Διαταραχές Επικοινωνίας και Διαταραχές Μάθησης

Transcript

1 Διαταραχές Επικοινωνίας και Διαταραχές Μάθησης

2 Εισαγωγικά Μαθησιακές δυσκολίες: Διαταραχές επικοινωνίας και µάθησης Επιστηµονική γνώση και σύγχρονες τεχνικές Αποτελεσµατικότερη κατανόηση διαταραχών Αναγνώριση διαφορών στην εγκεφαλική δοµή και στην ανάπτυξη παιδιών µε δυσκολίες µάθησης και επικοινωνίας Έγκαιρη αναγνώριση των ατόµων µε δυσκολίες επικοινωνίας και µάθησης Και άρα καλύτερες ευκαιρίες προσαρµοσµένες στις ανάγκες τους Έµφαση στη σχέση µεταξύ γλωσσικής ανάπτυξης και µαθησιακών δυσκολιών Συσχέτιση προβληµάτων οµιλίας µε µαθησιακές δυσκολίες

3 Ορισµοί Μαθησιακές δυσκολίες Ειδικές δυσκολίες στην ανάγνωση, τη γραφή και τα µαθηµατικά όπως προσδιορίζονται από τα ειδικά τεστ επίδοσης DSM-IV: διαγνωστική κατηγορία διαταραχών µάθησης και επικοινωνίας

4 Διαταραχές επικοινωνίας Δυσκολία παραγωγής των ήχων της οµιλίας φωνολογική διαταραχή Δυσκολίες στη φυσιολογική ροή της οµιλίας - τραυλισµός Δυσκολίες στη χρήση του προφορικού λόγου διαταραχή γλωσσικής έκφρασης Δυσκολίες στην κατανόηση του προφορικού λόγου µικτή διαταραχή της γλωσσικής έκφρασης/κατανόησης

5 Διαταραχές µάθησης Διαταραχές στην πρόσληψη και έκφραση πληροφοριών «Κρυµµένη» αναπηρία Επίδραση σε ακαδηµαϊκές επιδόσεις, κοινωνικές συναλλαγές και καθηµερινές δραστηριότητες Πρόσφατη επιστηµονική γνώση που έχει εµπλουτιστεί από τα αποτελέσµατα επιστηµονικών ερευνών αναγνωρίζει ότι οι µαθησιακές δυσκολίες δεν αποτελούν κατά κανόνα τροχοπέδη στην κοινωνική και επαγγελµατική προσαρµογή του ατόµου

6 Ιστορική αναδροµή Τέλη 19 ου αιώνα Franz Joseph Gall: ασθενείς µε εγκεφαλικά τραύµατα που παρουσίαζαν ελλείµµατα στη χρήση του λόγου χωρίς νοητικά ελλείµµατα Μελέτη εγκεφαλικών περιοχών που ελέγχουν κατανόηση και έκφραση προφορικού λόγου Απόδοση µαθησιακών δυσκολιών σε Εγκεφαλική Δυσλειτουργία Σε ορισµένα άτοµα οι µαθησιακές ικανότητες δεν είναι ανάλογες των νοητικών

7 Διαταραχές Επικοινωνίας

8 Επικοινωνία Κάθε επικοινωνιακή αλληλεπίδραση περιλαµβάνει τρία στοιχεία: 1. Μήνυµα 2. Ποµπός 3. Δέκτης Αφήγηση Εξήγηση/Πληροφόρηση Αίτηµα Έκφραση

9 Γλώσσα Τυποποιηµένος κώδικας που χρησιµοποιείται για τις ανάγκες της επικοινωνίας: σύνολο αφηρηµένων συµβόλων και σύνολο κανόνων βάσει των οποίων συνδυάζονται τα σύµβολα σε µεγαλύτερες µονάδες. Οι πέντε διαστάσεις της γλώσσας: Φωνολογία Μορφολογία Σύνταξη Σηµασιολογία Πραγµατολογία

10 Λόγος Είναι η προφορική παραγωγή της γλώσσας Τα φωνήµατα είναι αποτέλεσµα τεσσάρων διακριτών αλλά συναφών διαδικασιών: 1. Αναπνοή 2. Φώνηση 3. Αντήχηση 4. Άρθρωση

11 Γλωσσική Ανάπτυξη Γονείς και πρόσωπα που φροντίζουν το παιδί συντελούν σηµαντικά στη γλωσσική ανάπτυξη Αποτελούν πρότυπα για την ανάπτυξη του λόγου Ενθαρρύνουν την προσπάθεια κατάκτησης της γλώσσας Αντιληπτικός χάρτης: Αντιπροσωπεύει τις οµοιότητες µεταξύ των ήχων και διευκολύνει στο διαχωρισµό των φωνηµάτων Ολοκληρώνεται µέχρι το 1 ο έτος

12

13 Φωνολογική Ενηµερότητα Το σύνολο των γλωσσικών/εκφραστικών εκδηλώσεων του υποκειµένου που δείχνουν ότι έχει την ικανότητα να κατανέµει συνειδητά τον προφορικό λόγο σε µονάδες που δεν είναι φορείς σηµασίας 1. Ικανότητα να χειρίζεται καθένας τις φωνηµικές µονάδες του λόγου και να στοχάζεται πάνω σε αυτές 2. Μια από τις µεταγλωσσικές ικανότητες οι οποίες φανερώνουν µια στοχαστική σκέψη και ένα συνειδητό, σκόπιµο έλεγχο του υποκειµένου πάνω στη δοµή και τις λειτουργίες της γλωσσικής διαδικασία Λέξη Συλλαβή Φώνηµα Σηµαντικός δείκτης και απαραίτητη δεξιότητα για την απόκτηση της ικανότητας ανάγνωσης και γραφής

14 Ορισµοί των διαταραχών επικοινωνίας Αµερικάνικη Εταιρεία Λόγου-Οµιλίας-Ακοής: «Ως διαταραχή επικοινωνίας ορίζεται η διαταραχή της ικανότητας πρόσληψης, έκφρασης, επεξεργασίας και κατανόησης εννοιών, λεκτικών ή µηλεκτικών συστηµάτων και γραφικών συµβόλων. Μία διαταραχή επικοινωνίας µπορεί να είναι εµφανής στις διαδικασίες της ακοής, της γλώσσας και/ή του λόγου.» IDEA: «Ως διαταραχή λόγου ή οµιλίας ορίζεται µία διαταραχή επικοινωνίας όπως ο τραυλισµός, η ελλειµµατική άρθρωση, µία γλωσσική διαταραχή ή µία διαταραχή φωνής, που επηρεάζει αρνητικά την ακαδηµαϊκή επίδοση ενός παιδιού.» DSM-IV: οι διαταραχές επικοινωνίας περιλαµβάνουν τις διαγνωστικές υποκατηγορίες της διαταραχής λόγου (αρθρωτικές και φωνολογικές διαταραχές) στην οποία περιλαµβάνεται και ο τραυλισµός και της γλωσσικής διαταραχής (διαταραχές γλωσσικής αντίληψης και έκφρασης και της µικτής διαταραχής γλωσσικής έκφρασης και αντίληψης )

15 Κριτήρια για διαταραχή επικοινωνίας Η µετάδοση και/ή η αντίληψη των µηνυµάτων είναι λανθασµένη Το άτοµο βρίσκεται σε µαθησιακά δυσµενή θέση Το άτοµο βρίσκεται σε κοινωνικά δυσµενή θέση Η αυτοεκτίµηση ή η συναισθηµατική ανάπτυξη του ατόµου επηρεάζεται αρνητικά Το πρόβληµα προκαλεί σωµατική βλάβη ή θέτει σε κίνδυνο την υγεία του ατόµου

16 Διαταραχές λόγου Ο λόγος αποκλίνει τόσο από τον λόγο άλλων ώστε 1. Ελκύει την προσοχή 2. Παρεµβαίνει στην επικοινωνία 3. Προκαλεί δυσφορία στον οµιλητή ή και τον ακροατή 1. Διαταραχές άρθρωσης 2. Διαταραχές ροής 3. Διαταραχές φωνής

17 Λάθη φωνηµάτων Παρατηρούνται 4 βασικά είδη λαθών στα φωνήµατα: 1. Παραποιήσεις 2. Αντικαταστάσεις 3. Παραλείψεις 4. Προσθέσεις Πολλά λάθη φωνηµάτων δεν οφείλονται απλώς σε µία λανθασµένη µηχανική λειτουργία αλλά σχετίζονται άµεσα µε προβλήµατα στην αναγνώριση ή επεξεργασία των ηχητικών συστατικών της γλώσσας (φωνολογία)

18 Διαταραχές της άρθρωσης Διάκριση μεταξύ αρθρωτικών και φωνολογικών διαταραχών Διαταραχή Άρθρωσης Δυσκολία με λίγους μόνο ήχους με περιορισμένη επίδραση στην καταληπτότητα Σταθερή λανθασμένη άρθρωση συγκεκριμένων ήχων Τα λάθη των ήχων οφείλονται σε κινητική διαταραχή του λόγου Είναι πιθανή η συνύπαρξη διαταραχών επικοινωνίας, αλλά όχι πιθανή όσο στην περίπτωση των φωνολογικών διαταραχών Φωνολογική Διαταραχή Πολλαπλά λάθη σε ήχους που επηρεάζουν εμφανώς την καταληπτότητα Μη σταθερή λανθασμένη άρθρωση ήχων Κινητικά μπορεί να παράγει τους ήχους αλλά όχι στις σωστές θέσεις Λάθη σχετικά με φωνολογική επεξεργασία (π.χ. Παράλειψη τελικού συμφώνου, λανθασμένη παραγωγή του ήχου σε κάποια άλλη θέση) Πιθανά παρούσες και άλλου τύπου γλωσσικές καθυστερήσεις (επειδή η φωνολογία αποτελεί συστατικό της γλώσσας)

19 Διαταραχές της ροής Ασυνέχεια στη ροή της οµιλίας που χαρακτηρίζεται από µη τυπική ταχύτητα, ρυθµό και επαναλήψεις ήχων, συλλαβών, λέξεων και φράσεων Τραυλισµός Ταχείες επαναλήψεις συµφώνων ή φωνηέντων ειδικά στην αρχή της λέξης, επιµυκύνσεις, διακοπτόµενη ροή οµιλίας, επιφωνήµατα και πλήρη λεκτικά «µπλοκαρίσµατα» Γενετικοί ή περιβαλλοντικοί παράγοντες; Καταστασιακή διαταραχή Άτακτος λόγος Πολύ γρήγορος λόγος µε επιπλέον ήχους ή ήχους που προφέρονται λανθασµένα Διαφορές µε τραυλισµό: Δεν έχουν επίγνωση της διαταραχής Μπορούν να βελτιώσουν το λόγο τους αν τους ζητηθεί

20 Διαταραχές της φωνής Μη-φυσιολογική παραγωγή και/ή απουσία ποιότητας, τόνου, έντασης, αντήχησης ή διάρκειας του λόγου, που είναι ακατάλληλη για την ηλικία και/ή το φύλο του ατόµου. Διαταραχή της φώνησης: η φωνή ακούγεται ασθενής, βραχνή, σβησµένη-µαλακή και κουρασµένη-στραγγαλισµένη Διαταραχή της αντήχησης: η φωνή χαρακτηρίζεται είτε από διέλευση πολλών ήχων από τις ρινικές διόδους αέρα (υπερρινικότητα) ή αντιθέτως από την µη επαρκή αντήχηση των ρινικών διόδων (υπορρινικότητα)

21 Γλωσσικές διαταραχές Ελλειµµατική κατανόηση και/ή χρήση του προφορικού, γραπτού και/ ή άλλου συµβολικού συστήµατος 1. Φωνολογία, µορφολογία, σύνταξη 2. Σηµασιολογία 3. Πραγµατολογία Διαταραχή γλωσσικής αντίληψης Διαταραχή γλωσσικής έκφρασης Μικτή διαταραχή γλωσσικής έκφρασης και αντίληψης «Δυσκολίες µάθησης της γλώσσας»

22 Γλωσσική καθυστέρηση και γλωσσική διαταραχή Γλωσσική καθυστέρηση: ένα παιδί αργεί να αναπτύξει τις γλωσσικές δεξιότητες αλλά τις κατακτά ακολουθώντας την ίδια πορεία µε ένα τυπικά αναπτυσσόµενο παιδί Γλωσσική διαταραχή: διακοπή του συνηθισµένου ρυθµού και της πορείας ανάπτυξης συγκεκριµένων αναδυόµενων γλωσσικών δεξιοτήτων Δυσκολίες σε σχολικές επιδόσεις και σε κοινωνικές συναναστροφές Δύσκολος ο εντοπισµός των γλωσσικών διαταραχών συνήθως παρατηρούνται ταξινοµήσεις σε λανθασµένες κατηγορίες διαταραχών Αντίσταση στις αποτελεσµατικές παρεµβάσεις γραµµατισµού

23 Συχνότητα εµφάνισης 19% όλων των µαθητών δέχονται ειδική εκπαίδευση λόγω διαταραχών επικοινωνίας Ο πραγµατικός αριθµός πολύ µεγαλύτερος Στοιχεία λογο-γλωσσοπαθολόγων: Υψηλότερα ποσοστά στις διαταραχές παραγωγής λόγου και οµιλίας (91% στις αρθρωτικές φωνολογικές διαταραχές) Διαταραχές λόγου και οµιλίας πιο συχνά στα αγόρια από τα κορίτσια (2:1)

24 Εντοπισµός και Αξιολόγηση Προκριµατικός έλεγχος και παρατηρήσεις των εκπαιδευτικών Συστατικά στοιχεία της αξιολόγησης: 1. Λήψη του ιστορικού και σωµατική εξέταση 2. Τεστ άρθρωσης 3. Τεστ ακοής 4. Τεστ ακουστικής διάκρισης 5. Φωνολογική ενηµερότητα και επεξεργασία 6. Τεστ λεξιλογίου και γενικής γλωσσικής ανάπτυξης 7. Δείγµατα γλώσσας 8. Παρατήρηση σε φυσικά πλαίσια

25 Κατάλογος ελέγχου για τον εντοπισµό προβληµάτων λόγου και οµιλίας στην τάξη Το παιδί προφέρει λανθασµένα ήχους και λέξεις. Το παιδί παραλείπει τις καταλήξεις των λέξεων, όπως το ς στον πληθυντικό. Το παιδί παραλείπει µικρές λέξεις στις οποίες δεν δίνεται πολλή έµφαση, όπως βοηθητικά ρήµατα ή προθέσεις. Το παιδί έχει ανώριµο λεξιλόγιο, χρησιµοποιεί πολύ ασαφείς λέξεις, όπως «κάποιο» και «πράγµα» ή φαίνεται να δυσκολεύεται να ανακαλέσει τη σωστή λέξη. Το παιδί δυσκολεύεται να κατανοήσει νέες λέξεις και έννοιες. Η δοµή της πρότασης του παιδιού µοιάζει ανώριµη ή βασίζεται σε µορφές του τύπου υποκείµενο-ρήµα-αντικείµενο. Είναι πεζή και ανιαρή. Το παιδί δυσκολεύεται µε κάποιο από τα παρακάτω: Χρόνοι του ρήµατος Άρθρα Βοηθητικά ρήµατα Αντωνυµίες Προθέσεις Ανώµαλα ρήµατα Σειρά λέξεων Ανώµαλος πληθυντικός Το παιδί δυσκολεύεται να συσχετίσει διαδοχικά γεγονότα. Το παιδί δυσκολεύεται να ακολουθήσει οδηγίες. Η διατύπωση των ερωτήσεων του παιδιού είναι συχνά φτωχή. Το παιδί δυσκολεύεται να απαντήσει σε ερωτήσεις. Τα σχόλια του παιδιού είναι συνήθως εκτός θέµατος. Παρατηρούνται µεγάλες παύσεις µεταξύ ενός σχολίου και της απάντησης του παιδιού ή µεταξύ διαδοχικών σχολίων από το παιδί. Φαίνεται σαν να αναζητεί µία απάντηση ή να είναι µπερδεµένο. Το παιδί φαίνεται να παρακολουθεί την επικοινωνία, αλλά θυµάται λίγα από όσα ειπώθηκαν.

26 Εκπαιδευτικές προσεγγίσεις Λογο-γλωσσοπαθολόγος: σχολικός επαγγελµατίας που έχει την πρωταρχική ευθύνη να εντοπίσει, να αξιολογήσει και να παρέχει θεραπευτικές υπηρεσίες σε παιδιά µε διαταραχές επικοινωνίας Στόχος: να διορθώσει τα προβλήµατα λόγου και/ή οµιλίας ή να βοηθήσει το παιδί να αξιοποιήσει στο µέγιστο βαθµό το επικοινωνιακό του δυναµικό Ρόλος γονιών & εκπαιδευτικών: εκπαίδευση σε τεχνικές που µπορούν να διευκολύνουν τη γλωσσική έκφραση του παιδιού

27 Αντιµετώπιση των λαθών στα φωνήµατα Αρθρωτικά λάθη Στόχος της θεραπείας η κατάκτηση των σωστών ήχων, η γενίκευση των ήχων σε όλα τα πλαίσια λόγου και η διατήρηση των σωστών ήχων Ø Δραστηριότητες διάκρισης Ø Δραστηριότητες παραγωγής Φωνολογικά λάθη Στόχος της θεραπείας να βοηθήσει το παιδί να εντοπίσει τα λανθασµένα πρότυπα και σταδιακά να παράγει γλωσσικά πιο κατάλληλα

28 Αντιµετώπιση διαταραχών ροής Εφαρµογή συµπεριφορικών αρχών για αντιµετώπιση διαταραχών ροής Καµία µεµονωµένη µέθοδος δεν έχει αναγνωριστεί ως η πιο αποτελεσµατική Πρώιµη παρέµβαση µπορεί να αποτρέψει την ανάπτυξη σοβαρού τραυλισµού

29 Βοηθώντας το παιδί που τραυλίζει Παρέχετε ένα ορθό πρότυπο λόγου Μειώστε τον ρυθμό της ομιλίας σας Δημιουργήστε σιωπές στις αλληλεπιδράσεις σας Λειτουργήστε ως πρότυπο απλού λεξιλογίου και γραμματικών μορφών Λειτουργήστε ως πρότυπο φυσιολογικών δυσκολιών ομιλίας Βελτιώστε την αυτοεκτίμηση του παιδιού Αγνοήστε στιγμές μη ευχέρειας Αποδεχτείτε αυτό που εκφράζει το παιδί παρά το πώς το εκφράζει Αντιμετωπίστε το παιδί που τραυλίζει όπως όλα τα άλλα παιδιά Αναγνωρίστε την έλλειψη ροής χωρίς να την ετικετοποιήσετε Βοηθήστε το παιδί να νιώθει ότι έχει τον έλεγχο του λόγου Αποδεκτείτε την έλλειψη ευχέρειας Δημιουργήστε ένα καλό περιβάλλον λόγου Διατυπώστε κανόνες καλής συζήτησης Ακούστε προσεκτικά Προτείνετε στο παιδί να σταματήσει άλλες δραστηριότητες την ώρα που μιλάει Προετοιμάστε το παιδί για επερχόμενα γεγονότα

30 Αντιµετώπιση των διαταραχών φωνής Ολοκληρωµένη ιατρική εξέταση Χειρουργική επέµβαση ή ιατρικές παρεµβάσεις Περιβαλλοντικές τροποποιήσεις

31 Αντιµετώπιση των γλωσσικών διαταραχών Πρόγραµµα προ-επικοινωνιακών δραστηριοτήτων Σύνδεση προφορικής γλώσσας µε στοιχεία γραµµατισµού του αναλυτικού προγράµµατος Πλούσια γλωσσικά περιβάλλοντα Πρόγραµµα προφορικής ανάγνωσης εικόνων Καλλιέργεια λεξιλογίου Νατουραλιστικές πρακτικές

32 Βήµατα καλλιέργειας λεξιλογίου 1. Να παρουσιάζουν κάθε νέα λέξη, να την προφέρουν, να λένε το νόηµά της και να ζητούν από τους µαθητές να την επαναλάβουν 2. Να παρέχουν και να ζητούν από τους µαθητές να επαναλάβουν πολλαπλά παραδείγµατα της λέξης σε πλαίσιο 3. Να συνδέουν τη λέξη και το νόηµά της µε τις προϋπάρχουσες γνώσεις των µαθητών και να τους προτρέπουν να περιγράφουν τις εµπειρίες τους που σχετίζονται µε τη λέξη 4. Να παρέχουν πολλαπλές ευκαιρίες χρήσης της λέξης σε πλαίσιο κατά τη διάρκεια της καθοδηγούµενης πρακτικής και να παρέχουν ανατροφοδότηση στις αποκρίσεις τους 5. Να βοηθούν τους µαθητές να διακρίνουν µεταξύ λέξεων µε παρόµοια νοήµατα, αλλά λεπτές διαφορές 6. Να αναθέτουν δραστηριότητες ανεξάρτητης εξάσκησης (να τους προκαλούν να επιλέγουν νέες λέξεις για να τις µάθουν ανεξάρτητα) 7. Να προωθούν τη γενίκευση και τη διατήρηση, προτρέποντάς τους να χρησιµοποιούν το νέο λεξιλόγιο, παρέχοντας έπαινο και άλλες ενισχύσεις όταν ο λόγος τους περιέχει το νέο λεξιλόγιο και ζητώντας τους να καταγράφουν πόσο συχνά χρησιµοποιούν το νέο λεξιλόγιο

33 Νατουραλιστικές στρατηγικές Εναλλακτική διδακτικών γλωσσικών παρεµβάσεων Σποραδικές δκιµές που πραγµατοποιούνται σε φυσικό περιβάλλον όταν προκύπτουν ευκαιρίες για διδασκαλία της λειτουργικής επικοινωνίας Διδάξτε όταν το παιδί δείχνει ενδιαφέρον Διδάξτε αυτό που είναι λειτουργικό για το µαθητή τη δεδοµένη στιγµή Σταµατήστε όταν τόσο ο µαθητής όσο και ο εκπαιδευτικός απολαµβάνουν ακόµα την αλληλεπίδραση Όµως η καλή νατουραλιστική διδασκαλία της γλώσσας λαµβάνει χώρα σε περιβάλλοντα που ελκύουν το ενδιαφέρον των µαθητών και αυξάνουν την πιθανότητα για επικοινωνιακές αλληλεπιδράσεις

34 Στρατηγικές για την αύξηση νατουραλιστικών ευκαιριών για διδασκαλία της γλώσσας 1. Ενδιαφέροντα υλικά 2. Εκτός πεδίου πρόσβαση 3. Ανεπαρκής ποσότητα 4. Επιλογή 5. Βοήθεια 6. Απροσδόκητες καταστάσεις

35 Υποστήριξη µαθητών µε γλωσσικές διαταραχές Φυσικά προκύπτουσες µορφές παρέµβασης Γλωσσικές διαταραχές Εξηγήστε σχολαστικά το νέο λεξιλόγιο Εντάξτε το νέο λεξιλόγιο στο σύνολο του αναλυτικού προγράµµατος Παρέχετε περισσότερο χρόνο απόκρισης Αναλύστε τις οδηγίες πολλαπλών βηµάτων σε µικρότερα βήµατα Αρθρωτικά λάθη Μη συγχέετε την τυπική ανάπτυξη των φωνηµάτων µε τα σοβαρά αρθρωτικά λάθη Συµβουλευτείτε τον σχολικό λογο-γλωσσοπαθολόγο αν δυσκολεύεστε να κατανοήσετε τον λόγο ενός παιδιού Τραυλισµός Μην εικάζετε τι θέλει να πει ο µαθητής µε αποτέλεσµα να ολοκληρώνετε τα λόγια του Να λειτουργείτε σταθερά ως πρότυπο χαλαρού, µη βεβιασµού τρόπου οµιλίας Ρωτήστε τον µαθητή ποιες στρατηγικές χρησιµοποιεί για να µιλά µε περισσότερη ευχέρεια

36 Μαθησιακές Διαταραχές

37 Ορισµοί IDEA: Ο όρος ειδική µαθησιακή δυσκολία αναφέρεται σε µία διαταραχή σε µία ή περισσότερες βασικές ψυχολογικές διεργασίες που αφορούν στην κατανόηση ή στη χρήση της γλώσσας, προφορικής ή γραπτής, η οποία εκδηλώνεται µε τη µορφή της ατελούς ικανότητας ακρόασης, σκέψης, οµιλίας, ανάγνωσης, γραφής, ορθογραφίας, ή επιτέλεσης µαθηµατικών υπολογισµών. NJCLD: Οι µαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος ο οποίος αναφέρεται σε µία ανοµοιογενή οµάδα διαταραχών οι οποίες εκδηλώνονται µε σηµαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήση ικανοτήτων ακρόασης, οµιλίας, ανάγνωσης, γραφής, συλλογισµού ή µαθηµατικών ικανοτήτων. Οι διαταραχές αυτές είναι εγγενείς στο άτοµο και αποδίδονται σε δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήµατος. Αν και µία µαθησιακή δυσκολία µπορεί να εµφανίζεται µαζί µε άλλες ή περιβαλλοντικές επιδράσεις, δεν είναι το άµεσο αποτέλεσµα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεων.

38 Καθιστώντας λειτουργικό τον ορισµό της IDEA 1. Μια σοβαρή διαφορά µεταξύ νοητικής ικανότητας και ακαδηµαϊκής επίδοσης 2. Ένα κριτήριο αποκλεισµού: οι δυσκολίες του µαθητή δεν είναι αποτέλεσµα κάποιας άλλης γνωστής συνθήκης που µπορεί να προκαλέσει µαθησιακά προβλήµατα 3. Ανάγκη για υπηρεσίες ειδικής εκπαίδευσης

39 Χαρακτηριστικά 99 διαφορετικά χαρακτηριστικά συνδυασµοί γνωστικών ή κοινωνικο-συναισθηµατικών προβληµάτων Προβλήµατα στην ανάγνωση Ελλείµµατα στη γραπτή γλώσσα Υποεπίδοση στα µαθηµατικά Φτωχές κοινωνικές δεξιότητες Ελλείµµατα προσοχής και υπερκινητικότητα Προβλήµατα συµπεριφοράς Χαµηλή αυτοεκτίµηση/αυτοαποτελεσµατικότητα

40 Καθοριστικό γνώρισµα: Σηµαντικά ελλείµµατα ακαδηµαϊκών επιδόσεων Σηµαντικά ελλείµµατα επίδοσης παρά την επαρκή συνολική νοηµοσύνη «Η διαφορά µεταξύ των όσων οι µαθητές µε µαθησιακές δυσκολίες αναµένεται να κάνουν και των όσων πραγµατικά µπορούν να κάνουν αυξάνεται µε την πάροδο του χρόνου.» Σηµαντικές και διάχυτες δυσκολίες που διατηρούνται για µια ζωή Εσφαλµένη τάση να θεωρούµε τις µαθησιακές δυσκολίες µία ήπια αναπηρία Ενίσχυση της ιδέας ότι µία µαθησιακή δυσκολία είναι κάτι περισσότερο από µία ελάχιστη δυσχέρεια παρά µία σοβαρή µακροχρόνια κατάσταση Αποπροσανατολισµός από τις πραγµατικές ανάγκες αυτών των µαθητών

41 Συχνότητα εµφάνισης : 2,7 εκατοµµύρια µαθητές ηλικίας 6-21 ετών 45,3% πληθυσµού µαθητών µε ειδικές ανάγκες 4% πληθυσµού µαθητών σχολικής ηλικίας «Οι µαθησιακές δυσκολίες έχουν µετατραπεί σε κοινωνιολογικό σφουγγάρι που απορροφά τους λεκέδες της γενικής εκπαίδευσης.» (Lyon, 1999) «Η έννοια των µαθησιακών δυσκολιών δεν είναι επαρκώς ορισµένη και λειτουργεί ως κατηγορία-οµπρέλα για κάθε µαθητή που αντιµετωπίζει µαθησιακά προβλήµατα και δεν ικανοποιεί τα κριτήρια υπαγωγής σε κάποια άλλη κατηγορία αναπηριών.» (Kavale et al., 2006)

42 Δουλεύοντας µε µαθητές µε µαθησιακές δυσκολίες Διατηρήστε υψηλές προσδοκίες Διδάξτε οργανωτικές και κοινωνικές δεξιότητες Θέστε ψηλά τον πήχη Επιδιώξτε κάθε µαθητής να πετύχει Γιορτάστε την επιτυχία Παρέχετε συστηµατική και σαφή διδασκαλία Μπείτε στην καρδιά της έννοιας ή της δεξιότητας Πρότυπο-καθοδήγηση-τεστ Διορθώστε τα λάθη των µαθητών Αξιολογείτε συχνά τις δεξιότητες των µαθητών Παρέχετε επαρκή εξάσκηση Διεξάγετε σύντοµες επαναλήψεις Καλλιεργείστε την ευχέρεια σε δεξιότητες που απαιτούνται για δυσκολότερα προβλήµατα Δηµιουργήστε συχνές ευκαιρίες εξάσκησης