒΑΣΗΚΖ ΣΖΡΗΞΖ (PHASING OUT) ΚΔΝΣΡΗΚΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ ΓΤΣΗΚΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ ΑΣΣΗΚΖ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΔ ΣΑΓΗΑΚΖ ΔΗΟΓΟΤ (PHASING ΗΝ) ΣΔΡΔΑ ΔΛΛΑΓΑ ΝΟΣΗΟ ΑΗΓΑΗΟ 27 Πεξηθέξεηεο ζηαδηαθήο εμόδνπ (phasing out regions) : Οη πεξηθέξεηεο NUTS επηπέδνπ 2 πνπ ζα ήηαλ επηιέμηµεο γηα θαζεζηψο ζηφρνπ «χγθιηζε» δπλάµεη ηνπ άξζξνπ 5 παξάγξαθνο 1, εάλ ην θαηψηαην φξην επηιεμηµφηεηαο είρε παξαµείλεη ζην 75% ηνπ κέζνπ φξνπ ηνπ ΑΔγρΠ ηεο Δ.Δ. ησλ 15, νη νπνίεο φµσο ράλνπλ ηελ επηιεμηµφηεηα επεηδή ην νλνµαζηηθφ ηνπο θαηά θεθαιήλ επίπεδν ΑΔγρΠ ζα ππεξβεί ην 75% ηνπ κέζνπ ΑΔγρΠ ηεο Δ.Δ. 25, κεηξνχκελν θαη ππνινγηδφµελν ζχµθσλα µε ην άξζξν 5 παξάγξαθνο 1, είλαη επηιέμηµεο, ζε κεηαβαηηθή θαη ζπγθεθξηµέλε βάζε, γηα ρξεµαηνδφηεζε απφ ηα δηαξζξσηηθά ηαµεία ζην πιαίζην ηνπ ζηφρνπ «χγθιηζε». Πεγή: Καλνληζκφο (ΔΚ) 1083/2006 ηνπ πκβνπιίνπ, άξζξν Πεξηθέξεηεο ζηαδηαθήο εηζόδνπ (phasing in regions): Οη πεξηθέξεηεο NUTS επηπέδνπ 2 πνπ θαιχπηνληαη πιήξσο απφ ηνλ ζηφρν 1 ην 2006 δπλάµεη ηνπ άξζξνπ 3 ηνπ θαλνληζµνχ (ΔΚ) αξηζ. ην 1260/1999, ησλ νπνίσλ ην νλνµαζηηθφ θαηά θεθαιήλ επίπεδν ΑΔγρΠ, κεηξνχκελν θαη ππνινγηδφµελν ζχµθσλα µε ην άξζξν 5 παξάγξαθνο 1, ζα ππεξβεί ην 75 % ηνπ κέζνπ ΑΔγρΠ ηεο Δ.Δ. ησλ 15 είλαη επηιέμηµεο, ζε κεηαβαηηθή θαη ζπγθεθξηµέλε βάζε, γηα ρξεµαηνδφηεζε απφ ηα δηαξζξσηηθά ηαµεία ζην πιαίζην ηνπ ζηφρνπ «Πεξηθεξεηαθή αληαγσληζηηθφηεηα θαη απαζρφιεζε». Πεγή: Καλνληζκφο (ΔΚ) 1083/2006 ηνπ πκβνπιίνπ, άξζξν 8. 29

30 Σν γεγνλφο απηφ έρεη πνιιαπιέο επηπηψζεηο ηφζν ζην ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ ηεο ρψξαο φζν - θαη θπξίσο - ζηε δηαδηθαζία πινπνίεζεο ησλ πξνγξακκάησλ θαη απνξξφθεζεο ησλ δηαηηζέκελσλ πφξσλ. Ζ ρξεκαηνδφηεζε ησλ πεξηθεξεηψλ απηψλ νξίδεηαη κε απζηεξά θξηηήξηα, ε θαηαλνκή ηεο θνηλνηηθήο ζπλδξνκήο είλαη ζαθψο πξνζδηνξηζκέλε θαη πνιχ ρακειφηεξε ζε ζρέζε κε ηηο πεξηθέξεηεο ηεο χγθιηζεο θαη πξέπεη λα ηεξεζεί απζηεξά γηα θάζε πεξηθέξεηα. Απηφ πξαθηηθά ζεκαίλεη φηη ην πνζφ πνπ αληηζηνηρεί ζηηο ελ ιφγσ πεξηθέξεηεο δελ κπνξεί λα ππνζηεί θαλελφο είδνπο κεηαβνιή νχηε σο πξνο ην χςνο νχηε σο πξνο ην ξπζκφ εηήζηαο απνθιηκάθσζεο ζηελ νπνία ππφθεηηαη. 29 Καζψο κάιηζηα ηα πνζνζηά ρξεκαηνδφηεζεο είλαη απνθιηκαθνχκελα απαηηείηαη έλαο εκπξνζζνβαξήο (front-end) ζρεδηαζκφο παξεκβάζεσλ, ψζηε ε απνξξφθεζε λα αξρίζεη ακέζσο, απφ ηα πξψηα ρξφληα ηεο πεξηφδνπ πξνγξακκαηηζκνχ. Κάηη ηέηνην πξαθηηθά ζεκαίλεη φηη ε απνξξφθεζε ησλ θνλδπιίσλ πξέπεη λα μεθηλήζεη ακέζσο, θαζψο κε ηελ πάξνδν ησλ εηψλ ηα δηαζέζηκα πξνο απνξξφθεζε πνζά κεηψλνληαη δξακαηηθά. 30 Ο κνλνηακεηαθφο ραξαθηήξαο ησλ Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ. Κάζε επηρεηξεζηαθφ πξφγξακκα ρξεκαηνδνηείηαη απφ έλα κφλν Γηαξζξσηηθφ Σακείν. Ζ ππνρξέσζε δηαθξηηήο θαηαγξαθήο, θαηά ην ζρεδηαζκφ, θαη παξαθνινχζεζεο, θαηά ηελ πινπνίεζε, ησλ δαπαλψλ πνπ ζπκβάιινπλ ζηε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο θαη ηηο εληαίεο Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο γηα ηελ Αλάπηπμε θαη ηελ Απαζρφιεζε (earmarking), νη νπνίεο ζα πξέπεη λα αλέξρνληαη ζπλνιηθά ζε ηνπιάρηζηνλ 60% ησλ δαπαλψλ γηα ην ηφρν 1 θαη 75% γηα ην ηφρν 2 (Πεξηθεξεηαθή Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Απαζρφιεζε 31 ). Σα λέα ζηνηρεία ηεο 4 εο ζρεκαηηθά ζηνλ παξαθάησ πίλαθα: Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ παξνπζηάδνληαη 29 3 ε Δγθχθιηνο γηα ηελ θαηάξηηζε Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ , ΤΠ.ΟΗ.Ο., Ηνχληνο 2006, ζει Δίλαη γλσζηφ απφ ην Γ Κ.Π.. πφζν δχζθνιν είλαη λα επηηεπρζεί πςειή απνξξνθεηηθφηεηα απφ ηα πξψηα έηε κηαο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη γηα ην Γ Κ.Π.. ε ηξέρνπζα απνξξνθεηηθφηεηα έσο ηνλ Ηνχλην 2007, φηαλ έρεη ηειεηψζεη νπζηαζηηθά ε θχξηα πεξίνδνο παξεκβάζεσλ, αλέξρεηαη κφιηο ζην %. Βι. Γ. Αγγειήο, Σα καγηθά ηεο απνξξφθεζεο, εθ. Διεπζεξνηππία, Άξζξν 9, παξ.2 ηνπ Γεληθνχ Καλνληζκνχ. 30

31 ΝΔΑ ΣΟΗΥΔΗΑ 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟΤ Γελ ππάγεηαη φιε ε ρψξα ζην ζηφρν χγθιηζε. 5 πεξηθέξεηεο κεηαβαηηθήο ζηήξημεο Μνλνηακεηαθφο ραξαθηήξαο Δ.Π: έλα πξφγξακκα έλα Σακείν. Earmarking Ληζζαβφλαο-θαηεχζπλζε πφξσλ ζηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ ζηφρσλ ηεο ηλ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.1: ΝΔΑ ΣΟΗΥΔΗΑ 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟΤ [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] ε φ,ηη αθνξά ηε δηαρείξηζε, ηελ παξαθνινχζεζε θαη ηνλ έιεγρν ησλ πξνγξακκάησλ νη πξνβιέςεηο ησλ Καλνληζκψλ ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ απαηηνχλ 32 : ελίζρπζε ηεο δηνηθεηηθήο απνηειεζκαηηθόηεηαο ζε ζπλδπαζκφ κε κεγαιχηεξν βαζκό ππεπζπλόηεηαο ησλ θξαηψλ κειψλ δηεπξπκέλεο θαη απζηεξφηεξεο ειεγθηηθέο θαη δεκνζηνλνκηθέο δηαδηθαζίεο απζηεξφηεηα ηνπ πξνγξακκαηηζκνύ απζηεξφηεξν έιεγρν ηεο ηήξεζεο ηεο αξρήο ηεο πξνζζεηηθόηεηαο χπαξμε πηζηνπνηεκέλσλ ζπζηεκάησλ θαη κεραληζκψλ δηαρείξηζεο, παξαθνινχζεζεο θαη ειέγρνπ. Οη παξαπάλσ επηηαγέο θαζηζηνχλ αλαγθαία, ζηελ πεξίπησζε ηεο ρψξαο καο, ηελ άκεζε δηνηθεηηθή πξνζαξκνγή ηεο κε: ηελ αχμεζε ησλ αξκνδηνηήησλ θαη ελίζρπζε ηεο επζχλεο ησλ Γηαρεηξηζηηθψλ Αξρψλ. ηελ χπαξμε πηζηνπνηεκέλσλ ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο θαη ειέγρνπ ζε φια ηα επίπεδα ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ Σειηθψλ Γηθαηνχρσλ. Πξνβιέπεηαη ε πηζηνπνίεζε ηεο δηαρεηξηζηηθήο επάξθεηαο ησλ Σειηθψλ Γηθαηνχρσλ 33 θαζψο θαη ε ζπλερήο ππνζηήξημή ηνπο απφ ηηο δηαρεηξηζηηθέο αξρέο. 32 Κ. Κνθθηλνπιίηεο, Γηαβνύιεπζε γηα ηνλ Δζληθό Αλαπηπμηαθό ρεδηαζκό Πιαίζην δηαρείξηζεο, παξαθνινύζεζεο & ειέγρνπ, 5/10/2006, ζην 33 Βι. ζρεηηθή εγθχθιην ηνπ ΤΠ.ΟΗ.Ο. ηεο 4 εο Μαΐνπ (αξ. πξση. ΔΤΑΑΠ 1469) κε ζέκα: Κξηηήξηα δηαρεηξηζηηθήο επάξθεηαο Γηθαηνύρσλ ησλ Δπηρεηξεζηαθώλ Πξνγξακκάησλ ηεο πεξηόδνπ

32 2.2. ΣΟ ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΔΠΑ Ζ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ ΚΑΣΑΡΣΗΖ & Ζ ΓΗΑΡΘΡΧΖ ΣΟΤ Σν Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο απνηειεί ην θχξην έγγξαθν αλαθνξάο γηα ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ησλ Σακείσλ ηεο Δ.Δ. ζε εζληθφ επίπεδν γηα ηελ 4 ε πξνγξακκαηηθή πεξίνδν. Γηα ηελ εθπφλεζε ηνπ ΔΠΑ ζχκθσλα κε ηηο θαηεπζχλζεηο ηεο Δ.Δ. έπξεπε λα ιεθζεί ππφςε πιήζνο εηζξνψλ θαη λα εθαξκνζηνχλ θάπνηεο απφ ηηο βαζηθέο αξρέο ηεο πεξηθεξεηαθήο πνιηηηθήο, φπσο είλαη ε αξρή ηεο εηαηξηθήο ζρέζεο θαη ηεο δηαθάλεηαο. ε φια ηα ζηάδηα θαηάξηηζεο ηνπ ΔΠΑ ζπκκεηείραλ πνιηηηθέο θαη θνηλσληθέο νκάδεο ζε εζληθφ, πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν εθαξκφδνληαο έηζη ηελ αξρή ηεο εηαηξηθήο ζρέζεο. Δμάιινπ έγηλε πξνζπάζεηα λα επηηεπρζεί ε κεγαιχηεξε δπλαηή ζπκκεηνρή θαη ζπλαίλεζε φισλ ησλ εηαίξσλ θαηά ην ζρεδηαζκφ ηνπ κε ηε δηαδηθαζία ηεο δεκόζηαο δηαβνύιεπζεο, ηα απνηειέζκαηα ηεο νπνίαο δίλνληαλ ζηε δεκνζηφηεηα, έηζη ψζηε λα είλαη δπλαηή ε πιεξνθφξεζε ηνπ θάζε ελδηαθεξφκελνπ, θαη επηηαγή ηεο αξρήο ηεο δηαθάλεηαο. Οη εηζξνέο ζηηο νπνίεο ζηεξίρηεθε ν ζρεδηαζκφο ηνπ ΔΠΑ παξνπζηάδνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα: ΔΗΡΟΔ ΓΗΑ ΣΖΝ ΚΑΣΑΡΣΗΖ ΣΟΤ ΔΠΑ Οη απνθάζεηο ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ ηνπ Γεθεκβξίνπ 2005 Ο λένη Καλνληζκνί ησλ ηακείσλ ηεο Δ.Δ. Οη ηξαηεγηθέο Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο γηα ηελ Πνιηηηθή πλνρήο Ζ αλαζεσξεκέλε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο Σν Δζληθφ Πξφγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ γηα ηελ Αλάπηπμε θαη ηελ Απαζρφιεζε Σν επηθαηξνπνηεκέλν Πξφγξακκα ηαζεξφηεηαο θαη Αλάπηπμεο ηαηηζηηθά δεδνκέλα ησλ ππεξεζηψλ ηεο Δ.Δ. (Eurostat) Έθζεζε Γεληθήο Μειέηεο Πξννπηηθψλ Αλάπηπμεο ηεο Διιάδαο & 5 ζεκαηηθέο κειέηεο Πξνηάζεηο αξκφδησλ Τπνπξγείσλ, Πεξηθεξεηψλ, θνηλσληθννηθνλνκηθψλ εηαίξσλ ΠΖΓΖ: ΔΠΑ , ζ Φαίλεηαη ινηπφλ πσο ε θαηάξηηζε ηνπ ΔΠΑ ήηαλ κηα ζχλζεηε δηαδηθαζία πνπ απαηηνχζε ηνλ ζπγθεξαζκφ ησλ απαηηήζεσλ ηεο Κνηλφηεηαο κε ηηο εηδηθέο 32

33 αλάγθεο θαη ηνπο αλαπηπμηαθνχο ζηφρνπο ηεο ρψξαο καο, έηζη ψζηε ε πξνηεηλφκελε ζηξαηεγηθή λα κεγηζηνπνηήζεη ηελ πξνζδνθψκελε σθέιεηα απφ ηνπο πφξνπο ηεο λέαο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ. Οη ζπληάθηεο ηνπ ΔΠΑ φθεηιαλ λα δείμνπλ φηη έιαβαλ ππφςε ηνπο ηηο αξρέο πνπ ηέζεθαλ απφ ηελ Δ.Δ. θαηά ην ζρεδηαζκφ, φρη κφλν ηεθκεξηψλνληαο ζεσξεηηθά ηε ζπλάθεηά ηνπο κε ηηο ζηξαηεγηθέο επηινγέο ηνπο αιιά απνδεηθλχνληαο απηήλ ζπλερψο, ζε φιε ηελ έθηαζε ηνπ θεηκέλνπ, κε εηδηθέο, πνιχ ζπγθεθξηκέλεο, αλαθνξέο ζηα θείκελα ησλ εηζξνψλ (ζηηο ηξαηεγηθέο Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο γηα ηελ Πνιηηηθή πλνρήο θαηά θχξην ιφγν). Αθφκε έπξεπε λα παξνπζηαζηνχλ δηαξζξσηηθνί δείθηεο γηα θάζε ζεκαηηθή πξνηεξαηφηεηα θαη ηελ ίδηα ζηηγκή νη ζηφρνη λα παξνπζηαζηνχλ πνζνηηθνπνηεκέλνη, δίλνληαο κηα ζπγθεθξηκέλε ηηκή βάζεο θαη νξίδνληαο ηνλ πξνο επίηεπμε ζηφρν. Δηδηθή αλαθνξά έπξεπε λα γίλεη ζηνπο δείθηεο πνπ πξφθεηηαη λα ζπκβάινπλ ζηελ πξαγκάησζε ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο (θσδηθνί earmarking ). Αθνινπζψληαο έλα ζθηρηφ πιαίζην θνηλνηηθψλ θαηεπζχλζεσλ ινηπφλ ε ζπληαθηηθή νκάδα ηνπ ΔΠΑ πξνρψξεζε ζηελ θαηάξηηζή ηνπ. Ζ δνκή πνπ αθνινπζήζεθε είλαη ζχκθσλε κε ηηο πξνβιέςεηο ηνπ Καλνληζκνχ γηα ην πεξηερφκελν πνπ πξέπεη λα έρνπλ ηα ΔΠΑ ησλ θξαηψλ-κειψλ. 34 Ζ δηάξζξσζε ηνπ ειιεληθνχ ΔΠΑ θαίλεηαη ζην παξαθάησ δηάγξακκα: 34 Γεληθφο Καλνληζκφο, 1083/2006 ηνπ πκβνπιίνπ, 11/7/2006, άξζξν 27, παξ

34 ΔΠΑ ΔΗΑΓΧΓΖ Γηαδηθαζία δηαβνχιεπζεο & θαηάξηηζήο ηνπ ΣΡΑΣΖΓΗΚΟ ΜΔΡΟ χλνςε θνηλσληθννηθνλνκηθήο αλάιπζεο & swot αλάιπζε ηξαηεγηθνί ζηφρνη Θεκαηηθέο πξνηεξαηφηεηεο (5) Υσξηθέο πξνηεξαηφηεηεο (3) πλέπεηα ηνπ ΔΠΑ κε ηηο εηζξνέο ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΟ ΜΔΡΟ Δπηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα Δπαιήζεπζε πξνζζεηηθφηεηαο Μεραληζκνί ζπληνληζκνχ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.2: ΥΖΜΑΣΗΚΖ ΓΗΑΡΘΡΧΖ ΣΟΤ ΔΛΛΖΝΗΚΟΤ ΔΠΑ [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] ηε ζπλέρεηα ζα παξνπζηαζηνχλ ηα βαζηθά ζηνηρεία ηνπ ζηξαηεγηθνχ θαη ηνπ επηρεηξεζηαθνχ κέξνπο ηνπ ΔΠΑ κε ζηφρν ηε ζπλνιηθή επνπηεία ηνπ θχξηνπ ζηξαηεγηθνχ θεηκέλνπ ηεο ρψξαο καο γηα ηελ ηξέρνπζα πξνγξακκαηηθή πεξίνδν. 2.3 ΣΡΑΣΖΓΗΚΟ ΜΔΡΟ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ & SWOT ΑΝΑΛΤΖ χκθσλα κε ηηο πξνδηαγξαθέο πνπ ζέηεη ν Γεληθφο Καλνληζκφο ε εθπφλεζε ηνπ ΔΠΑ ζα πξέπεη λα βαζίδεηαη ζηελ αλάιπζε ησλ αλαπηπμηαθψλ αληζνηήησλ, αδπλακηψλ θαη δπλαηνηήησλ ηνπ θάζε θξάηνπο-κέινπο, ιακβάλνληαο ππφςε ηηο ηάζεηο ζηελ επξσπατθή θαη ηελ παγθφζκηα νηθνλνκία. Ζ ζηξαηεγηθή πνπ ζηε ζπλέρεηα επηιέγεηαη ζα πξέπεη λα ζηεξίδεηαη ζηελ παξαπάλσ αλάιπζε θαη λα ζπκπεξηιακβάλεη ηηο ζεκαηηθέο θαη εδαθηθέο πξνηεξαηφηεηεο ηεο θάζε ρψξαο. Αθνινπζψληαο ηηο νδεγίεο ηεο Δ.Δ. ην ειιεληθφ ΔΠΑ μεθηλά κε κηα ζχληνκε θνηλσληθννηθνλνκηθή αλάιπζε, φπνπ παξνπζηάδεηαη ε πθηζηάκελε θαηάζηαζε ζε βαζηθνχο ηνκείο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο, ζε ζχγθξηζε κε ηηο άιιεο ρψξεο ηεο Δ.Δ., θαζψο θαη νη πξννπηηθέο αλάπηπμεο πνπ ππάξρνπλ. Παξνπζηάδνληαη αληίζηνηρα θαη νη θνηλσληθνί δείθηεο πνπ είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθνί γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ επηδφζεσλ κηαο ρψξαο. 34

35 πγθεθξηκέλα ε θνηλσληθννηθνλνκηθή αλάιπζε αλαθέξεηαη ζηνπο αθφινπζνπο άμνλεο: ΑΞΟΝΔ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΔΠΑ Μαθξννηθνλνκηθέο εμειίμεηο θαη πξννπηηθέο Καλνληζηηθφ πιαίζην θαη ζπλζήθεο αληαγσληζκνχ Απνηίκεζε ηεο αληαγσληζηηθόηεηαο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο Αγνξά εξγαζίαο θαη απαζρφιεζε Γηάξζξσζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο-ηάζεηο Δθπαίδεπζε, έξεπλα θαη ηερλνινγηθή αλάπηπμε Κνηλσληθή ζπλνρή Πεξηβαιινληηθή δηάζηαζε Πεξηθεξεηαθή αλάιπζε ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει Αλ παξαηεξήζνπκε πξνζεθηηθά ηηο ελφηεηεο ηεο θνηλσληθννηθνλνκηθήο αλάιπζεο πνπ επηιέρζεθαλ βιέπνπκε πσο απηέο βξίζθνληαη ζε άκεζε ζπλάξηεζε κε ηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηελ πνιηηηθή ζπλνρήο γηα ηελ πεξίνδν , νη νπνίεο απνηεινχλ θαη ηε βαζηθή εηζξνή γηα ην ζρεδηαζκφ ηνπ ΔΠΑ. Αθφκε, ζηνπο άμνλεο ηεο θνηλσληθννηθνλνκηθήο αλάιπζεο ζηεξίδεηαη θαη ν ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο ηεο ρψξαο πνπ επηρεηξείηαη ζηε ζπλέρεηα. Γηα θαζέλαλ απφ ηνπο παξαπάλσ άμνλεο παξνπζηάδεηαη ε πθηζηάκελε θαηάζηαζε ζηελ νπνία βξίζθεηαη ε ρψξα θαη ηεθκεξηψλεηαη κε ζεηξά πηλάθσλ πνπ παξαηίζεληαη ζην παξάξηεκα ηνπ ΔΠΑ. 35

36 ΠΗΝΑΚΑ 2.1: ΟΗ ΚΑΣΔΤΘΤΝΣΖΡΗΔ ΓΡΑΜΜΔ ΣΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΤΝΟΥΖ ΓΗΑ ΣΖΝ ΠΔΡΗΟΓΟ Δ ΥΔΖ ΜΔ ΣΟΤ ΑΞΟΝΔ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΣΟΤ ΔΠΑ Καηεπζπληήξηα γξακκή Βειηίσζε ηεο ειθπζηηθόηεηαο γηα επελδύζεηο θαη απαζρόιεζε ησλ θξαηώλ-κειώλ, ησλ πεξηθεξεηώλ θαη ησλ πόιεσλ Άμνλαο θνηλσληθννηθνλνκηθήο αλάιπζεο Μαθξννηθνλνκηθέο εμειίμεηο θαη πξννπηηθέο Καλνληζηηθφ πιαίζην θαη ζπλζήθεο αληαγσληζκνχ Απνηίκεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο Πεξηβαιινληηθή δηάζηαζε Πεξηθεξεηαθή αλάιπζε Βειηίσζε ησλ γλώζεσλ θαη ηεο θαηλνηνκίαο κε ζηόρν ηελ αλάπηπμε Γηάξζξσζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο-ηάζεηο Δθπαίδεπζε, έξεπλα θαη ηερλνινγηθή αλάπηπμε Πεξηζζόηεξεο θαη θαιύηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο Αγνξά εξγαζίαο θαη απαζρφιεζε Κνηλσληθή ζπλνρή ΠΖΓΖ: Δπίζεκε Δθεκεξίδα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο , Απφθαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 6 εο Οθησβξίνπ 2006 γηα ηηο ζηξαηεγηθέο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο ηεο Κνηλφηεηαο γηα ηελ ζπλνρή (2006/702/ΔΚ) & ΔΠΑ-ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ. εκαζία έρεη λα δνχκε κε πνηνλ ηξφπν αμηνπνηνχληαη ηα ζηνηρεία ηεο αλάιπζεο ζην ζρεδηαζκφ. Υξεζηκνπνηείηαη ε swot αλάιπζε σο εξγαιείν ράξαμεο πνιηηηθήο 35. Πξφθεηηαη γηα κηα ηερληθή αλάιπζε πνπ ζηνρεχεη ζηε ζπζηεκαηηθή, εκπεξηζηαησκέλε θαη φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξν θσδηθνπνηεκέλε θαηαγξαθή ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο, ε αλάγλσζε ηεο νπνίαο νδεγεί ζηε δηακφξθσζε ζηξαηεγηθψλ επηινγψλ. ηελ πεξίπησζε ηνπ ΔΠΑ ε θνηλσληθννηθνλνκηθή αλάιπζε ηεο ειιεληθήο πξαγκαηηθφηεηαο έγηλε αληηθείκελν επεμεξγαζίαο κε ηελ ηερληθή ηεο swot αλάιπζεο επηθεληξψλνληαο ζε ηέζζεξηο άμνλεο: ηζρπξά ζεκεία (strenghtens), αδπλακίεο (weaknesses), επθαηξίεο (opportunities) θαη απεηιέο (threats). Σα δχν πξψηα ζηνηρεία αθνξνχλ ζην εζσηεξηθφ πεξηβάιινλ ηεο ρψξαο, ηζρπξά ζεκεία θαη αδπλακίεο ηεο ίδηαο ηεο ρψξαο, ελψ νη επθαηξίεο θαη νη απεηιέο αλαθέξνληαη ζε εμσγελείο 35 Swot analysis- απφ ηα αξρηθά ησλ αγγιηθψλ φξσλ:strenghtens, Weaknesses, Opportunities, Threats. 36

37 παξάγνληεο, ζηνηρεία ηνπ εμσηεξηθνχ πεξηβάιινληνο πνπ κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ην ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ. 36 ΔΧΣΔΡΗΚΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΗΥΤΡΑ ΖΜΔΗΑ ΑΓΤΝΑΜΗΔ ΔΞΧΣΔΡΗΚΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΑΠΔΗΛΔ ΔΤΚΑΗΡΗΔ Σα πεδία αλάιπζεο πνπ επηιέρζεθαλ είλαη ηξία: α) αγνξέο πξντφλησλθεθαιαίνπ, β) αγνξά εξγαζίαο, θνηλσληθή ζπλνρή θαη δηνηθεηηθφ πεξηβάιινλ, γ) ρσξηθή ζπλνρή θαη ππνδνκέο. (βι. ζρεηηθφ πίλαθα ζην Παξάξηεκα). ε κηα πξψηε αλάγλσζε ηεο αλάιπζεο ζα βιέπακε φηη νη αδπλακίεο θπξηαξρνχλ ζε ζρέζε κε ηνπο ππφινηπνπο άμνλεο θαη αθνινπζνχλ νη επθαηξίεο ηηο νπνίεο θαινχκαζηε σο ρψξα λα εθκεηαιιεπηνχκε. Δηδηθφηεξα, αλά ζεκαηηθφ πεδίν αλάιπζεο παξαηεξνχκε ηα εμήο: α) ΑΓΟΡΔ ΠΡΟΨΟΝΣΧΝ-ΚΔΦΑΛΑΗΟΤ: ηα ηζρπξά ζεκεία είλαη πνιχ ιίγα ζε ζρέζε κε ηηο αδπλακίεο ηεο ρψξαο καο. Δπηθεληξψλνληαη θπξίσο ζε έλα ζηαζεξνπνηεκέλν καθξννηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ θαη ζηνπο πςεινχο ξπζκνχο αλάπηπμεο ηεο νηθνλνκίαο, ελψ ε ζέζε ηεο ρψξαο είλαη πνιχ ρακειή ζε κηα ζεηξά νηθνλνκηθψλ δεηθηψλ (θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ, δηεζλήο αληαγσληζηηθφηεηα, σξηαία παξαγσγηθφηεηα εξγαζίαο, εμσζηξέθεηα ηεο νηθνλνκίαο, πξνζέιθπζε μέλσλ άκεζσλ επελδχζεσλ). Αθφκε ρακεινί είλαη νη δείθηεο ζε φηη αθνξά ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα, ηελ έξεπλα θαη ηερλνινγία θαζψο θαη ηε δηείζδπζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ. ηα ζεκεία απηά ζα πξέπεη λα ζηνρεχζεη ν ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο. Απφ ηηο επθαηξίεο 36 Οη νξηζκνί πνπ δίλνληαη ζην ΔΠΑ (ζ.31) είλαη νη αθφινπζνη: α) Ιζτσρό ζημείο είλαη θάζε ελδνγελήο αλαπηπμηαθφο ζπληειεζηήο πνπ ζπκβάιιεη ζηελ αμηνπνίεζε ησλ επθαηξηψλ θαη ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ απεηιψλ. β) Αδσναμία είλαη θάζε ελδνγελήο αλαπηπμηαθή ζπλζήθε ή έιιεηκκα πνπ ππνλνκεχεη ηελ αληαγσληζηηθή ζέζε ηεο ρψξαο ή παξεκπνδίδεη ηελ αμηνπνίεζε ησλ επθαηξηψλ. γ). Εσκαιρία είλαη θάζε εμσγελήο ζπλζήθε ή ραξαθηεξηζηηθφ πνπ επλνεί ηελ ηφλσζε ηεο δήηεζεο ζηε ρψξα (ή Πεξηθέξεηα), ή πνπ ζπληειεί ζηε δηακφξθσζε ζπγθξηηηθνχ πιενλεθηήκαηνο. δ). Απειλή είλαη ε πξφθιεζε πνπ δεκηνπξγείηαη εμαηηίαο κε επλντθψλ ηάζεσλ ή θάζε εμσγελνχο ζπλζήθεο. 37

38 ζηνλ άμνλα απηφ δηαθξίλνπκε ηελ επέθηαζε ησλ αγνξψλ ζηα Βαιθάληα κεηά ηελ έληαμε ηεο Βνπιγαξίαο θαη ηεο Ρνπκαλίαο ζηελ Δ.Δ. αιιά θαη ηελ πεξαηηέξσ πξφζβαζε ησλ ειιεληθψλ εμαγσγψλ ζε λέεο αλαπηπζζφκελεο πεξηνρέο. Οη δχν ζεκαληηθφηεξεο απεηιέο απνηεινχλ νπζηαζηηθά ηελ άιιε πιεπξά ησλ ίδησλ επθαηξηψλ: αληαγσληζκφο απφ γεηηνληθέο ρψξεο πνπ πξνζθέξνπλ ρακειφ θφζηνο εξγαζίαο θαη πηζαλή δηαθπγή εγρψξησλ θεθαιαίσλ ζε άιιεο ρψξεο ιφγσ δπζθνιηψλ ζηελ αλάπηπμε επελδχζεσλ ζηελ Διιάδα. Αγνξέο Πξντφλησλ- Κεθαιαίνπ Ηζρπξά ζεκεία Αδπλακίεο Δπθαηξίεο Απεηιέο ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ β) ΑΓΟΡΑ ΔΡΓΑΗΑ, ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΤΝΟΥΖ & ΓΗΟΗΚΖΣΗΚΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ: θαη ζηνπο ηνκείο απηνχο είλαη θαλεξή ε ππεξνρή ησλ αδπλακηψλ ζε ζρέζε κε ηα ηζρπξά ζεκεία. Δηδηθφηεξα ζηνλ ηνκέα ηεο απαζρφιεζεο νη αδπλακίεο είλαη πνιιέο (ρακειφο ξπζκφο δεκηνπξγίαο λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο, πνιινί καθξνρξφληνη άλεξγνη, ρακειφ πνζνζηφ απαζρφιεζεο λέσλ θαη γπλαηθψλ, πςειά πνζνζηά αδήισηεο απαζρφιεζεο). Σν ίδην ηζρχεη ζηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο, ηεο πγείαο αιιά θαη ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο. Δηδηθά νη ηνκείο ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο απαζρφιεζεο αλήθνπλ ζηνπο ζηφρνπο ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο θαη απηφ απνηειεί επθαηξία γηα ηελ νπζηαζηηθή ελίζρπζή ηνπο ζην πιαίζην ηεο 4 εο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ. Απφ ηηο ηζρπξφηεξεο απεηιέο είλαη ε δεκνγξαθηθή γήξαλζε ηνπ πιεζπζκνχ κε φιεο ηηο ζπλέπεηέο ηεο ζηελ επηβάξπλζε ηνπ αζθαιηζηηθνχ ζπζηήκαηνο, θαζψο θαη ν πηζαλφο θίλδπλνο ελίζρπζεο ηεο αλεξγίαο ιφγσ ηεο ζπξξίθλσζεο ηνπ αγξνηηθνχ ηνκέα σο απνηέιεζκα ηεο αλαζεσξεκέλεο ΚΑΠ. Ζ αλαινγία ηζρπξψλ ζεκείσλ, αδπλακηψλ, επθαηξηψλ θαη απεηιψλ θαίλεηαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα: Ηζρπξά ζεκεία Αδπλακίεο Δπθαηξίεο Απεηιέο Απαζρφιεζε Δθπαίδεπζε Κνηλσληθή ζπλνρή- Τγεία Γεκφζηα Γηνίθεζε ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ

39 Απαζρφιεζε Δθπαίδεπζε Κνηλσληθή ζπλνρή- Τγεία Γεκφζηα Γηνίθεζε ΑΓΟΡΑ ΔΡΓΑΗΑ, ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΤΝΟΥΖ & ΓΗΟΗΚΖΣΗΚΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ Ηζρπξά ζεκεία Αδπλακίεο Δπθαηξίεο Απεηιέο ΣΟ ΜΔΗ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.3: Ζ SWOT ΑΝΑΛΤΖ ΣΟ ΠΔΓΗΟ ΑΓΟΡΑ ΔΡΓΑΗΑ, ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΤΝΟΥΖ & ΓΗΟΗΚΖΣΗΚΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] γ) ΥΧΡΗΚΖ ΤΝΟΥΖ, ΤΠΟΓΟΜΔ: ε ίδηα εηθφλα επηθξαηεί θαη ζηνλ άμνλα απηφ. Οη αδπλακίεο ππεξηεξνχλ θαηά πνιχ ησλ ηζρπξώλ ζεκείσλ. Έηζη παξαηεξνχκε φηη, ελψ δηαρξνληθά κεηψλνληαη νη δηαπεξηθεξεηαθέο αληζφηεηεο, ππάξρνπλ αθφκε πνιχ ζεκαληηθέο δηαθνξνπνηήζεηο ζηελ αλάπηπμε κεηαμχ ησλ ειιεληθψλ πεξηθεξεηψλ. Αιιά θαη ζηνπο ηνκείο ηεο ελέξγεηαο θαη ηνπ πεξηβάιινληνο ππάξρνπλ ζεκαληηθέο αδπλακίεο. Αμηνζεκείσην είλαη ην γεγνλφο φηη ζηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ, ελψ γίλεηαη ε παξαδνρή φηη έρνπλ γίλεη ζεκαληηθέο επελδχζεηο ζηελ πξνεγνχκελε πξνγξακκαηηθή πεξίνδν, νη ειιείςεηο είλαη αθφκε πνιιέο-δπζαλάινγα πνιιέο ζα έιεγε θαλείο αλαινγηδφκελνο φηη ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ θνηλνηηθψλ θνλδπιίσλ ησλ πξνεγνχκελσλ πξνγξακκαηηθψλ πεξηφδσλ δηνρεηεχηεθε ζε έξγα κεηαθνξψλ. Ηζρπξά ζεκεία Αδπλακίεο Δπθαηξίεο Απεηιέο Υσξηθή ζπλνρή Δλέξγεηα Πεξηβάιινλ Μεηαθνξέο Πνιηηηζκφο 2 1 ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ 39

40 ΥΧΡΗΚΖ ΤΝΟΥΖ & ΤΠΟΓΟΜΔ Υσξηθή ζπλνρή Δλέξγεηα Πεξηβάιινλ Μεηαθνξέο Πνιηηηζκφο ΣΟΜΔΗ Ηζρπξά ζεκεία Αδπλακίεο Δπθαηξίεο Απεηιέο ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.4: Ζ SWOT ΑΝΑΛΤΖ ΣΟ ΠΔΓΗΟ ΥΧΡΗΚΖ ΤΝΟΥΖ & ΤΠΟΓΟΜΔ [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] Σν επφκελν θαη πην νπζηαζηηθφ ζηάδην ηεο αλάιπζεο SWOT είλαη ε ρξεζηκνπνίεζή ηεο γηα ηελ παξαγσγή πνιηηηθψλ πνπ ζα εθαξκνζηνχλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ελδνγελψλ αλαγθψλ εθκεηαιιεπφκελεο ηαπηφρξνλα ηηο εμσγελείο επθαηξίεο πνπ δίλνληαη. Ζ ηερληθή βαζίδεηαη ζηε ζπλδπαζκέλε αλάγλσζε ησλ ζηνηρείσλ πνπ αλαδείρζεθαλ κέζα απφ ηελ αλάιπζε κε ηνλ αθφινπζν ηξφπν: ΠΗΝΑΚΑ 2.2.: ΥΡΖΖ ΜΔΘΟΓΟΤ SWOT ΓΗΑ ΣΖΝ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΔΠΗΛΟΓΧΝ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει. 37. Ζ ζπλδπαζκέλε αλάγλσζε ηζρπξψλ ζεκείσλ θαη επθαηξηψλ νδεγεί ζε επηηαρπληηθέο πνιηηηθέο, πνιηηηθέο δειαδή πνπ απνβιέπνπλ ζηε δηαζηνιή ηνπ ξπζκνχ νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη ζηε δηαηήξεζε δηεχξπλζε ηνπ αληαγσληζηηθνχ πιενλεθηήκαηνο. Οη δηαξζξσηηθέο πνιηηηθέο πάιη αληηκεησπίδνπλ ηηο ππάξρνπζεο αδπλακίεο εθκεηαιιεπφκελεο ηηο επθαηξίεο πνπ δίλνληαη απφ εμσγελείο παξάγνληεο θαη ζπκβάινπλ ζηε δηαηήξεζε ηνπ ξπζκνχ νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο. Οη ζηαζεξνπνηεηηθέο πνιηηηθέο νπζηαζηηθά εθκεηαιιεχνληαη ηα ηζρπξά ζεκεία γηα λα εμνπδεηεξψζνπλ ή λα αληηζηαζκίζνπλ ζπγθεθξηκέλεο αξλεηηθέο εμειίμεηο ή ηάζεηο (απεηιέο) ζην αλαπηπμηαθφ πεξηβάιινλ. Σέινο, νη πξνιεπηηθέο πνιηηηθέο ζηφρν έρνπλ λα πξνιάβνπλ ή /θαη λα ακβιχλνπλ αξλεηηθέο επηδξάζεηο ζην ξπζκφ νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο. 37 Σν απνηέιεζκα ηεο θνηλσληθννηθνλνκηθήο αλάιπζεο θαη ησλ πξνηεηλφκελσλ πνιηηηθψλ παξνπζηάδεηαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα: 37 ΔΠΑ, ζει

41 ΠΗΝΑΚΑ 2.3.: ΤΝΘΔΖ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΚΑΗ ΠΡΟΣΔΗΝΟΜΔΝΧΝ ΠΟΛΗΣΗΚΧΝ 41

42 ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε ηειηθή αλαινγία αλάκεζα ζηηο ηέζζεξηο δηαθνξεηηθέο θαηεγνξίεο πνιηηηθψλ πνπ πξνηείλνληαη σο νη θαηαιιειφηεξεο γηα ηε ρψξα. ΚΑΣΔΤΘΤΝΔΗ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ 22% 22% ΔΠΗΣΑΥΤΝΣΗΚΔ ΠΟΛΗΣΗΚΔ ΓΗΑΡΘΡΧΣΗΚΔ ΠΟΛΗΣΗΚΔ 16% 40% ΣΑΘΔΡΟΠΟΗΖΣΗΚΔ ΠΟΛΗΣΗΚΔ ΠΡΟΛΖΠΣΗΚΔ ΠΟΛΗΣΗΚΔ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.5: ΚΑΣΔΤΘΤΝΔΗ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] 42

43 ην παξαπάλσ δηάγξακκα θαίλεηαη ε θπξηαξρία ησλ δηαξζξσηηθώλ πνιηηηθψλ ζε ζρέζε κε ηηο ππφινηπεο πνιηηηθέο, γεγνλφο πνπ νθείιεηαη ζηελ χπαξμε πνιιψλ αδπλακηψλ, φπσο εληνπίζηεθαλ ζηελ θνηλσληθννηθνλνκηθή αλάιπζε, νη νπνίεο επηκέλνπλ αθφκα παξά ηηο επελδχζεηο πνπ έγηλαλ ζηηο βαζηθέο ππνδνκέο θαηά ηηο πξνεγνχκελεο πξνγξακκαηηθέο πεξηφδνπο. ε φ,ηη αθνξά ηηο επηκέξνπο θαηεγνξίεο παξαηεξνχκε πσο ζηηο επηηαρπληηθέο πνιηηηθέο ε δηαηχπσζε είλαη πεξηζζφηεξν γεληθφινγε (π.ρ. «αλάπηπμε παξαγσγηθψλ ζπλεξγηψλ θαη ζπκπιεξσκαηηθφηεηαο κε ηνκείο ζε πςειέο επηδφζεηο» ή «νινθιεξσκέλε-αεηθνξηθή πξνζέγγηζε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο»), ελψ αληίζεηα ζηηο δηαξζξσηηθέο πνιηηηθέο νη αλάγθεο /επηινγέο δηαηππψλνληαη ζαθέζηεξα. Δμεηάδνληαο ηηο ζηαζεξνπνηεηηθέο θαη πξνιεπηηθέο πνιηηηθέο ζα ιέγακε πσο δίλεηαη έκθαζε ζηηο άπιεο επελδχζεηο: ζηελ αλάπηπμε δηθηπψζεσλ θαη ζπλεξγαζηψλ, ζηελ πξνψζεζε ηεο θαηλνηνκίαο, ζηε δηακφξθσζε ελφο επλντθφηεξνπ ζεζκηθνχ πεξηβάιινληνο, ζηελ ελίζρπζε ηεο δηαθάλεηαο κε ηαπηφρξνλε πξφιεςε θαη νξζή δηαρείξηζε ησλ θηλδχλσλ ΣΡΑΣΖΓΗΚΟΗ ΣΟΥΟΗ - ΘΔΜΑΣΗΚΔ ΠΡΟΣΔΡΑΗΟΣΖΣΔ Μεηά ηελ αλάιπζε ησλ θνηλσληθννηθνλνκηθψλ ζηνηρείσλ θαη ηελ επεμεξγαζία ηνπο κε ηνλ πξνζδηνξηζκφ θαηεπζχλζεσλ ζηξαηεγηθήο αθνινπζεί ε ζχλζεζή ηνπο, φπσο απνηππψλεηαη ζηε ξεηή δηαηχπσζε ηνπ ζηξαηεγηθνχ ζηφρνπ ηεο 4 εο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ γηα ηε ρψξα καο: ηφρνο είλαη ε δηεχξπλζε ησλ αλαπηπμηαθψλ δπλαηνηήησλ ηεο ρψξαο, ε δηαηήξεζε ηνπ ξπζκνχ νηθνλνκηθήο κεγέζπλζεο θαη ε αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο ζε επίπεδα πςειφηεξα ηνπ κέζνπ θνηλνηηθνχ φξνπ γηα ηελ ηφλσζε ηεο απαζρφιεζεο, ηελ επίηεπμε ηεο πξαγκαηηθήο ζχγθιηζεο θαη ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο φισλ ησλ πνιηηψλ ρσξίο απνθιεηζκνχο. Ζ Διιάδα ηεο λέαο πεξηφδνπ ζηνρεχεη ζηελ αλάδεημή ηεο ζε κηα εμσζηξεθή ρψξα κε ηζρπξή δηεζλή παξνπζία κε αληαγσληζηηθή θαη παξαγσγηθή νηθνλνκία. Μία Διιάδα κε έκθαζε ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηνπο λένπο, ζηελ πνηφηεηα, ζηελ ηερλνινγία θαη ηελ θαηλνηνκία, ζην ζεβαζκφ ηνπ πεξηβάιινληνο. ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει. 40 (ε ππνγξάκκηζε ηεο γξάθνπζαο) 43

44 Ζ δηαηχπσζε ηνπ θχξηνπ ζηξαηεγηθνχ ζηφρνπ ηεο ρψξαο είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή θαη είλαη απνηέιεζκα επξείαο δηαβνχιεπζεο θαη πξνβιεκαηηζκνχ. Απηφ θαίλεηαη θαη απφ ην γεγνλφο φηη ζηελ πνξεία δηακφξθσζεο ηνπ ΔΠΑ ε δηαηχπσζή ηνπ δελ ήηαλ πάληα ε ίδηα αιιά απνηεινχζε αληηθείκελν επεμεξγαζίαο. Έηζη ε ππεξβνιηθά αηζηφδνμε ζηφρεπζε ζηελ επηηάρπλζε ηνπ ξπζκνχ νηθνλνκηθήο κεγέζπλζεο, πνπ απνηππσλφηαλ ζηελ 3ε εγθχθιην ηνπ ΤΠ.ΟΗ.Ο. ηνλ Ηνχλην ηνπ 2006, ζην ηειηθφ θείκελν κεηαηξάπεθε ζε δηαηήξεζε, πνπ απνηειεί εθηθηφ ζηφρν. Σν ίδην ηζρχεη θαη γηα ηελ αύμεζε ηεο παξαγσγηθόηεηαο, ε νπνία ζην ηειηθφ θείκελν πξνζδηνξίζηεθε επαθξηβψο κε ηελ πξνζζήθε ηνπ ζε επίπεδα πςειόηεξα ηνπ κέζνπ θνηλνηηθνύ όξνπ, ζπγθεθξηκελνπνηψληαο έηζη ηνλ πξνο επίηεπμε ζηφρν. 38 Οη αιιαγέο ζηε δηαηχπσζε αληαλαθινχλ αζθαιψο ηελ πξνζπάζεηα πνπ έγηλε γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ζηφρσλ πνπ φθεηιαλ λα είλαη, αθελφο, ζαθψο δηαηππσκέλνη θαη, αθεηέξνπ, πξαγκαηνπνηήζηκνη ζην ρξνληθφ πιαίζην ηεο ηξέρνπζαο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ. Ζ δνκή ηεο αλαπηπμηαθήο ζηξαηεγηθήο ηνπ ΔΠΑ απνηππψλεηαη ζην δηάγξακκα πνπ αθνινπζεί (πεγή: ΔΠΑ-ΙΓΙΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΙΑ). Παξαηεξνχκε πσο νη ζηξαηεγηθνί ζηφρνη αλαιχνληαη ζε 5 ζεκαηηθέο πξνηεξαηόηεηεο θαη 3 ρσξηθέο πξνηεξαηόηεηεο. Ζ θάζε ζεκαηηθή πξνηεξαηφηεηα ζηε ζπλέρεηα δηαξζξψλεηαη ζε γεληθνχο ζηφρνπο, 17 ζπλνιηθά. Ο θάζε γεληθφο ζηφρνο αλαιχεηαη πεξαηηέξσ ζε εηδηθφηεξνπο πξνο επίηεπμε ζηφρνπο ε Δγθχθιηνο γηα ηελ θαηάξηηζε Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ , ΤΠ.ΟΗ.Ο., Ηνχληνο 2006, ζει

45 ΣΡΑΣΖΓΗΚΟΗ ΣΟΥΟΗ ΘΔΜΑΣΗΚΔ ΠΡΟΣΔΡΑΗΟΣΖΣΔ ΔΠΔΝΓΤΖ ΣΟΝ ΠΑΡΑΓΧΓΗΚΟ ΣΟΜΔΑ ΣΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ Αχμεζε εμσζηξέθεηαο & Ξέλσλ Άκεζσλ Δπελδχζεσλ Δπηρεηξεκαηηθφηεηα /παξαγσγηθφηεηα Γηαθνξνπνίεζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο ΚΟΗΝΧΝΗΑ ΣΖ ΓΝΧΖ ΚΑΗ ΚΑΗΝΟΣΟΜΗΑ Πεξηζζφηεξεο επελδχζεηο ζην αλζξψπηλν θεθάιαην- αλαβάζκηζε ειιεληθνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο Δλίζρπζε ηεο Δ&Σ θαη πξνψζεζε ηεο θαηλνηνκίαο ΣΠΔ ζηνπο ηνκείο νηθνλνκηθήο & θνηλσληθήο δξαζηεξηνπνίεζεο ΑΠΑΥΟΛΖΖ & ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΤΝΟΥΖ Δλίζρπζε ηεο πξνζαξκνζηηθφηεηαο ησλ εξγαδνκέλσλ & ησλ επηρεηξήζεσλ Βειηίσζε ηεο πξφζβαζεο ζηελ απαζρφιεζε Πξνψζεζε ηεο θνηλσληθήο ελζσκάησζεο Απνδνηηθφ & νηθνλνκηθά βηψζηκν ζχζηεκα πγείαο & πξφλνηαο Θέκαηα ηζφηεηαο ησλ θχισλ ΥΧΡΗΚΔ ΠΡΟΣΔΡΑΗΟΣΖΣΔ Βηψζηκε αζηηθή αλάπηπμε Ζ αλάπηπμε ηεο ππαίζξνπ Γηαζπλνξηαθή, δηαθξαηηθή, δηαπεξηθεξεηαθή ζπλεξγαζία ΘΔΜΗΚΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ Βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ δεκφζησλ πνιηηηθψλ ΔΛΚΤΣΗΚΟΣΖΣΑ ΔΛΛΑΓΟ & ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΧΝ Φπζηθέο ππνδνκέοζπζηήκαηα κεηαθνξάο Αζθαιήο ελεξγεηαθφο εθνδηαζκφο ηεο ρψξαο Αεηθφξνο δηαρείξηζε ηνπ πεξηβάιινληνο Απνηειεζκαηηθή πεξηβαιινληηθή πνιηηηθή Αλάδεημε ηνπ πνιηηηζκνχ 45

46 Αμίδεη λα ζεκεησζεί πσο ζηελ πνξεία ηνπ ζρεδηαζκνχ ηεο ζηξαηεγηθήο (απφ ηελ 3 ε Δγθχθιην έσο ην ηειηθφ θείκελν ηνπ ΔΠΑ) ππήξμε αιιαγή ηφζν ζηνλ αξηζκφ ησλ ζεκαηηθψλ πξνηεξαηνηήησλ (απφ 6 ζην ηειηθφ θείκελν έγηλαλ 5) φζν θαη ζην πεξηερφκελφ ηνπο. Οπζηαζηηθά παξαηεξνχκε φηη «ε εμσζηξέθεηα θαη ελίζρπζε ηνπ επηρεηξεκαηηθνύ πεξηβάιινληνο» δηαηππψζεθε σο «επέλδπζε ζηνλ παξαγσγηθό ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο», ε «αεηθόξνο αλάπηπμε θαη πνηόηεηα δσήο» ελζσκαηψζεθε ζηηο ππφινηπεο πξνηεξαηφηεηεο θαη ε πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε απνηέιεζε κηα ζεκαηηθή πξνηεξαηφηεηα απφ κφλε ηεο, ελζσκαηψλνληαο θαη ηελ ελίζρπζε ησλ θπζηθώλ θαη ηερλνινγηθώλ ππνδνκώλ πξνζπειαζηκόηεηαο. Φαίλεηαη ινηπφλ κηα ηάζε κεγαιχηεξεο απινπνίεζεο θαη ζπγθέληξσζεο ησλ ζεκαηηθψλ πξνηεξαηνηήησλ αιιά θαη ε βνχιεζε λα εληζρπζνχλ νη ειιεληθέο πεξηθέξεηεο, κε ηε δεκηνπξγία εηδηθήο ζεκαηηθήο πξνηεξαηφηεηαο πνπ αλαθέξεηαη ζε απηέο. ΠΗΝΑΚΑ 2.4: ΟΗ ΘΔΜΑΣΗΚΔ ΠΡΟΣΔΡΑΗΟΣΖΣΔ ΣΟΤ ΣΡΑΣΖΓΗΚΟΤ ΥΔΓΗΑΜΟΤ ΗΟΤΝΗΟ 2006 & ΜΑΡΣΗΟ 2007 (κε θφθθηλν ρξψκα ππνγξακκίδνληαη ηα δηαθνξεηηθά ζηνηρεία ηνπ ζρεδηαζκνχ) ΘΔΜΑΣΗΚΔ ΠΡΟΣΔΡΑΗΟΣΖΣΔ 3 Ζ ΔΓΚΤΚΛΗΟ ΣΟΤ ΤΠ.ΟΗ.Ο. ΗΟΤΝΗΟ επέλδπζε ζηελ Κνηλσλία ηεο Γλψζεο θαη ηελ θαηλνηνκία 2. αεηθόξνο αλάπηπμε θαη πνηόηεηα δσήο ΔΠΑ ΜΑΡΣΗΟ επέλδπζε ζηνλ παξαγσγηθφ ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο 2. θνηλσλία ηεο γλψζεο θαη θαηλνηνκία 3. ελίζρπζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ελδπλάκσζε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο 4. εμσζηξέθεηα θαη ελίζρπζε ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ πεξηβάιινληνο 5. αλαβάζκηζε θαη εθζπγρξνληζκφο ηνπ ζεζκηθνχ πεξηβάιινληνο 3. απαζρφιεζε θαη θνηλσληθή ζπλνρή 4. ζεζκηθφ πεξηβάιινλ 5. ειθπζηηθόηεηα ηεο Διιάδαο θαη ησλ Πεξηθεξεηώλ, σο ηόπν επελδύζεσλ, εξγαζίαο θαη δηαβίσζεο 6. ελίζρπζε ησλ θπζηθώλ θαη ηερλνινγηθώλ ππνδνκώλ πξνζπειαζηκόηεηαο ΠΖΓΖ: 3 Ζ ΔΓΚΤΚΛΗΟ (ζει ) & ΔΠΑ (ζει. 42), ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ 46

47 Δηδηθή αλαθνξά γίλεηαη ζηε ζπλέξγηα ηνπ ΔΠΑ κε αληίζηνηρεο εζληθέο ηνκεαθέο πνιηηηθέο πνπ πεξηιακβάλνπλ παξεκβάζεηο ακηγνχο εζληθήο ρξεκαηνδφηεζεο ή/θαη ηε ζπκβνιή ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα, εθαξκφδνληαο έηζη ηελ αξρή ηεο πξνζζεηηθφηεηαο πνπ ζαθψο νξίδεη φηη «Οη ζπλεηζθνξέο ησλ δηαξζξσηηθώλ ηακείσλ δελ αληηθαζηζηνύλ ηηο δεκόζηεο ή ηζνδύλακεο δηαξζξσηηθέο δαπάλεο ησλ θξαηώλ κειώλ» [Γεληθφο Καλνληζκφο, άξζξν 15, παξ. 1]. Μάιηζηα γίλεηαη ζε φιν ην θείκελν ζαθήο αλαθνξά ζηα ζρεηηθά έγγξαθα πξνγξακκαηηζκνχ εζληθψλ πνιηηηθψλ, φπσο είλαη γηα παξάδεηγκα ην Δζληθφ Πξφγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ ή ην Δζληθφ ρέδην γηα ηελ Κνηλσληθή Έληαμε Παξάιιεια ππάξρεη ζπλερήο ηεθκεξίσζε ηεο ζπλάθεηαο ησλ ζηφρσλ κε ηηο θνηλνηηθέο θαηεπζχλζεηο κε παξαπνκπέο ζε θάζε γεληθφ ζηφρν ζηηο Κνηλνηηθέο ηξαηεγηθέο Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο γηα ηε πλνρή θαη ζηηο Οινθιεξσκέλεο Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο γηα ηελ Αλάπηπμε θαη ηελ Απαζρφιεζε. Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε ζχγθξηζε ησλ ζεκαηηθψλ πξνηεξαηνηήησλ-ζηφρσλ ηνπ Γ Κ.Π.. θαη ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ, φπσο απνηππψλεηαη ζηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί: 47

48 ΠΗΝΑΚΑ 2.5: ΟΗ ΘΔΜΑΣΗΚΔ ΠΡΟΣΔΡΑΗΟΣΖΣΔ ΣΟΥΟΗ Γ Κ.Π.. & 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟΤ- ΤΓΚΡΗΣΗΚΖ ΑΠΔΗΚΟΝΗΖ ΘΔΜΑΣΗΚΔ ΠΡΟΣΔΡΑΗΟΣΖΣΔ -ΣΟΥΟΗ Γ Κ.Π.. Αλάπηπμε αλζξψπηλσλ πφξσλ θαη πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο. Κνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο (παξεκβάζεηο πνπ αθνξνχλ ηνκείο φπσο εθπαίδεπζε, πνιηηηζκφ, δεκφζηα δηνίθεζε, πγεία θαη πξφλνηα, πεξηβάιινλ, απαζρφιεζε, ςεθηαθή νηθνλνκία, επηθνηλσλίεο). Βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο κε ζηφρν ηελ αεηθφξν αλάπηπμε (πεξηιακβάλεη ηνπο ηνκείο Μεηαπνίεζεο θαη Τπεξεζηψλ, Έξεπλαο θαη Σερλνινγίαο, Σνπξηζκνχ, Δλέξγεηαο Φπζηθψλ Πφξσλ). Πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε (κε ζηφρν ηελ κείσζε ησλ απνθιίζεσλ αλάπηπμεο κεηαμχ ησλ πεξηθεξεηψλ, ηελ ελίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηάο ηνπο θαη ηελ αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο). ΔΠΑ Απαζρφιεζε θαη θνηλσληθή ζπλνρή Κνηλσλία ηεο γλψζεο θαη θαηλνηνκία Δπέλδπζε ζηνλ παξαγσγηθφ ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο Διθπζηηθφηεηα ηεο Διιάδαο θαη ησλ Πεξηθεξεηψλ, σο ηφπν επελδχζεσλ, εξγαζίαο θαη δηαβίσζεο Θεζκηθφ πεξηβάιινλ Πνηφηεηα δσήο (παξεκβάζεηο πνπ αθνξνχλ ζην πεξηβάιινλ θαη ζηε θπζηθή θιεξνλνκηά, ζηνλ πνιηηηζκφ θαη ζηνλ ηνκέα ηεο πγείαο πξφλνηαο). Αλάπηπμε ηνπ ζπζηήκαηνο κεηαθνξψλ (νδηθέο, ζηδεξνδξνκηθέο, αζηηθέο κεηαθνξέο, αεξνιηκέλεο, ιηκέλεο, ζπλδπαζκέλεο κεηαθνξέο θαη εκπνξεπκαηηθά θέληξα, αζθάιεηα). Αγξνηηθή αλάπηπμε θαη αιηεία. Γελ πεξηιακβάλεηαη ζην ΔΠΑ αιιά ζε εηδηθά πξνγξάκκαηα γηα ηελ αγξνηηθή αλάπηπμε θαη ηελ αιηεία. ΠΖΓΖ: Γ Κ.Π..( & ΔΠΑ (ζει. 42), ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ πγθξίλνληαο ηηο πξνηεξαηφηεηεο-ζηφρνπο ηνπ Γ Κ.Π.. θαη ηνπ ΔΠΑ, φπσο απνηππψλνληαη ζηνλ παξαπάλσ πίλαθα, παξαηεξνχκε ηα εμήο: αλ εμαηξέζνπκε ηε ζεκαηηθή πξνηεξαηφηεηα γηα ηελ αγξνηηθή αλάπηπμε θαη αιηεία ηνπ Γ Κ.Π.., ε νπνία πιένλ δελ πεξηιακβάλεηαη ζην ΔΠΑ αιιά αλαπηχζζεηαη μερσξηζηά ζηα 48

49 εηδηθά πξνγξάκκαηα γηα ηελ αγξνηηθή αλάπηπμε θαη ηελ αιηεία, βιέπνπκε πσο ππάξρεη κηα δηαθνξνπνίεζε ζηηο ζεκαηηθέο πξνηεξαηφηεηεο ησλ δχν πξνγξακκάησλ. Δίλαη θαλεξφ πσο ζηε δηαηχπσζε ησλ πξνηεξαηνηήησλ ηεο 4 εο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ θπξηαξρνχλ νη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο ηεο πνιηηηθήο ζπλνρήο: ειθπζηηθφηεηα γηα επελδχζεηο θαη απαζρφιεζε, βειηίσζε ησλ γλψζεσλ θαη ηεο θαηλνηνκίαο, πεξηζζφηεξεο θαη θαιχηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο 39. Δθαξκφδνληαο ηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο νη ζπληάθηεο ηνπ ΔΠΑ θαίλεηαη πσο πξνζπάζεζαλ λα πεξηνξίζνπλ αξηζκεηηθά ηηο πξνηεξαηφηεηεο θαη λα ελζσκαηψζνπλ κέζα ζ απηέο, σο επηκέξνπο γεληθνχο ζηφρνπο, θάπνηεο απφ ηηο ζεκαηηθέο πξνηεξαηφηεηεο ηνπ Γ Κ.Π.. Έηζη, βιέπνπκε φηη ν ηνκέαο ηεο ελέξγεηαο θαη ησλ θπζηθψλ πφξσλ κεηαθέξεηαη σο Γεληθόο ηόρνο 14 ζηε ζεκαηηθή πξνηεξαηφηεηα «ειθπζηηθόηεηα ηεο Διιάδαο θαη ησλ πεξηθεξεηώλ σο ηόπν επελδύζεσλ, εξγαζίαο θαη δηαβίσζεο». ηελ ίδηα πξνηεξαηφηεηα ελζσκαηψλεηαη, σο Γεληθόο ηόρνο 13, θαη ν ζηφρνο πνπ αθνξά ζηηο κεηαθνξέο, πνπ ήηαλ μερσξηζηφο ζην Γ Κ.Π.. Χο πξνο ηελ «πνηφηεηα δσήο» ηνπ Γ Κ.Π.. νη ηνκείο ηνπ πεξηβάιινληνο, ηεο θπζηθήο θιεξνλνκηάο θαη ηνπ πνιηηηζκνχ εληάζζνληαη πηα ζηε ζεκαηηθή πξνηεξαηφηεηα «ειθπζηηθόηεηα ηεο Διιάδαο θαη ησλ πεξηθεξεηώλ σο ηόπν επελδύζεσλ, εξγαζίαο θαη δηαβίσζεο», ελψ ν ηνκέαο ηεο πγείαο-πξφλνηαο ζηε ζεκαηηθή πξνηεξαηφηεηα «απαζρόιεζε θαη θνηλσληθή ζπλνρή» σο Γεληθόο ηόρνο 10. Δπεηδή ε δηαηχπσζε ησλ ζεκαηηθψλ πξνηεξαηνηήησλ/ζηφρσλ ζπλδέεηαη άκεζα κε ην ζρεδηαζκφ ησλ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ, νη δηαθνξνπνηήζεηο απηέο έρνπλ άκεζα, πξαθηηθά απνηειέζκαηα: έηζη, γηα παξάδεηγκα, ν πνιηηηζκφο θαη ε πγεία ζηελ ηξέρνπζα πξνγξακκαηηθή πεξίνδν ζα ρξεκαηνδνηεζνχλ, θαηά θχξην ιφγν, κέζσ ησλ ΠΔΠ-ζε αληίζεζε κε ην Γ ΚΠ ζην νπνίν ππήξραλ εηδηθά ηνκεαθά πξνγξάκκαηα απνθιεηζηηθά γηα απηά. 39 Δπίζεκε Δθεκεξίδα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο , Απφθαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 6 εο Οθησβξίνπ 2006 γηα ηηο ηξαηεγηθέο Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο ηεο Κνηλφηεηαο γηα ηε πλνρή (2006/702/ΔΚ). 49

50 17 ΣΡΑΣΖΓΗΚΟΗ ΣΟΥΟΗ 1.Αχμεζε εμσζηξέθεηαο & Ξέλσλ Άκεζσλ Δπελδχζεσλ 2. Δπηρεηξεκαηηθφηεηα /παξαγσγηθφηεηα 3. Γηαθνξνπνίεζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο 4. Αλαβάζκηζε ειιεληθνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο 5. Δλίζρπζε ηεο Δ&Σ θαη πξνψζεζε ηεο θαηλνηνκίαο 6. ΣΠΔ ζηνπο ηνκείο νηθνλνκηθήο & θνηλσληθήο δξαζηεξηνπνίεζεο 7. Δλίζρπζε ηεο πξνζαξκνζηηθφηεηαο ησλ εξγαδνκέλσλ & ησλ επηρεηξήζεσλ 8. Γηεπθφιπλζε ηεο πξφζβαζεο ζηελ απαζρφιεζε 9. Πξνψζεζε ηεο θνηλσληθήο ελζσκάησζεο 10. Απνδνηηθφ & νηθνλνκηθά βηψζηκν ζχζηεκα πγείαο 11.Θέκαηα ηζφηεηαο ησλ θχισλ 12.Βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ δεκφζησλ πνιηηηθψλ 13.Φπζηθέο ππνδνκέο-ζπζηήκαηα κεηαθνξάο 14. Αζθαιήο ελεξγεηαθφο εθνδηαζκφο ηεο ρψξαο 15.Αεηθφξνο δηαρείξηζε ηνπ πεξηβάιινληνο 16. Απνηειεζκαηηθή πεξηβαιινληηθή πνιηηηθή 17. Αλάδεημε ηνπ πνιηηηζκνχ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.6 : ΟΗ 17 ΣΡΑΣΖΓΗΚΟΗ ΣΟΥΟΗ ΣΟΤ ΔΠΑ ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] 50

51 Δμεηάδνληαο ηψξα ηελ ελδεηθηηθή θαηαλνκή ηεο θνηλνηηθήο ζπλδξνκήο αλά ζεκαηηθή πξνηεξαηφηεηα, φπσο παξαηίζεηαη ζην θείκελν ηνπ ΔΠΑ, παξαηεξνχκε ηα εμήο: ΠΗΝΑΚΑ 2.6: ΔΝΓΔΗΚΣΗΚΉ ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΚΟΗΝΟΣΗΚΖ ΤΝΓΡΟΜΖ ΑΝΑ ΘΔΜΑΣΗΚΖ ΠΡΟΣΔΡΑΗΟΣΖΣΑ ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει. 62. Καηαξρήλ βιέπνπκε φηη ην 49% ηεο ρξεκαηνδφηεζεο θαηεπζχλεηαη ζηε ζεκαηηθή πξνηεξαηφηεηα πνπ αλαθέξεηαη ζηελ πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε [ειθπζηηθόηεηα ηεο Διιάδαο θαη ησλ πεξηθεξεηώλ σο ηόπν επελδύζεσλ, εξγαζίαο θαη δηαβίσζεο] ζηελ πξνηεξαηφηεηα απηή εληάζζνληαη 5 γεληθνί ζηφρνη, νη νπνίνη, θαηά θχξην ιφγν, ζα ρξεκαηνδνηεζνχλ απφ ηα ΠΔΠ. Δηδηθή πεξίπησζε είλαη ν γεληθόο ζηόρνο 13 [Η αλάπηπμε θαη ν εθζπγρξνληζκόο ησλ θπζηθώλ ππνδνκώλ θαη ησλ ζπλαθώλ ππεξεζηώλ ηνπ ζπζηήκαηνο κεηαθνξώλ ηεο ρώξαο], ν νπνίνο νπζηαζηηθά αθνξά ζε έξγα ππνδνκήο (νδηθφ δίθηπν) θαη ζα απνηειέζεη, κφλνο απηφο, ην αληηθείκελν ελφο επηρεηξεζηαθνχ ηνκεαθνχ πξνγξάκκαηνο (ΔΠ Δλίζρπζε Πξνζπειαζηκφηεηαο). Γη απηφ άιισζηε θαη είλαη ηφζν πςειή ε ρξεκαηνδφηεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο ζεκαηηθήο πξνηεξαηφηεηαο. Ακέζσο κεηά ζε ρξεκαηνδνηηθνχο φξνπο αθνινπζεί ε ζεκαηηθή πξνηεξαηφηεηα «θνηλσλία ηεο γλώζεο θαη θαηλνηνκία», κε ην 22% ησλ πφξσλ λα θαηεπζχλνληαη ζε δξάζεηο πνπ αθνξνχλ ζηελ εθπαίδεπζε θαη δηα βίνπ κάζεζε, ηελ ςεθηαθή ζχγθιηζε θαη ηελ θαηλνηνκία, ηνκείο πνπ ζπλδένληαη άκεζα κε ηε ζηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο. Δληχπσζε πξνθαιεί ην γεγνλφο φηη ε 51

52 «απαζρόιεζε θαη θνηλσληθή ζπλνρή» πνπ πεξηιακβάλεη 5 γεληθνχο ζηφρνπο ρξεκαηνδνηείηαη κε κφιηο 15% ησλ πφξσλ. Καηαλνκή θνηλνηηθήο ζπλδξνκήο αλά ζεκαηηθή πξνηεξαηόηεηα Οξηδφληηεο πξνηεξαηφηεηεο 4% Δπηρεηξεκαηηθφ πεξηβάιινλ 7% Κνηλσλία ηεο γλψζεο & θαηλνηνκία 22% Διθπζηηθφηεηα ηεο Διιάδαο & ησλ πεξηθεξεηψλ 49% Θεζκηθφ πεξηβάιινλ 3% Απαζρφιεζε & θνηλσληθή ζπλνρή 15% ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.7: ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΚΟΗΝΟΣΗΚΖ ΤΝΓΡΟΜΖ ΑΝΑ ΘΔΜΑΣΗΚΖ ΠΡΟΣΔΡΑΗΟΣΖΣΑ - ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει. 62 [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] Ζ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΖ ΓΗΑΣΑΖ ΣΧΝ ΘΔΜΑΣΗΚΧΝ ΠΡΟΣΔΡΑΗΟΣΖΣΧΝ Έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα ζηνηρεία ηνπ ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ ηεο ρψξαο γηα ηελ 4 ε πξνγξακκαηηθή πεξίνδν είλαη ε δηακφξθσζε 5 αλαπηπμηαθψλ ρσξηθψλ ελνηήησλ, αληί γηα ηηο 13 ηνπ Γ Κ.Π.. πνπ αληηζηνηρνχζαλ ζηηο 13 δηνηθεηηθέο πεξηθέξεηεο ηεο ρψξαο. Ζ αιιαγή απηή ζέηεη λέα δεδνκέλα ηφζν ζην ζρεδηαζκφ φζν θαη ζηελ πινπνίεζε ησλ πξνγξακκάησλ, πνπ γηα πξψηε θνξά θαινχληαη λα αληηκεησπίζνπλ νη θνξείο δηαρείξηζεο ησλ πεξηθεξεηαθψλ πξνγξακκάησλ. πγθεθξηκέλα νη 5 επξείεο ρσξηθέο ελφηεηεο είλαη: 52

53 ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ- ΘΡΑΚΖ [πεξηθέξεηεο: Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο, Αλ. Μαθεδνλίαο & Θξάθεο, Γπη. Μαθεδνλίαο] ΘΔΑΛΗΑ, ΣΔΡΔΑ ΔΛΛΑΓΑ, ΖΠΔΗΡΟΤ ΓΤΣΗΚΖ ΔΛΛΑΓΑ, ΠΔΛΟΠΟΝΝΖΟΤ & ΗΟΝΗΧΝ ΝΖΧΝ ΥΧΡΗΚΔ ΔΝΟΣΖΣΔ ΑΣΣΗΚΖ ΚΡΖΣΖ & ΝΖΧΝ ΑΗΓΑΗΟΤ [πεξηθέξεηεο Κξήηεο, Ννηίνπ Αηγαίνπ, Βνξείνπ Αηγαίνπ] ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.8: ΟΗ ΥΧΡΗΚΔ ΔΝΟΣΖΣΔ ΣΖ 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟΤ Οη ιφγνη πνπ νδήγεζαλ ζηε δηακφξθσζε επξχηεξσλ ρσξηθψλ ελνηήησλ πνπ πεξηιακβάλνπλ πεξηζζφηεξεο ηεο κηαο δηνηθεηηθήο πεξηθέξεηαο (κε ηελ εμαίξεζε ηεο Αηηηθήο) έρνπλ λα θάλνπλ κε ηελ πξνζπάζεηα γηα επίηεπμε ελφο θαιχηεξνπ νξγαλσηηθνχ ζρήκαηνο αιιά θαη κε ζπγθεθξηκέλα δεδνκέλα πνπ αθνξνχλ ζηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηεο θάζε πεξηθέξεηαο ρσξηζηά. Καηαξρήλ ήηαλ θαλεξφ πσο ηα απνηειέζκαηα ηεο κέρξη ηψξα πεξηθεξεηαθήο πνιηηηθήο ηεο ρψξαο δελ ήηαλ ηα αλακελφκελα σο πξνο ηνλ επηδησθφκελν ζηφρν ηεο κείσζεο ησλ πεξηθεξεηαθψλ αληζνηήησλ. Έπξεπε λα επηιεγεί έλα δηαθνξεηηθφ νξγαλσηηθφ ζρήκα θαη ζην πιαίζην απηφ πξνθξίζεθε έλα ζρήκα κε ιηγόηεξεο ζε αξηζκό θαη κεγαιύηεξεο ζε κέγεζνο ρσξηθέο ελφηεηεο πνπ δπλεηηθά κπνξεί λα ζπκβάιεη πεξηζζφηεξν ζηελ νηθνλνκηθή κεγέζπλζή ηνπο θαη ζηελ ηφλσζε ηεο εμσζηξέθεηάο ηνπο. Με ηε δηακφξθσζε κεγαιχηεξσλ ρσξηθψλ ελνηήησλ επηηπγράλεηαη κηα θάπνηα εμηζνξξφπεζε ζε κεγέζε φπσο ν πιεζπζκφο κε ηελ 53

54 εμαίξεζε ηεο Αηηηθήο φπνπ ππάξρεη κεγάιε αλνκνηνγέλεηα κεηαμχ ησλ 13 πεξηθεξεηψλ. Ζ αιήζεηα είλαη φηη, αλ εμεηάζνπκε ηελ εηθφλα ησλ ειιεληθψλ πεξηθεξεηψλ ζπλνιηθά, νη δηαπεξηθεξεηαθέο αληζφηεηεο θαίλεηαη λα ακβιχλνληαη φζν κεγαιψλεη ην ρσξηθφ επίπεδν ζεψξεζεο. 40 Δπηπιένλ ε λέα δηακφξθσζε επηδηψθεη λα μεπεξαζηνχλ νη θξαγκνί ζηελ αλαπηπμηαθή δηαδηθαζία πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηε γεσγξαθηθή δνκή ηεο ρψξαο (νξεηλνί φγθνη, λεζηά) θαη, παξάιιεια, πεξηνρέο πνπ παξνπζηάδνπλ αληίζηνηρα ραξαθηεξηζηηθά λα αληηκεησπίδνληαη εληαία (π.ρ. πεξηθέξεηα Κξήηεο & λήζσλ Αηγαίνπ πνπ πεξηιακβάλεη κφλν λεζησηηθέο πεξηνρέο). ηφρνο αθφκε είλαη ε ελδπλάκσζε ησλ δηθηπώζεσλ κεηαμχ ησλ επηκέξνπο πεξηθεξεηψλ πνπ ζπλαπνηεινχλ κηα επξεία πεξηθέξεηα θαη ε δεκηνπξγία ησλ πξνυπνζέζεσλ εθείλσλ πνπ ζα επηηξέςνπλ κηα πνιπθεληξηθή αζηηθή αλάπηπμε, πνπ θαίλεηαη πσο είλαη ην κνληέιν πεξηθεξεηαθήο αλάπηπμεο πνπ επηιέρζεθε λα εθαξκνζηεί ζηε ρψξα καο. ηε ζεσξεηηθή ηεθκεξίσζε ηνπ λένπ ζρήκαηνο πξνζηίζεηαη ην επηρείξεκα φηη ζα ππάξμεη δπλαηφηεηα δηάρπζεο ησλ ζεηηθώλ απνηειεζκάησλ ησλ δπλακηθφηεξσλ πεξηθεξεηψλ ζηηο γεηηνληθέο ηνπο πεξηθέξεηεο. πγθεληξσηηθά, νη ιφγνη πνπ νδήγεζαλ ζηελ επηινγή ηνπ ζρήκαηνο ησλ 5 ππεξ-πεξηθεξεηψλ είλαη νη αθφινπζνη: ΠΗΝΑΚΑ 2.7 : ΟΗ ΛΟΓΟΗ ΓΗΑ ΣΖ ΓΗΑΜΟΡΦΧΖ ΣΧΝ 5 ΥΧΡΗΚΧΝ ΔΝΟΣΖΣΧΝ ΣΖΝ ΠΔΡΗΟΓΟ Λεηηνπξγηθφηεξε νξγάλσζε. Πιεζπζκηαθή νκνηνγέλεηα (κε ηελ εμαίξεζε ηεο Αηηηθήο). Δμηζνξξφπεζε ησλ ρσξηθψλ ελνηήησλ κε ηνπο άμνλεο αλάπηπμεο. Τπέξβαζε ησλ θξαγκψλ πνπ πξνθαινχληαη απφ ηε γεσγξαθηθή δνκή ηεο ρψξαο (νξεηλνί φγθνη, λεζηά). Δπηδίσμε κηα αζηηθήο πνιπθεληξηθήο αλάπηπμεο θαη δεκηνπξγίαο δηθηπψζεσλ. Γηάρπζε ησλ ζεηηθψλ απνηειεζκάησλ ησλ δπλακηθφηεξσλ πεξηθεξεηψλ ζηηο γεηηνληθέο πεξηθέξεηεο. ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] Ζ επηινγή ησλ πεξηθεξεηψλ πνπ νκαδνπνηήζεθαλ θαη εληάρζεθαλ καδί ζε κηα ππεξπεξηθέξεηα πξνθαλψο ππαγνξεχηεθε απφ ηε γεσγξαθηθή ρσξνζέηεζή ηνπο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ππάξρνπζα δηνηθεηηθή δηάξζξσζε ηεο ρψξαο έηζη, γηα παξάδεηγκα, ε πεξηθέξεηα ηεο Γπηηθήο Διιάδαο έπξεπε λα ζπλεξγαζηεί κε ηελ πεξηθέξεηα Πεινπνλλήζνπ, κηα πνπ θαη νη δχν πεξηθέξεηεο καδί ζπγθξνηνχλ ην 40 Βι. ηα ζηνηρεία πνπ παξνπζηάδνληαη ζην ηξίην θεθάιαην ηεο παξνχζαο εξγαζίαο. 54

55 γεσγξαθηθφ δηακέξηζκα ηεο Πεινπνλλήζνπ, αλ θαη κε ηνλ ηξφπν απηφ δηακειίδεηαη ην γεσγξαθηθφ δηακέξηζκα ηεο ηεξεάο Διιάδαο (ν λνκφο Αηησιναθαξλαλίαο ζα αθνινπζήζεη ην κνληέιν αλάπηπμεο ηεο Πεινπνλλήζνπ). Δπίζεο ηα Ηφληα λεζηά αλήθνπλ ζ απηήλ ηελ ππεξπεξηθέξεηα, ελψ ε Ήπεηξνο, πνπ απνηειεί ηελ πεξηνρή ηεο επεηξσηηθήο ρψξαο πνπ γεηηληάδεη θαηά θχξην ιφγν κε απηά, νκαδνπνηήζεθε καδί κε ηε Θεζζαιία θαη ηε ηεξεά Διιάδα (πιελ ηεο Αηησιναθαξλαλίαο). Ζ αιήζεηα είλαη πσο ε δηακφξθσζε ησλ ππεξπεξηθεξεηψλ ππνρξεσηηθά ζα έπξεπε λα αθνινπζήζεη ηελ ππάξρνπζα δηνηθεηηθή δηάθξηζε ησλ πεξηθεξεηψλ, νπφηε νη ελαιιαθηηθέο πνπ ππήξραλ ήηαλ ειάρηζηεο έσο αλχπαξθηεο. Μέλεη λα απνηηκεζεί ζην ηέινο ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ θαηά πφζν ε λέα απηή νξγαλσηηθή δνκή ζα απνδεηρζεί απνηειεζκαηηθή σο πξνο ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ πνπ ηέζεθαλ. ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη νη αλαπηπμηαθνί ζηόρνη ησλ πέληε ρσξηθψλ ελνηήησλ, νη νπνίνη ζα εμππεξεηεζνχλ απφ ην ζχλνιν ησλ παξεκβάζεσλ ζε απηέο (ηνκεαθά θαη επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα): ΠΗΝΑΚΑ 2.8: ΑΝΑΠΣΤΞΗΑΚΟΗ ΣΟΥΟΗ ΣΧΝ 5 ΥΧΡΗΚΧΝ ΔΝΟΣΖΣΧΝ ΑΝΑΠΣΤΞΗΑΚΟΗ ΣΟΥΟΗ ΣΧΝ 5 ΥΧΡΗΚΧΝ ΔΝΟΣΖΣΧΝ ΥΧΡΗΚΖ ΔΝΟΣΖΣΑ ΑΝΑΠΣΤΞΗΑΚΟ ΣΟΥΟ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ-ΘΡΑΚΖ ΓΤΣΗΚΖ ΔΛΛΑΓΑ- ΠΔΛΟΠΟΝΝΖΟ- ΗΟΝΗΑ ΝΖΗΑ Βηψζηκε αληαγσληζηηθή πεξηθεξεηαθή νηθνλνκία, κε έληνλν εμσζηξεθή πξνζαλαηνιηζκφ θαη εζσηεξηθή νηθνλνκηθή, θνηλσληθή, ρσξηθή θαη δηνηθεηηθή ζπλνρή. Γηεχξπλζε ησλ αλαπηπμηαθψλ δπλαηνηήησλ, επηηάρπλζε ηνπ ξπζκνχ νηθνλνκηθήο κεγέζπλζεο θαη θνηλσληθήο αλάπηπμεο, αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο, βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ησλ πνιηηψλ. ΘΔΑΛΗΑ-ΣΔΡΔΑ ΔΛΛΑΓΑ-ΖΠΔΗΡΟΤ ΚΡΖΣΖ- ΝΖΧΝ ΑΗΓΑΗΟΤ ΑΣΣΗΚΖ Δλίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο, ηεο ειθπζηηθφηεηαο θαη ηεο εμσζηξέθεηαο ηεο νηθνλνκίαο, βειηίσζε ρσξηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο, πηνζέηεζε αεηθνξηθψλ κεζφδσλ αλάπηπμεο παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη δηαρείξηζεο ηνπ θπζηθνχ θαη δνκεκέλνπ πεξηβάιινληνο. [ΔΠΑ] Ζ επηηάρπλζε ηεο πξαγκαηηθήο ζχγθιηζεο, ηεο ρσξννηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη ηεο αεηθνξίαο κέζσ ηεο αλάδεημήο ηεο ζε Γπλακηθφ Πεξηθεξεηαθφ Πφιν ηεο Διιάδνο κε δηαθξηηή πνηνηηθή θαη ηερλνινγηθά θαηλνηφκν κεηαπνηεηηθή, αγξνδηαηξνθηθή, νηθνηνπξηζηηθή θαη πνιηηηζηηθή ηαπηφηεηα ζηελ Δπξψπε αιιά θαη δηεζλψο. [ΠΔΠ] Δλίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη αλάδεημε ηεο ειθπζηηθφηεηαο ηεο ρσξηθήο ελφηεηαο ζε ζπλζήθεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο. Δλίζρπζε ηνπ δηεζλνχο ηεο ξφινπ σο επξσπατθήο κεηξφπνιεο ζην ρψξν ηεο λνηηναλαηνιηθήο Δπξψπεο θαη ηεο Μεζνγείνπ. ΠΖΓΖ: ΔΠΑ (ζει ) & ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ - κε ππνγξάκκηζε ηεο γξάθνπζαο] 55

56 Πξνρσξψληαο ζε κηα ζπγθξηηηθή αλάγλσζε ησλ αλαπηπμηαθψλ ζηφρσλ ησλ ρσξηθψλ ελνηήησλ δελ κπνξνχκε παξά λα παξαηεξήζνπκε κηα αλαινγία ζηε ρξήζε ζπγθεθξηκέλσλ φξσλ πνπ επαλαιακβάλνληαη ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο (κε ηελ εμαίξεζε ηεο Αηηηθήο): αληαγσληζηηθόηεηα, εμσζηξέθεηα, θνηλσληθή, νηθνλνκηθή θαη ρσξηθή ζπλνρή, αεηθνξία. 41 Δίλαη θαλεξφ βέβαηα φηη ε δηαηχπσζε ηνπ αλαπηπμηαθνχ νξάκαηνο είλαη κηα γεληθφινγε δήισζε πξνζέζεσλ θαη θπζηθφ είλαη ζ απηφ ην πιαίζην λα ρξεζηκνπνηνχληαη νη πεξηζζφηεξν δηαδεδνκέλνη φξνη ηεο πεξηθεξεηαθήο πνιηηηθήο-πάλησο νη βαζηθνί άμνλεο είλαη πάληα ε νηθνλνκηθή κεγέζπλζε θαη ε θνηλσληθή αιιά θαη ρσξηθή ζπλνρή. Αμηνζεκείσην είλαη ην γεγνλφο φηη κφλν ζηε ρσξηθή ελφηεηα Γπηηθήο Διιάδαο-Πεινπνλλήζνπ θαη Ηνλίσλ Νήζσλ γίλεηαη αλαθνξά ζην αλαπηπμηαθφ φξακα ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ησλ πνιηηψλ ΥΧΡΗΚΔ ΠΡΟΣΔΡΑΗΟΣΖΣΔ Ηδηαίηεξε έκθαζε δίλεηαη ζην Γεληθφ Καλνληζκφ γηα ηα Γηαξζξσηηθά Σακεία (1083/2006) ζηε ρσξηθή δηάζηαζε ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ. Οη θαηεγνξίεο γηα ηηο νπνίεο ππάξρεη εηδηθή πξφβιεςε ζηνλ θαλνληζκφ είλαη ηα αζηηθά θέληξα, νη αγξνηηθέο πεξηνρέο θαη νη πεξηνρέο αιηείαο (νη νπνίεο φκσο θαηά θχξην ιφγν ζα ρξεκαηνδνηεζνχλ απφ ην λέν Δπξσπατθφ Γεσξγηθφ Σακείν Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο θαη ην Δπξσπατθφ Σακείν Αιηείαο), νη πεξηνρέο κε θπζηθά κεηνλεθηήκαηα, φπσο είλαη ηα λεζηά, νη νξεηλέο πεξηνρέο, νη αξαηνθαηνηθεκέλεο πεξηνρέο θαη νξηζκέλεο παξακεζόξηεο πεξηνρέο κεηά ηε δηεχξπλζε ηεο Δ.Δ. 42 ηελ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο, ιφγσ ησλ ηδηαίηεξσλ γεσκνξθνινγηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο, ηα ρσξηθά ζχλνια πνπ ρξήδνπλ ηδηαίηεξεο αληηκεηψπηζεο είλαη αξθεηά. Πην ζπγθεθξηκέλα: 41 ε φ,ηη αθνξά ηε ρσξηθή ελφηεηαο Θεζζαιίαο-ηεξεάο Διιάδαο-Ζπείξνπ ην αλαπηπμηαθφ φξακα δηαηππψλεηαη κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν ζην ΔΠΑ θαη ζην ΠΔΠ Θεζζαιίαο-ηεξεάο Διιάδαο-Ζπείξνπζην ΠΔΠ ε δηαηχπσζε είλαη πεξηζζφηεξν ζπγθεθξηκέλε θαη αλαθέξεηαη ζε έλα δηαθξηηφ πεξηθεξεηαθφ πφιν αλάπηπμεο. 42 Γεληθφο Καλνληζκφο, 1083/2006 ηνπ πκβνπιίνπ, 11/7/2006, πξννίκην, ζεκεία 13,14,15 & άξζξν 2, παξ.3. 56

57 ΥΧΡΗΚΔ ΠΡΟΣΔΡΑΗΟΣΖΣΔ ΑΝΑΠΣΤΞΗΑΚΖ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ Οη πφιεηο Οη νξεηλέο πεξηνρέο Οη λεζησηηθέο πεξηνρέο Οη αγξνηηθέο πεξηνρέο Οη πεξηνρέο πνπ ζπλδένληαη κε ηελ αιηεία ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει. 78. Χο αξρηθή ρσξηθή πξνηεξαηφηεηα νξίδεηαη ε βηώζηκε αζηηθή αλάπηπμε, ιφγσ ηνπ γεληθεπκέλνπ αζηηθνχ πξνηχπνπ ζπκπεξηθνξάο πνπ έρεη επηθξαηήζεη ζηε ρψξα καο. Ζ ζρεδηαδφκελε αζηηθή πνιηηηθή επηθεληξψλεηαη ζην ζχλνιν ησλ αζηηθψλ θέληξσλ ηεο ρψξαο θαη ζηνπο νηθηζκνχο κε αζηηθέο ιεηηνπξγίεο θαη ζηνρεχεη απφ ηε κηα ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ ειιείςεψλ ηνπο ζηηο ππνδνκέο θαη απφ ηελ άιιε ζηελ νηθνλνκηθή ηνπο βησζηκφηεηα κε ηελ έλλνηα ελφο αληαγσληζηηθνχ παξαγσγηθνχ πξνηχπνπ. Σα ζηνηρεία πνπ πεξηιακβάλεη ε ζηξαηεγηθή αλάπηπμε ησλ αζηηθώλ θέληξσλ είλαη ηα αθφινπζα: ΣΟΗΥΔΗΑ ΣΖ ΑΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΓΗΑ ΣΖΝ ΠΔΡΗΟΓΟ Πνιπθεληξηθφηεηα Γηθηπψζεηο κεηαμχ ησλ αζηηθψλ θέληξσλ Βειηίσζε θαη αλάπηπμε ησλ ππνδνκψλ θαη πεξηνξηζκφο ηεο αζηηθήο δηάρπζεο Αεηθφξνο αλάπηπμε ησλ πφιεσλ Αληηκεηψπηζε ησλ θνηλσληθψλ πξνβιεκάησλ ζηα αζηηθά θέληξα Βειηίσζε ησλ πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε ηηο εμειίμεηο ζηα αζηηθά θέληξα (παξαηεξεηήξην) ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει. 78. Οπζηαζηηθά ηα ζηνηρεία απηά ηεο αζηηθήο πνιηηηθήο πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε ζην ζρεδηαζκφ ησλ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ καδί κε ηηο ππφινηπεο ζεκαηηθέο πξνηεξαηφηεηεο πνπ ηίζεληαη. Ζ αζηηθή πνιηηηθή ηεο ρψξαο φπσο παξνπζηάδεηαη ζην ΔΠΑ αλαπηχζζεηαη πάλσ ζε έλαλ αξηζκφ πφισλ αλάπηπμεο, δειαδή αζηηθψλ θέληξσλ πνπ ζα απνηειέζνπλ ηνλ θχξην θνξκφ αλάπηπμεο ηεο ρψξαο. Ζ επηινγή ησλ αζηηθψλ απηψλ θέληξσλ έγηλε κε ηε βνήζεηα ζπγθεθξηκέλσλ θξηηεξίσλ, ρσξίο φκσο λα απνθιείεηαη θαη ε αλάδεημε λέσλ πφισλ αλάπηπμεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο αλαπηπμηαθήο πνξείαο. 43 Πξφθεηηαη γηα αζηηθά θέληξα πνπ 43 Σα θξηηήξηα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηε ζπγθξηηηθή θαηάηαμε ησλ αζηηθψλ θέληξσλ είλαη ηα αθφινπζα: κέγεζνο πιεζπζκνχ, πιεζπζκηαθή δπλακηθή, θαηάζηαζε παξαγσγηθνχ πξνηχπνπ, κεηαβνιή παξαγσγηθνχ πξνηχπνπ, δηνηθεηηθά ζηνηρεία, ππνδνκή αλψηαηεο εθπαίδεπζεο θαη πγείαο, ζέζε αζηηθνχ θέληξνπ ζε ζρέζε κε ηνπο πθηζηάκελνπο θαη ηνπο αλαδπφκελνπο άμνλεο αλάπηπμεο, εηδηθά ραξαθηεξηζηηθά λεζησηηθνχ ρψξνπ, ζηνηρεία δηθηπψζεσλ. Βι. ΔΠΑ, ζει

58 παξνπζηάδνπλ ήδε κηα δπλακηθή αλάπηπμεο θαη πξέπεη λα ελδπλακσζνχλ ψζηε λα βειηησζεί ε ιεηηνπξγηθφηεηά ηνπο, λα δεκηνπξγεζνχλ νη ζπλζήθεο γηα πξνζέιθπζε επελδχζεσλ θαη λα αληηκεησπηζηνχλ ηα πξνβιήκαηα πνπ ζπλδένληαη κε ηελ πνηφηεηα ηνπ πεξηβάιινληνο ησλ πεξηνρψλ απηψλ. Σα αζηηθά θέληξα ηεο ρψξαο πνπ απνηεινχλ ηνπο πξνηεηλφκελνπο πφινπο αλάπηπμεο είλαη ηα αθφινπζα (παξνπζηαδφκελα ζε κηα λνεηή γξακκή απφ βνξξά πξνο λφην): Αιεμαλδξνχπνιε-Κνκνηελή Καβάια Γξάκα Ξάλζε Κνδάλε-Πηνιεκαΐδα Γηάλλελα Θεζζαινλίθε (πνιενδνκηθφ ζπγθξφηεκα) Λάξηζα-Βφινο Αζήλα (πνιενδνκηθφ ζπγθξφηεκα)-αηηηθή Πάηξα Καιακάηα Ρφδνο Ζξάθιεην-Υαληά ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει Οπζηαζηηθά πάλησο ε πξνηεηλφκελε πνιηηηθή σο πξνο ηελ αζηηθή αλάπηπμε ηεο ρψξαο θαηά ηελ ηξέρνπζα πξνγξακκαηηθή πεξίνδν θαίλεηαη πσο είλαη έλα γεληθφ, ζεσξεηηθφ ζρήκα πνπ πεξηζζφηεξν δίλεη έλα επξχ, ζεσξεηηθφ πιαίζην αλάπηπμεο πνπ κπνξεί λα ρξεζηκεχζεη σο νδεγφο γηα ηελ θαηάξηηζε θαη ηεθκεξίσζε ησλ πξνγξακκάησλ παξά έλα νινθιεξσκέλν ζηξαηεγηθφ ζρέδην αλάπηπμε γηα ηηο πφιεηο. Γηα λα πξνιεθζνχλ κάιηζηα πηζαλέο αληηδξάζεηο απφ θνξείο αζηηθψλ θέληξσλ πνπ δελ πεξηιήθζεθαλ ζην αλαπηπμηαθφ απηφ ζρήκα νη ζπληάθηεο ηνπ θεηκέλνπ ζαθψο πξνβιέπνπλ φηη: «νη ζπγθεθξηκέλνη πόινη αλάπηπμεο πξνθύπηνπλ από ηελ απζηεξή εθαξκνγή ησλ θξηηεξίσλ ρσξίο όκσο λα απνθιείνληαη αλαδηαξζξώζεηο ηεο ζπγθεθξηκέλεο θαηάηαμεο κέζα από ηελ ίδηα ηελ αλαπηπμηαθή δπλακηθή» ΔΠΑ, ζει

59 Οη ππφινηπεο ρσξηθέο ελφηεηεο γηα ηηο νπνίεο ππάξρεη εηδηθή πξφβιεςε ζην θείκελν ηνπ ΔΠΑ είλαη νη νξεηλέο πεξηνρέο, νη λεζησηηθέο πεξηνρέο, νη αγξνηηθέο πεξηνρέο θαη εθείλεο πνπ ζπλδένληαη κε ηελ αιηεία. Οη δχν ηειεπηαίεο θαηεγνξίεο νπζηαζηηθά ζα αληηκεησπηζηνχλ ζην πιαίζην ηεο αλαζεσξεκέλεο Κνηλήο Γεσξγηθήο Πνιηηηθήο θαη ηεο Πνιηηηθήο γηα ηελ Αιηεία. ε φ,ηη αθνξά ηηο νξεηλέο πεξηνρέο ηεο ρψξαο, νη νπνίεο απιψλνληαη ζην ζχλνιφ ηεο θαη είλαη ηα ζεκεία εθείλα φπνπ εληείλνληαη νη ελδνπεξηθεξεηαθέο αληζφηεηεο, ε αληηκεηψπηζε ζα είλαη νξηδόληηα θαη φρη ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, κέζσ παξεκβάζεσλ θαηά θχξην ιφγν ρξεκαηνδνηνχκελσλ απφ ην ΔΣΠΑ αιιά θαη ην Σακείν πλνρήο θαη ην ΔΓΣΑΑ, αλά πεξίπησζε. ηελ πεξίπησζε ηνπ λεζησηηθνύ ρώξνπ ε αλαπηπμηαθή ζηξαηεγηθή θαιείηαη λα αληηκεησπίζεη δπζεπίιπηα πξνβιήκαηα πνπ παξνπζηάδνπλ βαζηθέο νκνηφηεηεο αιιά ηαπηφρξνλα θαη ζεκαληηθέο δηαθνξνπνηήζεηο απφ λεζί ζε λεζί. Ζ ιχζε πνπ πξνθξίλεηαη είλαη ε εθαξκνγή κηαο εληαίαο, σο πξνο ηηο αξρέο ηεο, ζηξαηεγηθή πνπ φκσο ζα δηαθνξνπνηείηαη αλά πεξίπησζε, αλάινγα κε ηα εηδηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο θάζε λεζησηηθήο πεξηνρήο. Σν ζεκαληηθφ ζηνηρείν αλεμάξηεηα απφ ηηο επηκέξνπο πνιηηηθέο πνπ πξνηείλνληαη είλαη ν ζαθήο θαη μεθάζαξνο ζπλδπαζκφο ηεο ρσξηθήο ζεψξεζεο κε ηελ πεξηθεξεηαθή ζε επίπεδν αξρψλ. Αλαδεηθλχεηαη έηζη ε ζεκαζία ηεο ρσξηθήο δηάζηαζεο ζηε δηακφξθσζε ησλ πξνηεξαηνηήησλ θαη ησλ δξάζεσλ ηεο πεξηθεξεηαθήο πνιηηηθήο παξάγνληαο θαζνξηζηηθφο πνπ ζπκβάιεη ζπρλά ζηελ άκβιπλζε ησλ ελδνπεξηθεξεηαθψλ αληζνηήησλ θαη πξέπεη λα ιακβάλεηαη ζηαζεξά ππφςε ζην ζρεδηαζκφ ησλ πεξηθεξεηαθψλ πνιηηηθψλ. Δμάιινπ ε επίηεπμε φρη κφλν ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο αιιά θαη ηεο ρσξηθήο ζπλνρήο απνηειεί κηα απφ ηηο θνηλνηηθέο πξνηεξαηφηεηεο γηα ηελ 4 ε πξνγξακκαηηθή πεξίνδν ΤΝΔΠΔΗΑ ΣΟΤ ΔΠΑ ΜΔ ΣΑ ΚΔΗΜΔΝΑ ΔΗΡΟΧΝ Έλα ζεκαληηθφ θεθάιαην ηνπ ΔΠΑ ηεθκεξηψλεη ηε ζπλάθεηά ηνπ κε ηα θείκελα εηζξνψλ, φπσο πξνβιέπεη ν Γεληθφο Καλνληζκφο. Βαζηθή ππνρξέσζε ησλ ζπληαθηψλ ηνπ ΔΠΑ είλαη ζηε ράξαμε ηεο αλαπηπμηαθήο ζηξαηεγηθήο λα ιάβνπλ ππφςε ηνπο ηηο ηξαηεγηθέο Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο γηα ηελ Πνιηηηθή πλνρήο Πξάγκαηη ε ζπλάθεηα ησλ πξνηεξαηνηήησλ ηνπ ΔΠΑ κε ηηο ΚΚΓ απνηππψλεηαη κε εηδηθή αλαθνξά ζε απηέο θαηά ηελ αλάπηπμε ησλ επηκέξνπο 59

60 ζεκαηηθψλ θαη ρσξηθψλ πξνηεξαηνηήησλ. Δθηφο φκσο απφ ηηο ΚΚΓ ε ζηξαηεγηθή ηνπ ΔΠΑ πξέπεη λα βξίζθεηαη ζε ζπκθσλία κε ηε ζηξαηεγηθή πνπ απνηππψλεηαη ζην Δζληθό Πξόγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ , έηζη ψζηε νη πξσηνβνπιίεο πνπ ζα αλαιεθζνχλ ζην πιαίζηφ ηνπ λα δξνπλ ζπκπιεξσκαηηθά ζηηο ήδε ζρεδηαζκέλεο εζληθέο πνιηηηθέο, φπσο ραξάρζεθαλ ζην ΔΠΜ. Αλ ζπγθξίλνπκε ηα δχν θείκελα παξαηεξνχκε πσο ππάξρεη έλαο βαζηθφο θνηλφο θνξκφο αιιά θαη αξθεηέο δηαθνξνπνηήζεηο. Ζ εηθφλα απνηππψλεηαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα: ΥΔΖ ΔΠΑ & ΔΠΜ ΓΗΑΦΟΡΔ ΤΝΑΦΔΗΔ ΔΠΑ: 2007 έσο 2013 ΔΠΜ: (αθνξά θαη ζην Γ ΚΠ) Οη παξεκβάζεηο ηνπ ΔΠΑ ζπκβάιινπλ ζηε 2 ε, 3 ε θαη 4 ε πξνηεξαηφηεηα ηνπ ΔΠΜ-ε 1 ε αθνξά ζε καθξννηθνλνκηθφ επίπεδν. ΔΠΜ: έκθαζε ζην καθξννηθνλνκηθφ επίπεδν, πεδίν πνπ δελ εκπίπηεη ζηηο παξεκβάζεηο ηεο Πνιηηηθήο πλνρήο (ΔΠΑ) ΔΠΑ: ηζρπξφηεξε εδαθηθή & ρσξηθή δηάζηαζε απφ ην ΔΠΜ πλεξγαζία ζε επίπεδν ζηξαηεγηθνχ & επηρεηξεζηαθνχ ζρεδηαζκνχ ησλ νξγάλσλ: Γηππνπξγηθή Δπηηξνπή ηνπ ΔΠΑ &Δπηηξνπή Παξαθνινχζεζεο ΔΠΜ. ΔΠΑ: bottom-up & απνθεληξσκέλε πξνζέγγηζε ΔΠΜ: πξνζέγγηζε εθ ησλ άλσ & ζπγθεληξσηηθή ΔΠΑ: έκθαζε ζηελ αλάπηπμε θπζηθψλ ππνδνκψλ ΔΠΜ: φρη ε επίπεδν παξαθνινχζεζεο & εθαξκνγήο: ζπλεξγαζία Γηππνπξγηθήο Δπηηξνπήο Κνηλνηηθψλ Πξνγξακκάησλ (γηα ην ΔΠΑ) & Δπηηξνπή Παξαθνινχζεζεο γηα ην ΔΠΜ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.9: ΥΔΖ ΔΠΑ & ΔΠΜ ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] 60

61 Παξαηεξνχκε ινηπφλ φηη ζε επίπεδν πεξηερνκέλνπ νη πξνηεξαηφηεηεο ηνπ ΔΠΑ ζπκβάιινπλ ζηηο ηξεηο απφ ηηο ηέζζεξηο πξνηεξαηφηεηεο ηνπ ΔΠΜ [αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο, βειηίσζε ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ πεξηβάιινληνο θαη αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο], ελψ ε 1 ε πξνηεξαηφηεηα ηνπ ΔΠΜ πνπ αθνξά ζηελ απνθαηάζηαζε ηεο δεκνζηνλνκηθήο ηζνξξνπίαο θαη ζηελ εμαζθάιηζε ηεο καθξνρξφληαο βησζηκφηεηαο ησλ δεκφζησλ νηθνλνκηθψλ δελ εκπίπηεη άκεζα-αιιά κφλν έκκεζα-ζηηο πξνηεξαηφηεηεο ηνπ ΔΠΑ, ιφγσ ηνπ καθξννηθνλνκηθνχ ηεο ραξαθηήξα. Όκσο απνηειεί νπζηαζηηθά ηελ πξνυπφζεζε γηα ηελ εμαζθάιηζε ελφο αμηφινγνπ αλαπηπμηαθνχ απνηειέζκαηνο κέζσ ηνπ ΔΠΑ. ε επίπεδν ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ ν ζπληνληζκφο νπζηαζηηθά επεηεχρζε κέζσ ηεο ζπλεξγαζίαο ησλ αξκφδησλ νξγάλσλ ζρεδηαζκνχ γηα ηα δχν θείκελα. Σν ίδην ζα ηζρχζεη θαη ζηε θάζε ηεο εθαξκνγήο ησλ πξνγξακκάησλ, ηεο ζηξαηεγηθήο παξαθνινχζεζεο θαη αμηνιφγεζήο ηνπο. 45 Δμάιινπ κε ζρεηηθή απφθαζε ηεο πλφδνπ Κνξπθήο ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ ην 2005 πξνσζήζεθε ε θηλεηνπνίεζε ηεο Δπξσπατθήο Πνιηηηθήο πλνρήο γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο αλαζεσξεκέλεο ζηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο. Δηδηθά ν ηφρνο 2 ηεο πνιηηηθήο ζπλνρήο εμππεξεηεί εμνινθιήξνπ ηε ηλ. Ο ηφρνο 1, θαη δεπηεξεπφλησο ν ηφρνο 3, πξνθεηκέλνπ λα απμεζεί ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο ηξαηεγηθήο, νθείινπλ λα δψζνπλ κεγαιχηεξε έκθαζε ζε αλαπηπμηαθνχο ζηφρνπο, ζε πξνγξάκκαηα Δ&Σ θαη θαηλνηνκίαο ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν (δηαπεξηθεξεηαθφ ζθέινο ζηφρνπ 3), θαζψο θαη ζηελ ηζρπξνπνίεζε βαζηθψλ ζεζκψλ αλαγθαίσλ γηα ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε 46. Μέηξα πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε απνηεινχλ ε βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη ηεο αμηνπηζηίαο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο. Ζ απφθαζε απηή επεξέαζε άκεζα ην ζρεδηαζκφ ησλ εζληθψλ ΔΠΑ γηα ηελ 4 ε πξνγξακκαηηθή πεξίνδν. ε φ,ηη αθνξά ηε ζπλάθεηα ηνπ ειιεληθνχ ΔΠΑ κε ηε ζηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο απηή απνηππψλεηαη ζηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί: 45 Γηα ην ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ ηνπ ΔΠΑ ππεχζπλε ήηαλ ε Γηππνπξγηθή Δπηηξνπή γηα ην πληνληζκφ θαη ηε Υάξαμε Πνιηηηθήο Αλαπηπμηαθνχ Πξνγξακκαηηζκνχ θαη γηα ηε ζχληαμε ηνπ ΔΠΜ ε Δπηηξνπή Παξαθνινχζεζήο ηνπ. Καη ζηα δχν φξγαλα πξνΐζηαηαη ν Τπνπξγφο Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ. Γηα ηελ παξαθνινχζεζε θαη εθαξκνγή ησλ πξνγξακκάησλ ζα ζπλεξγαζηνχλ ε Γηππνπξγηθή Δπηηξνπή Κνηλνηηθψλ Πξνγξακκάησλ, ππεχζπλε γηα ην ΔΠΑ, θαη ε Δπηηξνπή Παξαθνινχζεζεο ηνπ ΔΠΜ. 46 Thematic Evaluation of the Structural Funds contributions to the Lisbon Strategy, Danish Technological Institute, ζει. 5, February

62 ΠΗΝΑΚΑ 2.9: ΠΑΡΔΜΒΑΔΗ ΣΧΝ ΓΗΑΡΘΡΧΣΗΚΧΝ ΣΑΜΔΗΧΝ ΠΟΤ ΤΜΒΑΛΛΟΤΝ ΣΖ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΣΖ ΛΗΑΒΟΝΑ ΠΑΡΔΜΒΑΔΗ ΣΧΝ ΓΗΑΡΘΡΧΣΗΚΧΝ ΣΑΜΔΗΧΝ ΣΖΝ ΠΔΡΗΟΓΟ ΠΟΤ ΤΜΒΑΛΛΟΤΝ ΣΖΝ ΔΠΗΣΔΤΞΖ ΣΧΝ ΣΟΥΧΝ ΣΖ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΣΖ ΛΗΑΒΟΝΑ ΠΑΡΔΜΒΑΔΗ ΣΡΟΠΟΗ ΔΠΗΣΔΤΞΖ ΔΠΔΝΓΤΔΗ ΣΟΤ ΜΟΥΛΟΤ ΑΝΑΠΣΤΞΖ 1. ΑΝΘΡΧΠΗΝΟ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2. ΓΝΧΣΗΚΟ ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΔΠ Αλάπηπμε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ΔΠ Δθπαίδεπζε & δηα βίνπ κάζεζε ΔΠ Αλάπηπμε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ΔΠ Αληαγσληζηηθφηεηα & Δπηρεηξεκαηηθφηεηα 3. ΦΤΗΚΟ ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΜΔΣΑΒΑΖ ΣΖΝ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΖ ΓΝΧΖ. ΔΠΔΝΓΤΖ Δ: 1. ΣΠΔ θαη Δ&ΣΑ 2. ΑΝΘΡΧΠΗΝΟ ΓΤΝΑΜΗΚΟ ΔΠΔΝΓΤΔΗ Δ ΣΟΜΔΗ ΜΔ ΑΝΣΑΓΧΝΗΣΗΚΑ ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ ΓΗΑ ΣΖ ΥΧΡΑ ΚΗΝΖΣΟΠΟΗΖΖ ΠΡΟΘΔΣΧΝ ΠΟΡΧΝ ΒΔΛΣΗΧΖ ΣΖ ΓΗΑΚΤΒΔΡΝΖΖ ΔΝΗΥΤΖ ΣΖ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΖ & ΣΟΠΗΚΖ ΓΗΑΣΑΖ ΣΖ ηλ ΔΠ Δλίζρπζε ηεο Πξνζπειαζηκφηεηαο ΠΔΠ ΔΠ Αλάπηπμε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ΔΠ Αληαγσληζηηθφηεηα & Δπηρεηξεκαηηθφηεηα ΔΠ Φεθηαθή χγθιηζε ΔΠ Αλάπηπμε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ΔΠ Δθπαίδεπζε & Γηα Βίνπ Μάζεζε Σνπξηζκφο, πνιηηηζκφο, λαπηηιία, αζιεηηθέο ππνδνκέο Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ Δπξσπατθφ Σακείν Δπελδχζεσλ ΔΠ Φεθηαθή χγθιηζε ΔΠ Βειηίσζε Γηνηθεηηθήο Ηθαλφηεηαο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο ΔΠ Σερληθή Τπνζηήξημε Δθαξκνγήο Απμεκέλε ρξεκαηνδφηεζε πξνο ηηο πεξηθέξεηεο, ελίζρπζε ηεο ζπκκεηνρήο ηνπο ΠΡΟΔΛΚΤΖ ΞΔΝΧΝ ΔΠΔΝΓΤΔΧΝ & ΒΔΛΣΗΧΖ ΣΖ ΔΛΚΤΣΗΚΟΣΖΣΑ ΣΧΝ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΧΝ ΓΖΜΗΟΤΡΓΗΑ ΠΔΡΗΟΣΔΡΧΝ & ΚΑΛΤΣΔΡΧΝ ΘΔΔΧΝ ΑΠΑΥΟΛΖΖ Βειηίσζε κεηαθνξηθψλ, ελεξγεηαθψλ, ηειεπηθνηλσληαθψλ ππνδνκψλ & ππνδνκψλ ΣΠΔ, απινπνίεζε ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ πεξηβάιινληνο ΔΠ Αλάπηπμε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ΠΖΓΖ: ΔΠΑ (ζει. 99)-ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ 62

63 Βιέπνπκε ινηπφλ πσο ηα πεξηζζφηεξα απφ ηα ζρεδηαδφκελα επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα ζπκβάιινπλ κε ηνλ έλα ή άιιν ηξφπν ζηελ επίηεπμε ζηφρσλ πνπ ζπλάδνπλ κε ηε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο. Δθηφο φκσο απφ ηε ζπλάθεηα ζε επίπεδν ζηφρσλ ν Γεληθφο Καλνληζκφο ζαθψο επηβάιιεη, γηα πξψηε θνξά, ζπγθεθξηκέλα ρξεκαηνδνηηθά πιαίζηα γηα ηηο δξάζεηο πνπ πξνάγνπλ ηε ηλ. Έηζη ην 60% ησλ δαπαλψλ γηα ην ζηφρν «χγθιηζε» θαη ην 75% γηα ην ζηφρν «Πεξηθεξεηαθή Αληαγσληζηηθφηεηα & Απαζρφιεζε» πξέπεη λα αθνξνχλ ζε πξνηεξαηφηεηεο πνπ πξνσζνχλ ηε ηλ. 47 πλνιηθά ζηελ ΔΔ-27 ν κέζνο φξνο ησλ πηζηψζεσλ πνπ ζα δηαηεζνχλ γηα ηε ηλ, ζχκθσλα κε ηα ΔΠΑ ησλ θξαηψλ-κειψλ, είλαη γηα ην ζηφρν χγθιηζε 61,2% θαη γηα ην ζηφρν Πεξηθεξεηαθή αληαγσληζηηθφηεηα & απαζρφιεζε 76,7 %. 48 ηελ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο εθηηκάηαη φηη ζε επίπεδν ρξεκαηνδφηεζεο ην πνζνζηφ ησλ πφξσλ απφ ην Γ ΚΠ πνπ θαηαλεκήζεθαλ ζε παξεκβάζεηο κε άκεζε ζπζρέηηζε κε ηε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο αλέξρεηαη ζην 55%, πνζνζηφ πνπ κεηά ηηο ηειεπηαίεο αλαζεσξήζεηο ηνπ Γ ΚΠ κεηψζεθε θαη πξνζδηνξίδεηαη γχξσ ζην 52,3%. 49 Σα κεγέζε απηή απνηεινχλ ηελ θαηάζηαζε εθθίλεζεο γηα ηηο πεξηθέξεηεο ηνπ ηφρνπ 1: δειαδή νη πεξηθέξεηεο απηέο θαινχληαη λα αλεβάζνπλ ην πνζνζηφ απφ ην 52,3% ζην 60% έσο ην Γηα ην ηφρν 2 δελ ππάξρεη αληίζηνηρε θαηάζηαζε εθθίλεζεο, κηα πνπ είλαη έλαο θαηλνχξγηνο ζηφρνο. Απφ ππνινγηζκνχο πνπ έγηλαλ εθηηκάηαη φηη ζηηο δχν πεξηθέξεηεο ηνπ ηφρνπ 2 ηεο ρψξαο καο (Νφηην Αηγαίν θαη ηεξεά Διιάδα) ην πνζνζηφ ήηαλ πεξίπνπ 30%, ηδηαίηεξα ρακειφ ινηπφλ ζε ζρέζε κε ην ζηφρν πνπ ηίζεηαη (75%) γηα απηήλ ηελ πεξίνδν, γεγνλφο πνπ θαζηζηά απίζαλε ηελ επίηεπμή ηνπ. Δθηηκάηαη ινηπφλ φηη γηα ην ηφρν 2 ην πνζνζηφ ζα θηάζεη ζην 67% ελψ γηα ην ηφρν 1 ζην 61,9%, ζχκθσλα κε ηελ ελδεηθηηθή θαηαλνκή ζηνπο αληίζηνηρνπο θσδηθνχο γηα ηε ηλ. 47 Γεληθφο Καλνληζκφο 1083/2006, άξζξν 9, παξ D. Hubner, EU Commissioner of Regional Policy, Cohesion policy: charting new territories, 4 th Cohesion Forum, Brussels, 27 September 2007, ζει Να ζεκεησζεί φηη ν επξσπατθφο κέζνο φξνο βξίζθεηαη ζην 50%. Βι. ΔΠΑ, ζει

64 EARMARKING ΛΗΑΒΟΝΑ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ΣΟΥΟ 1 ΣΟΥΟ 2 ΤΜΦΧΝΑ ΜΔ ΣΟΝ ΚΑΝΟΝΗΜΟ: 60% ΤΜΦΧΝΑ ΜΔ ΣΟΝ ΚΑΝΟΝΗΜΟ 75% Γ ΚΠ 52, 9 % Γ ΚΠ ~30% ΔΠΑελδεηθηηθή ρξεκαηηθή θαηαλνκή 61,9% ΔΠΑελδεηθηηθή ρξεκαηηθή θαηαλνκή 67% ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.10: EARMARKING ΛΗΑΒΟΝΑ ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει. 109 [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] Ζ αιήζεηα είλαη πσο ε απμεκέλε ρξεκαηνδφηεζε δξάζεσλ πνπ ζπκβάιινπλ ζηνπο ζηφρνπο ηεο ηλ είλαη έλα ζχλζεην δήηεκα: θαηαξρήλ νη δξάζεηο απηέο αθνξνχλ ζε έλα κέξνο κφλν ησλ ζηφρσλ πνπ έρνπλ ηεζεί κε ην ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ [έξεπλα & ηερλνινγηθή αλάπηπμε, πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία, ελέξγεηα, κεηαθνξέο, ελίζρπζε ηεο απαζρφιεζεο, θνηλσληθή ελζσκάησζε, αλζξψπηλν θεθάιαην, θ.ι.π.]- νη ππφινηπνη ζηφρνη ινηπφλ αλαγθαζηηθά ζα πξέπεη λα ρξεκαηνδνηεζνχλ απφ ηα ινηπά πνζνζηά ρξεκαηνδφηεζεο, δειαδή κε ην 38,1 % ηεο θνηλνηηθήο ζπλδξνκήο γηα ην ζηφρν 1 θαη ην 33% ηεο θνηλνηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ ζηφρνπ 2. Οπζηαζηηθά δειαδή έρεη επηβιεζεί απφ ηελ Δ.Δ. έλα απζηεξφ πιαίζην γηα ηελ θαηαλνκή ησλ πφξσλ πνπ δελ αθήλεη πνιιά πεξηζψξηα επειημίαο ζηα θξάηε κέιε. Δηδηθφηεξα γηα ηελ Διιάδα ε θαηάζηαζε είλαη πεξηζζφηεξν πεξίπινθε, θαζψο γηα πξψηε θνξά δελ ππάγεηαη ην ζχλνιν ηεο ρψξαο ζην ζηφρν 1, αιιά δχν πεξηθέξεηεο (Ν. Αηγαίν & ηεξεά Διιάδα) ππάγνληαη πηα ζην ζηφρν 2. Απηφ ζεκαίλεη 64

65 πσο ζηηο δχν απηέο πεξηθέξεηεο ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηεο ρξεκαηνδφηεζεο (67% ζχκθσλα κε ην ΔΠΑ) ζα πξέπεη λα θαηεπζχλεηαη ζε δξάζεηο πνπ πξνσζνχλ ηε ηλ. Αλ ιάβνπκε κάιηζηα ππφςε ην γεγνλφο φηη ε ππαγσγή ησλ δχν πεξηθεξεηψλ ζην ζηφρν 2 ζπλεπάγεηαη θαη ην δξαζηηθφ πεξηνξηζκφ ησλ πφξσλ πνπ πξννξίδνληαη γηα απηέο γίλεηαη θαλεξή ε ηδηαίηεξε δπζθνιία πνπ είραλ λα αληηκεησπίζνπλ νη ζπληάθηεο ηνπ ΔΠΑ ζε ζρέζε κε ηελ θαηαλνκή ηεο ρξεκαηνδφηεζεο, έηζη ψζηε λα θαιπθζνχλ θαη νη ππφινηπεο αλάγθεο ησλ πεξηθεξεηψλ απηψλ πνπ δελ κπνξνχζαλ λα εγγξαθνχλ ζηνπο θσδηθνχο ηεο Ληζζαβφλαο. Γηα ην ιφγν απηφ νη δχν πεξηθέξεηεο ζηαδηαθήο εηζφδνπ πξνβιέπεηαη λα εληζρπζνχλ κε πξφζζεηνπο εζληθνχο πφξνπο, κε απμεκέλα δειαδή πνζνζηά εζληθήο ζπκκεηνρήο ζηε δεκφζηα δαπάλε. Ζ δπζθνιία πνπ αληηκεηψπηζαλ νη ζπληάθηεο ηνπ ΔΠΑ θαίλεηαη θαη απφ ην γεγνλφο φηη επηδίσμαλ θαη θαηάθεξαλ λα ζπλππνινγηζζεί, εηδηθά ζηελ πεξίπησζε ηεο ρψξαο καο, ν θσδηθόο 75 σο θσδηθφο earmarking γηα ηε ηλ. Ο ζπγθεθξηκέλνο θσδηθφο αθνξά ζε «ππνδνκέο εθπαίδεπζεο» [ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ θηηξίσλ, ησλ εμνπιηζκώλ εξγαζηεξίσλ-βηβιηνζεθώλ θαη ηνπ ινηπνύ εμνπιηζκνύ] θαη νπζηαζηηθά απνηειεί έλα ζεκαληηθφ κέξνο ηνπ πνζνχ (16.2%) πνπ δηαηίζεηαη γηα ηε ηλ ζην ζηφρν 2. Ζ ππαγσγή ηνπ θσδηθνχ 75 ζην earmarking απνηειεί επηηπρία ηεο ειιεληθήο πιεπξάο, γηαηί ε ρξεκαηνδφηεζε γηα ηελ αλέγεξζε ζρνιηθψλ θηηξίσλ, γηα παξάδεηγκα, πξνζκεηξάηαη -ππφ δηαζηαιηηθή εξκελεία- σο πνιηηηθή πνπ ζπκβάιιεη ζηελ πξνψζεζε ηεο ηλ ΔΠΑ, ζει

66 ΠΗΝΑΚΑ 2.10: ΚΑΣΖΓΟΡΗΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΗ & ΤΜΒΟΛΖ ΣΟΤ ΣΖΝ ΚΑΛΤΦΖ ΚΧΓΗΚΧΝ EARMARKING ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΔΠΑ ΚΑΣΖΓΟΡΗΑ ΠΑΡΔΜΒΑΖ Έξεπλα θαη ηερλνινγηθή αλάπηπμε, θαηλνηνκία θαη επηρεηξεκαηηθφηεηα. Κνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο ΣΟΥΟ «ΤΓΚΛΗΖ» πκβνιή ζηελ θάιπςε θσδηθψλ earmarking ΣΟΥΟ «ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΖ ΑΝΣΑΓΧΝΗΣΗΚΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΑΠΑΥΟΛΖΖ» πκβνιή ζηελ θάιπςε θσδηθψλ earmarking 14,6% 24,8% 12,5% 14,8% Μεηαθνξέο 30% 4,9% Δλέξγεηα 3,4% 10,1% Πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία & πξφιεςε θηλδχλσλ Πξνσζψληαο ηελ πξνζαξκνζηηθφηεηα εξγαδνκέλσλ, επηρεηξήζεσλ θαη επηρεηξεκαηηψλ Βειηηψλνληαο ηελ πξφζβαζε ζηελ απαζρφιεζε θαη ηε δηαηήξεζε ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο Βειηηψλνληαο ηελ θνηλσληθή ελζσκάησζε ησλ κεηνλεθηνχλησλ πξνζψπσλ. Βειηηψλνληαο ην αλζξψπηλν θεθάιαην Δπέλδπζε ζε θνηλσληθέο ππνδνκέο ΚΧΓΗΚΟ 75 0,8% 0,2% 5,5% 2,8% 10,6% 8,6% 3,1% 4,9% 13,4% 12,6% 6,2% 16,2% ΤΝΟΛΟ 100% 100% ΠΖΓΖ:ΔΠΑ, ζει [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] 66

67 Σέινο, ζε φ,ηη αθνξά γεληθφηεξα ηελ ππαγσγή ηεο Πνιηηηθήο πλνρήο ζηε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο, θάηη πνπ γηα πξψηε θνξά ζπκβαίλεη ζηελ ηξέρνπζα πξνγξακκαηηθή πεξίνδν, ζα ιέγακε φηη αλακέλεηαη λα επηδξάζεη ζεηηθά σο πξνο ηελ πξνψζεζε ησλ ζηφρσλ γηα ηελ αληαγσληζηηθφηεηα, ελδέρεηαη φκσο λα έρεη ακθηζβεηήζηκεο ζπλέπεηεο ζε φ,ηη αθνξά ηελ απζηεξά πεξηθεξεηαθή δηάζηαζε ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ζπγθεθξηκέλα ηε ρσξηθή ζπλνρή. 2.4 ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΟ ΜΔΡΟ Κχξην ραξαθηεξηζηηθφ ησλ Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ ηεο λέαο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ είλαη ν ζηξαηεγηθφο ηνπο ραξαθηήξαο θαη ε ζαθέζηεξε δηαζχλδεζε ηεο ρξήζεο ησλ πφξσλ ηνπο κε ηνπο ζηφρνπο ηεο ηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο (ηλ). Γηα ηελ θαηάξηηζή ηνπο ιήθζεθαλ ππφςε ηα λέα δεδνκέλα πνπ θέξλεη γηα ηε ρψξα καο ε 4 ε Πξνγξακκαηηθή Πεξίνδνο. Πην ζπγθεθξηκέλα: Ζ ππαγσγή ησλ πεξηθεξεηψλ ηεο ρψξαο καο ζε δχν ζηφρνπο (1 θαη 2) θαη ε ζπλεπαγφκελε δεκηνπξγία ηξηψλ θαηεγνξηψλ εληζρχζεσλ: νη πεξηθέξεηεο ακηγνχο ζχγθιηζεο (8), πεξηθέξεηεο κεηαβαηηθήο ζηήξημεο (3) θαη νη πεξηθέξεηεο ζηαδηαθήο εηζφδνπ (2). Έηζη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηνπ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο, ην 63%, βξίζθεηαη ζε θαζεζηψο κεηαβαηηθήο ζηήξημεο. 51 Δηδηθφηεξα ζηηο 5 πεξηθέξεηεο κεηαβαηηθήο ζηήξημεο ην ζχλνιν ηνπ αλαπηπμηαθνχ ζρεδηαζκνχ ζα πινπνηεζεί κέζα απφ ηα νηθεία ΠΔΠ, ελψ αληίζεηα νη αλάγθεο ησλ 8 πεξηθεξεηψλ ακηγνχο ηφρνπ 1 ζα θαιπθζνχλ ηφζν κέζσ ησλ ΠΔΠ φζν θαη κέζσ ησλ ηνκεαθψλ πξνγξακκάησλ κε απφιπηα δηαθξηηέο πηζηψζεηο. Ο κνλνηακεηαθφο ραξαθηήξαο ησλ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ-ην θάζε πξφγξακκα πξέπεη λα ρξεκαηνδνηείηαη απφ έλα κφλν ηακείν. Ζ αλάγθε γηα ηελ θαιχηεξε θαη απνηειεζκαηηθφηεξε νξγαλσηηθή ιεηηνπξγία ησλ πξνγξακκάησλ. Σν απνηέιεζκα είλαη ην λέν ζρήκα λα απνηειείηαη απφ κηθξφηεξν, ζε ζρέζε κε ηελ πξνεγνχκελε πεξίνδν, πιήζνο επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ. πλνιηθά ζα πινπνηεζνχλ 8 ηνκεαθά πξνγξάκκαηα, 5 πεξηθεξεηαθά θαη 12 πξνγξάκκαηα ζην πιαίζην ηνπ ηφρνπ 3 [Δδαθηθή πλεξγαζία]. Δπίζεο έλα αθφκε επηρεηξεζηαθφ 51 ΔΠΑ, ζει

68 πξφγξακκα πινπνηεί ηελ απφθαζε ηεο Διιάδαο λα αθηεξψζεη έλα πνζφ ησλ εληζρχζεσλ ησλ δηαξζξσηηθψλ ηακείσλ γηα ην ζηφρν χγθιηζε ζηε δεκηνπξγία ελφο Δζληθνύ Απνζεκαηηθνύ Απξνβιέπησλ. ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟΤ 8 ΣΟΜΔΑΚΑ 5 ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΑ 12 ΔΓΑΦΗΚΖ ΤΝΔΡΓΑΗΑ ΣΟΜΔΑΚΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ Ο αξηζκφο ησλ ηνκεαθψλ πξνγξακκάησλ ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ είλαη πνιχ κηθξφηεξνο ζε ζρέζε κε ηα αληίζηνηρα ηνπ Γ ΚΠ. ΠΗΝΑΚΑ 2.11: ΣΟΜΔΑΚΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ Γ Κ.Π.. & 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟΤ ΣΟΜΔΑΚΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ [ΥΧΡΗ ΣΑ ΔΠ ΔΓΑΦΗΚΖ ΤΝΔΡΓΑΗΑ] 1. Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο 1. Φεθηαθή χγθιηζε 2. Αληαγσληζηηθφηεηα 2. Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα 3. Τγεία - Πξφλνηα 4. Οδηθνί Άμνλεο Ληκέλεο Αζηηθή 3. Δλίζρπζε ηεο Πξνζπειαζηκφηεηαο Αλάπηπμε 5. ηδεξφδξνκνη Αεξνιηκέλεο Αζηηθέο πγθνηλσλίεο 6. Πεξηβάιινλ 4. Πεξηβάιινλ Αεηθφξνο Αλάπηπμε 7. Πνιηηηζκφο 8. Δθπαίδεπζε θαη Αξρηθή Δπαγγεικαηηθή Καηάξηηζε 5. Δθπαίδεπζε θαη δηα βίνπ κάζεζε 9. Απαζρφιεζε θαη Δπαγγεικαηηθή 6. Αλάπηπμε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ Καηάξηηζε 10. Αγξνηηθή Αλάπηπμε Αλαζπγθξφηεζε ηεο ππαίζξνπ 11. Αιηεία 12. Σερληθή Βνήζεηα 7. Σερληθή Τπνζηήξημε Δθαξκνγήο 8. Βειηίσζε Γηνηθεηηθήο Ηθαλφηεηαο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο ΠΖΓΖ: Γ Κ.Π..( ΔΠΑ (ζει ) [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] 68

69 Οη δηαθνξέο πνπ παξαηεξνχκε έρνπλ λα θάλνπλ θαηαξρήλ κε ην γεγνλφο φηη ζηελ ηξέρνπζα πεξίνδν ην ζχλνιν ησλ ππνδνκψλ πξνζπειαζηκφηεηαο ζα πινπνηεζεί κέζσ ελόο κόλν ΔΠ [ΔΠ Δλίζρπζε ηεο Πξνζπειαζηκφηεηαο] ζε αληίζεζε κε ηα 2 ΔΠ ηνπ Γ ΚΠ [ΔΠ Οδηθνί Άμνλεο Ληκέλεο Αζηηθή Αλάπηπμε & ΔΠ ηδεξφδξνκνη Αεξνιηκέλεο Αζηηθέο πγθνηλσλίεο]. Αθφκε, γηα ηνπο ηνκείο ηεο πγείαο θαη ηνπ πνιηηηζκνύ δε ζα ππάξρεη δηαθξηηφ ΔΠ αιιά νη ζρεηηθέο παξεκβάζεηο ζα πινπνηεζνχλ κφλν κέζσ ησλ αληίζηνηρσλ ΠΔΠ. Μηα ηέηνηα επηινγή πξνθαλψο ππαγνξεχηεθε απφ ηηο αζθπθηηθέο νδεγίεο πνπ δφζεθαλ απφ πιεπξάο Δ.Δ. γηα ηηο δξάζεηο πνπ κπνξνχλ λα ρξεκαηνδνηεζνχλ κέζσ ηεο πνιηηηθήο ζπλνρήο θαη νη νπνίεο αθνξνχλ θαηά θχξην ιφγν ζηελ πξνψζεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο, ηεο Δ&Σ θαη ηελ ελίζρπζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ηεο θαηάξηηζεο, αιιά αζθαιψο θαη απφ ηηο αλαπηπμηαθέο επηινγέο ηεο ρψξαο καο φπσο απνηππψλνληαη, γηα παξάδεηγκα, ζην Δζληθφ Πξφγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ. Δίλαη ζαθήο ν πξνζαλαηνιηζκφο, ηνπιάρηζηνλ ζε επίπεδν ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ, πξνο ηελ ελίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο ζε ζπλδπαζκφ κε επελδχζεηο ζηηο άπιεο ππνδνκέο. Αλ φκσο εμεηάζνπκε πξνζεθηηθά ηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ πξνγξακκάησλ ε εηθφλα είλαη δηαθνξεηηθή: παξαηεξνχκε πσο νη ππνδνκέο εμαθνινπζνχλ λα απνξξνθνχλ ην κεγαιχηεξν ηκήκα ησλ θνηλνηηθψλ πφξσλ, παξά ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο ρξεκαηνδφηεζήο ηνπο κέζσ ελφο κφλν ΔΠ. Δμάιινπ, ήδε θαηά ηε δηαδηθαζία δηαπξαγκάηεπζεο ησλ Κνηλνηηθψλ ηξαηεγηθψλ Καηεπζχλζεσλ γηα ηελ Πνιηηηθή πλνρήο , ε ειιεληθή πιεπξά ζαθψο εμέθξαζε ηελ επηζπκία ηεο λα δνζεί βαξχηεηα ζηελ πεξαηηέξσ αλάπηπμε ησλ ππνδνκψλ, δεδνκέλεο ηεο χπαξμεο ζεκαληηθψλ αληζνηήησλ ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. 52 ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ Δίδνο Δπέλδπζεο Τπνδνκέο 42% Καηλνηνκία, Αληαγσληζηηθφηεηα, 21% Φεθηαθή χγθιηζε Παηδεία 14% Απαζρφιεζε 12% Τπνδνκέο Τγείαο 4% Πεγή: Καζεκεξηλή, 15/04/2007 & ΚΔΠΑ Οη Κνηλνηηθέο ηξαηεγηθέο Καηεπζύλζεηο γηα ηελ Πνιηηηθή πλνρήο , Η ηνπνζέηεζε ηεο ειιεληθήο πιεπξάο, νκηιία πθππνπξγνχ θ. Φψιηα, Άηππε Τπνπξγηθή πλάληεζε, Λνπμεκβνχξγν 20-21/5/2005, ζει Η. Σζηηζφπνπινο, Υξεκαηνδόηεζε ΜΜΔ θαη γεληθέο θαηεπζύλζεηο ρξεκαηνδόηεζεο επελδύζεσλ ζηελ πεξίνδν κέζσ ηνπ ΔΠΑ, Κέληξν Δπηρεηξεκαηηθήο θαη Πνιηηηζηηθήο Αλάπηπμεο, ζει. 2 ζην 69

70 ε φ,ηη αθνξά ηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ πξνγξακκάησλ απφ ηα Σακεία παξαηεξνχκε ηα εμήο: ηα ΔΠ ηεο λέαο πεξηφδνπ ζα ιακβάλνπλ ρξεκαηνδφηεζε απφ έλα κφλν Σακείν. Χζηφζν, ην Σακείν πλνρήο θαη ην ΔΣΠΑ ζα παξέρνπλ απφ θνηλνχ ελίζρπζε ζε ΔΠ γηα ππνδνκέο κεηαθνξψλ [ΔΠ Δλίζρπζε ηεο Πξνζπειαζηκόηεηαο] θαη γηα ην πεξηβάιινλ [ΔΠ Πεξηβάιινλ & Αεηθόξνο Αλάπηπμε], ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ κεγάισλ έξγσλ. Μέζσ ηνπ ΔΣΠΑ ζα πινπνηεζνχλ παξεκβάζεηο απνθιεηζηηθά ζηηο 8 πεξηθέξεηεο ακηγνχο ζηφρνπ ζχγθιηζεο, ελψ κέζσ ηνπ Σακείνπ πλνρήο ζα ζπγρξεκαηνδνηεζνχλ θαη ζα πινπνηεζνχλ παξεκβάζεηο ζε φιεο ηηο πεξηθέξεηεο ηεο ρψξαο. Σα ΔΠ «Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα» θαη «Φεθηαθή χγθιηζε» ζα ζπγρξεκαηνδνηεζνχλ απφ ην ΔΣΠΑ πεξηιακβάλνληαο παξεκβάζεηο απνθιεηζηηθά ζηηο 8 πεξηθέξεηεο ακηγνχο ζηφρνπ ζχγθιηζεο. 54 Χο εθ ηνχηνπ, νη αλάγθεο ησλ πεξηθεξεηώλ κεηαβαηηθήο ζηήξημεο, δειαδή ησλ ηξηψλ πεξηθεξεηψλ phasing out θαη ησλ δχν πεξηθεξεηψλ phasing in, ζηνπο ηνκείο Πξνζπειαζηκφηεηαο, Πεξηβάιινληνο θαη Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο, Αληαγσληζηηθφηεηαο / Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη Φεθηαθήο χγθιηζεο, κε ηελ επηθχιαμε ησλ κεγάισλ έξγσλ ηνπ Σακείνπ πλνρήο, ζα θαιπθζνχλ εμ νινθιήξνπ απφ ηα αληίζηνηρα ΠΔΠ, ζε ζηελή ζπλεξγαζία κε ηνπο αληίζηνηρνπο θνξείο ράξαμεο πνιηηηθήο. Σα ΠΔΠ γηα ηηο πεξηθέξεηεο απηέο ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλνπλ έλα πιήξεο εχξνο δξάζεσλ, πξνθεηκέλνπ λα θαιχςνπλ ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ αλαγθψλ ζε φιεο ηηο ηνκεαθέο πνιηηηθέο. Δπίζεο, ην ΔΣΠΑ θαη ην ΔΚΣ είλαη δπλαηφλ λα ρξεκαηνδνηνχλ, θαηά ζπκπιεξσκαηηθφ ηξφπν θαη εληφο νξίνπ 10% αλά άμνλα πξνηεξαηφηεηαο, πξάμεηο πνπ εκπίπηνπλ ζε πεδίν ελίζρπζεο άιινπ Σακείνπ, εθφζνλ απαηηνχληαη γηα ηελ ηθαλνπνηεηηθή πινπνίεζε ηεο πξάμεο θαη ζπλδένληαη άκεζα κε απηήλ. Δθαξκνγή ηεο πξφβιεςεο απηήο ηνπ Καλνληζκνχ γίλεηαη ζε 5 Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα, 3 Σνκεαθά [Αλάπηπμε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ, Δθπαίδεπζε & Γηα Βίνπ Μάζεζε θαη Βειηίσζε Γηνηθεηηθήο Ηθαλφηεηαο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο] θαη 2 Πεξηθεξεηαθά [Κξήηεο θαη Νήζσλ Αηγαίνπ θαη Θεζζαιίαο-ηεξεάο Διιάδαο-Ζπείξνπ] ηφρνπ 1 θαη ηφρνπ 2 (multi-objective programmes). [βι. πίλαθεο πνπ αθνινπζνχλ]. απηά θαη Γ. Γ. Παπαδνθσζηφπνπινο, Μέζσ 13 εηαηξεηώλ 26,5 δηο ζηελ πεξηθέξεηα, Δθ. Η Καζεκεξηλή, 15/4/ ε Δγθχθιηνο γηα ηελ θαηάξηηζε Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ , ΤΠ.ΟΗ.Ο., Ηνχληνο 2006, ζει

71 ηα ΔΠ νη παξεκβάζεηο ζηηο Πεξηθέξεηεο ηνπ ηφρνπ 2 απνηππψλνληαη ζε δηαθξηηνχο άμνλεο πξνηεξαηφηεηαο. ΠΗΝΑΚΑ 2.12: ΣΑΜΔΗΑ & ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟΤ Α/Α ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΑΜΔΗΟ ΣΟΥΟ 1 Πεξηβάιινλ-Αεηθφξνο Αλάπηπμε ΔΣΠΑ/Σ χγθιηζε 2 Δλίζρπζε ηεο Πξνζπειαζηκφηεηαο ΔΣΠΑ/Σ χγθιηζε 3 Αληαγσληζηηθφηεηα &Δπηρεηξεκαηηθφηεηα ΔΣΠΑ χγθιηζε 4 Φεθηαθή χγθιηζε ΔΣΠΑ χγθιηζε 5 Αλάπηπμε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ΔΚΣ χγθιηζε/ Αληαγσληζηηθφηεηα 6 χγθιηζε/ Δθπαίδεπζε & Γηα Βίνπ κάζεζε ΔΚΣ 7 Βειηίσζε ηεο Γηνηθεηηθήο Ηθαλφηεηαο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο ΔΚΣ 8 Σερληθή Τπνζηήξημε Δθαξκνγήο ΔΣΠΑ χγθιηζε 9 ΠΔΠ Μαθεδνλίαο-Θξάθεο ΔΣΠΑ χγθιηζε 10 ΠΔΠ Γ. Διιάδαο -Πει/ζνπ-Ηνλίσλ Νήζσλ ΔΣΠΑ χγθιηζε Αληαγσληζηηθφηεηα χγθιηζε/ Αληαγσληζηηθφηεηα 11 χγθιηζε/ ΠΔΠ Κξήηεο & Νήζσλ Αηγαίνπ ΔΣΠΑ Αληαγσληζηηθφηεηα 12 ΠΔΠ Θεζζαιίαο-ηεξεάο Διιάδαο- χγθιηζε/ Ζπείξνπ ΔΣΠΑ Αληαγσληζηηθφηεηα 13 ΠΔΠ Αηηηθήο ΔΣΠΑ χγθιηζε Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα ΔΣΠΑ Δδαθηθή πλεξγαζία ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει ΠΗΝΑΚΑ 2.13: ΣΑ MULTI-OBJECTIVE ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΣΖ 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟΤ ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ (MULTI-OBJECTIVE) πλνιηθφ πνζφ ζηφρνπ 'χγθιηζε' πλνιηθφ πνζφ ζηφρνπ 'Πεξηθεξεηαθή Αληαγσληζηηθφηεηα & Απαζρφιεζε ΤΝΟΛΟ Αλάπηπμε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ Δθπαίδεπζε & Γηα Βίνπ κάζεζε Βειηίσζε ηεο Γηνηθεηηθήο Ηθαλφηεηαο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο ΠΔΠ Θεζζαιίαο-ηεξεάο Διιάδαο-Ζπείξνπ ΠΔΠ Κξήηεο & Νήζσλ Αηγαίνπ ΠΖΓΖ: Δπξσπατθή Έλσζε-Πεξηθεξεηαθή Πνιηηηθή, Διιάδα-Πνιηηηθή πλνρήο ζην 71

72 Αθφκε ε Διιάδα πξνηίζεηαη λα ρξεζηκνπνηήζεη Δζληθό Απνζεκαηηθό Απξνβιέπησλ (ΔΑΑ), θάλνληαο ρξήζε ηεο δπλαηφηεηαο πνπ ηεο δίλεηαη απφ ην Γεληθφ Καλνληζκφ 55. Σν ΔΑΑ ζα ρξεκαηνδνηεζεί κε πφξνπο πνπ αληηζηνηρνχλ ζην 1% ησλ πηζηψζεσλ γηα ην ζηφρν ζχγθιηζε θαη ζα απνηειέζεη εηδηθφ εζληθφ πξφγξακκα. Σν πξφγξακκα ζέηεη σο ζηφρν ηελ θάιπςε απξφβιεπησλ ηνπηθψλ ή ηνκεαθψλ θξίζεσλ ηεο αγνξάο εξγαζίαο πνπ ζπλδένληαη κε ηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή αλαδηάξζξσζε ή κε ηηο ζπλέπεηεο ηεο απειεπζέξσζεο ηνπ εκπνξίνπ. Ζ ρξεκαηνδφηεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ζα γίλεη απφ ην ΔΚΣ. ε πεξίπησζε πνπ ν ηειηθφο ζρεδηαζκφο ηεο παξέκβαζεο νδεγήζεη ζε αιιαγή ηνπ θνηλνηηθνχ ρξεκαηνδνηηθνχ κέζνπ, απηφ ζα είλαη αληηθείκελν ζπλαπφθαζεο κε ηελ Δπηηξνπή ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ Σα ΠΔΠ ζα ζπκβάιινπλ ζηελ θάιπςε ησλ εζληθψλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ, ζπκπιεξσκαηηθά κε ηα ηνκεαθά ΔΠ θαη κε έκθαζε ζηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά θαη ηηο αλάγθεο θάζε πεξηθέξεηαο. Σα ΠΔΠ ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ είλαη ηα εμήο 56 : 1. ΠΔΠ Μαθεδνλίαο-Θξάθεο [πεξηθέξεηεο: Αλαηνιηθή Μαθεδνλία & Θξάθε, Κεληξηθή Μαθεδνλία θαη Γπηηθή Μαθεδνλία] 2. ΠΔΠ Γπηηθήο Διιάδαο, Πεινπνλλήζνπ, Ηνλίσλ Νήζσλ 3. ΠΔΠ Κξήηεο θαη Νήζσλ Αηγαίνπ [πεξηθέξεηεο: Κξήηε, Β. Αηγαίν, Ν. Αηγαίν] 4. ΠΔΠ Θεζζαιίαο, Ζπείξνπ, ηεξεάο Διιάδαο 5. ΠΔΠ Αηηηθήο Πεγή: ΔΠΑ, ζει Ο Γεληθφο Καλνληζκφο 1083/2006, άξζξν 51 πξνβιέπεη: «Με ηδία πξσηνβνπιία, έλα θξάηνο-κέινο κπνξεί λα δηαηεξεί απνζεκαηηθφ χςνπο ίζνπ πξνο ην 1% ηεο εηήζηαο ζπλεηζθνξάο ησλ δηαξζξσηηθψλ ηακείσλ γηα ην ζηφρν «χγθιηζε» θαη πξνο ην 3% ηεο εηήζηαο ζπλεηζθνξάο ησλ δηαξζξσηηθψλ ηακείσλ γηα ην ζηφρν «Πεξηθεξεηαθή αληαγσληζηηθφηεηα θαη απαζρφιεζε» γηα λα θαιχπηεη απξφβιεπηεο ηνπηθέο ή ηνκεαθέο θξίζεηο πνπ ζπλδένληαη κε ηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή αλαδηάξζξσζε ή κε ηηο ζπλέπεηεο ηεο απειεπζέξσζεο ηνπ εκπνξίνπ. Σν θξάηνο-κέινο κπνξεί λα θαηαλέκεη ην απνζεκαηηθφ γηα θάζε ζηφρν ζε εηδηθφ εζληθφ πξφγξακκα ή ζην πιαίζην επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ». 56 Αλαιπηηθή παξνπζίαζε ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ζρεδηαζκνχ γίλεηαη ζην θεθάιαην 3 ηεο παξνχζαο εξγαζίαο. 72

73 2.4.3 ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΣΖ 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟΤ ηε ζπλέρεηα ρξήζηκν είλαη λα ζηξαθνχκε ζηε ρξεκαηνδφηεζε ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ θαη λα δνχκε ηελ θαηαλνκή ησλ θνηλνηηθψλ θνλδπιίσλ ζηα δηάθνξα επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα. ηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδεηαη ην χςνο θαη ην είδνο ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ηεο ρψξαο καο γηα ηελ ηξέρνπζα πεξίνδν. ΠΗΝΑΚΑ 2.14: ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΣΖ 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟΤ-ΔΛΛΑΓΑ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΣΖ 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟΤ ΔΛΛΑΓΑ Πεγή ρξεκαηνδόηεζεο Ύςνο ρξεκαηνδόηεζεο (ζε δηο επξώ) Γηαξζξσηηθά Σακεία 20,4 Δζληθή πκκεηνρή 12 χλνιν Γεκφζηαο Γαπάλεο 32,4 Πξφγξακκα αγξνηηθήο αλάπηπμεο θαη 3,9 αιηείαο ΤΝΟΛΟ 36,3 Πεγή: εκεηψλεηαη πσο σο δεκόζηα δαπάλε λνείηαη ην άζξνηζκα ηεο θνηλνηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο θαη ηεο εζληθήο ζπκκεηνρήο (ρξεκαηνδφηεζε απφ ην ειιεληθφ δεκφζην ή απφ ηδηψηεο), ε νπνία είλαη ππνρξεσηηθή, ζχκθσλα κε ηελ αξρή ηεο πξνζζεηηθόηεηαο [Οη ζπλεηζθνξέο ησλ δηαξζξσηηθώλ Σακείσλ δελ αληηθαζηζηνύλ ηηο δεκόζηεο ή ηζνδύλακεο δηαξζξσηηθέο δαπάλεο ησλ θξαηώλ κειώλ-γεληθφο Καλνληζκφο, άξζξν 15]. ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη ε θαηαλνκή ηεο θνηλνηηθήο ζπλδξνκήο ζηα ηνκεαθά θαη πεξηθεξεηαθά επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ. 73

74 ΠΗΝΑΚΑ 2.15: ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΚΟΗΝΟΣΗΚΖ ΤΝΓΡΟΜΖ ΣΑ ΣΟΜΔΑΚΑ & ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΠΔΡΗΟΓΟ Κνηλνηηθή πλδξνκή Σακείν Δ.Π. Πεξηβάιινλ % ΔΣΠΑ /Σ Δ.Π. Δλίζρπζε ηεο Πξνζπειαζηκφηεηαο % ΔΣΠΑ /Σ Δ.Π. Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα % ΔΣΠΑ Δ.Π. Φεθηαθή χγθιηζε % ΔΣΠΑ Δ.Π. Αλάπηπμε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ % ΔΚΣ Δ.Π. Δθπαίδεπζε θαη δηα βίνπ κάζεζε % ΔΚΣ Δ.Π. Βειηίσζε Γηνηθεηηθήο Ηθαλφηεηαο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο % ΔΚΣ Δ.Π. Σερληθή Τπνζηήξημε Δθαξκνγήο % ΔΣΠΑ Δ.Π. Δδαθηθήο πλεξγαζίαο % ΔΣΠΑ ΤΝΟΛΟ ΣΟΜΔΑΚΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΧΝ ΠΔΠ Μαθεδνλίαο Θξάθεο % ΔΣΠΑ ΠΔΠ Γπη. Διιάδαο - Πεινπνλλήζνπ - Ηνλίσλ Νήζσλ % ΔΣΠΑ ΠΔΠ Κξήηεο - Νήζσλ Αηγαίνπ % ΔΣΠΑ ΠΔΠ Θεζζαιίαο - ηεξεάο Διιάδαο - Ζπείξνπ % ΔΣΠΑ ΠΔΠ Αηηηθήο % ΔΣΠΑ ΤΝΟΛΟ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΧΝ ΔΘΝΗΚΟ ΑΠΟΘΔΜΑΣΗΚΟ ΑΠΡΟΒΛΔΠΣΧΝ ΔΚΣ ΓΔΝΗΚΟ ΤΝΟΛΟ ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] Παξαηεξνχκε αξρηθά ην πνζνζηφ ρξεκαηνδφηεζεο ησλ ηνκεαθψλ θαη ησλ πεξηθεξεηαθψλ πξνγξακκάησλ: ην 60% ηεο θνηλνηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο 74

75 θαηεπζχλεηαη ζηα ηνκεαθά επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα. Κάηη ηέηνην βέβαηα δε ζεκαίλεη πσο ε ρξεκαηνδφηεζε ησλ πεξηθεξεηψλ αλέξρεηαη κφλν ζην 40% ηεο ζπλνιηθήο ρξεκαηνδφηεζεο, γηαηί ηα ηνκεαθά πξνγξάκκαηα νπζηαζηηθά ζα ρξεκαηνδνηήζνπλ εληαίεο δξάζεηο ζηελ πεξηθέξεηα, κφλν πνπ ν ζρεδηαζκφο, ε πινπνίεζε θαη ν έιεγρφο ηνπο ζα γίλεηαη ζε επίπεδν εζληθφ. ΚΑΣΑΝΟ ΜΖ ΚΟ ΗΝΟ ΣΗΚΖ ΥΡΖΜΑΣΟ ΓΟ ΣΖΖ ΜΔΣΑΞΤ ΣΟ ΜΔΑΚΧΝ & ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΧΝ ΠΡΟ ΓΡΑΜΜΑΣΧΝ 40% 60% ΣΟΜΔΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.11: ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΚΟΗΝΟΣΗΚΖ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΜΔΣΑΞΤ ΣΟΜΔΑΚΧΝ & ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΧΝ [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] ε φ,ηη αθνξά ηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ επηκέξνπο ηνκεαθψλ πξνγξακκάησλ, ε εηθφλα απνηππψλεηαη ζην παξαθάησ δηάγξακκα. ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΚΟΗΝΟΣΗΚΖ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΜΔΣΑΞΤ ΣΟΜΔΑΚΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΧΝ Δ.Π. Πεξηβάιινλ 15% Δ.Π. Δλίζρπζε ηεο Πξνζπειαζηκφηεηαο 2% 2% 4% 29% Δ.Π. Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα Δ.Π. Φεθηαθή χγθιηζε 12% Δ.Π. Αλάπηπμε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ Δ.Π. Δθπαίδεπζε θαη δηα βίνπ κάζεζε 18% 7% 11% Δ.Π. Βειηίσζε Γηνηθεηηθήο Ηθαλφηεηαο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο Δ.Π. Σερληθή Τπνζηήξημε Δθαξκνγήο Δ.Π. Δδαθηθήο πλεξγαζίαο ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.12: ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΚΟΗΝΟΣΗΚΖ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΜΔΣΑΞΤ ΣΟΜΔΑΚΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΧΝ [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] 75

76 Παξαηεξνχκε ινηπφλ φηη ην ΔΠ Δλίζρπζε ηεο Πξνζπειαζηκφηεηαο ζα απνξξνθήζεη ην ζπληξηπηηθά κεγαιχηεξν κέξνο ηεο θνηλνηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ ηνκεαθψλ πξνγξακκάησλ [29%], κε ην ΔΠ Αλάπηπμε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ λα αθνινπζεί [18%]. Σν ΔΠ κε ηε ρακειφηεξε ζπγθξηηηθά ρξεκαηνδφηεζε είλαη απηφ πνπ αθνξά ζηε Βειηίσζε ηεο Γηνηθεηηθήο Ηθαλφηεηαο ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο [4%]. Σν ΔΠ Σερληθή Τπνζηήξημε Δθαξκνγήο ιεηηνπξγεί επηθνπξηθά, γη απηφ θαη ρξεκαηνδνηείηαη ζπγθξηηηθά κε κηθξφηεξν πνζφ. Αληηζηνηρεί ζηελ Σερληθή Βνήζεηα ηνπ Γ ΚΠ. Σν ΔΠ Δδαθηθήο πλεξγαζίαο νπζηαζηηθά αθνξά ζηα 12 πξνγξάκκαηα ηνπ ηφρνπ 3 θαη απφ ηελ απεηθφληζε είλαη θαλεξή ε ζπλνιηθά ρακειή ρξεκαηνδφηεζή ηνπ [2%], παξά ην κεγάιν αξηζκφ ησλ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ θαη ηε ζπλερψο απμαλφκελε ζεκαζία ηνπ ζηφρνπ ηεο εδαθηθήο ζπλεξγαζίαο γηα ηελ πνιηηηθή ζπλνρήο. Γηαπηζηψλεηαη φηη νη ππνδνκέο εμαθνινπζνχλ λα απνξξνθνχλ ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο ρξεκαηνδφηεζεο, παξά ην γεγνλφο φηη ε ηξέρνπζα πξνγξακκαηηθή πεξίνδνο, ηνπιάρηζηνλ ζε επίπεδν εμαγγειηψλ θαη πξνζέζεσλ, αθνξά πεξηζζφηεξν ζε άπιεο επελδχζεηο θαη πνιηηηθέο αλάπηπμεο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Δμάιινπ ε ρψξα καο ζε φιε ηε δηάξθεηα ησλ θνηλνηηθψλ ρξεκαηνδνηήζεσλ κέζσ ηεο πνιηηηθήο ζπλνρήο επέλδπε θαηά θχξην ιφγν ζηηο πιηθέο ππνδνκέο, ζε αληίζεζε, γηα παξάδεηγκα, κε ηελ Ηξιαλδία, πνπ αλήθε ζηελ ίδηα θαηεγνξία ησλ ρσξψλ ζπλνρήο θαη επέλδπζε θαηεμνρήλ ζηηο άπιεο ππνδνκέο, κε απνηέιεζκα ηε ξαγδαία νηθνλνκηθή αλάπηπμή ηεο. 57 ε φ,ηη αθνξά ηε ρξεκαηνδφηεζε απφ ηα Σακεία ε θαηάζηαζε απνηππψλεηαη ζηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί: 57 Σν ζέκα ησλ επελδχζεσλ ζηηο άπιεο ππνδνκέο θαη ηεο επηκνλήο ηεο Διιάδαο λα επελδχεη ζπγθξηηηθά ιηγφηεξν ζε απηέο απνηέιεζε αληηθείκελν δξηκείαο θξηηηθήο θαηά θαηξνχο. Γηα παξάδεηγκα ν Θ. Εαραξφπνπινο ζηελ εηζήγεζή ηνπ γηα ηελ αληαγσληζηηθφηεηα θαη ζπλεξγαζία ησλ πεξηθεξεηψλ ζηελ 4 ε Πξνγξακκαηηθή Πεξίνδν αλαθέξεη: «Αμίδεη λα αλαθέξνπµε ηελ ζρέζε άπισλ θαη πιηθώλ επελδύζεσλ ζην Β Κ.Π.. πνπ γηα ηε ρώξα µαο ήηαλ 20:80, ελώ π.ρ. γηα ηελ Ιξιαλδία απηή ε ζρέζε ήηαλ αληίζηξνθε. Τπάξρνπλ ηξία ζηνηρεία πνπ εμεγνύλ ηελ παξαπάλσ ζρέζε γηα ηε ρώξα µαο α) ε εγεµνλία ηεο εξγνιαβηθήο αληίιεςεο β) ε εγεµνλία ηεο επηδνµαηηθήο ινγηθήο έλαληη ηεο δηαξζξσηηθήο αληίιεςεο γ) ε εγεµνλία ηεο ηππνιαηξίαο θαη ηεο γξαθεηνθξαηίαο έλαληη ηεο νπζίαο ησλ πξνγξαµµάησλ». Βι. Θ. Εαραξφπνπινο, Η αληαγσληζηηθόηεηα θαη ζπλεξγαζία ησλ πεξηθεξεηώλ ζηελ λέα πεξίνδν, εηζήγεζε ζην αλαπηπμηαθφ ζπλέδξην ηεο Πεξηθέξεηαο ηεξεάο Διιάδαο, ζην /an_synedr/δηζγζζ%20θ.εαυαροποτλοτ%20σο%20π.α.τνδγρηο.pdf. 76

77 ΠΗΝΑΚΑ 2.16: ΤΜΜΔΣΟΥΖ ΣΧΝ ΣΑΜΔΗΧΝ ΣΖΝ ΚΟΗΝΟΣΗΚΖ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΣΑΜΔΗΑ ΑΡΗΘΜΟ ΔΠ ΤΝΓΡΟΜΖ ΠΟΟΣΟ ΤΝΓΡΟΜΖ ΔΣΠΑ % ΔΚΣ ΣΑΜΔΗΟ ΤΝΟΥΖ 3 (+ΔΘΝΗΚΟ ΑΠΟΘΔΜΑΣΗΚΟ ΑΠΡΟΒΛΔΠΣΧΝ) % % ΤΝΟΛΟ ΠΖΓΖ ΔΠΑ, ζει. 126 [ ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] Παξαηεξνχκε θαηαξρήλ φηη ε θχξηα πεγή θνηλνηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο είλαη ην Δπξσπατθφ Σακείν Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο (ΔΣΠΑ), ην νπνίν ρξεκαηνδνηεί ζε πνζνζηφ 61% ηα ΔΠ ηεο ρψξαο καο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη, ελψ ηα ΔΠ ηεο 4 εο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ είλαη κνλνηακεηαθά, ζχκθσλα κε ηηο πξνβιέςεηο ηνπ Γεληθνχ Καλνληζκνχ, ε ρψξα καο, ιφγσ ηεο έληαμεο δχν πεξηθεξεηψλ ηεο ζην ζηφρν 2, έρεη ζρεδηάζεη 5 ΔΠ (2 πεξηθεξεηαθά θαη 3 ηνκεαθά) πνπ ζπγρξεκαηνδνηνχληαη απφ ην ΔΣΠΑ θαη ην ΔΚΣ. Δπηπιένλ απηψλ, ην Σακείν πλνρήο ζα ζπγρξεκαηνδνηήζεη καδί κε ην ΔΣΠΑ ηα ΔΠ πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ην πεξηβάιινλ [ΔΠ Πεξηβάιινλ-Αεηθφξνο Αλάπηπμε] θαη ηηο κεηαθνξέο [ΔΠ Δλίζρπζε ηεο Πξνζπειαζηκφηεηαο]. Μάιηζηα ην πνζνζηφ ηεο ζπκκεηνρήο ηνπ Σακείνπ πλνρήο ζηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ δχν απηψλ ΔΠ είλαη ζπληξηπηηθφ [67% έλαληη 33% απφ ην ΔΣΠΑ]. Έηζη εμεγείηαη θαη ε κεγάιε ζπγθξηηηθά ρξεκαηνδφηεζε ησλ δχν απηψλ ηνκεαθψλ πξνγξακκάησλ ζε ζρέζε κε ηα ππφινηπα [βι. πίλαθα ζει. 74]. Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε θαηαλνκή ησλ πνζψλ ησλ ηακείσλ ζηηο ηξεηο δηαθνξεηηθέο θαηεγνξίεο πεξηθεξεηψλ. 77

78 ΠΗΝΑΚΑ 2.17: ΤΜΜΔΣΟΥΖ ΣΧΝ ΣΑΜΔΗΧΝ ΣΗ 3 ΚΑΣΖΓΟΡΗΔ ΔΠΗΛΔΞΗΜΟΣΖΣΑ ΣΧΝ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΧΝ ΣΑΜΔΗΑ ΑΜΗΓΖ ΣΟΥΟ 1 PHASING OUT PHASING IN (ΣΟΥΟ 2) ΓΔΝΗΚΟ ΤΝΟΛΟ ΔΠΑ ΔΣΠΑ ΔΚΣ ΤΝΟΛΟ ΣΑΜΔΗΟ ΤΝΟΥΖ ΠΖΓΖ: ΔΠΑ (ζει. 130)-ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.13: ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΣΧΝ ΣΑΜΔΗΧΝ ΔΣΠΑ & ΔΚΣ ΑΝΑ ΚΑΣΖΓΟΡΗΑ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΧΝ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΣΧΝ ΣΑΜΔΗΧΝ ΔΣΠΑ & ΔΚΣ ΑΝΑ ΚΑΣΖΓΟΡΗΑ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΧΝ ΤΝΟΛΟ ΔΠΑ PHASING IN PHASING OUT ΔΣΠΑ ΔΚΣ ΑΜΗΓΖ ΣΟΥΟ 1 ΠΖΓΖ: ΔΠΑ (ζει. 130)-ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ Καηαξρήλ ζα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ε ρξεκαηνδνηηθή θαηαλνκή ζηηο ηξεηο θαηεγνξίεο πεξηθεξεηψλ ππαγνξεχηεθε απφ ζπγθεθξηκέλε απφθαζε ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ (12/2005), νπφηε νπζηαζηηθά δελ ππήξραλ πεξηζψξηα ειηγκψλ απφ ειιεληθήο πιεπξάο. Απηφ πνπ παξαηεξνχκε είλαη ε αλαινγηθά πνιχ κηθξή ρξεκαηνδφηεζε ησλ πεξηθεξεηψλ phasing in θαη ε ζρεηηθά εληζρπκέλε ρξεκαηνδφηεζε ησλ 3 πεξηθεξεηψλ phasing out (Κεληξηθή & Γπηηθή Μαθεδνλία θαη Αηηηθή) απφ ην ΔΣΠΑ [πνζνζηφ 40% ηεο ζπλνιηθήο ζπλεηζθνξάο ηνπ ΔΠΑ], πνπ 78

79 φκσο πεξηιακβάλνπλ ην κεγαιχηεξν ηκήκα ηνπ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο [πνζνζηφ 57%]. Μηα αθφκα παξαηήξεζε πνπ ζα κπνξνχζακε λα θάλνπκε αθνξά ζηελ εηήζηα θαηαλνκή ηεο ρξεκαηνδφηεζεο αλά ΔΠ [βι. ζρεηηθφ πίλαθα ζην Παξάξηεκα]. πλνιηθά ε ρξεκαηνδφηεζε βαίλεη κεηνχκελε απφ ην 2007 έσο ην Απηφ νπζηαζηηθά νθείιεηαη ζηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ κεηαβαηηθψλ πεξηθεξεηψλ ε νπνία νξίδεηαη ζε απζηεξά πιαίζηα απφ ηελ Δ.Δ. θαη κεηψλεηαη δξακαηηθά κε ηελ πάξνδν ησλ εηψλ. Απηφ γίλεηαη θαλεξφ αλ ζπγθξίλνπκε ηα ΔΠ πνπ αθνξνχλ ζηηο πεξηθέξεηεο κεηαβαηηθήο ζηήξημεο θαη ησλ δχν θαηεγνξηψλ (phasing in & phasing out) θαη ηα ΔΠ πνπ αθνξνχλ απνθιεηζηηθά ζηηο πεξηθέξεηεο ακηγνχο ζηφρνπ 1 58 : ζηα ηειεπηαία ε ρξεκαηνδφηεζε απμάλεηαη, έζησ θαη ζε κηθξφ πνζνζηφ, φζν πιεζηάδνπκε πξνο ην ηέινο ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ, ελψ ζηα ππφινηπα κεηψλεηαη δξακαηηθά. Σν γεγνλφο απηφ απνηειεί κηα θαηλνχξγηα πξφθιεζε γηα ηηο αξρέο πνπ ζα δηαρεηξηζηνχλ θαη ζα πινπνηήζνπλ ηα ζπγθεθξηκέλα πξνγξάκκαηα, κηα πνπ ε απνξξφθεζε ζε απηά ζα πξέπεη λα μεθηλήζεη ήδε απφ ηα πξψηα ρξφληα ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ. Έλα θαηλνχξγην ζηνηρείν ηεο ηξέρνπζαο πεξηφδνπ είλαη ε εθ ησλ πξνηέξσλ εθηίκεζε ηεο πξνζζεηηθόηεηαο. πγθεθξηκέλα, ζχκθσλα κε ην Γεληθφ Καλνληζκφ 1083/2006 ηίζεηαη σο φξην ηεο αξρήο ηεο πξνζζεηηθφηεηαο κηα αχμεζε ζην κέζν φξν ησλ εζληθψλ δεκφζησλ επηιέμηκσλ δαπαλψλ ηεο ηάμεο ηνπ 4% ζε ζρέζε κε ηηο αληίζηνηρεο δαπάλεο ηεο πεξηφδνπ , ζε ηηκέο Με ηνλ ηξφπν απηφ ε Δπηηξνπή δηαζθαιίδεη ηελ πξαγκαηηθή ζπγρξεκαηνδφηεζε ησλ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ θαη αλαγθάδεη θαηά θάπνηνλ ηξφπν ην θξάηνο-κέινο λα δεζκεπηεί εμαξρήο γηα ηα εζληθά θνλδχιηα πνπ ζα δηαζέζεη. Μάιηζηα ην 2011 ζα γίλεη ε ελδηάκεζε επαιήζεπζε ηεο πξνζζεηηθφηεηαο κε ηε ζχγθξηζε ησλ πξαγκαηηθψλ κέρξη ηφηε δεδνκέλσλ κε ηηο αξρηθέο δεζκεχζεηο. Έσο ην ηέινο ηνπ 2016 ζα γίλεη ε ηειηθή επαιήζεπζε ηεο ηήξεζεο ηεο αξρήο ηεο πξνζζεηηθφηεηαο απφ ηελ Δπηηξνπή. Ζ κε επαιήζεπζε ηεο αξρήο ηεο πξνζζεηηθφηεηαο επηζχξεη δεκνζηνλνκηθέο δηνξζψζεηο πνπ κπνξεί λα θηάζνπλ κέρξη ην 5% ηεο θνηλνηηθήο ζπλδξνκήο γηα ην ζηφρν ηεο χγθιηζεο ΔΠ πνπ αθνξνχλ απνθιεηζηηθά ζηηο πεξηθέξεηεο ακηγνχο ζηφρνπ 1 θαη παξνπζηάδνπλ απμεηηθή πνξεία ζηε ρξεκαηνδφηεζή ηνπο είλαη: ΔΠ Πεξηβάιινλ-Αεηθφξνο Αλάπηπμε, ΔΠ Δλίζρπζε ηεο Πξνζπειαζηκφηεηαο, ΔΠ Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα, ΔΠ Φεθηαθή χγθιηζε, ΔΠ Σερληθή Τπνζηήξημε Δθαξκνγήο, ΔΠ Δδαθηθήο πλεξγαζίαο θαη ΔΠ Γπηηθήο Διιάδαο-Πεινπνλλήζνπ Ηνλίσλ Νήζσλ. 59 ΔΠΑ, ζει

80 2.5 ΜΖΥΑΝΗΜΟΗ ΤΝΣΟΝΗΜΟΤ Ζ βαζηθφηεξε ησλ επηδηψμεσλ ηνπ ΔΠΑ είλαη λα κεγηζηνπνηεζεί ε αλαπηπμηαθή απφδνζε ησλ παξεκβάζεσλ πνπ ζρεδηάδνληαη κέζσ απηνχ ζε πιήξε ζπλάθεηα κε ηελ καθξννηθνλνκηθή πνιηηηθή ηεο ρψξαο (π.ρ. Δζληθφ Πξφγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ) θαη κε πιήξε ζπκθσλία ηνπ εζληθνχ ζρεδηαζκνχ κε ην ζπγρξεκαηνδνηνχκελν. Γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ απηνχ, ζε δηαρεηξηζηηθφ επίπεδν, πξνσζνχληαη: ΔΠΗΓΗΧΞΔΗ ΣΟΤ ΔΠΑ Δ ΓΗΑΥΔΗΡΗΣΗΚΟ ΔΠΗΠΔΓΟ Ζ επηηειηθή επνπηεία ηνπ αλαπηπμηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ θαη ηεο εθαξκνγήο ησλ πνιηηηθψλ. Ζ ελίζρπζε ησλ ηθαλνηήησλ ησλ θνξέσλ πξνγξακκαηηζκνχ, δηαρείξηζεο, ειέγρνπ θαη πινπνίεζεο. Ζ πξνψζεζε λέσλ θαη βηψζηκσλ ρξεκαηνδνηηθψλ εξγαιείσλ. Ζ ελδπλάκσζε ηεο εηαηξηθήο ζρέζεο θαη ηεο ζπλππεπζπλφηεηαο ησλ πεξηθεξεηαθψλ θαη ηνπηθψλ αξρψλ. ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει. 134 [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] Γηα ηελ επηηειηθή επνπηεία θαη ην ζπληνληζκφ ησλ εκπιεθφκελσλ θνξέσλ ηνπ ΔΠΑ πξνβιέπνληαη 3 φξγαλα πνπ δξνπλ ζε δηαθνξεηηθφ επίπεδν: ΟΡΓΑΝΑ ΔΠΟΠΣΔΗΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΤΘΖΖ & ΤΝΣΟΝΗΜΟΤ Γηππνπξγηθή Δπηηξνπή Κνηλνηηθψλ Πξνγξακκάησλ Δηήζηα Γηάζθεςε Πξνέδξσλ Δπηηξνπψλ Παξαθνινχζεζεο Κεληξηθή Αξρή πληνληζκνχ Αλαπηπμηαθψλ Πξνγξακκάησλ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2.14: ΟΡΓΑΝΑ ΔΠΟΠΣΔΗΑ & ΤΝΣΟΝΗΜΟΤ ΚΑΣΑ ΣΖΝ 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟ ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ]. πγθεθξηκέλα ε Γηππνπξγηθή Δπηηξνπή Κνηλνηηθώλ Πξνγξακκάησλ [ΓΔΠ] κε πξφεδξν ηνλ Τπνπξγφ Οηθνλνκίαο & Οηθνλνκηθψλ έρεη ηνλ θαηεμνρήλ επνπηηθφ ξφιν. Δπνπηεχεη ηελ πξφνδν ησλ αλαπηπμηαθψλ πξνγξακκάησλ θαη ιακβάλεη 80

81 πνιηηηθέο απνθάζεηο ζε ζηξαηεγηθφ, δηαρεηξηζηηθφ θαη επηρεηξεζηαθφ επίπεδν. Ζ Δηήζηα Γηάζθεςε Πξνέδξσλ Δπηηξνπώλ Παξαθνινύζεζεο παξαθνινπζεί ηελ εθαξκνγή ησλ ΔΠ ζπλνιηθά θαη ππνβάιιεη εηήζηα έθζεζε ζηε ΓΔΠ, ελψ παξάιιεια δίλεη θαηεπζχλζεηο ζηηο Δπηηξνπέο Παξαθνινχζεζεο ησλ ΔΠ. Πξφεδξνο ηεο ΔΓΗΠ είλαη ν Τθππνπξγφο Οηθνλνκίαο & Οηθνλνκηθψλ, αξκφδηνο γηα ζέκαηα Κνηλνηηθψλ Πξνγξακκάησλ. ε ξφιν ππνζηεξηθηηθό ηεο ΓΔΠ θαη ηεο ΔΓΗΠ ιεηηνπξγεί ε Δζληθή Αξρή πληνληζκνύ Αλαπηπμηαθώλ Πξνγξακκάησλ, ε νπνία παξαθνινπζεί ηελ νξζή εθαξκνγή ησλ ΔΠ θαη ηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ησλ πζηεκάησλ Γηαρείξηζεο θαη Διέγρνπ θαη απνηειεί ην ζύλδεζκν κε ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή γηα ην ΔΠΑ. Δθηφο απφ ηα ηξία παξαπάλσ φξγαλα έρνπλ πξνβιεθζεί αξθεηά άιια γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζπληνληζκνχ κε ηα εηδηθά πξνγξάκκαηα γηα ηελ αγξνηηθή αλάπηπμε θαη ηελ αιηεία αιιά θαη γηα ηελ επνπηεία ησλ επηκέξνπο ηνκεαθψλ πξνγξακκάησλ [γηα παξάδεηγκα, ΔΤΔΚΣ γηα ηηο δξάζεηο ηνπ ΔΚΣ, Γηνηθεηηθή Αλαδηνξγάλσζε Α.Δ. γηα ην ΔΠ Βειηίσζε Γηνηθεηηθήο Ηθαλφηεηαο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Δηδηθή Τπεξεζία ζην ΤΠΔΥΩΓΔ γηα ηελ Πεξηβαιινληηθή Πνιηηηθή, Γηππνπξγηθό όξγαλν θαη Δηδηθή ππεξεζία γηα ηνλ ηνκέα ηεο πγείαο, ζεηξά νξγάλσλ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο έξεπλαο θαη ηεο θαηλνηνκίαο, Μεραληζκνί πληνληζκνύ ησλ λέσλ ρξεκαηνδνηηθψλ πξσηνβνπιηψλ JEREMIE θαη JESSICA]. Απφ ηελ αλαθνξά θαη κφλν ησλ ζεκαληηθφηεξσλ λέσλ νξγάλσλ παξαθνινχζεζεο θαη ζπληνληζκνχ γίλεηαη θαλεξή ε δηνηθεηηθή πνιππινθφηεηα ηνπ λένπ νξγαλσηηθνχ ζρήκαηνο, ε νπνία εγείξεη αλεζπρίεο γηα ηνλ απνηειεζκαηηθφ ζπληνληζκφ θαη ηε ζπλεξγαζία φισλ ησλ εκπιεθφκελσλ θνξέσλ κεηαμχ ηνπο θαη κε ηνπο ήδε ππάξρνληεο θνξείο πνπ δηαρεηξίδνληαη ην Γ ΚΠ. 2.6 ΜΗΑ ΠΡΧΣΖ ΚΡΗΣΗΚΖ ΑΠΟΣΗΜΖΖ ΣΟΤ ΔΠΑ Ζ 4 ε Πξνγξακκαηηθή Πεξίνδνο, γεληθφηεξα, θαη ην πξνγξακκαηηθφ ηεο θείκελν (ΔΠΑ), εηδηθφηεξα, ραξαθηεξίδνληαη απφ κηα αληίθαζε. ε επίπεδν πξνζέζεσλ ηνλίδεηαη ε αλάγθε απινχζηεπζεο ησλ δηαδηθαζηψλ ζρεδηαζκνχ, έηζη ψζηε ην νξγαλσηηθφ ζρήκα λα είλαη κηθξφηεξν θαη πεξηζζφηεξν ζπγθεθξηκελνπνηεκέλν. Κάπνηα απφ ηα ζηνηρεία πνπ επηβεβαηψλνπλ απηήλ ηελ θαηεχζπλζε είλαη, γηα παξάδεηγκα, ε αληηθαηάζηαζε ηνπ Κνηλνηηθνχ Πιαηζίνπ ηήξημεο & ηνπ πκπιεξψκαηνο Πξνγξακκαηηζκνχ απφ έλα εληαίν θείκελν, ν 81

82 κηθξφηεξνο αξηζκφο Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ, ε ππνρξεσηηθή κνλνηακεηαθή ρξεκαηνδφηεζή ηνπο, ν κηθξφηεξνο αξηζκφο ησλ ηειηθψλ δηθαηνχρσλ. Σαπηφρξνλα φκσο ν ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο πνπ πξνβιέπεηαη είλαη ηδηαίηεξα ζχλζεηνο θαη απαηηεηηθφο, κε ζαθείο, πεξηνξηζηηθέο κάιινλ θαηεπζχλζεηο απφ πιεπξάο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο, πνπ θαζηζηνχλ ηε ζχληαμή ηνπ έλα ηδηαίηεξα πεξίπινθν εγρείξεκα. Πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε ζπλεγνξνχλ, γηα παξάδεηγκα, ε ππνρξέσζε ζαθνχο θαη ζπλερνχο ηεθκεξίσζεο ηεο ζπλάθεηαο κε ηηο θνηλνηηθέο θαηεπζχλζεηο (ΚΚΓ, ηλ) θάζε ζηξαηεγηθνχ άμνλα, γεληθνχ ζηφρνπ, εηδηθνχ ζηφρνπ θαη επηρεηξεζηαθνχ πξνγξάκκαηνο, ε θαζηέξσζε πνζνηηθνπνηεκέλσλ δεηθηψλ γηα ηε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο (earmarking), ε ππνρξεσηηθή εθαξκνγή ηεο ex ante αμηνιφγεζεο ζην ΔΠΑ αιιά θαη ζε θάζε επηκέξνπο επηρεηξεζηαθφ πξφγξακκα, ε εθ ησλ πξνηέξσλ επαιήζεπζε ηεο πξνζζεηηθφηεηαο, ε ππνρξέσζε πηζηνπνίεζεο κε εληαίν ηξφπν θάζε ηειηθνχ δηθαηνχρνπ. ε φ,ηη αθνξά ηψξα ηε δηαηχπσζε ησλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ θαη ησλ ζεκαηηθψλ θαη ρσξηθψλ πξνηεξαηνηήησλ ζα ιέγακε φηη έγηλε κηα εηιηθξηλήο πξνζπάζεηα ζπγθεξαζκνχ ησλ εηδηθψλ αλαγθψλ ηεο ρψξαο κε ηηο θνηλνηηθέο θαηεπζχλζεηο πνπ δελ αθήλνπλ πνιιά πεξηζψξηα ειηγκψλ. Έηζη, ελψ ε θνηλνηηθή πνιηηηθή ζπλνρήο ζηξέθεηαη ζαθψο πξνο ηηο επηηαγέο ηεο Ληζζαβφλαο θαη ηνπ Γθέηελκπνξγθ (νηθνλνκία ηεο γλψζεο, επελδχζεηο ζηελ έξεπλα & θαηλνηνκία, αχμεζε ηεο απαζρνιεζηκφηεηαο, δηάρπζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ, πεξηβαιινληηθή δηάζηαζε ζε φιεο ηηο πνιηηηθέο) ην ειιεληθφ ΔΠΑ ζπκκνξθψλεηαη πξνο απηέο, εληζρχνληαο φκσο ηελ ίδηα ζηηγκή γελλαηφδσξα ηνλ ηνκέα ησλ ππνδνκψλ πνπ εμαθνινπζεί λα πζηεξεί ζηε ρψξα καο. Χο πξνο ηελ πινπνίεζε ζα παξαηεξνχζακε θαηαξρήλ φηη νη ρξνληέο 2007 θαη 2008 είλαη ηδηαίηεξα θξίζηκεο, θαζψο ζεκαηνδνηνχλ ηελ παξάιιειε πινπνίεζε ηφζν ηνπ Γ ΚΠ φζν θαη ηνπ ΔΠΑ. Σν Γ ΚΠ νπζηαζηηθά πξέπεη λα έρεη νινθιεξσζεί έσο ην Μάιηζηα, ιφγσ ηεο ρακειήο απνξξνθεηηθφηεηαο πνπ παξνπζηάδεη ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο ηειεπηαίεο θαηαζηξνθέο απφ ηηο ππξθαγηέο πνπ έπιεμαλ ηελ Πεινπφλλεζν αλακέλεηαη ε ππνβνιή αηηήκαηνο πξνο ηελ Δπηηξνπή γηα παξάηαζε φινπ ηνπ ΚΠ θαηά έλα έηνο, έσο ην Δίλαη θαλεξφ ινηπφλ φηη ηα πξψηα 2-3 ρξφληα ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ νη δηαρεηξηζηηθέο αξρέο ζα πξέπεη λα εληαηηθνπνηήζνπλ ηηο πξνζπάζεηέο ηνπο γηα ηελ επίηεπμε ηεο κεγαιχηεξεο δπλαηήο 60 Γ. Καδδά, Κνπηνξαπηηθή ζην ΚΠ, εθ. Κπξηαθάηηθε Διεπζεξνηππία, 23/9/

83 απνξξφθεζεο ησλ πφξσλ ηνπ ηξίηνπ θνηλνηηθνχ πιαηζίνπ-παξάιιεια φκσο πξέπεη λα αξρίζεη λα ηξέρεη θαη ην ΔΠΑ, κε ηελ πξφζζεηε αλαγθαηφηεηα γηα απμεκέλε απνξξφθεζε αθξηβψο απηά ηα πξψηα ρξφληα, εηδηθά ζηηο πεξηθέξεηεο κεηαβαηηθήο ζηήξημεο. Σελ ίδηα ζηηγκή ππάξρεη θαη ε ηδηαηηεξφηεηα ηεο παξάιιειεο ζπλχπαξμεο ησλ δχν ζρεκάησλ, απηνχ ησλ 13 πεξηθεξεηψλ ηνπ Γ ΚΠ θαη ησλ 5 ππεξπεξηθεξεηψλ ζηηο νπνίεο εληάζζνληαη νη ίδηεο 13 πεξηθέξεηεο θαηά ηελ 4 ε Πξνγξακκαηηθή Πεξίνδν. Ζ παξάιιειε απηή ιεηηνπξγία ηνπ δηνηθεηηθνχ θαη δηαρεηξηζηηθνχ κεραληζκνχ ηνπ Γ ΚΠ θαη ηεο ηξέρνπζαο πεξηφδνπ είλαη πηζαλφλ λα δεκηνπξγήζεη πξνβιήκαηα ζπληνληζκνχ θαη αλακέλεηαη λα ρξεηαζηεί αξθεηφο ρξφλνο κέρξη ηελ νκαινπνίεζε ηεο δηαρεηξηζηηθήο ιεηηνπξγίαο, κε θίλδπλν λα θαζπζηεξήζεη ε δξνκνιφγεζε ηνπ ΔΠΑ. Έλα αθφκα ζεκείν ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ γηα ηελ πινπνίεζε ησλ πξνγξακκάησλ είλαη ε ππνρξέσζε πηζηνπνίεζεο ησλ ηειηθψλ δηθαηνχρσλ κε έλα εληαίν ζχζηεκα, θαηά ηξφπν ηέηνην, ψζηε λα δηαζθαιίδεηαη ε ηθαλφηεηά ηνπο λα πινπνηήζνπλ ηε δξάζε πνπ αλαιακβάλνπλ. 61 Ζ πηζηνπνίεζε ησλ ηειηθψλ δηθαηνχρσλ απνηειεί κείδνλ δήηεκα γηα ηε ρψξα καο, θαζψο ζηα πξνεγνχκελα ΚΠ ήηαλ πνιχ κεγάινο ν αξηζκφο ηνπο θαη αξθεηνί απφ απηνχο ήηαλ αδχλακνη κε ειιηπή ηερληθή επάξθεηα. 62 ηφρνο είλαη ε δξαζηηθή κείσζε ηνπ αξηζκνχ ηνπο κε παξάιιειε ελδπλάκσζή ηνπο. Ο ηξφπνο πηζηνπνίεζήο ηνπο φκσο είλαη αθφκε ππφ πξνζδηνξηζκφ: ζρεδηάδεηαη ην Διιεληθό Πξόηππν Γηαρείξηζεο Έξγσλ απφ ηνλ ΔΛΟΣ, ζχκθσλα κε ην νπνίν ζα ιακβάλνπλ ηελ πηζηνπνίεζε νη ηειηθνί δηθαηνχρνη. Σν Πξφηππν απηφ φκσο ζχκθσλα κε ην ζρεδηαζκφ ζα είλαη έηνηκν πξνο εθαξκνγή απφ 1/1/2009. Οη ρξνληέο ινηπφλ απνηεινχλ έλα κεηαβαηηθφ δηάζηεκα θαηά ην νπνίν νη δπλεηηθνί δηθαηνχρνη ζα ιακβάλνπλ κηα πηζηνπνίεζε δηαρεηξηζηηθήο επάξθεηαο απφ ηελ νηθεία δηαρεηξηζηηθή αξρή ή ηνλ ελδηάκεζν θνξέα δηαρείξηζεο ππφ θάπνηεο πξνυπνζέζεηο (ε ζεκαληηθφηεξε ησλ νπνίσλ είλαη ε πηζηνπνίεζή ηνπο θαηά ΔΛΟΣ ΔΝ ISO 9001) Δ. Σδψξηδε, Έκθαζε ζηελ επηηάρπλζε ησλ δηαδηθαζηώλ γηα ηελ απνξξόθεζε ησλ θνηλνηηθώλ πόξσλ, Δθεκεξίδα Η Καζεκεξηλή, 11/1/ Τπνινγίδεηαη φηη ζήκεξα ππάξρνπλ πεξίπνπ θνξείο πινπνίεζεο θαη ζηελ ηξέρνπζα πεξίνδν αλακέλεηαη λα κεησζνχλ θαηά 90%! Βι. Ώζεζε ζε έξγα θάησ ησλ 5 εθαη. ηνπ Γ ΚΠ, Δθεκεξίδα Η Καζεκεξηλή, 30/9/2007 & πλέληεπμε Σύπνπ ηνπ ππνπξγνύ Οηθνλνκίαο & Οηθνλνκηθώλ γηα ην ζρέδην λόκνπ γηα ηε δηαρείξηζε, ηνλ έιεγρν θαη ηελ εθαξκνγή αλαπηπμηαθώλ παξεκβάζεσλ γηα ηελ πξνγξακκαηηθή πεξίνδν , 1/8/2007, ζει Δγθχθιηνο ηνπ ΤΠ.ΟΗ.Ο. κε ζέκα Κξηηήξηα δηαρεηξηζηηθήο επάξθεηαο Γηθαηνύρσλ ησλ Δπηρεηξεζηαθώλ Πξνγξακκάησλ ηεο πεξηόδνπ , αξ. πξση. ΔΤΑΑΠ 1469, 4/5/

84 Δίλαη θαλεξφ ινηπφλ πσο ε πινπνίεζε ησλ δξάζεσλ ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ μεθηλά κε δπζθνιίεο, ηνπιάρηζηνλ γηα ηα δχν πξψηα ρξφληα, ηα νπνία φκσο είλαη ηδηαίηεξα θξίζηκα, ηδίσο γηα ηηο πεξηθέξεηεο κεηαβαηηθήο ζηήξημεο πνπ εμαξρήο πξέπεη λα παξνπζηάζνπλ απμεκέλε απνξξφθεζε ησλ θνλδπιίσλ, ιφγσ ηεο εηήζηαο ρξεκαηνδνηηθήο απνθιηκάθσζεο ηελ νπνία πθίζηαληαη. Γηαθαίλεηαη επηηαθηηθή ε αλάγθε πάλησο λα βειηησζνχλ νη επηδφζεηο ηεο ρψξαο καο σο πξνο ηελ απνξξφθεζε θαη ηελ νπζηαζηηθή αμηνπνίεζε ησλ ρξεκαηνδνηήζεσλ πνπ ιακβάλνπκε κέζσ ηεο Πνιηηηθή πλνρήο 64 - είλαη ζίγνπξν πσο ζην επφκελν ρξεκαηνδνηηθφ πιαίζην, εθφζνλ ππάξμεη, νη εηζθνξέο πξνο ηελ Διιάδα ζα ειαρηζηνπνηεζνχλ, αθελφο ιφγσ ηεο πξνφδνπ πνπ ζα έρεη κέρξη ηφηε ζπληειεζηεί θαη αθεηέξνπ ιφγσ ηεο έληαμεο ρσξψλ ζηελ Δ.Δ. πνπ παξνπζηάδνπλ κεγαιχηεξεο αλάγθεο ζχγθιηζεο. 64 ε επίπεδν Δ.Δ. έρεη ηεζεί ν πξνβιεκαηηζκφο ζρεηηθά κε ηε ζεκαζία πνπ έρεη ε απνξξφθεζε ησλ ρξεκαηνδνηήζεσλ απηή θαζαπηή γηα ηηο δηαρεηξηζηηθέο αξρέο ησλ θξαηψλ-κειψλ, πνπ ζηελ πξνζπάζεηά ηνπο λα πεηχρνπλ ηε κέγηζηε δπλαηή απνξξφθεζε, ππάξρεη θίλδπλνο λα παξακεινχλ ηελ νπζηαζηηθή παξαγσγή έξγνπ θαη απηψλ απνηειεζκάησλ. Βι. D. Hubner, EU Commissioner of Regional Policy, Cohesion policy: Genuinely modern and still reinventing itself, 4 th Cohesion Forum, Brussels, 28 September 2007, ζει

85 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΗΗΗ: Ο ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΟ ΥΔΓΗΑΜΟ ΣΖ 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟΤ 3.1 ΜΗΑ ΔΗΚΟΝΑ ΣΧΝ ΔΛΛΖΝΗΚΧΝ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΧΝ-ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΔ ΑΝΗΟΣΖΣΔ χκθσλα κε ηελ πην πξφζθαηε Έθζεζε γηα ηε πλνρή ηεο Δ.Δ. (Μάηνο 2007) ε Διιάδα, πνπ ήηαλ κηα απφ ηηο 4 ρψξεο κεγαιχηεξεο δηθαηνχρνπο ηεο Πνιηηηθήο πλνρήο ηελ πεξίνδν , θαηάθεξε λα κεηψζεη ην ράζκα πνπ ηε ρψξηδε απφ ηελ ππφινηπε ΔΔ-27, θηάλνληαο απφ ην 74% ζην 85% ηνπ κέζνπ φξνπ ηεο ΔΔ-27 ην ε επίπεδν πεξηθεξεηψλ ηψξα ε γεληθή εηθφλα πνπ παξαηεξείηαη είλαη φηη ζπλνιηθά νη πεξηθέξεηεο ηεο ρψξαο ζπγθιίλνπλ πξνο ην ζχλνιν ησλ πεξηθεξεηψλ ηεο Δ.Δ. αιιά ε ζχγθιηζε απηή πξαγκαηνπνηείηαη αξγά, κε απνηέιεζκα νη πεξηθεξεηαθέο αληζφηεηεο λα επηκέλνπλ, παξά ηνπο πςεινχο ξπζκνχο αλάπηπμεο ηεο ρψξαο. 66 Ζ αλαπηπμηαθή θαηάζηαζε ησλ 13 πεξηθεξεηψλ ηεο ρψξαο είλαη ζπλάξηεζε αξθεηψλ παξαγφλησλ, νη ζεκαληηθφηεξνη απφ ηνπο νπνίνπο είλαη νη εμήο: ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ ΠΟΤ ΔΠΖΡΔΑΕΟΤΝ ΣΖΝ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΧΝ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΧΝ Σν πιεζπζκηαθφ κέγεζνο. Ο βαζκφο αζηηθνπνίεζεο θαη ν ξφινο ησλ αζηηθψλ θέληξσλ. Ζ ηεξαξρεκέλε δνκή ηνπ αζηηθνχ ζπζηήκαηνο ηεο ρψξαο (πνπ δελ παξνπζηάδεη ζηνηρεία δηθηπψζεσλ). Ζ δνκή ηνπ παξαγσγηθνχ πξνηχπνπ θαη ε δπλαηφηεηα δπλακηθήο εμέιημήο ηνπ ζε ζρέζε κε ην επξχηεξν αλαπηπμηαθφ πιαίζην. Ζ ζέζε θάζε πεξηθέξεηαο ζε ζρέζε κε ηνπο πθηζηάκελνπο θαη αλαδπφκελνπο άμνλεο αλάπηπμεο. ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει. 209 Δθηφο φκσο απφ ηνπο παξάγνληεο απηνχο ζεκαληηθή επίδξαζε ζηελ αλαπηπμηαθή θαηάζηαζε ησλ πεξηθεξεηψλ ηεο ρψξαο καο έρεη θαη ε πεξηθεξεηαθή πνιηηηθή πνπ αζθήζεθε θαηά ηηο πξνεγνχκελεο πξνγξακκαηηθέο πεξηφδνπο. Ζ 65 Οη άιιεο 3 ρψξεο ζπλνρήο ήηαλ ε Ηξιαλδία, ε Ηζπαλία θαη ε Πνξηνγαιία, νη νπνίεο, ην 2005, παξνπζίαδαλ πνζνζηά 145%, 102% θαη 74% αληίζηνηρα [θαηά θεθαιήλ ΑΔγρΠ ζε ζρέζε κε ην κέζν φξν ηεο Δ.Δ.]. Βι. Σέηαξηε Έθζεζε γηα ηε Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή πλνρή (SEC ) ππνβιεζείζα απφ ηελ Δπηηξνπή, Βξπμέιιεο, , COM (2007) 273 ηειηθφ, ζει ΔΠΑ, ζει

86 πνιηηηθή απηή δελ θαηάθεξε λα εληζρχζεη ηελ πξνζέιθπζε ηδησηηθψλ θαη άκεζσλ επελδχζεσλ ζηηο πεξηθέξεηεο, γεγνλφο πνπ ζα βνεζνχζε ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ δηαξζξσηηθψλ αδπλακηψλ ηνπο. Αθφκε, ζηηο πξνεγνχκελεο πξνγξακκαηηθέο πεξηφδνπο ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ πφξσλ απφ ηα Γηαξζξσηηθά Σακεία δηνρεηεχζεθε ζε ηνκεαθέο πνιηηηθέο θαη νη πφξνη πνπ δηαηέζεθαλ ζηηο πεξηθέξεηεο δελ εληάζζνληαλ ζε έλα επξχηεξν πιαίζην πεξηθεξεηαθήο αλάπηπμεο αιιά δξνχζαλ ζπκπιεξσκαηηθά ζηηο ηνκεαθέο πνιηηηθέο. 67 Γηα παξάδεηγκα ζην Γ Κ.Π.. ην 71% ηεο δεκφζηαο δαπάλεο (θνηλνηηθή θαη εζληθή ρξεκαηνδφηεζε καδί) θαηεπζχλζεθε ζε ηνκεαθέο πνιηηηθέο, ελψ κφιηο ην 29% ρξεκαηνδφηεζε ηελ πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε. ΠΗΝΑΚΑ 3.1: ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΣΖ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΣΟΤ Γ ΚΠ Δ ΣΟΜΔΑΚΑ & ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ Καηαλεκεκέλνη Πόξνη Γ Κνηλνηηθό Πιαίζην ηήξημεο Άμνλαο Πξνηεξαηόηεηαο Αλάπηπμε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ Γεκόζηα Γαπάλε Μεηαθνξέο Αληαγσληζηηθφηεηα (Μεηαπνίεζε, Σνπξηζκφο, Δλέξγεηα, Έξεπλα & Σερλνινγία) Αγξνηηθή Αλάπηπμε θαη Αιηεία Βειηίσζε Πνηφηεηαο Εσήο (Πεξηβάιινλ, Πνιηηηζκφο, Τγεία-Πξφλνηα) ΣΟΜΔΑΚΑ 71% Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο Σερληθή Βνήζεηα Πεξηθεξεηαθή Αλάπηπμε ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΑ 29% ύλνιν ΠΖΓΖ: ΤΠ.ΟΗ.Ο.- ζηνηρεία απφ ηελ αλαζεψξεζε ηνπ Γ ΚΠ, Γεθέκβξηνο Σν απνηέιεζκα είλαη νη πεξηθεξεηαθέο αληζφηεηεο ζηε ρψξα καο λα επηκέλνπλ. Ζ εμέηαζε ηεο δηαρξνληθήο εμέιημεο ησλ δηαπεξηθεξεηαθψλ αληζνηήησλ πάλησο 67 Γ. Πεηξάθνο, Γ. Φπράξεο, Πεξηθεξεηαθή Αλάπηπμε ζηελ Διιάδα, εθδ. Κξηηηθή, Αζήλα 2006, ζει

87 δείρλεη πσο ε Διιάδα είλαη ρψξα κε ζρεηηθά πεξηνξηζκέλεο πεξηθεξεηαθέο αληζφηεηεο πνπ κάιηζηα παξνπζηάδνπλ ηάζεηο ζηαδηαθήο, κηθξήο, κείσζεο. ΠΗΝΑΚΑ 3.2: ΔΣΖΗΑ ΜΔΣΑΒΟΛΖ [ ] ΣΧΝ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΧΝ ΑΝΗΟΣΖΣΧΝ ΣΖΝ ΔΔ-15 & ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΔ ΑΝΗΟΣΖΣΔ (ηππηθή απόθιηζε 68 ) ΔΣΟ ΔΔ-15 ΔΛΛΑΓΑ ΠΖΓΖ: Δθζέζεηο πλνρήο 1996, 2001 [ΔΠΑ, ζει. 211] Απφ ηνλ πίλαθα θαίλεηαη φηη κέρξη πεξίπνπ ην 1993 ππήξμε κηα πεξίνδνο ζρεηηθήο ζηαζηκφηεηαο πνπ ζρεηηδφηαλ κε ηδηαίηεξα ρακεινχο ξπζκνχο αλάπηπμεο θαη πςειφ πιεζσξηζκφ, γηα λα αθνινπζήζεη κηα δξακαηηθή αχμεζε ησλ πεξηθεξεηαθψλ αληζνηήησλ έσο πεξίπνπ ην 1998, νπφηε θαη άξρηζε λα ζεκεηψλεηαη κηθξή κείσζή ηνπο. ηε ζπλέρεηα ζα ζθηαγξαθήζνπκε ζπλνπηηθά ηελ πθηζηάκελε θαηάζηαζε ησλ πεξηθεξεηψλ ηεο ρψξαο καο, εμεηάδνληαο απηέο ζπγθξηηηθά σο πξνο ηνπο αθφινπζνπο βαζηθνχο δείθηεο: πιεζπζκόο, αλαπηπμηαθέο επηδόζεηο, απαζρόιεζε θαη αλεξγία, κνξθσηηθό επίπεδν. 68 Σππηθή απόθιηζε: ζηαηηζηηθφ κέηξν πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα πξνζδηνξηζηεί ν βαζκφο ηεο δηαζπνξάο πνπ παξνπζηάδεη κηα ζηαηηζηηθή ζεηξά δεδνκέλσλ. Όζν κεγαιχηεξε είλαη ε ηππηθή απφθιηζε ηφζν κεγαιχηεξε είλαη ε δηαζπνξά ησλ δεδνκέλσλ θαη, αληίζηξνθα, φζν κηθξφηεξε είλαη ε ηππηθή απφθιηζε ηφζν κηθξφηεξε είλαη ε δηαζπνξά ησλ δεδνκέλσλ. 87

88 3.1.1 ΠΛΖΘΤΜΟ Ζ Διιάδα δηαθξίλεηαη απφ κηα έληνλε αληζφηεηα θαηαλνκήο πιεζπζκνχ. Απηφ γίλεηαη θαλεξφ αλ ζπγθξίλνπκε ηελ ηεξάζηηα δηαθνξά κεηαμχ ηεο πην πνιππιεζνχο πεξηθέξεηαο [Αηηηθή θάηνηθνη] θαη εθείλεο κε ηε κηθξφηεξε ζπγθέληξσζε πιεζπζκνχ [Βόξεην Αηγαίν θάηνηθνη]. Σν γεγνλφο απηφ νθείιεηαη θαηαξρήλ ζηελ ππεξζπγθέληξσζε πιεζπζκνχ ζηα δχν κεηξνπνιηηηθά θέληξα ηεο ρψξαο (Αζήλα θαη Θεζζαινλίθε), αιιά θαη ζην γεσγξαθηθφ αλάγιπθν ηεο ρψξαο κε ηνπο πνιινχο νξεηλνχο φγθνπο θαη ηα πνιπάξηζκα λεζηά. Μάιηζηα δχν απφ ηηο ειιεληθέο πεξηθέξεηεο ην Βφξεην Αηγαίν θαη ηα Ηφληα Νεζηά θαηαιακβάλνπλ ηελ 6 ε θαη 7 ε ζέζε αληίζηνηρα ζηελ θαηάηαμε ησλ πεξηθεξεηψλ NUTS2 κε ην κηθξφηεξν πιεζπζκφ ζηελ ΔΔ-25 γηα ην έηνο ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΠΛΖΘΤΜΟΤ ΣΗ 13 ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΔ Αλαηνιηθή Μαθεδνλία-Θξάθε Κεληξηθή Μαθεδνλία Γπηηθή Μαθεδνλία Θεζζαιία Ήπεηξνο Ηφληα Νεζηά Γπηηθή Διιάδα ηεξεά Διιάδα Πεινπφλλεζνο Αηηηθή Βφξεην Αηγαίν Νφηην Αηγαίν Κξήηε ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 3.1: ΠΛΖΘΤΜΗΑΚΖ ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΣΗ 13 ΔΛΛΖΝΗΚΔ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΔ ΠΖΓΖ: 4 Ζ ΔΚΘΔΖ ΓΗΑ ΣΖ ΤΝΟΥΖ (ζ. 177) [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] ΑΝΑΠΣΤΞΗΑΚΔ ΔΠΗΓΟΔΗ Ο ξπζκφο κεηαβνιήο ηνπ θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ ζε ΜΑΓ ηεο Διιάδαο (3,8%- 2004) ηα ηειεπηαία ρξφληα θπκαίλεηαη αξθεηά πςειφηεξα απφ ηνλ θνηλνηηθφ κέζν φξν (2,3% ). 70 Όκσο ε ηάζε απηή δε δηαρέεηαη νκνηφκνξθα ζηηο 13 ειιεληθέο πεξηθέξεηεο. Ζ αλαπηπμηαθή δπλακηθή ηνπο παξνπζηάδεη ζεκαληηθέο δηαθνξνπνηήζεηο. 69 Statistical Portrait of the European Union 2007, 50 years of the Treaty of Rome, Luxembourg, Office for Official Publications of the European Communities 2006, ζει Σέηαξηε Έθζεζε γηα ηε Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή πλνρή (SEC ) ππνβιεζείζα απφ ηελ Δπηηξνπή, Βξπμέιιεο, , COM (2007) 273 ηειηθφ, ζει

89 ε φ,ηη αθνξά ηε ζπκβνιή ηνπ πξσηνγελνύο, ηνπ δεπηεξνγελνύο θαη ηνπ ηξηηνγελνύο ηνκέα ζηηο επηκέξνπο νηθνλνκίεο ησλ πεξηθεξεηψλ δηακνξθψλεηαη ε παξαθάησ εηθφλα: ΠΗΝΑΚΑ 3.3: Ζ ΤΜΒΟΛΖ ΣΧΝ ΠΑΡΑΓΧΓΗΚΧΝ ΣΟΜΔΧΝ ΣΖΝ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΧΝ 13 ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΧΝ-ΔΣΟ 2003 ΠΡΧΣΟΓΔΝΖ ΓΔΤΣΔΡΟΓΔΝΖ ΣΡΗΣΟΓΔΝΖ Αλαηνιηθή Μαθεδνλία-Θξάθε 15,50% 26,50% 58% Κεληξηθή Μαθεδνλία 7,50% 21,10% 71,40% Γπηηθή Μαθεδνλία 13,40% 25,50% 61,10% Θεζζαιία 15% 24,80% 60,20% Ήπεηξνο 8,70% 15,40% 75,90% Ηφληα Νεζηά 7,80% 12,80% 79,50% Γπηηθή Διιάδα 12,30% 16,70% 71% ηεξεά Διιάδα 9,00% 44,10% 46,90% Πεινπφλλεζνο 14,10% 30% 55,90% Αηηηθή 0,60% 19,60% 79,90% Βφξεην Αηγαίν 11% 26,30% 62,70% Νφηην Αηγαίν 8,30% 10,10% 81,60% Κξήηε 10,10% 12,70% 77,20% ΥΧΡΑ 6,8% 22% 71,2% ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει. 236 [κε θφθθηλν ρξψκα ζεκεηψλεηαη ε πςειφηεξε ηηκή θαη κε κπιε ε ρακειφηεξε]-ηηκέο γηα ην έηνο ΑΚΑΘΑΡΗΣΖ ΠΡΟΣΗΘΔΜΔΝΖ ΑΞΗΑ ΚΑΣΑ ΚΛΑΓΟ-ΔΣΟ 2003 ΣΡΗΣΟΓΔΝΖ ΓΔΤΣΔΡΟΓΔΝΖ Αλαηνιηθή Μαθεδνλία-Θξάθε Κεληξηθή Μαθεδνλία Γπηηθή Μαθεδνλία Θεζζαιία Ήπεηξνο Ηφληα Νεζηά Γπηηθή Διιάδα ηεξεά Διιάδα Πεινπφλλεζνο Αηηηθή Βφξεην Αηγαίν Νφηην Αηγαίν Κξήηε ΠΡΧΣΟΓΔΝΖ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 3.2: ΑΚΑΘΑΡΗΣΖ ΠΡΟΣΗΘΔΜΔΝΖ ΑΞΗΑ ΚΑΣΑ ΚΛΑΓΟ ΔΣΟ

90 Ζιηθία Γπλαίθεο Ζιηθίεο ΤΝΟΛΟ Γπλαίθεο Νένη (15-24) Μαθξνρξόληα άλεξγνη ζε ζρέζε κε ην ζύλνιν αλέξγσλ Παξαηεξνχκε ινηπφλ φηη ν πξσηνγελήο ηνκέαο ζε επίπεδν ρψξαο είλαη αξθεηά ρακειφο (6,8%), ελψ ζε επίπεδν πεξηθεξεηψλ ππάξρεη κηα κεγάιε δηαθχκαλζε κε αθξαίεο ηηκέο ην 15,5% ηεο Αλαη. Μαθεδνλίαο-Θξάθεο θαη ην 0,6% ηεο Αηηηθήο. Αληίζηνηρεο δηαθπκάλζεηο παξαηεξνχκε θαη ζην δεπηεξνγελή ηνκέα, απφ ην 10,10% ηνπ Ννηίνπ Αηγαίνπ ζην 44,1% ηεο ηεξεάο Διιάδαο, πνζνζηφ πνπ νθείιεηαη θαηά θχξην ιφγν ζηε κεγάιε βηνκεραληθή ζπγθέληξσζε ζηελ πεξηνρή ησλ Οηλνθχησλ. Ο ηξηηνγελήο ηνκέαο πνπ θπξηαξρεί ζηελ παξαγσγηθή δηάξζξσζε ηεο ρψξαο (71,2%) βξίζθεηαη ζε άκεζε ζπλάξηεζε κε ην βαζκφ ηεο αζηηθφηεηαο ησλ πεξηθεξεηψλ θαη κε ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ, πνπ εμεγεί θαη ηελ πςειή ζπκκεηνρή ηνπ θιάδνπ ζην Νφηην Αηγαίν (81,6%) ΑΠΑΥΟΛΖΖ & ΑΝΔΡΓΗΑ Ζ ελίζρπζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ε θαηαπνιέκεζε ηεο πςειήο αλεξγίαο απνηειεί έλαλ απφ ηνπο βαζηθνχο ζηφρνπο ηεο ηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο θαη θαη επέθηαζε ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ. ηνλ παξαθάησ πίλαθα παξνπζηάδνληαη ηα πην πξφζθαηα ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηελ απαζρφιεζε θαη ηελ αλεξγία γηα ηελ Δ.Δ.- 27, ηελ Διιάδα θαη ηηο 13 πεξηθέξεηεο. ΠΗΝΑΚΑ 3.4: Ζ ΑΠΑΥΟΛΖΖ & Ζ ΑΝΔΡΓΗΑ ΣΖΝ ΔΔ-27, ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ & ΣΗ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΔ-ΔΣΟ 2005 Πνζνζηά απαζρόιεζεο (%)-2005 Πνζνζηά αλεξγίαο (%)-2005 Αλαηνιηθή Μαθεδνλία- 59,5 46,5 43,4 11,8 17,8 31,4 57,8 Θξάθε Κεληξηθή Μαθεδνλία 57,9 43,8 38,4 11,1 17,5 28,7 50,4 Γπηηθή Μαθεδνλία 52,0 37,0 33,5 18,0 28,0 44,1 67,9 Θεζζαιία 60,4 44,9 47,5 9,4 16,7 20,3 54,2 Ήπεηξνο 56,3 40,6 45,3 8,5 12,4 36,1 62,8 Ηφληα Νεζηά 64,0 50,7 49,8 8,5 12,4 23,3 25,2 Γπηηθή Διιάδα 56,7 39,8 42,9 10,6 18,6 24,9 58,0 ηεξεά Διιάδα 60,0 43,1 39,5 10,9 18,6 31,8 56,0 Πεινπφλλεζνο 63,6 49,4 52,7 8,7 14,1 28,2 59,4 Αηηηθή 61,4 48,8 38,0 8,8 12,5 23,1 50,4 Βφξεην Αηγαίν 56,8 38,6 41,6 10,2 19,6 35,2 59,7 Νφηην Αηγαίν 61,0 41,0 46,7 9,3 16,6 17,4 27,4 Κξήηε 64,9 53,6 52,9 7,1 11,2 17,7 37,5 ΤΝΟΛΟ ΥΧΡΑ 60,1 46,1 41,6 9,8 15,3 26,0 52,2 M.O. EE-27 63,3 55,9 42,2 9,0 9,8 18,8 46,0 ΠΖΓΖ: 4 Ζ ΔΚΘΔΖ ΓΗΑ ΣΖ ΤΝΟΥΖ (ζ.177)-ηγηα ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ [κε θφθθηλν ρξψκα ζεκεηψλεηαη ε ρεηξφηεξε ζέζε θαη κε κπιε ε θαιχηεξε ζηε ζρεηηθή θαηάηαμε] 90

91 Μηα πξψηε γεληθή παξαηήξεζε ζα ήηαλ φηη ε θαηάζηαζε ηφζν ηεο ρψξαο φζν θαη ησλ επηκέξνπο πεξηθεξεηψλ ζε φηη αθνξά ηνπο δχν απηνχο δείθηεο δελ είλαη θαιή. Φαίλεηαη πσο ζην ζχλνιν ησλ πεξηθεξεηψλ ππάξρεη πςειφ πνζνζηφ αλεξγίαο, ηφζν ζπλνιηθά, φζν θαη ζηηο γπλαίθεο θαη ζηνπο λένπο. Αθφκε είλαη πςειά ηα πνζνζηά ησλ καθξνρξφληα αλέξγσλ. Οη δηαθνξνπνηήζεηο πνπ παξαηεξνχληαη κεηαμχ ησλ πεξηθεξεηψλ ζπλδένληαη άκεζα κε ηηο δηαξζξσηηθέο ηνπο αδπλακίεο, ηελ επξχηεξε αλαπηπμηαθή ηνπο θαηάζηαζε θαζψο θαη κε ηνπο δηαζέζηκνπο αλζξψπηλνπο πφξνπο. Χο πξνο ηηο επηκέξνπο πεξηθέξεηεο εληχπσζε πξνθαιεί ε δεηλή ζέζε ζηελ νπνία βξίζθεηαη ε πεξηθέξεηα Γπηηθήο Μαθεδνλίαο, πνπ παξνπζηάδεη ηνπο ρακειφηεξνπο δείθηεο απαζρφιεζεο θαη ηελ πςειφηεξε αλεξγία ζε φιεο ηηο θαηεγνξίεο. Σν γεγνλφο απηφ έξρεηαη ζε αληίζεζε κε ηελ έληαμε ηεο ζπγθεθξηκέλεο πεξηθέξεηαο ζηηο πεξηθέξεηεο κεηαβαηηθήο ζηήξημεο (phasing out) κε απνηέιεζκα λα είλαη απνδέθηξηα κηθξφηεξσλ ρξεκαηνδνηήζεσλ. ηνλ αληίπνδά ηεο βξίζθεηαη ε πεξηθέξεηα Κξήηεο κε αξθεηά θαιά πνζνζηά ζε φινπο ηνπο επηκέξνπο δείθηεο. Πάλησο ε ρψξα καο ζπλνιηθά-θαη νη πεξηθέξεηέο ηεο πνιχ πεξηζζφηεξν-απέρεη ζεκαληηθά απφ ην κέζν φξν ηεο ΔΔ-27, ηδίσο ζηα πνζνζηά ηεο αλεξγίαο ησλ γπλαηθψλ θαη ησλ λέσλ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ζχκθσλα κε ηε ζηνρνζεζία ηεο Ληζζαβφλαο ν δείθηεο απαζρφιεζεο ζα έπξεπε λα έρεη απμεζεί ζην 67% (απφ ην 60,1% ) γηα ηε ρψξα ην 2005 θαη ζην 70% ην ΜΟΡΦΧΣΗΚΟ ΔΠΗΠΔΓΟ Αλ εμεηάζνπκε ηα ζηνηρεία (βι. πίλαθα πνπ αθνινπζεί) πνπ αλαθέξνληαη ζην κνξθσηηθφ επίπεδν ηνπ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο δηαπηζηψλνπκε φηη ε πεξηθέξεηα κε ηε ζπγθξηηηθά θαιχηεξε ζέζε είλαη ε Αηηηθή θαη αθνινπζεί ε Κεληξηθή Μαθεδνλία, γεγνλφο πνπ ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηελ αλαπηπμηαθή δπλακηθή ησλ αζηηθψλ θέληξσλ ηεο Αζήλαο θαη ηεο Θεζζαινλίθεο. Σε ζπγθξηηηθά δπζκελέζηεξε ζέζε θαηαιακβάλνπλ νη δχν θαηεμνρήλ λεζησηηθέο πεξηθέξεηεο, ηα Ηόληα Νεζηά θαη ην Νόηην Αηγαίν, κε ρακειά πνζνζηά πιεζπζκνχ κε κέηξην θαη πςειφ κνξθσηηθφ επίπεδν. Σν γεγνλφο απηφ ίζσο κπνξεί λα εμεγεζεί απφ ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ηεο νηθνλνκίαο ησλ πεξηθεξεηψλ απηψλ θαηά θχξην ιφγν ζηνλ ηνπξηζκφ πνπ πξνζθέξεη αξθεηέο δπλαηφηεηεο επνρηθήο απαζρφιεζεο πνπ δελ απαηηνχλ πςειφ κνξθσηηθφ επίπεδν, αιιά θαη απφ ηηο 71 ΔΠΑ, ζει

92 Υακειφ Μέηξην Τςειφ ηδηαηηεξφηεηεο πνπ ραξαθηεξίδνπλ ην λεζησηηθφ ρψξν (π.ρ. δχζθνιε ζρεηηθά πξφζβαζε ζηα αζηηθά θέληξα /έδξεο παλεπηζηεκηαθψλ ηδξπκάησλ). ΠΗΝΑΚΑ 3.5: ΣΟ ΜΟΡΦΧΣΗΚΟ ΔΠΗΠΔΓΟ ΣΧΝ ΚΑΣΟΗΚΧΝ ΣΧΝ ΔΛΛΖΝΗΚΧΝ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΧΝ-ΔΣΟ 2005 ΜΟΡΦΧΣΗΚΟ ΔΠΗΠΔΓΟ Δθπαίδεπζε αηφκσλ ειηθίαο Αναηολική Μακεδονία-Θράκη 51,5 33,1 15,4 Κενηρική Μακεδονία 41,5 37,1 21,4 Γσηική Μακεδονία 49,7 32,8 17,5 Θεζζαλία 47,9 33,6 18,5 Ήπειρος 49,4 31,6 19,0 Ιόνια Νηζιά 57,2 30,6 12,2 Γσηική Δλλάδα 48,6 35,1 16,3 Σηερεά Δλλάδα 49,1 36,9 14,0 Πελοπόννηζος 48,9 36,1 15,0 Αηηική 28,6 46,0 25,3 Βόρειο Αιγαίο 47,7 36,3 16,0 Νόηιο Αιγαίο 48,1 40,3 11,6 Κρήηη 44,8 35,6 19,6 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 40,0 39,4 20,6 Μ.Ο. ΕΕ-27 29,1 48,6 22,4 ΠΖΓΖ: 4 Ζ ΔΚΘΔΖ ΓΗΑ ΣΖ ΤΝΟΥΖ (ζ.177)-ηγηα ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ [κε θφθθηλν ρξψκα ζεκεηψλνληαη νη ρεηξφηεξεο ζέζεηο θαη κε κπιε νη θαιχηεξεο ζηε ζρεηηθή θαηάηαμε] Ζ ΤΝΟΛΗΚΖ ΔΗΚΟΝΑ Καηά ηελ ηξέρνπζα πεξίνδν 5 απφ ηηο 13 πεξηθέξεηεο ηεο ρψξαο καο αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία κεηαβαηηθήο ζηήξημεο. ην ράξηε πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδνληαη νη ηξεηο θαηεγνξίεο επηιεμηκφηεηαο ησλ πεξηθεξεηψλ ηεο ρψξαο [ζχγθιηζεο, phasing out/κεηαβαηηθήο ζηήξημεο, phasing in/ζηαδηαθήο εηζφδνπ]. 92

93 ΥΑΡΣΖ 3.1: ΟΗ ΔΠΗΛΔΞΗΜΔ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΔ ΣΖ 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟΤ ΠΖΓΖ: Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε ζπγθξηηηθή ζεψξεζή ηνπο κε βάζε ηελ αλαπηπμηαθή ηνπο εηθφλα, φπσο παξνπζηάζηεθε παξαπάλσ, θαη ηελ επηιεμηκφηεηά ηνπο. ΠΗΝΑΚΑ 3.6: ΤΓΚΡΗΣΗΚΖ ΑΠΟΣΤΠΧΖ ΣΧΝ ΔΛΛΖΝΗΚΧΝ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΧΝ Δ ΥΔΖ ΜΔ ΣΟ ΡΤΘΜΟ ΜΔΣΑΒΟΛΖ ΣΟΤ ΑΔΠ & ΣΗ ΔΠΗΓΟΔΗ ΣΖΝ ΑΓΟΡΑ ΔΡΓΑΗΑ- ΔΣΖ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΔ ΤΓΚΛΗΖ ΑΝΑΣ. ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ& ΘΡΑΚΖ ΖΠΔΗΡΟ ΘΔΑΛΗΑ ΠΔΛΟΠΟΝΝΖΟ ΓΤΣΗΚΖ ΔΛΛΑΓΑ ΗΟΝΗΑ ΝΖΗΑ ΒΟΡΔΗΟ ΑΗΓΑΗΟ ΚΡΖΣΖ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΔ PHASING OUT ΚΔΝΣΡΗΚΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ ΓΤΣΗΚΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ ΑΣΣΗΚΖ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΔ PHASING IN ΣΔΡΔΑ ΔΛΛΑΓΑ ΝΟΣΗΟ ΑΗΓΑΗΟ ΡΤΘΜΟ ΜΔΣΑΒΟΛΖ ΑΔΠ ΔΠΗΓΟΖ ΣΖΝ ΑΓΟΡΑ ΔΡΓΑΗΑ Άλσ (ζπλνιηθά ή ζεκαληηθέο παξάκεηξνη) ηνπ εζληθνχ κέζνπ φξνπ: πξάζηλν ρξώκα Πεξί ηνλ εζληθφ κέζν φξν: ρσξίο ρξώκα Κάησ (ζπλνιηθά ή ζεκαληηθέο παξάκεηξνη) ηνπ εζληθνχ κέζνπ φξνπ: θόθθηλν ρξώκα ΠΖΓΖ: ΤΝΘΔΖ ΣΧΝ ΠΗΝΑΚΧΝ ΣΟΤ ΔΠΑ (ζει. 212&220)-ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ 93

94 Ζ εηθφλα πνπ απνηππψλεηαη ζηνλ παξαπάλσ πίλαθα είλαη ελ κέξεη αληηθαηηθή: παξαηεξνχκε φηη ε ηεξεά Διιάδα, πνπ αλήθεη ζηηο πεξηθέξεηεο phasing in, δειαδή ζε εθείλεο κε νλνµαζηηθφ θαηά θεθαιήλ ΑΔγρΠ πάλσ απφ ην 75% ηνπ κέζνπ ΑΔγρΠ ηεο Δ.Δ.-15, παξνπζηάδεη ρακειέο επηδφζεηο ηφζν ζην ξπζκφ κεηαβνιήο ηνπ ΑΔΠ ηεο (2.2% έλαληη 3.8% ηνπ εζληθνχ κέζνπ φξνπ) 72, φζν θαη ζηηο επηδφζεηο ηεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο (βι. πίλαθα ζει. 89). Υακειέο επηδφζεηο, θάησ ηνπ εζληθνχ κέζνπ φξνπ ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη θνληά ζε απηφλ σο πξνο ην ξπζκφ κεηαβνιήο ηνπ ΑΔΠ, παξνπζηάδνπλ θαη νη 2 απφ ηηο 3 πεξηθέξεηεο phasing out, ε Κεληξηθή θαη ε Γπηηθή Μαθεδνλία. Ζ δηαπίζησζε απηή ππνδεηθλχεη πσο ε θαηάηαμε ησλ πεξηθεξεηψλ ζε θαηεγνξίεο επηιεμηκφηεηαο κφλν κε βάζε ην νλνµαζηηθφ θαηά θεθαιήλ ΑΔγρΠ κπνξεί λα είλαη ελ κέξεη παξαπιαλεηηθή. Γηα παξάδεηγκα ν δείθηεο απηφο γηα ηελ πεξηθέξεηα ηεξεάο Διιάδαο θαίλεηαη λα νθείιεηαη θπξίσο ζηε βηνκεραληθή δξαζηεξηφηεηα πνπ αλαπηχζζεηαη εθεί, ιφγσ ηεο γεηηλίαζήο ηεο κε ηελ Αηηηθή, θαη φρη ζε αλάπηπμε πνπ δηαρέεηαη ζε νιφθιεξε ηελ πεξηθέξεηα. Ζ πεξίπησζε ηεο Γπηηθήο Μαθεδνλίαο πάιη είλαη ηδηαίηεξε, θαζψο ε πεξηθέξεηα απηή απνηειεί ηελ έδξα ηεο ελεξγεηαθήο παξαγσγήο ηεο ρψξαο (ΓΔΖ). Ζ αληίθαζε απηή πνπ ελππάξρεη κεηαμχ ηεο θαηεγνξίαο επηιεμηκφηεηαο (θαη θαηά ζπλέπεηα ηεο αλαινγνχκελεο ρξεκαηνδφηεζεο) θαη ηεο αλαπηπμηαθήο δπλακηθήο ησλ ειιεληθψλ πεξηθεξεηψλ, εηδηθά εθείλσλ πνπ αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία ηεο κεηαβαηηθήο ζηήξημεο, ηνλίδεη πεξηζζφηεξν ηελ αλάγθε νξζήο θαη πξνζεθηηθήο δηαρείξηζεο ηεο θνηλνηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο. Έηζη, αλαδεηθλχεηαη ε αλάγθε άζθεζεο κηαο ζπγθξνηεκέλεο πνιηηηθήο πνπ ζα αληηκεησπίζεη απνηειεζκαηηθά ηα δηαξζξσηηθά πξνβιήκαηα ησλ ειιεληθψλ πεξηθεξεηψλ, ιακβάλνληαο ππφςε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηεο θαζεκηάο θαη αληηκεησπίδνληαο ηηο ζπγθεθξηκέλεο αλάγθεο ηνπο. Σν εγρείξεκα δελ είλαη εχθνιν-αο δνχκε ηνλ ηξφπν πνπ ζρεδηάζηεθαλ θαη ηη πξνβιέπνπλ ηα 5 πεξηθεξεηαθά πξνγξάκκαηα ηεο 4 εο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ Ζ ΔΚΘΔΖ ΓΗΑ ΣΖ ΤΝΟΥΖ, Μάηνο 2007, ζ

95 3.2 ΣΑ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΣΟΤ ΔΠΑ- ΜΗΑ ΠΡΧΣΖ ΤΓΚΡΗΣΗΚΖ ΠΑΡΟΤΗΑΖ Σα ΠΔΠ ηεο 4 εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ είλαη ηα εμήο: ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΠΔΠ Μαθεδνλίαο-Θξάθεο ΠΔΠ Γπηηθήο Διιάδαο, Πεινπνλλήζνπ, Ηνλίσλ Νήζσλ ΠΔΠ Κξήηεο θαη Νήζσλ Αηγαίνπ ΠΔΠ Θεζζαιίαο, Ζπείξνπ, ηεξεάο Διιάδαο ΠΔΠ Αηηηθήο ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΔ ΠΟΤ ΠΔΡΗΛΑΜΒΑΝΟΤΝ Αλαηνιηθή Μαθεδνλία & Θξάθε Κεληξηθή Μαθεδνλία Γπηηθή Μαθεδνλία Γπηηθή Διιάδα Πεινπφλλεζνο Ηφληα Νεζηά Κξήηε Β. Αηγαίν Ν. Αηγαίν Θεζζαιία Ήπεηξνο ηεξεά Διιάδα Αηηηθή Γηα πξψηε θνξά ηελ ηξέρνπζα πξνγξακκαηηθή πεξίνδν ηα ΠΔΠ έρνπλ ζρεδηαζηεί ζε επίπεδν 5 ππεξπεξηθεξεηψλ. πζρεηίδνληαο ην γεγνλφο απηφ κε ηελ παξνπζίαζε ησλ δηαπεξηθεξεηαθψλ αληζνηήησλ πνπ πξνεγήζεθε δηαπηζηψλνπκε πσο νη αληζφηεηεο θαίλεηαη λα ακβιχλνληαη φζν κεγαιψλεη ην ρσξηθφ επίπεδν ζεψξεζήο ηνπο. Με άιια ιφγηα νη 5 ππεξπεξηθέξεηεο παξνπζηάδνπλ κηθξφηεξεο δηαθνξνπνηήζεηο κεηαμχ ηνπο, σο πξνο ηνπο αλαπηπμηαθνχο δείθηεο, ζε ζρέζε κε ηηο 13 πεξηθέξεηεο ζπγθξηλφκελεο κεηαμχ ηνπο 73 -απηφο ίζσο είλαη έλαο αθφκε ιφγνο γηα ηελ επηινγή ηνπ λένπ ζρήκαηνο. Σα ΠΔΠ, γηα φιεο ηηο πεξηθέξεηεο, ζα θαιχςνπλ έλαλ θνηλφ θνξκφ παξεκβάζεσλ σο εμήο: 73 ΔΠΑ, ζει

96 ΚΟΗΝΟ ΚΟΡΜΟ ΠΑΡΔΜΒΑΔΧΝ ΜΔΧ ΣΧΝ ΠΔΠ Κνηλσληθέο ππνδνκέο Τγεία θαη θνηλσληθή αιιειεγγχε (ππνδνκέο λνζνθνκείσλ θαη δνκώλ θνηλσληθήο θξνληίδαο, εηδηθώλ κνλάδσλ, θέληξσλ πγείαο θαη αλνηρηήο θξνληίδαο, εμεηδηθεπκέλνο εμνπιηζκόο, κέηξα αλάπηπμεο θαη πξνζηαζίαο ηεο Γεκόζηαο Τγείαο) Πνιηηηζκφο (ελίζρπζε ησλ βαζηθώλ πνιηηηζηηθώλ ππνδνκώλ, πξνζηαζία θαη αλάδεημε ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο) Έξγα πξνζπειαζηκφηεηαο θαη πεξηβάιινληνο ηνπηθήο θιίκαθαο Πνιηηηθέο βηψζηκεο αζηηθήο αλάπηπμεο Πνιηηηθέο ελίζρπζεο νξεηλψλ, κεηνλεθηηθψλ, λεζησηηθψλ πεξηνρψλ ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει Παξαηεξνχκε φηη νη ηνκείο ηεο πγείαο θαη ηνπ πνιηηηζκνύ θαιχπηνληαη εμ νινθιήξνπ πιένλ απφ ηα ΠΔΠ, γεγνλφο πνπ αλακθίβνια νδεγεί ζηε κείσζε ησλ πφξσλ πνπ ζα δηαηεζνχλ ζε απηνχο ζε ζρέζε κε ην Γ ΚΠ, ζην νπνίν ππήξραλ αληίζηνηρα ηνκεαθά πξνγξάκκαηα. Παξέρεηαη εμάιινπ ε δπλαηφηεηα ρξεκαηνδφηεζεο θαη έξγσλ πξνζπειαζηκφηεηαο, πέξαλ ηεο ηνκεαθήο ρξεκαηνδφηεζήο ηνπο, εληζρχνληαο ηελ άπνςε φηη νη ππνδνκέο εμαθνινπζνχλ λα θπξηαξρνχλ ζην ζρεδηαζκφ θαη ηεο ηξέρνπζαο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΣΧΝ ΠΔΠ Έλα ελδηαθέξνλ ζηνηρείν ζε φηη αθνξά ηε ρξεκαηνδφηεζε ηεο 4 εο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ είλαη φηη ην κεγαιχηεξν κέξνο (80%) ηεο ζα θαηεπζπλζεί ζηελ πεξηθέξεηα. Απηφ είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ θαζψο είλαη αλαγθαία ε αληηκεηψπηζε ησλ δηαξζξσηηθψλ αδπλακηψλ ησλ ειιεληθψλ πεξηθεξεηψλ, νη νπνίεο ζην ζχλνιφ ηνπο, ζηνπο πεξηζζφηεξνπο δείθηεο, ππνιείπνληαη ζαθψο ηεο Αηηηθήο. ΠΗΝΑΚΑ 3.7: Ζ ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΣΖ ΚΟΗΝΟΣΗΚΖ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΣΖΝ ΑΣΣΗΚΖ ΚΑΗ ΣΖΝ ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑ ΣΑΜΔΗΟ ΤΝΟΛΑ ΣΑΜΔΗΧΝ ΑΣΣΗΚΖ ΔΣΠΑ ΔΚΣ ΤΝΟΛΟ [80%] [20%] ΠΖΓΖ: Δπηζηεκνληθή Γξακκαηεία ΔΠΑ , Απξίιηνο

97 Ζ ρξεκαηνδφηεζε ηνπ θάζε ΠΔΠ απφ ην ΔΣΠΑ δηακνξθψλεηαη σο εμήο: ΠΗΝΑΚΑ 3.8: Ζ ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΣΖ ΚΟΗΝΟΣΗΚΖ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΣΑ ΠΔΠ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΣΑΜΔΗΟ ΠΟΟΣΟ ΠΔΠ Μαθεδνλίαο Θξάθεο ΔΣΠΑ 34% ΠΔΠ Γπη. Διιάδαο - Πεινπνλλήζνπ - Ηνλίσλ Νήζσλ ΔΣΠΑ 11% ΠΔΠ Κξήηεο - Νήζσλ Αηγαίνπ ΔΣΠΑ 11% ΠΔΠ Θεζζαιίαο - ηεξεάο Διιάδαο - Ζπείξνπ ΔΣΠΑ 14% ΠΔΠ Αηηηθήο ΔΣΠΑ 30% ΤΝΟΛΟ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΧΝ % ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει ΠΟΟΣΗΑΗΑ ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΣΖ ΚΟΗΝΟΣΗΚΖ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΣΟ ΚΑΘΔ ΠΔΠ 34% 11% 11% 14% ΠΔΠ Γπη. Διιάδαο - Πεινπνλλήζνπ - Ινλίσλ Νήζσλ ΠΔΠ Κξήηεο - Νήζσλ Αηγαίνπ ΠΔΠ Θεζζαιίαο - ηεξεάο Διιάδαο - Ηπείξνπ ΠΔΠ Αηηηθήο 30% ΠΔΠ Μαθεδνλίαο- Θξάθεο ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 3.3: ΠΟΟΣΗΑΗΑ ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΣΖ ΚΟΗΝΟΣΗΚΖ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΣΑ ΠΔΠ ΠΖΓΖ: ΔΠΑ, ζει [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] Παξαηεξνχκε ινηπφλ πσο ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ζπγθξηηηθά θαηεπζχλεηαη ζην ΠΔΠ Μαθεδνλίαο-Θξάθεο (34%) θαη αθνινπζεί ην ΠΔΠ Αηηηθήο (30%). Πιεζπζκηαθά ε πεξηθέξεηα Αηηηθήο [ θάηνηθνη] θηινμελεί ην 36% ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο, ελψ ε πεξηθέξεηα Μαθεδνλίαο Θξάθεο [ θάηνηθνη] ην 25%. πλνιηθά ινηπφλ ην 64% ηεο ρξεκαηνδφηεζεο θαηεπζχλεηαη ζην 61% ηνπ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο, γεγνλφο πνπ κπνξεί λα εμεγήζεη ηελ - κε κηα πξψηε καηηά - δπζαλάινγε ρξεκαηνδφηεζε ησλ 5 ΠΔΠ. 97

98 ΠΗΝΑΚΑ 3.9: ΤΓΚΡΗΣΗΚΖ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΣΧΝ ΠΔΠ ΣΟ Γ ΚΠ & ΣΖΝ 4 Ζ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΠΔΠ Αλ. Μαθεδνλίαο & Θξάθεο, Κεληξ. Μαθεδνλίαο, Γπη. Μαθεδνλίαο ΠΔΠ Γπη. Διιάδαο, Πεινπνλλήζνπ, Ηνλίσλ Νήζσλ ΠΔΠ Κξήηεο, Β. Αηγαίνπ, Ν. Αηγαίνπ ΠΔΠ Θεζζαιίαο, ηεξεάο Διιάδαο, Ζπείξνπ ΠΔΠ Μαθεδνλίαο Θξάθεο ΠΔΠ Γπη. Διιάδαο - Πεινπνλλήζνπ - Ηνλίσλ Νήζσλ ΠΔΠ Κξήηεο - Νήζσλ Αηγαίνπ ΠΔΠ Θεζζαιίαο - ηεξεάο Διιάδαο - Ζπείξνπ ΠΔΠ Αηηηθήο ΠΔΠ Αηηηθήο ύλνιν ΠΖΓΖ: (ζηνηρεία επηεκβξίνπ 2007), ΔΠΑ (ζει ) [ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] κε θφθθηλν ρξψκα ζεκεηψλνληαη ηα πνζά πνπ παξνπζηάδνπλ αχμεζε ζηελ 4 ε πξνγξακκαηηθή πεξίνδν. Αλ ζπγθξίλνπκε ηα πνζά κε ηα νπνία ρξεκαηνδνηήζεθαλ ηα αληίζηνηρα ΠΔΠ ηνπ Γ ΚΠ (νκαδνπνηψληαο ηα ζε αληηζηνηρία κε ηηο 5 ππεξπεξηθέξεηεο) παξαηεξνχκε φηη ηελ ηξέρνπζα πεξίνδν ζπλνιηθά ηα πεξηθεξεηαθά πξνγξάκκαηα ζα ιάβνπλ κεγαιχηεξε ρξεκαηνδφηεζε θαηά πνζνζηφ πεξίπνπ 10%. Απφ ηα επηκέξνπο πξνγξάκκαηα, ζπγθξηηηθά κε ην Γ ΚΠ, ην ΠΔΠ Αηηηθήο θαη ην ΠΔΠ Μαθεδνλίαο-Θξάθεο είλαη απηά πνπ παξνπζηάδνπλ αχμεζε ζηε ρξεκαηνδφηεζή ηνπο. 98

99 3.2.2 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΟ ΣΧΝ ΠΔΠ Αλ εμεηάζνπκε ηε δηάξζξσζε ησλ 5 ΠΔΠ ζα παξαηεξνχζακε φηη απηή είλαη θνηλή ζε φια, ζε εθαξκνγή ησλ θαηεπζχλζεσλ πνπ δφζεθαλ πξνο ηηο δηαρεηξηζηηθέο αξρέο. 74 Όια ηα ΠΔΠ αθνινπζνχλ ηελ παξαθάησ δνκή: ΓΟΜΖ ΣΧΝ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΧΝ ΔΗΑΓΧΓΖ ΑΝΑΛΤΖ ΣΖ ΚΑΣΑΣΑΖ ΚΑΣΑ ΣΖΝ ΔΝΑΡΞΖ ΣΖ ΠΔΡΗΟΓΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΜΟΤ ΑΝΑΠΣΤΞΗΑΚΖ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΓΗΑ ΣΖΝ ΠΔΡΗΟΓΟ ΑΞΟΝΔ ΠΡΟΣΔΡΑΗΟΣΖΣΑ ΓΗΑΣΑΞΔΗ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΤΝΟΓΔΤΣΗΚΑ ΔΓΓΡΑΦΑ: ΔΚ ΣΧΝ ΠΡΟΣΔΡΧΝ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΖ ΔΚΣΗΜΖΖ ΠΖΓΖ: ΠΔΠ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ-ΘΡΑΚΖ, ΠΔΠ ΑΣΣΗΚΖ, ΠΔΠ ΚΡΖΣΖ-ΝΖΧΝ ΑΗΓΑΗΟΤ, ΠΔΠ Γ. ΔΛΛΑΓΑ-ΠΔΛΟΠΟΝΝΖΟΤ-ΗΟΝΗΧΝ ΝΖΧΝ, ΠΔΠ ΘΔΑΛΗΑ-ΖΠΔΗΡΟΤ-ΣΔΡΔΑ ΔΛΛΑΓΑ Ζ αλαιπηηθή εμέηαζε ησλ πεξηερνκέλσλ ηνπ θάζε ΠΔΠ εθπίπηεη ησλ πξνζέζεσλ ηεο παξνχζαο εξγαζίαο. Θα ελδηέθεξε φκσο κηα πξψηε ζπγθξηηηθή παξνπζίαζε ησλ πξνηεξαηνηήησλ ησλ πεξηθεξεηψλ, φπσο απηή απνηππψλεηαη ζηνπο άμνλεο πξνηεξαηφηεηαο ηνπ θάζε ΠΔΠ θαη ζηε ζπγθξηηηθή ρξεκαηνδφηεζή ηνπο. Ζ εηθφλα πνπ δηακνξθψλεηαη απνηππψλεηαη ζηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί. Οη ζεκαηηθέο πξνηεξαηφηεηεο ησλ ΠΔΠ είλαη θνηλέο γηα φια: ππνδνκέο θαη ππεξεζίεο πξνζπειαζηκόηεηαο, ςεθηαθή ζύγθιηζε & επηρεηξεκαηηθόηεηα, αεηθόξνο αλάπηπμε & πνηόηεηα δσήο θαη ηερληθή ππνζηήξημε εθαξκνγήο. Μφλν ην ΠΔΠ Κξήηεο & Νήζσλ Αηγαίνπ ζέηεη κηα δηθή ηνπ πξνηεξαηφηεηα κε ηελ νλνκαζία Δηδηθέο Παξεκβάζεηο Δλίζρπζεο ηεο Υσξηθήο πλνρήο θαη ην ΠΔΠ Αηηηθήο κηαλ άιιε πνπ αθνξά ζηελ Αλαδσνγόλεζε ησλ αζηηθώλ πεξηνρώλ. Οη δχν απηέο ζεκαηηθέο πξνηεξαηφηεηεο αληαλαθινχλ ηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πεξηθεξεηψλ: ε Πεξηθέξεηα Κξήηεο & Νήζσλ Αηγαίνπ θαιείηαη λα αληηκεησπίζεη ηε ρακειή 74 3 ε Δγθχθιηνο γηα ηελ θαηάξηηζε Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ , ΤΠ.ΟΗ.Ο., Ηνχληνο 2006, ζει

100 νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ηηο ζνβαξέο αλαπηπμηαθέο δπζθνιίεο πνπ παξνπζηάδνπλ πνιιά απνκαθξπζκέλα θαη κηθξά λεζηά ζε ζρέζε κε ηα κεγαιχηεξα λεζηά / θέληξα. 75 Ζ Πεξηθέξεηα Αηηηθήο, ιφγσ ηνπ πιεζπζκηαθνχ ηεο κεγέζνπο θαη ηνπ κεηξνπνιηηηθνχ ηεο ραξαθηήξα, αληηκεησπίδεη πξνβιήκαηα κεηαζρεκαηηζκνχ ηνπ αζηηθνχ ηνπίνπ θαη εκθάληζεο πεξηνρψλ «ρσξηθνχ» απνθιεηζκνχ πνπ ζπγθεληξψλνπλ νκάδεο «θνηλσληθά» απνθιεηζκέλεο. Θέηεη ινηπφλ σο ζηφρν θαηά ηελ ηξέρνπζα πεξίνδν ηελ αληηκεηψπηζε ηέηνησλ πξνβιεκάησλ κε ηελ αλαδσνγφλεζε (regeneration) ησλ αζηηθψλ ηεο πεξηνρψλ ΠΔΠ Κξήηεο & Νήζσλ Αηγαίνπ , Αζήλα, Δπίζεκε Τπνβνιή, Μάξηηνο 2007, ζει ΠΔΠ Αηηηθήο , Αζήλα, Δπίζεκε Τπνβνιή, Μάξηηνο 2007, ζει

101 ΠΔΠ ΜΑΚ.-ΘΡΑΚΖ ΠΔΠ ΘΔΑΛΗΑ- ΠΔΠ Γ.ΔΛΛΑΓΑ- ΠΔΠ ΚΡΖΣΖ-ΝΖΧΝ ΠΔΠ ΑΣΣΗΚΖ ΣΔΡΔΑ-ΖΠΔΗΡΟΤ ΠΔΛ/ΟΤ-ΗΟΝΗΧΝ ΑΗΓΑΗΟΤ ΘΔΜΑΣΗΚΔ ΠΡΟΣΔΡΑΗΟΣΖΣΔ % % % % % Τπνδνκέο & Τπεξεζίεο Πξνζπειαζηκφηεηαο % % % % % Φεθηαθή χγθιηζε & Δπηρεηξεκαηηθφηεηα % % % % % Αεηθφξνο Αλάπηπμε & Πνηφηεηα δσήο % % % % % Σερληθή Τπνζηήξημε Δθαξκνγήο % % % % % Δηδηθέο Παξεκβ. Δλίζρπζεο ηεο ρσξηθήο ζπλνρήο % Αλαδσνγφλεζε αζηηθψλ πεξηνρψλ % ΤΝΟΛΟ ΠΖΓΖ: ΠΔΠ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ-ΘΡΑΚΖ (ζ. 307), ΠΔΠ ΑΣΣΗΚΖ (ζ. 216), ΠΔΠ ΚΡΖΣΖ & ΝΖΧΝ ΑΗΓΑΗΟΤ (ζ.208), ΠΔΠ Γ. ΔΛΛΑΓΑ- ΠΔΛΟΠΟΝΝΖΟΤ- ΗΟΝΗΧΝ ΝΖΧΝ (ζ ), ΠΔΠ ΘΔΑΛΗΑ-ΖΠΔΗΡΟΤ-ΣΔΡΔΑ ΔΛΛΑΓΑ (ζ.300) [ ΗΓΗΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ] ΠΔΠ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ-ΘΡΑΚΖ ΠΔΠ ΘΔΑΛΗΑ- ΣΔΡΔΑ-ΖΠΔΗΡΟΤ ΠΔΠ Γ. ΔΛΛΑΓΑ- ΠΔΛ/Ο Τ-ΗΟ ΝΗΧΝ ΠΔΠ ΚΡΖΣΖ-ΝΖΧΝ ΑΗΓΑΗΟΤ ΠΔΠ ΑΣΣΗΚΖ 24% 23% 1% 52% 51% 2% 18% 29% 62% 2% 25% 11% 52% 3% 1% 34% 10% 42% 6% 1% 29% 22% ΠΗΝΑΚΑ 3.10: ΤΓΚΡΗΣΗΚΖ ΠΑΡΟΤΗΑΖ ΣΧΝ ΑΞΟΝΧΝ ΠΡΟΣΔΡΑΗΟΣΖΣΑ ΣΧΝ 5 ΠΔΠ ΚΑΗ ΣΖ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΣΟΤ

102 Αλ εμεηάζνπκε ηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ ζεκαηηθψλ πξνηεξαηνηήησλ ζε θάζε ΠΔΠ παξαηεξνχκε πσο θαη ζηα 5 ΠΔΠ ε ζεκαηηθή πξνηεξαηφηεηα κε ηε κεγαιχηεξε ρξεκαηνδφηεζε, θαηά κέζν φξν γχξσ ζην 51,8%, είλαη ε Αεηθόξνο Αλάπηπμε & Πνηόηεηα Εσήο. ηε ζπλέρεηα αθνινπζνχλ νη Τπνδνκέο θαη Τπεξεζίεο Πξνζπειαζηκόηεηαο (θαηά κέζν φξν~19%) θαη ε Φεθηαθή ύγθιηζε & Δπηρεηξεκαηηθόηεηα (κ.ν.~25,8%). Ζ Σερληθή Τπνζηήξημε Δθαξκνγήο αληηζηνηρεί πεξίπνπ ζην 1% ηεο θνηλνηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο ζε φια ηα ΠΔΠ. Ζ θαηαλνκή ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ζηηο ζεκαηηθέο πξνηεξαηφηεηεο είλαη έλα ζύλζεην δήηεκα ηελ ηξέρνπζα πεξίνδν. Υξεηάζηεθε λα γίλεη ζπγθεξαζκφο ησλ εηδηθψλ αλαγθψλ ηεο θάζε πεξηθέξεηαο κε ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ έζεηε ην λέν νξγαλσηηθφ ζρήκα ησλ 5 ππεξπεξηθεξεηψλ, πνπ ελνπνηεί πεξηθέξεηεο πνπ αλήθνπλ ζε 3 δηαθνξεηηθέο θαηεγνξίεο επηιεμηκφηεηαο (ζχγθιηζε, phasing out, phasing in). Έηζη ζηα ΠΔΠ πνπ πεξηιακβάλνπλ πεξηθέξεηεο κεηαβαηηθήο ζηήξημεο (ηα 4 ΠΔΠ εθηφο απφ ην ΠΔΠ Γπη. Διιάδαο-Πεινπνλλήζνπ-Ηνλίσλ Νήζσλ) νη αλάγθεο ζηνπο ηνκείο Πξνζπειαζηκφηεηαο, Πεξηβάιινληνο & Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο, Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο / Αληαγσληζηηθφηεηαο θαη Φεθηαθήο χγθιηζεο ησλ πεξηθεξεηψλ απηψλ θαιχπηνληαη εμνινθιήξνπ απφ απηά. Αληίζεηα νη αλάγθεο ησλ πεξηθεξεηώλ ακηγνύο ζηόρνπ ζύγθιηζεο (8 πεξηθέξεηεο πνπ θαηαλέκνληαη ζε 4 ΠΔΠ) ζηνπο αληίζηνηρνπο ηνκείο θαιχπηνληαη ηφζν απφ ηα ΠΔΠ φζν θαη απφ ηα ζρεηηθά Σνκεαθά Πξνγξάκκαηα. 77 Πάλησο ζε φια ηα ΠΔΠ ν άμνλαο πξνηεξαηφηεηαο πνπ απνξξνθά ηε κεγαιχηεξε ρξεκαηνδφηεζε είλαη ε Αεηθόξνο Αλάπηπμε & Πνηόηεηα Εσήο, πνπ πεξηιακβάλεη δξάζεηο ζηνπο ηνκείο πγείαο θαη πξφλνηαο, πνιηηηζκνχ, ηνπξηζκνχ θαη πεξηβάιινληνο, ηνκείο πνπ θαηά θχξην ιφγν κπνξνχλ λα ρξεκαηνδνηεζνχλ κφλν κέζσ ησλ ΠΔΠ (κε ηελ εμαίξεζε ηνπ πεξηβάιινληνο). 3.3 ΜΗΑ ΠΡΧΣΖ ΑΠΟΣΗΜΖΖ ΣΟΤ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΟΤ ΥΔΓΗΑΜΟΤ Απνηηκψληαο ηνλ πεξηθεξεηαθφ ζρεδηαζκφ ηεο ρψξαο γηα ηελ 4 ε πξνγξακκαηηθή πεξίνδν ζα ιέγακε θαηαξρήλ πσο ηα δεηήκαηα πνπ πξέπεη λα αληηκεησπηζηνχλ κέζσ απηνχ είλαη ζχλζεηα θαη δχζθνια. Οη δηαπεξηθεξεηαθέο αληζφηεηεο ηεο ρψξαο καο επηκέλνπλ ζηαζεξά, παξά ην γεγνλφο φηη νη ειιεληθέο πεξηθέξεηεο ππήξμαλ απνδέθηξηεο ήδε ζεκαληηθήο θνηλνηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο ζην 77 3 ε Δγθχθιηνο γηα ηελ θαηάξηηζε Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ , ΤΠ.ΟΗ.Ο., Ηνχληνο 2006, ζει

103 πιαίζην ηξηψλ Κνηλνηηθψλ Πιαηζίσλ ηήξημεο. Γηαθαίλεηαη επηηαθηηθή ινηπφλ ε αλάγθε θαιχηεξνπ ζρεδηαζκνχ κε ζηφρν λα αληηκεησπηζηνχλ απνηειεζκαηηθά νη δηαξζξσηηθέο αδπλακίεο ησλ ειιεληθψλ πεξηθεξεηψλ. Ο ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο ηεο ηξέρνπζαο πεξηφδνπ θαηεπζχλεη ζηηο ειιεληθέο πεξηθέξεηεο ην 80% ηεο θνηλνηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο, παξεκβαίλνληαο ζε απηέο κέζσ ηφζν ησλ ηνκεαθψλ φζν θαη ησλ πεξηθεξεηαθψλ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ. Ο ζηφρνο είλαη δηηηόο: απφ ηε κηα πξέπεη λα αληηκεησπηζηνχλ ηα δηαξζξσηηθά πξνβιήκαηα ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο κε παξεκβάζεηο θνηλέο, γηα ην ζχλνιν ηεο ρψξαο θαη, παξάιιεια, ηα ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα θάζε πεξηθέξεηαο πξέπεη λα αληηκεησπηζηνχλ ρσξηζηά, κε παξεκβάζεηο πξνζαξκνζκέλεο εηδηθά ζε απηά. Ζ ηξέρνπζα πεξίνδνο κε ην ζύλζεην νξγαλσηηθό ζρήκα πνπ εθαξκφδεη γηα πξψηε θνξά (ππεξπεξηθέξεηεο, πεξηθέξεηεο κεηαβαηηθήο ζηήξημεο) θαη ην κηθξό βαζκό επειημίαο πνπ επηηξέπεη ζην ζρεδηαζκφ παξνπζηάδεη απμεκέλεο απαηηήζεηο απφ φινπο ηνπο ζπκκεηέρνληεο: ηνπο θνξείο επηηειηθνύ ζρεδηαζκνύ, ηηο δηαρεηξηζηηθέο αξρέο αιιά θαη ηνπο ηειηθνύο δηθαηνύρνπο πνπ αλαιακβάλνπλ λα πινπνηήζνπλ ηηο παξεκβάζεηο. Ζ ηειηθή απνηίκεζε ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ζρεδηαζκνχ ζα γίλεη ζην ηέινο ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ νπφηε ζα θαλεί -εθ ησλ απνηειεζκάησλ- θαηά πφζν ν ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο αληαπνθξίζεθε ζηηο πξαγκαηηθέο αλάγθεο ησλ ειιεληθψλ πεξηθεξεηψλ, ζε πνην βαζκφ πινπνηήζεθαλ νη παξεκβάζεηο πνπ πξνέβιεπε θαη θαηά πφζν επεηεχρζε κηα πξαγκαηηθή κείσζε ησλ δηαπεξηθεξεηαθψλ αληζνηήησλ. 103

104 ΔΠΗΛΟΓΗΚΔ ΠΑΡΑΣΖΡΖΔΗ Δπηρεηξψληαο κηα πξψηε θξηηηθή απνηίκεζε ηνπ ΔΠΑ ζα ιέγακε φηη ε αλάγλσζή ηνπ ζα πξέπεη λα είλαη δηπιή: ζε έλα πξψην επίπεδν ιεηηνπξγεί σο έλα επηηειηθφ εξγαιείν εθαξκνγήο ησλ επηηαγψλ ηεο Δ.Δ. γηα ηνλ ηξφπν δηάζεζεο ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ηεο 4εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ γηα ηε ρψξα καο. Πνιχ πεξηζζφηεξν φκσο πξφθεηηαη γηα έλα πνιηηηθφ θείκελν πνπ απνηππψλεη ηελ θνηλσληθννηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο ρψξαο κηα δεδνκέλε ρξνληθή ζηηγκή, ην αλαπηπμηαθφ ηεο φξακα, ηηο κεζνπξφζεζκεο πξννπηηθέο αλάπηπμήο ηεο, ηελ θαηεχζπλζε πνπ επηιέγεηαη λα αθνινπζήζεη απηή ε αλάπηπμε. Οπζηαζηηθά ινηπφλ ζε έλα δεχηεξν επίπεδν αλάγλσζεο ζα ιέγακε φηη κέζα απφ ην ΔΠΑ πξνβάιιεηαη ε εηθφλα ηεο ρψξαο ζην άκεζν κέιινλ, κε ηνπο ζηφρνπο πνπ ζέηεη θαη ην κνληέιν αλάπηπμεο πνπ έρεη επηιεγεί λα αθνινπζεζεί. ε φ,ηη αθνξά ηε θηινζνθία θαηάξηηζήο ηνπ ζα ιέγακε φηη αθνινπζήζεθαλ νη θαηεπζχλζεηο/νδεγίεο πνπ δφζεθαλ απφ ηελ Δ.Δ. θαη έγηλε κηα πξνζπάζεηα ζπγθεξαζκνχ ησλ επηηαγψλ ηεο Δ.Δ. κε ηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο ηεο ρψξαο καο. Ζ δηαδηθαζία θαηάξηηζήο ηνπ πεξηιάκβαλε ηε δηαδηθαζία ηεο ρξήζεο εηζξνψλ απφ πιήζνο θνξέσλ θαη θνηλσληθψλ εηαίξσλ θαη ηεο δεκφζηαο δηαβνχιεπζεο. ε φ,ηη αθνξά ηε δεκφζηα δηαβνχιεπζε ζα παξαηεξνχζακε φκσο φηη ηέηνηεο δηαδηθαζίεο δεκφζηνπ, αλνηθηνχ θαη νπζηαζηηθνχ δηαιφγνπ δελ είλαη αθφκε επξέσο δηαδεδνκέλεο ζηε ρψξα καο θαη νη θνξείο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζπλήζσο ζηέθνληαη ακήραλνη θαη επηθπιαθηηθνί ζηε δηαηχπσζε νπζηαζηηθψλ πξνηάζεσλ. Έηζη, ζα ηνικνχζακε λα πνχκε φηη ν ζρεδηαζκφο ηνπ ΔΠΑ, νπζηαζηηθά, ήηαλ έλαο top-down ζρεδηαζκφο απφ ηνπο θνξείο ηνπ ΤΠ.ΟΗ.Ο., ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο θνξείο ησλ ζπλαξκφδησλ ππνπξγείσλ θαη κε ηε ρξήζε ησλ εηζξνψλ πνπ δέρηεθαλ απφ ηνπο εηαίξνπο ζε πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν. Χο πξνο ηα επηκέξνπο ζηνηρεία ηνπ κπνξνχκε λα παξαηεξήζνπκε ηα εμήο: απφ ηελ θνηλσληθννηθνλνκηθή αλάιπζε ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο ηεο ρψξαο ζπλνιηθά θαη ησλ πεξηθεξεηψλ ηεο εηδηθφηεξα αλαδείρηεθαλ νη πνιιέο δηαξζξσηηθέο αδπλακίεο ηεο ρψξαο, πνπ ππεξηεξνχλ ησλ δπλαηψλ ηεο ζεκείσλ. Ζ δηαπίζησζε απηή νδεγεί ζηελ αλάγθε εθαξκνγήο δηαξζξσηηθψλ θπξίσο πνιηηηθψλ πνπ αληηκεησπίδνπλ ηηο ππάξρνπζεο αδπλακίεο εθκεηαιιεπφκελεο ηηο επθαηξίεο πνπ πξνζθέξνληαη απφ εμσγελείο παξάγνληεο. 104

105 ε φηη αθνξά ην αλαπηπμηαθό όξακα ηεο ρψξαο παξαηεξνχκε πσο απηφ επηθεληξψλεηαη ζηελ αλάπηπμε θαη νηθνλνκηθή κεγέζπλζή ηεο, ζηελ αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ζηελ ηφλσζε ηεο απαζρφιεζεο. ηνπο αληίζηνηρνπο ηνκείο αλαθέξνληαη θαη νη ζεκαηηθέο πξνηεξαηόηεηεο ηνπ ΔΠΑ. Δίλαη θαλεξφ πσο ζηε δηαηχπσζή ηνπο θπξηαξρνχλ νη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο ηεο πνιηηηθήο ζπλνρήο: ειθπζηηθφηεηα γηα επελδχζεηο θαη απαζρφιεζε, βειηίσζε ησλ γλψζεσλ θαη ηεο θαηλνηνκίαο, πεξηζζφηεξεο θαη θαιχηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο. Αληίζεηα ηνκείο φπσο απηνί ηεο πγείαο θαη ηνπ πνιηηηζκνχ, κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηε ρψξα, εληάζζνληαη ζην επξχηεξν πιαίζην ηεο πεξηθεξεηαθήο αλάπηπμεο. Χο πξνο ηε ζρέζε ηνπ ΔΠΑ κε ηηο βαζηθέο εηζξνέο, ην Δζληθό Πξόγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ θαη ηεο ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο, παξαηεξνχκε ηα εμήο: κε ην ΔΠΜ νη ζπλάθεηεο ζε επίπεδν ζηφρσλ είλαη πνιιέο, κε κφλε δηαθνξά φηη ν θχξηνο ζηφρνο ηνπ ΔΠΜ γηα βειηίσζε ηνπ καθξννηθνλνκηθνχ πεξηβάιινληνο δελ κπνξνχζε λα πεξηιεθζεί ζην ΔΠΑ, ιφγσ ηνπ ραξαθηήξα ηνπ θεηκέλνπ-απνηειεί πάλησο πξνυπφζεζε γηα ηελ επίηεπμε φισλ ησλ ππφινηπσλ ζηφρσλ ηνπ. Ζ ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβόλαο ηψξα νπζηαζηηθά δηαηξέρεη νιφθιεξν ην ζρεδηαζκφ ηνπ ΔΠΑ θαη ηεο πεξηθεξεηαθήο πνιηηηθήο ηεο ρψξαο. Πξνζδηνξίδεη θαηά ην κάιινλ ή ήηηνλ ηνπο ζηφρνπο πνπ ηίζεληαη [έξεπλα & ηερλνινγηθή αλάπηπμε, πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία, ελίζρπζε ηεο απαζρφιεζεο, θνηλσληθή ελζσκάησζε, αλζξψπηλν θεθάιαην, θ.ι.π.]-αιιά θαη επεξεάδεη άκεζα ηφζν ηελ θαηαλνκή ηεο θνηλνηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο φζν θαη ηε δηακφξθσζε θαη πινπνίεζε ησλ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ. Οπζηαζηηθά δειαδή έρεη επηβιεζεί απφ ηελ Δ.Δ. έλα απζηεξφ πιαίζην γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ δξάζεσλ θαη ηελ θαηαλνκή ησλ πφξσλ πνπ δελ αθήλεη πνιιά πεξηζψξηα επειημίαο ζηα θξάηε κέιε. Δηδηθφηεξα γηα ηελ Διιάδα ε θαηάζηαζε είλαη πεξηζζφηεξν πεξίπινθε, θαζψο γηα πξψηε θνξά δελ ππάγεηαη ην ζχλνιν ηεο ρψξαο ζην ζηφρν 1, αιιά δχν πεξηθέξεηεο (Ν. Αηγαίν & ηεξεά Διιάδα) ππάγνληαη πηα ζην ζηφρν 2. Απηφ ζεκαίλεη πσο ζηηο δχν απηέο πεξηθέξεηεο ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηεο ρξεκαηνδφηεζεο (67% ζχκθσλα κε ην ΔΠΑ) ζα πξέπεη λα θαηεπζχλεηαη ζε δξάζεηο πνπ πξνσζνχλ ηε ηλ. Σν γεγνλφο απηφ ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ζπλνιηθή κείσζε ηεο θνηλνηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο πξνο ηηο πεξηθέξεηεο απηέο, ε νπνία βαίλεη κεηνχκελε φζν πξνρσξά ε πξνγξακκαηηθή πεξίνδνο, απαηηεί ζσζηφ ζρεδηαζκφ γηα ηαρεία απνξξφθεζε ησλ δηαζέζηκσλ θνλδπιίσλ θαη πινπνίεζε ησλ δξάζεσλ. 105

106 Σν επηρεηξεζηαθό ηκήκα ηνπ ΔΠΑ ραξαθηεξίδεηαη απφ πεξηζζφηεξν ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ, κε ιηγφηεξα επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα ζε ζρέζε κε ην παξειζφλ, θαη κε θάπνηα θαηλνηφκα ζηνηρεία, φπσο είλαη ε ex ante αμηνιόγεζε θαη ε ηξαηεγηθή Πεξηβαιινληηθή Δθηίκεζε πνπ ζπλνδεχνπλ ππνρξεσηηθά ηελ εθπφλεζή ηνπο. Ζ εθπφλεζε ηεο ex ante αμηνιφγεζεο θαη ηεο ΠΔ απνηηκάηαη γεληθά σο κηα ζεηηθή θαηλνχξγηα πξνζζήθε, θαζψο ππνρξεψλεη ηνπο ζπληάθηεο ησλ Δ.Π. λα ιακβάλνπλ ππφςε ηνπο ζην ζρεδηαζκφ ηελ αμηνιφγεζε πνπ γίλεηαη απφ ηξίηνπο, αλεμάξηεηνπο θνξείο, θαη λα ππνινγίδνπλ ππνρξεσηηθά ηελ πεξηβαιινληηθή δηάζηαζε. Αξθεί κφλν, ζηελ πξάμε, νη δχν απηέο κειέηεο λα κελ εθιεθζνχλ σο κηα επηπιένλ γξαθεηνθξαηηθή ππνρξέσζε αιιά λα ιεηηνπξγνχλ πξαγκαηηθά σο εξγαιεία γηα ηε βειηίσζε ηνπ ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ. Σν θαηλνχξγην νξγαλσηηθό ζρήκα ηεο 4 εο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ κε ηηο 5 ππεξπεξηθέξεηεο θαη ηελ ππαγσγή ησλ ειιεληθψλ πεξηθεξεηψλ ζε 3 δηαθνξεηηθέο θαηεγνξίεο επηιεμηκφηεηαο (ζχγθιηζε, phasing in, phasing out) θαζηζηά ην ζρεδηαζκφ πεξηζζφηεξν ζχλζεην. Αλ θαη ε ζεσξεηηθή βάζε πάλσ ζηελ νπνία ζηεξίρηεθε ν πεξηνξηζκφο ησλ ρσξηθψλ ελνηήησλ παξέκβαζεο απφ 13 ζε 5 είλαη ε θαιχηεξε ζπγθέληξσζε ησλ δξάζεσλ πνπ έρνπλ θνηλφ ζηφρν θαη ε κεγαιχηεξε δηάρπζε ησλ ζεηηθψλ απνηειεζκάησλ, πξαθηηθά, κέρξη ζηηγκήο, πεξηέπιεμε ηε δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ: νη απαηηήζεηο ήηαλ απμεκέλεο, θαζψο έπξεπε λα ζπγθεξαζζνχλ ζε έλα επηρεηξεζηαθφ πξφγξακκα νη δηαθνξεηηθέο αλάγθεο πεξηθεξεηψλ πνπ ππάγνληαη ζε δηαθνξεηηθή θαηεγνξία επηιεμηκφηεηαο. Καηά πφζν ν ζρεδηαζκφο ππήξμε επηηπρήο ζα θαλεί θαηά ηε δηάξθεηα πινπνίεζεο ησλ πξνγξακκάησλ ηα ακέζσο επφκελα ρξφληα. Ζ νινθιεξσκέλε απνηίκεζε ηνπ ΔΠΑ άιισζηε κπνξεί λα γίλεη κφλν ζην ηέινο ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ, νπφηε ζα είλαη δπλαηή θαη ε αμηνιφγεζε ηεο πινπνίεζήο ηνπ. Δίλαη γεγνλφο πάλησο πσο φζνλ αθνξά ζηελ πινπνίεζε νη δπζθνιίεο παξνπζηάδνληαη απμεκέλεο, θαζψο ηα πξψηα ρξφληα ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ ζα ηξέρνπλ παξάιιεια ην Γ ΚΠ θαη ην ΔΠΑ, κε δχν δηαθνξεηηθά νξγαλσηηθά ζρήκαηα, ηα νπνία νθείινπλ λα ζπλππάξμνπλ θαη λα παξάγνπλ έξγν άκεζα. Σν γεγνλφο απηφ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ θαζπζηέξεζε πνπ παξνπζηάδνπλ ηα έξγα ηνπ Γ ΚΠ θαη ηελ θαηλνχξγηα απαίηεζε γηα πηζηνπνίεζε ηεο δηαρεηξηζηηθήο ηθαλφηεηαο ησλ ηειηθψλ δηθαηνχρσλ θαίλεηαη πσο κπνξεί λα νδεγήζεη ζε επηβξάδπλζε ηεο πινπνίεζεο ηνπ ΔΠΑ. πκπεξαζκαηηθά ινηπφλ ζα ιέγακε φηη ν ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο ηεο 4 εο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ ππήξμε κηα πξαγκαηηθά ζχλζεηε δηαδηθαζία πνπ απαηηνχζε 106

107 ηνλ ζπγθεξαζκφ ησλ απαηηήζεσλ ηεο Κνηλφηεηαο κε ηηο εηδηθέο αλάγθεο θαη ηνπο αλαπηπμηαθνχο ζηφρνπο ηεο ρψξαο καο. ηφρνο πάλησο ήηαλ ε πξνηεηλφκελε ζηξαηεγηθή λα κεγηζηνπνηήζεη ηελ πξνζδνθψκελε σθέιεηα απφ ηελ δηάζεζε ησλ πφξσλ ηεο λέαο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ κέλεη λα απνδεηρηεί αλ ν ζηφρνο απηφο ζα έρεη επηηεπρζεί κε ηελ νινθιήξσζε ηεο 4 εο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ. 107

108 ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΔΠΗΖΜΑ ΔΘΝΗΚΑ ΚΔΗΜΔΝΑ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 3 ε Δγθχθιηνο γηα ηελ θαηάξηηζε Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ , ΤΠ.ΟΗ.Ο., Ηνχληνο Δγθχθιηνο ηνπ ΤΠ.ΟΗ.Ο. κε ζέκα: Κξηηήξηα δηαρεηξηζηηθήο επάξθεηαο Γηθαηνχρσλ ησλ Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ ηεο πεξηφδνπ , αξ. πξση. ΔΤΑΑΠ 1469, Αζήλα, Δγθχθιηνο ηνπ Τ.ΠΔ.ΥΧ.ΓΔ θαη ηνπ ΤΠ.ΟΗ.Ο. [Α.Π.: 30981/ΔΤΑΑΠ 2469] κε ζέκα «Ζ εθαξκνγή ηεο Οδεγίαο 2001/42 γηα ηε ηξαηεγηθή Πεξηβαιινληηθή Δθηίκεζε θαηά ηελ θαηάξηηζε ησλ Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ », Αζήλα, Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο , ΤΠ.ΟΗ.Ο., Αζήλα, Ηαλνπάξηνο Δ..Τ.Δ., πλνπηηθή ηαηηζηηθή Δπεηεξίδα ηεο Διιάδνο 2005, Πεηξαηάο ΠΔΠ Αηηηθήο , Δπίζεκε Τπνβνιή, Αζήλα, Μάξηηνο ΠΔΠ Γπηηθήο Διιάδνο-Πεινπνλλήζνπ-Ηνλίσλ Νήζσλ, Δπίζεκε Τπνβνιή, Αζήλα, Μάξηηνο ΠΔΠ Θεζζαιίαο-ηεξεάο Διιάδαο-Ζπείξνπ, Δπίζεκε Τπνβνιή, Αζήλα, Μάξηηνο ΠΔΠ Κξήηεο & Νήζσλ Αηγαίνπ , Δπίζεκε Τπνβνιή, Αζήλα, Μάξηηνο ΠΔΠ Μαθεδνλίαο Θξάθεο, Δπίζεκε Τπνβνιή, Αζήλα, Μάξηηνο ΠΔΠ Μαθεδνλίαο Θξάθεο, Αζήλα, Ηνχιηνο 2007 [αλαζεσξεκέλε έθδνζε]. Σερληθή Οδεγία 1: δνκή, πεξηερφκελν θαη κεζνδνινγία θαηάξηηζεο ησλ Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ (ηφρνη 1 θαη 2), Γεληθή Γξακκαηεία Δπελδχζεσλ & Αλάπηπμεο, ΤΠ.ΟΗ.Ο., Αζήλα, Ηνχιηνο

109 ΔΠΗΖΜΑ ΚΔΗΜΔΝΑ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΔΝΧΖ Καλνληζκφο (EK) αξηζ. 1260/1999 ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 21εο Ηνπλίνπ 1999 πεξί γεληθψλ δηαηάμεσλ γηα ηα Γηαξζξσηηθά Σακεία. Καλνληζκφο (EK) αξηζ. 1083/2006 ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 11εο Ηνπιίνπ 2006 πεξί θαζνξηζκνχ γεληθψλ δηαηάμεσλ γηα ην Δπξσπατθφ Σακείν Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο, ην Δπξσπατθφ Κνηλσληθφ Σακείν θαη ην Σακείν πλνρήο θαη ηελ θαηάξγεζε ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 1260/1999. Καλνληζκφο (ΔΚ) αξηζκ. 1080/2006 ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη πκβνπιίνπ ηεο 5 εο Ηνπιίνπ 2006 γηα ην Δπξσπατθφ Σακείν Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο. Ο εθαξκνζηηθφο θαλνληζκφο ηνπ γεληθνχ θαλνληζκνχ θαη ηνπ θαλνληζκνχ ηνπ ΔΣΠΑ-(ΔΚ) αξηζκ. 1828/2006 ηεο Δπηηξνπήο ηεο 8/12/2006 γηα ηε ζέζπηζε θαλφλσλ ζρεηηθά κε ηελ εθαξκνγή ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 1083/2006 ηνπ πκβνπιίνπ πεξί θαζνξηζκνχ γεληθψλ δηαηάμεσλ γηα ην ΔΣΠΑ, ην ΔΚΣ θαη ην Σακείν πλνρήο θαη ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 1080/2006 ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ γηα ην ΔΣΠΑ (Δθαξκνζηηθφο Καλνληζκφο). Απφθαζε ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηηο ηξαηεγηθέο Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο ηεο Κνηλφηεηαο γηα ηε πλνρή, 6 Οθησβξίνπ 2006, Δπίζεκε Δθεκεξίδα ηεο Δ.Δ. L291/11 ηεο 21/10/2006. Απφθαζε ηεο Δπηηξνπήο γηα ηνλ θαζνξηζκφ ελδεηθηηθήο θαηαλνκήο, αλά θξάηνο κέινο, ησλ πηζηψζεσλ αλάιεςεο ππνρξεψζεσλ ζην πιαίζην ηνπ ζηφρνπ «πεξηθεξεηαθή αληαγσληζηηθφηεηα θαη απαζρφιεζε» θαηά ηελ πεξίνδν , 4 Απγνχζηνπ 2006, Δπίζεκε Δθεκεξίδα ηεο Δ.Δ. L 243/32 ηεο 6/9/2006. Σέηαξηε Έθζεζε γηα ηε Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή πλνρή (SEC ) ππνβιεζείζα απφ ηελ Δπηηξνπή, Βξπμέιιεο, , COM (2007) 273 ηειηθφ. 109

110 ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΗΑ Γ. Αγγειήο, Σα καγηθά ηεο απνξξόθεζεο, Δθ. Διεπζεξνηππία, Γ. Ηαθσβίδεο, Ex ante αμηνιόγεζε ησλ πξνγξακκάησλ ηεο πεξηόδνπ , εκεξίδα γηα ηελ ex ante αμηνιφγεζε, Βφινο, 16/2/2006 ζην Γ. Καδδάο, Κνπηνξαπηηθή ζην ΚΠ, Δθ. Κπξηαθάηηθε Διεπζεξνηππία, 23/9/2007. Κ. Κνθθηλνπιίηεο, Γηαβνύιεπζε γηα ηνλ Δζληθό Αλαπηπμηαθό ρεδηαζκό Πιαίζην δηαρείξηζεο, παξαθνινύζεζεο & ειέγρνπ, 5/10/2006, ζην Δ. Λνπξή, Δζληθό Πξόγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ-ΔΠΑ , νκηιία ζην 3ν Αλαπηπμηαθφ πλέδξην, Αλαζηάζηνο Νπράο, ηξαηεγηθή Δθηίκεζε Πεξηβαιινληηθώλ Δπηπηώζεσλ, Οδεγία 2001/42/ΔΚ, εκεξίδα γηα ηελ ex ante αμηνιφγεζε, Βφινο, 16/2/2006 ζην Γ. Γ. Παπαδνθσζηφπνπινο, Μέζσ 13 εηαηξεηώλ 26,5 δηο ζηελ πεξηθέξεηα, Δθ. Η Καζεκεξηλή, 15/4/2007. Γ. Πεηξάθνο, Γ. Φπράξεο, Πεξηθεξεηαθή Αλάπηπμε ζηελ Διιάδα, εθδ. Κξηηηθή, Αζήλα Α. ίκνπ, Έγγξαθα εξγαζίαο , Δθ ησλ πξνηέξσλ αμηνιόγεζε δείθηεο, παξνπζίαζε ζηελ εκεξίδα γηα ηελ εθ ησλ πξνηέξσλ αμηνιφγεζε γηα ηελ πξνγξακκαηηθή πεξίνδν , Βφινο, Δ. Σδψξηδε, Έκθαζε ζηελ επηηάρπλζε ησλ δηαδηθαζηώλ γηα ηελ απνξξόθεζε ησλ θνηλνηηθώλ πόξσλ, Δθ. Η Καζεκεξηλή, 11/1/2007. Η. Σζηηζφπνπινο, Υξεκαηνδόηεζε ΜΜΔ θαη γεληθέο θαηεπζύλζεηο ρξεκαηνδόηεζεο επελδύζεσλ ζηελ πεξίνδν κέζσ ηνπ ΔΠΑ, Κέληξν Δπηρεηξεκαηηθήο θαη Πνιηηηζηηθήο Αλάπηπμεο, ζην Ώζεζε ζε έξγα θάησ ησλ 5 εθαη. ηνπ Γ ΚΠ, Δθ. Η Καζεκεξηλή, 30/9/2007. Οη Κνηλνηηθέο ηξαηεγηθέο Καηεπζύλζεηο γηα ηελ Πνιηηηθή πλνρήο , Η ηνπνζέηεζε ηεο ειιεληθήο πιεπξάο, νκηιία πθππνπξγνχ θ. Φψιηα, Άηππε Τπνπξγηθή πλάληεζε, Λνπμεκβνχξγν 20-21/5/

111 Νέα δηαθαλήο επξσπατθή πνιηηηθή ζπλνρήο, Inforegio Panorama, αξηζκ. 21, Γεθέκβξηνο Πξαθηηθά ηεο εκεξίδαο γηα ηελ ex ante αμηνιόγεζε, ΔΤΑΑΠ, ΤΠ.ΟΗ.Ο., Βφινο, 16/2/2006. πλέληεπμε Σύπνπ ηνπ ππνπξγνύ Οηθνλνκίαο & Οηθνλνκηθώλ γηα ην ζρέδην λόκνπ γηα ηε δηαρείξηζε, ηνλ έιεγρν θαη ηελ εθαξκνγή αλαπηπμηαθώλ παξεκβάζεσλ γηα ηελ πξνγξακκαηηθή πεξίνδν , 1/8/2007. ΞΔΝΟΓΛΧΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ D. Hubner, EU Commissioner of Regional Policy, Cohesion policy: charting new territories, 4 th Cohesion Forum, Brussels, 27 September D. Hubner, EU Commissioner of Regional Policy, Cohesion policy: Genuinely modern and still reinventing itself, 4 th Cohesion Forum, Brussels, 28 September Commission assesses impact of funding for regions, launches debate on next round of cohesion policy, Brussels 30/5/2007, IP/07/721, ζην index-en Handbook on SEA for Cohesion Policy , GRDP, February Thematic Evaluation of the Structural Funds contributions to the Lisbon Strategy, Danish Technological Institute, February Statistical Portrait of the European Union 2007, 50 years of the Treaty of Rome, Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg

112 ΓΗΚΣΤΑΚΟΗ ΣΟΠΟΗ

113 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΑΝΑΛΤΖ SWOT ΣΖ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΤΦΗΣΑΜΔΝΖ ΚΑΣΑΣΑΖ 113