Αναβάθμιση της κατάρτισης και των επαγγελματικών προσόντων του εργατικού δυναμικού του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Αναβάθμιση της κατάρτισης και των επαγγελματικών προσόντων του εργατικού δυναμικού του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα"

Transcript

1 Αρ. Σύμβασης: IEE/13/BWI/715/SI Αναβάθμιση της κατάρτισης και των επαγγελματικών προσόντων του εργατικού δυναμικού του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα Εγχειρίδιο κατάρτισης των Εγκαταστατών Συντηρητών Καυστήρα στα σχετικά με την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Συγγραφείς: Σπόνδυλος (Κεφάλαιο) 0: Ομάδα έργου του ΕΜΠ Σπόνδυλος (Κεφάλαιο) 1: Γεωργία Βεζυργιάννη (ΚΑΠΕ) Σπόνδυλος (Κεφάλαιο) 2: Λευτέρης Γιακουμέλος (ΚΑΠΕ) Επιμέλεια κειμένων: Χαράλαμπος Μαλαματένιος (ΚΑΠΕ)

2 BUILD UP Skills UPSWING Η δράση BUILD UP Skills UPSWING υλοποιούμενη στο πλαίσιο του Πυλώνα ΙΙ της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας BUILD UP Skills* - στοχεύει στην ανάπτυξη και την πιλοτική εφαρμογή σχημάτων πιστοποίησης προσόντων και προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης και, στη συνέχεια, στην αναγνώριση και εφαρμογή τους σε μεγάλη κλίμακα για τους: i. τεχνικούς μόνωσης, ii. αλουμινοσιδηροκατασκευαστές, iii. εγκαταστάτες - συντηρητές καυστήρων, σύμφωνα με τις προτεραιότητες και συστάσεις του Εθνικού Οδικού Χάρτη Προσόντων για την Ελλάδα, ο οποίος αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του Πυλώνα I της Πρωτοβουλίας BUILD UP Skills. *Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία BUILD UP Skills: Αποτελεί στρατηγική Πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αναβάθμιση των επαγγελματικών προσόντων και δεξιοτήτων των εργατών και τεχνιτών του κατασκευαστικού κλάδου. Στόχος της είναι η επάρκεια το 2020 εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, ικανό να υλοποιεί ανακαινίσεις υψηλής ενεργειακής απόδοσης και νέα σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας κτίρια, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι Αρχικά (Πυλώνας Ι), αναπτύχθηκαν οι Εθνικοί Οδικοί Χάρτες Προσόντων (ΕΟΧΠ) για το 2020 σε 30 Ευρωπαϊκές χώρες και στην Ελλάδα (έργο BUS-GR) στους οποίους προσδιορίζονται μέτρα και δράσεις για την ενίσχυση της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης και του πλαισίου για τα επαγγελματικά προσόντα των εργαζομένων στον κλάδο της οικοδομής στα θέματα ΕΞΕ και ΑΠΕ. Βασιζόμενος στους ΕΟΧΠ, ο Πυλώνας ΙΙ της Πρωτοβουλίας υποστηρίζει δράσεις για την ανάπτυξη νέων ή την αναβάθμιση υφιστάμενων σχημάτων κατάρτισης και πιστοποίησης επαγγελματικών προσόντων. Εταίροι του έργου BUILD UP Skills UPSWING Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ) Συντονιστής του Έργου Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Η/Υ, Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων και Διοίκησης Πολυτεχνείο Κρήτης (ΠΚ) Σχολή Μηχανικών Περιβάλλοντος, Εργαστήριο Ανανεώσιμων και Βιώσιμων Ενεργειακών Συστημάτων Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ) Ινστιτούτο Εργασίας της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (ΙΝΕ-ΓΣΕΕ) Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ) Το περιεχόμενο του παρόντος εντύπου αποτελεί αποκλειστική ευθύνη των συντακτών. Δεν εκφράζει κατ ανάγκη τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο Εκτελεστικός Οργανισμός για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (EASME) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν φέρουν ευθύνη για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών που περιέχονται στο παρόν. Περαιτέρω πληροφορίες: Για την Πρωτοβουλία BUILD UP Skills στην ιστοσελίδα: Για το Πρόγραμμα ΕΕΕ στην ιστοσελίδα:

3 Περιεχόμενα 0. Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις Εξοικονόμησης Ενέργειας στα κτίρια Κανονισμοί και νομοθετικές απαιτήσεις που σχετίζονται με την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων Νομοθετικές απαιτήσεις Ευρωπαϊκό πλαίσιο Εθνική πολιτική για την ενεργειακή αποδοτικότητα Εθνικές προδιαγραφές και κανονισμοί για τα κτίρια και υποχρεώσεις για τις ΑΠΕ στα κτίρια Το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης κτιρίων Βασικά ενεργειακά μεγέθη και θερμοφυσικά χαρακτηριστικά σχετικά με την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων Εισαγωγικές έννοιες Θερμοφυσικές ιδιότητες των δομικών υλικών - Βασική ορολογία Συστήματα θέρμανσης / ψύξης / αερισμού - Βασική ορολογία Μεθοδολογία υπολογισμού της Ενεργειακής Απόδοσης των κτιρίων Ολοκληρωμένες και οικονομικά βέλτιστες παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια - Συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων ειδικοτήτων Ενεργειακή αναβάθμιση του Κτιρίου Διοίκησης του ΚΑΠΕ Ενεργειακές επεμβάσεις στο κτίριο γραφείων της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Το αυτόνομο ενεργειακά κτίριο "Προμηθεύς Πυρφόρος" Συντήρηση και παρακολούθηση εγκαταστάσεων και εξοπλισμού σε όλο τον κύκλο ζωής των έργων εξοικονόμησης ενέργειας και επικοινωνία με τον πελάτη Δέσμες καλών πρακτικών κατά τη λειτουργία και συντήρηση των εγκαταστάσεων Λειτουργική παραλαβή ενεργειακού έργου / κτιρίου Διαχείριση πελατών Αναφορές - Βιβλιογραφία Διερεύνηση των δυνατοτήτων για την επιλογή ενός ενεργειακά αποδοτικού συστήματος θέρμανσης ή την εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις Υφιστάμενοι Κανονισμοί και Τεχνικές Οδηγίες Υφιστάμενη Νομοθεσία και Τεχνικές Οδηγίες Ευρωπαϊκές Οδηγίες και Πρότυπα Υπολογισμός της ετήσιας ζήτησης ενέργειας για τη θέρμανση κτιρίων Έλεγχος ισχύος λέβητα Βασική ορολογία χρησιμοποιούμενη για τα συστήματα θέρμανσης την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα I

4 1.2.2 Μεθοδολογία υπολογισμού των θερμικών αναγκών κτιρίων Τύποι ενεργειακά αποδοτικών συστημάτων θέρμανσης και συσκευών Τύποι συστημάτων Τύποι συσκευών και βαθμίδες ενεργειακής διαβάθμισης Επιλογή νέου ενεργειακά αποδοτικού συστήματος θέρμανσης - Αρχικές θεωρήσεις και εξοικονόμηση Αρχικές θεωρήσεις για την επιλογή ενός νέου ενεργειακά αποδοτικού συστήματος θέρμανσης Εκτίμηση της εξοικονόμησης ενέργειας που επιτυγχάνεται από το νέο ενεργειακά αποδοτικό σύστημα θέρμανσης Ορθές πρακτικές κατά την συντήρηση και αναγκαίες ρυθμίσεις για την αύξηση της αποδοτικότητας Διορθωτικές ενέργειες για την επανάκτηση της ωφέλιμης ισχύος του λέβητα Ανάλυση καυσαερίων και ρύθμιση της καύσης για βελτιστοποίηση της απόδοσης Μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις θέρμανσης Μέτρα χαμηλού / μεσαίου κόστους Αυτοματισμοί εξοικονόμησης ενέργειας Ανάκτηση θερμότητας και εξοικονόμηση ενέργειας Συμβουλές για την αποδοτική, οικονομική και ασφαλή χρήση της εγκατάστασης θέρμανσης Τεχνικές προσέγγισης των πελατών/χρηστών Συμβουλές για τη σωστή λειτουργία του συστήματος θέρμανσης Αναφορές - Βιβλιογραφία Εφαρμογή και κριτηριοποίηση των κατάλληλων αυτοματισμών και εκτέλεση των απαιτούμενων ρυθμίσεων για τη βελτιστοποίηση της ενεργειακής απόδοσης των εγκαταστάσεων θέρμανσης Τεχνικές αυτομάτου ελέγχου και άλλες τεχνικές που εφαρμόζονται με σκοπό τη βελτίωση της αποδοτικότητας του συστήματος θέρμανσης Θερμοστατικός έλεγχος κατά ζώνη και αυτονομία κατά ζώνη Κεντρική Αντιστάθμιση της Θερμοκρασίας του Νερού θέρμανσης (ΚΑΘΝ) Υδραυλική εξισορρόπηση των δικτύων θέρμανσης Τεχνικές διαχείρισης των αποβλήτων της καύσης Διαχείριση και ουδετεροποίηση των συμπυκνωμάτων της καύσης Εγκατάσταση και ρύθμιση των ρυθμιστικών διατάξεων του ελκυσμού της καμινάδας Διαθέσιμα εξαρτήματα και συστήματα ελέγχου για τα συστήματα θέρμανσης Χρονοδιακόπτες Θερμοστάτες Θερμοστατικοί διακόπτες την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα II

5 2.3.3 Ηλεκτροβάνες Αναμεικτικές ηλεκτροκίνητες βαλβίδες Συστήματα αντιστάθμισης εξωτερικής θερμοκρασίας Νέοι ρυθμιστές αναλογικού ελέγχου θερμοκρασίας Εγκατάσταση συστήματος αυτονομίας με αντιστάθμιση της εξωτερικής θερμοκρασίας Εγκατάσταση αυτοματισμού αλληλουχίας Διασύνδεση διατάξεων διαχείρισης και ουδετεροποίησης των συμπυκνωμάτων της καύσης Ενεργειακές βελτιώσεις της εγκατάστασης ΖΝΧ Έλεγχοι και ρυθμίσεις της εγκατάστασης ΖΝΧ Προσθήκη ανακυκλοφορίας του ΖΝΧ - Τεχνικές απαιτήσεις, αυτοματισμός λειτουργίας Θερμική φόρτιση του δοχείου αδρανείας και ηλεκτρική σύζευξη των πηγών θερμότητας Ο ρόλος του δοχείου αδρανείας Ηλεκτρική σύζευξη των συσκευών πηγών θερμότητας και αυτοματοποίηση της θερμικής φόρτισης του δοχείου αδρανείας για πάνω από μία πηγές θερμότητας Αναφορές - Βιβλιογραφία Παράρτημα Απαντήσεις στις ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης του Κεφαλαίου Απαντήσεις στις ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης του Κεφαλαίου Απαντήσεις στις ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης του Κεφαλαίου την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα III

6 την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα IV

7 0. Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις Εξοικονόμησης Ενέργειας στα κτίρια Γενική εισαγωγική περιγραφή του Εκπαιδευτικού Αντικειμένου Το Κεφάλαιο αυτό προορίζεται για την κάλυψη των γνώσεων που προβλέπονται στην εισαγωγική διεπαγγελματική εκπαιδευτική ενότητα με τίτλο Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια, η οποία έχει ως σκοπό την εξοικείωση των εκπαιδευομένων με τις βασικές έννοιες της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα. Στην αρχή γίνεται αναφορά και επεξήγηση των κυριότερων νομοθετικών και κανονιστικών απαιτήσεων σχετικά με την ενέργεια και το περιβάλλον, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και στο εθνικό πλαίσιο (εναρμόνιση της εθνικής νομοθεσίας με τις Οδηγίες). Στη συνέχεια, δίνεται ο ορισμός και μια σύντομη περιγραφή των βασικών ενεργειακών μεγεθών και θερμοφυσικών χαρακτηριστικών σχετικά με την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, για την κατανόηση της αλληλένδετης σχέσης μεταξύ όλων των επιμέρους συστημάτων ενός κτιρίου και της επίδρασής τους στην τελική ενεργειακή απόδοση αυτού. Παρουσιάζονται επίσης μελέτες περιπτώσεων με αναφορά σε ολοκληρωμένα πακέτα δράσεων για την εξοικονόμηση ενέργειας (ΕΞΕ) σε όλους τους τομείς ενός κτιρίου, από το κέλυφος και τα συστήματα HVAC, μέχρι τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Καθώς είναι πολλά τα επαγγέλματα που εμπλέκονται και συμμετέχουν στην εκτέλεση εργασιών ΕΞΕ στα κτίρια και στην κατασκευή νέων «μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας», γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στο διαχωρισμό των αρμοδιοτήτων των επαγγελμάτων αυτών. Τέλος, αναπτύσσονται οι ενέργειες εκείνες που συμβάλλουν στην επίτευξη και τη διατήρηση, κατά την λειτουργία, των αρχικών στόχων ΕΞΕ. Συγκεκριμένα, τονίζεται η σημασία της διαχείρισης του πελάτη καθ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής των έργων ΕΞΕ. Παράλληλα, αναφέρονται οι βασικές «αρχές» και διαδικασίες επικοινωνίας με τους πελάτες, καθώς και κάποιες βασικές αρχές διαχείρισης έργων. Σκοπός Αναμενόμενα Αποτελέσματα Με την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου σπονδύλου οι εκπαιδευόμενοι θα έχουν την ικανότητα αντίληψης των βασικών εννοιών εξοικονόμησης ενέργειας, θα γνωρίζουν τις βασικές νομοθετικές απαιτήσεις και θα είναι εξοικοιωμένοι με τις πραγματικές δράσεις ενεργειακής αναβάθμισης. Επίσης, θα είναι σε θέση να χρησιμοποιούν τα βασικά ενεργειακά μεγέθη για τον υπολογισμό της αποδοτικότητας των ενεργειακών συστημάτων και να εφαρμόζουν τις βέλτιστες πρακτικές εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια. Οι εκπαιδευόμενοι με το πέρας της εκπαίδευσης θα είναι σε θέση να εκτελούν τις επιμέρους εργασίες εξοικονόμησης ενέργειας με βέλτιστο τρόπο και θα γνωρίζουν τις διαδικασίες διαχείρισης ενός έργου και επικοινωνίας με τον πελάτη καθ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής ενός έργου εξοικονόμησης ενέργειας. Έννοιες κλειδιά / βασική ορολογία Κτίριο με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας, Κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας, Ενεργειακή απόδοση κτιρίου, Τελική κατανάλωση ενέργειας, Εξοικονόμηση ενέργειας, Κέλυφος κτιρίου, Δομικό στοιχείο, Απόδοση συστήματος ή συντελεστής απόδοσης, Πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 1

8 0.1 Κανονισμοί και νομοθετικές απαιτήσεις που σχετίζονται με την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων Νομοθετικές απαιτήσεις Ευρωπαϊκό πλαίσιο Τα κτίρια είναι υπεύθυνα για το 40% 1 της ενεργειακής κατανάλωσης και το 36% των εκπομπών αερίου θερμοκηπίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ενώ τα νέα κτίρια γενικά απαιτούν λιγότερο από 3-5 λίτρα πετρελαίου θέρμανσης ανά τετραγωνικό μέτρο το έτος, τα παλιότερα κτίρια κατά μέσο όρο απαιτούν 25 λίτρα κατά μέσο όρο. Κάποια κτίρια απαιτούν ακόμη και 60 λίτρα/m 2 /έτος. Επίσης, περίπου το 35% των κτιρίων της ΕΕ είναι ηλικίας μεγαλύτερης των 50 ετών. Με τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων είναι δυνατή μια μείωση της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης της ΕΕ κατά 5 έως 6%, με παράλληλη μείωση των εκπομπών CO 2 κατά περίπου 5%. Βασική Νομοθεσία Η Ευρωπαϊκή Οδηγία για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (2010/31/ΕΕ) και η Οδηγία του 2012 για την ενεργειακή απόδοση (2012/27/ΕΕ) 2 είναι τα βασικά νομοθετήματα της ΕΕ αναφορικά με την μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων. Στην Οδηγία για την Ενεργειακή Απόδοση των κτιρίων προβλέπονται περιληπτικά τα εξής: τα πιστοποιητικά ενεργειακής απόδοσης πρέπει να περιλαμβάνονται σε όλες τις διαφημίσεις για μίσθωση ή πώληση των κτιρίων, τα Κράτη Μέλη πρέπει να ιδρύσουν συστήματα επιθεωρήσεων των συστημάτων θέρμανσης και κλιματισμού ή να εγκαταστήσουν ισοδύναμα μέτρα με την ίδια επίδραση, όλα τα νέα κτίρια πρέπει να είναι κτίρια σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020 (τα δημόσια κτίρια μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του 2018), οι χώρες της ΕΕ πρέπει να θέτουν ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης για τα νέα κτίρια, για τα ριζικά ανακαινιζόμενα κτίρια και για την αντικατάσταση ή ανακαίνιση των στοιχείων του κτιρίου (συστήματα ψύξης/θέρμανσης, δώματα, τοίχοι κλπ.), οι χώρες της ΕΕ πρέπει να καταρτίσουν λίστες εθνικών οικονομικών μέτρων για την βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Εξάλλου, σύμφωνα με την Οδηγία για την Ενεργειακή Απόδοση: τα Κράτη Μέλη της ΕΕ ανακαινίζουν σε ποσοστό κατ ελάχιστον 3% των κτιρίων τα οποία ανήκουν στην κεντρική κυβέρνηση, οι κυβερνήσεις των Κρατών Μελών της ΕΕ πρέπει να αγοράζουν κτίρια τα οποία είναι υψηλής ενεργειακής απόδοσης, οι χώρες της ΕΕ πρέπει να καταρτίσουν μακροπρόθεσμες στρατηγικές κτιριακών ανακαινίσεων οι οποίες πρέπει να περιλαμβάνονται στα Εθνικά Σχέδια Δράσης Ενεργειακής Απόδοσης Οδηγία 2012/27/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2012, για την ενεργειακή απόδοση, την τροποποίηση των οδηγιών 2009/125/ΕΚ και 2010/30/ΕΕ και την κατάργηση των οδηγιών 2004/8/ΕΚ και 2006/32/ΕΚ την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 2

9 Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Άρθρο 5 της Οδηγίας 2012/27/ΕΕ, κάθε κράτος μέλος μεριμνά ώστε από την 1 η Ιανουαρίου 2014 το 3% του συνολικού εμβαδού δαπέδου θερμαινόμενων ή/και ψυχόμενων κτιρίων που είναι ιδιόκτητα και καταλαμβανόμενα από την κεντρική δημόσια διοίκησή τους, ανακαινίζεται κάθε χρόνο προκειμένου να εκπληρωθούν τουλάχιστον οι ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης που έχουν τεθεί κατ εφαρμογή του άρθρου 4 της Οδηγίας 2010/31/ΕΕ. Το ποσοστό του 3% υπολογίζεται επί του συνολικού εμβαδού δαπέδου των κτιρίων με συνολικό ωφέλιμο εμβαδόν δαπέδου πάνω από 500 m 2 που είναι ιδιόκτητα και καταλαμβανόμενα από την κεντρική δημόσια διοίκηση του οικείου κράτους μέλους, τα οποία την 1 η Ιανουαρίου κάθε έτους δεν πληρούν τις εθνικές απαιτήσεις ελάχιστης ενεργειακής απόδοσης που τέθηκαν κατ εφαρμογή του άρθρου 4 της Οδηγίας 2010/31/ΕΕ. Το όριο αυτό μειώνεται σε 250 m 2 από την 9 η Ιουλίου Σύμφωνα με το Άρθρο 6, τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι κεντρικές δημόσιες διοικήσεις αγοράζουν μόνο προϊόντα, υπηρεσίες και κτίρια υψηλής ενεργειακής απόδοσης, εφόσον αυτό συνάδει προς την οικονομική αποδοτικότητα και σκοπιμότητα, τη γενικότερη βιωσιμότητα, την τεχνική καταλληλότητα, καθώς και τον επαρκή ανταγωνισμό. Επίσης, παροτρύνουν τους δημόσιους φορείς, σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, να αγοράζουν μόνο προϊόντα, υπηρεσίες και κτίρια υψηλής ενεργειακής απόδοσης, καθώς και κατά τη σύναψη συμβάσεων παροχής υπηρεσιών με σημαντικό ενεργειακό περιεχόμενο, να εκτιμούν κατά πόσον υπάρχει δυνατότητα σύναψης μακροχρόνιων συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης, οι οποίες επιφέρουν μακροπρόθεσμη εξοικονόμηση ενέργειας. Σχετική Νομοθεσία Πέρα από τις ανωτέρω Οδηγίες, σε επίπεδο ΕΕ υπάρχει μία γενικότερη τάση ευαισθητοποίησης των πολιτών σε θέματα ενεργειακής αποδοτικότητας, ενώ συντελούνται και έντονες τεχνολογικές αλλά και θεσμικές αλλαγές που επηρεάζουν τον κατασκευαστικό κλάδο. Ενίσχυση της προαναφερθείσας τάσης αναμένεται να υπάρξει με την ευρεία εφαρμογή των Οδηγιών 2005/32/ΕΚ και 2009/125/ΕΚ για τον Οικολογικό Σχεδιασμό των Προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια ή / και σχετίζονται με την ενέργεια, και της Οδηγίας 2010/30/ΕΕ σχετικά με τη σήμανση των προϊόντων αυτών με την Ενεργειακή Ετικέτα (Energy Label). Οι ιδιότητες εξοικονόμησης ενέργειας του εκάστοτε προϊόντος που καταναλώνει ενέργεια θα γίνουν πιο προσιτές στον καταναλωτή, ο οποίος θα μπορεί έτσι πιο εύκολα να συγκρίνει και να επιλέγει. Αντίστοιχα, οι αλλαγές που επηρεάζουν και πρόκειται να επηρεάσουν τα επαγγέλματα ενδιαφέροντος είναι η εφαρμογή της σήμανσης CE (Κανονισμός 305/2011), καθώς και της Ενεργειακής Σήμανσης (Energy Label) στο πλαίσιο της Οδηγίας 2009/125/ΕΚ για τον Οικολογικό Σχεδιασμό των Προϊόντων Εθνική πολιτική για την ενεργειακή αποδοτικότητα Πριν από την Οδηγία 2006/32/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5 ης Απριλίου 2006 για την ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση και τη διαδικασία των ενεργειακών υπηρεσιών (ESD), η Ελλάδα δεν είχε συγκεκριμένο ποσοτικό στόχο για την εξοικονόμηση ενέργειας. Η ESD και η Οδηγία για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (EPBD) έχουν συντελέσει αποφασιστικά στην αλλαγή αυτή. Ο στόχος που τέθηκε στο 1 ο Εθνικό Σχέδιο Δράσης Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΔΕΑ) αναφέρεται στο 9% μέχρι το 2016 και αντιστοιχεί σε 18,6 TWh, με την ανάλυση κατά τομέα να έχει ως εξης: οικιακός 5,5 TWh, τριτογενής 5,7 TWh, βιομηχανικός 0,7 TWh και μεταφορές 6,7 TWh. Αυτά έχουν ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο, αν και οι κατανομές κατά τομείς είναι μη δεσμευτικές. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 3

10 Ο στόχος αυτός τέθηκε μετά από ανάλυση των οικονομικών δυνατοτήτων για βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας και η πρόοδος σε σχέση με αυτόν υπολογίζεται με τη χρήση μεθόδων από την κορυφή προς τα κάτω (top-down). Η απόκτηση εμπειρίας και η αξιολόγηση έγινε μέσω των διαδικασιών υποβολής εκθέσεων της ESD, με κύριο μέλημα τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της ESD. Κάποιες καθυστερήσεις στην υλοποίηση του ΣΔΕΑ οδήγησαν στην υπόθεση ότι οι στόχοι για τον οικιακό και τον τριτογενή τομέα θα είναι δύσκολο να επιτευχθούν, παρότι είναι εφικτοί. Το υψηλό κόστος των καυσίμων και η αναμενόμενη εξοικονόμηση για τα νοικοκυριά σημαίνει ότι η επίτευξη των στόχων αυτών είναι σημαντική από πολιτικής πλευράς. Πέρα από τον παραπάνω γενικό στόχο, έχει τεθεί και ένας άλλος που βασίζεται στην υλοποίηση μέτρων βάσει του στόχου, σύμφωνα με τον οποίο όλα τα φωτιστικά σώματα στα δημόσια κτίρια θα πρέπει να κατατάσσονται τουλάχιστον στην κατηγορία Β ως προς την ενεργειακή τους αποδοτικότητα. Ο στόχος είναι δεσμευτικός βάσει νόμου και αναμένεται η εξοικονόμηση 0,3 TWh μέχρι το Οι νομικά δεσμευτικοί στόχοι για τα νέα κτίρια εξασφαλίζουν ότι τα νέα δημόσια κτίρια από το 2014, καθώς και όλα τα νέα κτίρια από το 2019, θα πρέπει να καλύπτουν όλες τις ανάγκες τους σε πρωτογενή ενέργεια με τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συστημάτων συμπαραγωγής, συστημάτων τηλεθέρμανσης ή αντλιών θερμότητας υψηλής απόδοσης. Οι πιο αποτελεσματικοί στόχοι είναι αυτοί που συνδέονται με την Οδηγία EPBD (και την αναδιατύπωσή της), καθώς υποστηρίζονται από νομοθετικές πράξεις και υποχρεωτικά μέτρα. Πράγματι, η υπόθεση της ενεργειακής αποδοτικότητας στον τομέα των κτιρίων θεωρείται αρκετά επιτυχημένη, με ειδικά κίνητρα και νέους κανονισμούς. Ο τομέας των μεταφορών θεωρείται ότι είναι ο πιο προκλητικός και αυτός όπου οι στόχοι είναι λιγότερο αποτελεσματικοί, λόγω της μεγάλης εξάρτησης από τις οδικές μεταφορές. Το 2 ο ΣΔΕΑ, που υποβλήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Σεπτέμβριο του 2011, παρουσιάζει τα συγκεντρωτικά στοιχεία της εθνικής στρατηγικής για την εξοικονόμηση ενέργειας σε όλους τους τομείς της τελικής κατανάλωσης ενέργειας. Περιγράφει και αξιολογεί όλα τα μέτρα που έχουν ήδη υλοποιηθεί, υλοποιούνται ή προγραμματίζεται να υλοποιηθούν στους ενεργειακούς τομείς τελικής χρήσης στην Ελλάδα και περιλαμβάνει μια εκτενή περιγραφή της εξοικονόμησης ενέργειας που επιτυγχάνεται με τη λήψη μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης με άμεση αναφορά στο 1 ο ΣΔΕΑ. Παρουσιάζει επίσης την πρόοδο στην επίτευξη του ενδιάμεσου στόχου για εξοικονόμηση ενέργειας το 2010, με βάση τα στοιχεία και εκτιμήσεις, και κάνει μια πρόβλεψη σχετικά με την εξοικονόμηση ενέργειας για το Σύμφωνα με το 2 ο ΣΔΕΑ, ο ενδιάμεσος στόχος για εξοικονόμηση ενέργειας έχει ξεπεραστεί, κυρίως λόγω της οικονομικής ύφεσης και όχι εξαιτίας της ενεργοποίησης των μέτρων που αναφέρονται στο 1 ο ΣΔΕΑ. Ο ενδιάμεσος στόχος εξοικονόμησης ενέργειας στην τελική χρήση για το 2010 (5,1 TWh) επιτεύχθηκε. Ωστόσο, η εξοικονόμηση ενέργειας δεν μπορεί να αποδοθεί σε μεγάλο βαθμό στα μέτρα ενεργειακής απόδοσης. Η επίτευξη του ενδιάμεσου στόχου οφείλεται κυρίως στις επιπτώσεις της οικονομικής ύφεσης στην τελική κατανάλωση ενέργειας, η οποία ειδικά στον οικιακό και τον βιομηχανικό τομέα έχει ενταθεί από το 2009, ενώ στον τομέα των μεταφορών η επίδραση έχει παρατηρηθεί κυρίως από το 2010 και μετά. Πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι, η Οδηγία 2012/27/ΕΕ, στο Άρθρο 3 απαιτεί από τα Κράτη Μέλη την υιοθέτηση νέου ενδεικτικού στόχου για την ενεργειακή αποδοτικότητα, ο υπολογισμός του οποίου θα βασιστεί είτε στην πρωτογενή ή στην τελική κατανάλωση ενέργειας, είτε στην εξοικονόμηση πρωτογενούς ή τελικής ενέργειας, είτε στην ενεργειακή ένταση. Έτσι, αναζητήθηκαν στόχοι σχετικοί με την ενεργειακή ένταση, καθώς θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι αλλαγές στην οικονομική δραστηριότητα μαζί με αυτές την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 4

11 στην κατανάλωση ενέργειας, και ως εφικτός θεωρείται ο στόχος για βελτίωση της έντασης πρωτογενούς ενέργειας κατά 15% μέχρι το Η ανάπτυξη των μηχανισμών της αγοράς, όπως είναι οι εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών (ΕΕΥ) για την προώθηση των υπηρεσιών ενεργειακής αποδοτικότητας αναμένεται να βοηθήσει σημαντικά προς αυτή την κατεύθυνση, ειδικά σε κτίρια του τριτογενή τομέα. Όσον αφορά τις ΑΠΕ, πρέπει να αναφερθεί ότι ο αρχικός στόχος του 18% που τέθηκε με την Οδηγία 2009/28/ΕΚ έχει αλλάξει με την υιοθέτηση από το Κοινοβούλιο του νόμου 3851/2010, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ στις 4 Ιουνίου 2010, και στον οποίο καθορίζεται ο φιλόδοξος εθνικός στόχος συμβολής των ΑΠΕ κατά 20% στην τελική κατανάλωση ενέργειας. Στον ίδιο νόμο τίθενται επίσης συγκεκριμένοι στόχοι για το μερίδιο της ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ (40%), για το μερίδιο των ΑΠΕ στη θέρμανση και ψύξη (20%), καθώς και στις μεταφορές (10%), προκειμένου να επιτευχθεί ο εθνικός στόχος της κατά 20% συμβολής της ενέργειας που παράγεται από τις ΑΠΕ στην τελική ακαθάριστη κατανάλωση ενέργειας. Σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΕΣΔΑΠΕ) που υποβλήθηκε από το ΥΠΕΚΑ στην Ε.Κ. τον Ιούνιο του 2010, ο στόχος των ΑΠΕ για θέρμανση/ψύξη θα επιτευχθεί κυρίως μέσα από τη συνεχή ανάπτυξη των θερμικών ηλιακών εγκαταστάσεων στον οικιακό και τριτογενή τομέα, τη σταθεροποίηση του μεριδίου της βιομάζας στον οικιακό τομέα, καθώς και τη σταδιακή διείσδυση των αντλιών θερμότητας. Για το σκοπό αυτό, έχουν τεθεί σε εφαρμογή ή προγραμματιστεί νέα οικονομικά κίνητρα για την υποστήριξη της παραγωγής θερμότητας από βιομάζα και γεωθερμική ενέργεια. Αν και οι εφαρμογές των θερμικών ηλιακών συστημάτων έχουν ήδη σημαντική διείσδυση στον Ελληνικό κτιριακό τομέα, το νέο νομοθετικό πλαίσιο που ψηφίστηκε το 2010, μαζί με τις τεχνικές προδιαγραφές που έχουν τεθεί από τον ΚΕΝΑΚ, όπου τονίζεται η υποχρέωση για τα νέα ή ανακαινισμένα κτίρια να καλύπτουν το 60% των αναγκών τους σε ζεστό νερό χρήσης μέσω θερμικών ηλιακών συστημάτων, αναμένεται να συμβάλουν περαιτέρω. Ο νέος κτιριακός κανονισμός θα λειτουργήσει ως το βασικό νομοθετικό εργαλείο για την προώθηση των συστημάτων ΑΠΕ για θέρμανση και ψύξη στον τριτογενή και οικιακό τομέα, αλλά και στη βιομηχανία και τον αγροτικό τομέα. Επίσης, σύμφωνα με το ΕΣΔΑΠΕ, η προβλεπόμενη αύξηση της χρήσης ΑΠΕ σε κτίρια μέχρι το 2020 (με διαφοροποίηση μεταξύ των οικιστικών και εμπορικών χρήσεων, καθώς και του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, συμπεριλαμβανομένων των εφαρμογών θέρμανσης και ψύξης και της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ), προβλέπεται να εξελιχθεί όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα: Πίνακας 0.1 : Εκτιμώμενο μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στον κτιριακό τομέα Τομέας Οικιακός 15% 17% 22% 27% Εμπορικός 10% 14% 27% 39% ΣΥΝΟΛΟ 14% 16% 24% 30% Εθνικές προδιαγραφές και κανονισμοί για τα κτίρια και υποχρεώσεις για τις ΑΠΕ στα κτίρια Το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο (υπό τη μορφή Νόμων, Υπουργικών Αποφάσεων - ΥΑ, Προεδρικών Διαταγμάτων - ΠΔ, και Ρυθμιστικών Πράξεων) που έχει υιοθετηθεί για την εισαγωγή της ενεργειακής την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 5

12 αποδοτικότητας και της ορθολογικής χρήσης της ενέργειας στα κτίρια στην Ελλάδα, αλλά και για την αύξηση του μεριδίου της ενέργειας από ΑΠΕ στον κτιριακό τομέα, είναι το εξής (κατά χρονολογική σειρά): "Μέτρα για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων και άλλες διατάξεις" (Ν. 3661/2008) Τα κύρια άρθρα αυτού του νόμου, ο οποίος ενσωματώνει την Οδηγία 2002/91/ΕΚ στο εθνικό δίκαιο, αφορούν κτιριακούς κώδικες και τις ελάχιστες απαιτήσεις για την ενεργειακή απόδοση των νέων και υφιστάμενων κτιρίων (πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης σε όλα τα υφιστάμενα κτίρια, ενεργειακό έλεγχο κελύφους του κτιρίου, επιθεώρηση των λεβήτων και συστημάτων κλιματισμού). Επιπλέον, ο νόμος ορίζει ότι στην μελέτη προδιαγραφών θέρμανσης/κλιματισμού που υποβάλλεται κατά τη διαδικασία αδειοδότησης των κτιρίων θα πρέπει να εξετάζονται τα παθητικά ηλιακά συστήματα, καθώς και τα συστήματα παραγωγής θέρμανσης / ψύξης / ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιούν ΑΠΕ και ΣΗΘ, προωθώντας έτσι την εγκατάσταση των μικρής κλίμακας τεχνολογιών ΑΠΕ. Οι Αποφάσεις 16094/ (ΦΕΚ Β 917) και 16095/ (ΦΕΚ Β 925) του Υφυπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων: Οι αποφάσεις αυτές ενσωματώνουν τα φωτοβολταϊκά συστήματα στις διατάξεις που ήδη ισχύουν για τους ηλιακούς συλλέκτες. "Μέτρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και την εξοικονόμηση ενέργειας στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα" (ΥΑ Α6/Β/14826/ ), όπου γίνεται υποχρεωτική η σύνδεση με το δίκτυο φυσικού αερίου. Υπουργική απόφαση Δ9Β,Δ/Φ166/οικ.13068/ (ΦΕΚ 1249/B/2009) που καθορίζει, απλοποιεί και διευκολύνει τη διαδικασία αδειοδότησης και το πλαίσιο για την αξιοποίηση των γεωθερμικών πόρων για ιδία χρήση μέσω ενεργειακών συστημάτων (γεωθερμικών αντλιών θερμότητας) για τη θέρμανση και ψύξη των χώρων ενός κτιρίου. "Καθορισμός εναρμονισμένων τιμών αναφοράς των βαθμών απόδοσης για τη χωριστή παραγωγή ηλεκτρικής και θερμικής Ενέργειας" και "Καθορισμός λεπτομερειών της μεθόδου υπολογισμού της ηλεκτρικής ενέργειας από συμπαραγωγή και της αποδοτικότητας συμπαραγωγής" (ΥΑ ΥΠΑΝ/Δ5- ΗΛ/Γ/Φ1/οικ & 15641/ ). "Έγκριση Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων" (ΚΥΑ Δ6/Β/οικ.5825/ ) - Ο Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ) επιτάσσει την υποχρέωση για τα νέα ή ανακαινισμένα κτίρια να καλύπτουν το 60% των αναγκών τους για ζεστό νερό μέσω θερμικών ηλιακών συστημάτων. Για την ορθή εφαρμογή του εν λόγω κανονισμού, σε σχέση επίσης με τα οικιακά συστήματα ΑΠΕ, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας θα εκδώσει έναν οδηγό με τεχνικές οδηγίες για τις εγκαταστάσεις ΑΠΕ σε κτίρια. "Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και άλλες διατάξεις σε θέματα αρμοδιότητας του ΥΠΕΚΑ (Ν. 3851/2010) - Ο νόμος αυτός συμπληρώνει τον Ν. 3661/2008, με τον καθορισμό νέων απαιτήσεων που προβλέπουν την κάλυψη του 60% των αναγκών των νέων κτιρίων για ζεστό νερό από θερμικά ηλιακά συστήματα μετά την 1 η Ιανουαρίου Επιπλέον, όλες οι νέες κατασκευές ή σημαντικές ανακαινίσεις κτιρίων απαιτούν πλέον μια πλήρη μελέτη ενεργειακής ανάλυσης που περιλαμβάνει την εξοικονόμηση ενέργειας και την ανάλυση κόστους / οφέλους από τη χρήση συστημάτων ΑΠΕ, συμπαραγωγής, τηλεθέρμανσης, και αντλιών θερμότητας. Επιπλέον, ο Νόμος ορίζει ότι από την , όλα τα νέα κτίρια πρέπει να καλύπτουν το σύνολο της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας με ΑΠΕ, ΣΗΘ, τηλεθέρμανση σε κλίμακα μεγάλης περιοχής / οικοδομικού τετραγώνου, καθώς και αντλίες θερμότητας. Η απαίτηση αυτή επεκτείνεται σε όλα τα νέα δημόσια κτίρια το αργότερο από την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 6

13 "Μέτρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κατά την τελική χρήση, ενεργειακές υπηρεσίες και άλλες διατάξεις" (Ν. 3855/2010), και ιδίως το Άρθρο 8 για τα μέτρα ενεργειακής αποδοτικότητας στο δημόσιο τομέα και το Άρθρο 16 σχετικά με το πλαίσιο των Συμβάσεων Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΕΑ). Ο νόμος αυτός, ο οποίος μεταφέρει την Οδηγία 2006/32 ΕΚ στο εθνικό δίκαιο, προβλέπει ειδικά μέτρα για τα κτίρια του δημόσιου τομέα ώστε να βελτιωθεί η ενεργειακή τους απόδοση και να επιτευχθεί εξοικονόμηση ενέργειας. Επιπλέον, θέτει το πλαίσιο για τη δημιουργία αγοράς ΕΕΥ στην Ελλάδα μέσω των ΣΕΑ, καθώς και την προώθηση της χρήσης των οικιακών συστημάτων ΑΠΕ. "Ενεργειακοί Επιθεωρητές κτιρίων, λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης και εγκαταστάσεων κλιματισμού" (Π.Δ. 100 / 2010 ΦΕΚ A 177 / ). "Χρηματοδότηση Περιβαλλοντικών Παρεμβάσεων, Πράσινο Ταμείο, Κύρωση Δασικών Χαρτών και άλλες διατάξεις" (Ν. 3889/2010). "Επιχειρήσεις Ενεργειακών Υπηρεσιών. Λειτουργία, Μητρώο, Κώδικας Δεοντολογίας και συναφείς διατάξεις" (ΥΑ Δ6/13280/ ). "Πλαίσιο μεθοδολογίας μέτρησης και επαλήθευσης της εξοικονομούμενης ενέργειας για την επίτευξη του ενδεικτικού εθνικού στόχου εξοικονόμησης ενέργειας στην τελική χρήση - Κατάλογος ενδεικτικών επιλέξιμων μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης-ενεργειακό περιεχόμενο καυσίμων για τελική χρήση" (ΥΑ Δ6/7094/ ). Ενεργειακή Απόδοση Κτιρίων-Εναρμόνιση με την Οδηγία 2010/31/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και λοιπές διατάξεις (Ν. 4122/2013): Με το νόμο αυτό επαναπροσδιορίζονται οι ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης που υπάρχουν στον ΚΕΝΑΚ, αλλά και για τα νέα κτίρια και για όσα υπάρχουν και ανακαινίζονται ριζικά, ορίζεται ότι από το 2021 και έπειτα, όλα τα νέα κτίρια θα πρέπει να είναι κτίρια με σχεδόν μηδενική κατανάλωση. Ν. 4342/2015 (ΦΕΚ Α143/ ) Μέρος Β, περί ενσωμάτωσης στο Ελληνικό Δίκαιο της Οδηγίας 2012/27/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 25ης Οκτωβρίου 2012 «Για την ενεργειακή απόδοση, την τροποποίηση των Οδηγιών 2009/125/ΕΚ και 2010/30/ΕΕ και την κατάργηση των Οδηγιών 2004/8/ΕΚ και 2006/32/ΕΚ», όπως τροποποιήθηκε από την Οδηγία 2013/12/ΕΕ του Συμβουλίου της 13ης Μαΐου 2013 «Για την προσαρμογή της Οδηγίας 2012/27/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ενεργειακή απόδοση, λόγω της προσχώρησης της Δημοκρατίας της Κροατίας» και άλλες διατάξεις. Επιπλέον, και σύμφωνα με τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (όπως τροποποιήθηκε από το νόμο 3943/2011), έχει προβλεφθεί η έκπτωση από το φορολογητέο εισόδημα του 20% των δαπανών για ποσά έως 3000 και του 10% των δαπανών για ποσά μεταξύ 3001 και 6000, για παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης που περιλαμβάνονται σε έργα στο πλαίσιο του ΕΠ «Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη» του ΕΣΠΑ ή για επεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης σε ακίνητα, οι οποίες μπορεί να απαιτούνται μετά από μια ενεργειακή επιθεώρηση. Επίσης, σύμφωνα με τον Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό (ΓΟΚ), για κτίρια με μέγιστο ύψος 8,50 μ. και για βιοκλιματικά κτίρια ανεξάρτητα από το ύψος, παρέχεται επιπλέον αύξηση του επιτρεπόμενου συντελεστή όγκου, εάν μια ενεργειακή μελέτη προβλέπει τέτοια ανάγκη. Πρέπει, τέλος, να σημειωθεί ότι, επί του παρόντος, οι ενεργειακά αποδοτικές τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε κτίρια προωθούνται μέσω: την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 7

14 Του καθεστώτος φοροαπαλλαγής, όπως έχει τεθεί από το Ν. 3522/2006, όπου θεωρείται ότι όλα τα μικρά οικιακά συστήματα ΑΠΕ είναι κατάλληλα για έκπτωση φόρου 20%, με ανώτατο όριο τα 700 ανά σύστημα. Των απαιτήσεων του προγράμματος για την ανάπτυξη των Φ/Β στις στέγες κτιρίων (ΚΥΑ ΦΕΚ B1079/ ) όπου, για να είναι μια κατοικία επιλέξιμη για την πολύ ευνοϊκή εγγυημένη τιμή της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας, οφείλει να καλύπτει μέρος των αναγκών της σε ζεστό νερό με κάποιο άλλο σύστημα ΑΠΕ (π.χ. θερμικό ηλιακό). Του εθνικού προγράμματος Εξοικονόμηση κατ οίκον, μέσω της επιδότησης της εγκατάστασης συστημάτων ΑΠΕ και της υλοποίησης μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας σε κτίρια κατοικιών Το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης κτιρίων Η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2002/91/EK εισήγαγε την «Ενεργειακή Πιστοποίηση», με στόχο τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων λαμβάνοντας υπόψη τις εξωτερικές κλιματολογικές και τις τοπικές συνθήκες, καθώς και τις κλιματικές απαιτήσεις των εσωτερικών χώρων και τη σχέση κόστους / οφέλους. Στην Ελλάδα, η Οδηγία αυτή υιοθετήθηκε με τον Ν. 3661/2008, ενώ τον Απρίλιο του 2010 εγκρίθηκε ο Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ) που καθορίζει τη μεθοδολογία διεξαγωγής της ενεργειακής επιθεώρησης και πιστοποίησης των νέων και υφισταμένων κτιρίων. Η ενεργειακή πιστοποίηση αποσκοπεί αφενός στη μείωση της ενέργειας που καταναλώνεται στα κτίρια και αφετέρου στη δημιουργία ενός μηχανισμού αγοράς και ζήτησης για όλο και πιο ενεργειακώς αποδοτικά κτίρια. Το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης αποτελεί ένα έγγραφο που αναγνωρίζεται από όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ και αναγράφει την ποσότητα ενέργειας που καταναλώνεται ετησίως για ένα συγκεκριμένο κτίριο, καθώς και την αντίστοιχη Ενεργειακή Κατηγορία του κτιρίου. Για τα νέα κτίρια και τις εκτενείς ανακαινίσεις υφιστάμενων κτιρίων η Οδηγία ζητά τη συμμόρφωση με συγκεκριμένα κριτήρια ενεργειακής απόδοσης και ορίζει ως απαραίτητη την διαδικασία ενεργειακής πιστοποίησης προκειμένου να αποδεικνύεται η ενεργειακή απόδοση του κτιρίου. Για τα υφιστάμενα κτίρια, η ενεργειακή πιστοποίηση είναι απαραίτητη σε περιπτώσεις που μία ιδιοκτησία πωλείται ή ενοικιάζεται. Σε αυτήν την περίπτωση, εκτός της ενέργειας που καταναλώνεται ετησίως από το κτίριο, το πιστοποιητικό πρέπει να περιέχει προτάσεις για επεμβάσεις που μπορούν να γίνουν για να βελτιωθεί η ενεργειακή απόδοση του κτιρίου. Κατά την επιλογή ενός κτιρίου για αγορά ή ενοικίαση, οι πολίτες θα πρέπει να μην περιορίσουν το ενδιαφέρον τους στην αισθητική, τα υλικά κατασκευής και τις ανέσεις που παρέχει το κτίριο, αλλά και στην κατανάλωση ενέργειας που συνεπάγεται ο τρόπος κατασκευής και τα υλικά του κελύφους, τα συστήματα θέρμανσης / κλιματισμού / αερισμού που έχουν εγκατασταθεί, κλπ. Ένα κτίριο που δεν πληροί τα κριτήρια σημαίνει μεγαλύτερα λειτουργικά έξοδα και μειωμένα επίπεδα άνεσης. Έτσι, οι πολίτες, έχοντας αντιληφθεί τη σημασία της ενεργειακής πιστοποίησης, πρέπει να ζητούν να μάθουν την ενεργειακή απόδοση ενός ακινήτου πριν αποφασίσουν εάν θα το αγοράσουν ή ενοικιάσουν, ενσωματώνοντας έτσι στην απόφαση ή στο τίμημα της συναλλαγής τα ετήσια λειτουργικά έξοδα που αναμένεται ότι χρειάζονται για την λειτουργία του ακινήτου. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 8

15 Σχήμα 0.1: Μορφή του ενεργειακού πιστοποιητικού Συνεπώς, το ενεργειακό πιστοποιητικό είναι απαραίτητο για να μπορούν να συγκριθούν εναλλακτικές προτάσεις αγοράς ή ενοικίασης και οι πολίτες να μπορούν, με ισοδύναμο τρόπο, να ενσωματώσουν στην απόφασή τους τα λειτουργικά έξοδα του ακινήτου. Τέλος, το ενεργειακό πιστοποιητικό, περιλαμβάνοντας προτάσεις επεμβάσεων για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του υφιστάμενου κτιρίου, ενθαρρύνει τους πολίτες να υλοποιήσουν τις πλέον αποδοτικές επεμβάσεις μειώνοντας το συνολικό ποσό ενέργειας που καταναλώνεται από τον κτιριακό τομέα. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 9

16 0.2 Βασικά ενεργειακά μεγέθη και θερμοφυσικά χαρακτηριστικά σχετικά με την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων Εισαγωγικές έννοιες Ενέργεια - Ορολογία (σύμφωνα με το ΦΕΚ 1526/1999) 3 Ενέργεια: Ενέργεια είναι η ικανότητα της ύλης για παραγωγή έργου. Οι κύριες πηγές της ενέργειας περιλαμβάνουν: (α) τα καύσιμα, των οποίων η θερμική αξία δύναται να παράγει θερμά αέρια, ατμό, θερμό νερό, ηλεκτρισμό (β) εμπορικά διαθέσιμες μορφές ενέργειας όπως ο ηλεκτρισμός ή ο ατμός, (γ) ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή παραπροϊόντα όπως καύσιμα, απορριπτόμενη θερμότητα ή ηλεκτρισμός που εξάγονται από πηγές διάφορες από τις α και β ανωτέρω. Μορφή ενέργειας (energy form): Ενέργεια σε οποιοδήποτε στάδιο μετατροπής όπως ηλεκτρισμός, ατμός, θερμό ή ψυχρό νερό, φυσικό αέριο, βαρύ ή ελαφρύ πετρέλαιο, υγραέριο, λιγνίτης, άνθρακας, πετρέλαιο σχάσης, ξύλο, ελαιοπυρήνας, γεωργικά υπολείμματα και κάθε άλλο καύσιμο υλικό. Μετατροπή ενέργειας (energy conversion): Διαδικασία παραγωγής νέας μορφής ενέργειας, η οποία συντελείται με αλλαγή της κατάστασης της αρχικής μορφής ενέργειας. Πρωτογενής μορφή ενέργειας ή πρωτογενής ενέργεια (primary energy): Ενέργεια που δεν έχει υποστεί ουδεμία μετατροπή. Δευτερογενής μορφή ενέργειας ή δευτερογενής ενέργεια (secondary energy): Ενέργεια που έχει υποστεί κάποιου είδους μετατροπή όπως η ενέργεια που περιέχεται στο πετρέλαιο ντήζελ ή στον ατμό ή η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται στους ακροδέκτες μιας γεννήτριας. Τελική ενέργεια ή τερματική ενέργεια (final energy): Ενέργεια που προσφέρεται στον καταναλωτή, είτε ως τελικό προϊόν της αλυσίδας παραγωγής - εμπορίας ενεργειακών προϊόντων (π.χ. πετρέλαιο ντήζελ, ηλεκτρική ενέργεια), είτε εξ ιδίων πόρων για επιτόπια χρήση (π.χ. ξύλα, γεωργικά υπολείμματα). Ενέργεια τελικής χρήσης ή χρήσιμη ενέργεια (end-use energy): Ενέργεια σε μη καύσιμη μορφή (π.χ. ηλεκτρισμός, ατμός, θερμό νερό) η οποία είναι κατάλληλη για τελική χρήση. Τελική ή λειτουργική χρήση ενέργειας: Οι επιμέρους διεργασίες που χρειάζονται ενέργεια όπως (α) θέρμανση υλικών, τήξη/φρήξη, ξήρανση, εξάτμιση, απόσταξη, ψύξη, συμπίεση αερίων, άντληση, θραύση/ κονιορτοποίηση, κίνηση/μεταφορά υλικών στην βιομηχανία και (β) θέρμανση χώρων, θέρμανση νερού, ψύξη, αερισμός, φωτισμός, άντληση, ανέλκυση στα κτίρια. Ωφέλιμη ενέργεια: Η ποσότητα ενέργειας που αξιοποιείται για την ικανοποίηση των ενεργειακών απαιτήσεων μιας διεργασίας, π.χ. η θερμότητα που απαιτείται για την ξήρανση μιας παρτίδας αγροτικών προϊόντων ή για την διατήρηση σταθερής θερμοκρασίας σε ένα χώρο (η οποία ισούται με τις απώλειες θερμότητας προς το περιβάλλον μείον τα εσωτερικά θερμικά κέρδη). 3 ΦΕΚ 1526/1999 «Διαδικασίες, απαιτήσεις και κατευθύνσεις για τη διεξαγωγή ενεργειακών επιθεωρήσεων» την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 10

17 Διάχυτες απώλειες ενέργειας: Οι απώλειες κατά την μετατροπή, μεταφορά ή τελική χρήση της ενέργειας, οι οποίες εκλύονται προς το περιβάλλον μέσω συναγωγής (convection) θερμότητας ή ακτινοβολίας και οφείλονται σε τριβές ή σε υψηλότερες θερμοκρασίες τοιχωμάτων. Συγκεντρωμένες απώλειες ενέργειας: Οι απώλειες κατά την μετατροπή, διανομή ή τελική χρήση της ενέργειας οι οποίες εκλύονται ως θερμό ρεύμα προς το περιβάλλον και παρέχουν την δυνατότητα ανάκτησης θερμότητας (π.χ. απώλειες καυσαερίων). Απώλειες χρήσης λόγω μη προσαρμογής: Η πρόσθετη κατανάλωση ενέργειας από μία διεργασία η οποία οφείλεται στην πλημμελή χρονική ή ποιοτική προσαρμογή της παρεχόμενης χρήσιμης ενέργειας επί των πραγματικών απαιτήσεων μίας διεργασίας. Π.χ. η υπερθέρμανση των υλικών κατεργασίας ή του χώρου ενός κτιρίου, με αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας υλικών πάνω από την απαιτούμενη και την αύξηση των απωλειών, ή η θέρμανση χώρων ή υλικών σε χρόνους που δεν χρειάζεται. Σταθερή κατανάλωση ενέργειας: Το μέρος εκείνο της καταναλισκόμενης ενέργειας το οποίο είναι ανεξάρτητο από το μέγεθος της παραγωγικής δραστηριότητας την οποία εξυπηρετεί. Μεταβλητή κατανάλωση ενέργειας: Το μέρος εκείνο της καταναλισκόμενης ενέργειας το οποίο εξαρτάται από το μέγεθος της παραγωγικής δραστηριότητας την οποία εξυπηρετεί. Βαθμός απόδοσης ενέργειας (energy efficiency) (ενεργειακή αποδοτικότητα): Ο λόγος της ενέργειας που αποδίδεται στην έξοδο μιας συσκευής, μηχανήματος ή εγκατάστασης (π.χ. ωφέλιμη ενέργεια) προς την προδιδόμενη μορφή ενέργειας (π.χ. τελική ενέργεια). Ειδική κατανάλωση ενέργειας: Ο λόγος της καταναλισκόμενης ενέργειας (τελικής ή ωφέλιμης) προς το μέγεθος της δραστηριότητας (ή χώρου) που εξυπηρετεί. Ισοζύγιο ενέργειας (energy balance): Ο ισολογισμός όλων των εισροών και εκροών ενέργειας σε ένα σύστημα (συσκευή, εγκατάσταση, συγκρότημα) με βάση την αρχή της διατήρησης ενέργειας (energy conservation). Εξοικονόμηση ενέργειας (energy saving): Η μείωση της ειδικής κατανάλωσης ενέργειας σε ένα συγκρότημα ή μία μονάδα μέσω της μείωσης της σπατάλης, του περιορισμού των απωλειών ή και άλλων μέτρων βελτίωσης του βαθμού απόδοσης ενέργειας. Ενεργειακός σχεδιασμός (energy planning): Η μελέτη για (α) τον ακριβή προσδιορισμό των ενεργειακών αναγκών (χωρίς υπερβάσεις - υπερδιαστασιολογήσεις) μίας δραστηριότητας με την βοήθεια τεχνικών και λειτουργικών προτύπων, (β) την επιλογή και την ακριβή διαστασιολόγηση της κατάλληλης ενεργειακής τεχνολογίας και (γ) τον καθορισμό των διαδικασιών λειτουργίας και συντήρησης, με σκοπό την μείωση της κεφαλαιουχικής και λειτουργικής δαπάνης των ενεργειακών εγκαταστάσεων. Ενεργειακή επιθεώρηση ή ενεργειακή αυτοψία ή ενεργειακός έλεγχος ή ενεργειακή διάγνωση (energy audit): Η διαδικασία εκτίμησης των πραγματικών καταναλώσεων ενέργειας, των παραγόντων που τις επηρεάζουν καθώς και των δυνατοτήτων για εξοικονόμηση ενέργειας. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 11

18 Διαχείριση ενέργειας (energy management): Διαδικασίες, μέτρα και οργάνωση για την υλοποίηση και την συνεχή παρακολούθηση προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας. Για την κατανόηση της παραπάνω ενεργειακής αλυσίδας, παρατίθεται το παράδειγμα τη διαδικασίας θέρμανσης ενός κτιρίου με κεντρικό σύστημα θέρμανσης. Έτσι, η πρωτογενής ενέργεια (δηλ. η ενέργεια από ανανεώσιμες και μη ανανεώσιμες πηγές που δεν έχει υποστεί μετατροπή ή μετασχηματισμό) υφίσταται μετατροπή στις ενεργειακές μονάδες (π.χ. διυλιστήριο) και έτσι προκύπτει η τελική ενέργεια, που στην προεκιμένη περίπτωση είναι το ενεργειακό περιεχόμενο του πετρελαίου θέρμανσης. Λόγω του βαθμού απόδοσης του λέβητα προκύπτουν οι απώλειες κατά τη διαδικασία μετατροπής και παραγωγής του ζεστού νερού, το ενεργειακό περιεχόμενο του οποίου αποτελεί την ενέργεια τελικής χρήσης. Το νερό αυτό μέσω των σωληνώσεων κατανέμεται στα διάφορα σημεία του κτιρίου (απώλειες διανομής) για να καταλήξει στα θερμαντικά σώματα (απώλειες χρήσης) και να προκύψει η ωφέλιμη ενέργεια. Πρόκειται για την τελική μορφή ενέργειας (θερμότητα), η οποία χρησιμοποιείται από τον καταναλωτή. Μετάδοση θερμότητας Σχήμα 0.2: Τυπική αλυσίδα μετατροπών ενέργειας σε κτιριακό συγκρότημα Μετάδοση θερμότητας 4 είναι η μεταφορά ενέργειας λόγω θερμοκρασιακής διαφοράς. Έτσι, όταν υπάρχει διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ δύο μέσων ή συστημάτων, πραγματοποιείται μετάδοση θερμότητας από το θερμότερο προς το ψυχρότερο. Υπάρχουν τρεις κύριοι μηχανισμοί με τους οποίους πραγματοποιείται αυτή η μεταφορά ενέργειας, όπως περιγράφονται στα επόμενα. 4 την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 12

19 - Μετάδοση θερµότητας µε αγωγή: Λαμβάνει χώρα μέσα σε ένα σώμα (στερεό, υγρό ή αέριο), χωρίς να συνοδεύεται από αλλαγή φάσης, καθώς και στην περίπτωση σωμάτων που βρίσκονται σε επαφή. Οφείλεται σε θερμοκρασιακή διαφορά και συμβαίνει από μια μάζα υψηλής θερμοκρασίας σε μια μάζα χαμηλής θερμοκρασίας. Η ροή θερμότητας q (W/m 2 ) μέσω μίας πλάκας, γίνεται σύμφωνα με τον νόμο του Φουριέ, δηλ. η ροή θερμότητας είναι ανάλογη προς την θερμική αγωγιμότητα του υλικού λ (σε W/m. C) και αντιστρόφως ανάλογη με το πάχος της οριζόντιας πλάκας Δx (m). Σχήμα 0.3: Μετάδοση θερμότητας με αγωγή - Μετάδοση θερµότητας µε συναγωγή: Αυτή συμβαίνει μεταξύ της επιφάνειας ενός στερεού σώματος και ενός ρευστού (υγρού ή αέριου σώματος) που έρχονται σε επαφή και έχουν διαφορετική θερμοκρασία. Ανάλογα με το αίτιο που προκαλεί την κίνηση του ρευστού η συναγωγή διακρίνεται σε: 1. Εξαναγκασμένη: Oφείλεται σε εξωτερικά αίτια (π.χ. έναν ανεμιστήρα) Σχήμα 0.4: Μετάδοση θερμότητας με συναγωγή 2. Ελεύθερη: Oφείλεται σε διαφορές πυκνοτήτων μέσα στο ρευστό λόγω θερμοκρασιακών διαφορών (π.χ. ο αέρας ενός δωματίου στο οποίο λειτουργεί ένα θερμαντικό σώμα) - Μετάδοση θερµότητας µε ακτινοβολία: Στηρίζεται στο γεγονός ότι κάθε σώμα πεπερασμένης θερμοκρασίας ακτινοβολεί θερμότητα, η οποία μεταδίδεται μέσω ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, αλλά και στην ικανότητα αρκετών σωμάτων να απορροφούν μέρος της ακτινοβολίας που δέχονται και να την επανεκπέμπουν. Έτσι, σε αντίθεση με τους δύο προαναφερθέντες μηχανισμούς, μεταξύ δύο σωμάτων διαφορετικής θερμοκρασίας θα υπάρχει μετάδοση θερμοκρασίας (η οποία ενισχύεται στο κενό), χωρίς την ανάγκη ύπαρξης κάποιου υλικού μέσου. Σχήμα 0.5: Μετάδοση θερμότητας με ακτινοβολία Θερμοφυσικές ιδιότητες των δομικών υλικών - Βασική ορολογία Τα στοιχεία ενός δομικού στοιχείου που χρειάζονται για τον υπολογισμό της ενεργειακής ζήτησης είναι: 1. Συντελεστής θερμοπερατότητας (U): Είναι η ποσότητα θερµότητας ανα µονάδα χρόνου που περνά µέσα από 1m 2 στοιχείου κατασκευής µε πάχος d (m) όταν η διαφορά θερµοκρασίας µεταξύ των επιφανειών αυτών είναι ίση µε 1 C (μονάδες: W/m 2. C). 2. Θερμοχωρητικότητα (C): Είναι η ποσότητα θερµότητας που αποθηκεύει ένα στοιχείο κατασκευής ενός χώρου που θερµαίνεται (ή κλιµατίζεται) όταν η διαφορά θερµοκρασίας µεταξύ των επιφανειών του είναι πάντα ίση µε 1 C (μονάδες: KJ/ C). 3. Συντελεστής εκποµπής θερµικής ακτινοβολίας (ε): Είναι η αναλογία εκποµπής θερµικής ακτινοβολίας ενός σώµατος προς την θερµική ακτινοβολία µελανού σώµατος (τιμές: 0-1). την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 13

20 4. Συντελεστής θερµικής αγωγιµότητας (λ): Είναι η ποσότητα θερµότητας ανα µονάδα χρόνου που περνά µέσα από τις απέναντι πλευρές οµοιογενούς υλικού πάχους 1m όταν η διαφορά θερµοκρασίας µεταξύ των επιφανειών αυτών είναι ίση µε 1 C (μονάδες: W/m. C). 5. Θερµική αντίσταση (R): Είναι η αντίσταση των στοιχείων στη ροή θερµότητας διαµέσου οµοιογενούς υλικού για διαφορά θερµοκρασίας στις δυο πλευρές του στοιχείου 1 C (μονάδες: m 2. C /W). Η θερμική αγωγιμότητα είναι υψηλή στα υλικά τα οποία αποκαλούνται «θερμικά αγώγιμα», όπως είναι τα μέταλλα, και είναι χαμηλή στα υλικά που αποκαλούνται «θερμομονωτικά». Τέλος, ως θερμογέφυρα αναφέρεται το τµήµα εκείνο ενός κατασκευαστικού στοιχείου που ο βαθµός θερµοµόνωσής του υπολείπεται σηµαντικά της µέσης συνολικής τιµής του στοιχείου. Ψυχρά υλικά Ψυχρά ονομάζονται τα υλικά που χαρακτηρίζονται από: α) Υψηλή ανακλαστικότητα στην ηλιακή ακτινοβολία (στο φάσμα nm) (total solar reflectance). Η ανακλαστικότητα 5 είναι η ικανότητα μιας επιφάνειας να εκτρέπει (ανακλά) την προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία και περιλαμβάνει τόσο την ακτινοβολία στο ορατό φάσμα, όσο και την υπέρυθρη και την υπεριώδη ακτινοβολία που περιλαμβάνονται στο φάσμα της ηλιακής ακτινοβολίας. β) Υψηλό συντελεστή εκπομπής υπέρυθρης ακτινοβολίας (infrared emittance). Ο συντελεστής εκπομπής είναι μια παράμετρος, που προσδιορίζει την ικανότητα ενός υλικού να αποβάλλει ποσά θερμότητας, υπό μορφή υπέρυθρης ακτινοβολίας. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά εκφράζονται σε τιμές οι οποίες κυμαίνονται από 0 έως 1 (0% - 100%), και όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή τους, τόσο πιο ψυχρή είναι η στέγη και η επιφανειακή θερμοκρασία που αναπτύσσεται σε αυτήν. Έτσι: 100%= ολική ανάκλαση, 0%= μηδενική ανάκλαση (δηλ. 100% απορρόφηση). Ο δείκτης ανακλαστικότητας στην ηλιακή ακτινοβολία SRI (solar reflectance index) ενσωματώνει σε μία τιμή και τις δύο αυτές ιδιότητες, προσδιορίζοντας την ικανότητα μιας επιφάνειας να ανακλά την ηλιακή ακτινοβολία και να αποβάλλει υπό μορφή υπέρυθρης ακτινοβολίας, την ενέργεια που έχει απορροφήσει. Είναι συνάρτηση της αύξησης που παρουσιάζει η θερμοκρασία της σε σύγκριση με μία πρότυπη λευκή και μαύρη επιφάνεια. Ουσιαστικά, ο συντελεστής SRI χαρακτηρίζει «πόσο ψυχρό» είναι ένα υλικό. Ένα παράδειγμα ψυχρής οροφής είναι μια ταράτσα με επικάλυψη λευκού ελαστομερούς χρώματος με ανακλαστικότητα 85%, συντελεστή εκπομπής 90% και δείκτη ανακλαστικότητας στην ηλιακή ακτινοβολία 107. Η θερμοκρασία αυτής της ταράτσας κάτω από τον ήλιο θα είναι 42 C. Συγκριτικά, μία συμβατική στέγη (γκρι τσιμέντο) με ανακλαστικότητα 20%, συντελεστή εκπομπής 90% και δείκτη ανακλαστικότητας στην ηλιακή ακτινοβολία μόνο 19. Η θερμοκρασία αυτής της ταράτσας κάτω από τον ήλιο θα είναι 75 C. 5 την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 14

21 Το παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζει σχηματικά την ηλιακή ακτινοβολία και τη θερμότητα που ανακλάται και εκπέμπεται αντίστοιχα, ανάλογα με την τελική επίστρωση της στέγης ενός κτιρίου. Είναι προφανές, ότι η θερμότητα που διαπερνά την στέγη καθορίζει τη θερμοκρασία που αναπτύσσεται στα δομικά στοιχεία του κτιρίου αλλά και στον εσωτερικό του χώρο. Σχήμα 0.6: Ηλιακή ακτινοβολία και Θερμότητα που ανακλάται και εκπέμπεται ανάλογα με την τελική επίστρωση της στέγης ενός κτιρίου Θερμομονωτική προστασία κτιρίου Η θερμομονωτική προστασία κτιρίου αναφέρεται στην ελάχιστη δυνατή ανταλλαγή θερμότητας μεταξύ του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος, με στόχο την επίτευξη ευχάριστου μεσοκλίματος στο εσωτερικό των κτιρίων και την ελάχιστη δυνατή κατανάλωση ενέργειας. Ταυτόχρονα, η θερμομονωτική προστασία του κτιρίου ελαχιστοποιεί το φαινόμενο της επιφανειακής συμπύκνωσης των υδρατμών, προστατεύοντας τις κατασκευές από φαινόμενα υγρασίας. Η αξιολόγησή της πραγματοποιείται σε δύο στάδια: 1. Έλεγχος (μέσω του συντελεστή θερμοπερατότητας) της θερμομονωτικής επάρκειας των επιμέρους δομικών στοιχείων του κτιρίου 2. Έλεγχος (μέσω του συντελεστή θερμοπερατότητας) της θερμομονωτικής επάρκειας του κτιριακού κελύφους στο σύνολό του Συστήματα θέρμανσης / ψύξης / αερισμού - Βασική ορολογία Θερμική άνεση Ορισμός 1: Η θερμική άνεση 6 ορίζεται ως «η κατάσταση στην οποία το άτομο εκφράζει ικανοποίηση για το θερμικό περιβάλλον». 6 την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 15

22 Ορισμός 2: Κατά την ASHRAE (Αμερικανική Επιστημονική Εταιρία Θέρμανσης, Ψύξης & Κλιματισμού), ως θερμική άνεση ορίζεται η κατάσταση του μυαλού κατά την οποία ένα άτομο δεν επιθυμεί καμία θερμική αλλαγή του εσωτερικού περιβάλλοντος και εκφράζει ικανοποίηση με τις επικρατούσες θερμικές συνθήκες. Οι παράμετροι που επηρεάζουν την θερμική άνεση, είναι οι εξής: α) Περιβαλλοντικές παράμετροι: Θερμοκρασία Σχετική υγρασία Μέση ακτινοβολούμενη θερμοκρασία (στον υπαίθριο χώρο επηρεάζεται ιδιαίτερα από την ηλιακή ακτινοβολία) Ταχύτητα αέρα β) Παράμετροι που αφορούν στο άτομο: Δραστηριότητα Ένδυση Σημειώνεται ότι τα όρια θερμικής άνεσης στους υπαίθριους χώρους της πόλης δεν είναι τόσο στενά, όσο είναι στο εσωτερικό των κτιρίων. Βασικές έννοιες σχετικές με τα συστήματα θέρμανσης / ψύξης / αερισμού Η ρύθμιση των απαιτούμενων συνθηκών θερμοκρασίας, υγρασίας, κίνησης και καθαρότητας του αέρα επιτυγχάνεται 7 με τη χρήση κατάλληλων συσκευών που αποτελούν τα αντίστοιχα συστήματα ψύξης, ύγρανσης, αερισμού και καθαρισμού του αέρα. Η λειτουργία κάθε συστήματος αλλά και η επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος βασίζεται σε μία σειρά διεργασιών που είναι: Η ψύξη: η διεργασία με την οποία αφαιρείται θερμική ενέργεια (θερμότητα) από τον αέρα και στις επιφάνειες του χώρου με σκοπό τη μείωση και τη διατήρηση της θερμοκρασίας του χώρου στα επιθυμητά όρια. Η ύγρανση: η διεργασία με την οποία προστίθεται υγρασία (υδρατμός) στον αέρα του χώρου με σκοπό την αύξηση και διατήρηση της σχετικής υγρασίας του χώρου σε επιθυμητές τιμές. Η αφύγρανση: η διεργασία με την οποία αφαιρείται υγρασία (υδρατμός) από τον αέρα του χώρου με σκοπό τη μείωση και διατήρηση της σχετικής υγρασίας του χώρου σε επιθυμητά επίπεδα. Ο αερισμός: η διεργασία με την οποία προστίθεται φρέσκος εξωτερικός αέρας (αέρας του φυσικού περιβάλλοντος) στον αέρα του χώρου με σκοπό τη διατήρηση της ποιότητας του εσωτερικού αέρα στα επιθυμητά όρια. Ο εξαερισμός: η διεργασία με την οποία αφαιρείται ποσότητα εσωτερικού αέρα με σκοπό την απομάκρυνση σωματιδίων, οσμών και ρύπων. Η ποσότητα αυτή αναπληρώνεται από το σύστημα αερισμού. Ο καθαρισμός: η διεργασία με την οποία ο εσωτερικός αέρας διέρχεται από διατάξεις φίλτρων και φιλτράρεται (καθαρίζεται). Τα φίλτρα συγκρατούν ποσότητες σωματιδίων και οσμών και στη συνέχεια ο αέρας επανακυκλοφορεί στους εσωτερικούς χώρους με σκοπό τη διατήρηση της ποιότητάς του στα επιθυμητά όρια. 7 την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 16

23 Ο κλιματισμός: σύνθετη διεργασία η οποία αποτελείται από το σύνολο ή το συνδυασμό των διεργασιών που αναφέρθηκαν προηγουμένως. Με τη διεργασία αυτή είναι δυνατή η ολοκληρωμένη ρύθμιση των απαιτούμενων εσωτερικών συνθηκών, γεγονός που κατατάσσει τα συστήματα κλιματισμού στα ολοκληρωμένα συστήματα διαχείρισης του εσωκλίματος των κτιρίων. Αποστολή των συστημάτων ψύξης είναι να προσφέρουν τις απαιτούμενες ποσότητες ψυκτικής ενέργειας οι οποίες θα καλύψουν τις ψυκτικές ανάγκες των κτιρίων και θα εξασφαλίσουν τις επιθυμητές συνθήκες «θερμικής άνεσης». Από την άλλη, τα συστήματα θέρμανσης, τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στην οικιακή κατανάλωση ενέργειας καθώς έχουν το μεγαλύτερο και πιο άμεσο αποτέλεσμα στη διαμόρφωση αποδεκτών συνθηκών «θερμικής άνεσης», σχεδιάζονται και διαστασιολογούνται ώστε να καλύπτουν τις απαιτήσεις θέρμανσης στις δυσμενέστερες εξωτερικές συνθήκες περιβάλλοντος (συνθήκες σχεδιασμού χειμώνα). Τα συστήματα αυτά αποτελούνται από: το σύστημα παραγωγής της θερμότητας (οι περισσότερο διαδεδομένες μονάδες παραγωγής θερμότητας για θέρμανση χώρων που εφαρμόζονται στα ελληνικά κτίρια είναι λέβητες θερμού νερού πετρελαίου, φυσικού αερίου, σπανιότερα υγραερίου ή ηλεκτρικοί, και ακόμα πιο σπάνια λέβητες βιομάζας κ.ά.), το σύστημα διανομής της θερμότητας, στο οποίο περιλαμβάνονται το δίκτυο διανομής και οι τερματικές μονάδες εκπομπής (απόδοσης) της θερμότητας (σωλήνες, σώματα, κλπ.), το υποσύστημα ελέγχου. Στα συστήματα αυτά ιδιαίτερη σημασία έχει η «θερμογόνος δύναμη» του καυσίμου, δηλ. το μέγεθος που μετρά την ικανότητα παραγωγής θερμικής ενέργειας ενός υλικού που μπορεί να καεί, κατά την καύση του. Είναι η θερμική ενέργεια που εκλύεται κατά την καύση ενός κιλού στερεού ή υγρού καυσίμου ή ενός κυβικού μέτρου αερίου καυσίμου που βρίσκεται σε κανονικές συνθήκες. Διακρίνεται σε κατωτέρα και ανωτέρα θερμογόνο δύναμη: Όταν στα προϊόντα καύσης το νερό βρίσκεται σε υγρή κατάσταση, δεν έχει απορροφήσει δηλαδή ενέργεια, η θερμογόνος δύναμη ονομάζεται Ανωτέρα (ΑΘΔ). Όταν στα προϊόντα καύσης το νερό βρίσκεται σε αέρια κατάσταση (υδρατμοί), το νερό τότε έχει απορροφήσει ενέργεια και η θερμογόνος δύναμη, που έχει κατά συνέπεια μικρότερη τιμή από της ανωτέρας, ονομάζεται Κατωτέρα Θερμογόνος Δύναμη (ΚΘΔ). Η διαφορά μεταξύ Ανώτερης και Κατώτερης θερμογόνου δύναμης εξαρτάται από την περιεκτικότητα του καυσίμου σε υδρογόνο. Δεδομένου ότι οι μηχανές εσωτερικής καύσης αποβάλλουν το νερό με τη μορφή ατμού στα καυσαέρια, η τιμή της Κατώτερης θερμογόνου δύναμης είναι η κατάλληλη για αναφορά κατά τη σύγκριση καυσίμων Μεθοδολογία υπολογισμού της Ενεργειακής Απόδοσης των κτιρίων Για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης και της ενεργειακής κατάταξης 8 των κτιρίων εφαρμόζεται η μέθοδος ημι-σταθερής κατάστασης μηνιαίου βήματος του Ευρωπαϊκού Προτύπου ΕΛΟΤ ΕΝ ISO Για τους υπολογισμούς χρησιμοποιούνται κατάλληλα πιστοποιημένα λογισμικά. 8 TOTEE /2010 Αναλυτικές Εθνικές Προδιαγραφές Παραμέτρων για τον Υπολογισμό της Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων και την Έκδοση του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 17

24 Οι παράμετροι υπολογισμού καθορίζονται από τα στοιχεία της αρχιτεκτονικής και ηλεκτρομηχανολογικής μελέτης του κτιρίου και σύμφωνα με τις τεχνικές οδηγίες του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΟΤΕΕ), οι οποίες εγκρίνονται με απόφαση του Υπουργού ΠΕΝ και επικαιροποιούνται, κατά περίπτωση, σύμφωνα με τις εθνικές απαιτήσεις και εξελίξεις. Οι πρότυπες εσωτερικές συνθήκες (θερμοκρασία, υγρασία, αερισμός εσωτερικών χώρων, φωτισμός κ.α.) των κτιρίων προσδιορίζονται με σχετικές ΤΟΤΕΕ, κατόπιν έγκρισής τους με απόφαση του ΥΠΕΝ, λαμβάνοντας υπόψη τα κλιματικά δεδομένα που επίσης προσδιορίζονται στις τεχνικές οδηγίες. Η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων προσδιορίζεται με βάση τη συνολική κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας. Η μεθοδολογία υπολογισμού θα πρέπει να περιλαμβάνει κατ ελάχιστον τα παρακάτω στοιχεία: Τη χρήση του κτιρίου, τις επιθυμητές συνθήκες εσωτερικού περιβάλλοντος (θερμοκρασία και σχετική υγρασία αέρα, αερισμό), τα χαρακτηριστικά λειτουργίας και τον αριθμό χρηστών. Τα κλιματικά δεδομένα της περιοχής του κτιρίου (θερμοκρασία, σχετική υγρασία, ταχύτητα ανέμου και ηλιακή ακτινοβολία). Τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά των δομικών στοιχείων του κτιριακού κελύφους (σχήμα και μορφή κτιρίου, διαφανείς και μη διαφανείς επιφάνειες, σκίαστρα κ.ά.) σε σχέση με τον προσανατολισμό και τα χαρακτηριστικά των εσωτερικών δομικών στοιχείων (χωρίσματα κ.ά.). Τα θερμικά χαρακτηριστικά των δομικών στοιχείων και υλικών του κτιριακού κελύφους (θερμοπερατότητα, θερμική μάζα, απορροφητικότητα ηλιακής ακτινοβολίας κ.ά.). Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης θέρμανσης χώρων (τύπο συστημάτων, δίκτυο διανομής, απόδοση συστημάτων κ.ά.). Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης ψύξης / κλιματισμού χώρων (τύπο συστημάτων, δίκτυο διανομής, απόδοση συστημάτων κ.ά.). Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης μηχανικού αερισμού (τύπο συστημάτων, δίκτυο διανομής, απόδοση συστημάτων κ.ά.). Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης παραγωγής ζεστού νερού χρήσης (τύπο συστημάτων, δίκτυο διανομής, απόδοση συστημάτων κ.ά.). Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης φωτισμού για τα κτίρια του τριτογενούς τομέα. Τα παθητικά ηλιακά συστήματα, εάν υπάρχουν στο κτίριο Στη μεθοδολογία υπολογισμού συνεκτιμάται, κατά περίπτωση, η θετική επίδραση των ακόλουθων συστημάτων: Ενεργητικών ηλιακών συστημάτων και άλλων συστημάτων παραγωγής θερμότητας, ψύξης και ηλεκτρισμού με τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ). Ενέργεια παραγόμενη με τεχνολογίες συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας (ΣΗΘ). Κεντρικά συστήματα θέρμανσης και ψύξης σε κλίμακα περιοχής ή οικοδομικού τετραγώνου (τηλεθέρμανση). Φυσικός φωτισμός. Για τον υπολογισμό της συνολικής κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας εφαρμόζεται η ίδια μεθοδολογία τόσο στο υπό μελέτη κτίριο, όσο και στο αντίστοιχο κτίριο αναφοράς. Η αναγωγή της υπολογιζόμενης τελικής κατανάλωσης καυσίμου σε πρωτογενή γίνεται με τη χρήση των συντελεστών μετατροπής του πίνακα 0.2. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 18

25 Πίνακας 0.2: Συντελεστές μετατροπής σε πρωτογενή ενέργεια ανά πηγή ενέργειας Με βάση την τελική ανηγμένη σε πρωτογενή ενέργεια κατανάλωσης του κτιρίου, καθορίζεται και η κατηγορία της ενεργειακής απόδοσής του και εκδίδεται το «πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης κτιρίου - Π.Ε.Α.». Οι κατηγορίες ενεργειακής ταξινόμησης των κτιρίων δίνονται στον πίνακα 0.3. Για την ανάγνωση του εν λόγω Πίνακα, επισημαίνεται ότι ο δείκτης RR είναι ίσος με την υπολογιζόμενη κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου αναφοράς, ενώ ο λόγος Τ είναι το πηλίκο της υπολογιζόμενης κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας του εξεταζόμενου κτιρίου (ΕΡ) προς την υπολογιζόμενη κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου αναφοράς (RR) και αποτελεί το κριτήριο για την κατάταξη του κτιρίου στην αντίστοιχη κατηγορία ενεργειακής απόδοσης. Πίνακας 0.3: Κατηγορίες ενεργειακής απόδοσης κτιρίων Η ετήσια συνολική κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου αναφοράς αντιστοιχεί στο άνω όριο της κατηγορίας ενεργειακής απόδοσης Β. Κτίρια με χαμηλότερη ή υψηλότερη κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας κατατάσσονται στην αντίστοιχη ενεργειακή κατηγορία. Όταν ένα κτίριο είναι μεικτής χρήσης, δηλαδή διαθέτει περισσότερα από ένα τμήματα που ανήκουν σε διαφορετικές βασικές κατηγορίες κύριας χρήσης, τότε κάθε τμήμα από αυτά εξετάζεται μεμονωμένα και, αντίστοιχα, εκδίδεται πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης για κάθε βασική κατηγορία κύριας χρήσης του κτιρίου ξεχωριστά. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 19

26 Σχήμα 0.7: Μορφή και περιεχόμενα ενεργειακού πιστοποιητικού την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 20

27 0.3 Ολοκληρωμένες και οικονομικά βέλτιστες παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια - Συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων ειδικοτήτων Λαμβάνοντας υπόψη τη σπουδαιότητα των ολοκληρωμένων παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας στον κτιριακό τομέα όσον αφορά τη μείωση των ενεργειακών αναγκών των κτιρίων, των εκπομπών ρύπων που συμβάλλουν στην επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου και - εν τέλει - την επίτευξη καθαρότερου περιβάλλοντος, η Πολιτεία έχει προχωρήσει στο σχεδιασμό (αλλά και την υλοποίηση) μιας σειράς Προγραμμάτων που χρηματοδοτούν την υλοποίηση τέτοιων Δράσεων. Ενδεικτικά αναφέρονται: Το πρόγραμμα Εξοικονόμηση κατ οίκον για τη μόνωση των τοίχων και των οροφών, την αντικατάσταση των παραθυρών/πορτών (πλαίσια/υαλοπίνακες) και την αναβάθμιση των συστημάτων θέρμανσης και παροχής ζεστού νερού σε κτίρια κατοικιών. Το πρόγραμμα EΞΟΙΚΟΝΟΜΩ" που στοχεύει στην εφαρμογή δράσεων και αποδεδειγμένων καλών πρακτικών για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης στο αστικό περιβάλλον με έμφαση στον κτιριακό τομέα (δημοτικά κτίρια των ΟΤΑ 1 ου βαθμού) και την αναβάθμιση των κοινόχρηστων χώρων και, δευτερευόντως, στον τομέα των δημοτικών και ιδιωτικών μεταφορών και στις ενεργοβόρες δημοτικές εγκαταστάσεις, μέσω της υλοποίησης τεχνικών παρεμβάσεων και δράσεων για την ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση των πολιτών, της τοπικής αυτοδιοίκησης, εταιρειών και φορέων. Υπάρχει και η επέκταση του εν λόγω Προγράμματος, το «Εξοικονομώ ΙΙ», όπου χρηματοδοτείται η υλοποίηση παρεμβάσεων εξοικονόμησης εξοικονόμησης ενέργειας σε υφιστάμενα δημοτικά κτίρια και υποδομές των ΟΤΑ Α βαθμού, συμπεριλαμβανομένων των ανοικτών κτιριακών υποδομών (κολυμβητικών δεξαμενών, αθλητικών εγκαταστάσεων κλπ.). Το Πρόγραμμα «Επιδεικτικά Βιοκλιματικά Σχολεία», που αφορά συγκεκριμένες επεμβάσεις σε υφιστάμενα και νέα ή υπό ανέγερση σχολικά κτήρια (σε εθνικό επίπεδο) με σκοπό τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας (έχουν ενταχθεί μέχρι τώρα 5 σχολεία με επιλέξιμο συνολικό προϋπολογισμό 17 εκ. ). Το Πρόγραμμα «Πρότυπα επιδεικτικά έργα αξιοποίησης ΑΠΕ ή/και ΕΞΕ σε υφιστάμενα δημόσια σχολικά κτίρια πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης», στο πλαίσιο του οποίου έχουν δρομολογηθεί έργα με στόχο την αύξηση της θερμικής ή/και ψυκτικής ενέργειας από ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας μέσω του περιορισμού των ενεργειακών απαιτήσεων για θέρμανση, ψύξη, φωτισμό και ζεστό νερό χρήσης (έχουν ενταχθεί 73 σχολεία με συνολικό προϋπολογισμό 46 εκ. ). Το Πρόγραμμα «Πρότυπα επιδεικτικά έργα αξιοποίησης ΑΠΕ ή/και ΕΞΕ σε δημόσια κτίρια», μέσω του οποίου θα χρηματοδοτηθούν (μέσω επιδότησης) έργα παραγωγής θερμικής ή/και ψυκτικής ενέργειας από ΑΠΕ και έργα εξοικονόμησης ενέργειας (προσθήκη θερμομόνωσης, αντικατάσταση κουφωμάτων και υαλοπινάκων, συστήματα φυσικού και τεχνητού φωτισμού, συστήματα μηχανικού δροσισμού αερισμού, αντικατάσταση συστήματος καυστήρα/λέβητα με σύστημα που χρησιμοποιεί ΑΠΕ ή φυσικό αέριο ή υγραέριο, κλπ.) προκειμένου να περιοριστούν οι ενεργειακές απαιτήσεις για θέρμανση, Ψύξη, φωτισμό και ζεστό νερό χρήσης (ΖΝΧ). Το Πρόγραμμα «Υποστήριξη και παρακολούθηση της πολιτικής υπηρεσιών εφαρμογής έργων βελτίωσης απόδοσης σε δημόσια κτίρια από ΕΕΥ», που υλοποιείται (μέσω επιλεγμένων πιλοτικών εφαρμογών) με στόχο την τυποποίηση των διαδικασιών και την άρση των ρυθμιστικών εμποδίων για την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 21

28 την υλοποίηση μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας σε κτίρια του δημοσίου τομέα (σε εθνικό επίπεδο) από ΕΕΥ μέσω Συμβάσεων Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΕΑ). Το επιδεικτικό έργο με τίτλο "Πράσινη Γειτονιά", προϋπολογισμού , που αφορά την ενεργειακή αναβάθμιση τεσσάρων πολυκατοικιών σε κτίρια σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας, καθώς και τη βελτιστοποίηση του τοπικού μικροκλίματος. Το έργο είναι σε φάση εφαρμογής και περιλαμβάνει την ενσωμάτωση σύγχρονων τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας και των ΑΠΕ για να επιτευχθεί το μέγιστο δυνατό όφελος με το ελάχιστο κόστος. Παράλληλα, υποστηρίζεται και προωθείται, τόσο σε κεντρικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, η συμμετοχή ελληνικών δήμων στην ευρωπαϊκή πρωτοβουλία «Σύμφωνο των Δημάρχων» που έχει ως στόχο τον ολοκληρωμένο ενεργειακό σχεδιασμό σε τοπικό επίπεδο και την επίτευξη συγκεκριμένων περιβαλλοντικών στόχων. Όσοι Δήμοι συμμετέχουν στο εν λόγω «Σύμφωνο» οφείλουν να ετοιμάζουν και να προτείνουν Σχέδια Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια (ΣΔΑΕ), τα οποία εν γένει αφορούν την ανάπτυξη πρόγραμματος δράσεων για Εξοικονόμηση Ενέργειας, την υλοποίηση πιλοτικών προγραμμάτων παρεμβάσεων σε δημοτικά κτίρια με στόχο ενεργειακά αποδοτικότερες και περιβαλλοντικά φιλικότερες εγκαταστάσεις, κλπ., με τελικό σκοπό την επίτευξη μείωσης των εκπομπών CO 2 κατά το συγκεκριμένο ποσοστό που ο εκάστοτε Δήμος έχει θέσει ως στόχο. Πέρα από τις διάφορες ολοκληρωμένες και οικονομικά βέλτιστες παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε κτίρια που έχουν υλοποιηθεί ή υλοποιούνται στο πλαίσιο των προαναφερθέντων Προγραμμάτων, υπάρχουν και άλλες εφαρμογές τέτοιων παρεμβάσεων που έχουν υλοποιηθεί σε υφιστάμενα κτίρια, με επιτυχία, όπως έχει προκύψει από τον έλεγχο και την αξιολόγηση των επιπτώσεων των παρεμβάσεων αυτών τόσο στην «άνεση» (θερμική ή / και οπτική) των ενοίκων, όσο και πολύ περισσότερο στην κατανάλωση ενέργειας ή / και στην ενεργειακή αποδοτικότητα των εν λόγω κτιρίων. Στη συνέχεια δίνεται η περιγραφή ορισμένων χαρακτηριστικών ολοκληρωμένων παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας σε επιλεγμένες κτιριακές εφαρμογές προκειμένου να γίνει αντιληπτή το «δυναμικό» των παρεμβάσεων αυτού του είδους Ενεργειακή αναβάθμιση του Κτιρίου Διοίκησης του ΚΑΠΕ Το Κτίριο Διοίκησης του ΚΑΠΕ κατασκευάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 80, είναι πανταχόθεν ελεύθερο, ενώ ακολουθεί τυπική μέθοδο κατασκευής με φέροντα οργανισμό από οπλισμένο σκυρόδεμα και εξωτερικούς τοίχους από διπλή δρομική οπτοπλινθοδομή. Η αρχική χρήση του ήταν κατοικία, ενώ σήμερα περιλαμβάνει γραφεία και βοηθητικούς χώρους. Αποτελείται από ισόγειο και δύο ορόφους, με συνολική επιφάνεια 1400 m 2. Το ωράριο του κτιρίου είναι 8:00 20:00 καθημερινά (εκτός Σαββάτου και Κυριακής), ενώ φιλοξενεί κατά τις ώρες λειτουργίας του περίπου 100 εργαζόμενους και επισκέπτες. Τα φέροντα στοιχεία, τα δώματα και η κεραμοσκεπή του κτιρίου ήταν αμόνωτα, ενώ θερμομόνωση 2 εκ. είχε χρησιμοποιηθεί μόνο σε κάποιους τοίχους πλήρωσης. Το 2003 έγινε αντικατάσταση των συρόμενων εξωτερικών κουφωμάτων από μονούς υαλοπίνακες με ξύλινο πλαίσιο σε διπλούς με πλαίσιο αλουμινίου χωρίς θερμοδιακοπή. Θερμογραφήσεις που έγιναν από ειδικούς του ΚΑΠΕ έδειξαν λόγω της ελλιπούς θερμομόνωσης - έντονες θερμογέφυρες σε δώματα, στέγη και εξωτερικούς τοίχους. Εξάλλου, το κτίριο έχει πολύ υψηλά εσωτερικά θερμικά φορτία: μεγάλη πυκνότητα χρηστών σημαντικό ηλεκτρικό - ηλεκτρονικό εξοπλισμό (Η/Υ, εκτυπωτές, ψυγεία, φωτιστικά σώματα). την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 22

29 Όλα τα παραπάνω είχαν ως αποτέλεσμα: πολύ υψηλές καταναλώσεις για θέρμανση και δροσισμό, προβλήματα θερμικής άνεσης όλο το χρόνο, όπου θα πρέπει να αναφερθεί ότι οι αντιδράσεις των χρηστών αύξαναν περαιτέρω την ενεργειακή κατανάλωση του κτιρίου (π.χ. με τη χρήση μικρών θερμαντικών σωμάτων το χειμώνα - το κλείσιμο των πατζουριών το καλοκαίρι). Εικόνα 0.1: Το κτίριο του ΚΑΠΕ Έχοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, αποφασίστηκε το 2009 να γίνει μια ολοκληρωμένη παρέμβαση για την ενεργειακή αναβάθμιση του Κτιρίου Διοίκησης του ΚΑΠΕ. Το έργο υλοποιήθηκε σε 4 φάσεις: 1) Διεξήχθη ενεργειακή επιθεώρηση του κελύφους και συστημάτων του κτιρίου (αποτύπωση των χαρακτηριστικών που καθορίζουν την ενεργειακή συμπεριφορά του κτιρίου, επισήμανση προβληματικών σημείων) 2) Εκπονήθηκε ενεργειακή μελέτη για την επιλογή των βέλτιστων παρεμβάσεων στα υπάρχοντα στοιχεία του κτιρίου, κατά την οποία εξετάστηκαν ώριμες τεχνικές και τεχνολογίες, ευρέως διαθέσιμες στην αγορά. 3) Στη συνέχεια έγινε η Μελέτη Εφαρμογής, οπότε ξεκίνησε και η κατασκευαστική φάση, η οποία ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του ) Τέλος, υπήρξε και φάση μέτρησης των αποτελεσμάτων (θερμογραφήσεις κελύφους/ κατανάλωση ενέργειας), με την πρώτη εκτίμηση των αποτελεσμάτων να γίνεται το Από την ενεργειακή επιθεώρηση που προηγήθηκε κάθε άλλης δραστηριότητας, προέκυψε ότι η ετήσια κατανάλωση του Κτιρίου Διοίκησης του ΚΑΠΕ (προ οποιασδήποτε επέμβασης) ήταν: Για θέρμανση: 80 kwh/m 2 από πετρέλαιο + 10 kwh/m 2 από ηλεκτρικό ρεύμα, Για ψύξη: 18 kwh/m 2 (ηλεκτρικό ρεύμα). Με άλλα λόγια, προέκυψαν υψηλές καταναλώσεις ενέργειας για θέρμανση και δροσισμό, αλλά και ότι η θερμομόνωση του κτιριακού κελύφους ήταν ανεπαρκής, ότι υπήρχε ανάγκη για εκσυγχρονισμό του λέβητα και των κυκλοφορητών, καθώς και τα ήδη αναφερθέντα προβλήματα θερμικής άνεσης όλο το χρόνο, καθώς εντοπίστηκε αδυναμία των συστημάτων ψύξης και θέρμανσης να καλύψουν τα απαραίτητα φορτία. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 23

30 Έτσι, και σύμφωνα με την Ενεργειακή Μελέτη που εκπονήθηκε, υλοποιήθηκαν τα εξής: Σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης με 6 cm εξηλασμένης πολυστερίνης στους εξωτερικούς τοίχους, λ=0,035 W/(mK), λ=0,031 W/(mK) Τοποθέτηση θερμομονωτικών πλακών εξηλασμένης πολυστερίνης 10cm με προστατευτικό ανόργανο κονίαμα πάχους 2 cm στα δώματα άνωθεν κλιματιζόμενων χώρων, Προσθήκη 10 cm εξηλασμένης πολυστερίνης στις πλάκες οροφής που καλύπτονται με κεραμοσκεπή, λ=0,035 W/(mK) Αντικατάσταση κουφωμάτων - Πλαίσιο με θερμοδιακοπή, Uf=4.22 W/(m2K) - Επιλεκτικοί θερμομονωτικοί υαλοπίνακες ηλιοπροστασίας, Ug=1,1 W/(m2K), g-value= 40% Επιδεικτική εφαρμογή φυτεμένου δώματος. Εικόνα 0.2: Οι κυριότερες επεμβάσεις στο κτίριο του ΚΑΠΕ Τα (ομολογουμένως εντυπωσιακά) αποτελέσματα από τις εν λόγω παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας παρουσιάζονται με τις εξής «χαρακτηριστικές» συγκρίσεις θερμογραφημάτων: την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 24

31 Εικόνα 0.3: Θερμογραφήσεις βόρειας όψης πριν και μετά τις επεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης Εικόνα 0.4: Θερμογραφήσεις δώματος 2ου ορόφου πριν και μετά τις επεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 25

32 Εικόνα 0.5: Θερμογραφήσεις δυτικής όψης πριν και μετά τις επεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης Επίσης, επισημάνθηκαν τα εξής: Υπήρξε μία μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος της τάξης του 15%, λόγω της μείωσης χρήσης του τεχνητού φωτισμού, του συστήματος ψύξης, των ανεμιστήρων στις μονάδες FCU, καθώς και των θερμαντικών σωμάτων, Εντοπίστηκε μία δραστική μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανσης για τους μήνες Δεκέμβριο 2009 Μάρτιο 2010, της τάξης του 24% σε σχέση με τους μήνες Δεκέμβριος 2008 Μάρτιος Σϋμφωνα με ένα σχετικό ερωτηματολόγιο που συμπλήρωσαν οι εργαζόμενοι, υπήρξε βελτίωση των συνθηκών θερμικής άνεσης στους χώρους του κτιρίου, καθώς το 70% αυτών ανέφεραν ότι οι συνθήκες είχαν βελτιωθεί στους χώρους εργασίας τους τόσο κατά τους χειμερινούς όσο και κατά τους θερινούς μήνες Ενεργειακές επεμβάσεις στο κτίριο γραφείων της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Το 2008 η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) μεταστεγάσθηκε σε ένα νεόδμητο επταώροφο κτίριο με υπόγειους χώρους στάθμευσης, εμβαδού τ.μ., το οποίο βρίσκεται επί της οδού Πειραιώς 132, στο Γκάζι. Η Οριστική Αρχιτεκτονική Μελέτη του κτιρίου συντάχθηκε από εξειδικευμένο Τεχνικό Σύμβουλο της ΡΑΕ, με γνώμονα την εξασφάλιση των βέλτιστων συνθηκών εργασίας για το σύνολο του επιστημονικού και διοικητικού προσωπικού της, και κατά τρόπο που να συνάδει με το κύρος της Αρχής. Ιδιαίτερη βαρύτητα δόθηκε στην υλοποίηση της Ενεργειακής Μελέτης του νέου κτιρίου, η οποία εκπονήθηκε από το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ), στοχεύοντας στην ελάχιστη ενεργειακή κατανάλωση. Στόχος ήταν το κτίριο της ΡΑΕ να αποτελέσει πρότυπο εφαρμογής των αρχών βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και παραγωγής καθαρής ενέργειας για την ικανοποίηση των καθημερινών λειτουργικών απαιτήσεων. Στη Μελέτη αυτή αναλύονται οι ενεργειακές ανάγκες του κτιρίου και διατυπώνονται με την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 26

33 κριτήρια βιοκλιματικού σχεδιασμού, συγκεκριμένες αρχιτεκτονικές προτάσεις για την εξοικονόμηση ενέργειας στη θέρμανση, την ψύξη και το φωτισμό. Επιπλέον, προβλέπεται η ενσωμάτωση συστημάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ειδικότερα, φωτοβολταϊκών πλαισίων. Εικόνα 0.6: Το κτίριο της ΡΑΕ Από εκεί και πέρα, εφαρμόζεται μια συνεχής και συστηματική προσπάθεια διαχείρισης της κατανάλωσης ενέργειας στο εν λόγω κτίριο. Έτσι, το Δεκέμβριο του 2012, η Ολομέλεια της ΡΑΕ αποφάσισε την ανάπτυξη Συστήματος Ενεργειακής Διαχείρισης (ΣΕΔ) κατά EN ISO 50001:2011 στο κτίριο της Αρχής, σύμφωνα με το πνεύμα της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2012/27/ΕΕ. Τα πρώτα αποτελέσματα της πρωτοβουλίας αυτής της ΡΑΕ είναι ιδιαίτερα ικανοποιητικά, καθώς με βάση με τα αποτελέσματα των ενεργειακών παρεμβάσεων στις κτιριακές εγκαταστάσεις της ΡΑΕ για την ετήσια περίοδο 10/2012-9/2013, σε σχέση με την αντίστοιχη ετήσια περίοδο αναφοράς 10/2011-9/2012, όπως αυτά ανασκοπήθηκαν και αποτυπώθηκαν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας πιστοποίησης της Αρχής κατά ISO 50001:2011, προέκυψαν τα ακόλουθα επίπεδα εξοικονόμησης ενέργειας, ανά ενεργειακό πόρο: 1. Για το φυσικό αέριο, σε σχέση με την περίοδο αναφοράς, καταγράφηκε ονομαστική μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 55% και πραγματική μείωση κατά 40%. 2. Για τον ηλεκτρισμό, σε σχέση με την περίοδο αναφοράς, καταγράφηκε ονομαστική μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 12% και πραγματική μείωση κατά 11,2%. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 27

34 Η παραπάνω εξοικονόμηση ενέργειας για την εν λόγω περίοδο, επιτεύχθηκε από τη ΡΑΕ με διαχειριστικές παρεμβάσεις και έργα χαμηλού κόστους. Πιο συγκεκιμένα, υλοποιήθηκαν οι εξής παρεμβάσεις 9 : Για μείωση του φυσικού αερίου: Επανασχεδιασμός συστήματος εξαερισμού (των 2 fresh air handlers) Βελτίωση στο σύστημα αυτοματισμού των καυστήρων και των ψυκτών Για μείωση του ηλεκτρισμού: Αλλαγή στο πρόγραμμα λειτουργίας των εγκαταστάσεων (φωτισμός, εξαερισμός, air handlers) Επέμβαση στην μονάδα closed control unit της αίθουσας συναντήσεων Επέμβαση στους ηλεκτρικούς πίνακες των κλιμακοστασίων Επέμβαση στο σύστημα φωτισμού του γκαράζ στο -5 υπόγειο με έλεγχο μέσω αισθητήρων κίνησης Επανασχεδιασμός συστήματος εξαερισμού (των 2 fresh air handlers) Το αυτόνομο ενεργειακά κτίριο "Προμηθεύς Πυρφόρος" Το ενεργειακά αυτόνομο κτίριο "Προμηθεύς Πυρφόρος" είναι το κτίριο που στεγάζει την εταιρία Global Sol Energy (GSE) και κατασκευάστηκε στο πλαίσιο στα πλαίσια επιδοτούμενου ερευνητικού προγράμματος της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας του Υπουργείου Ανάπτυξης, στο οποίο συμμετείχαν οι Sol Energy Hellas Α.Ε., Ε.Κ.Ε.Φ.Ε, Δημόκριτος, ΑΠΘ και ΕΜΠ. Το κτήριο βρίσκεται στο Παλαιό Φάληρο, σε μικρή απόσταση από το κέντρο της Αθήνας, όπου ενταγμένο στο φυσικό του χώρο, αλλά με ιδιαίτερο σεβασμό στην προστασία του περιβάλλοντος, δηλώνει με την παρουσία του ότι ένα συμβατικό αρχιτεκτονικά κτήριο μπορεί να λειτουργεί με μη συμβατικές και κυρίως με ήπιες μορφές ενέργειας, απαλλαγμένο από οποιαδήποτε εξάρτηση αγοράς ισχύος, διασφαλίζοντας την ποιότητα ζωής που όλοι δικαιούνται. Στο κτίριο ενσωματώθηκαν και αναπτύχθηκαν οι παρακάτω τεχνολογίες : Παθητικός ενεργειακός σχεδιασμός (ειδικού τύπου θερμομόνωση, προσανατολισμός, διπλοί υαλοπίνακες χαμηλής εκπεμψιμότητας και διπλής ανακλαστικότητας, αλουμίνια με θερμοδιακοπή, φωτισμός χαμηλής κατανάλωσης). Επιτοίχια και ενδοδαπέδια θέρμανση και δροσισμός. Προκλιματισμός νωπού αέρα μέσω κεντρικών κλιματιστικών μονάδων διπλού στοιχείου. Συστήματα αυτοματισμών με εξελιγμένη στρατηγική ελέγχου για βέλτιστη ενεργειακή διαχείριση. Παραγωγή ζεστού νερού από επίπεδους ηλιακούς συλλέκτες υψηλής απόδοσης για θέρμανση και κλιματισμό. Εποχιακή αποθήκευση θερμότητας σε μη μεταλλικές δεξαμενές. Ηλιακή ψύξη (τεχνολογία absorption). Ηλιακά υποβοηθούμενη αφύγρανση με στερεά υλικά (τεχνολογία desiccant). Αβαθής γεωθερμία - γεωθερμικές αντλίες θερμότητας. Φωτοβολταϊκοί συλλέκτες. 9 Energy Saving Verification for an ISO in the RAE building, M. Karagiorgas et al, 3rd International Conference ENERGY in BUILDINGS 2014, EinB14, pp , ASHRAE και ΤΕΕ, Athens, Greece, November 2014 την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 28

35 Εικόνα 0.7: Το κτίριο Προμηθεύς Πυρφόρος Στο επόμενο γράφημα (Σχήμα 0.8) παρέχεται μια εγκάρσια τομή του κτιρίου, όπου εμφανίζονται τα περισσότερα από τα συστήματα / τεχνολογίες που εφαρμόστηκαν σε αυτό. Αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι, στην ενεργειακή μελέτη που προηγήθηκε της κατασκευής του κτιρίου προκειμένου να υπολογιστούν οι ενεργειακές επιδόσεις του ως μέτρο σύγκρισης θεωρήθηκε ένα συμβατικό κτίριο όμοιο με το πιλοτικό, με ίδιες χρήσεις, αλλά διαφορετικό όσον αφορά τα υλικά κατασκευής, τα οποία σε κάθε περίπτωση ακολουθούν όσα ορίζει ο κτιριοδομικός κανονισμός και ο κανονισμός θερμομόνωσης. Επίσης, θεωρήθηκε ότι στο συμβατικό κτίριο η κάλυψη της θέρμανσης και του κλιματισμού γίνεται με χρήση λέβητα πετρελαίου και split units αντίστοιχα. Τα αποτελέσματα των «εκτιμήσεων» - τα οποία βεβαίως επιβεβαιώθηκαν στη συνέχεια με σχετικές μετρήσεις όσον αφορά τα άμεσα «ιδιωτικά» οφέλη, σε σύγκριση πάντοτε με το συμβατικό κτίριο αναφοράς, ήταν τα εξής: εξοικονόμηση 92,5 ΜWh ηλεκτρικής ενέργειας για κάλυψη των ψυκτικών φορτίων, που αντιστοιχεί σε κέρδος 9250 (τιμές 2008), και εξοικονόμηση 131 ΜWh θερμικής ενέργειας, που αντιστοιχεί σε κέρδος της τάξης των 7100 (τιμές 2008). την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 29

36 1. Εξωτερική θερμομόνωση κτιρίου 2. Ηλιακοί συλλέκτες υψηλής απόδοσης 5. Φωτοβολταϊκοί συλλέκτες 3. Σύστημα ελέγχου 6. Συστήματα κλιματισμού - εξαερισμού 7. Επιτοίχιο/ενδοδαπέδιο σύστημα θέρμανσης - ψύξης 8. Σύστημα αφύγρανσης 9. Ψύκτης απορρόφησης 4. Άλλες βιοκλιματικές επιλογές 11. Δεξαμενές εποχικής αποθήκευσης 10. Γεωθερμική αντλία θερμότητας Σχήμα 0.8: Εγκάρσια τομή του κτιρίου και συστήματα/τεχνολογίες που εφαρμόστηκαν σε αυτό την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 30

37 0.4 Συντήρηση και παρακολούθηση εγκαταστάσεων και εξοπλισμού σε όλο τον κύκλο ζωής των έργων εξοικονόμησης ενέργειας και επικοινωνία με τον πελάτη Δέσμες καλών πρακτικών κατά τη λειτουργία και συντήρηση των εγκαταστάσεων Κτιριακό κέλυφος 1. Πρέπει 10 να ελέγχονται οι τοίχοι ή οροφές για ύπαρξη υγρασίας. Η υγρασία φθείρει το κτιριακό κέλυφος και αλλοιώνει τις μονωτικές ιδιότητες των υλικών κατασκευής. Θα πρέπει να καθιερωθεί ένα πρόγραμμα τακτικών ελέγχων για υγρασία, συμπεριλαμβανομένων ελέγχων για διαρροές και προβλήματα στα δίκτυα νερού, αποβλήτων και απορροής όμβριων του κτιρίου. 2. Είναι σημαντικό οι χρήστες του κτιρίου να κλείνουν τα ανοίγματα (πόρτες και παράθυρα) όταν λειτουργεί το σύστημα θέρμανσης/κλιματισμού. Έχει παρατηρηθεί ότι εως και 30% εξοικονόμηση ενέργειας από την θέρμανση / κλιματισμό μπορεί να επιτευχθεί με το κλείσιμο των ανοιγμάτων σε όλο το κτίριο. Χρησιμοποιείστε αφίσες και αυτοκόλλητα για την ενημέρωση των χρηστών / προσωπικό του κτιρίου για την ανάγκη να κλείνουν τα παράθυρα του κτιρίου όταν είναι σε λειτουργία το σύστημα θέρμανσης / κλιματισμού. 3. Οι χρήστες του κτιρίου πρέπει να κλείνουν τις κουρτίνες στα παράθυρα ή τα σκίαστρα της νότιας πρόσοψης του κτιρίου κατά τους θερινούς μήνες. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αφίσες και αυτοκόλλητα προς ενημέρωση των χρηστών και του προσωπικού του κτιρίου για την ανάγκη της σκίασης του κτιρίου και των παραθύρων του κατά τους θερινούς μήνες. 4. Υφίσταται ανάγκη για προγραμματισμό ελέγχου των ανοιγμάτων του κτιρίου (πόρτες, παράθυρα κτλ). Προβλήματα εφαρμογής και αεροστεγανότητας μπορεί να οδηγούν σε μεγάλες απώλειες ενέργειας κατά τις περιόδους θέρμανσης και κλιματισμού του κτιρίου. Ελέγξτε και σημειώστε ποια παράθυρα, εξωτερικές πόρτες, θυρίδες αερισμού, κτλ παρουσιάζουν προβλήματα αεροστεγανότητας. Μονώστε καταλλήλως για να αποφύγετε την σπατάλη ενέργειας. 5. Όλοι οι εξωτερικοί τοίχοι και οι μεσοτοιχίες πρέπει να είναι επαρκώς μονωμένες. Η απώλεια θερμότητας μέσω των εξωτερικών τοίχων μπορεί να μειωθεί έως και 65% με την χρήση κατάλληλων μονωτικών υλικών. 6. Η ύπαρξη εμφανών θερμικών γεφυρών στην πρόσοψη του κτιρίου πρέπει να επισημανθεί. Οι θερμικές γέφυρες (απολήξεις δοκαριών, κολώνων, σινάζια, κτλ) αποτελούν μία μόνιμη πηγή διαρροής θερμικής ενέργειας από το κτίριο στο περιβάλλον. Επίσης, συντελούν στην εμφάνιση υγρασίας σε εσωτερικούς τοίχους και τα ταβάνια του κτιρίου. 7. Τα ταβάνια και η σκεπή πρέπει να είναι επαρκώς μονωμένα. Η απώλεια θερμότητας μέσω της οροφής μπορεί να μειωθεί έως και 80% με την χρήση κατάλληλων μονωτικών υλικών. 10 Πρακτικός Οδηγός Εξοικονόμησης Ενέργειας σε Κτίρια, /02/ENFORCE-practical-Guide-Greek.pdf την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 31

38 8. Πρέπει όλα τα παράθυρα να έχουν τοποθετημένα διπλά τζάμια. Αντικαταστήστε τα τζάμια στα παράθυρα ή ολόκληρα τα κουφώματα ώστε να υπάρχουν διπλά τζάμια σε όλα τα ανοίγματα. 9. Πρέπει τα παράθυρα να έχουν τοποθετημένα τζάμια με ανακλαστική μεμβράνη. Αντικαταστήστε τα τζάμια στα παράθυρα ή τοποθετήστε αυτοκόλλητα ανακλαστικά φύλλα, τουλάχιστον στα παράθυρα με νότιο προσανατολισμό. Προμήθεια Ενέργειας 10. Αν δεν έχει οριστεί ένας υπεύθυνος για τον έλεγχο τιμολογίων νερού και ενέργειας πρέπει να οριστεί. Ορίστε έναν ενεργειακό υπεύθυνο και απευθυνθείτε στις εταιρείες παροχής ενέργειας για όποια απορία μπορεί να προκύπτει από τα τιμολόγια ενέργειας. 11. Πρέπει να ελέγχεται η ορθότητα των χρεώσεων από τις εταιρείες παροχής. Ελέγξτε τους μετρητές νερού και ενέργειας για να επαληθεύσετε την ακρίβεια των χρεώσεων από τις εταιρείες παροχής. 12. Πρέπει να ελέγχετε το συμβόλαιο παροχής ενέργειας που έχετε συνάψει. Πραγματοποιήσετε έναν ετήσιο έλεγχο του συμβολαίου με την εταιρεία παροχής και τις χρεώσεις που προκύπτουν από αυτό. Προσαρμόστε το συμβόλαιο στις τρέχουσες ανάγκες σας και ζητήστε από την εταιρεία συμβουλές για την μείωση των λογαριασμών σας. 13. Πρέπει να ελέγχετε το συνημίτονο του ρεύματος στην παροχή σας. Τα συμβόλαια παροχής για επαγγελματικούς σκοπούς ενδέχεται να τιμωρούν το χαμηλό συνημίτονο με συνεπακόλουθες ακριβότερες χρεώσεις. Χρησιμοποιήστε ειδικές διατάξεις για την διόρθωση (αύξηση) του συνημίτονου. Ενδεικτικά, είναι επιθυμητή μια τιμή μεγαλύτερη του 0, Οι τιμές του συμβολαίου σας πρέπει να είναι οι καλύτερες δυνατές. Αναζητήστε, όπου αυτό είναι εφικτό, τιμές παροχής ενέργειας (ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο, LPG, κτλ) από περισσότερους παρόχους και επιλέξτε την καλύτερη και συμφερότερη τιμή. Φωτισμός 15. Πρέπει να πραγματοποιηθούν μετρήσεις φωτεινότητας στους χώρους του κτιρίου. Πολλές φορές, οι χώροι ενός κτιρίου, ειδικά οι κοινόχρηστοι, είναι υπερφωτισμένοι. Πραγματοποιήστε μετρήσεις του επίπεδου φωτισμού σε όλους τους χώρους του κτιρίου και συγκρίνετε με τις αντίστοιχες Ευρωπαϊκές προδιαγραφές. 16. Πρέπει να εκμεταλλεύεστε όσο το δυνατόν καλύτερα τον φυσικό φωτισμό. Ανοίξτε τις κουρτίνες ή άλλα σκίαστρα (όταν δεν υπάρχει άμεση πρόσπτωση ηλιακής ακτινοβολίας) και απομακρύνετε αντικείμενα τα οποία εμποδίζουν το φυσικό φως. 17. Δεν πρέπει να γίνεται χρήση λαμπτήρων πυρακτώσεως για τον φωτισμό των χώρων. Οι λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας καταναλώνουν 75% λιγότερη ενέργεια και έχουν 8 φορές μεγαλύτερη διάρκεια ζωής από τους πυρακτώσεως. Επομένως πρέπει να αντικαταστήσετε τους λαμπτήρες πυρακτώσεως με λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 32

39 18. Πρέπει να εξετάζεται αν οι λαμπτήρες έχουν ηλεκτρονικό σύστημα εκκίνησης. Η εξοικονόμηση ενέργειας σε σχέση με ένα ηλεκτρομαγνητικό σύστημα εκκίνησης φτάνει το 25%. Μελετήστε το κόστος που συνεπάγεται η προτεινόμενη αντικατάσταση. Συνήθως είναι ελκυστική σε περιπτώσεις αντικατάστασης των φωτιστικών σωμάτων. 19. Τα φωτιστικά πρέπει να διαθέτουν ανακλαστήρες-καθρέπτες. Η χρήση σωστών ανακλαστήρων μπορεί να επιφέρει βελτίωση στην λειτουργία των φωτιστικών που ισοδυναμεί με εξοικονόμηση 50% στην συνολική ενέργεια για φωτισμό. Ελέγξτε αν έχουν τοποθετηθεί ανακλαστήρες στα φωτιστικά. 20. Πρέπει να υπάρχουν αισθητήρες για την απενεργοποίηση του φωτισμού. Εγκαταστήστε αισθητήρες παρουσίας ή χρονοδιακόπτες σε κοινόχρηστους χώρους που δεν χρησιμοποιούνται συνεχώς. 21. Πρέπει να εκμεταλλεύεστε τον φυσικό φωτισμό. Αντίστοιχοι αισθητήρες μπορούν να μειώνουν ή απενεργοποιούν τον φωτισμό όταν υπάρχει επαρκής φυσικός φωτισμός. Εγκαταστήστε αισθητήρες για να μειώνεται ή να απενεργοποιείται ο φωτισμός όταν υπάρχει επαρκής φυσικός φωτισμός. 22.Οι εσωτερικοί χώροι πρέπει να είναι βαμμένοι με ανοιχτά χρώματα. Τα ανοιχτά χρώματα βοηθούν στην εξοικονόμηση ενέργειας από τον φωτισμό. Χρησιμοποιείστε ανοιχτά χρώματα σε τοίχους και ταβάνια, ακόμη και στα υλικά του πατώματος. Συστήματα θέρμανσης/ψύξης/κλιματισμού/ζεστό Νερό Χρήσης (ΖΝΧ) 23. Τα θερμαντικά σώματα και η έξοδος των καυσαερίων πρέπει να είναι ελεύθερα από εμπόδια. Αντικείμενα που σκεπάζουν τα σώματα ή εμποδίζουν την έξοδο των καυσαερίων από τον καυστήρα επιβαρύνουν την λειτουργία του συστήματος και αυξάνουν τις ώρες λειτουργίας του καυστήρα. Ελέγξτε τακτικά ότι δεν υπάρχουν αντικείμενα ή εμπόδια πάνω στα θερμαντικά σώματα ή την έξοδο καυσαερίων του καυστήρα. 24. Ελέγξτε αν χρησιμοποιούνται φορητά μέσα θέρμανσης. Σόμπες, αερόθερμα, κτλ έχουν μικρό συντελεστή απόδοσης και επομένως μεγάλη ηλεκτρική κατανάλωση. Αποτρέψτε τη χρήση φορητών μέσων θέρμανσης εκτός από περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. 25. Πρέπει να γνωρίζετε την πραγματική απόδοση του συστήματος θέρμανσης. Ένας καυστήρας νέας τεχνολογίας μπορεί να είναι 10 30% πιο αποδοτικός από έναν αντίστοιχο παλαιότερο. 26. Οι εσωτερικές μονάδες κλιματισμού και οι αεραγωγοί πρέπει να είναι ελεύθεροι από εμπόδια. Ελέγξτε ότι οι επιφάνειες των μονάδων κλιματισμού και οι έξοδοι των αεραγωγών δεν εμποδίζονται από αντικείμενα. 27. Πρέπει να υπάρχει πρόγραμμα συντήρησης και καθαρισμού των μονάδων και των φίλτρων του συστήματος κλιματισμού. Σιγουρευτείτε ότι πραγματοποιείται, το λιγότερο, ετήσιος καθαρισμός και συντήρηση του συστήματος κλιματισμού (και τεχνητού αερισμού) και των αντίστοιχων μονάδων και φίλτρων. 28. Πρέπει να υπάρχει πρόγραμμα καθαρισμού και συντήρησης των ηλιακών συλλεκτών. Σε πολλές περιπτώσεις, λόγω π.χ. δύσκολης πρόσβασης, δεν πραγματοποιείται καθαρισμός των συλλεκτών με την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 33

40 συνεπακόλουθη μείωση της απόδοσης των ηλιακών θερμικών. Σιγουρευτείτε ότι οι συλλέκτες καθαρίζονται τουλάχιστον κάθε 6 μήνες. 29. Πρέπει να ελέγχεται αν υπάρχουν ενδείξεις φθοράς της μόνωσης του συλλέκτη ή των σωλήνων διανομής του ζεστού νερού. Η φθορά των μονώσεων οδηγεί στην μείωση της απόδοσης των ηλιακών θερμικών. Επιθεωρείτε τακτικά τους συλλέκτες και προγραμματίστε σχετική συντήρηση αν χρειαστεί. 30. Σε σύστημα κλειστού κυκλώματος πρέπει να ελέγχεται τακτικά η πλήρωση του συστήματος με θερμαινόμενο υγρό. Ελέγξτε τακτικά την στάθμη του θερμαινόμενου υγρού και συμπληρώστε αν χρειαστεί. 31. Πρέπει να ελέγχετε αν υπάρχει περίοδος του έτους που ελαχιστοποιείται η ζήτηση για ζεστό νερό χρήσης. Εγκαταστήστε μια διάταξη που σκεπάζει τους συλλέκτες κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου. Μελετήστε την δυνατότητα τροφοδοσίας άλλων δραστηριοτήτων με το πλεονάζων ζεστό νερό (πλυντήρια, πισίνες, κλπ.). 32. Οι ηλιακοί συλλέκτες πρέπει να είναι σωστά τοποθετημένοι. Ο βαθμός απόδοσής τους μπορεί να μειωθεί σημαντικά από την μη βέλτιστη τοποθέτηση αν και συνήθως αυτή υπαγορεύεται από την γεωμετρία του κτιρίου. Μελετήστε αν η παρούσα ή προτεινόμενη τοποθέτηση είναι η βέλτιστη. 33. Οι χρήστες /προσωπικό πρέπει να απενεργοποιούν όλον τον μη απαραίτητο εξοπλισμό (υπολογιστές, εκτυπωτές κτλ) όταν αποχωρούν από το κτίριο.η άσκοπη λειτουργία μηχανημάτων οδηγεί σε σπατάλη ενέργειας και επιβαρύνει και το σύστημα κλιματισμού με επιπλέον θερμικά φορτία. Εξακριβώστε τον εξοπλισμό που πρέπει να απενεργοποιείται κάθε φορά (π.χ. κάθε απόγευμα, κάθε Σαββατοκύριακο, κτλ). 34. Οι προμήθειες εξοπλισμού πρέπει να γίνονται με βάση την ενεργειακή του κλάση. Συσκευές που ανήκουν στην κλάση Α ή Β χρειάζονται έως και 55% λιγότερη ενέργεια από συσκευές κλάσης Ε ή χειρότερης. Προτείνεται η αγορά μόνο συσκευών ενεργειακής κλάσης Α ή Β. 35. Πρέπει να ελέγχεται μήπως το χειμώνα η εσωτερική θερμοκρασία είναι μεγαλύτερη από C. Η θερμοκρασία αυτή είναι η μέγιστη προτεινόμενη ώστε να επιτυγχάνονται βέλτιστες συνθήκες άνεσης. Για κάθε βαθμό θερμοκρασίας παραπάνω από αυτήν τη θερμοκρασία, το κόστος ενέργειας αυξάνεται κατά περίπου 7%. Μετρήστε την εσωτερική θερμοκρασία σε όλους τους θερμαινόμενους χώρους και ρυθμίστε τους θερμοστάτες έτσι ώστε αυτή να μην υπερβαίνει το όριο των ºC. 36. Πρέπει να ελέγχεται μήπως το καλοκαίρι η εσωτερική θερμοκρασία είναι μικρότερη από 24 0 C.Η θερμοκρασία αυτή είναι η ελάχιστη προτεινόμενη ώστε να επιτυγχάνονται βέλτιστες συνθήκες άνεσης. Για κάθε βαθμό θερμοκρασίας παρακάτω, το κόστος ενέργειας αυξάνεται κατά περίπου 8%. Μετρήστε την εσωτερική θερμοκρασία σε όλους τους κλιματιζόμενους χώρους και ρυθμίστε τους θερμοστάτες έτσι ώστε αυτή να μην κατεβαίνει κάτω από το όριο των 24 ºC που είναι και η βέλτιστη θερμοκρασία για την καλοκαιρινή περίοδο Λειτουργική παραλαβή ενεργειακού έργου / κτιρίου Το πόσο υψηλή είναι η απόδοση ενός κτιρίου δεν επιδρά μόνο στα τιμολόγια καυσίμων και ηλεκτρισμού αλλά μπορεί επίσης να επηρεάσει την αξία της ιδιοκτησίας, την παραγωγικότητα των χρηστών και την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 34

41 γενικότερα την λειτουργία μιας επιχείρησης που χρησιμοποιεί το κτίριο. Αν και η υψηλή ενεργειακή ένταση είναι πολλές φορές ένα αναπόφευκτο κόστος λόγω του τρόπου λειτουργίας της επιχείρησης μπορεί επίσης να είναι ένας δείκτης ευκαιριών για μείωση της σπατάλης που σχετίζεται με ζητήματα απόδοσης και με τα κενά στις δραστηριότητες λειτουργίας και συντήρησης που ακολουθούνται. Με την ενεργό ενασχόληση με βελτιώσεις της λειτουργίας του κτιρίου οι ιδιοκτήτες και διαχειριστές των κτιρίων μπορούν να μειώσουν τα λειτουργικά κόστη αυξάνοντας έτσι την κερδοφορία τους και κερδίζοντας πλεονέκτημα στον επιχειρηματικό ανταγωνισμό. Παρά την καλή συντήρηση του εξοπλισμού, η μη αποδοτική λειτουργία του ή η λειτουργία του περισσότερο από ότι χρειάζεται συχνά οδηγεί σε σπατάλη ενέργειας και σε προβλήματα αξιοπιστίας. Επίσης οι χρήσεις του κτιρίου αλλάζουν, οι ένοικοι μετακινούνται, οι χώροι αναδιατάσσονται, νέος εξοπλισμός προστίθεται και έτσι τα προηγούμενα συστήματα και οι ρυθμίσεις πιθανόν να αποδεικνύονται μη αποδοτικά. Τα σύγχρονα κτίρια είναι πολύπλοκα, με συστήματα ελέγχου αλληλοεξαρτώμενα πολλές φορές. Επομένως μικρά λειτουργικά προβλήματα μπορεί να έχουν υψηλή επίδραση στην απόδοση. Ακόμη και αν το προσωπικό του κτιρίου μπορεί και διορθώνει τα μικρά λειτουργικά σφάλματα, συχνά ωθούνται να επιλύουν καθημερινά προβλήματα υπό πίεση χρόνου χωρίς την απαιτούμενη τεκμηρίωση ή εκπαίδευση πάνω σε θέματα ολοκλήρωσης των συστημάτων. Η επίτευξη της βέλτιστης αποδοτικότητας του κτιρίου απαιτεί μια προσέγγιση η οποία βοηθά στην εξασφάλιση ότι ο εξοπλισμός και τα συστήματα αποδίδουν επαρκώς αποδοτικά ώστε να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις και τις προσδοκίες του ιδιοκτήτη του κτιρίου. Στην περίπτωση που αυτή η διαδικασία λαμβάνει χώρα κατά την διάρκεια της κατασκευής του κτιρίου αναφέρεται ως λειτουργική παραλαβή. Οι αλλαγές σε ένα κτίριο συνήθως οδηγούν στην μείωση της αποδοτικότητάς του. Αυτό οδηγεί σε μειωμένη παραγωγικότητα των εργαζομένων, υψηλότερους λογαριασμούς ενέργειας και αυξημένα κόστη συντήρησης. Η διαδικασία της συνεχούς λειτουργικής παραλαβής του κτιρίου μπορεί να οδηγήσει σε εξοικονόμηση ενέργειας της τάξης του 5 έως 15% με τυπικές αποσβέσεις μικρότερες από 2 χρόνια Διαχείριση πελατών Η πελατοκεντρική φιλοσοφία πρέπει να διακατέχει την επιχείρηση και τον επαγγελματία σε όλες τις εκφάνσεις της επαγγελματικής του δραστηριότητας. Συγκεκριμένα πρέπει να εστιάζει στην σωστή διαχείριση του πελάτη πριν, κατά την διάρκεια και μετά την ολοκλήρωση των εργασιών ενεργειακής αναβάθμισης. Όσον αφορά τη «διαχείριση του πελάτη» πριν την υλοποίηση του έργου Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΕΞΕ), θα πρέπει να σημειωθεί ότι το έργο ουσιαστικά ξεκινά με την εκδήλωση ενδιαφέροντος από την πλευρά του πελάτη. Ο επαγγελματίας οφείλει να δώσει Οικονομοτεχνική Πρόταση με αναλυτική περιγραφή τόσο των υλικών όσο και των εργασιών που πρέπει να εκτελεστούν με αναλυτικές πληροφορίες για τον τρόπο εργασίας κλπ. Σε πολλές περιπτώσεις χρειάζεται μια αρχική αυτοψία/επιμέτρηση των συστημάτων που πρόκειται να αναβαθμιστούν και ο επαγγελματίας οφείλει να έχει συμπληρώσει το Φύλλο Επιμέτρησης. Τόσο η οικονομοτεχνική πρόταση όσο και τα φύλλα επιμέτρησης πρέπει να καταχωρούνται στο αρχείο του επαγγελματία ανά πελάτη ώστε να είναι εύκολα προσβάσιμα, διαχειρίσιμα και διαθέσιμα σε κάθε μελλοντική αναζήτηση. Επίσης πριν την έναρξη του έργου ΕΞΕ ο επαγγελματίας οφείλει να επικοινωνεί στον πελάτη του τα όποια πλεονεκτήματα της τεχνικής λύσης που προτείνει και να είναι σε θέση να τεκμηριώνει με επιχειρήματα τις την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 35

42 επιλογές αναφορικά με τα υλικά, τον εξοπλισμό και τις τεχνικές λύσεις που προτίθεται να εφαρμόσει. Εξίσου σημαντική είναι η ενημέρωση του πελάτη αναφορικά με τα οφέλη που έχει να λάβει από το έργο ΕΞΕ, καθώς και των όποιων περιορισμών ή ορίων υπάρχουν στην προτεινόμενη εγκατάσταση. Κατά την διάρκεια του έργου ο επαγγελματίας πρέπει να τηρεί αρχείο καταγραφής των Δελτίων Παραγγελιών ανά προμηθευτή αναφορικά με τα υλικά που πρόκειται να προμηθευτεί για την υλοποίηση του έργου ΕΞΕ. Όλες οι επιμέρους εργασίες, παραγγελίες υλικών, χρονοπρογραμματισμός του έργου κ.λ.π πρέπει να τηρούνται σε Φάκελο Έργου ο οποίος περιλαμβάνει όλες τις σχετικές πληροφορίες. Κατά την διάρκεια της εκτέλεσης των εργασιών ΕΞΕ ο επαγγελματίας πρέπει να επικοινωνεί με τον πελάτη αναφορικά με την πρόοδο των εργασιών, να συνεργάζεται μαζί του για πρακτικά θέματα με σκοπό την ομαλή υλοποίηση των εργασιών και να εξηγεί στον πελάτη την ροή των εργασιών και την σημαντικότητα της σωστής εφαρμογής των προδιαγραφομένων λύσεων για την επίτευξη εξοικονόμησης ενέργειας. Μετά την ολοκλήρωση του έργου ο επαγγελματίας πρέπει να συντάσσει και να παραδίδει στον πελάτη την εγκατάσταση μετά από λειτουργικό έλεγχο το Δελτίο Παράδοσης-Λειτουργικής παραλαβής του έργου. Όπου είναι απαραίτητο, γίνεται τόσο λειτουργικός έλεγχος κατά την παράδοση όσο και σχετική εκπαίδευση του πελάτη επάνω στην χρήση του επιμέρους συστήματος ή εξοπλισμού. Μετά το πέρας της λειτουργικής παράδοσης του έργου και της ολοκλήρωσης των εργασιών ενεργειακής αναβάθμισης ο επαγγελματίας οφείλει να συνεχίσει να παρακολουθεί το έργο που ολοκληρώθηκε συντάσσοντας το Φύλλο Συντήρησης και Παρακολούθησης του έργου ΕΞΕ. Ο επαγγελματίας οφείλει να βρίσκεται κοντά στην εγκατάσταση ιδίως σε περιπτώσεις συστημάτων τα οποία απαιτούν συντήρηση, αναβάθμιση (π.χ καυστήρες, λέβητες κλπ) και ρύθμιση ώστε οι λειτουργικές του επιδόσεις να ανταποκρίνονται στις αρχικές προδιαγραφές που έχουν τεθεί κατά τον σχεδιασμό του έργου. Επίσης ο επαγγελματίας οφείλει να απαντά σε ερωτήσεις του πελάτη αναφορικά με τις ρυθμίσεις/βελτιστοποιήσεις που πρέπει να γίνονται ώστε να απολαμβάνει το σύνολο του οφέλους σε εξοικονόμηση ενέργειας. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 36

43 0.5 Αναφορές - Βιβλιογραφία [1] [2] Οδηγία 2012/27/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2012, για την ενεργειακή απόδοση, την τροποποίηση των οδηγιών 2009/125/ΕΚ και 2010/30/ΕΕ και την κατάργηση των οδηγιών 2004/8/ΕΚ και 2006/32/ΕΚ [3] ΦΕΚ 1526/1999 «Διαδικασίες, απαιτήσεις και κατευθύνσεις για τη διεξαγωγή ενεργειακών επιθεωρήσεων» [4] [5] [6] [7] Arxes_FK.pdf [8] TOTEE /2010 Αναλυτικές Εθνικές Προδιαγραφές Παραμέτρων για τον Υπολογισμό της Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων και την Έκδοση του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης [9] Energy Saving Verification for an ISO in the RAE building, M. Karagiorgas et al, 3rd International Conference ENERGY in BUILDINGS 2014, EinB14, pp , ASHRAE και ΤΕΕ, Athens, Greece, November 2014 [10] Πρακτικός Οδηγός Εξοικονόμησης Ενέργειας σε Κτίρια, την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 37

44 Σύντομες ερωτήσεις ανατροφοδότησης / αυτοαξιολόγησης 1) Τα κτίρια είναι υπεύθυνα για το..? της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση Α) 40% Β) 10% Γ) 20% Δ) 80% 2) Σύμφωνα με τον ΚΕΝΑΚ, υπάρχει η υποχρέωση για τα νέα ή ανακαινισμένα κτίρια να καλύπτουν το.. των αναγκών τους σε ζεστό νερό χρήσης μέσω θερμικών ηλιακών συστημάτων Α) 20% Β) 10% Γ) 30% Δ) 60% 3) Ως σταθερή κατανάλωση ενέργειας ορίζεται το μέρος εκείνο της καταναλισκόμενης ενέργειας το οποίο εξαρτάται από το μέγεθος της παραγωγικής δραστηριότητας την οποία εξυπηρετεί. Η πρόταση αυτή είναι: Α) Σωστή Β) Λάθος 4) Ο υπολογισμός της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στα ΠΕΑ γίνεται σε : Α) Τελική ενέργεια Β) Πρωτογενή ενέργεια Γ) Θερμική ενέργεια Δ) Ηλεκτρική ενέργεια 5) Η απώλεια θερμότητας μέσω των εξωτερικών τοίχων μπορεί να μειωθεί έως και. με την χρήση κατάλληλων μονωτικών υλικών. Α) 5% Β) 15% Γ) 10% Δ) 65% Ανακεφαλαίωση Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάστηκαν οι βασικές νομοθετικές απαιτήσεις με αναφορά τόσο στο Ευρωπαϊκό όσο και στο εθνικό νομοθετικό πλαίσιο για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Επίσης παρουσιάστηκαν τα βασικά στοιχεία για το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης των κτιρίων, καθώς και τα βασικά σημεία της μεθοδολογίας υπολογισμού της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Στη συνέχεια παρουσιάστηκαν οι βασικοί ορισμοί των ενεργειακών εννοιών και των θερμοφυσικών μεγεθών ενώ δίνονται οι βασικές αρχές των συστημάτων θέρμανσης και των συστημάτων ψύξης/αερισμού κλιματισμού. Επίσης, παρουσιάστηκαν συνοπτικά τα προγράμματα οικονομικής ενίσχυσης για την υλοποίηση δράσεων εξοικονόμησης ενέργειας σε κτίρια. Στη συνέχεια παρουσιάστηκαν ενδεικτικά κτίρια στα οποία έχουν γίνει δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας σαν παραδείγματα της εφαρμογής ολοκληρωμένων δράσεων για την βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Τέλος, αναφέρθηκαν οι βέλτιστες πρακτικές για την λειτουργία και συντήρηση των ενεργειακών εγκαταστάσεων καθόλη την διάρκεια ζωής τους, καθώς και τα βασικά χαρακτηριστικά της λειτουργικής παραλαβής ενός κτιρίου ενώ αναλύθηκαν και οι βασικές αρχές της διαχείρισης πελατών καθόλη την διάρκεια ζωής ενός ενεργειακού έργου. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 38

45 1. Διερεύνηση των δυνατοτήτων για την επιλογή ενός ενεργειακά αποδοτικού συστήματος θέρμανσης ή την εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις Γενική εισαγωγική περιγραφή του Εκπαιδευτικού Αντικειμένου Στο Κεφάλαιο 1 του Εγχειριδίου παρουσιάζεται καταρχήν το νομοθετικό πλαίσιο που αφορά στις εγκαταστάσεις θέρμανσης και ειδικότερα, οι υφιστάμενοι Κανονισμοί και οι νομοθεσίες (νόμοι, ΠΔ, ΦΕΚ, κλπ.) σε Εθνικό επίπεδο, καθώς και οι σχετιζόμενες με τα παραπάνω Τεχνικές Οδηγίες που καταρτίστηκαν από το ΤΕΕ και την Πολιτεία (Τ.Ο.Τ.Ε.Ε.), και η συμμόρφωση προς τις οποίες είναι υποχρεωτική. Γίνεται επίσης αναφορά στις Ευρωπαϊκές Οδηγίες που θέτουν ένα κοινό πλαίσιο για όλες τις χώρες, αλλά και σε τυποποιημένα έγγραφα του ΕΛΟΤ (Εθνικά Πρότυπα) που αφορούν στις κεντρικές θερμάνσεις. Εν συνεχεία προσεγγίζεται η έννοια της ετήσιας ζήτησης ενέργειας για θέρμανση στα κτίρια, δηλαδή ο προσδιορισμός των θερμικών αναγκών ενός κτιρίου και προτείνονται μεθοδολογίες για την εκτίμηση αυτής. Το εκπαιδευτικό αντικείμενο εμπλουτίζεται ακολούθως με την παρουσίαση των υφιστάμενων τύπων των ενεργειακά αποδοτικών συστημάτων αλλά και συσκευών θέρμανσης, με σχετική αναφορά στις βαθμίδες ενεργειακής αναβάθμισης που τα/τις χαρακτηρίζουν. Ολοκληρώνεται το εν λόγω κομμάτι των ενεργειακά αποδοτικών συστημάτων με την παράθεση των θεωρήσεων αλλά και κριτηρίων που οφείλουν να ληφθούν υπόψη για την επιλογή του καταλληλότερου συστήματος θέρμανσης στο πλαίσιο της ζητούμενης ενεργειακής αποδοτικότητας, συνοδευόμενο από ποιοτικές και οικονομικές συγκρίσεις των σημαντικότερων συστημάτων. Σε μία περαιτέρω εμβάθυνση, αναλύονται οι ορθές πρακτικές στα πλαίσιο της συντήρησης του συστήματος θέρμανσης, με έμφαση στις αναγκαίες ρυθμίσεις και τις διορθωτικές ενέργειες για την αποκατάσταση τυχόν προβλημάτων. Επίσης περιγράφεται η διαδικασία ανάλυσης των καυσαερίων αλλά και της συνεπαγόμενης ρύθμισης των παραμέτρων της καύσης για το βέλτιστο - οικονομικά και περιβαλλοντικά - αποτέλεσμα. Προκειμένου να είναι πλήρης η απόκτηση των γνώσεων ως προς τη διερεύνηση δυνατοτήτων και τη διαμόρφωση προτάσεων για βελτίωση της εγκατάστασης, η ανάπτυξη των σημαντικότερων μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις θέρμανσης δεν μπορεί να παραληφθεί. Έτσι, γίνεται εκτενής αναφορά τόσο στα μέτρα εξοικονόμησης (διαβαθμισμένα), όσο και στις δυνατότητες για την επιλογή συστημάτων και διατάξεων αυτοματισμού αλλά και των βασικότερων μεθόδων ανάκτησης θερμότητας. Το κεφάλαιο ολοκληρώνεται με την απαραίτητη παράθεση συμβουλών από τον συντηρητή/τεχνικό προς τον πελάτη, αλλά και προτεινόμενων τρόπων/τεχνικών προσέγγισης των πελατών, με στόχο τη διασφάλιση της βέλτιστης και όσο το δυνατόν αρμονικότερης και ανθεκτικότερης στο χρόνο σχέση τεχνικού-πελάτη. Σκοπός Αναμενόμενα Αποτελέσματα Σκοπός του κεφαλαίου 1 είναι με την ολοκλήρωση της μελέτης αυτού, ο καταρτιζόμενος να έχει αποκτήσει επαρκή γνώση των υφιστάμενων κανονισμών και τεχνικών οδηγιών που αφορούν την ειδικότητα του και την διαστασιολόγηση των συστημάτων θέρμανσης, και σφαιρική εικόνα της κατάστασης της αγοράς των νέων ενεργειακά αποδοτικών συστημάτων θέρμανσης. Επίσης, ο εκπαιδευόμενος αναμένεται να είναι σε θέση να διενεργεί τις απαραίτητες μετρήσεις και τις αναγκαίες ρυθμίσεις στις εγκαταστάσεις θέρμανσης με σκοπό την εξοικονόμηση ενέργειας. Με το πέρας της την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 39

46 κατάρτισης θα διαθέτει επιπλέον τις αναγκαίες γνώσεις σχετικά με τις πρακτικές λύσεις με στόχο τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των συστημάτων θέρμανσης, ενώ θα έχει αποκτήσει το γνωστικό υπόβαθρο ώστε να παρέχει ένα πακέτο επιλογών στους πελάτες είτε σχετικά με την εγκατάσταση νέων ενεργειακά αποδοτικών συστημάτων είτε σχετικά με τη λήψη μέτρων για τη βελτίωση της απόδοσης των υφιστάμενων συστημάτων θέρμανσης. Έννοιες κλειδιά / βασική ορολογία Νομοθεσία, κανονισμοί, τεχνικές οδηγίες, ετήσια ζήτηση ενέργειας, θερμογόνος δύναμη, θερμικές απώλειες, θερμικά κέρδη, θερμικές ανάγκες κτιρίου, σύστημα θέρμανσης, εγκατάσταση κεντρικής θέρμανσης, καύση, καύσιμα, λέβητας, καυστήρας πετρελαίου, καυστήρας αερίων καυσίμων, θερμική ισχύς λέβητα, ενεργειακά αποδοτικά συστήματα θέρμανσης, τμήμα παραγωγής θερμότητας, σύστημα διανομής θερμότητας, τμήμα απόδοσης θερμότητας, σύστημα ρυθμίσεων και ελέγχου, κυκλοφορητής, θερμαντικά σώματα, μονοσωλήνιο σύστημα, δισωλήνιο σύστημα, ενδοδαπέδιο σύστημα θέρμανσης, fan coils, λέβητας συμπύκνωσης, λέβητας χαμηλών θερμοκρασιών, μονοβάθμιοι καυστήρες, πολυβάθμιοι καυστήρες, συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας, συντήρηση εγκατάστασης θέρμανσης, ωφέλιμη ισχύς λέβητα, διορθωτικές ενέργειες στο λέβητα, ανάλυση καυσαερίων, μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, αυτοματισμοί εξοικονόμησης ενέργειας, ανάκτηση θερμότητας, αυτονομία, εναλλάκτες θερμότητας, τεχνικές προσέγγισης πελατών, συμβουλές για αποδοτικό σύστημα θέρμανσης. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 40

47 1.1 Υφιστάμενοι Κανονισμοί και Τεχνικές Οδηγίες Στα επόμενα γίνεται μια σύντομη αναφορά στο ευρύτερο νομικό / θεσμικό πλαίσιο που διέπει την διενέργεια των ενεργειακών επιθεωρήσεων, όπως είναι οι ισχύοντες νόμοι, απορρέοντες κανονισμοί και οδηγίες αλλά και οι Τεχνικές Οδηγίες που καταρτίστηκαν από το ΤΕΕ και την Πολιτεία και η συμμόρφωση προς τις οποίες είναι υποχρεωτική. Ο εγκαταστάτης συντηρητής καυστήρων θα είναι εις θέση να κατανοεί πλέον πλήρως και σαφώς τις χρησιμοποιούμενες ορολογίες που εμπεριέχονται στους Κανονισμούς αλλά και τις Τεχνικές Οδηγίες σε ισχύ, σχετικά με τις εγκαταστάσεις θέρμανσης, αλλά και να τις εφαρμόζει στην πράξη κατά τη διεκπεραίωση των επαγγελματικών του δραστηριοτήτων Υφιστάμενη Νομοθεσία και Τεχνικές Οδηγίες Στα πλαίσια της Κοινοτικής Οδηγίας 91/2002/ΕΚ «για την Ενεργειακή Απόδοση Κτιρίων», η Ελλάδα όφειλε να εναρμονιστεί μέχρι τον Ιανουάριο του 2006 με την έκδοση και την εφαρμογή σχετικών νομοθετικών διατάξεων. Το πρώτο βήμα για την εναρμόνισή της χώρας με την συγκεκριμένη Κοινοτική Οδηγία ήταν η έκδοση του ν. 3661/2008 (ΦΕΚ Α 89) - «Μέτρα για τη μείωση της Ενεργειακής Κατανάλωσης των Κτιρίων και άλλες διατάξεις». Σύμφωνα όμως με τον νόμο 3661/2008 προέκυπτε η υποχρέωση έκδοσης σχετικού «Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης κτιρίων» (Κ.Εν.Α.Κ.) στον οποίο, μεταξύ άλλων, θα πρέπει να καθορίζονται οι ελάχιστες τεχνικές προδιαγραφές και απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης των νέων και ριζικά ανακαινιζόμενων, καθώς και η μεθοδολογία υπολογισμού της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων (ημι-σταθερής κατάστασης μηνιαίου βήματος του ευρωπαϊκού προτύπου ΕΛΟΤ ΕΝ ISO και των λοιπών σχετικών προτύπων). Η επικαιροποίηση της Οδηγίας 91/2002/ΕΚ οδήγησε στην ισχύουσα πλέον Οδηγία 31/2010/ΕΚ, ενώ η εναρμόνιση της Ελλάδας με αυτήν πραγματοποιήθηκε με την έκδοση του νέου νόμου 4122/2013 (ΦΕΚ Α' 42) «Ενεργειακή Απόδοση Κτιρίων - Εναρμόνιση με την οδηγία 2010/31/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και λοιπές διατάξεις» [1]. Η Οδηγία 31/2010/ΕΚ αποτελεί ένα κοινό πλαίσιο για τη μεθοδολογία υπολογισμού της συνολικής ενεργειακής απόδοσης κτιρίων και κτιριακών μονάδων, για την εφαρμογή των ελάχιστων απαιτήσεων για την ενεργειακή απόδοση των νέων αλλά και υφιστάμενων κτιρίων, για την πραγματοποίηση εθνικών σχεδίων για αύξηση του αριθμού των κτιρίων με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας, την ενεργειακή πιστοποίηση κτιρίων ή κτιριακών μονάδων, την τακτική επιθεώρηση των συστημάτων θέρμανσης και κλιματισμού κτιρίων, αλλά και για τη δημιουργία ανεξάρτητων συστημάτων ελέγχου για τα πιστοποιητικά ενεργειακών επιδόσεων και τις εκθέσεις επιθεώρησης. Με την εφαρμογή του Κ.Εν.Α.Κ. προβλέπεται η ενσωμάτωση ενός ολοκληρωμένου ενεργειακού σχεδιασμού των κτιρίων με σκοπό τη βελτίωση της ενεργειακής τους απόδοσής, την εξοικονόμηση ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος, με συγκεκριμένες δράσεις που αφορούν κυρίως στην Εκπόνηση Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων, στην Ενεργειακή Κατάταξη Κτιρίων (Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης), αλλά και στις Ενεργειακές Επιθεωρήσεις Κτιρίων, λεβήτων & εγκαταστάσεων θέρμανσης και εγκαταστάσεων κλιματισμού [2]. Σύμφωνα με το Άρθρο 1 του Κ.Εν.Α.Κ, και σε ό,τι αφορά στα συστήματα θέρμανσης: Καθορίζονται οι ελάχιστες προδιαγραφές για τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό των κτιρίων, τα θερμικά χαρακτηριστικά των δομικών στοιχείων του κτιριακού κελύφους και οι προδιαγραφές των Η/Μ την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 41

48 εγκαταστάσεων, του υπό μελέτη νέου ή ριζικά ανακαινιζόμενου κτιρίου, κατά την έννοια του άρθρου 5 του ν. 3661/2008. Καθορίζεται η διαδικασία των επιθεωρήσεων λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης και κλιματισμού. Η ενεργειακή επιθεώρηση λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης εφαρμόζεται στις περιπτώσεις που ορίζονται στο άρθρο 7 του ν. 3661/08 (με τις εξαιρέσεις του άρθρου 11). Επισημαίνονται χαρακτηριστικά τα εξής: (α) Από την έναρξη ισχύος της παρούσης και εντός διαστήματος τεσσάρων (4) ετών επιβάλλεται η αρχική επιθεώρηση λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης και κλιματισμού. (β) Η αρχική επιθεώρηση λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης και κλιματισμού προηγείται της αρχικής ενεργειακής επιθεώρησης κτιρίου. Για την υποστήριξη της εφαρμογής του Κ.Εν.Α.Κ εγκρίθηκαν αρχικά από το ΥΠΕΚΑ με την με Αριθ. οικ /ΦΕΚ Β Απόφαση, ορισμένες Τεχνικές Οδηγίες οι οποίες παρήχθησαν από το ΤΕΕ σε συνεργασία με το κράτος, οι «Τεχνικές Οδηγίες ΤΕΕ Τ.Ο.Τ.Ε.Ε.». Αυτές οι Τεχνικές Οδηγίες, στην ουσία εξειδικεύουν τα πρότυπα των μελετών και των επιθεωρήσεων της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, στα κλιματικά και κτιριακά δεδομένα, ειδικά για την Ελλάδα. Οι Τ.Ο.Τ.Ε.Ε. που θα εξετασθούν συνοπτικά (από άποψης ενδιαφέροντος όσον αφορά στα συστήματα θέρμανσης) στο παρόν κεφάλαιο, και οι οποίες τίθενται σε υποχρεωτική εφαρμογή καθώς εμφανίζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους εγκαταστάτες και συντηρητές καυστήρων θέρμανσης, είναι οι εξής: α) Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 «Αναλυτικές εθνικές προδιαγραφές παραμέτρων για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων και την έκδοση του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης», β) Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 «Οδηγίες και έντυπα ενεργειακών επιθεωρήσεων κτιρίων, λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης και εγκαταστάσεων κλιματισμού». γ) Τ.Ο.Τ.Ε.Ε. 2421/86 (Μέρος Α - Εγκαταστάσεις σε κτίρια: Δίκτυα διανομής ζεστού νερού για θέρμανση κτιριακών χώρων & Μέρος Β - «Εγκαταστάσεις Θέρμανσης Κτιριακών χώρων με ζεστό νερό Λεβητοστάσια») Στην Τεχνική Οδηγία ΤΕΕ « /2010» καθορίζονται οι εθνικές προδιαγραφές για όλες τις παραμέτρους που απαιτούνται για την εφαρμογή της μεθοδολογίας υπολογισμών της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων (όπως αυτή ορίζεται στον Κ.Εν.Α.Κ (ΦΕΚ 407/ ). Οι παράμετροι αυτές χρησιμοποιούνται τόσο για την μελέτη της ενεργειακής απόδοσης ενός κτιρίου, όσο και για την ενεργειακή επιθεώρηση αυτού. Οι προδιαγραφές για τις παραμέτρους της μεθοδολογίας ορίζονται σε εθνικό επίπεδο και διαμορφώνονται ανάλογα με τις τεχνολογίες που εφαρμόζονται στην κατασκευή κτιρίων (δομικά υλικά και ηλεκτρομηχανολογικά συστήματα), το προφίλ λειτουργίας των κτιρίων, τις εσωτερικές συνθήκες λειτουργίας και τις ειδικές κλιματικές συνθήκες για κάθε περιοχή. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα επικεντρωθεί στις «Προδιαγραφές των εγκαταστάσεων θέρμανσης, ψύξης, κλιματισμού και ζεστού νερού χρήσης», όπως είναι οι τυπικές αποδόσεις συστημάτων παραγωγής θέρμανσης και ψύξης και Ζ.Ν.Χ., οι απώλειες δικτύων διανομής και εκπομπής, η απόδοση των βοηθητικών συστημάτων Θ.Ψ.Κ. (κυκλοφορητές, αντλίες, θερμοστάτες χώρων, αντιστάθμισης, κλπ), οι αποδόσεις συστημάτων ανάκτησης θερμότητας, οι αποδόσεις τερματικών μονάδων Θ.Ψ.Κ. κλπ. Πιο συγκεκριμένα, και σύμφωνα με την Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010, 4.1, ο σχεδιασμός του συστήματος θέρμανσης μίας κτιριακής εγκατάστασης θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις πραγματικές συνθήκες και ως την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 42

49 εκ τούτου να προβλέπεται η κάλυψη των μερικών φορτίων με κατά το δυνατόν αυξημένο βαθμό απόδοσης λειτουργίας, ανάλογα με τη χρήση του κτιρίου, το ωράριο λειτουργίας αλλά και τη διακύμανση των θερμικών αναγκών του κτιρίου. Έτσι, σε κάθε σύστημα θέρμανσης ενός κτιρίου ή μίας θερμικής ζώνης αυτού, πρέπει να προσδιορίζονται τα απαραίτητα τεχνικά χαρακτηριστικά που εισάγονται ως δεδομένα κατά τους υπολογισμούς της τελικής κατανάλωσης ενέργειας για τη θέρμανση των χώρων. Οι παράμετροι εκείνες που είναι αναγκαίο να καθοριστούν για το σύστημα θέρμανσης, και που αφορούν κυρίως στα τεχνικά χαρακτηριστικά και στις συνθήκες λειτουργίας των εγκαταστάσεων, είναι οι αποδόσεις των μονάδων παραγωγής θερμότητας, του δικτύου διανομής αλλά και των τερματικών μονάδων εκπομπής (απόδοσης) θερμότητας. Κάθε μονάδα παραγωγής θερμότητας χαρακτηρίζεται από μία ονομαστική θερμική απόδοση ανάλογα με τα τεχνικά χαρακτηριστικά του κατασκευαστή. Επειδή όμως η πραγματική απόδοση λειτουργίας μίας μονάδας θέρμανσης διαφοροποιείται και εξαρτάται από την περίοδο θέρμανσης, το χρόνο λειτουργίας του κτιρίου και της μονάδας, τις διατάξεις αυτοματισμών, κλπ., προκειμένου να προσδιοριστεί η πραγματική ενεργειακή απόδοση ενός κτιρίου πρέπει να προσδιοριστεί ο μέσος βαθμός απόδοσης της μονάδας παραγωγής θέρμανσης [3]. Όταν η θερμική απόδοση της μονάδας λέβητα-καυστήρα δεν αναφέρεται στις τεχνικές προδιαγραφές, τότε χρησιμοποιούνται οι σχέσεις που δίδονται στο Π.Δ. 335/1993 (ΦΕΚ 143) και αφορούν στην ελάχιστη απαιτούμενη θερμική απόδοση ανά τύπο λέβητα της αγοράς. Σύμφωνα με την Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010, για όλες τις υφιστάμενες μονάδες θέρμανσης χώρων λέβητα-καυστήρα, τόσο ο πραγματικός βαθμός απόδοσης όσο και η πραγματική θερμική ισχύς P m, προσδιορίζονται από την ανάλυση καυσαερίων (υποχρεωτική σύμφωνα με την ΚΥΑ /2011) και αναγράφονται εν συνεχεία στο φύλλο συντήρησης και ρύθμισης. Συνοψίζοντας, στην εν λόγω Οδηγία περιγράφεται αναλυτικά ο τρόπος υπολογισμού της απόδοσης της μονάδας παραγωγής θερμότητας τόσο για την μονάδα λέβητα-καυστήρα, όσο και για τις αντλίες θερμότητας, τις ηλεκτρικές μονάδες, τις μονάδες τηλεθέρμανσης, τις μονάδες σε σύνδεση με ΣΗΘ και τις τοπικές μονάδες αερίων ή υγρών καυσίμων [3]. Στην Τεχνική Οδηγία ΤΕΕ « /2010» περιγράφονται οι προδιαγραφές που πρέπει να ικανοποιούνται για τη διαδικασία επιθεώρησης των συστημάτων θέρμανσης, με πλήρεις οδηγίες για τη συμπλήρωση αλλά και την ηλεκτρονική καταχώρηση των σχετικών εντύπων. Κατά τη διάρκεια των επιθεωρήσεων πρέπει να καταγράφονται όλες οι παράμετροι που απαιτούνται. Η σύνταξη των οδηγιών και των εντύπων για τις ενεργειακές επιθεωρήσεις βασίστηκε στα ευρωπαϊκά και εθνικά πρότυπα που αναφέρονται στον πίνακα που περιέχεται στην Τ.Ο.Τ.Ε.Ε. « /2010» καθώς και τα επιπρόσθετα στοιχεία που απαιτούνται από άλλες σχετικές Τ.Ο.Τ.Ε.Ε.. Το Μέρος Α της Τεχνικής Οδηγίας ΤΕΕ «2421/86» (Εγκαταστάσεις σε κτίρια: Δίκτυα διανομής ζεστού νερού για θέρμανση κτιριακών χώρων») έχει ως στόχο να βοηθήσει όσους ασχολούνται με τη θέρμανση των κτιρίων: να διαμορφώσουν ένα δίκτυο, που να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της μελέτης των αναγκών σε θέρμανση, να εξασφαλίζουν τις προϋποθέσεις για τη συνεχή, απρόσκοπτη, ήρεμη, ασφαλή και οικονομική λειτουργία του δικτύου, να επιτυγχάνουν τον χρόνο ζωής του, που επιβάλλει η σημερινή στάθμη της τεχνολογίας. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 43

50 Η περιοχή εφαρμογής του Μέρους Α αρχίζει από τους κεντρικούς συλλέκτες προσαγωγής και απαγωγής στο λεβητοστάσιο και τελειώνει στα συστήματα, που προσδίδουν τη θερμότητα στους προς θέρμανση χώρους. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το Μέρος Β της παραπάνω Τ.Ο.Τ.Ε.Ε. 2421/86, με τίτλο «Εγκαταστάσεις Θέρμανσης Κτιριακών χώρων με ζεστό νερό Λεβητοστάσια». Σκοπός του Δεύτερου Μέρους είναι να βοηθήσει ως προς την επιλογή και την εγκατάσταση του εξοπλισμού και των λοιπών στοιχείων που εξασφαλίζουν τη θερμοκρασιακή άνεση σε συνδυασμό με οικονομική και ασφαλή λειτουργία. Πιο συγκεκριμένα, ο σκοπός αυτής είναι να καθοριστούν υποχρεώσεις και να δοθούν κατευθύνσεις και υποδείξεις για τη σύνταξη μελέτης, την κατασκευαστική διαμόρφωση, τη συντήρηση και την ασφαλή λειτουργία των λεβητοστασίων κεντρικής θέρμανσης. Η Οδηγία αναφέρεται τόσο στα νέα όσο και στα υφιστάμενα λεβητοστάσια (για αυτά ισχύουν όσα αναφέρονται σε θέματα ασφάλειας και συντήρησης καθώς και οι συστάσεις για οικονομικότερη λειτουργία) [4]. Ένας ακόμη σημαντικός κανονισμός που διέπει τη δόμηση κτιρίων γενικότερα είναι ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΟΙΚΟ ΟΜΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΓΟΚ). Ο ΓΟΚ περιλαμβάνει ένα σύνολο διατάξεων και μέτρων που σχετίζονται με τη δόμηση αστικών κέντρων και μεμονωμένων κατοικιών ή κτισμάτων. Καταγράφει τους όρους και τις προϋποθέσεις που πρέπει να τηρούνται τόσο στη δομική εκμετάλλευση των δημοσίων ή ιδιωτικών οικοπέδων, όσο και στη διαμόρφωση των κοινόχρηστων χώρων των οικισμών [5]. Το 2012 ψηφίστηκε ο νέος Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός ΝΟΚ (Νόμος 4067 / 2012) ο οποίος είναι πλέον νόμος του κράτους. Ο ισχύον ΝΟΚ καταργεί ή τροποποιεί άρθρα ή παραγράφους αυτών. Επίσης, στην προσπάθεια εναρμόνισης με τις Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπεται η χρήση συστημάτων ήπιων μορφών ενέργειας σε δημόσιους ή ιδιωτικούς χώρους κατοικιών. Γεγονός είναι επίσης, ότι ο Νέος Κανονισμός συμπεριλαμβάνει σε μεγαλύτερο βαθμό διατάξεις που σχετίζονται με τις υπάρχουσες περιβαλλοντικές συνθήκες. Πρέπει να σημειωθεί ότι αναπόσπαστο κομμάτι κάθε ΓΟΚ αποτελεί πάντα νομοθετικά, ο Κτιριοδομικός Κανονισμός, ο οποίος κατά κύριο λόγο προδιαγράφει τις απαιτήσεις των Η/Μ εγκαταστάσεων. Στο συγκεκριμένο νέο ΓΟΚ δεν γίνεται τέτοια αναφορά, κάτι που κρίνεται απαραίτητο καθώς ο ισχύων σήμερα Κτιριοδομικός χρήζει αναθεώρησης ως προς τους χώρους εγκαταστάσεων, ως προς απαιτήσεις σε νέες τεχνολογίες και βέβαια ως προς τα θέματα που ανακύπτουν από τον Κ.Εν.Α.Κ.Είναι σαφές επομένως, ότι νέος ΓΟΚ, χωρίς νέο Κτιριοδομικό, παρουσιάζεται σημαντικό έλλειμμα ως προς την «καρδιά» της δόμησης που είναι οι εγκαταστάσεις [6]. Σύμφωνα με τον ΝΟΚ/2012, δεν απαιτείται Άδεια Δόμησης ή έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας, για την τοποθέτηση κλιματιστικών και επιτοίχιων λέβητων αερίου για θέρμανση και παραγωγή ζεστού νερού χρήσης, σε υφιστάμενα κτίρια σύμφωνα με την παράγραφο 10 του άρθρου 16, εγκατάσταση συστοιχίας επίτοιχων λεβήτων αερίου για θέρμανση ή παραγωγή ζεστού νερού χρήσης σε ισόγειους υπαίθριους χώρους κατοικιών, εγκατάσταση συστημάτων τροφοδοσίας, ρύθμισης και μέτρησης φυσικού αερίου (ρυθμιστές, μετρητές, παροχετευτικοί αγωγοί), εγκατάσταση συστημάτων Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Αποδοτικότητας (ΣΗΘΥΑ), υπέργειων σταθμοί διανομής ή μέτρησης και ρύθμισης φυσικού αερίου σύμφωνα με το άρθρο 17. Επίσης, σύμφωνα με το Άρθρο 16 του ΝΟΚ (Λειτουργικά, ενεργειακά και διακοσμητικά στοιχεία στις όψεις του κτιρίου), κλιματιστικά στοιχεία και επίτοιχοι λέβητες αερίου για θέρμανση ή παραγωγή ζεστού νερού χρήσης στις όψεις των νέων κτιρίων, μετά τη δημοσίευση του ΝΟΚ, οφείλουν να είναι ενσωματωμένα και να μην προεξέχουν από την επιφάνεια των όψεων του κτιρίου. Σε υφιστάμενα κτίρια επιτρέπεται να την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 44

51 εξέχουν μέχρι πενήντα (50) εκατοστά και μόνο όταν δεν μπορούν να τοποθετηθούν επί των εξωστών ή των δωμάτων, να τοποθετούνται σε ύψος μεγαλύτερο των τριών 3,00 μ. από τη στάθμη του πεζοδρομίου και με πρόβλεψη κατάλληλης απορροής των συμπυκνωμένων υδρατμών, για κτίρια που βρίσκονται στην οικοδομική γραμμή και η λειτουργία τους δεν υπερβαίνει τα επιτρεπόμενα όρια ηχητικής ρύπανσης. Στις όψεις του κτιρίου επιτρέπεται η εγκατάσταση μετρητικών και ρυθμιστικών διατάξεων φυσικού αερίου Ευρωπαϊκές Οδηγίες και Πρότυπα Ένα πλήθος Οδηγιών και Κανονισμών σε Ευρωπαϊκό επίπεδο αλλά και διάφορα πρότυπα διέπουν τις διαδικασίες και τις προδιαγραφές των συστημάτων θέρμανσης και οι σημαντικότερες/α από αυτές/ά παρουσιάζονται στο παρόν υποκεφάλαιο. Σύμφωνα με τον «Κανονισμό 305/2011» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, για τη θέσπιση εναρμονισμένων όρων εμπορίας προϊόντων του τομέα των δομικών κατασκευών και για την κατάργηση της Οδηγίας 89/106/ΕΟΚ του Συμβουλίου, και όπως αναφέρεται στο Παράρτημα Ι για την «Εξοικονόμηση ενέργειας και διατήρηση της θερμότητας», οι εγκαταστάσεις θέρμανσης, ψύξης, φωτισμού και αερισμού, πρέπει να σχεδιάζονται και να οικοδομούνται κατά τρόπον ώστε η απαιτούμενη κατανάλωση ενέργειας κατά τη χρησιμοποίηση του έργου να είναι χαμηλή, λαμβανομένων υπόψη των ενοίκων και των κλιματικών δεδομένων του τόπου. Πλέον, οι συσκευές θέρμανσης χώρων σύμφωνα με την νέα Οδηγία οφείλουν να φέρουν την σήμανση CE. Με το ΠΔ 335/1993, σε εναρμόνιση με οδηγία της ΕΟΚ, καθιερώθηκε η πιστοποίηση των λεβήτων και η σήμανσή τους με το σήμα CE. Έτσι, όλοι οι πιστοποιημένοι, από διαπιστευμένο φορέα πιστοποίησης, λέβητες ανεξαιρέτως οφείλουν να φέρουν τη σήμανση ενεργειακής απόδοσης CE, η οποία και επιβεβαιώνει την καλή ενεργειακή απόδοση και την ασφαλή λειτουργία του λέβητα. Η σήμανση CE συνοδεύει το συγκρότημα Λέβητα-Καυστήρα διασφαλίζοντας ότι είναι και αυτό πιστοποιημένο. Η ειδική σήμανση συνοδεύεται από σχετικό πιστοποιητικό, το οποίο χορηγεί στον κατασκευαστή ο φορέας πιστοποίησης. Η πιστοποίηση γίνεται για τον λέβητα μαζί με τον αντίστοιχο καυστήρα, όπως διατίθεται στο εμπόριο, συνεπώς η αλλαγή καυστήρα με άλλον εκτός αυτού της δοκιμής αποτελεί παράβαση του ΠΔ335/1993. Το πλήθος των αναγραφόμενων αστεριών στην ετικέτα υποδηλώνει το επίπεδο της ενεργειακής απόδοσης του λέβητα που την φέρει (ανάλογα με την ενεργειακή απόδοση κατατάσσονται σε τέσσερις κατηγορίες: από ένα αστέρι (χαμηλός βαθμός απόδοσης) μέχρι και τέσσερα αστέρια (υψηλός βαθμός απόδοσης)). Απαγορεύεται αυστηρά η εμπορία μη-πιστοποιημένων συγκροτημάτων Λεβήτων Καυστήρων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η νέα οδηγία της Ε.Ε., Ecodesign (ErP-"Energy Related Products"). Σύμφωνα με τις Οδηγίες 2009/125/ΕΚ για τον "Οικολογικό Σχεδιασμό", την Οδηγία 2010/30/ΕΕ για την "Ενεργειακή Σήμανση" και τους Κανονισμούς ΕΕ 811,812,813,814/2013 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθορίζεται ο Οικολογικός Σχεδιασμός και η Ενεργειακή Σήμανση των προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια. Αυτό πραγματοποιείται ταυτόχρονα σε όλη την Ε.Ε., ενώ έχει εφαρμοσθεί από την 1η Αυγούστου 2015 με την αντικατάσταση των ενσωματωμένων κυκλοφορητών των συσκευών από κυκλοφορητές υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Από την 26 η Σεπτεμβρίου 2015 τίθεται σε εφαρμογή για τα προϊόντα θέρμανσης και παραγωγής ζεστού νερού. Στο σημείο αυτό πρέπει να διευκρινιστεί ότι μόνο τα νέα συστήματα θέρμανσης θα πρέπει να έχουν τουλάχιστον την απόδοση των λεβήτων συμπύκνωσης. Οι συμβατικοί λέβητες, που είναι ήδη εγκατεστημένοι, δεν επηρεάζονται και θα μπορούν να συνεχίσουν να λειτουργούν. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 45

52 Η Οδηγία ErP αφορά τους λέβητες θέρμανσης και τις αντλίες θερμότητας ισχύος έως και 400 kw, τις μονάδες συμπαραγωγής έως 400 kw παραγωγή θερμότητας και 50 kw ηλεκτρικής ισχύος, τα δοχεία αδρανείας και ζεστού νερού χρήσης έως l, καθώς και εξαρτήματα εγκατάστασης, όπως συστήματα αυτοματισμού και ηλιακούς σταθμούς. Σημαντικό για τους τελικούς καταναλωτές είναι ότι οι λέβητες θέρμανσης, οι αντλίες θερμότητας, οι μονάδες συμπαραγωγής και τα συνδυασμένα συγκροτήματα μέχρι 70 kw, καθώς και τα δοχεία έως 500 l και τα εξαρτήματα εγκατάστασης που ήδη αναφέρθηκαν, πρέπει να επισημαίνονται με την Ετικέτα Ενεργειακής Απόδοσης. Αυτή η Ετικέτα Ενεργειακής Απόδοσης είναι παρόμοια με τις γνωστές Ετικέτες Ενεργειακής Απόδοσης των οικιακών συσκευών. Σημαντική Ευρωπαϊκή Οδηγία αποτελεί και η 2010/30/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19 ης Μαΐου 2010, για την ένδειξη της κατανάλωσης ενέργειας και λοιπών πόρων από τα συνδεόμενα με την ενέργεια προϊόντα (ErP) μέσω της επισήμανσης και της παροχής ομοιόμορφων πληροφοριών σχετικά με αυτά. Σύμφωνα με το άρθρο 14 αυτής, τα συνδεόμενα με την ενέργεια προϊόντα που έχουν σημαντικό άμεσο ή έμμεσο αντίκτυπο στην κατανάλωση ενέργειας ή, κατά περίπτωση, άλλων βασικών πόρων κατά τη χρήση και εφόσον υπάρχουν σοβαρά περιθώρια βελτίωσης της αποδοτικότητάς τους θα πρέπει να διέπονται από κατ εξουσιοδότηση πράξη, όταν η παροχή πληροφοριών μέσω επισήμανσης μπορεί να παροτρύνει τους τελικούς χρήστες να αγοράζουν αποδοτικότερα προϊόντα. Καθώς η εν λόγω οδηγία εφαρμόζεται σε συνδεόμενα με την ενέργεια προϊόντα που έχουν σημαντικό άμεσο ή έμμεσο αντίκτυπο στην κατανάλωση ενέργειας και, κατά περίπτωση, άλλων βασικών πόρων κατά τη χρήση. Και σύμφωνα με το Άρθρο 3 της Οδηγίας, κάθε κράτος μέλος οφείλει να διασφαλίσει ότι όσον αφορά στα προαναφερθέντα προϊόντα, απαγορεύεται η επίθεση ετικετών, σημάτων, σύμβολων ή επιγραφών που δεν είναι σύμφωνα προς τις απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας και των αντίστοιχων κατ εξουσιοδότηση πράξεων, εφόσον η τοποθέτησή τους ενδέχεται να παραπλανήσει ή να οδηγήσει σε σύγχυση τους τελικούς χρήστες όσον αφορά την κατανάλωση ενέργειας ή, κατά περίπτωση, άλλων βασικών πόρων κατά τη χρήση. Επίσης τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίζουν ότι (Άρθρο 4), οι πληροφορίες για την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, άλλων μορφών ενέργειας και, ανάλογα με την περίπτωση, άλλων βασικών πόρων κατά τη χρήση, καθώς και οι συμπληρωματικές πληροφορίες, παρέχονται στους τελικούς χρήστες σύμφωνα με τις κατ εξουσιοδότηση πράξεις που εκδίδονται δυνάμει της παρούσας οδηγίας, μέσω δελτίου και ετικέτας σχετικών με τα προϊόντα τα οποία προσφέρονται προς πώληση, μίσθωση, μίσθωση-αγορά ή εκτίθενται προοριζόμενα για τελικούς χρήστες, άμεσα ή έμμεσα, με οποιοδήποτε μέσο τηλεπώλησης, συμπεριλαμβανομένου του διαδικτύου. Η Οδηγία 2009/142/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30 ης Νοεμβρίου 2009, σχετικά με τις συσκευές αερίου, εναρμονίζεται με τις ακόλουθες ΚΥΑ της Ελληνικής Νομοθεσίας: ΚΥΑ 15233/91 (ΦΕΚ 487 Β/4-7-91) «Συμμόρφωση της Ελληνικής Νομοθεσίας με την Οδηγία 90/396/ΕΟΚ (29/06/1990) σχετικά εμ τις συσκευές αερίου» ΚΥΑ Οικ. Β 3380/737 (ΦΕΚ 134 Β/1-3-95) Τροποποίηση της υπάριθ /91 ΚΥΑ των Υπ. Εθν. Οικονομίας & Βιομηχανίας Ενέργειας & Τεχνολογίας σχετικά με τις συσκευές αερίου σε συμμόρφωση προς την Οδηγία 93/68/ΕΟΚ (22/07/1993). Τέλος, ορισμένα τυποποιητικά έγγραφα που έχουν εγκριθεί και εκδοθεί προς εφαρμογή από τον Ελληνικό Οργανισμό Τυποποίησης ΕΛΟΤ και τα οποία που αφορούν στις κεντρικές θερμάνσεις είναι τα εξής: Πρότυπα ΕΛΟΤ σχετικά με τα «Συστήματα θέρμανσης σε κτίρια - Μέθοδος υπολογισμού των ενεργειακών απαιτήσεων και της επίδοσης των συστημάτων» (Σειρά ΕΛΟΤ ΕΝ 15316) την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 46

53 ΕΛΟΤ ΤΠ :2009 «Εγκαταστάσεις χαλύβδινων λεβήτων» Πρότυπα ΕΛΟΤ EN (Διατάξεις ελέγχου για συστήματα θέρμανσης) και (Έλεγχος εφαρμογών για θέρμανση, εξαερισμό και κλιματισμό - Ηλεκτρονικός έλεγχος μεμονωμένος εξοπλισμός ελέγχου ζώνης) Πρότυπο ΕΛΟΤ EN «Συστήματα θέρμανσης σε κτίρια - Έλεγχος λεβήτων και συστήματα θέρμανσης» Το παρόν υποκεφάλαιο ολοκληρώνεται με την παράθεση ορισμένων Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων (ΚΥΑ) και Προεδρικών Διαταγμάτων (ΠΔ) που αφορούν στις απαιτήσεις απόδοσης των λεβήτων και τη ρύθμιση των καυστήρων, καθώς και στα επιτρεπόμενα όρια εκπομπών: ΚΥΑ 11294/93: Όροι και επιτρεπόμενα όρια εκπομπών αερίων αποβλήτων από βιομηχανικούς λέβητες και ατμογεννήτριες, ελαιόθερμα και αερόθερμα που λειτουργούν με καύσιμα μαζούτ, ντίζελ, αέριο. Π.Δ. 335 (ΦΕΚ 143 Α/2.9.93): Απαιτήσεις απόδοσης για τους νέους λέβητες ζεστού νερού που τροφοδοτούνται με υγρά και αέρια καύσιμα σε συμμόρφωση προς την οδηγία 92/42/ΕΟ Κ/ ΚΥΑ 10315/93 (ΦΕΚ 369/Β/ ): Ρύθµιση θεµάτων σχετικών µε τη λειτουργία των σταθερών εστιών καύσης για τη θέρµανση κτιρίων και νερού (καθορισμός της µέγιστης επιτρεπόμενης τιµής του δείκτη αιθάλης και της θερµοκρασίας των καυσαερίων, καθορισμός υπευθύνων για τη συντήρηση της εγκατάστασης θέρμανσης, κλπ.). την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 47

54 1.2 Υπολογισμός της ετήσιας ζήτησης ενέργειας για τη θέρμανση κτιρίων Έλεγχος ισχύος λέβητα Ο προσδιορισμός των θερμικών αναγκών ενός κτιρίου αποτελεί πολύ σημαντική προϋπόθεση που πρέπει να ληφθεί ως βάση για τον σωστό και ακριβή σχεδιασμό της εγκατάστασης θέρμανσης. Οι θερμικές ανάγκες, που αποτελούν ιδιότητα του χώρου ή του κτιρίου, είναι ανεξάρτητες από το σύστημα θέρμανσης που πρόκειται να εγκατασταθεί. Πιο συγκεκριμένα, εξαρτώνται από το μέγεθος του χώρου, τον τρόπο κατασκευής των τοίχων, το μέγεθος και το υλικό κατασκευής των ανοιγμάτων από τον αερισμό καθώς και από άλλους παράγοντες. Καταρχήν, πριν από τη φάση του υπολογισμού των θερμικών αναγκών σε ένα νέο κτίριο, οφείλει να πραγματοποιηθεί έλεγχος της θερμομόνωσης, δηλαδή του κατά πόσο το κτίριο εκπληρώνει τις απαιτήσεις του Κ.Εν.Α.Κ. Μάλιστα, ο υπολογισμός των θερμικών αναγκών γίνεται για κάθε χώρο του κτιρίου ξεχωριστά, ώστε να είναι δυνατόν να προσδιορισθεί το μέγεθος των θερμαντικών σωμάτων του κάθε χώρου. Έτσι, το σύνολο των θερμικών αναγκών του κτιρίου προκύπτει από το άθροισμα των θερμικών αναγκών όλων των χώρων που θερμαίνονται. Οι πραγματικές θερμικές απώλειες ενός κτιρίου είναι μικρότερες από το ποσό θερμότητας που μπορεί να προσδώσει η εγκατάσταση θέρμανσης. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο σχεδιασμός της εγκατάστασης γίνεται έτσι ώστε να καλύπτει τις απώλειες του κτιρίου ακόμη και στις ελάχιστες πιθανές τιμές της εξωτερικής θερμοκρασίας (μέση ελάχιστη εξωτερική θερμοκρασία της περιοχής). Οι θερμικές ανάγκες ενός κτιρίου αποτελούν συγχρόνως και τις μέγιστες θερμικές απώλειες. Η μεθοδολογία του υπολογισμού των θερμικών αναγκών βασίζεται στους νόμους της μετάδοσης θερμότητας. Κατά τους υπολογισμούς αυτούς πρέπει να καθοριστούν και να εκλεγούν πολλά μεγέθη, όπως π.χ. θερμοκρασίες χώρων διαφόρων χρήσεων, ποσότητες αερισμού κλπ. Για να αποφευχθούν αυθαίρετες παραδοχές, οι διάφορες χώρες καθιέρωσαν έναν ενιαίο τρόπο υπολογισμού που δίνεται σε μορφή κανονισμού. Οι κανονισμοί αυτοί μπορούν να διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Σημειώνεται εδώ ότι, όσα αναφέρονται στις επόμενες παραγράφους αποσκοπούν στο να δώσουν κάποια βασικά στοιχεία σχετικά με την εκτίμηση της ετήσιας ζήτησης ενέργειας για τη θέρμανση των κτιρίων προκειμένου ο εγκαταστάτης-συντηρητής καυστήρα να είναι εις θέση να ελέγξει την ωφέλιμη ισχύ του εγκατεστημένου λέβητα σε μια υφιστάμενη εγκατάσταση θέρμανσης. Σε μεγαλύτερο βάθος, δε, ο λεπτομερής υπολογισμός των θερμικών αναγκών των κτιρίων είναι μια σύνθετη εργασία που αποτελεί υποχρέωση του μελετητή μηχανικού Βασική ορολογία χρησιμοποιούμενη για τα συστήματα θέρμανσης Στο παρόν υποκεφάλαιο παρέχονται οι ορισμοί των βασικότερων ορολογιών που αναφέρονται και σχετίζονται με τον υπολογισμό της ετήσιας ζήτησης ενέργειας για τη θέρμανση των κτιρίων. Πρόκειται για έννοιες, μεγέθη και παραμέτρους η γνώση των οποίων αποτελεί κύρια προϋπόθεση για την κατανόηση και της διαδικασίας θέρμανσης ενός τυπικού κτιρίου. Η θερμογόνος δύναμη (ή αλλιώς θερμαντική ικανότητα) αποτελεί μία εκ των βασικών ιδιοτήτων των καυσίμων, μαζί με την πυκνότητα αλλά και τη θερμοκρασία ανάφλεξης. Μάλιστα, το μέγεθος αυτό την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 48

55 αποτελεί και στοιχείο σύγκρισης μεταξύ των διαφόρων ειδών καυσίμων. Η θερμογόνος δύναμη (Η) χαρακτηρίζεται ως η κύρια ενεργειακή ιδιότητα μιας ουσίας και ορίζεται ως η ποσότητα θερμότητας η οποία εκλύεται κατά την πλήρη καύση μίας μονάδας ποσότητας (μάζας ή όγκου) της ουσίας αυτής. Η θερμογόνος δύναμη μετράται σε KJ/kg ή KWh/kg ή KJ/m³ ή KWh/m³ ή Kcal/Kg ή Kcal/m 3, με ειδικές συσκευές που ονομάζονται θερμιδόμετρα [7]. Αναλόγως της φύσης του νερού που παράγεται κατά την αντίδραση της καύσης, η θερμογόνος δύναμη διακρίνεται σε: ανώτερη θερμογόνο δύναμη (ΑΘΔ), όπου το νερό βρίσκεται σε υγρή μορφή και σε κατώτερη θερμογόνο δύναμη (ΚΘΔ), όπου το παραγόμενο νερό απαντάται σε αέρια μορφή (υδρατμοί). Η διαφορά μεταξύ ανώτερης και κατώτερης θερμογόνου δύναμης είναι η λανθάνουσα θερμότητα συμπύκνωσης των ατμών νερού. Ως εκ τούτου, η κατώτερη θερμογόνος δύναμη των καυσίμων υπολογίζεται από την ανώτερη θερμογόνο δύναμη με αφαίρεση της λανθάνουσας θερμότητας των ατμών. Σε όλες τις πρακτικές εφαρμογές η θερμοκρασία των καυσαερίων είναι υψηλότερη από 100 C. Επομένως, η κατώτερη θερμογόνος δύναμη ενός καυσίμου είναι αυτή που θα δώσει το θερμικό περιεχόμενο που εκλύεται κατά την καύση ενός καυσίμου. Στον Πίνακα 1.1, παρακάτω, παρατίθενται οι τυπικές τιμές για την Θερμογόνο Δύναμη των συνηθέστερων καυσίμων: Πίνακας 1.1: Τυπικές τιμές για τη θερμογόνο δύναμη διαφόρων καυσίμων Καύσιμο Θερμογόνος Δύναμη (kwh/kg) Πετρέλαιο 10,2 Φυσικό Αέριο 11,2 Ξύλο (καυσόξυλα) 4,20 Τύποι Βιομάζας: Πελλέτες 4,72 Πυρηνόξυλο 5,28 Θρυμματισμένο ξύλο 4,22 Άχυρο 4,00 Κουκούτσι ροδάκινου 5,67 Πού καθοριστική παράμετρος για την εκτίμηση των θερμικών αναγκών ενός κτιρίου αποτελούν οι έννοιες των θερμικών απωλειών (απωλειών θερμότητας) αλλά και των θερμικών κερδών, αντίστοιχα. Επειδή κανένα κτίριο δεν είναι δυνατόν να χαρακτηρίζεται από τέλεια μόνωση, αυτός είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο η θέρμανση είναι απαραίτητη προκειμένου να εξισορροπηθούν οι θερμικές απώλειες που παρατηρούνται στα κτίρια. Οι βασικοί παράγοντες που προκαλούν απώλειες θερμότητας στα κτίρια είναι: Οι απώλειες θερμοπερατότητας, και, Οι απώλειες διείσδυσης αέρα ή αερισμού Ξεκινώντας με την πρώτη κατηγορία απωλειών θερμότητας, οι απώλειες θερμοπερατότητας, είναι οι απώλειες θερμότητας που προέρχονται από το κτιριακό κέλυφος (τοιχοποιία, ανοίγματα, δάπεδα, οροφές, κλπ). Στην ουσία πρόκειται για θερμικές απώλειες λόγω του φαινομένου μετάδοσης της θερμότητας με αγωγιμότητα (αγωγή), καθώς λόγω της υψηλότερης θερμοκρασίας στο εσωτερικό του κτιρίου χάριν θέρμανσης, πραγματοποιείται ροή θερμότητας από τον εσωτερικό χώρο προς το εξωτερικό (ψυχρότερο) περιβάλλον. Για δομικά στοιχεία που εφάπτονται με το έδαφος, υπολογίζονται οι απώλειες μέσω του την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 49

56 εδάφους προς τον εξωτερικό αέρα και οι απώλειες προς τα υπόγεια ύδατα. Όπως φαίνεται και από την παρακάτω σχέση, οι θερμικές απώλειες λόγω θερμοπερατότητας είναι ανάλογες της διαφοράς θερμοκρασίας μεταξύ του εσωτερικού χώρου και του εξωτερικού περιβάλλοντος και για ένα δομικό στοιχείο εξαρτώνται άμεσα από αυτή την θερμοκρασιακή διαφορά: όπου: Q (W) = A U (Τ εσ Τ εξ ) Α: το εμβαδόν του εξεταζόμενου δομικού στοιχείου (m 2 ) U: ο συντελεστής θερμοπερατότητας (W/(m 2 C). Τ εσ Τ εξ : η διαφορά εσωτερικής εξωτερικής θερμοκρασίας Ο συντελεστής θερμοπερατότητας (U-value), ορίζεται ως η ποσότητα θερμότητας που περνά σε ένα δευτερόλεπτο μέσα από τις απέναντι πλευρές ενός κύβου πλευράς 1m, όταν η διαφορά θερμοκρασιών μεταξύ των δυο επιφανειών του στοιχείου είναι 1 Κ. Αυτή εξαρτάται από τις ιδιότητες που έχουν τα υλικά που συνθέτουν την κατασκευή ενός δομικού στοιχείου [8], δηλαδή: Το συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας (συντελεστής λ) Την περιεκτικότητά τους σε υγρασία και Το πάχος τους. Όπως είναι προφανές, όσο μεγαλύτερη η τιμή του συντελεστή θερμοπερατότητας και όσο μεγαλύτερη η θερμοκρασιακή διαφορά, τόσο πιο έντονες είναι οι θερμικές απώλειες. Κατά τη μελέτη των θερμικών απωλειών είναι θεμιτό ο U να ληφθεί με μεγαλύτερη τιμή από την αντίστοιχη που έχει υπολογιστεί κατά τη μελέτη θερμομόνωσης. Συγκεκριμένα, για τον υπολογισμό των θερμικών (ή ψυκτικών) φορτίων κτιρίων συνιστάται κατά περίπτωση μία προσαύξηση του συντελεστή θερμοπερατότητας από 10% έως 30% για εξωτερικούς τοίχους, δάπεδα και οροφές (κυρίως λόγω αστοχιών στην κατασκευή ή λόγω διείσδυσης υγρασίας μέσα στα υλικά). Ειδικά σε περιπτώσεις που προσδοκάται αυξημένη ποσότητα υγρασίας στο δομικό στοιχείο λόγω καιρικών συνθηκών, η αύξηση του συντελεστή θερμοπερατότητας μπορεί να είναι μέχρι 50%, με γνώμονα την παλαιότητα της μόνωσης με την πάροδο του χρόνου [9], [10]. Οι απώλειες διείσδυσης αέρα ή αερισμού προέρχονται από την εναλλαγή του αέρα με το εξωτερικό περιβάλλον και οφείλονται και αυτές στην χαμηλότερη θερμοκρασία του εισερχόμενου αέρα. Από την άλλη βέβαια, η διαδικασία του αερισμού σε ένα κτίριο είναι απαραίτητη (ακόμη και κατά την χειμερινή περίοδο θέρμανσης), διότι ανανεώνεται ο αέρας και περιορίζεται η συγκέντρωση αυτού σε CΟ 2, επανέρχεται η υγρασία στο εσωτερικό σε φυσιολογικά επίπεδα και απομακρύνονται οι τυχόν επιβλαβείς ουσίες του εσωτερικού αέρα. Στην περίπτωση μη ύπαρξης εξαερισμού υπολογίζονται οι απώλειες από τις χαραμάδες και οι οποίες οφείλονται στη διαφορά εσωτερικής-εξωτερικής πίεσης, η οποία και προκαλεί τη διείσδυση του αέρα. Αντίθετα, εάν υφίσταται σε ένα κτίριο μηχανισμός εξαερισμού, τότε πρέπει να ληφθεί υπόψη και ο όγκος του εισερχόμενου αέρα. Προκειμένου να υπολογιστεί με σωστό τρόπο η τελική ζήτηση ενέργειας ενός κτιρίου για θέρμανση, δεν αρκεί η εκτίμηση των συνολικών απωλειών θερμότητας από αυτό. Ο λόγος είναι ότι ένα μέρος των προαναφερθεισών απωλειών (λόγω αγωγιμότητας & λόγω αερισμού) καλύπτονται κατά ένα από τα θερμικά κέρδη (ηλιακά αλλά και τα εσωτερικά κέρδη). την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 50

57 Τα εσωτερικά θερμικά κέρδη περιλαμβάνουν οποιαδήποτε ποσότητα θερμότητας που παράγεται εντός του θερμαινόμενου χώρου, εκτός αυτής που προέρχεται φυσικά από τα συστήματα θέρμανσης: θερμότητα που εκπέμπεται από τον ανθρώπινο οργανισμό, από ηλεκτρικές συσκευές και φωτιστικά, κλπ. Για τον υπολογισμό τους χρησιμοποιούνται μέσες μηνιαίες ή εποχιακές τιμές. Ως ηλιακά κέρδη ορίζονται τα θερμικά κέρδη της ηλιακής ακτινοβολίας η οποία εισέρχεται εντός του κτιρίου μέσω παραθύρων ή άλλων διαφανών υαλοστασίων καθ όλη την διάρκεια της περιόδου θέρμανσης. Τα ηλιακά κέρδη εξαρτώνται από την ηλιοφάνεια της περιοχής, τον προσανατολισμό των επιφανειών που απορροφούν θερμότητα μέσω ηλιακής ακτινοβολίας, τις διατάξεις σκίασης και τα χαρακτηριστικά μετάδοσης και απορρόφησης των υλικών των επιφανειών. Επειδή τόσο τα εσωτερικά όσο και τα ηλιακά κέρδη συμβάλουν, έστω και σε μικρό γενικά ποσοστό, στη διαδικασία θέρμανσης ενός κτιρίου, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από τους κανονισμούς που διέπουν τον υπολογισμό των απαιτήσεων του κτιρίου σε θέρμανση. Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος τους και η συμβολή τους στα βιοκλιματικά κτίρια, καθώς στην περίπτωση αυτή καλείται να καλυφθεί ένα μεγάλο μέρος των αναγκών θέρμανσης ενός κτιρίου μέσω αυτών. Εντούτοις, τα θερμικά κέρδη συμβάλλουν στη θέρμανση ενός κτιρίου μόνο κατά ένα ποσοστό η Κ, το οποίο ονομάζεται συντελεστής χρησιμοποίησης θερμικών κερδών, διότι τα ηλιακά κέρδη δεν προσλαμβάνονται σε ομαλή βάση και αδιάλειπτα, αλλά μόνο κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αντιθέτως η ανάγκη για θέρμανση υφίσταται σε 24ωρη βάση. Έτσι, συμβαίνει συχνά τα ημερήσια - ηλιακά και εσωτερικά - κέρδη να υπερβαίνουν τις απαιτήσεις θέρμανσης κατά τη διάρκεια της ημέρας, με συνέπεια ένα μέρος τους να απορρίπτεται στο περιβάλλον, και η υπόλοιπη περίσσεια να αποθηκεύεται ως θερμότητα στην τοιχοποιία και τα δομικά στοιχεία του κτιρίου. Η αποθήκευση αυτή της περισσευούμενης θερμότητας είναι ανάλογη της θερμοχωρητικότητας των δομικών στοιχείων («θερμική αδράνεια» κτιρίου). Μάλιστα, όσο μεγαλύτερη είναι η θερμική αδράνεια, τόσο μεγαλύτερη είναι η ικανότητα του κτιρίου να αποθηκεύει τα θερμικά κέρδη στα δομικά του στοιχεία [11]. Η τελευταία παράμετρος που αναλύεται στο παρόν υποκεφάλαιο είναι οι βαθμοημέρες θέρμανσης. Αποτελούν μία έννοια που χρησιμοποιείται για την εκτίμηση των ενεργειακών αναγκών των κτιρίων. Οι βαθμοημέρες θέρμανσης (heating degree days) είναι ένα μέτρο του πόσους βαθμούς και για πόσες ημέρες η τιμή της θερμοκρασίας περιβάλλοντος είναι χαμηλότερη από μία βασική θερμοκρασία άνεσης (baseline comfort temperature) και το μέτρο αυτό χρησιμοποιείται στους υπολογισμούς για την κατανάλωση ενέργειας που απαιτείται για τη θέρμανση των κτιρίων Μεθοδολογία υπολογισμού των θερμικών αναγκών κτιρίων Στην Ελλάδα δεν υφίσταται κάποιος συγκεκριμένος κανονισμός για τον υπολογισμό των θερμικών αναγκών των κτιρίων. Εντούτοις, η μέθοδος υπολογισμού που επικράτησε στον ελληνικό χώρο είναι αυτή που αναφέρεται στις δύο εκδόσεις του γερμανικού Κανονισμού DIN 4701, που έχουν διαφοροποιηθεί μεταξύ τους από την επίδραση της ενεργειακής κρίσης και την εξέλιξη των αυτοματισμών. Σε γενικές γραμμές, ο τρόπος υπολογισμού των φορτίων της μεθόδου DIN 4701/1959 διατηρήθηκε και στην καινούργια έκδοση του Η νέα έκδοση του κανονισμού περιέλαβε και τις σύγχρονες αντιλήψεις σχετικά με τη διείσδυση του αέρα στα κτίρια, την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας και τη θερμοχωρητικότητα των κτιρίων. Εκτός αυτού, η χρησιμοποίηση κατάλληλων συστημάτων αυτόματου την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 51

58 ελέγχου οδήγησε στην κατάργηση του συντελεστή προσαύξησης λόγω διακοπτόμενης λειτουργίας. Επίσης, καταργήθηκε και ο συντελεστής προσαύξησης λόγω προσανατολισμού. Υπολογισμός θερμικών απωλειών μπορεί να γίνει και με βάση τη μέθοδο της ASHRAE, η οποία δεν προβλέπει γενικά προσαυξήσεις και υπολογίζει με διαφορετικό τρόπο τις απώλειες προς το έδαφος από ότι το DIN Γενικά η μέθοδος αυτή είναι απλούστερη στην εφαρμογή της και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με τον υπολογισμό των φορτίων ψύξης. Προκειμένου να γίνει ένας σωστός υπολογισμός των αναγκών ενός κτιρίου σε θέρμανση, πρέπει καταρχήν να υπολογιστούν οι συντελεστές θερμοπερατότητας των δομικών στοιχείων του κτιρίου βάσει του Κ.Εν.Α.Κ. Στον Κανονισμό αναφέρονται οι συντελεστές θερμικής αγωγιμότητας και οι πυκνότητες των πιο συνηθισμένων στον ελληνικό χώρο υλικών, καθώς και ο τρόπος υπολογισμού της θερμοπερατότητας δομικών στοιχείων που προκύπτουν από συνδυασμό αυτών των υλικών. Μία άλλη παράμετρος που πρέπει να προσδιοριστεί προκειμένου να γίνει σαφής υπολογισμός των θερμικών αναγκών ενός κτιρίου είναι η πιθανή δυσμενέστερη (χαμηλότερη) εξωτερική θερμοκρασία στην περιοχή, που ήδη υπάρχει ή πρόκειται να κατασκευαστεί το κτίριο. Σύμφωνα με τον Κ.Εν.Α.Κ., ως θερμοκρασία υπολογισμού των θερμικών αναγκών ορίζεται η μέση ελάχιστη εξωτερική θερμοκρασία, δηλαδή η ελάχιστη τιμή της θερμοκρασίας που μπορεί να εμφανιστεί μια φορά το χρόνο, για δύο τουλάχιστον συνεχόμενες ημέρες. Τόσο στον Κανονισμό όσο και στις συνοδευτικές Τεχνικές Οδηγίες παρέχονται οι συνιστώμενες θερμοκρασίες σχεδιασμού για θέρμανση σε κατοικίες, γραφεία καταστήματα, εκπαιδευτικά κτίρια, νοσοκομεία, ξενοδοχεία κλπ. Οι θερμοκρασίες δίνονται για κάθε χώρο των κτιρίων, ενώ με βάση τις θερμοκρασίες αυτές γίνεται ο υπολογισμός των θερμικών φορτίων σε κάθε θερμαινόμενο χώρο. Τέλος, προκειμένου να πραγματοποιηθεί ο υπολογισμός των θερμικών αναγκών για ένα κτίριο απαιτούνται τα ακόλουθα δεδομένα: Σχέδιο θέσης του κτιρίου. Στο σχέδιο αυτό πρέπει να φαίνεται ο Βορράς, ενώ απαιτούνται και τα ύψη των γειτονικών κτιρίων. Κατόψεις και τομές. Ο λόγος είναι ότι πρέπει από τις κατόψεις και τομές να μπορούν εύκολα να υπολογιστούν οι διαστάσεις των χώρων και των ανοιγμάτων τους, αλλά να είναι εμφανείς και οι χρήσεις όλων των χώρων του κτιρίου Περιγραφή της κατασκευής του κτιρίου, με λεπτομέρειες όσον αφορά στα πάχη και τα υλικά των δομικών στοιχείων, κλπ. Κλιματικά δεδομένα, δηλ. η μέση ελάχιστη εξωτερική θερμοκρασία, η διεύθυνση και η ένταση των επικρατούντων ανέμων. Όπως γίνεται αντιληπτό, η παραπάνω περιγραφόμενη διαδικασία αυτή είναι αρκετά περίπλοκη και δεν θα γίνει περαιτέρω αναφορά σε αυτή. Η απλούστερη μέθοδος για τον προσδιορισμό των αναγκών ενός κτιρίου σε θέρμανση και σε ετήσια βάση και με μία σχετικά καλή ακρίβεια είναι η μέθοδος των «βαθμοημερών θέρμανσης». Η λογική αυτής της μεθοδολογίας βασίζεται στην ουσία στον τύπο του κεφ (Q (W) = A U (Τεσ Τεξ)). Μία απεικόνιση των διεργασιών που εμπεριέχονται στη σχέση αυτή παρουσιάζεται παρακάτω στο Σχήμα 1.1, ενώ στο Σχήμα 1.2 παρουσιάζονται οι θερμικές απώλειες κτιρίου για συγκεκριμένη τιμή θερμοκρασιακής διαφοράς (Τεσ Τεξ). την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 52

59 Σχήμα 1.1: Ενδεικτικές θερμικές απώλειες κτιρίου [12] Σχήμα 1.2: Θερμικές απώλειες κτιρίου, με συνθήκες σχεδιασμού: Τεξ = 0 ο C, Τεσ = 20 o C [12] Ο προσδιορισμός των θερμικών αναγκών ενός κτιρίου συσχετίζεται άμεσα με τον υπολογισμό της θερμικής ισχύος του λέβητα και αυτό διότι είναι προφανές ότι στον λέβητα παράγεται η απαιτούμενη θερμότητα για τη θέρμανση του κτιρίου και η οποία εν συνεχεία πρέπει να μεταφερθεί στα θερμαντικά σώματα σε όλους τους θερμαινόμενους χώρους του κτιρίου. Στο παρακάτω Σχήμα 1.3, φαίνεται η απαιτούμενη θερμική ισχύς του λέβητα ως συνάρτηση της εξωτερικής θερμοκρασίας. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 53

60 Σχήμα 1.3: Θερμική ισχύς και υπερδιαστασιολόγηση λέβητα [12] Για το λόγο αυτό, είναι πολύ σημαντικό ο τεχνικός /συντηρητής συστημάτων θέρμανσης να είναι σε θέση να εκτιμήσει μέσω μετρήσεων και υπολογισμών την πραγματική ισχύ ενός λέβητα που βρίσκεται εγκατεστημένος σε ένα λεβητοστάσιο. Είναι γεγονός ότι η ισχύς ενός λέβητα συνήθως απέχει πολύ από την αναγραφόμενη στο σχετικό ταμπελάκι εάν υπάρχει βέβαια αυτό στο λέβητα γι αυτό και ο υπολογισμός της είναι απαραίτητος. Είτε για την εκτίμηση υπερδιαστασιολόγησης του λέβητα, είτε για την συνεργασία του με τον καυστήρα, είτε για την αποφυγή σπατάλης ενέργειας, η διαδικασία αυτή είναι υποχρεωτική και όλοι οι τεχνικοί οφείλουν να την γνωρίζουν (αν και δυστυχώς, η πραγματικότητα είναι διαφορετική). Έτσι, λοιπόν, για τον προσεγγιστικό υπολογισμό της πραγματικής ισχύος του λέβητα προτείνεται η παρακάτω μεθοδολογία: Συστήματα πετρελαίου: ο τεχνικός με τη βοήθεια ενός αναλυτή καυσαερίων ρυθμίζει τον καυστήρα (παροχή καυσίμου/αέρα) έτσι ώστε η θερμοκρασία των καυσαερίων στην πλήρη φόρτιση του λέβητα να είναι περίπου 180 ο C. Στη συνέχεια, υπολογίζεται η ψεκαζόμενη ποσότητα πετρελαίου στο θάλαμο καύσης, είτε υπολογιστικά με βάση το μπεκ και την πίεση της αντλίας πετρελαίου (V2 = V1 * (P2/P1)), είτε χρησιμοποιώντας έτοιμους πίνακες για το σκοπό αυτό. Πολλαπλασιάζοντας την ποσότητα αυτή με τη θερμογόνο δύναμη του πετρελαίου (περίπου Kcal/Kg) είναι δυνατόν να υπολογιστεί η πραγματική ισχύς του λέβητα. Συατήματα αερίου: ο τεχνικός με τη βοήθεια αναλυτή καυσαερίων ρυθμίζει τον καυστήρα (παροχή καυσίμου/αέρα) ώστε η θερμοκρασία καυσαερίων στην πλήρη φόρτιση του λέβητα να είναι περίπου 180 ο C. Ακολούθως, θα πρέπει να γίνει παρακολούθηση των ενδείξεων του μετρητή φυσικού αερίου με διαφορά ενός λεπτού της ώρας. Η διαφορά αυτή θα πολλαπλασιαστεί με το 60 και με τον τρόπο αυτό θα γίνει εκτίμηση της προσαγόμενης ποσότητας του αερίου (σε m 3 ). Στη συνέχεια, αυτή η τιμή εάν πολλαπλασιαστεί με την θερμογόνο δύναμη του φυσικού αερίου (~ 8500 kcal/m 3 ) είναι δυνατόν να υπολογιστεί η πραγματική ισχύς του συγκεκριμένου λέβητα. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 54

61 Και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις καυστήρων διαφορετικού καυσίμου, η τιμή της πραγματικής ισχύος που υπολογίζεται είναι στην ουσία η πραγματική ισχύς εισόδου-q Input, από την οποία αφαιρώντας το ποσοστό των απωλειών καύσης μπορεί με καλή προσέγγιση να βρεθεί η ονομαστική /Ωφέλιμη ισχύς του λέβητα-q output [13]. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 55

62 1.3 Τύποι ενεργειακά αποδοτικών συστημάτων θέρμανσης και συσκευών Ξεκινώντας με τον, πλέον, πιο επιβαρυντικό παράγοντα ενός συστήματος θέρμανσης, το οποίο είναι η οικονομική επιβάρυνση του χρήστη, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη όλες οι πιθανές «πηγές» εξόδων για το επιλεγμένο σύστημα, τόσο κατά την αγορά και την εγκατάσταση όσο και κατά την λειτουργία και συντήρηση αυτού, τα επονομαζόμενα έξοδα λειτουργίας και συντήρησης. Στο σημείο αυτό είναι καλό ο χρήστης να λάβει υπόψη του το γεγονός ότι με την πάροδο του χρόνου οι τεχνολογίες θέρμανσης γίνονται όλο και πιο αποδοτικές και οικονομικές, ενώ ταυτόχρονα καινούργιες εναλλακτικές λανσάρονται στην αγορά. Ως εκ τούτοι αρκετοί καταναλωτές το οποίο είναι και θεμιτό παρατείνουν για ένα εύλογο χρονικό διάστημα την πιθανή αντικατάσταση του υφιστάμενου συστήματος θέρμανσης τους μέχρι να προκύψουν αποδεδειγμένα βελτιωμένες τεχνολογικά λύσεις Τύποι συστημάτων Κατηγορίες συστημάτων θέρμανσης Η επιλογή ενός συστήματος θέρμανσης αποτελεί ένα όχι και τόσο εύκολο ζήτημα. Πέραν των κλασσικών συστημάτων/τύπων συστημάτων που περιγράφονται παραπάνω, πολλές φορές καταλήγουμε να επιλέξουμε μία εναλλακτική μέθοδο θέρμανσης, έχοντας ως γνώμονα, πρωτίστως τα οφέλη για την τσέπη του καταναλωτή, και δευτερευόντως θετικές συνέπειες για την υγεία μας και το περιβάλλον. Η πρώτη ύλη που είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί σε ένα σύστημα θέρμανσης για το επιθυμητό αποτέλεσμα της παραγωγής θερμότητας μπορεί να είναι: η καύση καύσιμων ουσιών (στερεών, όπως ξύλο, pellet, υγρών όπως πετρέλαιο, βιοντίζελ, ή και αερίων όπως φυσικό αέριο, υγραέριο, βιοαέριο) η ηλεκτρική ενέργεια. η ηλιακή ενέργεια. η γεωθερμία Έτσι, τα συνηθέστερα και πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα συστήματα θέρμανσης, μπορούν γενικά να κατηγοριοποιηθούν σε: Συστήματα θέρμανσης με τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας, και, Συστήματα θέρμανσης με καύση Στην πρώτη κατηγορία περιλαμβάνονται συνήθως τα ηλεκτρικά καλοριφέρ, οι θερμοπομποί (Convectors) και τα θερμαντικά πάνελ. Ο τρόπος λειτουργίας των συσκευών αυτών θέρμανσης είναι με θερμαινόμενες αντιστάσεις. Είναι φτηνά στην απόκτηση, χαρακτηρίζονται όμως από υψηλό κόστος λειτουργίας. Εντούτοις, είναι αθόρυβα κατά τη λειτουργία τους και έχουν άμεση απόδοση. Ως εκ τούτου συνήθως προτείνονται περισσότερο για τοπικού χαρακτήρα θέρμανση και όχι ολόκληρου του σπιτιού. Εξίσου συχνή χρήση για θέρμανση είναι δυνατόν να γίνει και με τις θερμάστρες κάτοπτρα με λυχνίες αλογόνου, χαλαζία υπέρυθρης κλπ. Οι συσκευές αυτές χαρακτηρίζονται από υψηλό κόστος λειτουργίας, ενώ χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στη χρήση, καθώς αποτελούν κίνδυνο πρόκλησης εγκαυμάτων ή πυρκαγιάς. Επιπλέον, το φως που παράγουν είναι δυνατόν να καταστεί ενοχλητικό για τον άνθρωπο. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 56

63 Μία ακόμη ευρεία κατηγορία θερμαντικών συσκευών που λειτουργούν με ηλεκτρική ενέργεια είναι τα αερόθερμα, τα κλιματιστικά και τα fancoil, τα οποία όμως εμφανίζουν αρκετά μειονεκτήματα όπως το ότι παράγουν θερμό και ξηρό αέρα, είναι θορυβώδη, θερμαίνουν ανομοιόμορφα το χώρο (κρύο πάτωμα ζεστή οροφή), ενώ με την διακοπή της λειτουργίας τους, η θερμοκρασία του χώρου μειώνεται σύντομα (σε αντίθεση με τα συμβατικά καλοριφέρ). Ειδικά τα κλιματιστικά με inverter, χαρακτηρίζονται από μικρότερη κατανάλωση ρεύματος και επιπέδων θορύβου σε σχέση με τα συμβατικά κλιματιστικά. Τέλος, τα fancoil έχουν και αυτά μειωμένη κατανάλωσης ενέργειας όταν συνδυάζονται με αντλία θερμότητας. Σε κάθε περίπτωση ο καταναλωτής οφείλει να συντηρεί σε τακτική βάση τα φίλτρα των κλιματιστικών. Μία άλλη περίπτωση εναλλακτικών συσκευών θέρμανσης είναι οι ηλεκτρικοί λέβητες, οι οποίοι περιέχουν ηλεκτρικές αντιστάσεις που θερμαίνουν το νερό τους και στη συνέχεια θερμαίνονται τα θερμαντικά σώματα. Στα πλεονεκτήματα των ηλεκτρικών λεβήτων είναι ότι είναι αθόρυβοι, έχουν πολύ μικρό κόστος συντήρησης και δεν καταλαμβάνουν ιδιαίτερο χώρο. Από την άλλη όμως, χαρακτηρίζονται από υψηλό κόστος λειτουργίας. Μία δεύτερη κατηγορία ηλεκτρικών λεβήτων είναι οι ηλεκτρικοί λέβητες ιόντων. Αυτοί καταναλώνουν λιγότερη ηλεκτρική ενέργεια σε σχέση με τους συμβατικούς επειδή ιονίζουν το νερό και έτσι αυτό θερμαίνεται γρηγορότερα. Παρόλα αυτά, δεν είναι πολύ εύκολη η τοποθέτησή τους. Οι θερμοσυσσωρευτές επωφελούνται του μειωμένου νυχτερινού τιμολογίου ηλεκτρικού ρεύματος φορτίζοντας κατά τη διάρκεια της νύχτας τις αντιστάσεις που διαθέτουν. Κατόπιν, θερμαίνονται τα πυρότουβλα που διαθέτουν, τα οποία είναι υλικά μεγάλης θερμικής μάζας, και τα οποία με τη σειρά τους αποδίδουν την συγκεντρωμένη θερμότητα στο χώρο ως υπέρυθρη ακτινοβολία. Το βασικό τους μειονέκτημα είναι ότι παρά την ευνοϊκή χρήση του νυχτερινού ρεύματος, εξακολουθούν να καταναλώνουν σημαντική ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ δεν είναι άμεση (χρονικά) η θέρμανση των χώρων. Πρέπει να σημειωθεί ότι επειδή κατά τις ώρες φόρτισής τους εκπέμπουν τεχνητά ηλεκτρομαγνητικά πεδία ακτινοβολίας χρειάζεται λίγη προσοχή ως προς το σημείο τοποθέτησής τους. Τα θερμαντικά πάνελ υπέρυθρης ακτινοβολίας λειτουργούν κατά παρόμοιο τρόπο με τους θερμοσυσσωρευτές, αλλά αντιθέτως από τους τελευταίους αποδίδουν άμεσα τη συσσωρευμένη θερμότητα. Επειδή βάσει του τρόπου λειτουργίας τους δεν θερμαίνουν τον αέρα αλλά το σώμα και τα δομικά υλικά, μία καλή θερμομόνωση αποτελεί καίρια προϋπόθεση για μία ικανοποιητική απόδοση. Στα πλεονεκτήματά τους περιλαμβάνεται το χαμηλότερο κόστος αγοράς και το ότι δεν καταλαμβάνουν μεγάλο ωφέλιμο χώρο σε σχέση με τη χρήση πετρελαίου ή φυσικού αερίου. Συγκρινόμενα με τα περισσότερα συστήματα θέρμανσης που χρησιμοποιούν ηλεκτρική ενέργεια, χαρακτηρίζονται από την μικρότερη κατανάλωση. Επίσης αποδίδουν ομοιόμορφα τη θερμότητα στο χώρο, συμβάλλοντας στη μείωση της υγρασίας στις τοιχοποιίες, η τοποθέτηση τους είναι εύκολη και δεν απαιτούν συντήρηση [14]. Τέλος, έναν ακόμη εναλλακτικό και αποδοτικό τρόπο θέρμανσης προσφέρουν και οι αερόψυκτες και υδρόψυκτες αντλίες θερμότητας. Πρόκειται για αντλίες θερμότητας που λειτουργούν με ηλεκτρική ενέργεια και αντλούν στην ουσία ενέργεια από το περιβάλλον για την παραγωγή θερμότητας. Αυτό σημαίνει ότι καταναλώνουν ένα πολύ μικρό ποσοστό ηλεκτρικής ενέργειας (περίπου το 30% της ονομαστικής τους ισχύος) ενώ το υπόλοιπο το αντλούν από το περιβάλλον. Το μειονέκτημά τους είναι ότι ακριβώς λόγω της συναλλαγής τους με το περιβάλλον η απόδοσή τους δεν είναι σταθερή αλλά επηρεάζεται από τις θερμοκρασιακές μεταβολές του περιβάλλοντος. Από την άλλη όμως, μια αντλία θερμότητας μπορεί να χαμηλώσει το κόστος σε σχέση με ένα συμβατικό λέβητα πετρελαίου έως και 80%. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 57

64 Τα περισσότερα από τα προαναφερόμενα συστήματα θέρμανσης χώρων με τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας είναι τοπικά. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι τα κεντρικά συστήματα θέρμανσης είναι τα πλέον διαδεδομένα και σε αυτά η παραγωγή θερμότητας πραγματοποιείται με την καύση πετρελαίου ή λοιπών αερίων καυσίμων (φυσικό αέριο, υγραέριο). Ένα κλασσικό σύστημα κεντρικής θέρμανσης περιλαμβάνει εκτός του λέβητα, ένα σύστημα διανομής (αντλίες και σωληνώσεις μεταφοράς του ζεστού νερού - φορέα της θερμότητας), θερμαντικά σώματα, σύστημα προσαγωγής και αποθήκευσης για το καύσιμο, τον καυστήρα, το δίκτυο απαγωγής του καυσαερίου, το χώρο του λεβητοστασίου, τα συστήματα ρύθμισης και αυτοματοποίησης της εγκατάστασης και τα συστήματα ασφαλούς λειτουργίας. Για την εγκατάσταση του συστήματος θέρμανσης απαιτείται ένας ειδικός χώρος, και συνήθως επιλέγεται το υπόγειο του προς θέρμανση κτιρίου, το οποίο και ονομάζεται λεβητοστάσιο. Στο χώρο του λεβητοστασίου υπάρχει όλος ο απαραίτητος μηχανολογικός εξοπλισμός που περιγράφηκε παραπάνω [15]. Συνοπτικά, τα κύρια μέρη από τα οποία αποτελείται μία εγκατάσταση κεντρικής θέρμανσης με καύση πετρελαίου ή αερίου καυσίμου είναι: το τμήμα παραγωγής της θερμικής ενέργειας, το οποίο περιλαμβάνει τον λέβητα, τον καυστήρα (πετρελαίου ή φυσικού αερίου), τον κυκλοφορητή, τις διατάξεις ασφαλείας και φυσικά τον ηλεκτρολογικό πίνακα, στοιχεία αναχώρησης και προσαγωγής του καυσίμου, το σύστημα απαγωγής των καυσαερίων, το σύστημα πυρανίχνευσης και πυροπροστασίας, το μπόιλερ και την διάταξη αποθήκευσης του καυσίμου, το σύστημα διανομής της θερμικής ενέργειας, που συνίσταται από το δίκτυο σωληνώσεων μέσω των οποίων ρέει το θερμαινόμενο ρευστό, το τμήμα απόδοσης της θερμικής ενέργειας (θερμαντικά σώματα, ενδοδαπέδιο σύστημα σωληνώσεων, κλπ.), και, το σύστημα ρυθμίσεων και ελέγχου (αυτοματισμοί λειτουργίας, κλπ) Εκ των προαναφερθέντων τα κυριότερα υποσυστήματα είναι τα 3 πρώτα (παραγωγής, διανομής απόδοσης). Για το λόγο αυτό, στις επόμενες παραγράφους πραγματοποιείται μία περεταίρω ανάλυση των σημαντικότερων τύπων των δύο εκ των τριών υποσυστημάτων καθώς και μία σύγκριση των υφιστάμενων εναλλακτικών για καθένα από αυτά. Τα συστήματα θέρμανσης αποτελούν τη βασική πηγή θέρμανσης ενός κτιρίου και μπορεί να είναι κεντρικά ή αυτόνομα. Τα πιο διαδεδομένα συστήματα κεντρικής θέρμανσης στην Ελλάδα είναι αυτά με την κυκλοφορία θερμού νερού χαμηλών θερμοκρασιών. Σε αυτά τα συστήματα η θέρμανση των χώρων πραγματοποιείται με την κυκλική κυκλοφορία του ενδιάμεσου φορέα της θερμότητας. Τα συστήματα θέρμανσης με χρησιμοποιούμενο μέσο το θερμό νερό βρίσκουν εφαρμογή στις περισσότερες περιπτώσεις για τη θέρμανση κατοικιών, αλλά δεν αποκλείεται να εγκαθίσταται και σε κτίρια του τριτογενή τομέα (δημόσια και ιδιωτικά κτίρια, νοσοκομεία, σχολεία, ξενοδοχεία, αθλητικές εγκαταστάσεις κλπ.). Ανάλογα όμως με τον τρόπο που προσάγεται η θερμότητα στον προς θέρμανση χώρο, τα συστήματα κεντρικής θέρμανσης διακρίνονται σε συστήματα θέρμανσης με τοπικά θερμαντικά σώματα (η συνηθέστερη περίπτωση), σε θέρμανση οροφής, σε θέρμανση δαπέδου (ενδοδαπέδια θέρμανση) και επιτοίχια θέρμανση. Πιο συγκεκριμένα, ορισμένα από τα πιο διαδεδομένα συστήματα θέρμανσης με θερμό νερό είναι τα ακόλουθα: την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 58

65 α) Κεντρική θέρμανση θερμού νερού με διάφορους τύπους θερμαντικών σωμάτων. Τα συστήματα αυτά ανάλογα με τον τρόπο σύνδεσης των σωμάτων στο δίκτυο σωληνώσεων, διακρίνονται εν συνεχεία σε μονοσωλήνια και δισωλήνια. β) Κεντρική θέρμανση θερμού νερού με σωληνώσεις ενσωματωμένες στο δάπεδο (ενδοδαπέδια θέρμανση). γ) Κεντρική θέρμανση θερμού νερού με τοπικές μονάδες ανεμιστήρα-στοιχείου (fan-coil units). δ) Κεντρική θέρμανση με αντλίες θερμότητας. Εξετάζοντας το σύστημα διανομής, τα δίκτυα σωληνώσεων / διανομής του θερμού νερού διακρίνονται όπως προαναφέρθηκε σε δισωλήνια και μονοσωλήνια. Τα δισωλήνια αποτελούν τον παλαιότερο αλλά και πιο κλασσικό ταυτόχρονα τύπο δικτύου κεντρικής θέρμανσης που συναντάται κυρίως στα πλέον παλαιά κτίρια που έχουν δομηθεί πριν από τη δεκαετία του 80. Στην ουσία το δισωλήνιο σύστημα αποτελείται από πολλές διπλές στήλες τοποθετημένες σε παράλληλη μεταξύ τους διάταξη, ενώ σε κάθε στήλη βρίσκονται πολλά θερμαντικά σώματα σε παράλληλη και αυτά μεταξύ τους σύνδεση. Αντιθέτως, τα μονοσωλήνια συστήματα είναι αυτά που έχουν πλέον επικρατήσει στις σύγχρονες κατασκευές. Ο χαρακτηρισμός «μονοσωλήνιο» αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο συνδέονται τα θερμαντικά σώματα στους κλάδους προσαγωγής-επιστροφής, καθώς τα δίκτυα αυτά αποτελούνται από μία ή περισσότερες κεντρικές στήλες από ζεύγος σωλήνων. Στο Σχήμα 1.4 απεικονίζεται σχηματικά ένα δισωλήνιο και ένα μονοσωλήνιο σύστημα θέρμανσης. Σχήμα 1.4: Σχηματική παρουσίαση δισωλήνιου (αριστερά) και μονοσωλήνιου (δεξιά) συστήματος θέρμανσης [11] Τα μονοσωλήνια συστήματα είναι σαφώς τα επικρατέστερα πλέον καθώς χαρακτηρίζονται από χαμηλό κόστος αλλά και την μοναδική επιλογή στην περίπτωση που ένας χρήστης επιλέξει την αυτονομία στο σύστημα θέρμανσης. Εντούτοις, στον αντίποδα αυτών των πλεονεκτημάτων και λόγω της διάταξης που τα χαρακτηρίζει (η επιστροφή ενός σώματος αποτελεί την εισαγωγή για το επόμενο, κλπ ), εμφανίζουν ορισμένα προβλήματα: Τα θερμαντικά σώματα χαρακτηρίζονται από διαφορετική μέση θερμοκρασία λόγω σειριακής διάταξης. Πρέπει να αποφεύγεται η τοποθέτηση πολλών σωμάτων σε ένα βρόχο γιατί η απόδοση του τελευταίου δύναται να καταστεί ανεπαρκής Απαιτούν μεγαλύτερα μήκη δικτύου σε σχέση με τα δισωλήνια δίκτυα. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 59

66 Ως προς τα συστήματα απόδοσης, τα πλέον γνωστά και επικρατέστερα είναι το κλασσικό σύστημα με τη χρήση θερμαντικών σωμάτων (καλοριφέρ ή στοιχεία ανεμιστήρα - fancoils) και το ενδοδαπέδιο σύστημα με τις σωληνώσεις ενσωματωμένες στο δάπεδο (σύστημα ενδοδαπέδιας εγκατάστασης). Τα ενδοδαπέδια συστήματα αποτελούνται μόνο από την κεντρική στήλη (διπλή), ενώ στους χώρους που πρόκειται να θερμανθούν τοποθετούνται κάτω από το δάπεδο μονοί εύκαμπτοι σωλήνες σε διάταξη μαιάνδρων ή σαλίγκαρων. Τα συστήματα αυτά αποτελούν μία εξαιρετική λύση καθώς πρόκειται και για συστήματα χαμηλής θερμοκρασίας νερού (αποδοτικότερο σύστημα). Στην περίπτωση αυτή, το πλεονέκτημα έγκειται στη χαμηλή μέση τιμή της θερμοκρασίας του νερού της εγκατάστασης (45 C σε σχέση με τους 80 C της κλασσικής θέρμανσης), η οποία διασφαλίζει μικρότερες θερμικές απώλειες της εγκατάστασης (λέβητα, σωληνώσεων) αλλά μεγαλύτερο συνολικό βαθμό απόδοσης ειδικά σε συνδυασμό με λέβητα χαμηλών θερμοκρασιών. Επίσης, αποφεύγεται η παρουσία θερμαντικών σωμάτων στο χώρο, γεγονός που εξασφαλίζει περισσότερο ωφέλιμο χώρο αλλά και καλύτερη αισθητική, είναι οικονομικότερο σε σύγκριση με το κλασσικό σύστημα, έχει μεγάλη διάρκεια ζωής κλπ. Με την ενδοδαπέδια θέρμανση, επιτυγχάνεται σε μεγάλο βαθμό αυτό που ονομάζεται θερμική άνεση, δηλαδή η ιδανική κατανομή της θερμοκρασίας (η υψηλότερη θερμοκρασία στα πόδια και η ζητούμενη στο ύψος της κεφαλής), ενώ δεν ζεσταίνουμε τον αέρα πάνω από το ωφέλιμο ύψος χωρίς λόγο. Τέλος, αποφεύγεται η δημιουργία ρευμάτων αέρα, όπως αυτά που δημιουργούνται από το κλασσικό σύστημα θέρμανσης και κατά συνέπεια η έλλειψη σκόνης και η διατήρηση της υγρασίας του αέρα στο χώρο, δημιουργεί ακόμα πιο ιδανικές συνθήκες, ειδικά για άτομα με χρόνια προβλήματα αλλεργίας και άσθματος [16]. Στο κλασσικό σύστημα θέρμανσης χρησιμοποιούνται θερμαντικά σώματα τα οποία ανάλογα με την εγκατάσταση, τροφοδοτούνται με ζεστό νερό, ατμό, αέρα, ηλεκτρισμό κ.λπ. και αποδίδουν θερμότητα στον χώρο. Τα θερμαντικά σώματα των κεντρικών θερμάνσεων ζεστού νερού τροφοδοτούνται με θερμό νερό σχετικά υψηλής, όπως προαναφέρθηκε, θερμοκρασίας (70-90 C), ενώ διακρίνονται σε θερμαντικά σώματα ακτινοβολίας και θερμαντικά σώματα επαφής και μεταφοράς (κονβέκτορες). Εναλλακτικά φυσικά, υπάρχει η δυνατότητα και ένα κλασσικό σύστημα κεντρικής θέρμανσης να μπορέσει να σχεδιαστεί με χαμηλότερες θερμοκρασίες θερμού νερού προσαγωγής και επιστροφής (π.χ. 75/65 C), μειώνοντας τη μέση θερμοκρασία του νερού στο δίκτυο διανομής με αντίστοιχη μείωση των θερμικών απωλειών στο δίκτυο κεντρικής θέρμανσης. Το βασικό τους μειονέκτημα συγκριτικά με τον προηγούμενο τύπο συστήματος απόδοσης είναι ότι η τοποθέτηση των θερμαντικών σωμάτων καταλαμβάνει ωφέλιμο χώρο, ενώ απαιτείται η τοποθέτηση θερμαντικών σωμάτων ακόμη μεγαλύτερης επιφάνειας προκειμένου να επιτευχθεί η επιθυμητή θερμοκρασία, και αυτό φυσικά επιφέρει και αντίστοιχο αυξημένο κόστος εγκατάστασης. Σε γενικές γραμμές, τα θερμαντικά σώματα (είτε επαφής είτε ακτινοβολίας) κατηγοριοποιούνται με βάση τη θερμοκρασία λειτουργίας τους σε τρεις υποκατηγορίες: α) θερμαντικά υψηλών θερμοκρασιών (προσαγωγή νερού στους 90 C και επιστροφή στους 70 C), β) θερμαντικά μεσαίων θερμοκρασιών (προσαγωγή από 60 έως 70 C και επιστροφή 35 έως 55 C) γ) θερμαντικά χαμηλών θερμοκρασιών ( προσαγωγή τους 30 έως 40 C και επιστροφή τους 25 C έως 35 C). την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 60

67 Εκτός των καλοριφέρ είναι δυνατόν σε ένα κλασσικό σύστημα θέρμανσης να χρησιμοποιηθούν και τοπικές μονάδες ανεμιστήρα- στοιχείου (fancoils). Οι μονάδες αυτές αποτελούνται από ένα στοιχείο (coil) και ένα ανεμιστήρα (fan) μέσα σε ένα στιβαρό κέλυφος. Το βασικό τους πλεονέκτημα σε σύγκριση με τα παραδοσιακά θερμαντικά σώματα φυσικής κυκλοφορίας είναι η μεγάλη θερμική τους απόδοση που οφείλεται στην εξαναγκασμένη κυκλοφορία του αέρα μέσα από το στοιχείο. Αντίθετα, το κύριο μειονέκτημα τους είναι ο έστω και μικρός θόρυβος που δημιουργεί ο αέρας. Ποιοτική σύγκριση εναλλακτικών / αποδοτικών τρόπων θέρμανσης Πέραν του κόστους σε ετήσια βάση, το οποίο και ο καταναλωτής οφείλει και πρέπει να επιδιώκει να γνωρίζει μέσα από μία σωστή και προσεκτική σύγκριση του κόστους των διαφόρων μεθόδων θέρμανσης, είναι πολύ σημαντικό ο χρήστης ενός συστήματος θέρμανσης να διαμορφώσει και μία όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένη εικόνα μέσα από μία ποιοτική σύγκριση διάφορων πηγών θέρμανσης, προκειμένου τελικά να οδηγηθεί στη λήψη της ενδεδειγμένης απόφασης. Ο ηλεκτρισμός είναι μια ακριβή μορφή ενέργειας και θεωρείται περιβαλλοντικά ανεπίτρεπτο να χρησιμοποιείται για θέρμανση. Το 67% της ενέργειας που ξοδεύεται για τη παραγωγή του χάνεται στην πορεία και μόνο το 33% φθάνει στον καταναλωτή. Τα πάνελ υπέρυθρων, οι θερμοπομποί κλπ. παρέχουν άμεση θέρμανση επιφανειών και σώματος με ακτινοβολία. Δίνουν μια άμεση αίσθηση ζεστασιάς όπως ο ήλιος το χειμώνα. Όταν διακοπεί η λειτουργία τους η αίσθηση του κρύου επανέρχεται. Αν χρησιμοποιηθούν για θέρμανση του χώρου έχουν την ίδια απόδοση (μέχρι 100%), άρα και το ίδιο κόστος, με τα ηλεκτρικά καλοριφέρ. Ενδείκνυνται για εξοχικές κατοικίες και γενικά για προσωρινή διαμονή ή σαν συμπληρωματική της κύριας πηγής θέρμανσης. Για την κάλυψη όλης της κατοικίας θα απαιτηθεί μεγάλη ηλεκτρική ισχύς, τριφασική παροχή και μεγάλο κόστος. Ο λέβητας πετρελαίου που αποτελεί τον πλέον παραδοσιακό τρόπο θέρμανσης είναι γνωστό ότι προκειμένου να λειτουργεί αποδοτικά και οικονομικά και να μη ρυπαίνει, χρειάζεται συντήρηση τουλάχιστον μία φορά το χρόνο. Στα πλεονεκτήματα του περιλαμβάνεται η ύπαρξη δικτύου διανομής, ενώ τα μειονεκτήματα του είναι το υψηλό κόστος κτήσης (καυστήρας, λέβητας, σωληνώσεις, καλοριφέρ κλπ), το γεγονός ότι καταλαμβάνει μεγάλο ωφέλιμο χώρο, το υψηλό κόστος λειτουργίας αλλά και αυτό του καυσίμου (που συνεχώς μεταβάλλεται), η ανάγκη τακτικής συντήρησης. Το φυσικό αέριο, από την άλλη πλευρά, είναι πιο καθαρή πηγή ενέργειας. Πληρώνεται μετά τη χρήση του και είναι πάντα διαθέσιμο από το δίκτυο καθώς ο καταναλωτής δεν χρειάζεται να το προμηθευτεί εκ των προτέρων και να το αποθηκεύσει. Επίσης, είναι προς το παρόν- ακόμη φθηνότερο. Συνήθως οι λέβητες και οι καυστήρες φυσικού αερίου είναι πιο πρόσφατης τεχνολογίας και καλύτερης απόδοσης, ενώ τέλος ένα σύστημα θέρμανσης με φυσικό αέριο έχει πιο γρήγορη απόκριση στη ρύθμιση της θερμοκρασίας. Στα μειονεκτήματα του φυσικού αερίου θα πρέπει να συμπεριληφθούν το περιορισμένο δίκτυο διανομής, η ύπαρξη μηνιαίου παγίου και το υψηλό κόστος αγοράς. Η βιομάζα είναι ένα ανερχόμενο καύσιμο που χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο για θέρμανση, ειδικά ως συνέπεια της αύξησης της τιμής του πετρελαίου. Ας μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για μία ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, με δυνατότητα μάλιστα εγχώριας παραγωγής. Η συνηθέστερη μορφή στερεού καυσίμου βιομάζας είναι οι πελέτες οι οποίες παράγονται από υπολείμματα φυτικών υλών. Το μειονέκτημα τους είναι ότι χρειάζεται συνεχής τροφοδότηση αλλά και υψηλό κόστος συντήρησης. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 61

68 Τα ξύλα (καυσόξυλα) που είναι ο πλέον παλαιός και παραδοσιακός τρόπος θέρμανσης πριν την έναρξη χρήσης του πετρελαίου, έχουν το μειονέκτημα ότι για να χρησιμοποιηθούν θα πρέπει να είναι στεγνά, (υγρασία μέχρι 20%), δηλαδή να έχουν κοπεί πριν από μήνες. Απαγορεύεται η καύση επεξεργασμένων ξύλων (παλιά κουφώματα, έπιπλα κλπ.). Η θέρμανση με χρήση απλού τζακιού στα αστικά κέντρα πρέπει να αποτελεί την έσχατη λύση γιατί δημιουργεί αιθαλομίχλη με οδυνηρές συνέπειες για την υγεία μας. Ένα απλό τζάκι εκπέμπει 30 φορές περισσότερα αιωρούμενα σωματίδια από ένα λέβητα πετρελαίου πολυκατοικίας. Το κλιματιστικό αντλεί θερμότητα από τον εξωτερικό χώρο και την φέρνει μέσα στην κατοικία. Αποδίδει κατά μ.ο. 3 φορές περισσότερη ενέργεια από όση καταναλώνει Τύποι συσκευών και βαθμίδες ενεργειακής διαβάθμισης Η βασικότερη μονάδα ενός συστήματος θέρμανσης είναι ο λέβητας, η συσκευή εντός της οποίας πραγματοποιείται η καύση του υγρού ή αέριου καυσίμου. Οι λέβητες ανάλογα με το υλικό κατασκευής διακρίνονται σε χαλύβδινους, χυτοσιδηρούς, χάλκινους ή διμεταλλικούς. Οι διμεταλλικοί μάλιστα είναι οι λέβητες νεότερης τεχνολογίας και διαθέτουν διπλή θερμαντική επιφάνεια από μαντέμι και χάλυβα. Αντίστοιχα, ανάλογα με το μέγεθος (θερμική ισχύς) τους κατηγοριοποιούνται σε μικρούς (<60 kw), μεσαίους (μέχρι 400 kw) ή μεγάλους (>400kW), ενώ ανάλογα με το καύσιμο σε πετρελαίου, μαζούτ, ηλεκτρισμού, ξύλου, κλπ, ανάλογα με τον φορέα θερμότητας σε νερού, ατμού, αέρα ή λαδιού και ανάλογα με την πίεση του θαλάμου καύσης σε φυσικού ελκυσμού, πιεστικού ή υπερπιεστικούς. Οι χαλύβδινοι κατασκευάζονται από επεξεργασμένο φύλλο απλού ή ανοξείδωτου χάλυβα. Οι χυτοσιδηροί αποτελούνται από ξεχωριστά στοιχεία (φέτες) τα οποία χυτεύονται χωριστά και στη συνέχεια συναρμολογούνται σχηματίζοντας το σώμα του λέβητα. Οι μικροί λέβητες χρησιμοποιούνται συνήθως για τη θέρμανση κατοικιών ή δευτερευόντως σε επαγγελματικές εφαρμογές μικρής κλίμακας. Οι δε μεσαίοι συναντώνται στις κεντρικές θερμάνσεις κτιρίων, ενώ οι μεγάλοι λέβητες για τελείως επαγγελματικές εφαρμογές και την θέρμανση πολύ μεγάλων κτιρίων [12]. Συγκριτικά, οι χαλύβδινοι λέβητες έχουν αποδεδειγμένα μεγαλύτερη αντοχή στο θερμικό σοκ, επιτυγχάνουν μεγαλύτερο βαθμό απόδοσης (καλύτερη περιβαλλοντική συμπεριφορά), είναι μικρότερου βάρους, υποστηρίζουν τη δυνατότητα επισκευής με συγκόλληση, χαρακτηρίζονται από λεία επιφάνεια θαλάμου καύσης και αγωγών γεγονός το οποίο διασφαλίζει πολύ πιο περιορισμένες επικαθίσεις αιθάλης, έχουν μικρότερο όγκο αλλά μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, ενώ αφήνουν και μεγάλα περιθώρια για κατασκευή λεβήτων πολύ μεγάλης ισχύος. Από την άλλη πλευρά, όμως, έχουν θεωρητικά μικρότερη διάρκεια ζωής σε σύγκριση με τους μαντεμένιους (εφόσον δεν είναι ανοξείδωτοι), ενώ δεν υπάρχει δυνατότητα επέκτασής τους με την προσθήκη στοιχείων. Επίσης ένας λέβητας είναι δυνατόν να τοποθετηθεί στο δάπεδο (λέβητας δαπέδου) ή σε τοίχο (επιτοίχιος). Μια ξεχωριστή κατηγορία συνιστούν οι ηλεκτρικοί λέβητες, οι οποίοι φυσικά δεν καίνε καύσιμο, αλλά καταναλώνουν ηλεκτρική ενέργεια, με προφανές όφελος για το περιβάλλον, αλλά με μεγαλύτερο κόστος λειτουργίας συγκριτικά με τους συμβατικούς [7]. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 62

69 Ως προς τις προδιαγραφές και σύμφωνα με τον Ε.Λ.Ο.Τ. όλοι οι λέβητες πρέπει να φέρουν πινακίδα στην οποία να αναγράφονται τα εξής: Όνομα κατασκευάστριας εταιρίας Αριθμός και ημερομηνία κατασκευής του λέβητα Τύπος και ισχύς του λέβητα Μέγιστη επιτρεπόμενη πίεση λειτουργίας Μέγιστη επιτρεπόμενη θερμοκρασία λειτουργίας Αντίσταση καυσαερίων (αντίθλιψη) Ονομαστικός βαθμός απόδοσης Έχοντας ως γνώμονα πάντα την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εξοικονόμηση καυσίμου, ενέργειας και συνεπώς χρημάτων (ιδιαίτερα εν όψει της συνεχόμενης αύξησης των τιμών τόσο του πετρελαίου όσο και του φυσικού αερίου), οι παλαιοί συμβατικοί λέβητες έχουν αρχίσει να δίνουν τη σκυτάλη σε περισσότερο αποδοτικούς λέβητες πιο προηγμένης τεχνολογίας, οι οποίοι τείνουν να χαρακτηρίζονται από μικρότερες απώλειες είτε από το κέλυφος είτε από την καμινάδα, επιδιώκοντας και επιτυγχάνοντας υψηλότερους βαθμούς απόδοσης στην καύση. Οι λέβητες συμπύκνωσης (ή ανωτέρας θερμογόνου δύναμης) διαθέτουν ανοξείδωτο εναλλάκτη. Το βασικό τους χαρακτηριστικό είναι ότι αξιοποιούν τη θερμότητα του ατμού των καυσαερίων ο οποίος συμπυκνώνεται και αποδίδει την θερμότητά του μόλις η θερμοκρασία των καυσαερίων πέσει κάτω από τους 52 C. Όταν η εξωτερική θερμοκρασία είναι αρκετά χαμηλή, η συμπύκνωση του ατμού των καυσαερίων δεν είναι πλήρης αλλά κυμαίνεται μεταξύ 50% και 70%, ενώ όταν η θερμοκρασία εξωτερικού περιβάλλοντος υπερβαίνει τους 10 C περίπου, τότε ο λέβητας λειτουργεί σε χαμηλές θερμοκρασίες και η συμπύκνωση είναι σχεδόν πλήρης. Τελικά η απόδοση τους είναι δυνατόν να υπερβεί το 97-98% (~107%). Σχήμα 1.5: Σχηματική παρουσίαση του λέβητα συμπύκνωσης [12] Αντίστοιχα αποδοτικής τεχνολογίας λέβητας είναι και ο λέβητας χαμηλών θερμοκρασιών. Ένας τέτοιου τύπου λέβητας χαρακτηρίζεται από θερμοκρασίες εξαγωγής των καυσαερίων γύρω στους 65 C έως 70 C και με περίσσεια αέρα περί το 1,1. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 63

70 Στο παρακάτω διάγραμμα του Σχήματος 1.6 παρουσιάζονται οι τυπικοί βαθμοί απόδοσης όλων των υφιστάμενων τεχνολογιών λεβήτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι λέβητες συμπύκνωσης νέας τεχνολογίας εμφανίζουν πολύ υψηλή απόδοση ακόμα και σε λειτουργία υπό μερικό φορτίο και παρόμοια είναι η συμπεριφορά των λεβήτων χαμηλών θερμοκρασιών. Σχήμα 1.6: Τυπικοί βαθμοί απόδοσης συμβατικών και νέων τεχνολογιών λεβήτων [11] Ο καυστήρας, μαζί με τον λέβητα αποτελούν την «καρδιά» του λεβητοστασίου. Αναλόγως του χρησιμοποιούμενου καυσίμου διακρίνονται σε καυστήρες πετρελαίου, αερίου, μαζούτ ή μικτής καύσεως. Ο καυστήρας πετρελαίου προσαρμόζεται στο λέβητα και ρυθμίζει ποιοτικά και ποσοτικά την καύση του πετρελαίου. Εξασφαλίζει την έναυση, την ασφαλή λειτουργία αλλά και τη διακοπή της καύσης. Αντίστοιχα, ο καυστήρας αερίου είναι η συσκευή που προσαρμόζεται πάνω στον λέβητα και ρυθμίζει ποσοτικά και ποιοτικά την καύση του αερίου καυσίμου. Έχει τη δυνατότητα να προσαγάγει χωριστά αέρα και καύσιμο ή και έτοιμο μίγμα, ενώ κατά παρόμοιο τρόπο με τον καυστήρα πετρελαίου, εξασφαλίζει με ειδικές διατάξεις την έναυση, την ασφαλή λειτουργία της καύσης και τη διακοπή. Οι καυστήρες, ανάλογα με τον τρόπο λειτουργίας τους διακρίνονται σε τρεις (3) βασικές υποκατηγορίες: Μονοβάθμιοι καυστήρες: σε αυτούς, η παροχή του ατμοσφαιρικού αέρα και του καυσίμου είναι σταθερή κατά τη διάρκεια λειτουργίας τους. Πολυβάθμιοι καυστήρες: η παροχή του ατμοσφαιρικού αέρα και του καυσίμου μεταβάλλεται σε προκαθορισμένα στάδια. Η αλλαγή από το ένα στάδιο στα άλλο γίνεται αυτόματα ή χειροκίνητα. Αυτόματοι καυστήρες: η παροχή του ατμοσφαιρικού αέρα και του καυσίμου ρυθμίζεται κατά τρόπο συνεχή με βάση το φορτίο της εγκατάστασης. Οι σύγχρονοι, πάντως, καυστήρες είναι πιεστικοί, δηλαδή το καύσιμο προσάγεται υπό πίεση στον φλογοθάλαμο όπου και διασκορπίζεται. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 64

71 Στo πλαίσιο της προσπάθειας μείωσης των εκπομπών οξειδίων του αζώτου δημιουργήθηκε μια κατηγορία καυστήρων, τους οποίους οι κατασκευαστές τους ονομάζουν οικολογικούς και χαρακτηρίζονται από διατάξεις αυτομάτων ρυθμίσεων και συστήματα ανακύκλωσης των καυσαερίων. Στους οικολογικούς καυστήρες επιδιώκεται η πλήρης καύση, χαμηλό ποσοστό CO, μικρός δείκτης αιθάλης (<2) και χαμηλή εκπομπή οξειδίων του αζώτου (ΝΟ x ) [17]. Ο κυκλοφορητής είναι η διάταξη εκείνη του συστήματος παραγωγής της θερμικής ενέργειας του οποίου ο ρόλος είναι η κυκλοφορία του νερού μέσα στο κλειστό κύκλωμα σωληνώσεων για τη μεταφορά ζεστού νερού από τον λέβητα προς τα θερμαντικά σώματα. Πρόκειται στην ουσία για μία αντλία φυγοκεντρικού τύπου που λειτουργεί με ηλεκτρικό ρεύμα. Οι κυκλοφορητές που χρησιμοποιούνται στις εγκαταστάσεις κεντρικής θέρμανσης αποτελούνται συνήθως από δύο τμήματα σταθερά συνδεδεμένα, την αντλία και τον ηλεκτροκινητήρα. Ο ηλεκτροκινητήρας μπορεί να είναι σταθερά προσαρμοσμένος στον άξονα της αντλίας (συνήθως στους μικρούς κυκλοφορητές) ή μπορεί να βρίσκεται σε κοινή σταθερή βάση με την αντλία και να συνδέεται με ειδικό ελαστικό σύνδεσμο. Η αντλία αποτελείται από την φτερωτή και το κέλυφος εντός του οποίου κινείται [16]. Η ενεργειακή διαβάθμιση των διαφόρων τύπων συσκευών που επανδρώνουν ένα «λεβητοστάσιο» αποτελεί πλέον ένα κοινό παρανομαστή βάσει του οποίου ο καταναλωτής θα διευκολυνθεί ώστε να προβεί στην αγορά ενός όσο το δυνατόν πιο αποδοτικού συστήματος. Την διαδικασία αυτή επισημοποίησε η νέα οδηγία της Ε.Ε., Ecodesign (ErP-"Energy Related Products"), η οποία από την 26 η Σεπτεμβρίου 2015 τέθηκε σε εφαρμογή για τα προϊόντα θέρμανσης και παραγωγής ζεστού νερού. Στο σημείο αυτό πρέπει να διευκρινιστεί ότι μόνο τα νέα συστήματα θέρμανσης θα πρέπει να έχουν τουλάχιστον την απόδοση των λεβήτων συμπύκνωσης. Οι συμβατικοί λέβητες, που είναι ήδη εγκατεστημένοι, δεν επηρεάζονται και θα μπορούν να συνεχίσουν να λειτουργούν. Η Οδηγία ErP αφορά τους λέβητες θέρμανσης και τις αντλίες θερμότητας ισχύος έως και 400 kw, τις μονάδες συμπαραγωγής έως 400 kw παραγωγή θερμότητας και 50 kw ηλεκτρικής ισχύος, τα δοχεία αδρανείας και ζεστού νερού χρήσης έως l, καθώς και εξαρτήματα εγκατάστασης, όπως συστήματα αυτοματισμού και ηλιακούς σταθμούς. Σημαντικό για τους τελικούς καταναλωτές είναι ότι οι λέβητες θέρμανσης, οι αντλίες θερμότητας, οι μονάδες συμπαραγωγής και τα συνδυασμένα συγκροτήματα μέχρι 70 kw, καθώς και τα δοχεία έως 500 l και τα εξαρτήματα εγκατάστασης που ήδη αναφέρθηκαν, πρέπει να επισημαίνονται με την Ετικέτα Ενεργειακής Απόδοσης. Αυτή η Ετικέτα Ενεργειακής Απόδοσης είναι παρόμοια με τις γνωστές Ετικέτες Ενεργειακής Απόδοσης των οικιακών συσκευών. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 65

72 1.4 Επιλογή νέου ενεργειακά αποδοτικού συστήματος θέρμανσης - Αρχικές θεωρήσεις και εξοικονόμηση Η εξοικονόμηση ενέργειας είναι πάντοτε το ζητούμενο αποτέλεσμα και ως εκ τούτου κατά τη διαδικασία επιλογής του κατάλληλου συστήματος θέρμανσης, συστήνεται ο χρήστης να προβεί στην επιλογή ενός ενεργειακά αποδοτικού συστήματος. Η επιλογή δεν είναι σίγουρα μία εύκολη ούτε απλή διαδικασία και χρειάζεται οπωσδήποτε η συνδρομή του εξειδικευμένου τεχνικού ο οποίος διαθέτει τις απαραίτητες γνώσεις και ο οποίος θα προτείνει στον πελάτη το καταλληλότερο και όσο το δυνατόν πιο αποδοτικό από άποψη εξοικονόμησης ενέργειας σύστημα λαμβάνοντας υπόψη τις οικονομικές δυνατότητες του τελευταίου Αρχικές θεωρήσεις για την επιλογή ενός νέου ενεργειακά αποδοτικού συστήματος θέρμανσης Είναι σαφώς πολλές οι παράμετροι που ο καταναλωτής και υποψήφιος χρήστης ενός συστήματος θέρμανσης (αποδοτικού κατά προτίμηση) θα πρέπει να λάβει υπόψη κατά τη διαδικασία λήψης της ορθότερης απόφασης για την επιλογή του. Ακόμη και εάν ο σημαντικότερος στόχος είναι η ελάχιστη δυνατή οικονομική επιβάρυνση, όσο από άποψη αρχικού κόστους κτήσης όσο και από την άποψη των λειτουργικών εξόδων (κατανάλωση ρεύματος/καυσίμου) σε ετήσια βάση, δεν πρέπει να αμελούνται εξίσου αξιόλογοι παράγοντες όπως είναι η διασφάλιση της θερμικής άνεσης, οι επιμέρους ανάγκες και επιθυμίες κάθε χρήστη ανάλογα με την καθημερινότητα και το χρονοδιάγραμμα των ενοίκων του κτιρίου, η αποδοτικότητα και τα λοιπά χαρακτηριστικά του συστήματος, η προστασία του περιβάλλοντος, οι (πιθανές) επιπτώσεις στην υγεία ή οχλήσεις, όπως ο θόρυβος, κλπ. Ο πρώτος διαχωρισμός που είναι δυνατόν να κάνει ένας καταναλωτής είναι η επιλογή ενός εκ των δύο κύριων τύπων υφιστάμενων συστημάτων θέρμανσης. Όπως περιγράφεται εκτενώς και στο υποκεφάλαιο 1.3.1, υπάρχει δυνατότητα επιλογής μεταξύ των συστημάτων κεντρικής θέρμανση, τα οποία καλύπτουν όλους τους χώρους ενός θερμαινόμενου κτιρίου (όπως οι λέβητες και οι αντλίες θερμότητας), και των συστημάτων θέρμανσης χώρου, τα οποία είναι πιο περιορισμένης χωροταξικής εμβέλεια (όπως το τζάκι, η σόμπα και οι θερμοπομποί). Ένα σύστημα κεντρικής θέρμανσης είναι σαφώς πιο ολοκληρωμένο, καθώς διασφαλίζει την ομοιόμορφη θέρμανση όλων των χώρων. Αυτή η παράμετρος πολλές φορές ισοσκελίζει στη συνείδηση των καταναλωτών το επιπλέον κόστος, σε σύγκριση με ένα απλό σύστημα θέρμανσης χώρου. Ιδιαίτερα ελκυστική μοιάζει να είναι από πολλούς καταναλωτές η επιλογή του συστήματος με αντλίες θερμότητας, καθώς αποφεύγεται η χρήση καυσίμου, με προφανή θετικά οφέλη για το περιβάλλον, ενώ είναι πιο οικονομικό και σίγουρα πολύ αποδοτικό. Ως προς τα πιο παραδοσιακά συστήματα κεντρικής θέρμανσης οι αποδοτικότεροι λέβητες αερίου/υγραερίου προτιμώνται σε αρκετά μεγάλο ποσοστό επίσης. Και τα συστήματα θέρμανσης χώρου όμως μοιάζουν να ικανοποιούν τις ανάγκες αρκετών χρηστών με το ενεργειακό τζάκι να είναι στις πρώτες θέσεις της προτίμησης. Μπροστά στην σοβαρή απόφαση της επιλογής, συχνά πλέον ο καταναλωτής οφείλει να λάβει υπόψη του και άλλες παραμέτρους εκτός των συνηθέστερα αναφερόμενων. Τα βασικότερα κριτήρια μπορεί να αφορούν την οικονομία, την αποδοτικότητα, την πρακτικότητα σε καθημερινό επίπεδο, αλλά δεν πρέπει να εξαντλούνται εκεί. Η εύκολη εγκατάσταση του συστήματος (εάν πρόκειται για νέο ή για τροποποίηση την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 66

73 υφιστάμενου), η αναβάθμιση ή όχι της ποιότητας ζωής, ή πιθανή προοπτική για κρατική χρηματοδότηση, όπως αυτή του προγράμματος «Εξοικονόμηση κατ Οίκον», είναι δυνατόν να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό την απόφαση επιλογής συστήματος θέρμανσης. Έτσι λοιπόν, τα βασικά ζητούμενα / απαιτήσεις που πρέπει να έχει ο τελικός χρήστης από το μελλοντικό σύστημα θέρμανσης του είναι να είναι οικονομικό ως προς την κατανάλωση ενέργειας (δηλ. καυσίμου), να έχει ικανοποιητική αποδοτικότητα, όχι ιδιαίτερα υψηλό κόστος κτήσης, να καλύπτει όλους τους προς θέρμανση χώρους της οικίας (εφόσον αυτό είναι φυσικά επιθυμητό ανάλογα με τον τρόπο ζωής), να είναι εύκολο στην εγκατάσταση / τοποθέτηση (π.χ. χωρίς μερεμέτια ή επιπλέον έξοδα), να είναι απλό στη χρήση ώστε να μπορεί να το χειριστεί κάθε μέλος της οικογένειας, να έχει ικανοποιητική εγγύηση για καλύτερη και συντομότερη απόσβεση του κόστους αγοράς, να είναι όσο το δυνατόν λιγότερο επιβαρυντικό προς το περιβάλλον και φυσικά η προοπτική κρατικής χρηματοδότησης με την ένταξη σε κάποιο ευνοϊκό χρηματοδοτικό πρόγραμμα, γεγονός το οποίο θα παίξει καθοριστικό ρόλο, ιδιαίτερα για τα πιο αδύναμα ως προς τον προϋπολογισμό νοικοκυριά. Το σημαντικότερο φυσικά είναι ο συνδυαστικός ρόλος ορισμένων κριτηρίων, καθώς για παράδειγμα, η οικονομία στο κόστος λειτουργίας (καύσιμο/ηλεκτρική ενέργεια) δεν έχει νόημα εάν ο χώρος δεν θερμαίνεται ικανοποιητικά (σε επίπεδο θερμικής άνεσης). Όσον αφορά στο κόστος λειτουργίας, θα πρέπει να επισημανθεί ότι ο καταναλωτής καλό είναι να μην παρασυρθεί να εστιάσει στην προφανή αυτή παράμετρο το 100% της απόφασής του, διότι, ναι μεν πρόκειται για το πιο «τσουχτερό» κριτήριο, αλλά από την άλλη οι τιμές των διαφόρων καυσίμων κυρίως, μεταβάλλονται συνεχώς αναλόγως των εκάστοτε κρατικών αποφάσεων αλλά και της διαθεσιμότητας, της φορολόγησης, κλπ. Για παράδειγμα, το κόστος λειτουργίας των περισσότερων συστημάτων που χρησιμοποιούν ηλεκτρική ενέργεια, έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια και μέχρι το τέλος του 2016 οπότε και παύουν να ισχύουν τα δωρεάν δικαιώματα ρύπων για τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, αναμένεται περαιτέρω αύξηση, με συνεπαγόμενες αυξήσεις στους λογαριασμούς της ΔΕΗ. Παραμένοντας στο οικονομικό πρίσμα, ο καταναλωτής είναι δυνατόν να επιλέξει ένα σύστημα που να ικανοποιεί και τις ανάγκες του για ψύξη κατά την θερινή περίοδο, διότι εάν σκοπεύει ούτως ή άλλως να καταφύγει σε ψύξη του χώρου του, θα αποφύγει το επιπλέον κόστος κτήσης ξεχωριστού συστήματος ψύξης. Επίσης, ορισμένα επιδόματα, όπως το επίδομα θέρμανσης που χορηγείται υπό προϋποθέσεις τα τελευταία έτη, είναι πιθανό να καταργηθεί. Οι εκάστοτε ανάγκες και προϋποθέσεις της οικίας του καταναλωτή πρέπει να ληφθούν προσεκτικά υπόψη. Είναι χαρακτηριστικό ότι εάν ένα νοικοκυριό έχει σχετικά μικρές ανάγκες σε θέρμανση, τότε θεωρείται ασύμφορο να προβεί στην εγκατάσταση ενός συστήματος με μεγάλο αρχικό κόστος, καθώς η απόσβεση θα γίνει σε πολύ μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα. Αντίθετα, στην περίπτωση μίας οικίας αρκετών τετραγωνικών προς θέρμανση, μάλλον προτείνεται η αλλαγή καυσίμου, από πετρέλαιο σε φυσικό αέριο ή κάποιο άλλο εναλλακτικό καύσιμο, καθώς η εξοικονόμηση θα είναι αισθητή και υψηλή, ενώ και η απόσβεση θα πραγματοποιηθεί σχετικά σύντομα. Στο πλαίσιο των προτεινόμενων επιλογών, και με την προϋπόθεση ότι δεν υφίστανται οικονομικά κωλύματα, η περίπτωση των λεβήτων συμπύκνωσης (κυρίως σε εγκαταστάσεις με καύση φυσικού αερίου), οι οποίοι αξιοποιούν τη λανθάνουσα θερμότητα των υδρατμών των καυσαερίων και επιτυγχάνουν βαθμούς απόδοσης έως 107% περίπου είναι ιδιαίτερα ευπρόσδεκτη. Για ενδοδαπέδιες θερμάνσεις ή συστήματα χαμηλής θερμοκρασίας θερμού νερού, προτείνεται η επιλογή λεβήτων χαμηλών θερμοκρασιών που έχουν μεγαλύτερο βαθμό απόδοσης σε σχέση με τους συμβατικούς λέβητες θερμού νερού [15]. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 67

74 Γενικά πάντως και σε διεθνές επίπεδο, υφίσταται η τάση μετατροπής των εγκαταστάσεων κεντρικής θέρμανσης σε εγκαταστάσεις χαμηλής θερμοκρασίας με στόχο την ενίσχυση του συνολικού βαθμού απόδοσης των συστημάτων Εκτίμηση της εξοικονόμησης ενέργειας που επιτυγχάνεται από το νέο ενεργειακά αποδοτικό σύστημα θέρμανσης Στον παρόν κεφάλαιο θα επιδιωχθεί μία περιβαλλοντική και οικονομική σύγκριση των υφιστάμενων συστημάτων θέρμανσης, προκειμένου να ολοκληρωθεί αλλά και να τεκμηριωθεί το σκεπτικό και οι αρχικές θεωρήσεις που διατυπώθηκαν στο προηγούμενο υποκεφάλαιο, σχετικά με την επιλογή ενός αποδοτικού συστήματος θέρμανσης. Στα πλαίσιο της σύγκρισης του κόστους θέρμανσης για τα σημαντικότερα υφιστάμενα συστήματα θέρμανσης, παρατίθεται παρακάτω στο Σχήμα 1.7, ένα διάγραμμα το οποίο προέκυψε από κατάλληλους τεχνο-οικονομικούς υπολογισμούς που έγιναν σχετικά με κάποιες από τις διαθέσιμες τεχνολογίες θέρμανσης που χρησιμοποιούνται στην Ελληνική αγορά. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν από τη μελέτη ισχύουν μόνο για συγκεκριμένες παραδοχές που έχουν χρησιμοποιηθεί και οι οποίες παρατίθενται στην πλήρη μελέτη για κάθε ενδιαφερόμενο [18], ενώ για τη σύγκριση αυτή έχει θεωρηθεί τιμή πετρελαίου στον καταναλωτή ίση με 1,041 /lt. Οι τιμές αγοράς των συσκευών θέρμανσης που αξιολογήθηκαν είναι ενδεικτικές και μπορεί να διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με τον κατασκευαστή και τη χώρα προέλευσης. Σχήμα 1.7: Κόστος ωφέλιμης θερμικής ενέργειας ανά είδος θερμικού συγκροτήματος [18] Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων του διαγράμματος προκύπτει ότι: την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 68

75 το συνολικό κόστος της θερμικής ενέργειας για όλα τα διαφορετικά θερμικά συγκροτήματα, με εξαίρεση αυτών του τζακιού (ανοικτού θαλάμου) & των ηλεκτρικών αντιστάσεων, είναι χαμηλότερο από αυτό του συνήθη λέβητα πετρελαίου, η μεγαλύτερη διαφορά σύγκρισης του κόστους θερμικής ενέργειας με αυτό του συνήθη λέβητα πετρελαίου, παρουσιάζεται στην περίπτωση της χρήσης αντλίας θερμότητας στην κλιματική Ζώνη Β. Επίσης, στον πίνακα του ακόλουθου Σχήματος 1.8, παρουσιάζονται αναλυτικά τα αποτελέσματα των υπολογισμών κόστους θερμικής ενέργειας σε /kwh th καθώς επίσης και σύγκριση κόστους θερμικής ενέργειας σε % με συγκρότημα συνήθη λέβητα καυστήρα πετρελαίου Στον πίνακα αυτόν παρατίθενται ο συντελεστής συμπεριφοράς (COP) ή ο βαθμός απόδοσης της κάθε τεχνολογίας (ως προς την κατώτερη θερμογόνο ικανότητα) καθώς επίσης και το κόστος αγοράς καυσίμου ή ηλεκτρικής ενέργειας που επιβαρύνει τον καταναλωτή. Σχήμα 1.8: Αποτελέσματα υπολογισμών κόστους θερμικής ενέργειας σε /kwh th και σύγκριση κόστους θερμικής ενέργειας σε % με συγκρότημα συνήθη λέβητα καυστήρα πετρελαίου [18] την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 69

76 1.5 Ορθές πρακτικές κατά την συντήρηση και αναγκαίες ρυθμίσεις για την αύξηση της αποδοτικότητας Η ετήσια συντήρηση του συστήματος θέρμανσης πετρελαίου ή αερίου ενός κτιρίου από πιστοποιημένο τεχνικό επιφέρει μεγιστοποίηση της απόδοσης λειτουργίας του, εξασφαλίζει την ασφάλεια, επιμηκύνει τη διάρκεια ζωής του συστήματος, ενώ περιορίζει και τις πιθανές βλάβες που φυσικά συνεπάγονται ταλαιπωρία και οικονομική επιβάρυνση για τον χρήστη. Είναι γεγονός ότι ο καθαρισμός του λέβητα αλλά και η σωστή ρύθμιση του αέρα καύσης αποτελεί ένα μέτρο νοικοκυρέματος πρωταρχικής σημασίας. Με τις δύο αυτές συνήθεις τακτικές μπορεί να επιτευχθεί εξοικονόμηση της τάξης του 5% με 15%. Εξάλλου, ο τεχνικός που θα αναλάβει την εγκατάσταση / συντήρηση ενός συστήματος θέρμανσης πρέπει να είναι σε θέση να εκτιμήσει μέσω μετρήσεων και υπολογισμών την πραγματική ισχύ ενός λέβητα που βρίσκεται εγκατεστημένος σε ένα λεβητοστάσιο. Στην πραγματικότητα η ισχύς ενός λέβητα συνήθως απέχει κατά πολύ στην πράξη από την τιμή που αναγράφεται από τον κατασκευαστή και, συνεπώς, είναι κρίσιμο να γίνεται ο σωστός υπολογισμός αυτής. Διαφορετικά ενδέχεται να προκύψουν προβλήματα όπως υπερδιαστασιολόγησης του λέβητα ή σπατάλη ενέργειας. Φυσικά η αποφυγή τέτοιων προβλημάτων μπορεί να επιτευχθεί είτε για καύση πετρελαίου είτε για καύση αερίου με ανάλυση των καυσαερίων και υπολογισμό της εισαγόμενης ποσότητας καυσίμου Διορθωτικές ενέργειες για την επανάκτηση της ωφέλιμης ισχύος του λέβητα Μία ενδεικνυόμενη και σωστή συντήρηση του λέβητα σε ένα σύστημα θέρμανσης θα πρέπει να ξεκινήσει με την επί τόπου συντήρηση του λέβητα, η οποία και αναφέρεται κυρίως στον καθαρισμό της διαδρομής των καυσαερίων. Φυσικά, αυτής της διαδικασίας πρέπει να προηγηθεί διακοπή της ηλεκτρικής παροχής και απομάκρυνση του καυστήρα. Μετά το άνοιγμα των θυρίδων επίσκεψης και καθαρισμού, γίνεται μηχανικός καθαρισμός της διαδρομής των καυσαερίων. Εάν κατά το κλείσιμο των θυρίδων, διαπιστωθεί πρόβλημα στεγανότητας, τότε τα στεγανωτικά παρεμβάσματα είναι απαραίτητο να αντικατασταθούν. Στους λέβητες αερίου με πτερυγιοφόρους αυλούς, πρέπει να γίνει προσεκτικός καθαρισμός μεταξύ των πτερυγίων, έτσι που να μην εμποδίζεται η διέλευση των καυσαερίων. Οι συνηθέστεροι παράγοντες που είναι δυνατόν να επιφέρουν μείωση της τιμής της πραγματικής ωφέλιμης ισχύος ενός λέβητα καθώς και οι απαιτούμενες διορθωτικές ενέργειες που πρέπει να γίνουν για την επανάκτηση της ισχύος του λέβητα (μία προς μία) είναι οι εξής [13]: Συσσώρευση καταλοίπων καύσης στο εσωτερικό του λέβητα Επικάθιση σκληρών καθαλατώσεων στο εσωτερικό του υδροθαλάμου του λέβητα Αφαίρεση στροβιλιστών ή επιβραδυντών καυσαερίων Πλήρης συντήρηση και καθαρισμός του φλογοθαλάμου και των διαδρομών καυσαερίων Χημικός καθαρισμός του υδροθαλάμου του λέβητα και απομάκρυνση των ιζημάτων Προσθήκη όλων των προβλεπόμενων από τον κατασκευαστή στροβιλιστών ή επιβραδυντών καυσαερίων την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 70

77 Παράκαμψη δεύτερης και τρίτης διαδρομής των καυσαερίων λόγω διάτρητου κάδου ή κακής εφαρμογής του κάδου διαχωρισμού των διαδρομών Βουλωμένοι φλογοαυλοί ή διαδρομές καυσαερίων Αποκατάσταση των προβλημάτων και εξασφάλιση όλων των διαδρομών καυσαερίων Ξεβούλωμα φλογοαυλών και πολύ καλός καθαρισμός όλων των επιφανειών καύσης Η συσσώρευση πιθανών καταλοίπων καύσης στο εσωτερικό του λέβητα αποτελεί ένα μείζον πρόβλημα καθώς είναι μεν ένα φυσικό επόμενο της λειτουργίας του συστήματος θέρμανσης, από την άλλη όμως τα κατάλοιπα της καύσης, και ιδιαίτερα η αιθάλη, είναι εξαιρετικά «δυσ-θερμαγωγά». Αυτό σημαίνει ότι η επικάθησή τους στα τοιχώματα του λέβητα περιορίζει την συναλλαγή θερμότητας μεταξύ των θερμών καυσαερίων (και της ακτινοβολούσας φλόγας) και του νερού που ρέει στον υδροθάλαμο του λέβητα. Ως εκ τούτου συνίσταται να γίνεται πλήρης καθαρισμός και συντήρηση του φλογοθαλάμου αλλά και των διαδρομών καυσαερίων. Πίνακας 1.2: Ο ρόλος της αιθάλης στην απόδοση του λέβητα [19] Πάχος αιθάλης (mm) 0,5 1 1,5 2 2,5 3 Αύξηση κατανάλωσης (%) ,5 10,5 13,5 Αύξηση της θερμοκρασίας καυσαερίων (oc) Σχήμα 1.9: από επάνω αριστερά: Αυξημένες επικαθίσεις στο εσωτερικό λέβητα [20], μείωση της εναλλαγής ενέργειας στους θερμαντήρες νερού [12], προβλήματα από ακαθαρσίες [12], εσωτερικό ατμολέβητα κατά τον χημικό καθαρισμό (μεγάλη ποσότητα λάσπης μετά το χημικό καθαρισμό και ιζηματοποίηση των σκληρών καθαλατώσεων στις επιφάνειες του) [13], κατακόρυφος θερμαντήρας 1500 l, μετά την εκκένωσή του από το διάλυμα οξέος [13], εναλλάκτης τύπου U κατακόρυφου θερμαντήρα νερού χρήσης 1500 l (ηλεκτρόλυση έχει καταστρέψει μεγάλο μέρος της πλάκας συγκράτησης των φουρκετών) [13]. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 71

78 Η επικάθιση σκληρών καθαλατώσεων στο εσωτερικό του υδροθαλάμου του λέβητα ουσιαστικά αναφέρεται στους σκληρούς σχηματισμούς που «χτίζονται» επάνω στις επιφάνειες του υδροθαλάμου του λέβητα. Οι σχηματισμοί αυτοί αφ ενός μειώνουν την συναλλαγή θερμότητας προς το νερό που ρέει εντός του υδροθαλάμου, και αφ ετέρου είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε διάρρηξη του λέβητα επειδή επέρχεται κακή ψύξη των τοιχωμάτων αυτού. Είναι σαφές ότι είναι επιτακτική η ανάγκη επιδιόρθωσης του προβλήματος αυτού και η ενδεικνυόμενος τρόπος αντιμετώπισης είναι ο χημικός καθαρισμός, μία διαδικασία απαραίτητη μεν, λεπτομερής δε, η οποία απαιτεί προσοχή και λεπτούς χειρισμούς από την πλευρά του συντηρητή, όπως αναλύεται παρακάτω. Ο χημικός καθαρισμός είναι ουσιαστικά η τεχνική εργασία καθαρισμού της εγκατάστασης με τη χρήση χημικών προϊόντων. Τα βασικά στάδια ενός σωστού χημικού καθαρισμού ενός Λέβητα περιγράφονται ως εξής: Α. Απομόνωση της εγκατάστασης π.χ του λέβητα. Β. Συνδεσμολογία του δικτύου ανακυκλοφορίας (αντλία-πλαστικές σωλήνες) με τον λέβητα Γ. Προκαταρτικός έλεγχος για διαρροές ανακυκλοφορώντας μόνο νερό και όχι χημικά. Δ. Ανακυκλοφορία των διαλυμάτων των χημικών προϊόντων. Ε. Εκκένωση του λέβητα, εξουδετέρωση των αποβλήτων και απομάκρυνση τους προς κατάλληλη κατεύθυνση. Στ. Εξουδετέρωση των επιφανειών των λεβήτων και πλύσιμο μέχρι να επέλθει πλήρης απομάκρυνση των υπολειμμάτων ιλύος. Προσεγγιστικά για τον χημικό καθαρισμό ενός συνήθους φλογαυλωτού λέβητα απαιτείται εργασία περίπου 12 ωρών, ενώ για ενός υδραυλωτού, αντίστοιχα, εργασία 18 ωρών. Γενικά, τα αποτελέσματα ενός σωστού χημικού καθαρισμού μπορούν να εκτιμηθούν από τα ποσοστά του καθαρού μετάλλου που θα φανούν σε όλες τις επιφάνειες των αυλών και των περιβλημάτων. Στις περισσότερες περιπτώσεις η επιτυχία φθάνει σε ποσοστό % καθαρή μεταλλική επιφάνεια, εκτός των περιπτώσεων που ο λεβητόλιθος εμπεριέχει μεγάλα ποσοστά πυριτικών αλάτων (σαν γυαλί). Ο χημικός καθαρισμός ως εργασία συντήρησης έχει πολλά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με την μέθοδο καθαρισμού με μηχανικά μέσα. Τα πλεονεκτήματα του είναι κυρίως : η απόδοση, το κόστος και ο χρόνος, ενώ επιτυγχάνει αποτελέσματα με ομοιογένεια, ακόμη και σε σημεία όπως γωνίες και στροφές όπου υπάρχουν οι περισσότερες επικαθίσεις και όπου ο μηχανικός καθαρισμός δεν είναι εφικτός. Με την ολοκλήρωσή του ο χημικός καθαρισμός έχει ως αποτέλεσμα μεταλλική επιφάνεια απαλλαγμένη όλων των επικαθίσεων (bare metal) [16]. Ο χημικός καθαρισμός στον υδροθάλαμο του λέβητα (νερού ή ατμού) για την απομάκρυνση των αλάτων (λεβητόλιθος) οφείλει οπωσδήποτε να λάβει χώρα καθώς τα άλατα αυτά είναι δυσθερμαγωγά και συνεπώς επιφέρουν μείωση της ισχύος του λέβητα. Είναι χαρακτηριστικό να αναφερθεί ότι η σημαντική συσσώρευση αλάτων είναι δυνατόν να προκαλέσει ακόμη και θραύση στοιχείου του λέβητα, επειδή παρεμποδίζεται η ικανοποιητικής ψύξη αυτού. Έτσι, αναλόγως την εκάστοτε περίπτωση προτείνεται να χρησιμοποιηθούν υλικά όπως υαλοσαλαμάστρα (υαλοκόρδονο) ή πυρίμαχος στόκος (μαγγανέζα), για στεγανοποιήσεις εάν απαιτούνται στον λέβητα και την απαγωγή καυσαερίων, σε θυρίδες, ρωγμές κλπ. [7]. Εντούτοις, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η διαδικασία του χημικού καθαρισμού συνίσταται να λαμβάνει χώρα μόνο εφόσον έχει κριθεί ότι υφίσταται απόλυτη ανάγκη για κάτι τέτοιο, επειδή μειώνει το χρόνο ζωής του λέβητα [20]. Πίνακας 1.3: Ο ρόλος των αλάτων στην απόδοση του λέβητα [19] Πάχος αλάτων (mm) 0,7 1,5 3 Αύξηση κατανάλωσης (%) 2 2,6 4 Αύξηση της θερμοκρασίας καυσαερίων ( o C) την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 72

79 Προβλήματα επικαθίσεων είναι δυνατόν να προκύψουν και στους εναλλάκτες θερμότητας πλακοειδείς ή κυλινδρικοί. Στην περίπτωση αυτή και πάλι είναι απαραίτητο να διενεργηθεί χημικός καθαρισμός με στόχο να απομακρυνθούν τα άλατα από το εσωτερικό τους και να αυξηθεί και πάλι η απόδοσή τους στα αρχικά επίπεδα. Η διαδικασία αυτή είναι δυνατόν να γίνει είτε απευθείας ή μετά από την εκτέλεση μηχανικού καθαρισμού. Εάν πρόκειται για ανοξείδωτους εναλλάκτες, απαγορεύεται η χρήση του υδροχλωρικού οξέος εφόσον μπορεί να προσβληθούν οι επιφάνειες των μετάλλων και έτσι προτιμάται η χρήση κατάλληλων οργανικών οξέων τα οποία δεν προσβάλλουν ούτε τις επιφάνειες των μετάλλων αλλά ούτε και τα λάστιχα στεγανοποίησης του εναλλάκτη. Πρόκειται για μια εργασία που απαιτεί εξειδίκευση, ιδιαίτερο εξοπλισμό και μεγάλη εμπειρία αφού ενέχει κινδύνους τόσο για τον εξοπλισμό όσο και για το προσωπικό που την εκτελεί. Συνιστάται η εκτέλεσή του κάθε φορά που διαπιστώνεται μείωση της απόδοσης του εναλλάκτη [13]. Οι θερμαντήρες αποθήκευσης του νερού χρήσης (μποϊλερ) συχνά επίσης συγκεντρώνουν άλατα αλλά και λάσπες στο εσωτερικό τους, τα οποία μπορούν να απομακρυνθούν αποτελεσματικά με τον κατάλληλο χημικό καθαρισμό. Χρειάζεται και εδώ προσοχή ως προς την μη χρήση υδροχλωρικού οξέος εάν μιλάμε για ανοξείδωτους θερμαντήρες. Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας αυτής θα αυξηθεί η απόδοσή αι η χωρητικότητά τους αλλά ταυτόχρονα θα βελτιωθεί και η ποιότητα του νερού χρήσης [13]. Όσον αφορά στο πρόβλημα των στροβιλιστών ή επιβραδυντών καυσαερίων, αυτό θεμελιώνεται διότι στόχος είναι να επιτυγχάνεται η μέγιστη δυνατή καθυστέρηση των καυσαερίων προκειμένου να αυξάνεται ο χρόνος μεταφοράς άρα και η ποσότητα της θερμότητας από τα καυσαέρια προς το νερό. Η αφαίρεση των στροβιλιστών ή των κάθε λογής επιβραδυντών καυσαερίων από τους φλογοαυλούς και τις διαδρομές καυσαερίων των λεβήτων οδηγεί σε δραματική μείωση της προσλαμβανόμενης θερμότητας από το νερό και συνεπώς σε αύξηση των απωλειών των καυσαερίων. Για το λόγο αυτό λοιπόν, προτείνεται συνήθως η αντικατάσταση των συνηθισμένων σπειροειδών στροβιλιστών καυσαερίων με πτερυγιοφόρους επιβραδυντές, οι οποίοι μειώνουν κατά πολύ τη θερμοκρασία των καυσαερίων, ή τουλάχιστον με τους προβλεπόμενους από τον κατασκευαστή στροβιλιστές ή επιβραδυντές καυσαερίων [20]. Η παράκαμψη δεύτερης και τρίτης διαδρομής καυσαερίων λόγω διάτρητου κάδου ή κακής εφαρμογής του κάδου διαχωρισμού των διαδρομών, αποτελεί έναν αρκετά σημαντικό παράγοντα μείωσης της πραγματικής ωφέλιμης ισχύος του λέβητα. Μάλιστα, στην περίπτωση που τα καυσαέρια εξέρχονται στον καπναγωγό μην έχοντας κάνει μία ή δύο από τις τρεις διαδρομές τους, τότε η ισχύς του λέβητα μειώνεται σε ποσοστά που φθάνουν και το 30% της αρχικής του. Οφείλει για την επίλυση του θέματος αυτού να γίνει αποκατάσταση των προβλημάτων και εξασφάλιση όλων των διαδρομών καυσαερίων που προβλέπονται από τον κατασκευαστή. Παρομοίως με την προαναφερθείσα περίπτωση, η μείωση της ισχύος λόγω βουλωμένων φλογοαυλών ή διαδρομών καυσαερίων οδηγεί γενικά σε μεγάλες μειώσεις της ισχύος του λέβητα. Επομένως, συνιστάται το άμεσο ξεβούλωμα των φλογοαυλών και ο πολύ καλός καθαρισμός όλων των επιφανειών καύσης. Τέλος, είναι ιδιαίτερα σημαντικό η ισχύς του καυστήρα να προσαρμόζεται με βάση την πραγματική ισχύ του λέβητα και όχι με βάση την αναγραφόμενη. Ως γνωστόν, ο καυστήρας έχει μία περιοχή λειτουργίας ενώ ο λέβητας ένα σημείο λειτουργίας. Θα πρέπει να διερευνηθεί από τον τεχνικό κατά πόσον το επιθυμητό σημείο λειτουργίας του λέβητα (ή το υποχρεωτικό, με βάση την πραγματική του κατάσταση) βρίσκεται εντός της περιοχής λειτουργίας του καυστήρα και να γίνει ρύθμιση του καυστήρα στο σημείο αυτό. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 73

80 1.5.2 Ανάλυση καυσαερίων και ρύθμιση της καύσης για βελτιστοποίηση της απόδοσης Μία δεύτερη, αλλά εξίσου σημαντική, παράμετρος όσον αφορά τη συντήρηση του λέβητα αυτού καθ αυτού είναι ο έλεγχος της καύσης, κάτι το οποίο είναι απαραίτητη προϋπόθεση και μάλιστα πρέπει να πραγματοποιηθεί στην αρχή (κατά την εγκατάσταση) και κατόπιν τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια της εποχιακής λειτουργίας του συστήματος θέρμανσης, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η απόδοση του λέβητα δεν είναι κατώτερη από την αντίστοιχη που ορίζουν οι κανονισμοί. Άλλωστε ο έλεγχος της ενεργειακής αποδοτικότητας ενός λεβητοστασίου είναι απαραίτητος προκειμένου να κριθεί κατά πόσο η παραγωγή θέρμανσης είναι αποδοτική αλλά και φυσικά τι δυνατότητες υπάρχουν για βελτίωση [11]. Η καύση Η καύση παρουσιάζεται όταν συμβατικά καύσιμα, όπως το φυσικό αέριο, το πετρέλαιο, ο άνθρακας ή η βενζίνη, αντιδρούν με το οξυγόνο του αέρα για την παραγωγή θερμότητας. Η θερμότητα από την καύση των καυσίμων χρησιμοποιείται στις διεργασίες στη βιομηχανία, στην θέρμανση των χώρων ή στην διαστολή των αερίων σε έναν κύλινδρο και στην ώθηση του εμβόλου. Καυστήρες, λέβητες και μηχανές είναι συχνοί χρήστες των συμβατικών καυσίμων. Τα συμβατικά καύσιμα είναι υδρογονάνθρακες, δηλαδή αποτελούνται κυρίως από άνθρακα και υδρογόνο. Όταν καίγονται τα συμβατικά καύσιμα, τα κύρια προϊόντα της καύσης είναι το διοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ) και το νερό (H 2 O) που σχηματίζονται από την αντίδραση του άνθρακα (C) και του υδρογόνου (H) που περιέχουν τα καύσιμα, με το οξυγόνο (O 2 ) του αέρα. Το απλούστερο παράδειγμα καύσης υδρογονανθράκων είναι η αντίδραση του μεθανίου (CH 4 ), που αποτελεί το κυριότερο συστατικό του φυσικού αερίου, με το O 2 του αέρα. Όταν αυτή η αντίδραση είναι πλήρης, ή στοιχειομετρική, αντιδρά κάθε μορίου του μεθανίου με δύο μόρια O 2 και παράγεται ένα μόριο CO 2 και δύο μόρια H 2 O. Όταν συμβεί αυτό, απελευθερώνεται θερμότητα. CH 4 + 2O 2 CO 2 + 2H 2 O Αντιδρώντα Προϊόντα + Θερμότητα Σε μια πραγματική αντίδραση καύσης, σχηματίζονται συχνά και άλλα προϊόντα. Ο συνδυασμός του οξυγόνου του αέρα και του άνθρακα στο καύσιμο για να σχηματιστεί διοξείδιο του άνθρακα και να παραχθεί θερμότητα είναι μια σύνθετη διαδικασία, που χρειάζεται το σωστό ποσοστό ανάμειξης αέρα και καύσιμου, επαρκή θερμοκρασία ενεργοποίησης και αρκετό χρόνο για τα αντιδρώντα να έρθουν σε επαφή και να αναμειχθούν. Εάν η καύση δεν ρυθμιστεί σωστά, μπορεί να σχηματιστούν υψηλές συγκεντρώσεις ανεπιθύμητων προϊόντων. Μονοξείδιο άνθρακα (CO) και αιθάλη, για παράδειγμα, προκύπτουν από την κακή ανάμιξη καυσίμου και αέρα ή από την ύπαρξη πολύ λίγου αέρα. Άλλα ανεπιθύμητα προϊόντα, όπως τα οξείδια του αζώτου (NO, NO 2 ), παράγονται σε υπερβολικές ποσότητες, όταν η θερμοκρασία της φλόγας του καυστήρα είναι πολύ υψηλή. Εάν το καύσιμο περιέχει θείο, σχηματίζεται αέριο διοξείδιο θείου (SO 2 ). Για τα στερεά καύσιμα όπως το κάρβουνο και το ξύλο, δημιουργείται τέφρα από άκαυστα υλικά του καυσίμου. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 74

81 Ανάλυση της καύσης Η ανάλυση της καύσης αποτελεί μέρος μιας διαδικασίας που σκοπό έχει την εξοικονόμηση καυσίμων, τη μείωση των ανεπιθύμητων εκπομπών καυσαερίων και τη βελτίωση της ασφάλειας του εξοπλισμού καύσης. Η ανάλυση της καύσης αρχίζει με τη μέτρηση των συγκεντρώσεων των καυσαερίων και της θερμοκρασίας τους, και μπορεί να περιλαμβάνει τη μέτρηση του ελκυσμού και της αιθάλης. Όλες οι μετρήσεις που γίνονται για τη σωστή ρύθμιση του καυστήρα γίνονται στα προϊόντα καύσης, δηλαδή στα καυσαέρια. Για το σκοπό αυτό ανοίγουμε μια οπή στον καπναγωγό σε απόσταση από την έξοδο του λέβητα διπλάσια της διαμέτρου του καπναγωγού. Η οπή αυτή πρέπει να είναι διαμέτρου 8 mm για να χωράνε οι λήψεις των οργάνων. Το τμήμα αυτό του καπναγωγού πρέπει να είναι μονωμένο και αν είναι δυνατόν ευθύ. Η επιλογή του κατάλληλου σημείου και η δειγματοληψία γίνεται σύμφωνα με το πρότυπο ΕΛΟΤ 896. Πολύ σημαντικός είναι ο σχεδιασμός της μέτρησης, ο οποίος περιλαμβάνει τη συγκέντρωση όλων των σχετικών τεχνικών στοιχείων που απαιτούνται για την εκτέλεση της μέτρησης. Τα στοιχεία αυτά είναι: τύπος λέβητα (ατμολέβητας, ατµογεννήτρια, λέβητας ζεστού νερού), δυναμικότητα του λέβητα σε kw η kcal, είδος καυσίμου (πετρέλαιο, μαζούτ, φυσικό αέριο) ώρες λειτουργίας, κατανάλωση καυσίμου ανά ώρα. Ακολουθεί η επίσκεψη στο λεβητοστάσιο όπου γίνεται η ανάγνωση των τεχνικών στοιχείων των λεβήτων και διερευνάται η δυνατότητα μέτρησης, δηλαδή, εύκολη πρόσβαση στην καμινάδα, ύπαρξη οπής στο σωστό σημείο της καμινάδας για την εισαγωγή του ακροστοιχείου δειγματοληψίας του οργάνου, κλπ. Πριν από την εκτέλεση της μέτρησης θα πρέπει ο λέβητας να έχει λειτουργήσει για τόση ώρα έτσι ώστε να έχει φθάσει σε κανονική θερμοκρασία λειτουργίας. Το σημείο δειγματοληψίας θα πρέπει να βρίσκεται στο σημείο της καμινάδας µε την καλύτερη ανάμειξη των καυσαερίων, ενώ θα πρέπει να αποφεύγονται περιοχές µε εισαγωγή αέρα όπως οι θυρίδες, κοντά σε θυρίδες, πριν ή μετά από γωνίες της καπνοδόχου. Στον παρακάτω Πίνακα 1.4 παρουσιάζονται οι παράγοντες που εξετάζονται συνήθως κατά την ανάλυση των εκπομπών των καυσαερίων: Πίνακας 1.4: Παράγοντες που εξετάζονται κατά την διαδικασία της ανάλυσης των καυσαερίων O 2 (%) (κ.ο.) CO 2 (%) (κ.ο.) Συνθήκες Μέτρησης Πλήρες φορτίο Θερμική φόρτιση λέβητα % CO (ppm) ανηγμένη σε (Ο 2 ) αναφοράς 3% NO x (ppm) ανηγμένη σε (Ο 2 ) αναφοράς 3% Θερμοκρασία καυσαερίων ( o C) Θερμοκρασία αέρα καύσης ( o C) Βαθμός απόδοσης καύσης % την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 75

82 Εσωτερικός βαθμός απόδοσης % Δείκτης αιθάλης (Rz) Ελκυσμός καμινάδας (mbar) Περίσσεια αέρα (%) Παροχή καυσίμου (kg/h) ή (Nm 3 /h) Πίεση αντλίας πετρελαίου (bar) Πίεση λειτουργίας αερίου (mbar) Πίεση μπέκ αερίου (mbar) Θερμοκρασία νερού λέβητα ( o C) Πραγματική ισχύς λειτουργίας λέβητα (kw) Ανάλυση καυσαερίων: διαδικασία μέτρησης με τη βοήθεια ηλεκτρονικού Αναλυτή Καυσαερίων Η μέτρηση της απόδοσης καύσης του λέβητα καθώς και της ανάλυσης των καυσαερίων γίνεται µε τον αναλυτή καυσαερίων. Το ακροφύσιο δειγματοληψίας του οργάνου εισάγεται στην καμινάδα και το άκρο του πρέπει να βρίσκεται στο µέσο της ροής των καυσαερίων (µέσω της καπνοδόχου). Αυτό επιτυγχάνεται µε τους σύγχρονους αναλυτές καυσαερίων λόγω του ότι ο πυρήνας της ροής των καυσαερίων έχει τη μεγαλύτερη θερμοκρασία, οπότε µέσω της ένδειξης της θερμοκρασίας στην οθόνη μπορεί να προσδιοριστεί το ακριβές σημείο. Με την ενεργοποίηση της συσκευής αρχίζει η εξισορρόπηση των αισθητηρίων. Αυτό γίνεται αυτόματα με την προσαγωγή νωπού αέρα, για περίπου δύο λεπτά της ώρας. Μετά την εξισορρόπηση εμφανίζεται στη οθόνη η ώρα, η ημερομηνία καθώς και το καύσιμο, τα καυσαέρια του οποίου μπορούν να μετρηθούν (υπάρχει η δυνατότητα αλλαγής καυσίμου, επιλέγοντας ανάμεσα στο πετρέλαιο, το μαζούτ, το φυσικό αέριο, το υγραέριο και το φωταέριο). Εφόσον βρεθεί το σωστό σημείο δειγματοληψίας, στη συνέχεια τίθεται η αντλία αναρρόφησης καυσαερίων σε λειτουργία, με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται στην οθόνη οι πραγματικές τιμές μέτρησης. Οι αναλυτές καυσαερίων που χρησιμοποιούνται για την μέτρηση της απόδοσης των λεβήτων είναι ηλεκτρονικά όργανα πλήρως αυτοματοποιημένα, στα οποία η απόδοση του λέβητα και η περιεκτικότητα των καυσαερίων σε CO, CO 2, O 2, SO 2, NO X αναγράφεται συνεχώς στην οθόνη των αναλυτών καυσαερίων. Ο αναλυτής καυσαερίων έχει την δυνατότητα να δίνει στιγμιαίες μετρήσεις, όπως επίσης και την μέση τιμή των μετρήσεων για το χρονικό διάστημα που θα παραμείνει συνδεδεμένος µε τον λέβητα. Τέλος, οι μετρήσεις απόδοσης καύσης υφίστανται επεξεργασία και υπολογίζεται η μέση απόδοση καύσης του λέβητα για το χρονικό διάστημα που έμεινε συνδεδεμένος ο αναλυτής καυσαερίων στον λέβητα. Με βάση την ανάλυση καυσαερίων ελέγχεται κατά πόσον η λειτουργία του λέβητα καυστήρα είναι εντός των προβλεπόμενων ορίων με βάση την ΚΥΑ / Στη συγκεκριμένη απόφαση έχει αναρτηθεί πίνακας στον οποίο αναγράφονται τα μέγιστα επιτρεπτά όρια εκπομπών των ρύπων. Τα όρια αυτά παρουσιάζονται παρακάτω στον Πίνακα 1.5: την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 76

83 Πίνακας 1.5: Οριακές τιμές παραμέτρων καυσαερίου λεβήτων σταθερών εστιών καύσης ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ Μέγιστη επιτρεπόμενη τιμή απωλειών θερμότητας λόγω θερμών καυσαερίων, σε %. Μέγιστη επιτρεπόμενη τιμή της περιεκτικότητας κατ όγκο των καυσαερίων σε μονοξείδιο του άνθρακα (CO) ανηγμένη σε οξυγόνο αναφοράς 3%, σε ppm. Μέγιστη επιτρεπόμενη τιμή της περιεκτικότητας κατ όγκο των καυσαερίων σε οξείδια του αζώτου (NO x ) ανηγμένη σε οξυγόνο αναφοράς 3%, σε ppm. ΟΡΙΑΚΗ ΤΙΜΗ ΓΙΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ Μέγιστη επιτρεπόμενη τιμή του δείκτη αιθάλης, κατά Bacharach. 1 Μέγιστη επιτρεπόμενη τιμή της περιεκτικότητας των καυσαερίων σε οξυγόνο (O 2 ), σε % κ.ο. (ισχύει μόνο για πιεστικούς καυστήρες.) ΟΡΙΑΚΗ ΤΙΜΗ ΓΙΑ ΑΕΡΙΑ ΚΑΥΣΙΜΑ για υγραέριο 125 για φυσικό αέριο 1 για υγραέριο 0 για φυσικό αέριο 7 7 Με βάση τα δεδομένα αυτά, κατά την ετήσια συντήρηση του συστήματος λέβητα καυστήρα, ο συντηρητής θα πρέπει να ελέγχει με τον αναλυτή καυσαερίων τις παραμέτρους αυτές και αν διαπιστώσει ότι υπάρχει πρόβλημα στην καύση, και άρα στη δημιουργία παραπάνω καυσαερίων ρύπων, τότε θα πρέπει να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες. Μέτρηση προσδιορισμού του δείκτη αιθάλης Όταν η καύση σε ένα λέβητα είναι ατελής, εκτός από το σχηματισμό μονοξειδίου του άνθρακα, υπάρχει και έντονη παρουσία αιθάλης. Η αιθάλη είναι άνθρακας που παρέμεινε άκαυστος και αναμίχθηκε με τα καυσαέρια. Ο δείκτης αιθάλης προσδιορίζεται με τη χρήση της χειροκίνητης συσκευής αντλίας αναρρόφησης (γνωστή και ως «τρόμπα αιθάλης»), σύμφωνα πάντοτε με τις κατευθύνσεις του Ελληνικού προτύπου ΕΛΟΤ «Έλεγχος των καυσαερίων σε εστίες πετρελαίου - προσδιορισμός του δείκτη αιθάλης». Η μέτρηση του δείκτη αιθάλης γίνεται με σύγκριση του αποτυπώματος των καυσαερίων στο ειδικό φίλτρο με το πρότυπο της κλίμακας Bacharach. Αφού λειτουργήσει η εγκατάσταση και ανέβει η θερμοκρασία του νερού, εισάγεται το ρύγχος της αντλίας στην καπνοδόχο και αντλείται καυσαέριο. Σε μια εγκοπή που υπάρχει στην άκρη της τρόμπας, τοποθετείται ειδικό χαρτί φιλτραρίσματος μέσα από το οποίο εξαναγκάζονται να περάσουν τα καυσαέρια αφήνοντας μία κηλίδα (αμαύρωση). Η απόχρωση της κηλίδας αυτής συγκρίνεται με άλλες πρότυπες κηλίδες που υπάρχουν σε έναν κανόνα δειγμάτων που συνοδεύουν τη συσκευή μέτρησης και έτσι καθορίζεται ο δείκτης αιθάλης (η πλησιέστερη προς της κηλίδα της αιθάλης σε βαθμό μαυρίσματος επιφάνεια της κλίμακας σύγκρισης) σε μια κλίμακα αμαύρωσης με τιμές από 0 (λευκό) έως 10 (μαύρο) με ενδιάμεσους διαβαθμισμένους τόνους του γκρίζου (κλίμακα Bacharach). Οι αναρροφήσεις που πρέπει να γίνονται με την τρόμπα είναι 10 στον αριθμό, ώστε να είναι σωστό το δείγμα και να εξαχθούν έγκυρα συμπεράσματα. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 77

84 Επιδράσεις των μεγεθών μέτρησης Μεγάλη περιεκτικότητα αιθάλης στα καυσαέρια σημαίνει λίγο αέρα ή κακή ανάμειξη του καυσίμου με τον αέρα. Η επιδίωξή μας πρέπει να είναι μηδενική αιθάλη. Μειωμένη περιεκτικότητα CO 2 στα καυσαέρια σημαίνει μεγάλη περίσσεια αέρα καύσης, άρα και μικρή απόδοση καύσης. Τότε θα πρέπει να μειωθεί η παροχή του αέρα του ανεμιστήρα για να προκύψει επί της % αύξηση CO 2 και ο καυστήρας να λειτουργεί οικονομικά. Ο βαθμός απόδοσης της καύσης αυξάνεται όσο αυξάνεται το ποσοστό διοξειδίου του άνθρακα. Ύστερα από κάθε μείωση του αέρα που κάνουμε θα πρέπει να μετράμε τον δείκτη αιθάλης για να έχουμε εξασφαλισμένη την καθαρότητα της καύσης. Μια ιδανική (στοιχειομετρική) καύση για το πετρέλαιο θα μας δώσει CO 2, 15,3 %. Στη πράξη όμως δεν επιθυμούμε στοιχειομετρική καύση διότι οι συνθήκες λειτουργίας του καυστήρα όπως θερμοκρασία αέρα και πετρελαίου, ελκυσμός καμινάδας δεν είναι σταθερές και υπάρχει η βεβαιότητα ότι πολύ σύντομα θα οδηγηθούμε σε ατελή καύση. Για τον λόγο αυτό η ρύθμιση της καύσης είναι με περίσσεια αέρα. Ικανοποιητικά όρια CO 2 για το πετρέλαιο θεωρούνται συνήθως από 10 έως 13%. Καλά ποσοστά CO 2 έχουμε με τη σωστή ρύθμιση της θέσης του στροβιλιστή που πετυχαίνουμε μετακινώντας τον μπρος πίσω. Η περιεκτικότητα οξειδίων του αζώτου (ΝΟ Χ ) εξαρτάται από την περίσσεια αέρα και τη θερμοκρασία των καυσαερίων. Πρέπει να είναι όσο το δυνατόν χαμηλότερη. Ο σχηματισμός οξειδίων του αζώτου αυξάνεται όσο αυξάνεται η θερμοκρασία της φλόγας. Θερμοκρασία καυσαερίων: Αν η θερμοκρασία των καυσαερίων είναι μεγάλη, σημαίνει ότι ο λέβητας δεν μπορεί να δώσει την αναμενόμενη από τη παροχή καυσίμου ισχύ. Στην περίπτωση αυτή αλλάζουμε μπεκ, τοποθετώντας ένα μικρότερης παροχής, μειώνοντας με αυτό τον τρόπο και την ισχύ του λέβητα. Στον Πίνακα 1.2, παραπάνω, φαίνεται η εξάρτηση της θερμοκρασίας των καυσαερίων και της κατανάλωσης, από το πάχος της αιθάλης. Για να είναι αξιόπιστα τα συμπεράσματα πρέπει η θερμαινόμενη επιφάνεια του λέβητα να είναι καθαρή, γιατί εάν επικαθίσει αιθάλη στη θερμαινόμενη επιφάνεια του λέβητα, αυξάνεται η θερμοκρασία των καυσαερίων και η κατανάλωση του καυσίμου. Έτσι είμαστε έτοιμοι να παρέμβουμε, για να αυξήσουμε ή να μειώσουμε τον αέρα καύσης, ώστε να ρυθμίσουμε σωστά την εγκατάσταση. Κατά τη ρύθμιση έχουμε τη δυνατότητα να τυπώνουμε τις στιγμιαίες τιμές που εμφανίζονται στην οθόνη, με έναν ασύρματο εκτυπωτή. Αφού ολοκληρώσουμε τη ρύθμιση, μπορούμε να τυπώσουμε και να αποθηκεύσουμε όλες τις μετρούμενες και υπολογιζόμενες τιμές. Αυτό αποτελεί και την απόδειξη της σωστής και υπεύθυνης ρύθμισης μιας εγκατάστασης κεντρικής θέρμανσης. Κατά τον έλεγχο της καύσης, αφού πρώτα γίνει σωστή συντήρηση και καθαρισμός του συστήματος, σπουδαίο ρόλο παίζει ο αέρας της καύσης. Με τη ρύθμιση της παραμέτρου του οξυγόνου προκύπτει καύση με περίσσεια αέρα και λιγότερους ρύπους μονοξειδίου του άνθρακα (CO) και οξειδίων του αζώτου (NO x ). Επιπλέον η ρύθμιση της ποσότητας του καυσίμου, μέσω της αντλίας καυσίμου, οδηγεί σε καύση πλούσια σε καύσιμο και άρα σε λιγότερο οξυγόνο, άρα περισσότερους ρύπους. Τέλος με την μετακίνηση της φλόγας του καυστήρα μέσω του φλογοσωλήνα, προκύπτει αλλαγή στην ποσότητα των ρύπων επειδή υπάρχει ροή του αέρα προς τη φλόγα. Ο συνδυασμός όλων των παραπάνω παραμέτρων οδηγεί σε σωστή ρύθμιση της φλόγας και της καύσης, με μεγάλο βαθμό απόδοσης και όσο το δυνατόν λιγότερους ρύπους [11]. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 78

85 Τα καυσαέρια αποτελούν συνήθως και τη μεγαλύτερη απώλεια. Οι απώλειες από τα καυσαέρια εξαρτώνται από τη θερμοκρασία των καυσαερίων και από την περιεκτικότητα τους σε CO 2. Οι απώλειες των καυσαερίων μπορούν να υπολογιστούν και με τον παρακάτω τύπο: όπου: n k : οι απώλειες των καυσαερίων T k : η θερμοκρασία ων καυσαερίωνσε βαθμούς oc T a : η θερμοκρασία του περιβάλλοντος αέρα n k = (T k T a ) (a/co 2 + b)% α: ένας συντελεστής, που για το πετρέλαιο είναι 0,50, για το φυσικό αέριο 0,37 και το υγραέριο 0,35. b: άλλος συντελεστής, που για το πετρέλαιο είναι 0,007, για το φυσικό αέριο 0,009 και το υγραέριο 0,011. Εφόσον έχουν προσδιοριστεί οι θερμικές απώλειες των καυσαερίων μπορεί να γίνει διαπίστωση της εξοικονόμησης από τη ρύθμιση της καύσης. Εάν, για παράδειγμα, σε λέβητα πετρελαίου πραγματοποιηθούν μετρήσεις καυσαερίων και βρεθεί ότι η κ.ο. σύσταση του διοξειδίου του άνθρακα ισούται με CO 2 = 8% (δηλαδή έχει μεγάλη περίσσεια αέρα) και η θερμοκρασία ίση με 220 C από το παρακάτω νομογράφημα μπορεί να διαπιστωθεί ότι οι απώλειες καυσαερίων ανέρχονται στα 12,5%. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, με μία απλή συντήρηση του λέβητα (καθαρισμός επιφανειών) και στη συνέχεια με ρύθμιση του αέρα της καύσης είναι συχνά εύκολο να ανέλθει το ποσοστό του CO 2 στο 11% και η θερμοκρασία καυσαερίων στους 180 C, αντίστοιχα. Στην περίπτωση αυτή οι απώλειες καυσαερίων μειώνονται στο 8% και έτσι προκύπτει μία εξοικονόμηση ενέργειας κατά 12,5% - 8% = 4,5%. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 79

86 1.6 Μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις θέρμανσης Καθώς τα συστήματα θέρμανσης αποτελούν ένα ιδιαίτερα ενεργοβόρο μεν, απαραίτητο δε, κομμάτι ενός ολοκληρωμένου κτιρίου, είναι απαραίτητη η εφαρμογή ενός πακέτου μέτρων νοικοκυρέματος στις ήδη υφιστάμενες εγκαταστάσεις θέρμανσης. Είναι γεγονός ότι η κατανάλωση ενέργειας για κεντρική θέρμανση αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας τόσο στον οικιακό και τριτογενή τομέα, καθώς οι εγκαταστάσεις κεντρικής θέρμανσης εμφανίζουν τη μεγαλύτερη κατανάλωση ενέργειας στα κτίρια. Δυστυχώς, η πλειοψηφία των κτιρίων στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από κακή μόνωση, υπερδιαστασιολογημένα συστήματα θέρμανσης και παντελή έλλειψη μηχανισμών αυτοματισμού. Επίσης, η έλλειψη συντήρησης, η διακοπτόμενη λειτουργία και οι αδικαιολόγητα υψηλές θερμοκρασίες νερού, είναι φυσικό επόμενο να καταστήσουν το οποιοδήποτε σύστημα θέρμανσης ενεργοβόρο αλλά και οικονομικά ασύμφορο. Στο πλαίσιο λοιπόν των πιο οικονομικά εφικτών και βιώσιμων δράσεων για τη μετατροπή ενός συστήματος θέρμανσης σε πιο αποδοτικό εκτός φυσικά της λύσης της μετατροπής ενός συστήματος πετρελαίου σε σύστημα θέρμανσης με τη χρήση πιο οικονομικού καυσίμου- είναι φρόνιμο να ληφθούν ορισμένα μέτρα νοικοκυρέματος ή / και άλλα μέτρα χαμηλού ή μεσαίου κόστους στις ήδη υφιστάμενες εγκαταστάσεις θέρμανσης. Προκειμένου η οποιαδήποτε εφαρμογή μέτρων να γίνει με τον σωστό τρόπο θα πρέπει να έχει προηγηθεί η πραγματοποίηση μίας μελέτης βελτίωσης από τον κατάλληλο μηχανικό Μέτρα χαμηλού / μεσαίου κόστους Όπως ήδη αναφέρθηκε στα προηγούμενα, στα κλασσικά μέτρα νοικοκυρέματος που μπορούν να ληφθούν με σκοπό τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης ενός συστήματος θέρμανσης περιλαμβάνονται η περιοδική συντήρηση καυστήρα και η ρύθμιση του λόγου αέρα καύσης, καθώς και του διασκορπισμού και της τύρβης του καυσίμου ώστε να εξασφαλίζεται υψηλός βαθμός απόδοσης της καύσης, καθώς επίσης ο καθαρισμός επιφανειών θερμικής συναλλαγής λέβητα από επικαθήσεις-άκαυστα στους αυλούς και την θύρα της εστίας. Πέραν αυτών όμως, εξοικονόμηση της ενέργειας για την θέρμανση των κτιρίων μπορεί να γίνει από απλές μικρές παρεμβάσεις αλλαγές του τρόπου ζωής / χρήσης του συστήματος θέρμανσης, δηλ. αλλαγές στη συμπεριφορά των «χρηστών», μέχρι και αναγκαίες μετασκευές του συστήματος θέρμανσης. Στο παρόν κεφάλαιο παρουσιάζονται συνοπτικά οι βασικές δυνατότητες για εξοικονόμηση ενέργειας στην κεντρική θέρμανση οι οποίες είναι άμεσης οικονομικής απόδοσης και ελάχιστης δαπάνης. Πρόκειται για τεχνολογίες και τεχνικές που δύναται να επιφέρουν μεγάλα ποσοστό οικονομίας καυσίμου, χωρίς να απαιτούν μεγάλες δαπάνες ή οικονομικά κίνητρα από πλευράς πολιτείας. Με μία συστηματική εφαρμογή των κατάλληλων τεχνικών και τεχνολογιών οι οποίες παρουσιάζονται στο παρόν κεφάλαιο, είναι δυνατόν να μειωθούν τα υφιστάμενα έξοδα καυσίμων της κεντρικής θέρμανσης κατά 25 έως 40%, διατηρώντας τα ίδια επίπεδα θερμικής άνεσης. Βασικός σκοπός του κεφαλαίου αυτού είναι να εισάγει τις βασικές τεχνικές των τεχνητών κεντρικής θερμάνσεως με εξειδίκευση στην εξοικονόμηση ενέργειας. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 80

87 Στη συνέχεια οι επεμβάσεις παρατίθενται με την σειρά, από εκείνες που είναι άμεσης απόδοσης και χαμηλής δαπάνης έως εκείνες των οποίων η απόσβεση χρειάζεται μερικά έτη. Ενέργειες νοικοκυρέματος Ως ενέργειες / μέτρα «νοικοκυρέματος» χαρακτηρίζονται αυτά που δεν απαιτούν ειδική χρηματοδότηση ή επένδυση κεφαλαίου. Τα μέτρα αυτά, εφαρμόζονται σε τακτική βάση και εντάσσονται στη συνήθη λειτουργία και συντήρηση του κτιρίου (και έχουν συχνά σχέση με την αλλαγή της συμπεριφοράς των χρηστών του κτιρίου). Έτσι λοιπόν, πέρα από την τακτική (περιοδική) συντήρηση και τον καθαρισμό ρύθμιση του συστήματος καυστήρα-λέβητα-καμινάδας, που θεωρούνται ως η βασικότερη ενέργεια «νοικοκυρέματος» ενός συστήματος θέρμανσης, ως τέτοιες μπορούν να χαρακτηριστούν και οι εξής: Έλεγχος και επισκευή σημείων διαρροής καυσαερίων και αέρα καύσης. Μείωση της θερμοκρασίας προσαγωγής του θερμού νερού στο δίκτυο ανάλογα με τη μείωση του φορτίου θέρμανσης (μείωση ορίου υδροστάτη) έως τα όρια διατήρησης της θερμικής άνεσης και ασφάλειας του λέβητα από πιθανές διαβρώσεις. Ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων φορτίου (επανεξέταση αυτοματοποιημένου ωραρίου λειτουργίας λέβητα-καυστήρα). Στην περίπτωση προετοιμασίας και ΖΝΧ, η μείωση της θερμοκρασίας αποθήκευσης και προσαγωγής του θερμού νερού (στους ~55 ο C). Ένα άλλο μέτρο «νοικοκυρέματος» (αν και θα μπορούσε να ενταχθεί και στα μέτρα / επεμβάσεις χαμηλού κόστους) είναι η θερμομόνωση των σωλήνων των δικτύων διανομής, που μπορεί να επιφέρει σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας με ελάχιστη δαπάνη. Εάν π.χ. σε μία εφαρμογή διαπιστωθεί ότι το δίκτυο είναι αμόνωτο ή η μόνωση είναι κατεστραμμένη, και τότε οι απώλειες διανομής ανέρχονται στο 17%. Αντιθέτως, οι απώλειες διανομής ενός θερμομονωμένου δικτύου με πάχος μονώσεως 20 mm είναι της τάξεως του 3,3%. Με μία απλή σύγκριση των δύο περιπτώσεων προκύπτει ότι η αποκατάσταση της θερμομόνωσης του δικτύου διανομής μπορεί να συμβάλει σε μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας, της τάξεως του 5 με 10%. Η αεροστεγάνωση των χαραμάδων είναι επίσης μία σημαντική επέμβαση, καθώς με τον τρόπο αυτό μειώνονται σημαντικά τα φαινόμενα του παρασιτικού (αθέλητου) αερισμού, επιτυγχάνοντας εξοικονόμηση έως και 8%, ανάλογα με την κατάσταση των κουφωμάτων. Τέλος, η σωστή διαχείριση του αερισμού και του ηλιασμού ενός κτιρίου μπορεί επίσης να είναι πολύ αποδοτική, υπό την έννοια ότι εκμεταλλευόμενοι αυτές τις συνθήκες μπορούν να ελαττωθούν σημαντικά οι ανάγκες για θέρμανση ενός κτιρίου (σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας, αλλά και ημέρες σε ένα μήνα). Επεμβάσεις χαμηλού κόστους Ως «επεμβάσεις χαμηλού κόστους» χαρακτηρίζονται οι εφάπαξ επεμβάσεις (ή μέτρα) που μπορούν να χρηματοδοτηθούν από τον υπάρχοντα ετήσιο προϋπολογισμό της διαχείρισης του κτιρίου. Το κόστος των επεμβάσεων αποπληρώνεται συχνά εντός της ίδιας διαχειριστικής χρονιάς και συνήθως σε λιγότερο από δύο χρόνια. Χαρακτηριστικές επεμβάσεις αυτού του είδους είναι οι εξής: Επισκευή ή αναβάθμιση της θερμομόνωσης των επιφανειών του λέβητα. Εγκατάσταση διαφραγμάτων στην καπνοδόχο για μείωση των θερμικών απωλειών ελκυσμού κατά τα ενδιάμεσα διαστήματα αργίας του συγκροτήματος. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 81

88 Αντικατάσταση εγχυτήρων καυσίμου με μικρότερους ή αντικατάσταση όλου του καυστήρα με όμοιο μικρότερης ισχύος σε υπερδιαστασιολογημένα συστήματα. Εγκατάσταση μόνιμου μετρητικού συστήματος για την επιτήρηση των παραμέτρων της καύσης (ανάλυση καυσαερίων, μέτρηση καυσίμου, ηλεκτρική μέτρηση. Επεμβάσεις ανακατασκευής Τέλος υπάρχουν και λεγόμενες «επεμβάσεις ανακατασκευής», δηλαδή εφάπαξ επεμβάσεις μέσου κόστους αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις - έντασης κεφαλαίου, λόγω του σημαντικού αρχικού κόστους που απαιτείται για την εφαρμογή τους και της μέσης ή μακράς περιόδου αποπληρωμής τους. Οι επεμβάσεις αυτού του είδους, και εδικά αυτές που θεωρούνται ως υψηλού κόστους, προϋποθέτουν συχνά ειδική οικονομοτεχνική μελέτη αξιολόγησης: Αντικατάσταση παλαιών καυστήρων με νέους πολυβάθμιους, διπλού καυσίμου (πετρελαίου-φυσικού αερίου) όπου είναι εφικτό (κόστος: ). Αντικατάσταση παλαιών λεβήτων με νέους υψηλής απόδοσης και χαμηλής θερμοκρασίας εξόδου καυσαερίων μπορεί να επιφέρει εξοικονόμηση έως και 18% (κόστος: ). Εγκατάσταση ξεχωριστού λέβητα κάλυψης θερινών αναγκών παραγωγής θερμού νερού χρήσης, σε κτίρια με κάλυψη των αναγκών αυτών από την καύση πετρελαίου. Εγκατάσταση εναλλάκτη ανάκτησης θερμότητας από τα θερμά καυσαέρια, σε λέβητες υψηλών θερμοκρασιών εξόδου καυσαερίων (για προθέρμανση από τα καυσαέρια του νερού τροφοδοσίας προκύπτει 1% αύξηση της απόδοσης με κάθε αύξηση της θερμοκρασίας του νερού κατά 5,5 o C). Εγκατάσταση αυτοματισμού βελτιστοποίησης της καύσης για την διατήρηση του σωστού λόγου αέρα καύσης σε σχέση με το φορτίο. Εγκατάσταση συστήματος περιοδικής έναυσης πολλών λεβήτων (sequence firing control) με ρύθμιση του κάθε υδροστάτη ανάλογα με ένα συγκεκριμένο φορτίο. Στην περίπτωση πολύ μεγάλων κτιριακών εγκαταστάσεων (κτίρια γραφείων, εμπορικά κέντρα, ξενοδοχεία, νοσοκομεία, κλπ.) θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί η περίπτωση της εγκατάστασης ενός συστήματος συνδυασμένης παραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας (συμπαραγωγή ηλεκτρισμού θερμότητας Σ.Η.Θ.). Σε αυτήν την περίπτωση βέβαια απαιτείται ειδική τεχνο-οικονομική μελέτη (για το εάν π.χ. θα δοθεί προτεραιότητα στην κάλυψη των θερμικών αναγκών του κτιρίου ή στην παραγωγή συγκεκριμένης ποσότητας ηλεκτρισμού, οπότε στη 2 η αυτή περίπτωση μπορεί να χρειαστεί η ύπαρξη και δεύτερου εφεδρικού συστήματος θέρμανσης) Αυτοματισμοί εξοικονόμησης ενέργειας Μία άλλη μεγάλη κατηγορία επεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας στα συστήματα θέρμανσης είναι η εγκατάσταση αυτοματισμών και η εφαρμογή τεχνικών με σκοπό την βελτίωση του βαθμού απόδοσης κατά την χρήση της θερμότητας. Σε μία τυπική εγκατάσταση ο βαθμός απόδοσης κυμαίνεται γύρω στο 75 έως 80%, γεγονός το οποίο καταδεικνύει την σημασία και το δυναμικό εξοικονόμησης μέσω των τεχνικών και των σχετικών αυτοματισμών τους. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 82

89 Προκειμένου να γίνει αντιληπτή η σημασία των αυτοματισμών σε μία εγκατάσταση θέρμανσης, θα πρέπει να αναφερθεί ότι χωρίς την ύπαρξη των σωστών αυτοματισμών η θερμοκρασία στους θερμαινόμενους χώρους δεν είναι δυνατόν να σταθεροποιηθεί στα επιθυμητά επίπεδα, ενώ η μέση θερμοκρασία μπορεί να προκύψει υψηλότερη της επιθυμητής κατά 1 έως 3 C. Το τι ακριβώς σημαίνει αυτό μπορεί να καταδειχτεί με ένα παράδειγμα, αφού προηγουμένως αναφερθεί ότι - προφανώς - η σπατάλη ενέργειας (ή αντίστοιχα η εξοικονόμηση που μπορεί να επιτευχθεί) εξαρτάται από τις κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής όπου αναφερόμαστε. Έτσι, μια αύξηση της μέσης θερμοκρασίας των εσωτερικών χώρων κατά 1 C επιφέρει αύξηση της κατανάλωσης κατά 19,1% στην Αθήνα, ενώ στο Ηράκλειο της Κρήτης (Α Κλιματική Ζώνη της Ελλάδας) κατά 25,8%. Αντίθετα, στη Βόρειο Ελλάδα η αύξηση είναι μικρότερη, αλλά παραμένει σημαντική αφού για παράδειγμα στη Θεσσαλονίκη θα είναι 12,6% ενώ στη Φλώρινα 10,3%. Η αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας κατά 2 C επιφέρει αναλογικά διπλάσια αύξηση της κατανάλωσης έναντι της αύξησης του 1 C. Επομένως, ακόμη και να υπάρξει αύξηση μισού βαθμού Κελσίου πάνω από την επιθυμητή θερμοκρασία, αυτό είναι δυνατόν να συμβάλει σε σημαντική αύξηση της κατανάλωσης. Λόγω ακριβώς αυτής της μεγάλης σπατάλης ενέργειας και της επακόλουθης εξοικονόμησης που αναμένεται να προκύψει από τους αυτοματισμούς, είναι απαραίτητο σε κάθε περίπτωση να σχεδιάζεται ή/και να αναβαθμίζεται προσεκτικά το σύστημα αυτοματισμών της θέρμανσης που θα εφαρμοστεί στο εκάστοτε κτίριο. Παρακάτω περιγράφονται ενδεικτικά ορισμένες εκ των πλέον τυπικών λύσεις / τεχνικών για εξοικονόμηση ενέργειας στα συστήματα (κεντρικής) θέρμανσης, οι οποίες είναι δυνατόν να εφαρμοσθούν τόσο στα υφιστάμενα όσο και σε νεοαναγειρόμενα κτίρια. Η εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογιών ελέγχου τόσο σε υφιστάμενα όσο και σε καινούργια συστήματα θέρμανσης αποτελεί σύνηθες και ιδιαίτερα σημαντικό μέτρο. Ο σκοπός των συστημάτων ελέγχου είναι να προσαρμόζουν την προσφορά θερμότητας στην πραγματική ζήτηση, προκειμένου με τον τρόπο αυτό να χρησιμοποιείται τελικά μόνο το ποσό θερμότητας που είναι πραγματικά απαραίτητο για τη διατήρηση της επιθυμητής θερμοκρασίας σε ένα χώρο (π.χ. γραφείο) ή σε ένα σύνολο χώρων (π.χ. διαμέρισμα ή ολόκληρο κτίριο). Φυσικά, αναλόγως του συστήματος θέρμανσης που ένα κτίριο διαθέτει, προτείνεται και ένα αντιστοίχως κατάλληλο σύστημα ελέγχου ώστε να διασφαλίζονται τα βέλτιστα αποτελέσματα εξοικονόμησης ενέργειας. Έτσι, για την περίπτωση των κτιρίων είτε υφιστάμενων (όπως π.χ. όλες οι παλιές πολυκατοικίες ή μονοκατοικίες με κεντρική θέρμανση, κτίρια γραφείων, σχολεία, νοσοκομεία κλπ.) είτε νέων (σχολεία, νοσοκομεία και άλλα κτίρια του τριτογενούς τομέα), που διαθέτουν δισωλήνια συστήματα θέρμανσης χωρίς αυτονομία, το σύστημα ελέγχου που ενδείκνυται είναι ο κεντρικός έλεγχος με αντιστάθμιση της εξωτερικής θερμοκρασίας. Η παράμετρος της αντιστάθμισης δίνει την δυνατότητα η θερμοκρασία προσαγωγής του θερμού νερού στα θερμαντικά σώματα να ρυθμίζεται ανάλογα με την εκάστοτε τιμή της εξωτερικής θερμοκρασίας, με την βοήθεια μιας τρίοδης ή τετράοδης βάνας ανάμιξης. Η βάνα αυτή πρακτικά αναμιγνύει σε συνεχή βάση το κρύο νερό επιστροφής με το θερμό νερό προσαγωγής με στόχο την επίτευξη της ανάλογης θερμοκρασίας στο νερό προσαγωγής των θερμαντικών σωμάτων. Στην κεντρική μονάδα ελέγχου υφίσταται μία ειδική ρύθμιση η οποία ορίζει τη σχέση ανάμεσα στην εξωτερική θερμοκρασία και τη θερμοκρασία που οφείλει να έχει το νερό στην προσαγωγή. Αυτή η κεντρική μονάδα ελέγχου δέχεται σήματα από ένα αισθητήριο εξωτερικής θερμοκρασίας και μεταφέρει αντίστοιχα εντολή στον κινητήρα της τρίοδης ή τετράοδης βάνας προκειμένου έτσι να αναμιχθούν οι την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 83

90 κατάλληλες ποσότητες νερού. Στην περίπτωση που είναι εγκατεστημένη μία τετράοδη βάνα ανάμιξης, τότε η θερμοκρασία του λέβητα διατηρείται σταθερή (π.χ. 80 C) ενώ εξασφαλίζεται (ειδικά σε λέβητες πετρελαίου) προστασία από πιθανή διάβρωση. Αυτό το σύστημα κεντρικού ελέγχου, σε συνδυασμό με την τοποθέτηση θερμοστατικών βαλβίδων στα θερμαντικά σώματα, συνδυάζει την ορθολογική χρήση ενέργειας διασφαλίζοντας ταυτόχρονα ένα ικανοποιητικό επίπεδο άνεσης. Είναι σημαντικό να σημειωθεί άλλωστε ότι η διαδικασία της αντιστάθμισης ως μέτρου εξοικονόμησης είναι υποχρεωτική από το 1979 (ΦΕΚ Β 366/13.4/79), αλλά δυστυχώς η εφαρμογή της αποδείχτηκε υποτονική εξαρχής. Όσον αφορά στην περίπτωση των χώρων ή/και κτιρίων τα οποία διαθέτουν ατομικά συστήματα κεντρικής θέρμανσης (π.χ. διαμερίσματα, μικρές μονοκατοικίες, μικρά εμπορικά καταστήματα, γραφεία κλπ.), το πλέον ενδεικνυόμενο σύστημα αυτοματισμού είναι το σύστημα ελέγχου με θερμοστάτη εσωτερικής θερμοκρασίας. Έτσι, λειτουργία του λέβητα/καυστήρα ρυθμίζεται ανάλογα με τις απαιτήσεις σε θέρμανση ενός αντιπροσωπευτικού χώρου, ο οποίος και καλείται «χώρος αναφοράς». Ο θερμοστάτης του χώρου αυτού δίνει εντολή στον εκκινητή του καυστήρα, είτε διακόπτοντας τη λειτουργία του είτε επανεκκινώντας αυτόν, ανάλογα με τη θερμοκρασία που αυτός μετρά αλλά και τη ρύθμιση της επιθυμητής θερμοκρασίας (με μία διακύμανση ±0.5 C) που έχει γίνει από τον χρήστη. Ουσιαστικά πρόκειται για το σύστημα ελέγχου που εφαρμόζεται στις περιπτώσεις ατομικής θέρμανσης με λέβητες φυσικού αερίου και εξασφαλίζει οικονομική λειτουργία με την προϋπόθεση φυσικά της παράλληλης ορθολογικής ενεργειακής συμπεριφοράς από τους χρήστες (ρύθμιση θερμοστάτη σε λογικά επίπεδα θερμοκρασίας, μείωση θερμοκρασίας κατά τη νύχτα, διακοπή λειτουργίας την ώρα ανοίγονται τα παράθυρα για αερισμό κλπ.). Τέλος, όταν ένα κτίριο διαθέτει σύστημα θέρμανσης με αυτονομία προτείνεται το ακόλουθο σύστημα ελέγχου: τοποθέτηση μίας δίοδης ηλεκτροκίνητης βάνας στη σωλήνωση που μεταφέρει το θερμό νερό προς τον ανεξάρτητο χρήστη, και πριν από το συλλέκτη προσαγωγής του νερού στα θερμαντικά σώματα των χώρων του διαμερίσματος, γραφείου, κλπ. Η λειτουργία αυτής της βάνας καθορίζεται από ένα θερμοστάτη εσωτερικής θερμοκρασίας, ο οποίος τοποθετείται επίσης σε έναν αντιπροσωπευτικό χώρο. Οι συσκευές που απαιτούνται για την περίπτωση του συγκεκριμένου συστήματος ελέγχου είναι: α) Ένας θερμοστάτης χώρου: αυτός τοποθετείται σε έναν αντιπροσωπευτικό χώρο και ρυθμίζεται ώστε να λειτουργεί μεταξύ μιας ελάχιστης και μιας μέγιστης θερμοκρασίας (π.χ. 20 ο έως 21 ο C). Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι όταν η θερμοκρασία του χώρου είναι χαμηλότερη των 18 ο C, τότε ο θερμοστάτης δίνει εντολή ώστε η δίοδη βαλβίδα να ανοίξει και το ζεστό νερό να οδεύσει προς τα θερμαντικά σώματα. Μόλις η θερμοκρασία του χώρου υπερβεί την επιθυμητή (20 ο C) κατά 1 ο C, τότε αντιθέτως δίνεται η εντολή για κλείσιμο της δίοδης βαλβίδας και διακοπή της παροχή του ζεστού νερού προς τα θερμαντικά σώματα. β) Ένας χρονοδιακόπτης: μπορεί να είναι ενσωματωμένος στο θερμοστάτη, και επιτρέπει τη λειτουργία του συστήματος μόνο σε ορισμένες προκαθορισμένες ώρες (π.χ. σε ένα κτίριο γραφείων μόνο κατά τις ώρες λειτουργίας των γραφείων). γ) Μία δίοδη ηλεκτροκίνητη βαλβίδα: αυτή λαμβάνει εντολές από το θερμοστάτη και η βάνα ανοίγει αυτόματα τη ροή του ζεστού νερού προς τους θερμαινόμενους χώρους όταν η επιθυμητή θερμοκρασία είναι μεγαλύτερη από τη θερμοκρασία που επικρατεί στο χώρο, όπου είναι τοποθετημένος ο θερμοστάτης. Στην αντίθετη περίπτωση, διακόπτεται η παροχή του νερού όταν η θερμοκρασία φθάσει στο επιθυμητό όριο. δ) Ένα σύστημα μέτρησης της κατανάλωσης θερμότητας: αυτό μπορεί να είναι ένας θερμοδομετρητής, ένας ογκομετρητής ή ωρομετρητής. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 84

91 Τα συστήματα αυτονομίας εξασφαλίζουν καταρχήν τη δυνατότητα κάθε ανεξάρτητος χρήστης να καθορίζει το επίπεδο θερμοκρασίας του εσωτερικού αέρα, ενώ πραγματοποιείται και πιο δίκαιη κατανομή των δαπανών. Σε συνδυασμό με μία ορθολογική χρήση επιτυγχάνεται σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας Ανάκτηση θερμότητας και εξοικονόμηση ενέργειας Η εναλλαγή θερμότητας μεταξύ δύο ρευστών ως διεργασία είναι πολύ συνήθης στα συστήματα / στις εγκαταστάσεις θέρμανσης (ή / και παραγωγής ζεστού νερού χρήσης ΖΝΧ). Ο εναλλάκτης θερμότητας είναι η συσκευή που επιτρέπει στη θερμότητα από ένα ρευστό (υγρό ή αέριο) να περάσει σε ένα δεύτερο ρευστό (ένα άλλο υγρό ή αέριο), χωρίς τα δύο ρευστά να χρειαστεί να αναμειχθούν ή να έρχονται σε άμεση επαφή. Έτσι, ένας εναλλάκτης θερμότητας χρησιμοποιείται γενικά για την μεταφορά θερμότητας από ένα κύκλωμα σε ένα άλλο, όταν το νερό του ενός δεν πρέπει να αναμιγνύεται με το νερό στο άλλο κύκλωμα, ή εάν οι πιέσεις των ρευστών είναι διαφορετικές. Για παράδειγμα, ένας τέτοιος εναλλάκτης θερμότητας θα χρησιμοποιηθεί όταν ζεσταίνεται μια πισίνα από ένα σύστημα κεντρικής θέρμανσης. Όπως γίνεται αντιληπτό, εναλλάκτες θερμότητας απαντώνται σε πολλά μέρη / σε πολλές εφαρμογές, χρησιμοποιούνται συνήθως για τη θέρμανση ή την ψύξη των κτιρίων ή για την αύξηση της απόδοσης μηχανημάτων και συσκευών. Στα ψυγεία και στα κλιματιστικά, για παράδειγμα, χρησιμοποιούνται εναλλάκτες θερμότητας που λειτουργούν αντίθετα από ότι στα συστήματα κεντρικής θέρμανσης, απομακρύνοντας θερμότητα από ένα διαμέρισμα ή ένα δωμάτιο όπου είναι δεν είναι επιθυμητή και μέσω ενός ρευστού την μεταφέρουν σε άλλο χώρο όπου η θερμότητα μπορεί να απορριφθεί. Η εφαρμογή των εναλλακτών που πρωτίστως ενδιαφέρει εδώ είναι αυτή όπου χρησιμοποιούνται στις εγκαταστάσεις θέρμανσης ως σύστημα ανάκτησης θερμότητας, και συγκεκριμένα για την ανάκτηση της ενέργειας που χάνεται στα καυσαέρια. Ως εκ τούτου, κρίνεται σκόπιμο να γίνει εδώ μια αναφορά για τα διάφορα μέρη ενός συστήματος (μιας εγκατάστασης) θέρμανσης (με ή χωρίς προετοιμασία ΖΝΧ) όπου μπορούν να εφαρμοστούν εναλλάκτες θερμότητας. Λέβητες συσκευές συμπύκνωσης Στις περισσότερες περιπτώσεις συστημάτων θέρμανσης όπου χρησιμοποιούνται συμβατικά καύσιμα μια μεγάλη ποσότητα θερμότητας διαφεύγει στο περιβάλλον μέσω των καυσαερίων. Στους λέβητες, ο αέρας και το καύσιμο αναμειγνύονται και καίγονται για να παραχθεί θερμότητα, μέρος της οποίας μεταφέρεται στη συσκευή θέρμανσης και στο φορτίο της. Όταν η μεταφορά θερμότητας φθάσει στο όριό της, τα καυσαέρια εξέρχονται από το λέβητα μέσω της καμινάδας. Σε αυτό το σημείο, τα αέρια εξακολουθούν να έχουν σημαντική θερμική ενέργεια. Σε πολλά συστήματα, αυτή είναι η μεγαλύτερη μεμονωμένη αιτία απώλειας θερμότητας. Η ενεργειακή απόδοση μπορεί συχνά να αυξηθεί χρησιμοποιώντας κάποιο σύστημα ανάκτησης της απορριπτόμενης θερμότητας των καυσαερίων, δηλ. έναν εναλλάκτη θερμότητας σε πολλές περιπτώσεις αναφερόμενος ως εξοικονομητής, ώστε να δεσμευτεί και να χρησιμοποιηθεί ένα μέρος από τη θερμότητα των καυσαερίων. Τοποθετείται εύκολα σε οποιονδήποτε λέβητα, ανεξαρτήτως καυσίμου, και συνδέεται στο κύκλωμα θέρμανσης ή κεντρικού ζεστού νερού μειώνοντας την κατανάλωση καυσίμου περίπου κατά 20%- 30% και τις εκπομπές CO 2 έως και κατά 50%. Χρήσεις για αυτήν την ανακτώμενη θερμότητα περιλαμβάνουν: προθέρμανση του νερού της επιστροφής ή προσαγωγής του λέβητα, θέρμανση ζεστού νερού χρήσης ή προθέρμανση του αέρα καύσης. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 85

92 Οι σύγχρονοι λέβητες που παράγουν ζεστό νερό για θέρμανση σε χαμηλή θερμοκρασία είναι πιθανό να είναι είτε λέβητες συμπύκνωσης (όπου ανάκτηση θερμότητας παρέχεται από τον ίδιο το λέβητα) ή υψηλής απόδοσης χωρίς συμπύκνωση (όπου η προσθήκη για ανάκτηση θερμότητας είναι πιθανό να είναι ασύμφορη). Οι παλαιότεροι λέβητες (παραγωγής ζεστού νερού ή ατμού) όμως, ιδιαίτερα οι μεγαλύτερης ισχύος, είναι πιθανό να είναι μέχρι και 10% λιγότερο αποδοτικοί απ ότι οι σύγχρονοι λέβητες, και συνεπώς καταλληλότεροι στην προσθήκη συσκευής ανάκτησης θερμότητας των καυσαερίων. Ο εξοικονομητής (economiser) εγκαθίσταται πριν την καμινάδα, και τροφοδοτείται με τα εξερχόμενα καυσαέρια. Πρέπει όμως τότε να ελεγχθεί εάν ο καυστήρας και η καπνοδόχος χρειάζονται τροποποιήσεις κατά την εγκατάστασή του ώστε να αποφευχθούν τυχόν προβλήματα με την επαρκή παροχή αέρα. Παρακάτω μερικά βασικά δεδομένα και αριθμοί για την εφαρμογή της ανάκτησης θερμότητας σε λέβητες: Συνήθως ένας εξοικονομητής που τοποθετείται σε καπνοδόχο θα αυξήσει την καθαρή απόδοση του λέβητα κατά 3% - 5%. Ένας εξοικονομητής συμπύκνωσης (ή θερμο-συμπυκνωτής ) μπορεί να αυξήσει την απόδοση του λέβητα κατά 10% - 15%. Για τη βέλτιστη απόδοση η θερμοκρασία του νερού επιστροφής από το σύστημα θέρμανσης δεν θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 50 ο C και αν είναι δυνατόν να είναι μικρότερη από 40 ο C. Αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε λέβητες αερίου ή λέβητες πετρελαίου χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο, αλλά είναι σημαντικό η θερμοκρασία του νερού μετά τον εξοικονομητή να αυξάνεται τουλάχιστον στους 55 ο C ώστε να αποφεύγεται η συμπύκνωση των καυσαερίων εντός του λέβητα. Η αύξηση της θερμοκρασίας του παρεχόμενου αέρα καύσης κατά 20 ο C μπορεί να αυξήσει την απόδοση του λέβητα κατά περίπου 1%. Αυτό είναι συνήθως οικονομικά αποδοτικό μόνο στους μεγάλους λέβητες. Παραγωγή ζεστού νερού χρήσης με εναλλάκτες θερμότητας Το ΖΝΧ παράγεται με τρεις διαφορετικούς τρόπους : Σύστημα Α: Το δοχείο ΖΝΧ εμβαπτισμένο μέσα στο θερμοδοχείο νερού θέρμανσης (Tank-in-tank) Σύστημα Β: Παραγωγή ΖΝΧ μέσα σε εμβαπτισμένο εναλλάκτη θερμότητας μέσα στο θερμοδοχείο Σύστημα Γ: Παραγωγή ΖΝΧ με εξωτερικό εναλλάκτη θερμότητας. η παραγωγή ΖΝΧ γίνεται εξωτερικά του θερμοδοχείου με την χρήση εναλλάκτη θερμότητας και ξεχωριστού κυκλώματος θέρμανσης του εναλλάκτη με χωριστό κυκλοφορητή Τα τρία συστήματα παρουσιάζονται σχηματικά στο Σχήμα 1.10 παρακάτω. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 86

93 Σύστημα Α Σύστημα Β Σύστημα Γ Σχήμα 1.10: Τα τρία προαναφερθέντα συστήματα (Α, Β και Γ) για την παραγωγή ΖΝΧ [21] Στην ειδική περίπτωση παραγωγής ζεστού νερού με εναλλάκτες θερμότητας για θέρμανση κολυμβητικών δεξαμενών, οι εναλλάκτες είναι έτσι σχεδιασμένοι ώστε να επιτρέπουν τη θέρμανση μιας πισίνας από έναν υφιστάμενο λέβητα κεντρικής θέρμανσης. Αυτοί οι εναλλάκτες θερμότητας είναι ειδικά σχεδιασμένοι για να χρησιμοποιούν το νερό της πισίνας και είναι κατάλληλοι ακόμη και όταν πρέπει να ληφθούν μέτρα (π.χ. να προστεθούν χημικά) ώστε να εμποδιστεί το νερό της πισίνας να γίνει όξινο. Άλλοι τύποι εναλλακτών θερμότητας που δεν είναι κατάλληλοι μπορεί να καταστραφούν από τη διάβρωση μέσα σε μία σεζόν. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 87

94 1.7 Συμβουλές για την αποδοτική, οικονομική και ασφαλή χρήση της εγκατάστασης θέρμανσης Τεχνικές προσέγγισης των πελατών/χρηστών Ο εγκαταστάτης συντηρητής καυστήρων οφείλει να έχει ως κύριο μέλημα τη συνέπεια και την ποιότητα σε ό,τι αφορά στην εργασία του καταρχήν. Ταυτόχρονα όμως, και εφόσον ο τεχνικός είναι ένας επαγγελματίας που δείχνει ειλικρινές ενδιαφέρον για την εργασία ή/και επιχείρησή του πρέπει ως δευτερεύον μέλημα να φροντίσει ώστε να επιτύχει μία σωστή προσέγγιση του πελάτη τόσο για να κερδίσει την εμπιστοσύνη του στα τεχνικά ζητήματα συντήρησης και μακροβιότητας του συστήματος θέρμανσης, όσο και για να μπορέσει να διατηρηθεί στο μέλλον η επαγγελματική σχέση τεχνικού-πελάτη. Ένας ικανοποιημένος πελάτης όχι μόνο θα επιδιώξει να διατηρήσει τον εν λόγω τεχνικό αλλά και θα φροντίσει να τον συστήσει σε φίλους και γνωστούς. Αυτό μόνο όφελος θα αποφέρει για τον τεχνικό καθώς με τον τρόπο αυτό θα εδραιώσει ένα συστηματικό και σταθερό αλλά όλο και αυξανόμενο πελατολόγιο, εάν πρόκειται για ελεύθερο επαγγελματία. Εάν πάλι ο τεχνικός εργάζεται σε κάποια εταιρία εγκατάστασης-συντήρησης συστημάτων θέρμανσης, η όλο και μεγαλύτερη αποδοχή του από περισσότερους πελάτες θα ενισχύσει το επαγγελματικό προφίλ του. Επιπλέον, ο εγκαταστάτης-συντηρητής καυστήρων ως σωστός επαγγελματίας είναι υποχρεωμένος να εμφανίζει και να διατηρεί ένα ελκυστικό από άποψης «μάρκετινγκ» προφίλ. Άλλωστε, το «μάρκετινγκ» είναι ο κοινός ορισμός για διάφορες ενέργειες που εστιάζονται μόνο σε ένα αποτέλεσμα: την πραγματοποίηση περισσότερων πωλήσεων, την απόκτηση περισσότερων πελατών και την καλυτέρευση της εικόνας μιας επιχείρησης. Στο πλαίσιο του επαγγέλματός του, ο εγκαταστάτης/ συντηρητής καυστήρων θα κληθεί να έρθει σε επαφή με πελάτες, να συνεργαστεί πιθανόν με τεχνικούς άλλων κλάδων, να ασχοληθεί με την προμήθεια υλικών κλπ. Παράλληλα όμως, κατέχει τον σημαντικότερο ρόλο, αυτόν του «διαμεσολαβητή» για τον χρήστη του συστήματος θέρμανσης, καθώς είναι εκείνος που οφείλει να λειτουργεί έχοντας ως γνώμονα πάντα την λογική εξοικονόμησης ενέργειας την οποία και πρέπει να μεταφέρει και να εμφυσήσει στους δυνητικούς πελάτες του. Στις άμεσες επαφές που θα έχει με τους χρήστες των εγκαταστάσεων θέρμανσης / πελάτες, θα έχει το ρόλο τόσο του αποδέκτη τυχόν προβλημάτων όσο και του συμβούλου όσον αφορά σε ζητήματα εξοικονόμησης και ορθού χειρισμού του συστήματος θέρμανσης, ενώ οφείλει να παρέχει έναν αριθμό προτάσεων για βελτίωση και εκσυγχρονισμό της εγκατάστασης. Η στάση του εγκαταστάτη συντηρητή καυστήρων μετά την ολοκλήρωση της ανατεθείσας εργασίας με κάθε πελάτη ( after sales service ), πρέπει να έχει ως γνώμονα και βάση την ικανοποίηση του πελάτη. Ο ικανοποιημένος πελάτης θα ξαναεπιλέξει όπως είναι φυσικό τον ίδιο επαγγελματία αλλά και θα τον συστήσει. Παρατίθενται εδώ ορισμένες συμβουλές για μία επιτυχημένη προσέγγιση του πελάτη από την πλευρά του τεχνικού. Πρέπει να: είναι επικοινωνιακός και συνεργάσιμος με τις λοιπές επαγγελματικές ειδικότητες με τις οποίες συνεργάζεται (π.χ. μηχανικός, υδραυλικός, ηλεκτρολόγος κλπ.), είναι επικοινωνιακός και συνεργάσιμος με τον πελάτη, να αφουγκράζεται τις εκάστοτε απαιτήσεις και τα τυχόν προβλήματα που αντιμετωπίζει αυτός στην εγκατάστασή θέρμανσης και να φροντίζει να προτείνει λύσεις προσαρμοσμένες και κατάλληλες για τις ανάγκες του εκάστοτε πελάτη. Είναι πολύ σημαντικό το κατά πόσον οι όποιες προτάσεις / συστάσεις ταιριάζουν τόσο στις ανάγκες όσο και στις επιθυμίες του πελάτη, την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 88

95 γνωρίζει τον τρόπο συμπεριφοράς και εμφάνισης που πρέπει να έχει για να είναι επιτυχημένος επαγγελματίας είναι σαφής και επεξηγηματικός απέναντι στον πελάτη, με τρόπο απλοϊκό και έχοντας ως γνώμονα το γεγονός ότι ο πελάτης δεν είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, εξειδικευμένος γνώστης του τρόπου λειτουργίας ενός συστήματος / εγκατάστασης θέρμανσης. Είναι πολύ σημαντικό να μεταφέρει στους χρήστες με, σαφή μεν απλό δε, τρόπο τις βασικές αρχές λειτουργίας του συστήματος θέρμανσης ώστε να μπορέσει αυτός να αποδεχτεί ευκολότερη την αναγκαιότητα για τακτική συντήρηση και ορθή χρήση, είναι συνεπής ως προς τις προσυμφωνηθείσες εργασίες, το κόστος και τον χρόνος εκτέλεσης για αυτές να είναι γνώστης της ισχύουσας νομοθεσίας που αφορά στο επάγγελμά του και φυσικά να φροντίζει για την ορθή εφαρμογή της. Ένας συχνός κίνδυνος είναι να γίνει παρουσίαση μίας υποτιμημένης προσφοράς (είναι εύκολο να μειωθεί η τιμή της προσφοράς, αλλά πώς θα αιτιολογηθεί εκ των υστέρων μια υψηλότερη τιμή;) είναι προσεκτικός κατά την παρουσίαση νέων προϊόντων στον πελάτη. Πρώτα πρέπει να υπογραμμιστεί η χρησιμότητα (οφέλη) αυτών για τον καταναλωτή, και έπειτα να γίνει συζήτηση επί των τεχνικών χαρακτηριστικών γνωρισμάτων τους, γνωρίζει τους επαγγελματικούς κινδύνους, αλλά και τους βασικούς κανόνες πρόληψης ατυχήματος στις μηχανολογικές κατεργασίες και εγκαταστάσεις, να φροντίζει και να επιδιώκει να είναι επαρκώς καταρτισμένος, να ενημερώνεται και να επιμορφώνεται σε συνεχή και τακτική βάση, διατηρώντας και τα αντίστοιχα αποδεικτικά επιμόρφωσης/ βεβαιώσεις συμμετοχής στις καταρτίσεις (added value), είναι καλός γνώστης της αγγλικής γλώσσα, ώστε να είναι σε θέση να κατανοεί τα τεχνικά εγχειρίδια των κατασκευαστών, αλλά και να ενημερώνεται και σε προσωπικό επίπεδο για ζητήματα επαγγελματικού ενδιαφέροντος (π.χ. μέσω αναζητήσεων στο διαδίκτυο, σε ξένο τύπο, κλπ), τηρεί τους κανονισμούς και τις οδηγίες υγιεινής και ασφάλειας και να χρησιμοποιεί τα μέσα ατομικής προστασίας (ΜΑΠ), παραδίδει γραπτώς στον πελάτη τόσο τις εργασίες που πραγματοποίησε, όσο και τις απαραίτητες συνοδευτικές - συστάσεις που θα του προτείνει σχετικά με την ευημερία της εγκατάστασης, παρέχει στον πελάτη κατάλληλες οδηγίες, να τον ενημερώνει σχετικά με τις νέες τεχνολογίες και να του κάνει προτάσεις για τη βελτίωση της εγκατάστασής του φροντίζει να διατηρεί μία τακτική επικοινωνία με τον πελάτη, σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά το πέρας των εργασιών με στόχο να διαπιστώσει κατά πόσο αυτός έχει μείνει ικανοποιημένος από τη συνεργασία τους, ή ένα έχουν προκύψει περαιτέρω απορίες, κλπ. επιδιώκει να παραμένει ενήμερος σχετικά με τις εξελίξεις του επαγγέλματός του, να συμμετέχει στις επαγγελματικές οργανώσεις του κλάδου, να έχει επικοινωνία με συναδέλφους, διατηρώντας ένα σοβαρό και επικαιροποιημένο επαγγελματικό προφίλ [7]. Η σωστή επαγγελματική στάση του τεχνικού συντήρησης θα διασφαλίσει μία αρμονική και σταθερή στο χρόνο σχέση με τον πελάτη, ενώ θα προετοιμάσει το έδαφος ώστε ο τελευταίος να γίνει ακόμη πιο δεκτικός στις προτάσεις και συστάσεις που θα του γίνουν προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί η κατανάλωση ενέργειας που οφείλεται στο σύστημα θέρμανσης καθώς και να προκύψουν τα συνεπαγόμενα θετικά οφέλη για την τσέπη του. Επιπλέον, θα είναι ο πελάτης εις θέση να κατανοήσει και φυσικά να αποδεχτεί τις συμβουλές για βελτιστοποίηση του συστήματος θέρμανσης στο άμεσο μέλλον. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι για να κερδίσει κάποιος την εμπιστοσύνη του καταναλωτή χρειάζεται χρόνος, ενώ για να την χάσει αρκούν δυστυχώς μόνο μερικά δευτερόλεπτα! την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 89

96 1.7.2 Συμβουλές για τη σωστή λειτουργία του συστήματος θέρμανσης Οι επιλογές για θέρμανση στις οποίες είναι δυνατόν να προβεί ο κάθε χρήστης/ένοικος/ιδιοκτήτης κτιρίου είναι πλέον πολλές και ποικίλες. Συνεπώς η επιλογή του προτιμώμενου τρόπου θέρμανσης γίνεται αφενός και πρωτίστως ίσως βάσει των οικονομικών δυνατοτήτων του χρήστη προκειμένου να γνωρίζει ότι μπορεί να αντεπεξέλθει στην κάλυψη των θερμικών του αναγκών βάσει του προϋπολογισμού του νοικοκυριού του και αφετέρου βάσει των πιο υποκειμενικών κριτηρίων που εναπόκειται συνήθως στο τρόπο ζωής, την καθημερινότητα και γιατί όχι την αισθητική. Είναι πολύ σημαντικό επομένως, όποιος και αν είναι ο τρόπος θέρμανσης που θα επιλέξει ο πελάτης, και εφόσον επιθυμεί να διασφαλίσει την όσο το δυνατόν μακροβιότερη και ορθότερη λειτουργία του εγκατεστημένου συστήματος θέρμανσης, να υπάρχει μία ολοκληρωμένη προσέγγιση / υποστήριξη καθ όλη τη διάρκεια του (χειμερινού κυρίως) έτους από τον τεχνικό συντήρησης, μετά την θέση φυσικά σε λειτουργία. Το πρώτο βήμα είναι να καταφέρει ο τεχνικός να εδραιώσει μία σχέση εμπιστοσύνης με τον πελάτη του. Εφόσον αυτό επιτευχθεί είναι απαραίτητο ο χρήστης ενός συστήματος θέρμανσης να συνειδητοποιήσει και να αποδεχτεί ότι τα έξοδα για την τακτική συντήρηση του λέβητα / καυστήρα θα αποσβεσθούν καθ όλη την χρονική περίοδο θέρμανσης, αρκεί να αποκτήσει την συνήθεια της ενδελεχούς παρακολούθησης της κατανάλωσης καυσίμου και να την συγκρίνει με την κατανάλωση με την οποία θα επιβαρυνόταν εάν δεν είχε προβεί στην απαραίτητη επίσκεψη συντήρησης και ελέγχου από τον τεχνικό. Οποιαδήποτε πρόληψη πιθανών βλαβών εξαρχής αλλά και βελτιστοποίηση της λειτουργίας / απόδοσης του καυστήρα μόνο όφελος θα έχει σε μακροπρόθεσμη βάση για την τσέπη του πελάτη. Ο τεχνικός που είναι υπεύθυνος για την οικονομική, αποδοτική και κυρίως ασφαλή χρήση της εγκατάστασης θέρμανσης οφείλει να διαδραματίζει και συμβουλευτικό ρόλο απέναντι στον δυνητικό πελάτη, παρέχοντάς του μία σειρά από απλές/ανέξοδες συμβουλές / βήματα προκειμένου να μεγιστοποιηθούν τα περιθώρια για εξοικονόμηση ενέργειας και φυσικά χρημάτων. Ακόμη κι αν έχουμε επιλέξει μία όχι και τόσο οικονομική μέθοδο θέρμανσης, όπως είναι για παράδειγμα το πετρέλαιο, υπάρχουν σημαντικά περιθώρια εξοικονόμησης ενέργειας και συνεπώς εξοικονόμησης χρημάτων μέσω απλών βημάτων, τα οποία μπορεί να φαίνονται «μικρές παρεμβάσεις», ωστόσο ο συνδυασμός τους μπορεί να μας εξασφαλίσει σημαντική οικονομική ελάφρυνση. Ορισμένα από τα βήματα αυτά είναι σημαντικό να μετατραπούν σε συνήθειες, πάντα με την συνδρομή του πειστικού ρόλου του τεχνικού του συστήματος θέρμανσης. Μόνο στην περίπτωση που τα προτεινόμενα μέτρα εφαρμόζονται ορθά και με συνέπεια είναι δυνατόν να αποφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα τόσο για την μακροζωία της εγκατάσταση θέρμανσης όσο και για την τσέπη του πελάτη / χρήστη. Καταρχήν πρέπει να υιοθετηθούν όπως αναφέρεται και παραπάνω ορισμένες συνήθειες οι οποίες μπορούν να διασφαλίσουν εξοικονόμηση ενέργειας. Οι σημαντικότερες εξ αυτών που αφορούν άμεσα στην εξοικονόμηση ενέργειας που καταναλώνεται για τη λειτουργία της κεντρικής θέρμανσης περιγράφονται αρχικά: την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 90

97 Ίσως το πρωταρχικό και πλέον κρίσιμο βήμα / συνήθεια που οφείλει να υιοθετηθεί από το χρήστη ενός συστήματος θέρμανσης είναι η τακτική συντήρηση της εγκατάσταση θέρμανσης, δηλαδή η συντήρηση, η ρύθμιση αλλά και ο καθαρισμός του συστήματος καύσης, από αδειούχο εγκαταστάτη/συντηρητή καυστήρων, πριν την έναρξη της περιόδου θέρμανσης, που θα συνοδεύεται από έκδοση αντίστοιχου πιστοποιητικού καλής λειτουργίας, με αναγραφή σε αυτό των εκάστοτε αποτελεσμάτων της συντήρησης. Στο πλαίσιο της διαδικασίας αυτής ο τεχνικός συντηρητής θα προβεί στη διενέργεια μετρήσεων και ελέγχου του βαθμού απόδοσης των λεβήτων, της περιεκτικότητας σε CO 2 και σε αιθάλη των καυσαερίων, στη συντήρηση και διόρθωση τυχόν βλαβών του καυστήρα, του λέβητα και των οργάνων του καθώς και του λοιπού εξοπλισμού (κυκλοφορητές, βάνες, όργανα αυτοματισμού κλπ.). Η συνήθεια αυτή συνδράμει στη βελτίωση της απόδοσης, μειώνεται η κατανάλωση καυσίμων και η ρύπανση της ατμόσφαιρας [7,15]. Ο περιοδικός έλεγχος και η εξαέρωση των θερμαντικών σωμάτων είναι απαραίτητα. Επίσης τα θερμαντικά σώματα απαγορεύεται να καλύπτονται μερικώς ή ολικώς (εταζέρες, ξύλινες κατασκευές με ή χωρίς πλέγμα, κουρτίνες κλπ.), διότι παρεμποδίζεται η διάχυση της ζέστης εντός του θερμαινόμενου χώρου καθώς ελαττώνεται η απόδοσή τους. Εάν εντούτοις, τα θερμαντικά σώματα φαντάζουν αντιαισθητικά, είναι προτιμότερο ο καταναλωτής να δαπανήσει ένα επιπλέον χρηματικό ποσό και να προβεί στην αγορά διακοσμητικών σωμάτων. Εναλλακτικά, και εφόσον ο χρήστης επιθυμεί οπωσδήποτε να καλύπτει τα θερμαντικά σώματα, τότε θα πρέπει να επιλέγει σώματα με μεγαλύτερη επιφάνεια και θερμαντική ισχύ. Ενισχυτικό κόλπο για την απόδοση των θερμαντικών σωμάτων αποτελεί και η τοποθέτηση αντανακλαστικών επιφανειών (ασπίδων ακτινοβολίας) πίσω από θερμαντικά σώματα που τοποθετούνται μπροστά από ψυχρές εξωτερικές επιφάνειες (π.χ. υαλοστάσια, μη θερμομονωμένους εξωτερικούς τοίχους). Η διασφάλιση αυτονομίας στη θέρμανση αποτελεί ένα κρίσιμο βήμα για την ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης ενέργειας αφού ο χρήστης μπορεί να ελέγχει κατά βούληση την ιδία κατανάλωσή του, ενώ για την ακριβή ρύθμιση της εσωτερικής θερμοκρασίας του χώρου θα αποβεί πολύ ωφέλιμη. Στην περίπτωση μονοκατοικίας καλό είναι να γίνει εγκατάσταση θερμοστατών χώρου (προτείνεται η χρήση ηλεκτρονικών-ψηφιακών θερμοστατών χώρου), ενώ εάν πρόκειται για πολυκατοικία πρέπει ταυτόχρονα να γίνει εγκατάσταση σε συνδυασμό με θερμομετρητές. Η θερμοστατική ρύθμιση της θέρμανσης βελτιώνει τις συνθήκες άνεσης και μειώνει την κατανάλωση. Η χρήση του θερμοστάτη εφεξής οφείλει να είναι ορθή, δηλαδή, κατά τη διάρκεια της νύχτας ή στην περίπτωση απουσίας από το θερμαινόμενο κτίριο για αρκετές ώρες, συστήνεται ο θερμοστάτης να ρυθμίζεται σε χαμηλότερη θερμοκρασία. Για παράδειγμα, κατά τις νυχτερινές ώρες του ύπνου, η ιδανική θερμοκρασία του χώρου πρέπει να είναι 3 με 4 βαθμούς χαμηλότερη από αυτήν που διατηρείται τις υπόλοιπες ώρες της ημέρας. Είναι χαρακτηριστικό το ότι για κάθε 1 βαθμό Κελσίου μείωσης της τιμής του θερμοστάτη, μπορεί να επέλθει εξοικονόμηση ενέργειας κατά 10%. Επίσης, είναι καλό να τοποθετηθούν στα θερμαντικά σώματα θερμοστατικές βαλβίδες ώστε αυτά να λειτουργούν στην επιθυμητή θερμοκρασία. Εάν αναλογιστεί κανείς ότι η μετάδοση θερμότητας από ένα χώρο προς ένα άλλο εξαρτάται από το μέσο που τα χωρίζει και από τη θερμοκρασιακή τους διαφορά, αυτό σημαίνει ότι - ανεξάρτητα από τη μόνωση που διαθέτει ένα κτίριο - όσο πιο υψηλή είναι η θερμοκρασία του εσωτερικού χώρου και όσο πιο χαμηλή η θερμοκρασία περιβάλλοντος, τόσο μεγαλύτερες είναι και οι απώλειες θερμότητας και άρα τόσο μεγαλύτερη η κατανάλωση πετρελαίου προκειμένου να διατηρηθεί η εσωτερική θερμοκρασία σταθερή. Άλλο ένα επιχείρημα επομένως που δικαιολογεί το ότι η εσωτερική θερμοκρασία (θερμοκρασία στην την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 91

98 οποία ρυθμίζεται ο θερμοστάτης) οφείλει να μην ξεπερνάει τους 20 ο C περίπου. Σε αντίθετη περίπτωση, το αποτέλεσμα θα είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρο καθώς κάθε βαθμός πάνω από τους 20 ο C αυξάνει τις απώλειες, και συνεπώς την κατανάλωση, κατά περίπου 7%. Σε γενικές γραμμές, δεν πρέπει η θερμοκρασία που επιλέγει ο χρήστης για το χώρο, να υπερβαίνει τους 20 με 21 βαθμούς Κέλσιου. Μία υψηλότερη τιμή θερμοκρασίας προκαλεί μάλλον δυσφορία παρά άνεση, αλλά και τεράστια διαφορά στη κατανάλωση καυσίμου. Ο στόχος είναι η επίτευξη θερμικής άνεσης με την βέλτιστη παράλληλα δυνατή κατανάλωση καυσίμου. Ένα χαρακτηριστικό λάθος στο οποίο πολλοί χρήστες υποπίπτουν είναι το πλήρες κλείσιμο της λειτουργίας θέρμανσης κάθε φορά που απουσιάζουν από το σπίτι, γραφείο, κλπ. Προσοχή λοιπόν, καθώς, η δαπάνη ενέργειας για τη συντήρηση της θερμοκρασίας ενός σπιτιού στα επιθυμητά επίπεδα είναι σαφώς μικρότερη από τη δαπάνη που απαιτείται για την επαναθέρμανση του χώρου. Τέλος η σωστή διαχείριση του αερισμού και του ηλιασμού της οικίας μπορεί επίσης να είναι πολύ αποδοτική. Κατά τη διάρκεια λειτουργίας της θέρμανσης δεν ενδείκνυται να υφίστανται ανοιχτά παράθυρα και πόρτες, ούτε φυσικά και να πραγματοποιείται αερισμός του χώρου. Καλό επίσης είναι να απομονώνεται τελείως η λειτουργία της θέρμανσης σε κάποιους χώρους που δεν χρησιμοποιούνται, τουλάχιστον συνεχώς, ρυθμίζοντας τον διακόπτη στα αντίστοιχα θερμαντικά σώματα. Ο αερισμός των χώρων πρέπει ρητά να γίνεται κατά τις ώρες που δεν λειτουργεί η θέρμανση. Το βέλτιστο είναι να ανοίγονται όλα τα παράθυρα μια φορά την ημέρα για να αερίζεται το σπίτι, αντί να παραμένει συνεχώς, για παράδειγμα, μια μικρή χαραμάδα ανοιχτή. Ο χρήστης / ένοικος θα πρέπει να γνωρίζουν άριστα τη θέση του ήλιου σε κάθε ώρα της ημέρας και σε κάθε εποχή του έτους. Μάλιστα θα πρέπει να γνωστοποιηθεί στον πελάτη ότι επειδή τα ελληνικά κτίρια είναι βαριές κατασκευές, διαθέτουν επομένως μεγάλη θερμοχωρητικότητα και θερμική αδράνεια η οποία επιτρέπει την αποθήκευση της ηλιακής θερμότητας στα δομικά στοιχεία του κτιρίου και την σταδιακή απελευθέρωση αυτής κατά τις απογευματινές και βραδινές ώρες. Ειδικά στα ανοίγματα νότιου προσανατολισμού, οι κουρτίνες και τα σκίαστρα συνίσταται να παραμένουν τραβηγμένες / ανοιχτά κατά τη διάρκεια της ημέρας ώστε να επιτρέπεται η διείσδυση της ηλιακής ακτινοβολίας στους εσωτερικούς χώρους με αποτέλεσμα την περαιτέρω (παθητική) θέρμανση αυτών. Αλλά και εκείνο το μέρος του δαπέδου το οποίο ηλιάζεται θα πρέπει να είναι ελεύθερο καλυμμάτων ώστε οι ακτίνες είτε να απορροφώνται από το υλικό του δαπέδου, εφ όσον αυτό διαθέτει ικανή θερμοχωρητικότητα (π.χ. τσιμέντο, μάρμαρο ή πλακάκι) είτε να αντανακλώνται προς την εσωτερική τοιχοποιΐα του δωματίου. Αντίστοιχα, κατά τη διάρκεια των νυχτερινών ωρών ή όταν φυσάει πολύ είναι καλό τα εξωτερικά παραθυρόφυλλα να παραμένουν κλειστά ώστε να αποφεύγεται αντίστοιχα η διαφυγή θερμότητας προς το εξωτερικό περιβάλλον. Επίσης, στην περίπτωση που υπάρχει τζάκι, η πεταλούδα της καμινάδας του τζακιού πρέπει να παραμένει κλειστή όποτε αυτό δεν χρησιμοποιείται. Υπάρχει πάντα η δυνατότητα για «ξεφούσκωμα» του ενεργειακού λογαριασμού, χωρίς ο χρήστης να προβεί σε ιδιαίτερα έξοδα, αλλά μέσω «μικρών & απλών» κινήσεων οι οποίες εάν εφαρμοστούν είναι δυνατόν να παρατηρηθεί σταδιακά μια μείωση στο κόστος για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών σε θέρμανση, χωρίς καταρχήν να έχει χρειαστεί να δαπανηθεί παρά ένα μικρό σχετικά ποσό. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 92

99 Μία καλή θερμομόνωση του κτιρίου θα επιφέρει σημαντική οικονομία τόσο σε ενέργεια όσο και σε χρήματα. Το πρώτο και κύριο μέλημα για τον περιορισμό των απωλειών του προς θέρμανση χώρου είναι η φροντίδα για επαρκή, τουλάχιστον, μόνωση του κτιρίου. Αυτή προτείνεται να περιλαμβάνει μόνωση της σκεπής, της πυλωτής, θερμομόνωση του λέβητα (για τις παλαιές εγκαταστάσεις) και των σωληνώσεων ζεστού νερού καθώς και των εξωτερικών σωληνώσεων της κεντρικής θέρμανσης. Μάλιστα, η θερμομόνωση των σωληνώσεων των δικτύων της θέρμανσης, των λεβήτων και των καπνοδόχων μπορεί να συμβάλει στη σημαντική μείωση των θερμικών απωλειών και στη βελτίωση απόδοσης του συστήματος κυρίως σε κτίρια με εκτεταμένα δίκτυα σωληνώσεων (εκπαιδευτικά κτίρια, νοσοσκομεία, ξενοδοχεία κλπ.). Ιδιαίτερα για τις καπνοδόχους συνιστάται η χρήση θερμομονωμένων καπνοδόχων από ανοξείδωτο χάλυβα [15]. Για την αποφυγή απωλειών από τα ανοίγματα συστήνεται η προσθήκη «έξυπνων» παραθύρων και υαλοστασίων (ιδίως στα βόρεια ανοίγματα), καθώς και η αεροστεγάνωση και η ανεμοπροστασία των ανοιγμάτων, διπλά τζάμια. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 93

100 1.8 Αναφορές - Βιβλιογραφία [1] Ιστοσελίδα του ΤΕΕ: [2] Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιριακού Τομέα (ΚΕΝΑΚ) (ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ) ( [3] Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010, Β έκδοση Απρίλιος 2012 [4] Τ.Ο.Τ.Ε.Ε. 2421/86 - Γ έκδοση - Δεκέμβριος 1993 [5] Νέος Οικοδομικός Κανονισμός Ανάλυση και σύγκριση με τον ΓΟΚ 85, ΕΥΘΥΜΙΟΣ- ΜΑΡΙΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ, ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΘΩΜΑΣ (ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ) ΕΜΠ, Μάιος 2014 [6] [7] «Κατάρτιση Συντηρητών & Εγκαταστατών Καυστήρων Υγρών & Αερίων Καυσίμων», Σοφία Ψυχογιού, ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ [8] «ΟΔΗΓΟΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ 2 η ΕΚΔΟΣΗ», ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ -Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού [9] [10] «ΘΕΡΜΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ», LABORATORY OF HEAT TRANSFER AND ENVIRONMENTAL ENGINEERING (LHTEE), ΑΠΘ ( [11] «Εναλλακτικές τεχνολογίες θέρμανσης - εξοικονόμηση ενέργειας», Ευθυμιάδης, Γαλάνης, Καλλιακούδη, Ιούνιος 2014 [12] ΕΝ.Ε.ΕΠΙ.Θ.Ε. [13] ΑΦΟΙ ΜΑΡΗ Ο.Ε. ( [14] [15] ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ, Κ. Τ. Παπακώστας, Δρ. Μηχανολόγος Μηχανικός [16] %CE%98%CE%AD%CF%81%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CF%83%CE%B7%CF%82- %CE%95%CE%B3%CE%BA%CF%8C%CE%BB%CF%80%CE%B9%CE%BF%CE%BD [17] [18] «Σύγκριση κόστους θέρμανσης από διάφορες τεχνολογίες», Κακαράς, Καρέλλας, Βουρλιώτης, Γραμμέλης, Πάλλης, Καραμπίνης, ΕΜΠ, Νοέμβριος 2013 [19] ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΜΕ ΛΕΒΗΤΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΜΠΟΡΙΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ( [20] Η εξοικονόμηση ενέργειας από το συγκρότημα Λέβητα Καυστήρα, Π. Φαντάκης ( [21] την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 94

101 Σύντομες ερωτήσεις ανατροφοδότησης / αυτοαξιολόγησης 1) Σύμφωνα με την Οδηγία της Ε.Ε., Ecodesign (ErP-"Energy Related Products"): α) όλα ανεξαιρέτως τα συστήματα θέρμανσης θα πρέπει να έχουν τουλάχιστον την απόδοση των λεβήτων συμπύκνωσης β) μόνο τα νέα συστήματα θέρμανσης θα πρέπει να έχουν τουλάχιστον την απόδοση των λεβήτων συμπύκνωσης γ) μόνο τα νέα συστήματα θέρμανσης με αέριο (λέβητες φυσικού αερίου) θα πρέπει να έχουν τουλάχιστον την απόδοση των λεβήτων συμπύκνωσης 2) Ποια είναι η απλούστερη μέθοδος υπολογισμού των θερμικών αναγκών ενός κτιρίου; α) η μέθοδος κατά ASHRAE β) η μέθοδος των «βαθμοημερών θέρμανσης» γ) η μέθοδος DIN 4701/1959 3) Για τον προσεγγιστικό υπολογισμό της πραγματικής ισχύος του λέβητα: α) παίζει ρόλο η θερμοκρασία των καυσαερίων κατά τη μέτρηση, μόνο για τους λέβητες πετρελαίου β) παίζει ρόλο η θερμοκρασία των καυσαερίων κατά τη μέτρηση, για κάθε τύπο λέβητα (πετρελαίου ή αερίου) γ) μπορεί να πραγματοποιηθεί σε οποιοδήποτε θερμοκρασιακό εύρος 4) Η συμπύκνωση του ατμού των καυσαερίων στους λέβητες συμπύκνωσης είναι σχεδόν πλήρης, σε θερμοκρασίες εξωτερικού περιβάλλοντος: α) >15 o C β) μεταξύ 10 o C και 15 o C γ) > 10 o C 5) Ποιος εκ των 3 τύπων λεβήτων χαρακτηρίζεται από τον μεγαλύτερο βαθμό απόδοσης; α) λέβητας χαμηλών θερμοκρασιών β) λέβητας συμπύκνωσης αερίου γ) λέβητας συμπύκνωσης πετρελαίου 6) Στην ενδοδαπέδια θέρμανση: α) μπορεί να τοποθετηθεί οποιοσδήποτε τύπος λέβητα β) προτιμώνται οι λέβητες χαμηλών θερμοκρασιών γ) προτιμώνται οι λέβητες συμπύκνωσης 7) Η συσσώρευση καταλοίπων καύσης στο εσωτερικό του λέβητα, αποκαθίσταται με: α) χημικό καθαρισμό του λέβητα β) καθαρισμό του φλογοθαλάμου και των διαδρομών καυσαερίων γ) καθαρισμό των φλογοαυλών 8) Η παρουσία αιθάλης συγκριτικά με την επικάθιση αλάτων στο λέβητα: α) επιφέρει πολύ μεγαλύτερη αύξηση στη θερμοκρασία των καυσαερίων β) επιφέρει πολύ μικρότερη αύξηση στη θερμοκρασία των καυσαερίων γ) επηρεάζουν στον ίδιο βαθμό (ποσοτικά) τη θερμοκρασία των καυσαερίων την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 95

102 Ανακεφαλαίωση Στο Κεφάλαιο 1 παρουσιάζονται και αναλύονται τα βασικότερα ζητήματα που οφείλει να γνωρίζει εις βάθος ο εγκαταστάτης/συντηρητής συστημάτων θέρμανσης προκειμένου να αποκτήσει τα πρόσθετα γνωστικά εφόδια ώστε να είναι σε θέση να διασφαλίσει στον μελλοντικό πελάτη του ενεργειακά αποδοτικές εγκαταστάσεις θέρμανσης και να εμφυσήσει σε αυτόν τις βασικότερες αρχές εξοικονόμησης ενέργειας που οφείλει να υιοθετήσει στην καθημερινότητά του. Με το πέρας της μελέτης του εν λόγω κεφαλαίου οι καταρτιζόμενοι θα έχουν επίγνωση του πώς να ευαισθητοποιούν τους καταναλωτές και να τους κάνουν να κατανοούν την ανάγκη υιοθέτησης μέτρων για την αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας των συστημάτων τους, καθώς και του πώς να διαμορφώνουν ένα πακέτο πρακτικών λύσεων για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των συστημάτων που εγκαθιστούν συντηρούν. Οι εκπαιδευόμενοι θα είναι ακολούθως έτοιμοι να μελετήσουν το επόμενο κεφάλαιο, το οποίο σε πιο πρακτικό επίπεδο θα ολοκληρώσει τις νεοαποκτηθείσες γνώσεις τους. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 96

103 2. Εφαρμογή και κριτηριοποίηση των κατάλληλων αυτοματισμών και εκτέλεση των απαιτούμενων ρυθμίσεων για τη βελτιστοποίηση της ενεργειακής απόδοσης των εγκαταστάσεων θέρμανσης Γενική εισαγωγική περιγραφή του Εκπαιδευτικού Αντικειμένου Πρωταρχικό θέμα στην ενεργειακή απόδοση ενός συστήματος θέρμανσης είναι η λεπτομερής γνώση της δομής και της λειτουργίας του. Στο κεφάλαιο αυτό πραγματοποιείται πλήρης περιγραφή των διαδικασιών εφαρμογής και θέσης σε λειτουργία των αυτοματισμών για εξοικονόμηση ενέργειας στα συστήματα θέρμανσης. Κατόπιν περιγράφονται σε γενική μορφή οι ενέργειες για την εφαρμογή κατάλληλων τεχνικών αυτομάτου ελέγχου στις εγκαταστάσεις ΖΝΧ και, τέλος, γίνεται αναλυτική περιγραφή της διαδικασίας ρύθμισης της καύσης για βελτιστοποίηση της απόδοσής της. Σκοπός Αναμενόμενα Αποτελέσματα Σκοπός του κεφαλαίου είναι να αποτελέσει έναν γενικό οδηγό του καταρτιζομένου, τόσο όσον αφορά τη γνώση των κατάλληλων αυτοματισμών όσο και των αναγκαίων ρυθμίσεων ενός συστήματος θέρμανσης ώστε να βελτιστοποιείται η ενεργειακή απόδοση των εγκαταστάσεων θέρμανσης που κατασκευάζει ή συντηρεί. Ο καταρτιζόμενος μετά τη μελέτη του κεφαλαίου και τη σχετική πρακτική άσκηση θα είναι σε θέση: Να κατανοήσει τη δομή και τη λειτουργία ενός συστήματος θέρμανσης αερίων ή υγρών καυσίμων, λαμβάνοντας υπόψη τις τεχνικές οδηγίες του κατασκευαστή του. Να κατανοήσει τη δομή και τη λειτουργία μιας εγκατάστασης και να κάνει τις απαραίτητες ηλεκτρικές συνδέσεις με βάση τις οδηγίες των κατασκευαστών και την τεχνική μελέτη. Να έχει γνώσεις σχετικές με την ενεργειακή απόδοση της εγκατάστασης και την ενεργειακή απόδοση και ταυτότητα του λέβητα. Να κάνει προτάσεις εκσυγχρονισμού της εγκατάστασης και εξοικονόμησης ενέργειας προς τους πελάτες. Το κεφάλαιο αυτό του παρέχει μια σειρά σχετικών τεχνικών γνώσεων που θα υποστηρίξουν το επαγγελματικό έργο του. Έννοιες κλειδιά / βασική ορολογία Καυστήρας πετρελαίου, Αυτονομία θέρμανσης, Αντιστάθμιση, Συστήματα ασφαλούς λειτουργίας, Κυκλοφορητής, Θερμαντήρας νερού χρήσης (μπόιλερ), Θερμαντικά σώματα, Απαγωγή καυσαερίων, Θερμική φόρτιση δοχείου αδράνειας την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 97

104 2.1 Τεχνικές αυτομάτου ελέγχου και άλλες τεχνικές που εφαρμόζονται με σκοπό τη βελτίωση της αποδοτικότητας του συστήματος θέρμανσης Ένα αποτελεσματικό σύστημα ελέγχου θέρμανσης εξασφαλίζει ότι ο λέβητας λειτουργεί μόνο όταν υπάρχει ζήτηση για θέρμανση. Παρέχει θερμότητα μόνο όπου και όταν είναι απαραίτητο. Επιλέγοντας τα κατάλληλα στοιχεία ελέγχου για ένα σύστημα εξασφαλίζεται ότι το κόστος για τη θέρμανση χώρων διατηρείται στο ελάχιστο. Σε μία τυπική εγκατάσταση ο βαθμός απόδοσης του συστήματος θέρμανσης κυμαίνεται περί το 75 έως 80%, γεγονός το οποίο καταδεικνύει την σημασία και δυναμικό εξοικονόμησης μέσω αυτοματισμών. Οι ρυθμίσεις ελέγχου της θέρμανσης προσφέρουν μια σειρά από οφέλη για τον χρήστη του κτιρίου. Επιτρέπουν την αντιστοίχιση των απαιτήσεων για θέρμανση με το σχεδιασμό εργασίας/χρήσης ενός κτιρίου. Αυτό παρέχει στον χρήστη του κτιρίου μια σειρά από πλεονεκτήματα όπως: Μπορεί να μειώσει σημαντικά την κατανάλωση καυσίμου και των εκπομπών CO₂ Η επιθυμητή θερμοκρασία ενός χώρου μπορεί να ρυθμιστεί ανάλογα με τις ανάγκες. Η μείωση του θερμοστάτη του δωματίου κατά 1 C μπορεί να μειώσει την κατανάλωση ενέργειας για τη θέρμανση του χώρου κατά 6-10 %. Μπορούν να προσαρμοστούν οι προγραμματιστές ώστε να ταιριάζουν με τον τρόπο λειτουργίας ενός κτιρίου ώστε να μειωθεί η σπάταλη θερμότητας όταν δεν είναι υποχρεωτική η παραγωγή της. Λόγω της μεγάλης σπατάλης ενέργειας, είναι απαραίτητο σε κάθε περίπτωση κτιρίου να σχεδιάζεται ή/και να αναβαθμίζεται προσεκτικά το σύστημα αυτοματισμών θέρμανσης Θερμοστατικός έλεγχος κατά ζώνη και αυτονομία κατά ζώνη Ο διαχωρισμός των κτιρίων σε θερμικές ζώνες αποτελεί σημαντικό κομμάτι του ενεργειακού τους σχεδιασμού και τεχνική ορθολογικής χρήσης ενέργειας και αφορά δύο επίπεδα: Τον ορθολογικό αρχιτεκτονικό σχεδιασμό βάσει ενεργειακών κριτηρίων (π.χ. βιοκλιματικό σχεδιασμό) Το σχεδιασμό και τη λειτουργία των μηχανολογικών συστημάτων θέρμανσης/ψύξης. Δύο βασικά στοιχεία που πρέπει να εξεταστούν κατά τον καθορισμό και τη χωροθέτηση των θερμικών ζωνών ενός κτιρίου είναι: η διαφορετική έκθεση των τμημάτων του κτιρίου στην ηλιακή ακτινοβολία και η χρήση του κάθε χώρου Γενικά οι χώροι θα πρέπει να ομαδοποιούνται ανάλογα με τις ενεργειακές τους απαιτήσεις και με το βαθμό χρήσης τους και να είναι προσανατολισμένοι κατάλληλα. Για παράδειγμα, χώροι οι οποίοι χρησιμοποιούνται πολλές ώρες, ή χώροι που απαιτούν υψηλότερες θερμοκρασίες συνιστάται να προσανατολίζονται στη νότια πλευρά, ενώ στο βορινό προσανατολισμό μπορεί να τοποθετηθούν χώροι που χρησιμοποιούνται περιστασιακά ή βοηθητικοί χώροι, οι οποίοι το χειμώνα λειτουργούν ως ζώνες θερμικής ανάσχεσης (buffer). Στο βόρειο προσανατολισμό ενδέχεται να τοποθετούνται χώροι με ιδιαίτερες απαιτήσεις σε σταθερό, ομοιογενή φωτισμό. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 98

105 Για το διαχωρισμό του κτιρίου σε θερμικές ζώνες συνιστάται να ακολουθούνται οι παρακάτω γενικοί κανόνες: Ο διαχωρισμός του κτιρίου να γίνεται στο μικρότερο δυνατό αριθμό ζωνών. Τμήματα του κτιρίου με όγκο μικρότερο από το 10% του συνολικού όγκου του κτιρίου να εξετάζονται ενταγμένα σε άλλες θερμικές ζώνες, κατά το δυνατόν παρόμοιες, ακόμη και αν οι συνθήκες λειτουργίας τους δικαιολογούν τη θεώρησή τους ως ανεξάρτητων ζωνών. Ο καθορισμός ανεξάρτητων διαφορετικών θερμικών ζωνών σύμφωνα με τον Κ.Εν.Α.Κ. (Φ.Ε.Κ. 407/ ) και το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 13790:2009 επιβάλλεται στις περιπτώσεις κατά τις οποίες: Η επιθυμητή θερμοκρασία των εσωτερικών χώρων διαφέρει περισσότερο από 4 K (4 C) σε σχέση με τα άλλα τμήματα του κτιρίου κατά τη χειμερινή ή/και τη θερινή περίοδο. Υπάρχουν χώροι με διαφορετική χρήση / λειτουργία. Για παράδειγμα, σε ένα νοσοκομείο υπάρχουν αίθουσες νοσηλείας, γραφείων, χειρουργείων, ειδικών ιατρικών μηχανημάτων, εργαστήρια κ.ά. Οι χώροι διαφορετικών χρήσεων έχουν συνήθως και διαφορετικές εσωτερικές συνθήκες σχεδιασμού (θερμοκρασία, σχετική υγρασία, νωπό αέρα κ.ά.). Υπάρχουν χώροι στο κτήριο, που εξυπηρετούνται από διαφορετικά συστήματα θέρμανσης ή/και ψύξης ή/και κλιματισμού λόγω διαφορετικών εσωτερικών συνθηκών. Υπάρχουν χώροι στο κτήριο που παρουσιάζουν πολύ μεγάλες (σε σχέση με το υπόλοιπο κτήριο) συναλλαγές ενέργειας (π.χ. εσωτερικά ή/και ηλιακά κέρδη, θερμικές απώλειες). Για παράδειγμα, οι χώροι με νότιο προσανατολισμό σε ένα κτήριο έχουν σημαντικά ηλιακά κέρδη σε σχέση με τους υπόλοιπους χώρους. Υπάρχουν χώροι, στους οποίους το σύστημα του μηχανικού αερισμού (παροχής νωπού αέρα ή κλιματισμού) καλύπτει λιγότερο από το 80% της επιφάνειας κάτοψης του χώρου. Χώροι που καταλαμβάνουν όγκο μικρότερο του 10% του όγκου του κτιρίου ή/και έχουν χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση συγκριτικά με την κατανάλωση στο υπόλοιπο κτίριο, δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως αυτόνομες θερμικές ζώνες. Επίσης, δευτερεύοντες βοηθητικοί χώροι που δεν θερμαίνονται και που συνδέονται λειτουργικά με μια θερμική ζώνη (π.χ. αποθηκευτικός χώρος εντός διαμερίσματος, ψευδοροφή που διαχωρίζεται από το θερμαινόμενο χώρο με δομικό στοιχείο που δεν είναι θερμομονωμένο) λαμβάνονται ως τμήμα της θερμικής ζώνης. Το ωράριο λειτουργίας ενός κτιρίου ή ενός τμήματός του, που αποτελεί ανεξάρτητη θερμική ζώνη, εξαρτάται από τα εξής χαρακτηριστικά: από τη χρήση του κτιρίου, από τον ανθρώπινο παράγοντα, δηλαδή από τις ιδιαιτερότητες που προσδίδουν σε κάθε γενική χρήση κτιρίου οι επιλογές και οι συνήθειες των χρηστών του, από τις τοπικές συνθήκες, κλιματικές, λειτουργικές (ωράρια λειτουργίας) κ.ά. Στον παρακάτω πίνακα δίνεται το τυπικό ωράριο λειτουργίας ανά χρήση κτιρίου ή χρήση θερμικής ζώνης. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 99

106 Πίνακας 2.1: Τυπικό ωράριο λειτουργίας κτιρίων ανά χρήση κτιρίου ή χρήση θερμικής ζώνης Βασικές Κατηγορίες κτιρίων Χρήσεις κτιρίων ή θερμικών ζωνών Ώρες λειτουργίας Ημέρες λειτουργίας ανά εβδομάδα Περίοδος λειτουργίας σε μήνες Κατοικίας Μονοκατοικία, πολυκατοικία (περισσότερα του ενός Προσωρινής διαμονής Συνάθροισης κοινού Ξενοδοχείο ετήσιας λειτουργίας θερινής λειτουργίας (Απρ.-Οκτ.) χειμερινής λειτουργίας (Σεπτ.-Απρ.) Ξενώνας ετήσιας λειτουργίας θερινής λειτουργίας (Απρ.-Οκτ.) χειμερινής λειτουργίας (Σεπτ.-Απρ.) Οικοτροφείο και κοιτώνας Υπνοδωμάτιο οικοτροφείου κ.ά. ξενοδοχείου, Κοινόχρηστος χώρος ξενοδοχείου, οικοτροφείου κ.ά ανά χρήση 24 7 ανά χρήση Εστιατόριο Ζαχαροπλαστείο, καφενείο Νυχτερινό κέντρο διασκέδασης, μουσική σκηνή Θέατρο, κινηματογράφος Χώρος συναυλιών Χώρος εκθέσεων, μουσείο Χώρος συνεδρίων, αμφιθέατρο, αίθουσα δικαστηρίων Τράπεζα Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων Κλειστό γυμναστήριο, κλειστό κολυμβητήριο Διάδρομοι και άλλοι κοινόχρηστοι βοηθητικοί χώροι * ανά χρήση ανά χρήση ανά χρήση Λουτρό (κοινόχρηστο) * ανά χρήση ανά χρήση ανά χρήση Νηπιαγωγείο (Οκτ.-Μαΐ.) Εκπαίδευσης Υγείας κοινωνικής πρόνοια και Πρωτοβάθμια εκπαίδευση, δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Τριτοβάθμια εκπαίδευση, αίθουσα διδασκαλίας (Σεπτ.-Μαΐ.) (Σεπτ.- Ιουν.) Φροντιστήριο, ωδείο (Σεπτ.-Μαΐ.) Νοσοκομείο, κλινική Αίθουσα ασθενών (δωμάτιο) Χειρουργείο (τακτικό) Εξωτερικά ιατρεία Αίθουσες αναμονής την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 100

107 Σωφρονισμού Εμπορίου Αγροτικό ιατρείο, υγειονομικός σταθμός, κέντρο υγείας, ιατρείο Ψυχιατρείο, ίδρυμα ατόμων με ειδικές ανάγκες, ίδρυμα χρονίως πασχόντων, οίκος ευγηρίας, βρεφοκομείο Βρεφικός σταθμός, παιδικός σταθμός Κρατητήριο, αναμορφωτήριο, φυλακή Αστυνομική διεύθυνση Εμπορικό κέντρο, αγορά και υπεραγορά Κατάστημα, φαρμακείο Ινστιτούτο γυμναστικής Κουρείο, κομμωτήριο Γραφείων Γραφείο Βιβλιοθήκη *Σημειώνεται ότι το ωράριο και η περίοδος λειτουργίας των βοηθητικών χώρων ενός κτιρίου ή μιας θερμικής ζώνης (κοινόχρηστα λουτρά, διάδρομοι, κλιμακοστάσια κ.ά.) είναι το ίδιο με αυτό της κύριας χρήσης (κάθε βασικής κατηγορίας: υγείας, συνάθροισης κοινού, εκπαίδευσης, εμπορίου κ.τ.λ.), την οποία εξυπηρετούν. Ο σκοπός κάθε συστήματος θέρμανσης ή κλιματισμού είναι η επίτευξη θερμικής άνεσης στους χώρους διαμονής και δραστηριότητας των χρηστών κάθε κτιρίου. Η θερμική άνεση είναι μια σχετικά υποκειμενική κατάσταση, που επηρεάζεται από σειρά παραμέτρων και συνθηκών, οι σημαντικότερες των οποίων είναι οι ακόλουθες: η θερμοκρασία (ξηρού θερμομέτρου) του αέρα, η μέση θερμοκρασία «ακτινοβολίας» των περιβαλλουσών επιφανειών ενός χώρου, όπως αυτή διαμορφώνεται από τη θερμοκρασία των επιφανειών, τα υλικά τους (συγκεκριμένα τους συντελεστές εκπομπής τους στο μεγάλο μήκος κύματος), την εγκατεστημένη ενεργή ηλεκτρική ισχύ εξοπλισμού και τον πληθυσμό, η σχετική υγρασία του αέρα, η ένδυση των χρηστών, η δραστηριότητα των χρηστών, η ταχύτητα εσωτερικών ρευμάτων αέρα. Η εσωτερική θερμοκρασία είναι η βασικότερη παράμετρος διαμόρφωσης της θερμικής άνεσης σε ένα χώρο. Είναι σαφές ότι, δεδομένης της υποκειμενικότητας του επιπέδου θερμικής άνεσης και των επιλογών του εκάστοτε χρήστη, η επιθυμητή θερμοκρασία εσωτερικών χώρων μπορεί να ποικίλλει. Ωστόσο, για τις ανάγκες της εκτίμησης της ενεργειακής απόδοσης ενός κτιρίου πρέπει να καθοριστούν σε εθνικό επίπεδο τα επιθυμητά όρια εσωτερικής θερμοκρασίας ανά χρήση. Αυτό πρέπει να γίνει στη βάση της επίτευξης της θερμικής άνεσης με τη μικρότερη δυνατή κατανάλωση ενέργειας. Με βάση τις συνιστώμενες τιμές στο πρότυπο ΕΛΟΤ EN 15251:2007 καθορίζονται και δίνονται στον επόμενο πίνακα για την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 101

108 όλες τις κατηγορίες των κτιρίων οι τιμές θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας εσωτερικών χώρων για τη χειμερινή και τη θερινή περίοδο. Πίνακας 2: Καθοριζόμενες τιμές θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας εσωτερικών χώρων για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων Χρήσεις κτιρίων ή θερμικών ζωνών Θερμοκρασία [ C] Σχετική υγρασία [%] Χειμερινή περίοδος Θερινή περίοδος Χειμερινή περίοδος Θερινή περίοδος Μονοκατοικία, πολυκατοικία (περισσότερα του ενός διαμερίσματα) Ξενοδοχείο ετήσιας λειτουργίας θερινής λειτουργίας χειμερινής λειτουργίας Ξενώνας ετήσιας λειτουργίας θερινής λειτουργίας χειμερινής λειτουργίας Οικοτροφείο και κοιτώνας Υπνοδωμάτιο ξενοδοχείου, οικοτροφείου κ.ά Κοινόχρηστος χώρος ξενοδοχείου, οικοτροφείου κ.ά Εστιατόριο Ζαχαροπλαστείο, καφενείο Νυχτερινό κέντρο διασκέδασης, μουσική σκηνή Θέατρο, κινηματογράφος Χώρος συναυλιών Χώρος εκθέσεων, μουσείο Χώρος συνεδρίων, αμφιθέατρο, αίθουσα δικαστηρίων Τράπεζα Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων Κλειστό γυμναστήριο, κλειστό κολυμβητήριο Διάδρομοι και άλλοι κοινόχρηστοι βοηθητικοί χώροι Λουτρό (κοινόχρηστο) Νηπιαγωγείο Πρωτοβάθμια εκπαίδευση, δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Τριτοβάθμια εκπαίδευση, αίθουσα διδασκαλίας Φροντιστήριο, ωδείο Νοσοκομείο, κλινική Αίθουσα ασθενών (δωμάτιο) Χειρουργείο (τακτικό) Εξωτερικά ιατρεία Αίθουσες αναμονής Αγροτικό ιατρείο, υγειονομικός σταθμός, κέντρο υγείας, ιατρείο Ψυχιατρείο, ίδρυμα ατόμων με ειδικές ανάγκες, ίδρυμα χρονίως πασχόντων, οίκος ευγηρίας, βρεφοκομεία Βρεφικός σταθμός, παιδικός σταθμός Κρατητήριο, αναμορφωτήριο, φυλακή Αστυνομική διεύθυνση Εμπορικό κέντρο, αγορά και υπεραγορά την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 102

109 Κατάστημα, φαρμακείο, Ινστιτούτο γυμναστικής Κουρείο, κομμωτήριο Γραφείο Βιβλιοθήκη Οι θερμοστατικές κεφαλές Μία εκ των υστέρων αντιμετώπιση του προβλήματος της έλλειψης θερμοστατικού ελέγχου ανά ζώνη είναι η εγκατάσταση θερμοστατικών βαλβίδων ή κεφαλών ανά θερμαντικό σώμα σε όλους τους θερμαινόμενους χώρους ενός συστήματος θέρμανσης. Η θερμοστατική βαλβίδα τοποθετείται σε κάθε σώμα και δύναται να μειώσει ή και να διακόψει την παροχή του ζεστού νερού στο εν λόγω σώμα. Ο θερμοστατικός έλεγχος Ο θερμοστατικός έλεγχος της θερμοκρασίας ενός χώρου (μίας ζώνης) μπορεί να γίνει είτε με θερμοστατικές κεφαλές (που περιγράψαμε στην προηγούμενη παράγραφο) είτε με κεντρικό θερμοστάτη χώρου και ηλεκτροβάνα, όπως συμβαίνει συχνά στις πολυκατοικίες με δισωλήνιο σύστημα. Ο θερμοστάτης χώρου αναλαμβάνει την διακοπή της τροφοδοσίας της ζώνης ή των σωμάτων με ζεστό νερό δίνοντας εντολή να κλείσει η ηλεκτροβάνα όταν η εσωτερική θερμοκρασία υπερβεί το ανώτερο σημείο ρύθμισης. Ο θερμοστάτης πάλι ανοίγει αυτομάτως τον διακόπτη όταν η θερμοκρασία του χώρου πέσει κάτω από το κατώτερο σημείο ρύθμισης. Η ρύθμιση αυτή είναι τύπου ON/OFF και έλεγχος αυτού του τύπου ονομάζεται και θερμοστατικός έλεγχος. Στην περίπτωση του θερμοστατικού ελέγχου, η εσωτερική θερμοκρασία παρουσιάζει διακυμάνσεις με αποτέλεσμα η μέση θερμοκρασία να είναι συχνά πάνω από την απαιτούμενη (π.χ. 22 C αντί για τους 20 C), με σκοπό τα χαμηλά επίπεδα της θερμοκρασιακής διακύμανσης να μην είναι κατώτερα της επιθυμητής θερμοκρασίας, ώστε να μην επικρατεί αίσθημα ψύχρας έστω και για μικρό χρονικό διάστημα. Οι θερμοστάτες νέας τεχνολογίας (αναλογικοί θερμοστάτες) λειτουργούν με αναλογική ρύθμιση τύπου Ρ (proportional), και ανοίγουν ή κλείνουν προοδευτικά την βαλβίδα παροχής θερμού νερού ανάλογα με την μετρούμενη απόκλιση της εσωτερικής θερμοκρασίας από την θερμοκρασία ρύθμισης του θερμοστάτη. Αυτοί οι νέας γενιάς θερμοστάτες σταθεροποιούν καλύτερα την εσωτερική θερμοκρασία έναντι των κλασσικών θερμοστατών εξοικονομούν ενέργεια. Αυτονομία κατά ζώνη Κεντρική θέρμανση και ζεστό νερό χρήσης: Όταν το ζεστό νερό χρήσης (ΖΝΧ) προέρχεται από το θερμοδοχείο είναι απαραίτητο να ελεγχθεί η ροή του νερού που θερμαίνεται από το λέβητα, έτσι ώστε το θερμοδοχείο να μπορεί να θερμαίνεται χωρίς να λειτουργούν ταυτόχρονα και τα θερμαντικά σώματα (και το αντίστροφο). Στην περίπτωση αυτή, η συνηθισμένη ρύθμιση χρησιμοποιεί μια μηχανοκίνητη 3-οδη βαλβίδα στη «μεσαία θέση» ώστε να κατευθύνει τη ροή από το λέβητα είτε στο κύκλωμα του καλοριφέρ είτε στο θερμοδοχείο ζεστού νερού. Ζώνες κεντρικής θέρμανσης και ζεστού νερού χρήσης: την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 103

110 Μια εναλλακτική λύση στη ρύθμιση που περιγράφεται παραπάνω, αποτελεί η χρήση δύο δίοδων βαλβίδων αντί για μια ενιαία τρίοδη βαλβίδα. Αυτό επιτυγχάνει παρόμοιο επίπεδο ελέγχου με το προηγούμενο σύστημα, αλλά επιτρέπει επιπλέον και την περαιτέρω επέκταση σε πολλές θερμές ζώνες σε μεταγενέστερο χρόνο (π.χ. να περιλαμβάνει και μια ελεγχόμενη ζώνη για την ενδοδαπέδια θέρμανση). Μία περιπλοκή αυτού του συστήματος είναι ότι ο λέβητας θα χρειαστεί να περιλαμβάνει ένα ξεχωριστό κύκλωμα παράκαμψης που να επιτρέπει στο νερό να περνάει μέσα από το σύστημα όταν όλες οι βαλβίδες είναι κλειστές. Κεντρική θέρμανση και ζεστό νερό χρήσης Ζώνες κεντρικής θέρμανσης και ζεστού νερού χρήσης Πολλαπλές ζώνες Σχήμα 2.1: Κεντρική θέρμανση με ζώνες Πολλαπλές ζώνες: Αυτό αποτελεί μια επέκταση σχεδιασμού που περιγράφεται παραπάνω. Για σπίτια με μεγάλες επιφάνειες θα πρέπει η θέρμανση του χώρου να χωρίζεται σε πολλές ζώνες. Σε μία συμβατική διώροφη κατοικία ο πάνω όροφος (τα υπνοδωμάτια κλπ) λειτουργεί ως μία ζώνη και το ισόγειο ως μία άλλη. Κάθε ζώνη ελέγχεται από το δικό της θερμοστάτη (καθώς και από θερμοστατικές βαλβίδες ανάλογα με την περίπτωση). Δεδομένου ότι στα μεγαλύτερα σπίτια συνήθως υπάρχει σύστημα αποθήκευσης ζεστού νερού αυτό θα απαιτεί επίσης να υπάρχει ανεξάρτητος έλεγχος. Σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν ταυτόχρονα και σώματα καλοριφέρ και ενδοδαπέδια θέρμανση η ενδοδαπέδια θα πρέπει να λειτουργεί ως μια ξεχωριστή ζώνη Κεντρική Αντιστάθμιση της Θερμοκρασίας του Νερού θέρμανσης (ΚΑΘΝ) Η εξωτερική αντιστάθμιση θερμοκρασίας επιτρέπει την προσαρμογή της θερμοκρασίας του ζεστού νερού προσαγωγής με βάση ανάγκες θέρμανσης που εκτιμώνται σύμφωνες με την εξωτερική θερμοκρασία ("αντιστάθμιση καιρού"). Η κυκλοφορία νερού χαμηλότερης θερμοκρασίας στο δίκτυο μπορεί να επιτυγχάνεται ή με το σύστημα ανάμιξης ή με επίδραση στη θερμοκρασία λειτουργίας του θερμοστάτη του καυστήρα. Το σύστημα ανάμιξης που επιτρέπει την λειτουργία του λέβητα χωρίς κίνδυνο διάβρωσης (από την υγροποίηση των συμπυκνωμάτων) πρέπει να είναι τέτοιο ώστε να μην προκαλεί συχνές διακοπές της λειτουργίας του καυστήρα και επανεναύσεως. Η μείωση της θερμοκρασίας του νερού με πρόωρη διακοπή της λειτουργίας του καυστήρα επιτρέπεται μόνο σε λέβητες ειδικής κατασκευής (χαμηλών θερμοκρασιών) ή σε πολύ μικρές εγκαταστάσεις όπου η τοποθέτηση συστήματος ανάμιξης κρίνεται αντιοικονομική. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 104

111 Μέγιστη θερμοκρασία νερού λέβητα Αύξηση της θερμοκρασίας του λέβητα Θερμοκρασία νερού λέβητα Αύξηση της εξωτερικής θερμοκρασίας Σχήμα 2.2: Η αρχή της αντιστάθμισης Οι εγκαταστάσεις κεντρικής θέρμανσης παλαιάς τεχνολογίας που δεν διαθέτουν κάποιου είδους θερμοστατικό έλεγχο χώρου (π.χ. δισωλήνια συστήματα) είναι υποχρεωτικό να διαθέτουν αντιστάθμιση της θερμοκρασίας του νερού κεντρικής θέρμανσης με βάση την εξωτερική θερμοκρασία. (Κ.Υ.Α /1296 ΦΕΚ 366/Β /1979 Περί υποχρεωτικής εγκαταστάσεως θερμοστατών σε εγκαταστάσεις κεντρικής θέρμανσης). Εξωτερικός θερμοστάτης - τοποθετείται μακριά από αεραγωγούς, εμπόδια, τον ήλιο και τα ανοιχτά παράθυρα Εσωτερικός θερμοστάτης Σύστημα θέρμανσης Ηλεκτρονική συσκευή Σύμφωνα με αυτή: Σε όλα τα νεοαναγειρόμενα κτίρια από της δημοσιεύσεως της παρούσης πολυώροφο κτίρια επιβάλλεται η εγκατάσταση θερμοστάτη εξωτερικού χώρου (αντισταθμίσεως) και τριόδου βάνας την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 105

112 στην εγκατάσταση της κεντρικής θερμάνσεως για την αυτόματη ρύθμιση της θερμοκρασίας λειτουργίας τους αναλόγως της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος. Ακόμα προβλέπεται ότι:.δύναται στις μονοκατοικίες αντί του θερμοστάτη εξωτερικού χώρου (αντισταθμίσεως) να εγκατασταθεί θερμοστάτης χώρου τοποθετημένος σε αντιπροσωπευτικό χώρο της κατοικίας. Προσδιορισμός της κλίσης της καμπύλης θέρμανσης Η κλίση της καμπύλης θέρμανσης εξαρτάται από τη θερμομόνωση του κάθε κτιρίου. Βρίσκεται αν στο παρακάτω διάγραμμα εισάγουμε την θερμοκρασία σχεδιασμού του συστήματος θέρμανσης και την θερμοκρασία του νερού προσαγωγής ώστε να επιτύχουμε θερμική άνεση στους χώρους του κτιρίου. Θερμοκρασία νερού προσαγωγής Εξωτερική θερμοκρασία Σχήμα 2.3: Η καμπύλη της αντιστάθμισης Π.χ. σε ένα σύστημα θέρμανσης έχουμε τα παρακάτω δεδομένα: η θερμοκρασία σχεδιασμού είναι -1 C (μέση χαμηλότερη θερμοκρασία) η θερμοκρασία προσαγωγής του νερού του λέβητα για να επιτύχουμε θερμοκρασία 20 C στους θερμαινόμενους χώρους είναι 82 C (όταν η εξωτερική θερμοκρασία είναι -1 C) Τότε η τιμή της καμπύλης θέρμανσης παίρνει την τιμή Υδραυλική εξισορρόπηση των δικτύων θέρμανσης Αν παρομοιάζαμε το δίκτυο θέρμανσης με ένα ηλεκτρικό κύκλωμα με αντιστάσεις στη σειρά, θα έχουμε την εξής αναλογία: όπως το ρεύμα περνάει μέσα από την χαμηλότερη αντίσταση, έτσι και το νερό θα περάσει από το δρόμο με τη μικρότερη αντίσταση. Οι σωλήνες, οι βαλβίδες, τα σώματα και άλλα στοιχεία την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 106

113 του δικτύου θέρμανσης θεωρούνται ως αντιστάσεις σε σειρά στο ηλεκτρικό ανάλογο. Έτσι, τα δωμάτια που είναι πιο μακριά από τον λέβητα δέχονται λιγότερο ζεστό νερό από ότι αυτά που είναι κοντά του. Το παρακάτω γράφημα απεικονίζει αυτήν την κατάσταση. Όπως είναι προφανές, τα επάνω θερμαντικά σώματα απέχουν περισσότερο από τον λέβητα από ότι τα κάτω σώματα και για αυτό δεν θερμαίνονται αρκετά. Σχήμα 2.4.: Κεντρική θέρμανση χωρίς υδραυλική εξισορρόπηση (τα σώματα στους πάνω ορόφους θερμαίνονται λιγότερο σε σχέση με αυτά στους κάτω) Η υδραυλική βελτιστοποίηση σημαίνει να στραγγαλίζεται η ροή στα κοντινά σώματα για να αυξηθεί η αντίσταση τους, έτσι ώστε η ροή του νερού να είναι η βέλτιστη, ανάλογα με τη χωρητικότητα του κάθε σώματος. Αυτό θα μειώσει την συνολική ροή του νερού και θα μειωθούν οι απώλειες στη παραγωγή και διανομή της θερμότητας. Ένα βελτιστοποιημένο σύστημα χρειάζεται λιγότερη ενέργεια για τις αντλίες λόγω της μειωμένης ροής νερού. Αυτό έχει ως συνέπεια και την εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας. Για την επίτευξη της υδραυλικής εξισορρόπησης είναι πιθανή ή ίσως και αναγκαία η εγκατάσταση ρυθμιστικών βαλβίδων σε κάποιους ή σε όλους τους κλάδους του δικτύου διανομής. Τα υδραυλικά στοιχεία που χρησιμοποιούνται για την υδραυλική εξισορρόπηση είναι οι στραγγαλιστικές βαλβίδες ελεγχόμενης ΔΡ, οι αναλογικές ηλεκτροβάνες και οι διαφορικοί υδραυλικοί ελεγκτές. Το πρώτο στοιχείο απαιτεί χειροκίνητο έλεγχο και είναι κατάλληλο μόνο για στατική ρύθμιση. Τα υπόλοιπα δύο την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 107

114 στοιχεία είτε είναι ηλεκτροκίνητα είτε κινούμενα μέσω σερβομηχανισμών (ελατήριο μεμβράνη). Είναι δε κατάλληλα και για στατική και για δυναμική ρύθμιση. Στην περίπτωση της στατικής ρύθμισης θα ακολουθήσουν αυτόνομα μία επαναληπτική διαδικασία στραγγαλισμού έως ότου επιτύχουν τις ζητούμενες παροχές. Στην περίπτωση της δυναμικής ρύθμισης δηλαδή της απαίτησης να προσαρμόζουν στραγγαλισμούς τους στα μεταβαλλόμενα υδραυλικά χαρακτηριστικά του δικτύου, ακολουθούν μεν μία αυτόνομη διαδικασία συνεχούς στραγγαλισμού, αλλά είναι πλέον σχετικό εάν θα επιτευχθούν ποτέ οι ζητούμενες παροχές. Και αυτό γιατί τα στραγγαλιστικά στοιχεία έχουν ένα εύρος ΔΡ, στο οποίο συμπεριφέρονται αναλογικά και ουσιαστικά λειτουργούν. Εκτός αυτού του ορίου δεν μπορούν να ανταποκριθούν. Τελικά παρουσιάζεται το φαινόμενο, όλα τα δυναμικά ρυθμιστικά στοιχεία να βρίσκονται σε συνεχή επαναληπτική διαδικασία στραγγαλισμού. Πίνακας 2.3: Πώς μπορεί να γίνει η υδραυλική εξισορρόπηση των σωληνώσεων σε νέες και σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις Νέες εγκαταστάσεις Υφισταμένες εγκαταστάσεις Υπολογισμός της ζήτησης θερμότητας Προσδιορισμός των θερμοκρασιών εντός του συστήματος Σχεδιασμός των επιφανειών θέρμανσης Υπολογισμός του μεγέθους της ροής των θερμαντικών σωμάτων Διαστασιολογίστε τις σωληνώσεις, έτσι ώστε η διαφορική πίεση να είναι μεταξύ 30 και 100 Pa/m Εγκαταστήστε βαλβίδες εξισορρόπησης εάν είναι απαραίτητο. Προχωρήστε στον υπολογισμό και στη ρύθμιση Προσδιορισμός των τιμών προεπιλογής της θερμοστατικής βαλβίδας των θερμαντικών σωμάτων. Προσδιορίστε την πτώση πίεσης (μανομετρικό) του κυκλοφορητή Εγκαταστήστε ρυθμιστές διαφορικής πίεσης εάν η διαφορική πίεση εντός των σωληνώσεων υπερβαίνει τα 200 mbar Ρύθμιση των θερμοστατικών βαλβίδων των θερμαντικών σωμάτων Προσδιορισμός της ζήτησης θερμότητας Μέτρηση ή προσδιορισμός των θερμοκρασιών εντός του συστήματος Έλεγχος των επιφανειών θέρμανσης Υπολογισμός του μεγέθους της ροής των θερμαντικών σωμάτων με τη βοήθεια της ζήτησης της θερμότητας και της διαφοράς θερμοκρασίας Καταγραφή των υφιστάμενων σωληνώσεων για τον καθορισμό της πτώσης πίεσης εντός του συστήματος Εγκαταστήστε βαλβίδες εξισορρόπησης εάν είναι απαραίτητο. Πρέπει να οριστούν οι τιμές προεπιλογής και να πραγματοποιήσετε την επακόλουθη ρύθμιση. Εγκαταστήστε ρυθμιστές διαφορικής πίεσης εάν η διαφορική πίεση εντός των σωληνώσεων υπερβαίνει τα 200 mbar Ελέγξτε τον κυκλοφορητή και αντικαταστήστε τον αν χρειάζεται Προσδιορισμός των τιμών προεπιλογής της θερμοστατικής βαλβίδας των θερμαντικών σωμάτων. Για την βοήθεια του υπολογισμού έχει ληφθεί η πίεση των 100 mbar στη βαλβίδα. Ρύθμιση των θερμοστατικών βαλβίδων των θερμαντικών σωμάτων την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 108

115 Συνολικό αποτέλεσμα - Κατανομή της ροής και ρύθμιση της διαφορικής πίεσης Συνολικό αποτέλεσμα - Κατανομή της ροής και ρύθμιση της διαφορικής πίεσης Στις νέες ή στις υφιστάμενες εγκαταστάσεις, διαφορετικές διαδικασίες να οδηγήσει σε μια καλή ισορροπία, αν ο καθορισμός των απαιτούμενων τιμών πραγματοποιείται μέσω μιας ενδελεχούς υπολογισμού ή με άλλο τρόπο. Ο στόχος είναι η ακριβής ρύθμιση της ροής στα θερμαντικά σώματα. Η θερμοστατική βαλβίδα καλοριφέρ πρέπει να προστατεύονται ενάντια σε μια πολύ υψηλή διαφορική πίεση. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 109

116 2.2 Τεχνικές διαχείρισης των αποβλήτων της καύσης Διαχείριση και ουδετεροποίηση των συμπυκνωμάτων της καύσης Τα περισσότερα νέα οικιακά και εμπορικά συστήματα θέρμανσης και ζεστού νερού χρήσης αποτελούνται από ένα λέβητα συμπύκνωσης υψηλής απόδοσης. Οι λέβητες συμπύκνωσης εκμεταλλεύονται τη θερμότητα των καυσαερίων αντλώντας από αυτά χρήσιμη θερμότητα. Όταν όμως η θερμοκρασία των καυσαερίων πέσει κάτω από το σημείο υγροποίησης το οποίο στους λέβητες που χρησιμοποιούν ως καύσιμο το φυσικό αέριο είναι περίπου στους 57 ο C ενώ όταν το καύσιμο είναι πετρέλαιο το σημείο υγροποίησης είναι περίπου 47 ο C, τα καυσαέρια αρχίζουν να συμπυκνώνονται και να παράγεται όξινο υγρό, για το οποίο θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα διαχείρισής του. Σχήμα 2.5.: Συσκευή εξουδετέρωσης συμπυκνωμάτων Τα συμπυκνώματα γενικά έχουν ένα ph μεταξύ 3,8 και 4,2 είναι δηλαδή όξινα και μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες στις σωληνώσεις, στα συστήματα αποχέτευσης, στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας, στα σηπτικά συστήματα και σε άλλα στοιχεία με τα οποία μπορεί να έρθουν σε επαφή συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων που περιέχουν τσιμέντο και των περισσότερων μετάλλων. Στα προϊόντα της καύσης του φυσικού αερίου περιλαμβάνονται γενικά τα οξείδια του αζώτου, τα οξείδια του θείου και υδροχλώριο, καθώς και υδρατμούς και διοξείδιο του άνθρακα. Με τη συμπύκνωση των καυσαερίων παράγει ένα όξινο διάλυμα που περιέχουν συγκεντρώσεις νιτρικά, νιτρώδη, θειικά, θειώδη και υδροχλωρικά οξέα. Το συμπύκνωμα από το λέβητα, αποστραγγίζεται σε μία συσκευή εξουδετέρωσης η οποία περιέχει ένα υλικό που έχει την ιδιότητα να αυξάνει το ph του συμπυκνώματος σε ένα ασφαλές επίπεδο πριν να αδειάσει στο σύστημα αποχέτευσης με κατανάλωση υλικού περίπου g/kw και έτος. Οι περισσότερες συσκευές εξουδετέρωσης χρησιμοποιούν ως μέσο κάποια μορφή ανθρακικού ασβεστίου. Καθώς το συμπύκνωμα αντιδρά με το μέσο παράγεται νερό, διοξείδιο του άνθρακα και άλατα Εγκατάσταση και ρύθμιση των ρυθμιστικών διατάξεων του ελκυσμού της καμινάδας Στο σύστημα απαγωγής των καυσαερίων πρέπει να γίνεται περιοδική ρύθμιση και έλεγχος: της καπνοδόχου, του καπναγωγού, των περιοχών σύνδεσης λέβητα καπναγωγού-καπνοδόχου, της βάσης της καπνοδόχου. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 110

117 Η περιοδικότητα εξαρτάται από το είδος του χρησιμοποιούμενου καυσίμου, από την ποιότητα του καυσίμου και από τη διάρκεια λειτουργίας. Η ροή του αέρα από το περιβάλλον στον καυστήρα και των καυσαερίων από το λέβητα στην καμινάδα και κατόπιν στο περιβάλλον είναι μια αλυσίδα, που καθορίζεται από το συνδυασμό της ρύθμισης του ανεμιστήρα του καυστήρα και του ελκυσμού της καπνοδόχου. Η κάθε μία παράμετρος ξεχωριστά επιδρά στο τελικό αποτέλεσμα. Η εγκατάσταση της καπνοδόχου / καμινάδας θα πρέπει να πληροί τις προδιαγραφές του ισχύοντος κανονισμού και τις υποδείξεις του κατασκευαστή. Η καπνοδόχος πρέπει να εξασφαλίζει επαρκή ελκυσμό για την απαγωγή των καυσαερίων, προστασία έναντι συμπύκνωσης και προστασία από καιρικά φαινόμενα. Για την σωστή απαγωγή των καυσαερίων είναι απαραίτητος ο σωστός ελκυσμός της καμινάδας. Το μέγεθος ελκυσμού εξαρτάται από την ισχύ του λέβητα, το ύψος της καμινάδας, αλλά και από μεταβαλλόμενες συνθήκες όπως η ατμοσφαιρική πίεση και η θερμοκρασία περιβάλλοντος. Όπως γίνεται αντιληπτό, ο ελκυσμός επηρεάζει την ποιότητα της καύσης, ιδιαίτερα στους λέβητες βιομάζας. Με τη σωστή ρύθμισή του μπορεί να επιτευχθεί οικονομικότερη αλλά και καθαρότερη καύση, με άλλα λόγια «αποδοτικότερη» καύση. Αίτια κακής λειτουργίας λέβητα λόγω καμινάδας: 1. Μικρό ενεργό ύψος της καμινάδας 2. Μη στεγανότητα μεταξύ των τμημάτων της καμινάδας 3. Πολύ στενή διατομή της καμινάδας 4. Εμπόδια ή στένωση στη διατομή της καμινάδας 5. Μη στεγανό διάφραγμα 6. Κακώς ρυθμισμένο διάφραγμα ελκυσμού 7. Διαρροή από οπή στην καμινάδα 8. Μη στεγανή ένωση στο άνοιγμα απόρριψης του καπνού 9. Μη στεγανή θυρίδα καθαρισμού καμινάδας 10. Μεγάλο τμήμα της καμινάδας αμόνωτο, πολύ μικρή κλίση 11. Μη στεγανές φλάντζες, κακή μόνωση 12. Συσσώρευση στάχτης 13. Μη στεγανή πόρτα και καλύμματα 14. Σπασμένος ρυθμιστής ελκυσμού (κλαπέ) 15. Πολύ υψηλές θερμοκρασίες καυσαερίων 16. Πολύ χαμηλές θερμοκρασίες καυσαερίων (πολύ μεγάλος λέβητας για κάλυψη θερμικών αναγκών) 17. Καύσιμο με μεγάλο ποσοστό υγρασίας (χαμηλή θερμογόνο δύναμη). Μέτρηση του ελκυσμού Η μέτρηση του ελκυσμού γίνεται με τα μανόμετρα. Αφού λειτουργήσει η εγκατάσταση και ανέβει η θερμοκρασία του νερού, τοποθετούμε το μεταλλικό τμήμα του σωλήνα του μανόμετρου στην καπνοδόχο την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 111

118 και περιμένουμε να σταθεροποιηθεί η ένδειξη. Διαβάζουμε την ένδειξη του ελκυσμού και τη συγκρίνουμε με την προβλεπόμενη τιμή από τις προδιαγραφές λειτουργίας του λέβητα. Μία μέση τιμή είναι 0,1 έως 0,2 μιλιμπάρ. Ρυθμιστικές διατάξεις για την απαγωγή των καυσαερίων α) Αποφρακτική διάταξη καυσαερίων: Κλαπέτο στη διαδρομή των καυσαερίων θερμικά ή μηχανικά ενεργοποιούμενο, το οποίο ανοίγει κατά τη λειτουργία του λέβητα, ενώ διαφορετικά είναι κλειστό. Μέσα στον καπναγωγό μπορεί να τοποθετηθεί κινητό αυτόματο διάφραγμα (τάμπερ) για να εμποδίζεται η δημιουργία ρευμάτων αέρα, που ψύχουν τον λέβητα κατά την διάρκεια των στάσεων λειτουργίας του καυστήρα, εφόσον δεν υπάρχει σχετική διάταξη στον καυστήρα. Σχήμα 2.6: Αποφρακτική διάταξη καυσαερίων Πηγή: β) Διάταξη δευτερεύοντος αέρα: Διάταξη, η οποία προσάγει αυτόματα στην καπνοδόχο δευτερεύοντα (πρόσθετο) αέρα για τη ρύθμιση του ελκυσμού. Για την ρύθμιση του ελκυσμού (ώστε να παραμένει σταθερός) σε μια σταθερού ύψους καμινάδα με μεταβαλλόμενες περιβαλλοντικές συνθήκες (θερμοκρασιακές διαφορές ή καιρικά φαινόμενα) η λύση είναι η εγκατάσταση σταθεροποιητή ελκυσμού, δηλαδή χρήση τάμπερ. Τα τάμπερ μηχανικού ή βαρυτικού τύπου επιτρέπουν τη συνεχή ρύθμιση του ελκυσμού σε σταθερά επίπεδα, αυξάνοντας τον βαθμό απόδοσης του λέβητα. Το επιπλέον κόστος για την εγκατάσταση του τάμπερ αποσβένεται από την οικονομία στο καύσιμο αλλά και την μειωμένη συντήρηση που απαιτείται λόγο της μειωμένης αιθάλης (που συνήθως δημιουργείται από ατελή καύση) και των προβλημάτων που αυτή δημιουργεί. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 112

119 Σχήμα 2.7: Διάταξη δευτερεύοντος αέρα γ) Διάταξη στραγγαλισμού καυσαερίων. Διάταξη εγκαταστημένη στον καπναγωγό ή στο περιστόμιο των καυσαερίων, η οποία αυξάνει την αντίσταση στη ροή των καυσαερίων Σχήμα 2.8: Κλαπέ καυσαερίων (ανοικτό αριστερά κλειστό δεξιά) Για τον έλεγχο του ελκυσμού της καπνοδόχου θα πρέπει να ρυθμίζεται ανάλογα το κλαπέ της καμινάδας. Το κλαπέ ανοίγει για το άναμμα του κρύου λέβητα ή όταν ο ελκυσμός της καπνοδόχου δεν είναι ικανοποιητικός. Με αυτό τον τρόπο τα θερμά καυσαέρια καταλήγουν πιο γρήγορα στην καπνοδόχο και η καπνοδόχος έλκει καλύτερα. Κατά την κανονική λειτουργία και όταν υπάρχει επαρκής ελκυσμός, το κλαπέ καυσαερίων μπορεί να κλείσει ως ένα σημείο. Τέλος, για την καπνοδόχο θα πρέπει να τονιστούν τα παρακάτω: Σε περίπτωση ανανέωσης η αντικατάσταση λέβητα κεντρικής θέρμανσης αν οι διατομές είναι πολύ μεγάλες, πρέπει σε κάθε περίπτωση να γίνει έλεγχος και να εξετασθεί αν χρειάζεται να μειωθεί η διατομή. Σύρτες και διαφράγματα ρύθμισης (τάμπερ) πρέπει να αφαιρούνται εύκολα για τον καθαρισμό. Δεν επιτρέπεται η τοποθέτηση συστήματος ρύθμισης ελκυσμού (περσίδες) στο εσωτερικό του καπναγωγού. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 113

120 2.3 Διαθέσιμα εξαρτήματα και συστήματα ελέγχου για τα συστήματα θέρμανσης Οι κατάλληλοι αυτοματισμοί θέρμανσης επιτρέπουν να διατηρηθεί μια κατοικία ή ένας θερμαινόμενος χώρος σε μια άνετη θερμοκρασία χωρίς σπατάλη καυσίμου ή θερμότητας. Σε ένα σύστημα κεντρικής θέρμανσης, ανεξάρτητα από το καύσιμο που χρησιμοποιείται, ένα πλήρες σετ εξαρτημάτων ελέγχου θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να περιλαμβάνει τουλάχιστον τον θερμοστάτη του λέβητα, ένα χρονόμετρο ή προγραμματιστή, θερμοστάτες χώρου και θερμοστατικούς διακόπτες. Η νεώτερη τεχνολογία: έξυπνοι αυτοματισμοί θέρμανσης Αρκετές εταιρείες προσφέρουν προηγμένα συστήματα ελέγχου της κεντρικής θέρμανσης. Αυτά τα συστήματα επιτρέπουν τη διαχείριση και τον έλεγχο της θέρμανσης από απόσταση, από έναν υπολογιστή, tablet ή κινητό τηλέφωνο, και ορισμένα από αυτά ισχυρίζονται ότι μπορούν να μάθουν από τις προηγούμενες επιλογές του χρήστη και να κάνουν τις αναγκαίες προσαρμογές αυτόματα. Το κύριο πλεονέκτημα ενός έξυπνου συστήματος ελέγχου θέρμανσης είναι ότι επιτρέπει να γίνουν αλλαγές από απόσταση αν αλλάξει ο σχεδιασμός για παράδειγμα, μπορεί ο χρήστης να αλλάξει την ώρα που ανάβει η θέρμανση εάν αργήσει να επιστρέψει στο σπίτι του ή να ανάψει τη θέρμανση νωρίτερα αν πρόκειται να επιστρέψει στο σπίτι του πιο σύντομα από ό, τι νόμιζε. Αν μία έξυπνη εφαρμογή θα εξοικονομήσει χρήματα και αν είναι κατάλληλη για κάποιον χρήστη, εξαρτάται από τον τρόπο ζωής του, το αν είναι εξοικειωμένος με την χρήση αυτών των συστημάτων ή αν μπορεί να μάθει να τα χειρίζεται εύκολα, και αν προτιμά να χρησιμοποιήσει μια εφαρμογή ή ένα παραδοσιακό ελεγκτή. Ποια είναι τα οφέλη των αυτοματισμών θέρμανσης; Συμβάλουν στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Συμβάλουν στην εξοικονόμηση χρημάτων και καυσίμων εάν χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά τα στοιχεία ελέγχου. Επιτρέπουν τον προγραμματισμό του ανάματος και σβησίματος της θέρμανσης και του ζεστού νερού χρήσης. Επιτρέπουν την επιλογή των χώρων του σπιτιού που θα θερμανθούν καθώς και την απαιτούμενη θερμοκρασία για κάθε δωμάτιο ξεχωριστά, αντί για την θέρμανση ολόκληρου του σπιτιού στην ίδια θερμοκρασία. Σε μια εγκατάσταση μπορεί να γίνει αναβάθμιση ή να εγκατασταθούν συσκευές ελέγχου της θέρμανσης χωρίς απαραίτητα να αντικατασταθεί ο λέβητας, και αποτελεί μια ιδιαίτερα καλή ιδέα ιδιαίτερα εάν οι συσκευές έλεγχου είναι πάνω από 12 έτη. Οι θερμοστάτες χώρου, για παράδειγμα, έχουν πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια απ ότι παλαιότερα. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 114

121 Στον Πίνακα 2.4 παρουσιάζεται σε συνοπτική μορφή η εν δυνάμει μέση εξοικονόμηση που επιτυγχάνεται με τη χρήση βελτιωμένων συστημάτων ελέγχου που μπορούν να τοποθετηθούν σε συστήματα με λέβητες παλαιότερου τύπου (μαζί μία μηχανολογική συμβολική απεικόνιση των διαφόρων εξαρτημάτων ή/και συσκευών αυτοματισμού που χρησιμοποιούνται). Πίνακας 2.4: Δυνητική μέση εξοικονόμηση 2 με βελτιωμένα συστήματα ελέγχου που τοποθετούνται σε συστήματα με λέβητες παλαιότερου τύπου Τα υφιστάμενα συστήματα διαθέτουν τα εξής: Βελτιωμένο σύστημα: προσθέστε τα παρακάτω 1 ως ελάχιστα Προσεγγιστική μέση εξοικονόμηση 2 (% της υφιστάμενης κατανάλωσης καυσίμου) Τυπική μέση ετήσια εξοικονόμηση σε κόστος καυσίμων 2 Πολυκατοικία Συγκρότημα κατοικιών Μονοκατοικία Τυπικός λέβητας με ΖΝΧ μέσω βαρύτητας 17% % % Τυπικός λέβητας με κυκλοφορητές παντού 4 4% % % % % % Τυπικός λέβητας combi 4 15% % % Παρατηρήσεις 1. Όλα τα βελτιωμένα συστήματα πρέπει να περιλαμβάνουν έναν προγραμματιστή (κανονικός λέβητας) ή ένα 3. Αυτή η επιλογή παρέχει μόνο μερικό σβήσιμο του λέβητα (μόνο για το ζεστό νερό). την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 115

122 χρονοδιακόπτη (λέβητας combi). 2. Πρόκειται για το μέσο όρο της εξοικονόμησης. Η πραγματική εξοικονόμηση των επιμέρους συστημάτων μπορεί διαφέρει σημαντικά. 4. Τα βελτιωμένα συστήματα θα πρέπει να περιλαμβάνουν μια αυτόματη βαλβίδα παράκαμψης, εάν είναι απαραίτητο να υπάρχει κύκλωμα παράκαμψης Υπόμνημα Θερμοστάτης δωματίου Θερμοστάτης λέβητα Μηχανοκίνητη βαλβίδα Μανδάλωση λέβητα Θερμοστατικές βαλβίδες στα περισσότερα σώματα Πηγή: Controls for domestic central heating and hot water - guidance for specifiers and installers» - GOOD PRACTICE GUIDE 302 BEST PRACTICE PROGRAMME Χρονοδιακόπτες Οι χρονοδιακόπτες είναι διακόπτες οι οποίοι με βάση το χρόνο ανοίγουν ή κλείνουν επαφές οι οποίες με τη σειρά τους ενεργοποιούν ή απενεργοποιούν ηλεκτρονόμους ή εξοπλισμό. Ο χρονισμός των χρονοδιακοπτών γίνεται από τη συχνότητα της τάσης του δικτύου (50Hz), η οποία απαιτείται για τη λειτουργία των χρονοδιακοπτών, ενώ τα μοντέλα που έχουν εφεδρεία, περιλαμβάνουν μικρή μπαταρία, ως εφεδρική τροφοδοσία, ώστε να λειτουργούν και να μη χάνουν τον προγραμματισμό τους ακόμα και κατά τη διακοπή του ρεύματος. Σχήμα 2.9: Αναλογικός και ηλεκτρονικός χρονοδιακόπτης Οι χρονοδιακόπτες είναι ηλεκτρομηχανικοί ή ηλεκτρονικοί, και σε όλους γίνεται ρύθμιση της ώρας όπως στο ρολόι και μετά λειτουργεί ο διακόπτης με το χρονοπρόγραμμα που έχει ρυθμιστεί. Στους ηλεκτρομηχανικούς η ρύθμιση γίνεται με κατάλληλο περιστροφικό δίσκο. Στους ηλεκτρονικούς ή αλλιώς ψηφιακούς η ρύθμιση γίνεται με χρήση προγραμματισμένων εντολών on/off. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 116

123 2.3.2 Θερμοστάτες Θερμοστατικοί διακόπτες Οι θερμοστάτες αποτελούν τη βασική διάταξη ελέγχου της θερμοκρασίας ενός χώρου ή μιας θερμικής ζώνης. Με τη λειτουργία τους γίνεται έναρξη της θέρμανσης ή ψύξης της ζώνης ή του χώρου όταν υπάρχει σχετική ανάγκη, ενώ όταν ο χώρος είναι επαρκώς ζεστός ή ψυχρός σταματά η λειτουργία του συστήματος. Είναι βασική διάταξη αυτοματισμού των εγκαταστάσεων θέρμανσης ή/και ψύξης και οι σωστές ρυθμίσεις σε αυτούς μπορούν να επιφέρουν σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας. Ανάλογα με το μέγεθος του κτιρίου και των θερμικών ζωνών χρησιμοποιείται ο αντίστοιχος τουλάχιστον αριθμός θερμοστατών. Στον οικιακό τομέα συνήθως τοποθετείται ένας θερμοστάτης ανά διαμέρισμα, ενώ στον τριτογενή τομέα συνήθως υπάρχει ένας θερμοστάτης ανά ιδιοκτησία και θερμική ζώνη καθώς και όροφο του κτιρίου. Δηλαδή ακόμα και αν το κτήριο θεωρείται μία θερμική ζώνη, με διαφορετικές ιδιοκτησίες ανεξάρτητους χώρους, τοποθετούνται ξεχωριστοί θερμοστάτες ανά ιδιοκτησία, ενώ εάν αλλάζουν και οι όροφοι, πάλι μπορούν να τοποθετηθούν διαφορετικοί θερμοστάτες ανά όροφο. Σε ορισμένες περιπτώσεις ενδείκνυται η τοποθέτηση περισσότερων του ενός θερμοστατών, μέσα στην ίδια ιδιοκτησία, ειδικά όταν υπάρχουν χώροι με διαφορετική χρήση και ανάγκες θερμικής άνεσης. Οι θερμοστάτες μπορούν να ελέγχουν τη θερμοκρασία τόσο των διατάξεων παραγωγής θέρμανσης ή/και ψύξης, όσο και του μέσου μεταφοράς θέρμανσης ή/και ψύξης. Οι θερμοστάτες είναι διακόπτες οι οποίοι ενεργοποιούνται από ένα αισθητήριο θερμοκρασίας και με βάση τη λειτουργία τους είναι μηχανικοίηλεκτρομηχανικοί ή ηλεκτρονικοί. Οι μηχανικοί θερμοστάτες λειτουργούν με τη διαστολή που υφίσταται ένα διμεταλλικό έλασμα ή ένα υγρό, με την αύξηση της θερμοκρασίας του και η ακρίβεια τους είναι της τάξης του 1 ο C. Οι ηλεκτρονικοί θερμοστάτες παρουσιάζουν μεγαλύτερη ακρίβεια από τους μηχανικούς αφού βασίζουν τη λειτουργία τους στη μεταβολή της ηλεκτρικής αντίστασης κάποιον υλικών (thermistors) ανάλογα με τη θερμοκρασία τους, και με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται ακρίβεια της τάξης του 0,1 0,3 ο C. Πέραν αυτών υπάρχουν και οι χρονοθερμοστάτες οι οποίοι είναι ψηφιακοί θερμοστάτες που συνδυάζονται με ψηφιακούς χρονοδιακόπτες και ελέγχουν έτσι σε μια εγκατάσταση ταυτόχρονα με τη θερμοκρασία και το χρόνο αφής/ σβέσης. Σχήμα 2.10: Θερμοστατικός διακόπτης την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 117

124 Μια άλλη διάταξη με την οποία επιτυγχάνεται ο έλεγχος της εγκατάστασης θέρμανσης είναι ο θερμοστατικός διακόπτης, ο οποίος είναι μηχανοκίνητη βαλβίδα που ελέγχεται από θερμοστατική κεφαλή. Οι θερμοστατικοί διακόπτες χρησιμοποιούνται σε εγκαταστάσεις θέρμανσης ζεστού νερού για τοπικό έλεγχο της θερμοκρασίας σε επίπεδο θερμαντικών σωμάτων. Χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με θερμοστατικές κεφαλές και πιο σπάνια με ηλεκτρικούς κινητήρες που ελέγχονται από θερμοστάτες. Οι θερμοστατικές κεφαλές είναι διατάξεις με αισθητήριο θερμοκρασίας το οποίο ανταποκρίνεται στις αποκλίσεις από την επιθυμητή τιμή της θερμοκρασίας χώρου. Όταν η θερμοκρασία χώρου ανεβαίνει, η κεφαλή ενεργοποιείται αναγκάζοντας τη βάνα να είναι συνεχώς κλειστή, οπότε και μειώνεται η απόδοση θερμότητας του σώματος. Όταν η θερμοκρασία χώρου πέσει, ανοίγει και πάλι τη βάνα, οπότε και η απόδοση του σώματος μεγαλώνει πάλι. Αυτός ο σχεδιασμός επιτρέπει τη συνεχή λειτουργία της βάνας και επιτυγχάνει ομαλή ρύθμιση της προσαγωγής του νερού θέρμανσης προς το θερμαντικό σώμα, διατηρώντας σταθερή τη θερμοκρασία χώρου και σύμφωνη με την επιθυμητή τιμή της. Βασικά προτείνονται για όλους τους χώρους, ιδιαίτερα όπου απαιτούνται διαφορετικοί περίοδοι θέρμανσης ή επίπεδα θερμοκρασίας. Σε ένα σύστημα θέρμανσης με θερμοστατικές κεφαλές θα πρέπει συχνά να υπάρχει μια παράκαμψη ώστε να εξασφαλιστεί ότι διατηρείται μια ελάχιστη ταχύτητα ροής νερού στο λέβητα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί απλά έχοντας ένα θερμαντικό σώμα χωρίς θερμοστατική κεφαλή ή μια χειροκίνητη βαλβίδα που παραμένει πάντα ανοιχτή. Εναλλακτικά, μπορεί να εγκατασταθεί μια μικρού μήκους σωλήνα με βαλβίδα μεταξύ των σωλήνων προσαγωγής και επιστροφής Ηλεκτροβάνες Αναμεικτικές ηλεκτροκίνητες βαλβίδες Οι ηλεκτροβάνες είναι βάνες οι οποίες κινούνται αυτόματα από ηλεκτροκινητήρες και ρυθμίζουν (ανοίγουν και κλείνουν) την παροχή του νερού προσαγωγής στις θερμικές ζώνες ή και τις τερματικές μονάδες. Σχήμα 2.11: Ηλεκτροβάνες ON/OFF δίοδη (αριστερά) και τρίοδη (δεξιά) Οι ηλεκτροκινητήρες αυτοί ελέγχονται με τη σειρά τους από αισθητήρια ή από χρονοδιακόπτες. Χρησιμοποιούνται συνήθως σε συνδυασμό με θερμοστάτες ή χρονοδιακόπτες για τον έλεγχο προσαγωγής νερού σε μια θερμική ζώνη ή μια τερματική μονάδα αντίστοιχα. Σε αρκετές περιπτώσεις χρησιμοποιούνται την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 118

125 για τη ρύθμιση και τη λειτουργία χρονοθερμοστάτες ώστε να επιτυγχάνεται το απαιτούμενο από τους χρήστες επίπεδο θερμικής άνεσης, τις χρονικές περιόδους που απαιτείται λόγω της χρήσης του χώρου ή της ζώνης. Έχουν μεγάλη εφαρμογή τόσο σε συστήματα θέρμανσης όσο και ψύξης. Οι δίοδες (έχουν δηλαδή μία είσοδο και μία έξοδο), χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο μεμονωμένων κυκλωμάτων ή μικρών παροχών φορτίων, ενώ για την περίπτωση μεγαλύτερων φορτίων χρησιμοποιούνται κυρίως οι τρίοδες. Οι τρίοδες βάνες συνήθως ρυθμίζουν τη θερμοκρασία του νερού προσαγωγής στα θερμαντικά σώματα. Βασικό τους πλεονέκτημα είναι ότι διατηρούν σχεδόν σταθερή τη ροή του κυκλοφορητή στο δίκτυο, μεταβάλλοντας την παροχή μόνο μέσα στο θερμαντικό σώμα. Έτσι επιτυγχάνουν μια ικανοποιητική διανομή της θερμότητας καθώς ελαχιστοποιούν τις μεταβολές στην αντίσταση του συστήματος και στην πίεση που ο κυκλοφορητής παρέχει στο δίκτυο Συστήματα αντιστάθμισης εξωτερικής θερμοκρασίας Με τον όρο «αντιστάθμιση» στη θέρμανση εννοούμε τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του νερού προσαγωγής προς τα θερμαντικά σώματα, ανάλογα με την εξωτερική θερμοκρασία περιβάλλοντος (υπάρχει δέκτης ελέγχου της εξωτερικής θερμοκρασίας). Ρυθμίζουμε δηλαδή αυτόματα τη λειτουργία της εγκατάστασης θέρμανσης, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Με το σύστημα αυτό η θέρμανση είναι διαθέσιμη όταν χρειάζεται και παράλληλα γίνεται εξοικονόμηση ενέργειας. Υπάρχει αντιστάθμιση δύο τύπων: α) Αντιστάθμιση με έλεγχο τρίοδης ή τετράοδης βάνας μέσω σερβοκινητήρα Σε αυτό τον τύπο έχουμε δύο περιπτώσεις: 1. Με έλεγχο τετράοδης ή τρίοδης βάνας μέσω σερβοκινητήρα. Οι αντισταθμίσεις αυτές ρυθμίζουν τη θερμοκρασία του νερού προς τα σώματα, αναμιγνύοντας το νερό που θερμαίνεται στον λέβητα με το νερό που επιστρέφει από τα σώματα. Το ποσοστό της ανάμιξης καθορίζει και τη θερμοκρασία που θα έχει το νερό που θα πάει στα σώματα. Εδώ η παροχή είναι σταθερή και αυξομειώνεται μόνο η θερμοκρασία. Ο κυκλοφορητής στην περίπτωση αυτή τοποθετείται μεταξύ βάνας και σωμάτων. 2. Με έλεγχο της παροχής του νερού, μέσω τρίοδης βάνας και σερβοκινητήρα. Στα συστήματα αυτά ο έλεγχος της θερμοκρασίας των σωμάτων επιτυγχάνεται με αυξομείωση της παροχής του νερού προς τα σώματα. Ο κυκλοφορητής τοποθετείται μεταξύ λέβητα και τρίοδης βάνας. β) Με έλεγχο της λειτουργίας του καυστήρα Στην περίπτωση αυτή υπάρχουν λέβητες με ενσωματωμένους πίνακες και αισθητήρια θερμοκρασίας που μπορούν να επιτύχουν αντιστάθμιση χωρίς τρίοδη ή τετράοδη βάνα. Η λειτουργία τους βασίζεται στον έλεγχο της λειτουργίας του καυστήρα, ρυθμίζοντας έτσι τη θερμοκρασία του νερού που θα τροφοδοτεί τα σώματα. Έτσι, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες ο καυστήρας λειτουργεί τόσο ώστε το νερό του λέβητα να είναι θερμοκρασίας 40 μέχρι 90 C. Με τις αντισταθμίσεις αυτές το νερό στον λέβητα μπορεί να επιτρέπει τη δημιουργία συμπυκνωμάτων τα οποία μπορεί να προκαλέσουν φαινόμενα διάβρωσης. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 119

126 Για τον λόγο αυτό χρησιμοποιούνται μόνο σε λέβητες χαμηλών θερμοκρασιών. Στην περίπτωση αυτή η παροχή του νερού προς τα σώματα παραμένει σταθερή, ενώ μεταβάλλεται η θερμοκρασία του. Το σύστημα της αντιστάθμισης μπορεί να είναι ψηφιακό ή αναλογικό και αποτελείται τουλάχιστον από τα εξής τμήματα: Αισθητήριο θερμοκρασίας περιβάλλοντος (εξωτερικού χώρου) Αισθητήριο θερμοκρασίας νερού προσαγωγής Βάνα ανάμιξης Αναλογικός ή ψηφιακός ελεγκτής αντιστάθμισης όπου συνδέονται τα παραπάνω Νέοι ρυθμιστές αναλογικού ελέγχου θερμοκρασίας Ένα κλασικό μηχανικό παράδειγμα αναλογικού συστήματος ελέγχου είναι ο φυγοκεντρικός ρυθμιστής ταχύτητας (ρυθμιστής του Watt). Το αναλογικό σύστημα ελέγχου είναι πιο περίπλοκο από ό, τι ένα σύστημα ελέγχου on-off όπως είναι π.χ. ένας θερμοστάτης με διμεταλλικό έλασμα. Σχήμα 2.62: Φυγοκεντρικός ρυθμιστής ταχύτητας (αριστερά) και θερμοστάτης με αναλογική ρύθμιση (δεξιά) Ένα παράδειγμα της διαφοράς αναλογικού ελέγχου με τον έλεγχο on-off είναι η οδήγηση ενός αυτοκινήτου. Αν οδηγούσαμε το αυτοκίνητο χρησιμοποιώντας τον έλεγχο on-off για να επιτύχουμε μία ορισμένη ταχύτητα θα έπρεπε να το οδηγούμε είτε υπό πλήρη ισχύ (on) είτε με μηδενική ισχύ (off) για να επιτύχουμε τον έλεγχο της ταχύτητας. Θα πατούσαμε τέρμα το γκάζι έως ότου επιτευχθεί η ταχύτηταστόχος, και τότε η ισχύς θα έπρεπε να μηδενιστεί, να μην πατάμε καθόλου γκάζι ώστε το αυτοκίνητο μειώσει ταχύτητα. Όταν η ταχύτητα πέσει κάτω από το στόχο, με μια ορισμένη υστέρηση, θα πρέπει να λειτουργήσει και πάλι υπό πλήρη ισχύ. Αυτό προφανώς θα οδηγήσει σε πλημμελή έλεγχο του οχήματος και σε μεγάλες διακυμάνσεις στην ταχύτητα. Όσο πιο ισχυρή είναι η μηχανή του αυτοκινήτου τόσο μεγαλύτερη είναι η αστάθειά του. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 120

127 Αναλογικός έλεγχος από την άλλη μεριά, είναι το πώς οι περισσότεροι οδηγοί ελέγχουν την ταχύτητα του αυτοκινήτου. Εάν το αυτοκίνητο έχει φτάσει την ταχύτητα στόχο και η ταχύτητα συνεχίζει να αυξάνεται ελαφρώς, τότε μειώνουμε την ισχύ ελαφρώς (πατάμε λιγότερο γκάζι), έτσι ώστε το αυτοκίνητο να μειώσει την ταχύτητά του σταδιακά και να φθάσει στην ταχύτητα στόχο με πολύ λίγη, "υπέρβαση", ώστε το αποτέλεσμα να είναι πολύ ομαλότερο από τον έλεγχο on-off. Οι θερμοστάτες νέας τεχνολογίας λειτουργούν με αναλογική ρύθμιση τύπου Ρ (proportional), ανοίγουν ή κλείνουν προοδευτικά την βαλβίδα παροχής θερμού νερού ανάλογα με την μετρούμενη απόκλιση της εσωτερικής θερμοκρασίας από την θερμοκρασία ρύθμισης του θερμοστάτη. Αυτοί οι «έξυπνοι» θερμοστάτες σταθεροποιούν καλύτερα και πιο ομαλά την εσωτερική θερμοκρασία έναντι των κλασσικών θερμοστατών τύπου on-off. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 121

128 2.4 Εγκατάσταση συστήματος αυτονομίας με αντιστάθμιση της εξωτερικής θερμοκρασίας Περιγραφή λειτουργίας Το σύστημα αποτελείται από τα εξής: Τρίοδη ή τετράοδη περιστροφική βάνα. Σερβοκινητήρας βάνας. Κεντρική ηλεκτρονική συσκευή. Αισθητήριο εξωτερικής θερμοκρασίας. Αισθητήριο νερού προσαγωγής. Επιλογέας θερμοκρασίας. Όλα τα παραπάνω όργανα και εξαρτήματα προσαρμοσμένα σε μια εγκατάσταση θέρμανσης μέσα στο λεβητοστάσιο λειτουργούν ως εξής: Το αισθητήριο της εξωτερικής θερμοκρασίας μεταδίδει στην κεντρική ηλεκτρονική συσκευή τις μεταβολές της εξωτερικής θερμοκρασίας. Η ηλεκτρονική συσκευή με τη σειρά της και ανάλογα με τις εντολές που δέχεται από το εξωτερικό αισθητήριο ρυθμίζει μέσω του σερβοκινητήρα την περιστροφική τρίοδη ή τετράοδη βάνα. Η βάνα ρυθμίζει τη θερμοκρασία προσαγωγής του νερού προς τα θερμαντικά σώματα από 30 μέχρι 90 C. Δηλαδή, ανάλογα με την εξωτερική θερμοκρασία η βάνα ανοίγει και κλείνει. Η ρύθμιση της θερμοκρασίας του νερού μπορεί να γίνει, είτε μέσω της ανάμιξης, είτε μέσω μεταβολής της παροχής. Παρακάτω περιγράφεται η λειτουργία καθενός από τα εξαρτήματα του συστήματος της αντιστάθμισης: Τρίοδη ή τετράοδη περιστροφική βάνα Με τις βάνες αυτές μπορούμε να ελέγξουμε τόσο την παροχή όσο και τη θερμοκρασία του νερού που πάει στα σώματα. Όταν ελέγχουμε την παροχή του νερού προς τα σώματα, ο κυκλοφορητής θα τοποθετηθεί μεταξύ λέβητα και βάνας. Όταν ελέγχουμε τη θερμοκρασία του νερού προς τα σώματα, ο κυκλοφορητής τοποθετείται μεταξύ βάνας και σωμάτων και η παροχή παραμένει σταθερή. Σερβοκινητήρας βάνας Ο σερβοκινητήρας βάνας είναι ένας ηλεκτροκινητήρας ο οποίος ελέγχεται από την ηλεκτρονική συσκευή και ρυθμίζει το ποσοστό ανάμιξης στην τρίοδη και τετράοδη βάνα. Κεντρική ηλεκτρονική συσκευή Τοποθετείται συνήθως στο λεβητοστάσιο ή σε σημείο στο οποίο δεν επικρατούν ακραίες τιμές υγρασίας και θερμοκρασίας. Συνδέεται απαραιτήτως με δύο τουλάχιστον αισθητήρια, το εξωτερικό αισθητήριο και το αισθητήριο νερού. Τα αισθητήρια αυτά δεν είναι τύπου ON-OFF, είναι ημιαγωγοί των οποίων η αντίσταση μεταβάλλεται με τη θερμοκρασία. Συνδέονται με τη συσκευή με μονοκόμματο καλώδιο 2x1,5 mm, από το οποίο περνάει ρεύμα με χαμηλή τάση. Η ένταση του ρεύματος μεταβάλλεται ανάλογα με τη μεταβολή της θερμοκρασίας και η ηλεκτρονική συσκευή ενημερώνεται για την αλλαγή των θερμοκρασιών καθώς και για την ταχύτητα της αλλαγής αυτής. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 122

129 Ρύθμιση της ηλεκτρονικής συσκευής Αποστολή της ηλεκτρονικής συσκευής είναι να ρυθμίζει τη θερμοκρασία του νερού με το οποίο τροφοδοτούνται τα σώματα, ανάλογα με τις επικρατούσες καιρικές συνθήκες. Οι περισσότερες από αυτές τις συσκευές ενσωματώνουν χρονοδιακόπτη μέγιστης και ελάχιστης θερμοκρασίας με τον οποίο επιλέγουμε τις ώρες της ημέρας κατά τις οποίες επιθυμούμε μεγαλύτερη θερμοκρασία σε σχέση με κάποιες άλλες ώρες που θέλουμε χαμηλότερη θερμοκρασία. Η ρύθμιση της συσκευής έχει να κάνει με τη ρύθμιση τεσσάρων παραμέτρων που γίνεται με αντίστοιχα χειριστήρια. Αισθητήριο εξωτερικής θερµοκρασίας Ηλεκτρονικός ρυθµιστής Σερβοκινητήρας βάνας Καυστήρας Λέβητας Αισθητήριο θερµοκρασίας νερού Κυκλοφορητής Τετράοδη περιστροφική βάνα Σχήμα 2.13: Αντιστάθμιση με τετράοδη βάνα και έλεγχο της θερμοκρασίας του νερού Συγκεκριμένα ρυθμίζονται τα εξής: Τα χρονικά διαστήματα λειτουργίας υψηλής και χαμηλής θερμοκρασίας, σε ημερήσια και εβδομαδιαία βάση. Επιλέγεται η καμπύλη λειτουργίας της συσκευής. Η καμπύλη λειτουργίας καθορίζει τη θερμοκρασία του νερού που θα πάει στα σώματα σε συνάρτηση με τη θερμοκρασία του εξωτερικού περιβάλλοντος. Το ποια καμπύλη θα επιλέξουμε έχει να κάνει με τη θερμομόνωση του κτιρίου. Η θερμοκρασία που θέλουμε να έχει ο χώρος. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 123

130 Πόσο θέλουμε να πέφτει η θερμοκρασία κατά τις ώρες μειωμένης λειτουργίας (π.χ. νυχτερινές). Η ευαισθησία της συσκευής. Η επιλογή λειτουργίας: Διακοπή, χειροκίνητη, με χρονοδιακόπτη, χωρίς χρονοδιακόπτη. Αισθητήριο εξωτερικής θερμοκρασίας Τοποθετείται στη βορινή πλευρά του κτιρίου, σε σημείο όπου να μην επηρεάζεται η θερμοκρασία του από την ηλιακή ακτινοβολία ή από θερμά ρεύματα που μπορεί να προέρχονται από καμινάδες, πόρτες ή παράθυρα. Αισθητήριο νερού προσαγωγής Είναι βαπτιζόμενο ή επαφής. Τοποθετείται στην προσαγωγή του νερού προς τα σώματα μετά τη βάνα ανάμιξης και πληροφορεί την ηλεκτρονική συσκευή για τη θερμοκρασία του νερού που πηγαίνει στα σώματα. Επιλογέας θερμοκρασίας Πολλές αντισταθμίσεις έχουν τη δυνατότητα να συνδεθούν και με μονάδα χώρου, η οποία, ανάλογα με τον τύπο της, μας δίνει τη δυνατότητα για διάφορους χειρισμούς της αντιστάθμισης από τον χώρο διαβίωσης. Τέτοιοι χειρισμοί μπορεί να είναι: Επιλογή της θερμοκρασίας του χώρου. Αλλαγή των ρυθμίσεων του χρονοδιακόπτη. Απενεργοποίηση της εγκατάστασης. Λειτουργία της αντιστάθμισης μόνο για παρασκευή ζεστού νερού χρήσης. Οι εντολές του συστήματος αντιστάθμισης για διακοπή και λειτουργία μεταφέρονται μέσω του πίνακα αντιστάθμισης στον καυστήρα με την κατάλληλη σύνδεση. Παρακάτω παρουσιάζεται το χειριστήριο ρύθμισης της ηλεκτρονικής συσκευής αντιστάθμισης. Σχήμα 2.14: Αντιστάθμιση το χειριστήριο ρύθμισης την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 124

131 2.5 Εγκατάσταση αυτοματισμού αλληλουχίας Η εγκατάσταση αυτοματισμού αλληλουχίας είναι ιδιαίτερα χρήσιμη όταν υπάρχουν περισσότεροι από ένα λέβητα που λειτουργούν κάθε φορά σε ένα κτίριο. Ο αυτοματισμός αλληλουχίας επιτρέπει στο χρήστη να επιλέξει περισσότερους από έναν λέβητα, αλλά και να αποφύγει την ταυτόχρονη λειτουργία όλων των λεβήτων όταν αυτό δεν είναι απαραίτητο. Η χρήση μόνο ενός ή δύο λεβήτων σε ένα κτίριο μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κόστους λειτουργίας. Εάν υπάρχουν πολλοί λέβητες δεν είναι απαραίτητη η λειτουργία ενός ή περισσότερων από αυτούς κατά τη διάρκεια που οι καιρικές συνθήκες είναι ήπιες. Ο αυτοματισμός αλληλουχίας βελτιστοποιεί την κατανάλωση καυσίμων καθώς διαχειρίζεται την λειτουργία των διαφόρων λεβήτων ώστε να εξασφαλιστεί ότι επιλέγονται οι πιο αποδοτικοί λέβητες ανάλογα με τις επικρατούσες συνθήκες φορτίου. Οι αυτοματισμοί αλληλουχίας καυστήρων είναι συστήματα που βασίζονται σε μικροεπεξεργαστές που μετρούν τις θερμοκρασίες προσαγωγής και επιστροφής του συστήματος θέρμανσης και κατόπιν απομονώνουν ή ελέγχουν πολλούς λέβητες ταυτόχρονα ώστε να εξασφαλιστεί ότι επιλέγονται αυτοί με την καλύτερη απόδοση ανάλογα με τις επικρατούσες συνθήκες του φορτίου. Το σύστημα ελέγχου αποθηκεύει και αναφέρει τις παραμέτρους ελέγχου του κάθε επιμέρους λέβητα και χρησιμοποιεί αυτά τα δεδομένα για να βελτιστοποιήσει την αλληλουχία λειτουργίας των λεβήτων. Ο αυτοματισμός αλληλουχίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο όταν ένα σύστημα έχει πολλαπλούς καυστήρες (τουλάχιστον δύο) και τότε μπορεί να εφαρμοστεί και να παρέχει οφέλη σε μονοβάθμιους (OFF/ON ) ή σε διβάθμιους (OFF/LO/HI) καυστήρες. Η χρήση του αυτοματισμού αλληλουχίας μπορεί να εξοικονομήσει μείωση του κόστους για καύσιμα κατά 12-15% και να μειώσει αντίστοιχα τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Η υδραυλική σύνδεση πολλαπλών λεβήτων μπορεί να γίνει είτε παράλληλα είτε σε σειρά. Κάθε λέβητας σε ένα αυτοματισμό αλληλουχίας θα πρέπει να πληροί τις ακόλουθες απαιτήσεις: να μπορεί να λειτουργήσει σε εύθετο χρόνο προκειμένου να διασφαλιστεί ο αδιάλειπτος εφοδιασμός σε θερμότητα. να μην αναβοσβήνει πολύ συχνά προκειμένου να αποφευχθούν περιττές απώλειες λόγω εκκίνησης και τερματισμού να παραμένει σε λειτουργία τουλάχιστον για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα ώστε το όξινο συμπύκνωμα στο θάλαμο καύσης και στον καπναγωγό να στεγνώνει εντελώς (ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος διάβρωσης) να τίθεται σε λειτουργία όταν είναι πραγματικά απαραίτητο Τρόποι σύνδεσης Παράλληλη σύνδεση Σε περίπτωση παράλληλης σύνδεσης, η θερμοκρασία επιστροφής σε όλους του λέβητες είναι η ίδια. Εάν κάθε λέβητας ελέγχεται από το δικό του θερμοστάτη (ελεγκτής δύο θέσεων), το αποτέλεσμα διαιρείται με βάση τον όγκο ροής μεταξύ των λεβήτων που είναι σε λειτουργία, δηλαδή εάν το καταναλισκόμενο φορτίο είναι το 75% και υπάρχουν για παράδειγμα τρεις πανομοιότυποι λέβητες τότε σε καθένα από τους τρεις αντιστοιχεί το 25%. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 125

132 Η παράλληλη σύνδεση επιλέγεται πιο συχνά από τη σύνδεση σε σειρά, όχι μόνο λόγω της απλούστερης σωλήνωσης, αλλά και επειδή μπορεί να αποτρέψει τον τελευταίο λέβητα από την υποχρέωση να λειτουργεί με κακή απόδοση σε χαμηλά φορτία. Ωστόσο, η παράλληλη σύνδεση απαιτεί ακριβή εξισορρόπηση της ροής του νερού, η οποία θα πρέπει να είναι ανάλογη προς το ποσοστό εξόδου του κάθε ξεχωριστού λέβητα ώστε να είναι σε θέση να επιτύχει την πλήρη απόδοση. Σύνδεση σε σειρά Στην περίπτωση σύνδεσης σε σειρά, η θερμοκρασία επιστροφής σε όλους τους λέβητες δεν είναι το ίδια. Η θερμοκρασία προσαγωγής του πρώτου λέβητα μπορεί να είναι η θερμοκρασία επιστροφής του επόμενου στη σειρά λέβητα. Οι λέβητες σε αυτήν την περίπτωση έχουν διαφορετικές θερμοκρασίες του νερού εξόδου και προσαγωγής. * * Σχήμα 2.75: Σύνδεση λεβήτων και παράλληλα (αριστερά) και σε σειρά (δεξιά) Η σύνδεση σε σειρά είναι ιδιαίτερα κατάλληλη εάν είναι συνδεδεμένος ένας παραγωγός θερμότητας που απαιτεί χαμηλές θερμοκρασίες επιστροφής (λέβητας συμπύκνωσης φυσικού αερίου ή αντλία θερμότητας) πριν από ένα συμβατικό λέβητα. Παραδείγματα σειράς ακολουθίας Εναλλαγή Κατά την λειτουργία εναλλαγής ανάβει πάντα πρώτος ό λέβητας με την μικρότερη μέχρι τότε συνολική λειτουργία ενώ τελευταίος ανάβει ο λέβητας με την μεγαλύτερη μέχρι τότε λειτουργία. Με αυτόν τον τρόπο όλοι οι λέβητες έχουν περίπου τον ίδιο χρόνο λειτουργίας την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 126

133 Προκαθορισμένος πρώτος και προκαθορισμένος τελευταίος Σε ορισμένες εφαρμογές, θα ήταν σκόπιμο να ένας συγκεκριμένος λέβητας να ανάβει πάντα πρώτος (ή πάντα τελευταίος) ενώ όλοι οι υπόλοιποι λέβητες να εναλλάσσονται ώστε να έχουν παρόμοιο συνολικό χρόνο λειτουργίας. Αυτό συμβαίνει όταν έχουμε έναν λέβητα με πολύ καλή απόδοση και θέλουμε να λειτουργεί όσο το δυνατόν περισσότερο ή αντίστροφα ένα λέβητα με χαμηλή απόδοση που θέλουμε να λειτουργεί όσο το δυνατόν λιγότερο. Συνδυασμός συμβατικών λεβήτων και λεβήτων συμπύκνωσης Η λειτουργία μιας εγκατάστασης λεβήτων που περιλαμβάνει τόσο λέβητες συμπύκνωσης (με υψηλό κόστος αγοράς) όσο και συμβατικούς λέβητες χωρίς συμπύκνωση (με μικρότερο κόστος αγοράς) επιτρέπει στο σύστημα να επιτυγχάνει σχεδόν τις ίδιες αποδόσεις λειτουργίας με αυτές που θα είχε εάν όλοι οι λέβητες ήταν λέβητες συμπύκνωσης αλλά με αρκετά χαμηλότερο κόστος εγκατάστασης. Μπορούν να επιτευχθούν υψηλές αποδόσεις για το σύστημα, αρκεί οι λέβητες συμπύκνωσης να είναι οι πρώτοι στη σειρά λειτουργίας. Όταν ο καιρός είναι ήπιος, οι επικεφαλής λέβητες συμπύκνωσης λειτουργούν σε χαμηλότερες θερμοκρασίες και επιτυγχάνουν πολύ καλές αποδόσεις, ενώ οι συμβατικοί λέβητες λειτουργούν σπάνια. Όταν ο καιρός είναι πολύ κρύος, και τα δύο είδη λεβήτων λειτουργούν μαζί έχοντας περίπου το ίδιο επίπεδο απόδοσης. Θα πρέπει λοιπόν σε αυτήν την περίπτωση να ορίσουμε τον (ή τους) λέβητα συμπύκνωσης ως τον λέβητα που θα ανάβει πρώτος και θα σβήνει τελευταίος ή αντίστροφα να ορίσουμε τον συμβατικό λέβητα ως τον λέβητα που θα ανάβει τελευταίος και θα σβήνει πρώτος. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 127

134 2.6 Διασύνδεση διατάξεων διαχείρισης και ουδετεροποίησης των συμπυκνωμάτων της καύσης Παγίδα συμπυκνώματος και εξουδετέρωσή του Δύο ζητήματα που προκύπτουν και πρέπει να διαχειριστούμε στους λέβητες συμπύκνωσης είναι η διαχείριση του συμπυκνώματος και η εξουδετέρωσή του. Για το διαχωρισμό του συμπυκνώματος από τον ατμό, θα πρέπει ο κατασκευαστής του λέβητα να έχει τοποθετήσει μία παγίδα συμπυκνώματος ώστε να εμποδιστούν τα καυσαέρια να απελευθερωθούν εντός του μηχανοστασίου. Η παγίδα εγκλωβισμού του συμπυκνώματος θα πρέπει να καθαρίζεται τακτικά από τη σκόνη και τα κατάλοιπα. 2,9 4,0 συμπύκνωμα καυσαερίων Τυπική οικιακή αποχέτευση Οξύ μπαταρίας Γαστρικό οξύ Όξινο Χυμός λεμονιού Ξύδι Νερό βροχής Καθαρό νερό βροχής Αποσταγμένο νερό (Φυσικό) Νερό βρύσης Νερό λιμνών Αμμωνία Βασικό Σχήμα 2.16: Τιμές του ph Καθώς συμπυκνώνεται το νερό και αναμιγνύεται με το CO 2, το ph πέφτει περίπου στο 3 έως 4, γεγονός που καθιστά απαραίτητη τη σωστή διάθεση του συμπυκνώματος. Αυτό θα πρέπει να διοχετευθεί μέσω μιας παγίδας εξουδετέρωσης οξέος από αλκαλικό υλικό, που θα εξουδετερώσει το συμπύκνωμα σε πιο αποδεκτά όρια. Επιπλέον, είναι σημαντικό να ρυθμιστούν οι σωληνώσεις της αποχέτευσης για την αποστράγγιση των συμπυκνωμάτων από τον υδραυλικό που έχει αναλάβει το έργο. Οι σωληνώσεις αποστράγγισης πρέπει να είναι από PVC ή από χυτοσίδηρο (μαντέμι) για την προστασία του δικτύου αποχέτευσης του κτιρίου, και όχι από χαλκό ή χάλυβα, που θα μπορούσα να διαβρωθούν γρήγορα με την πάροδο του χρόνου. Οι λέβητες που δεν είναι συμπύκνωσης δεν παράγουν συμπύκνωμα και συνεπώς δεν απαιτούν παροχέτευση. Μονάδα ανύψωσης συμπυκνωμάτων Σε περίπτωση που δεν είναι εφικτή η απαγωγή των συμπυκνωμάτων μέσω φυσικής κλίσης ή όταν ο τόπος εγκατάστασης βρίσκεται κάτω από το επίπεδο επιστροφών του αποχετευτικού αγωγού θα πρέπει να τοποθετηθεί μία μονάδα ανύψωσης συμπυκνωμάτων για άντληση συμπυκνωμάτων. Τα υλικά κατασκευής της μονάδας επιτρέπουν την ασφαλή απομάκρυνση συμπυκνωμάτων με τιμή ph μέχρι 2,4. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 128

135 Σχήμα 2.17: Μονάδα ανύψωσης συμπυκνωμάτων Πηγή: Εγχειρίδιο εγκατάστασης λέβητα συμπύκνωσης αερίου MGK 130 Σε περίπτωση λεβήτων πετρελαίου ή συμπυκνωμάτων με απόδοση μεγαλύτερη από 200 kw η μονάδα ανύψωσης πρέπει να εγκατασταθεί μετά από μια διάταξη εξουδετέρωσης. Σχήμα 2.88: Σιφώνι Πηγή: Εγχειρίδιο εγκατάστασης λέβητα συμπύκνωσης αερίου MGK 130 Ουδετεροποιητής (εξάρτημα) Ο ουδετεροποιητής μπορεί να συνδεθεί άμεσα στον λέβητα. Κατά την σύνδεση της συσκευή εξουδετέρωσης στο λέβητα θα πρέπει να ελέγχεται η τήρηση των εξής: την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 129

136 α) Οι σωλήνες σύνδεσης πρέπει να έχουν τέτοιο μήκος ώστε: το συμπύκνωμα να ρέει εύκολα να μην κουλουριάζουν να εξασφαλίζεται καλή στεγανοποίηση β) Το συμπύκνωμα είναι διαβρωτικό (ειδικά όταν χρησιμοποιείται ως καύσιμο το πετρέλαιο, οπότε παράγεται θειικό οξύ H2SO4)! Συνεπώς θα πρέπει να χρησιμοποιούνται κατάλληλα υλικά όχι μόνο για τον εναλλάκτη θερμότητας, αλλά και για το λέβητα και για την καπνοδόχο. γ) Πριν την έναρξη λειτουργίας του λέβητα θα πρέπει να γίνεται πλήρωση του σιφωνιού της συσκευής εξουδετέρωσης με νερό ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος διαρροής καυσαερίων. Σχήμα 2.19: Ουδετεροποιητής Πηγή: Για λέβητες μέχρι 200 kw δεν χρειάζεται ουδετεροποιητής εάν τα συμπυκνώματα αναμιγνύονται με αρκετό νερό από την οικιακή αποχέτευση. Τα συμπυκνώματα επιτρέπεται να διοχετεύονται μόνο σε σωλήνες που πληρούν τις απαιτήσεις σύμφωνα με τις τοπικές προδιαγραφές. Αν το νερό συμπύκνωσης πέφτει στην αποχέτευση του κτιρίου τότε θα πρέπει να φροντίστε να υπάρχει εξαέρωση ώστε για να μην υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ της αποχέτευσης και του λέβητα. Όλοι οι σωλήνες συμπυκνωμάτων πρέπει να είναι από πλαστικό υλικό. Σχήμα 2.20: Ανταλλακτική συσκευασία για τον ουδετεροποιητή την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 130

137 2.7 Ενεργειακές βελτιώσεις της εγκατάστασης ΖΝΧ Έλεγχοι και ρυθμίσεις της εγκατάστασης ΖΝΧ Τα ηλιακά συστήματα βεβιασμένης κυκλοφορίας αποτελούνται από τους ηλιακούς συλλέκτες, την αποθήκη ζεστού νερού, τον κυκλοφορητή και το διαφορικό θερμοστάτη. Σε αντίθεση με τον ηλιακό θερμοσίφωνα, η λειτουργία των εν λόγω συστημάτων γίνεται με μηχανικά μέσα, δηλαδή τον κυκλοφορητή (αντλία) νερού ο οποίος τίθεται σε λειτουργία ανάλογα με τις οδηγίες του διαφορικού θερμοστάτη. Ο διαφορικός θερμοστάτης συγκρίνει τη θερμοκρασία του νερού στους συλλέκτες και στην αποθήκη και όταν η θερμοκρασία του νερού στους συλλέκτες είναι υψηλότερη τουλάχιστον κατά περίπου 8-12 ο C τότε ενεργοποιεί τον κυκλοφορητή. Ο κυκλοφορητής θα σταματήσει να λειτουργεί όταν δεν ισχύουν οι προαναφερόμενες συνθήκες. Ο έλεγχος της λειτουργίας των ηλιακών συστημάτων βεβιασμένης κυκλοφορίας γίνεται μέσω του διαφορικού θερμοστάτη. Οι διαφορικοί θερμοστάτες δίδουν συνεχώς τις πληροφορίες που χρειάζεται ένας για να ελέγξει τη λειτουργία του ηλιακού συστήματος. Σχήμα 2.29: Διαφορικός θερμοστάτης ηλιακού Ζητήματα που πρέπει να προσεχθούν σε ένα σύστημα ΖΝΧ Πηγή: 1. Διαφορικός θερμοστάτης. Σε περίπτωση που το ηλιακό σύστημα διαθέτει τυφλό διαφορικό θερμοστάτη, δηλαδή δεν δίδει τις σχετικές πληροφορίες, τότε αυτός θα πρέπει να αντικατασταθεί. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 131

138 2. Ελεγχος της θερμοκρασίας του ΖΝΧ. Τα περισσότερα θερμοδοχεία Η/Θ που είναι συνδεδεμένα στην εγκατάσταση θέρμανσης δεν έχουν έλεγχο της θερμοκρασίας του ΖΝΧ με αποτέλεσμα η θερμοκρασία αυτή κάποια στιγμή να εξισούται με αυτή του λέβητα. 3. Θερμόμετρο μέσα στο σπίτι. Θα πρέπει να υπάρχει ένα ψηφιακό θερμομέτρο μέσα στο σπίτι που να εμφανίζει τη θερμοκρασία του νερού εντός του θερμοδοχείου (ο χρήστης έτσι γνωρίζει πότε να ενεργοποιήσει και πότε να απενεργοποιήσει τη θέρμανση του νερού χρήσης). 4. Απουσία Δοχείου διαστολής ηλιακού κυκλώματος και μειωτή πίεσης. Κλασσικό λάθος σε όλους τους θερμαντήρες ΖΝΧ. Είναι βεβαίως αντικείμενο των υδραυλικών, ωστόσο θα πρέπει οι τεχνικοί καυστήρων να γνωρίζουν ποια είναι τα απαραίτητα εξαρτήματα που συνοδεύουν ένα θερμαντήρα ΖΝΧ για να μπορούν να εντοπίσουν τις αιτίες των δυσλειτουργιών ή των βλαβών. Αισθητήρες θερμοκρασίας Σχήμα 10.22: Παραγωγή ΖΝΧ από δύο πηγές (ηλιακό και λέβητα) Προσθήκη ανακυκλοφορίας του ΖΝΧ - Τεχνικές απαιτήσεις, αυτοματισμός λειτουργίας Στις εγκαταστάσεις ζεστού νερού χρήσης τόσο σε κατοικίες όσο και σε κτίρια που χρησιμοποιούνται για εμπορικές χρήσης παρουσιάζεται ένα σύνηθες πρόβλημα. Ανοίγοντας το διακόπτη του ζεστού νερού χρειάζεται να περάσει λίγος χρόνος μέχρι να αρχίσει η βρύση να βγάζει ζεστό νερό. Στην πραγματικότητα ο χρόνος αναμονής μπορεί να είναι αρκετά μεγάλος σε μεγάλα σπίτια με πολλά μπάνια και μεγάλο μήκος σωληνώσεων για το ΖΝΧ. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 132

139 Πίνακας 2.5: Χρόνος που απαιτείται Κατά προσέγγιση ώστε να φτάσει το ζεστό νερό σε μία βρύση Χρόνος παράδοσης (sec) Ροή νερού (L/sec) 0,03 0,1 0,16 0,25 Μήκος σωλήνας (m) Χαλκοσωλήνα Χαλυβδοσωλήνα Σωλήνα από CPVC (χλωριωμένο πολυβινυλοχλωρίδιο) DN DN DN DN DN DN Πηγή: ASPE Domestic Water Heating Design Manual Ποιο είναι το λογικό χρονικό διάστημα για να φτάσει το ζεστό νερό σε μια βρύση; Για όλες τις περιπτώσεις εκτός τις βρύσες που χρησιμοποιούνται πολύ σπάνια (όπως αυτές που βρίσκονται σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις ή ορισμένες βρύσες σε κτίρια γραφείων), μια καθυστέρηση από 0 έως 10 δευτερόλεπτα θεωρείται συνήθως αποδεκτή για τις περισσότερες οικιακές καταναλώσεις και τις καταναλώσεις σε κτίρια γραφείων. Μια καθυστέρηση από 11 έως 30 δευτερόλεπτα είναι οριακή, αλλά πιθανόν αποδεκτή, και μια χρονική καθυστέρηση περισσότερο από 31 δευτερόλεπτα συνήθως θεωρείται απαράδεκτη και ότι αποτελεί μία σημαντική σπατάλη νερού και ενέργειας. Το ζήτημα της σπατάλης νερού που γίνεται μέχρι να φτάσει το νερό στην επιθυμητή θερμοκρασία αντιμετωπίζεται με την κατασκευή δικτύου ανακυκλοφορίας. Σχήμα 2.23: ΖΝΧ χωρίς ανακυκλοφορία (αριστερά) με ανακυκλοφορία (δεξιά) Η ανακυκλοφορία υλοποιείται με την κατασκευή μιας επιπλέον σωλήνωσης που συνδέει τη ζεστή σωλήνα του πιο απομακρυσμένου υποδοχέα με το θερμοδοχείο ή τον παρασκευαστήρα και την τοποθέτηση ενός κυκλοφορητή που κυκλοφορεί σε κλειστό κύκλωμα (χωρίς ανοικτές βρύσες) το ζεστό νερό χρήσης. Με την τοποθέτηση του κυκλοφορητή ανακυκλοφορίας, το κρύο νερό στις σωληνώσεις ζεστού επιστρέφει στο θερμοδοχείο και θερμαίνεται, ενώ οι σωληνώσεις ζεστού νερού είναι γεμάτες με ζεστό νερό χρήσης έτοιμο προς κατανάλωση. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 133

140 Οι απώλειες της ανακυκλοφορίας του ΖΝΧ μπορούν να γίνουν ιδιαίτερα υψηλές, σε μερικές περιπτώσεις φτάνουν το 50% της απαιτούμενης κατανάλωση ενέργειας για την παραγωγή του ΖΝΧ Για την μείωση των απωλειών αυτών, είναι απαραίτητη η πολύ προσεγμένη, σωστά εγκατεστημένη μόνωση σε όλες τις σωλήνες ζεστού νερού και ανακυκλοφορίας. Σχεδιασμός συστήματος ανακυκλοφορίας Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι σχεδιασμού ενός βρόχου συστήματος ανακυκλοφορίας του νερού. Όλοι οι παρακάτω παράγοντες θα πρέπει να ληφθούν υπόψη ώστε να ελαχιστοποιηθεί η κατανάλωση ενέργειας και να παρέχεται το υψηλότερο επίπεδο υπηρεσιών για τους χρήστες. Διαδρομή και μόνωση: τα κυκλώματα ανακυκλοφορίας θα πρέπει να έχουν όσο το δυνατόν μικρότερο μήκος και να περνούν κοντά από κλιματιζόμενους χώρους ώστε να μειώνεται το ποσοστό των απωλειών θερμότητας. Υπόγειες σωληνώσεις ή σωληνώσεις που περνούν από εξωτερικούς τοίχους του κτιρίου είναι ενεργειακά εξαιρετικά μη αποδοτικές, παρά το γεγονός ότι η απώλεια ενέργειας μπορεί να μειωθεί κάπως με την προσθήκη μόνωσης. Τα οριζόντια κυκλώματα ανακυκλοφορίας αποτελούν συνήθως την καλύτερη επιλογή επειδή ελαχιστοποιούν τις διαφορές πίεσης και το δυναμικό διαστρωμάτωσης. Ένα ενιαίο οριζόντιο κύκλωμα μπορεί να εξυπηρετήσει έως και τρεις ορόφους μέσω επιπρόσθετων κατακόρυφων κλάδων. Καμπύλες: Χρησιμοποιώντας ομαλές καμπύλες αντί για γωνίες 90 ο το νερό να ρέει πιο γρήγορα και πιο ομαλά, με μειωμένες απώλειες θερμότητας και μειωμένη τριβή. Κατά συνέπεια, μπορεί να μειωθεί η θερμοκρασία προσαγωγής του ζεστού νερού και το μέγεθος του κυκλοφορητή με συνέπεια την αύξηση της εξοικονόμησης ενέργειας. Κυκλοφορητής: Η σωστή διαστασιολόγηση του κυκλοφορητή είναι σημαντική τόσο για την κατανάλωση ενέργειας όσο και για την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχονται στους χρήστες. Γενικά, μεγάλου μεγέθους κυκλοφορητές είναι απαραίτητοι στα συστήματα ελέγχου της ζήτησης, δεδομένου ότι το ολόκληρο το κύκλωμα πρέπει να είναι γεμάτο με ζεστό νερό. Μικρότερες αντλίες επαρκούν για συστήματα με χρονοδιακόπτη ή με ελεγκτές διαμόρφωσης θερμοκρασίας, όπου το νερό κυκλοφορεί συνεχώς. Για τα συστήματα ζήτησης, το μέγεθος του κυκλοφορητή θα πρέπει να παρέχει ζεστό νερό στον πιο απομακρυσμένο χρήστη στο κύκλωμα σε εύλογο χρονικό διάστημα. Για να υπολογίσετε περίπου τη χρονική καθυστέρηση, διαιρέστε τον όγκο του νερού στο κύκλωμα με τη ροή του κυκλοφορητή. Για συστήματα συνεχούς κυκλοφορίας, η ροή θα πρέπει να είναι μικρότερη ώστε να έχουμε μείωση της διάβρωσης στις γωνίες και στις καμπύλες. Ωστόσο, πολύ χαμηλές ροές μπορεί να επιτρέπουν σε στερεά σωματίδια να επικαθίσουν στις σωληνώσεις και να χρειαστεί να αυξηθεί η θερμοκρασία της απαιτούμενης παροχής. Ροές μεταξύ 0,4 και 3,5 μέτρα ανά δευτερόλεπτο, αποτελούν αποδεκτές τιμές. Κατά το σχεδιασμό θα πρέπει να προσεχθεί το μέγεθος του κυκλοφορητή το οποίο δεν θα πρέπει να υπερδιαστασιολογηθεί, μια και αυτό θα αύξανε τη χρήσης της ηλεκτρικής ενέργειας του συστήματος, το ποσοστό της ακανόνιστης ροής και θα δημιουργούσε ταχύτερη και πιο τυρβώδη ροή με αποτέλεσμα την ταχύτερη διάβρωση των σωληνώσεων, γεγονός που οδηγεί σε διαρροές την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 134

141 Προστασία της αντλίας από φυσαλίδες αέρα και σπηλαίωση: Σε οποιοδήποτε σύστημα ανακυκλοφορίας ζεστού νερού είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει μία διάταξη για την εξαέρωση του εγκλωβισμένου αέρα που είναι πιθανό να αναπτυχθεί από τις σωληνώσεις επιστροφής του ζεστού νερού. Η εξαέρωση δεν απαιτείται στις σωληνώσεις παροχής ΖΝΧ, διότι ο εγκλωβισμένος αέρας εξαερώνεται στις βρύσες όταν τις ανοίγουμε. Εάν όμως ο αέρας δεν έχει εξαερωθεί από τις γραμμές επιστροφής του ζεστού νερού, τότε αυτός μπορεί να αποτρέψει τη σωστή κυκλοφορία του συστήματος ζεστού νερού. Είναι επιτακτική ανάγκη να υπάρχει μηχανισμός εξαέρωσης σε όλα τα ψηλά σημεία κάθε συστήματος επιστροφής του ζεστού νερού. Οι κυκλοφορητές μπορεί να καταστραφούν εάν αναπτύσσονται φυσαλίδες αέρα στο σωλήνα ανακυκλοφορίας. Θα πρέπει συνεπώς είτε να εγκαθίσταται μία εξαεριστική βαλβίδα ή να τοποθετείται η αντλία σε ένα κατακόρυφο τμήμα του σωλήνα. Επίσης, θα πρέπει να εγκατασταθούν πριν και μετά τον κυκλοφορητή βαλβίδες απομόνωσης που θα του επιτρέπουν να αφαιρεθεί εύκολα. Κατά τη διαστασιολόγηση της αντλίας, θα πρέπει να εξασφαλιστεί ότι πληρούνται οι απαιτήσεις του κατασκευαστή για το μανομετρικό ύψος της εγκατάστασης. Αποτροπή της ανάμειξης: Η ανάμειξη ζεστού και κρύου νερού από τις σωληνώσεις, οδηγεί σε σπατάλη ενέργειας και απρόβλεπτη μείωση θερμοκρασίας. Συνήθως προκαλείται από τη διαρροή μιας βαλβίδας του νερού του ντους ή του νιπτήρα ή συσκευών όπως τα πλυντήρια πιάτων ή ρούχων και επιτρέπουν την ελεύθερη ροή μεταξύ των σωληνώσεων ζεστού και κρύου νερού. Οι διαφορές πίεσης που προκαλούνται από τον κυκλοφορητή, καθιστούν αυτό το πρόβλημα ιδιαίτερα οξύ στα συστήματα ανακυκλοφορίας νερού. Το φαινόμενο της ανάμειξης μπορεί να προληφθεί με την εγκατάσταση πιο ανθεκτικών βαλβίδων ή την αντικατάσταση των βαλβίδων που παρουσιάζουν διαρροή με νέες. Έλεγχος του κυκλώματος ανακυκλοφορίας Τα κυκλώματα ανακυκλοφορίας καταναλώνουν συνεχώς ενέργεια λόγω απωλειών θερμότητας μέσω της μόνωσης των σωληνώσεων και της ηλεκτρικής ενέργειας του κυκλοφορητή. Παρακάτω περιγράφονται οι τρόποι έλεγχου των κυκλωμάτων ανακυκλοφορίας του νερού που μπορούν να εξοικονομήσουν ενέργεια ενώ ταυτόχρονα διατηρούν τη θερμοκρασία του ζεστού νερού όταν και όπου χρειαστεί να χρησιμοποιηθεί. Βασικά στοιχεία ελέγχου Οι παρακάτω τρόποι είναι οι απλούστεροι τρόποι ελέγχου. Έλεγχος με χρονοδιακόπτες: αυτές οι συσκευές κλείνουν τον κυκλοφορητή ανακυκλοφορίας σε περιόδους όπου η χρήση του ζεστού νερού αναμένεται να είναι ελάχιστη. Ένα πρόβλημα που προκύπτει με αυτά τα στοιχεία ελέγχου, τα οποία είναι ιδιαίτερα διαδεδομένα σε μεγαλύτερα κυκλώματα, είναι ότι οι χρήστες ίσως χρειαστεί να περιμένουν λίγο χρόνο για να φτάσει το ζεστό νερό όταν η αντλία είναι απενεργοποιημένη. Έλεγχος με θερμοστάτες: αυτός ο τύπος ελέγχου απενεργοποιεί την αντλία επανακυκλοφορίας όταν η θερμοκρασία του ζεστού νερού επιστροφής φτάνει ένα άνω όριο και την επανενεργοποιεί όταν η θερμοκρασία πέσει κάτω από ένα χαμηλότερο όριο. Σύνθετα στοιχεία ελέγχου την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 135

142 Τα σύνθετα στοιχεία ελέγχου είναι πολύ πιθανό να παρέχουν καλύτερες υπηρεσίες και μεγαλύτερη εξοικονόμηση. Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν επαρκείς οδηγίες για τα συστήματα αυτά, καλό είναι να συμβουλευτείτε τον κατασκευαστή του ελεγκτή ώστε να εξασφαλίσετε ότι το προϊόν είναι συμβατό με το σύστημά σας. Ορισμένα προηγμένα στοιχεία ελέγχου προσφέρουν συνεχή παρακολούθηση για την ανίχνευση σφαλμάτων και να για να εντοπίζουν ευκαιρίες εξοικονόμησης. Έλεγχος της ζήτησης: Αυτά τα στοιχεία ελέγχου παρέχουν στο κύκλωμα το ζεστό νερό ανταποκρινόμενα είτε στη ζήτηση είτε σε συνδυασμό ζήτησης και θερμοκρασίας. Η «ζήτηση» μπορεί να ενεργοποιηθεί από το χρήστη με μη αυτόματο τρόπο πατώντας ένα διακόπτη ή με την ενεργοποίηση ενός αισθητήρα κίνησης ή να ανιχνευθεί από έναν αισθητήρα ροής στο κύκλωμα. Ο κυκλοφορητής απενεργοποιείται όταν σταματά η ζήτηση ή όταν επιτευχθεί η απαιτούμενη θερμοκρασία επιστροφής. Ο έλεγχος της ζήτησης μπορεί να παρέχει καλύτερες υπηρεσίες από τον έλεγχο με χρονοδιακόπτη εξαλείφοντας την περιστασιακά εμφανιζόμενη μακρά περίοδο αναμονής. Επιπλέον, είναι μια καλή επιλογή για χρήση σε μικρότερα κυκλώματα ανακυκλοφορίας για δύο λόγους: Πρώτο, τα μικρά κυκλώματα ανακυκλοφορίας μειώνουν το χρόνο αναμονής για ζεστό νερό, γεγονός που αυξάνει την πιθανότητα οι χρήστες να αποδεχθούν αυτό το σύστημα ελέγχου. Δεύτερο, στα μικρότερα κυκλώματα ανακυκλοφορίας που εξυπηρετούν μόνο λίγα διαμερίσματα είναι πιθανό να υπάρξουν μεγάλα χρονικά διαστήματα με μηδενική ζήτηση, κατά την οποία το σύστημα εξοικονομεί ενέργεια. Έλεγχος με διαφοροποίηση θερμοκρασίας: Αυτά τα στοιχεία ελέγχου επιτρέπουν τη συνεχή κυκλοφορία του ζεστού νερού αλλά εξοικονομούν ενέργεια, μειώνοντας τη θερμοκρασία της δεξαμενής αποθήκευσης κατά το χρόνο που προβλέπεται χαμηλή ζήτηση. Ο έλεγχος με διαφοροποίηση θερμοκρασίας μπορεί να λειτουργεί σε σταθερά χρονικά διαστήματα ή να προσαρμόζει το πρόγραμμά του ώστε να μετράται η ζήτηση και να προσαρμόζεται αντίστοιχα. Αυτός ο τρόπος ελέγχου είναι μια καλή επιλογή για μεγαλύτερα κυκλώματα ανακυκλοφορία που εξυπηρετούν πολλά διαμερίσματα, δεδομένου ότι η έλεγχος ζήτησης που περιγράψαμε παραπάνω μπορεί να μην παρέχει μια αρκετά γρήγορη απόκριση. Επιτρέπουν επίσης να εγκατασταθεί μικρότερος κυκλοφορητής του νερού. Εν κατακλείδι, ένα ακατάλληλο σύστημα ανακυκλοφορίας ζεστού νερού μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στη λειτουργία και τη διαστασιολόγηση του συστήματος θέρμανσης ενός κτιρίου. Επιπλέον, μπορεί να προκαλέσει την σπατάλη μεγάλων ποσοτήτων ενέργειας, νερού και χρόνου. Ως εκ τούτου, θα πρέπει ο σχεδιασμός και η εγκατάσταση ένα συστήματος ανακυκλοφορίας ζεστού νερού, να εξοικονομεί φυσικούς πόρους και είναι σύμφωνος με τις συστάσεις που αναφέρονται στο παρόν κεφάλαιο. Πίνακας 2.6: Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των συστημάτων ανακυκλοφορίας του ΖΝΧ Πλεονεκτήματα Έχουμε ΖΝΧ όποτε το χρειαζόμαστε (χωρίς μεγάλες καθυστερήσεις) Μειονεκτήματα Στην περίπτωση που έχουμε γραμμή επιστροφής για να λειτουργήσει σωστά απαιτείται ειδικά σχεδιασμένο υδραυλικό σύστημα. Αυτό θα πρέπει να ληφθεί υπόψη από νωρίς, κατά τον την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 136

143 Δεν γίνεται σπατάλη νερού καθώς περιμένουμε να φτάσει το ζεστό νερό στην κατάλληλη θερμοκρασία σχεδιασμό της κατασκευή. Μπορεί να καταστούν εξαιρετικά ακριβά, αν οι σωληνώσεις δεν έχουν επαρκή θερμομόνωση. Η εκ των υστέρων εγκατάσταση του συστήματος δεν μπορεί να γίνει εύκολα και είναι σχετικά ακριβή σε σχέση με το ποσό της ενέργειας που εξοικονομείται. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 137

144 2.8 Θερμική φόρτιση του δοχείου αδρανείας και ηλεκτρική σύζευξη των πηγών θερμότητας Ο ρόλος του δοχείου αδρανείας Το δοχείο αδράνειας είναι μια δεξαμενή νερού που χρησιμοποιείται για την αποθήκευση ζεστού νερού για θέρμανση ή για ζεστό νερό χρήσης. Το νερό αποτελεί ένα άριστο μέσο αποθήκευσης θερμότητας καθώς έχει υψηλή ειδική θερμοχωρητικότητα ενώ ταυτόχρονα είναι μη τοξικό και έχει σχετικά χαμηλό κόστος. Συνήθως οι δεξαμενές αποθήκευσης ζεστού νερού περιβάλλονται από θερμομόνωση ώστε να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας, να επιταχυνθεί η διαδικασία θέρμανσης και να διατηρείται η επιθυμητή θερμοκρασία λειτουργίας. Τα πιο σύγχρονα δοχεία αδράνειας έχουν μόνωση από αφρό πολυουρεθάνης. Σε περιπτώσεις όπου η πρόσβαση στο εσωτερικό της δεξαμενής αποτελεί προτεραιότητα (σε περιπτώσεις μεγάλης περιεκτικότητας του νερού σε άλατα ή όταν τα επίπεδα οξυγόνου του δικτύου του νερού είναι υψηλά) ο αφρός πολυουρεθάνης μπορεί να εφαρμοστεί σε συμπυκνωμένη μορφή, που επιτρέπει την απομάκρυνση του στρώματος της μόνωσης για τακτικό έλεγχο και εάν απαιτείται, κατάλληλη επιδιόρθωση της δεξαμενής νερού. Ένα αποτελεσματικά θερμικά μονωμένο δοχείο μπορεί να διατηρήσει την αποθηκευμένη θερμότητα για ημέρες, μειώνοντας το κόστος για καύσιμα. Τα δοχεία αδρανείας μπορεί να διαθέτουν ένα ενσωματωμένο σύστημα καυστήρα φυσικού αερίου ή πετρελαίου, ηλεκτρικές αντιστάσεις, εξωτερικό εναλλάκτη θερμότητας, όπως είναι το κεντρικό σύστημα θέρμανσης ή να θερμαίνουν το νερό από μια άλλη πηγή ενέργειας, όπως μια ξυλόσομπα, ένα σύστημα τηλεθέρμανσης, από ηλιακούς συλλέκτες, ή από μία αντλία θερμότητας νερού ή γεωθερμική (ΓΑΘ) ή από οποιοδήποτε συνδυασμό των παραπάνω. Στα σύγχρονα συστήματα κεντρικής θέρμανσης ένα από τα συχνά προβλήματα που παρατηρούνται είναι ότι πολλές φορές μία από τις πηγές θερμότητας του συστήματος δεν μπορεί να τροφοδοτήσει το σύστημα με το αναγκαίο ποσό θερμότητας που χρειάζεται όπως πχ, ένα θερμικό ηλιακό σύστημα δεν μπορεί το βράδυ να παρέχει θέρμανση σε ένα θερμαντικό σώμα στο μπάνιο για την θέρμανση πετσετών. Σε αυτή την περίπτωση η πρόσθετη θερμική μάζα που έχει το δοχείο αδράνειας παρέχει την "θερμική ελαστικότητα" που απαιτείται μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης θερμότητας. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων έχει γίνει ευρέως γνωστή η σημασία του δοχείου αδράνειας καθώς τόσο οι σύγχρονοι λέβητες με μικρή θερμική μάζα και οι αντλίες θερμότητας νερού-νερού όλο και περισσότερο συνδυάζονται με συστήματα που χρησιμοποιούν ζώνες θέρμανσης. Το δοχείο αδράνειας έχει διπλό ρόλο. Έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να μεγιστοποιεί το χρόνο λειτουργίας και να περιορίζει τα συχνά ανάματα/σβησίματα ενός λέβητα, ενώ διαχωρίζει τη ροή του λέβητα από τη ροή του συστήματος. Επιτρέπει ακόμα σε πολλές πηγές θερμότητας (λέβητας πετρελαίου, λέβητας βιομάζας, την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 138

145 ηλιακός συλλέκτης, αντλία θερμότητας) με διαφορετικά χαρακτηριστικά και χρόνους λειτουργίας (π.χ. ο ηλιακός συλλέκτης δεν παρέχει θερμότητα τη νύκτα) να συνεισφέρουν στο σύστημα θέρμανσης. Η ροή του φορτίου είναι μεγαλύτερη από τη ροή της πηγής θερμότητας. Το κρύο νερό καταλαμβάνει όλο και περισσότερο όγκο στη δεξαμενή. Η θερμότητα εξέρχεται από τη δεξαμενή. Η ροή του φορτίου είναι μικρότερη από τη ροή της πηγής θερμότητας. Το ζεστό νερό καταλαμβάνει όλο και περισσότερο όγκο στη δεξαμενή. Η θερμότητα αποθηκεύεται στη δεξαμενή. πηγή θερμότητας του συστήματος φορτίο του συστήματος πηγή θερμότητας του συστήματος φορτίο του συστήματος Σχήμα 2.114: Το δοχείο αδράνειας ως αποθήκη θερμότητας Σε εφαρμογές όπου η ελάχιστη ισχύς που καταναλώνεται από το σύστημα θέρμανσης είναι μικρότερη από την ελάχιστη ισχύ που παράγει ο λέβητας παρατηρείται το φαινόμενο ο λέβητας να αναβοσβήνει πολύ γρήγορα, λόγω του γεγονότος ότι ο λέβητας παρέχει στο σύστημα περισσότερες kwh από αυτές που απαιτεί το σύστημα. Στην περίπτωση αυτή το δοχείο αδράνειας έχει σχεδιαστεί ώστε να λειτουργεί ως μπαταρία αποθήκευσης θερμότητας. Η ζήτηση του συστήματος ικανοποιείται με τη χρήση της αποθηκευμένης θερμότητας στο δοχείο καθυστερώντας έτσι τον λέβητα από την έναρξη ενός κύκλου θέρμανσης. Η χρήση του δοχείου αδράνειας θα πρέπει να γίνεται μόνον όταν αυτό είναι απαραίτητο καθώς έχει ένα σημαντικό κόστος ενώ συνήθως χρειάζεται να υπάρχει και κάποιος κυκλοφορητής (ο οποίος αυξάνει την παρασιτική κατανάλωση ενέργειας). Το δοχείο αδράνειας και οι σωληνώσεις μπορεί επίσης να συνδέεται με σημαντικές συνεχείς απώλειες θερμότητας ενώ η μείωση του προβλήματος των συχνών αναβοσβημάτων του καυστήρα να είναι ελάχιστη. Μια από τις πιο κοινές διατάξεις για ένα δοχείο αδράνειας είναι η τοποθέτησή του μεταξύ της πηγής θερμότητας και του συστήματος διανομής, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα. Το "ζεστό" νερό από την πηγή θερμότητας εισέρχεται από την επάνω σύνδεση του πλευρικού τοιχώματος του δοχείου. Το νερό προσαγωγής για το σύστημα διανομής εξέρχεται από μια άλλη σύνδεση στο πάνω πλευρικό τοίχωμα του δοχείου η οποία βρίσκεται συνήθως ακριβώς απέναντι από την είσοδο του "ζεστού" νερού. την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 139

146 εξαερωτής αναµεικτική βαλβίδα πηγή θερµότητας βαλβίδα ελέγχου βαλβίδα ελέγχου σύστηµα διανοµής χαµηλών θερµοκρασιών δοχείο αδράνειας Σχήμα 12.25: Συνήθης διάταξη του δοχείου αδράνειας Πλεονεκτήματα Εκτός από την παροχή αποθήκευσης θερμότητας που επιτρέπει λογικούς μεγάλους κύκλους λειτουργίας της πηγής θερμότητας, ένα δοχείο αδράνειας σαν αυτό που φαίνεται στο προηγούμενο σχήμα παρέχει επίσης εξαιρετικό υδραυλικό διαχωρισμό ανάμεσα στο κύκλωμα της πηγής θερμότητας και στο κύκλωμα του φορτίου (κατανάλωση). Αυτό συμβαίνει επειδή οι ταχύτητες ροής εντός του δοχείου είναι πολύ χαμηλές σε σύγκριση με τις ταχύτητες ροής στις σωληνώσεων προς και από το δοχείο. Οι χαμηλές ταχύτητες ροής επιτρέπουν σε σκουπιδάκια που μπορεί να υπάρχουν στις σωληνώσεις το συστήματος διανομής κατά την επιστροφή του νερού στο δοχείο αδράνειας να πέσουν στον πυθμένα της δεξαμενής. Το μόνο πρόβλημα που υπάρχει είναι ότι τα περισσότερα δοχεία αδράνειας δεν είναι σχεδιασμένα για την αποτελεσματική απομάκρυνση των σκουπιδιών που κατακάθονται στον πυθμένα του δοχείου. Σκουπιδάκια που συμβαίνει να επικαθίσουν κοντά στη βαλβίδα αποστράγγισης μπορεί να παρασυρθούν από τη ροή στη βαλβίδα αποστράγγισης στο κάτω μέρος του δοχείου, αλλά οι μικρές ταχύτητες ροής σε άλλες χαμηλότερες περιοχές του δοχείου δεν μπορούν να συμπαρασύρουν αποτελεσματικά τη βρωμιά, και ως εκ τούτου δεν είναι σε θέση να τη μεταφέρουν στη σύνδεση αποστράγγισης. Σε αυτή την περίπτωση η προτιμώμενη επιλογή είναι ένας σύγχρονος διαχωριστής βρωμιάς, ο οποίος μπορεί να δημιουργήσει εσωτερική ροή με επαρκή ταχύτητα κατά τη διάρκεια μιας έκπλυσης που να συμπαρασύρει τη συσσωρευμένη βρωμιά. Σε περιοχές όπου το νερό που παρέχεται από το δίκτυο ύδρευσης έχει υψηλή περιεκτικότητα σε άλατα (σκληρό νερό), η θέρμανση του νερού προκαλεί επικαθίσεις των αλάτων στα τοιχώματα του δοχείου και συνεπώς μπορεί να εμφανίσουν διαρροές λόγω διάβρωσης μετά από λίγα μόνο χρόνια, πρόβλημα που την Ενεργειακή Αποδοτικότητα θέματα ενδιαφέροντος του επαγγέλματός τους Σελίδα 140

Τίτλος Παραδοτέου: Εκπαιδευτικό Σχέδιο για τις Γνώσεις και Δεξιότητες στην Ενεργειακή Αποδοτικότητα του Εγκαταστάτη Συντηρητή Καυστήρα (ΠE 2 D2.

Τίτλος Παραδοτέου: Εκπαιδευτικό Σχέδιο για τις Γνώσεις και Δεξιότητες στην Ενεργειακή Αποδοτικότητα του Εγκαταστάτη Συντηρητή Καυστήρα (ΠE 2 D2. Αρ. Σύμβασης: IEE/13/BWI/715/SI2.680180 Αναβάθμιση της κατάρτισης και των επαγγελματικών προσόντων του εργατικού δυναμικού του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα Τίτλος Παραδοτέου: Εκπαιδευτικό Σχέδιο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟ ΟΣΗ ΣΤΑ ΚΤΙΡΙΑ

ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟ ΟΣΗ ΣΤΑ ΚΤΙΡΙΑ Συνέδριο ΟΠΕ - ΣΒΒΕ Ποιότητα, Προδιαγραφές, Πιστοποίηση, Έλεγχος Αγοράς στον κλάδο των οµικών Υλικών Ξεν. Hyatt Regency, Θεσσαλονίκη, 2 εκεµβρίου 2008 ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟ ΟΣΗ ΣΤΑ ΚΤΙΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Αναθεώρηση Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων (ΚΕΝΑΚ)

Αναθεώρηση Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων (ΚΕΝΑΚ) Τελευταίες εξελίξεις στον τομέα Εξοικονόμησης Ενέργειας Δευτέρα 10 & 11 Ιουλίου 2017, Αθήνα Αναθεώρηση Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων (ΚΕΝΑΚ) Απόστολος Ευθυμιάδης Διπλ. Μηχ/γος-Ηλ/γος Μηχ., Δρ.

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Χαράλαμπος Μαλαματένιος, Υπεύθυνος του Τμήματος Εκπαίδευσης του ΚΑΠΕ, Συντονιστής του έργου BUILD UP Skills UPSWING

Δρ. Χαράλαμπος Μαλαματένιος, Υπεύθυνος του Τμήματος Εκπαίδευσης του ΚΑΠΕ, Συντονιστής του έργου BUILD UP Skills UPSWING Κατάρτιση και πιστοποίηση των επαγγελματικών προσόντων των εργατοτεχνιτών του κατασκευαστικού κλάδου σε θέματα Ενεργειακής Αποδοτικότητας - Η εθνική Δράση BUILD UP Skills UPSWING Δρ. Χαράλαμπος Μαλαματένιος,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ Π ρ ό γ ρ α μ μ α Τ ε χ ν ι κ ή ς Ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή ς Κ α τ ά ρ τ ι σ η ς B U I L D UP S k i l l s U P S W I N G E ν ε ρ γ ε ι α κ ή Α π ο δ ο τ ι κ ό τ η τ α κ α ι Ε ξ ο ι κ ο ν ό μ η σ η Ε ν

Διαβάστε περισσότερα

Η Δράση BUILD UP Skills UPSWING για την αναβάθμιση των επαγγελματικών προσόντων του εργατικού δυναμικού του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα

Η Δράση BUILD UP Skills UPSWING για την αναβάθμιση των επαγγελματικών προσόντων του εργατικού δυναμικού του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα Η Δράση για την αναβάθμιση των επαγγελματικών προσόντων του εργατικού δυναμικού του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα Δρ. Χαράλαμπος Μαλαματένιος, Υπεύθυνος του Τμήματος Εκπαίδευσης του ΚΑΠΕ, Συντονιστής

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΗΜΕΡΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΑ ΝΕΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

ΔΙΗΜΕΡΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΑ ΝΕΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΔΙΗΜΕΡΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΝΕΕΣ ΤΑΣΕΙΣ & ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ & ΤΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥ ΔΟΜΙΚΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΑ ΝΕΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ Οι απαιτήσεις κατανάλωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ Π ρ ό γ ρ α μ μ α Τ ε χ ν ι κ ή ς Ε π α γ γ ε λ μ α τ ι κ ή ς Κ α τ ά ρ τ ι σ η ς B U I L D UP S k i l l s U P S W I N G Ε ν ε ρ γ ε ι α κ ή Αποδοτικότητα και Εξοικονόμηση Ε ν έ ρ γ ε ι α ς σ τις Εγκαταστάσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΚΤIΡΙΩΝ - TEE KENAK

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΚΤIΡΙΩΝ - TEE KENAK ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΤΡΙΗΜΕΡΟ «ΚΤΙΡΙΟ & ΕΝΕΡΓΕΙΑ.» ΛΑΡΙΣΑ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΚΤIΡΙΩΝ - TEE KENAK ΠΟΠΗ ΔΡΟΥΤΣΑ M.Sc. Φυσικός Περιβάλλοντος, Ειδικός Τεχνικός Επιστήμονας

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Χαράλαμπος Μαλαματένιος, Υπεύθυνος του Τμήματος Εκπαίδευσης του ΚΑΠΕ, Συντονιστής του έργου BUILD UP Skills UPSWING

Δρ. Χαράλαμπος Μαλαματένιος, Υπεύθυνος του Τμήματος Εκπαίδευσης του ΚΑΠΕ, Συντονιστής του έργου BUILD UP Skills UPSWING Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία ΒUILD UP Skills Η Δράση BUILD UP Skills UPSWING για την αναβάθμιση των επαγγελματικών προσόντων του εργατικού δυναμικού του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα Δρ. Χαράλαμπος Μαλαματένιος,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ T.O.Τ.Ε.Ε : ΟΔΗΓΙΕΣ ΚΑΙ ΕΝΤΥΠΑ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ, ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ

ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ T.O.Τ.Ε.Ε : ΟΔΗΓΙΕΣ ΚΑΙ ΕΝΤΥΠΑ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ, ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ T.O.Τ.Ε.Ε. 20701-4 : ΟΔΗΓΙΕΣ ΚΑΙ ΕΝΤΥΠΑ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ, ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΠΕΤΡΟΛΙΑΓΚΗ Προϊσταμένη Τμήματος Επιθεώρησης Ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

Θεσμικό πλαίσιο και χρηματοδοτικά εργαλεία για Πράσινες Δημόσιες Προμήθειες. Εκπαιδευτικό Σεμινάριο έργου ProEE 10 Μαρτίου 2010, Αθήνα

Θεσμικό πλαίσιο και χρηματοδοτικά εργαλεία για Πράσινες Δημόσιες Προμήθειες. Εκπαιδευτικό Σεμινάριο έργου ProEE 10 Μαρτίου 2010, Αθήνα Θεσμικό πλαίσιο και χρηματοδοτικά εργαλεία για Πράσινες Δημόσιες Προμήθειες Εκπαιδευτικό Σεμινάριο έργου ProEE 10 Μαρτίου 2010, Αθήνα ΕΕ & ΠΔΠ Κατευθυντήριες γραμμές και θεσμικό πλαίσιο Οδηγίες για Δημόσιες

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικός ενεργειακός σχεδιασμός. Συνοπτικά αποτελέσματα εξέλιξης εγχώριου ενεργειακού συστήματος

Εθνικός ενεργειακός σχεδιασμός. Συνοπτικά αποτελέσματα εξέλιξης εγχώριου ενεργειακού συστήματος Εθνικός ενεργειακός σχεδιασμός Συνοπτικά αποτελέσματα εξέλιξης εγχώριου ενεργειακού συστήματος μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και περιβαλλοντικοί στόχοι αύξηση συμμετοχής ΑΠΕ στην κατανάλωση ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ Τμήμα Βιομηχανικής Διοίκησης και Τεχνολογίας Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Σχολή Χημικών Μηχανικών Δ.Π.Μ.Σ. Οργάνωση και Διοίκηση Βιομηχανικών Συστημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Μέτρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και την εξοικονόμηση ενέργειας στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα. ΕΠΑΕ Έργα για ΑΠΕ, ΣΗΘ και ΕΞΕ

Μέτρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και την εξοικονόμηση ενέργειας στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα. ΕΠΑΕ Έργα για ΑΠΕ, ΣΗΘ και ΕΞΕ Μέτρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και την εξοικονόμηση ενέργειας στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα ΕΣΠΑ 2007 2013 ΕΠΑΕ Έργα για ΑΠΕ, ΣΗΘ και ΕΞΕ H νέα Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) των

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα Greenbuilding, 2 Ιουλίου 2009 - Αθήνα

Ημερίδα Greenbuilding, 2 Ιουλίου 2009 - Αθήνα Εναρμόνιση της Οδηγία 2006/32/ΕΚ για την ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση και τις ενεργειακές υπηρεσίες 1 ο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ενεργειακή Απόδοση ΙΑΤΡΙΔΗΣ ΜΗΝΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργειακή θωράκιση κτιρίων

Ενεργειακή θωράκιση κτιρίων Ημερίδα «Αειφόρος δόμηση και δομικά υλικά» Θεσσαλονίκη, 07.05.14 Ενεργειακή θωράκιση κτιρίων Άγις Μ. Παπαδόπουλος Καθηγητής Α.Π.Θ. agis@eng.auth.gr Εργαστήριο Κατασκευής Συσκευών Διεργασιών Τμήμα Μηχανολόγων

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργειακό νομοθετικό πλαίσιο και προοπτικές

Ενεργειακό νομοθετικό πλαίσιο και προοπτικές Χρηµατοδοτικά Εργαλεία και Καλές Πρακτικές για την Υλοποίηση και Παρακολούθηση ράσεων Εξοικονόµησης Ενέργειας Ενεργειακό νομοθετικό πλαίσιο και προοπτικές Δημήτρης Αθανασίου Πολιτικός Μηχανικός, MSc, ΕΣΔΔ

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Παραδοτέου: Κατάρτιση και Πιστοποίηση BUILD UP Skills UPSWING Οδηγός για Αξιολογητές (ΠE 4 D4.4) Επιμέλεια παραδοτέου: Πολυτεχνείο Κρήτης

Τίτλος Παραδοτέου: Κατάρτιση και Πιστοποίηση BUILD UP Skills UPSWING Οδηγός για Αξιολογητές (ΠE 4 D4.4) Επιμέλεια παραδοτέου: Πολυτεχνείο Κρήτης Αρ. Σύμβασης: IEE/13/BWI/715/SI2.680180 Αναβάθμιση της κατάρτισης και των επαγγελματικών προσόντων του εργατικού δυναμικού του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα Τίτλος Παραδοτέου: Κατάρτιση και Πιστοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Χαράλαμπος Μαλαματένιος Μηχανολόγος Μηχανικός ΕΜΠ (PhD) ΥπεύθυνοςΤμήματοςΕκπαίδευσης Διεύθυνση Ενεργειακής Πολιτικής & Σχεδιασμού

Χαράλαμπος Μαλαματένιος Μηχανολόγος Μηχανικός ΕΜΠ (PhD) ΥπεύθυνοςΤμήματοςΕκπαίδευσης Διεύθυνση Ενεργειακής Πολιτικής & Σχεδιασμού Πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται η 2 η Συνάντηση Εργασίας με θέμα: «ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΤΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΤΩΝ ΤΩΝ ΜΙΚΡΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΠΕ ΣΤΑ ΚΤΗΡΙΑ» Χαράλαμπος Μαλαματένιος Μηχανολόγος Μηχανικός

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργειακοί Υπεύθυνοι Δημοσίων Σχολικών Κτιρίων Ν. ΤΡΙΚΑΛΩΝ

Ενεργειακοί Υπεύθυνοι Δημοσίων Σχολικών Κτιρίων Ν. ΤΡΙΚΑΛΩΝ Ενεργειακοί Υπεύθυνοι Δημοσίων Σχολικών Κτιρίων Ν. ΤΡΙΚΑΛΩΝ Ταχ.Δ/νση: Μπότσαρη 2 Τ.Κ. 42100 Τρίκαλα Τηλέφωνο: 24310-46427 Fax: 24310-35950 ΖΥΓΟΛΑΝΗ ΟΛΓΑ ΠΑΠΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ Κινητό: 6972990707 Κινητό:

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος των ΠΕΑ στην ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων

Ο ρόλος των ΠΕΑ στην ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων Ο ρόλος των ΠΕΑ στην ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων ΠΕΤΡΟΛΙΑΓΚΗ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ Δρ Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ, Προϊσταμένη Τμήματος Επιθεώρησης Ενέργειας Νοτίου Ελλάδος IOYNIOΣ 2016 ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΔΟΜΗ Σ.Ε.Π.Δ.Ε.Μ.

Διαβάστε περισσότερα

Συστήματα διαχείρισης για εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια

Συστήματα διαχείρισης για εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια Εσπερίδα «Εξοικονόμηση Ενέργειας στα Κτίρια» Συστήματα διαχείρισης για εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια Χρήστος Κώνστας Μηχανολόγος Μηχανικός Μετρολόγος TU Ilmenau Τεχνόπολις Δήμου Αθηναίων Εξοικονόμηση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΤΗΡΙΩΝ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ (Τ.Ο.Τ.Ε.Ε.)

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΤΗΡΙΩΝ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ (Τ.Ο.Τ.Ε.Ε.) ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΩΝ: ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2010 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΤΗΡΙΩΝ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ (Τ.Ο.Τ.Ε.Ε.) ΑΘΗΝΑ ΓΑΓΛΙΑ Μηχανολόγος Μηχανικός Ε.Μ.Π., M.Sc. Οµάδα Εξοικονόµησης

Διαβάστε περισσότερα

Αναβάθμιση της κατάρτισης και των επαγγελματικών προσόντων του εργατικού δυναμικού του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα

Αναβάθμιση της κατάρτισης και των επαγγελματικών προσόντων του εργατικού δυναμικού του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα Αρ. Σύμβασης: IEE/13/BWI/715/SI2.680180 Αναβάθμιση της κατάρτισης και των επαγγελματικών προσόντων του εργατικού δυναμικού του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα Τίτλος Παραδοτέου: Έκθεση σχετικά με το

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 8. Ενδεικτικό Έντυπο Ενεργειακής Επιθεώρησης Κτιρίου

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 8. Ενδεικτικό Έντυπο Ενεργειακής Επιθεώρησης Κτιρίου ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 8 Ενδεικτικό Έντυπο Ενεργειακής Επιθεώρησης Κτιρίου 1 1. Γενικά Στοιχεία Χρήση κτιρίου Μικτή χρήση Έτος έκδοσης οικοδομικής άδειας: Έτος ολοκλήρωσης κατασκευής: Κατοικίες Γραφεία Καταστήματα

Διαβάστε περισσότερα

Ευάγγελος Στουγιάννης Λειτουργός Ενέργειας esp.cie@cytanet.com.cy. Υπηρεσία Ενέργειας ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Ευάγγελος Στουγιάννης Λειτουργός Ενέργειας esp.cie@cytanet.com.cy. Υπηρεσία Ενέργειας ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Ευάγγελος Στουγιάννης Λειτουργός Ενέργειας esp.cie@cytanet.com.cy Υπηρεσία Ενέργειας ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΓΕΝΙΚΑ Ενεργειακή ένταση της οικονομίας Τελική Κατανάλωση Ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΣΗΜΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

ΕΠΙΣΗΜΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Κ.Δ.Π. 429/2006 ΕΠΙΣΗΜΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ Ι ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΑΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ Αριθμός 4148 Παρασκευή, 17 Νοεμβρίου 2006 3691 Αριθμός 429 Οι περί Οδών και Οικοδομών

Διαβάστε περισσότερα

Κανονισµός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιριακού Τοµέα

Κανονισµός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιριακού Τοµέα Κανονισµός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιριακού Τοµέα Με Κοινή Υπουργική Απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής και Οικονοµικών τίθεται σε ισχύ ο Κανονισµός Ενεργειακής Απόδοσης

Διαβάστε περισσότερα

Β. Θεσμικό Πλαίσιο Η εκτέλεση των ενεργειακών επιθεωρήσεων να πραγματοποιηθεί σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο:

Β. Θεσμικό Πλαίσιο Η εκτέλεση των ενεργειακών επιθεωρήσεων να πραγματοποιηθεί σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο: ΘΕΜΑ : Εκπόνηση Ενεργειακής Μελέτης Κτιρίων Γ. Ν. Πατρών πλην Πολυώροφου Τμήματος Κεντρικού Κτιρίου Οι τεχνικές προδιαγραφές αφορούν στην υλοποίηση εργασιών έκδοσης πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης

Διαβάστε περισσότερα

«Εξοικονόµηση Ενέργειας σε Υφιστάµενα Κτίρια»

«Εξοικονόµηση Ενέργειας σε Υφιστάµενα Κτίρια» ΗΜΕΡΙ Α: Φωτοβολταϊκά συστήµατα για Οικιστικά Σύνολα «Εξοικονόµηση Ενέργειας σε Υφιστάµενα Κτίρια» Μιχ. Κτενιαδάκης Μηχ/γος - Ηλ/γος Μηχανικός ΤΕΙ Κρήτης, Τµήµα Μηχανολογίας Σταυρωµένος 71500, Ηράκλειο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΚΤΙΡΙΩΝ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΚΤΙΡΙΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΚΤΙΡΙΩΝ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ Με τον όρο «ενεργειακή αναβάθμιση» εννοούμε μια σειρά απλών επεμβάσεων τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό του κτηρίου

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, εκπονήθηκε στο πλαίσιο εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Πολιτικής σε σχέση με την

Διαβάστε περισσότερα

Νοµοθετικό πλαίσιο για την εξοικονόµηση ενέργειας -στον κτιριακό τοµέαστην

Νοµοθετικό πλαίσιο για την εξοικονόµηση ενέργειας -στον κτιριακό τοµέαστην Νοµοθετικό πλαίσιο για την εξοικονόµηση ενέργειας -στον κτιριακό τοµέαστην Ελλάδα Κατερίνα Τσικαλουδάκη ρ πολιτικός µηχανικός, λέκτορας Εργαστήριο Οικοδοµικής και Φυσικής των Κτιρίων Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών

Διαβάστε περισσότερα

Σκοπός και αποτελέσµατα της Ευρωπαϊκής ράσης BUILD UP Skills UPSWINGγια την αναβάθµιση των επαγγελµατικών προσόντων του εργατικού δυναµικού του

Σκοπός και αποτελέσµατα της Ευρωπαϊκής ράσης BUILD UP Skills UPSWINGγια την αναβάθµιση των επαγγελµατικών προσόντων του εργατικού δυναµικού του Σκοπός και αποτελέσµατα της Ευρωπαϊκής ράσης BUILD UP Skills UPSWINGγια την αναβάθµιση των επαγγελµατικών προσόντων του εργατικού δυναµικού του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα ρ. Χαράλαµπος Μαλαµατένιος,

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεδειγμένες Ενεργειακές Παρεμβάσεις στο Κέλυφος και στις ΗΜ Εγκαταστάσεις Κατοικιών

Ενδεδειγμένες Ενεργειακές Παρεμβάσεις στο Κέλυφος και στις ΗΜ Εγκαταστάσεις Κατοικιών Ενδεδειγμένες Ενεργειακές Παρεμβάσεις στο Κέλυφος και στις ΗΜ Εγκαταστάσεις Κατοικιών Γιώργος Μαρκογιαννάκης Διπλ. Μηχανολόγος - Ενεργειακός Μηχανικός, Μ.Sc. ΚΑΠΕ Τομέας Ανάλυσης Ενεργειακής Πολιτικής

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδα Εξοικονόμησης Ενέργειας. Επιτροπή Συντονισμού για την Επικαιροποίηση της Εθνικής Νομοθεσίας για την Ενεργειακή Απόδοση των Κτιρίων

Ομάδα Εξοικονόμησης Ενέργειας. Επιτροπή Συντονισμού για την Επικαιροποίηση της Εθνικής Νομοθεσίας για την Ενεργειακή Απόδοση των Κτιρίων Αναθεώρηση του Υφιστάμενου Πλαισίου για την Ενεργειακή Απόδοση των Κτιρίων (Developments of the Hellenic Regulation on the Energy Performance of Buildings) ΠΟΠΗ ΔΡΟΥΤΣΑ pdroutsa@noa.gr Φυσικός Περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΤΕΕ :

ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΤΕΕ : ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΤΕΕ 20701-1: ΑΝΑΛΥΤΙΚΕς ΕΘΝΙΚΕς ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕς ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΗς ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗς ΑΠΟΔΟΣΗς ΚΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗς ΑΠΟΔΟΣΗς Δημήτρης Σαραφιανός Διπλ.

Διαβάστε περισσότερα

Υφιστάμενη ενεργειακή κατάσταση κτιριακού αποθέματος

Υφιστάμενη ενεργειακή κατάσταση κτιριακού αποθέματος Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας Υφιστάμενη ενεργειακή κατάσταση κτιριακού αποθέματος Εξοικονόμηση Ενέργειας Στα Κτίρια Πάρος 15 Οκτωβρίου 2012 Ελπίδα Πολυχρόνη Μηχανολόγος Μηχανικός

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΟΥΣ ΤΟΜΕΑ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΟΥΣ ΤΟΜΕΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΟΥΣ ΤΟΜΕΑ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΠΕΤΡΟΛΙΑΓΚΗ Προϊσταμένη Τμήματος Επιθεώρησης Ενέργειας Ν.Ε. ΣΩΜΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ,

Διαβάστε περισσότερα

Εξοικονόμησης Ενέργειας στα Κτίρια

Εξοικονόμησης Ενέργειας στα Κτίρια Εξοικονόμησης Ενέργειας στα Κτίρια Γιώργος Μαρκογιαννάκης Διπλ. Μηχανολόγος - Ενεργειακός Μηχανικός, Μ.Sc. ΚΑΠΕ Τομέας Ανάλυσης Ενεργειακής Πολιτικής Γενικά Υφιστάμενα Κτίρια Ανομοιομορφία στις Καταναλώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικός Οδηγός Εφαρμογής Μέτρων

Πρακτικός Οδηγός Εφαρμογής Μέτρων Πρακτικός Οδηγός Εφαρμογής Μέτρων Φ ο ρ έ α ς υ λ ο π ο ί η σ η ς Ν Ο Ι Κ Ο Κ Υ Ρ Ι Α Άξονες παρέμβασης Α. Κτιριακές υποδομές Β. Μεταφορές Γ. Ύ δρευση και διαχείριση λυμάτων Δ. Δ ιαχείριση αστικών στερεών

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ - ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ - ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ - ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Hellenic-Chinese BUSINESS FORUM 2010 «The Future of Hellenic-Chinese Business Cooperation»

Hellenic-Chinese BUSINESS FORUM 2010 «The Future of Hellenic-Chinese Business Cooperation» Εξοικονόμηση Ενέργειας στην Ηλεκτρική Κατανάλωση: Επιλογή Ενεργειακά Αποδοτικού Εξοπλισμού Έξυπνα Συστήματα Ενεργειακής Διαχείρισης Παροχή Ενεργειακών Υπηρεσιών Αθήνα, 28 Σεπτ. 2010 Hellenic-Chinese BUSINESS

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΤΗΡΙΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΤΗΡΙΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΤΗΡΙΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στα πλαίσια εφαρµογής του ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ, η Green Evolution ανέπτυξε µία σειρά από εξειδικευµένες υπηρεσίες που αφορούν

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΤΗΡΙΩΝ. Εύη Τζανακάκη Αρχιτέκτων Μηχ. MSc

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΤΗΡΙΩΝ. Εύη Τζανακάκη Αρχιτέκτων Μηχ. MSc ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΤΗΡΙΩΝ Εύη Τζανακάκη Αρχιτέκτων Μηχ. MSc Αρχές ενεργειακού σχεδιασμού κτηρίων Αξιοποίηση των τοπικών περιβαλλοντικών πηγών και τους νόμους ανταλλαγής ενέργειας κατά τον αρχιτεκτονικό

Διαβάστε περισσότερα

ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ TEE - KENAK

ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ TEE - KENAK ΗΜΕΡΙΔΑ «ΜΕΛΕΤΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ», ΑΘΗΝΑ, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ TEE - KENAK ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ & ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΤΙΡΙΩΝ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΜΕΛΕΤΗ, ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΛΕΒΗΤΑ / ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ / ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

«Εθνικός Οδικός Χάρτης Προσόντων»

«Εθνικός Οδικός Χάρτης Προσόντων» Κατάρτιση και πιστοποίηση επαγγελματικών προσόντων των εργατοτεχνιτών του κατασκευαστικού κλάδου σε θέματα Ενεργειακής Αποδοτικότητας «Εθνικός Οδικός Χάρτης Προσόντων» Χάρης Δούκας, Επίκ. Καθηγητής Διήμερο

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργειακά Αποδοτικές Δημόσιες Προμήθειες: θεσμικό πλαίσιο

Ενεργειακά Αποδοτικές Δημόσιες Προμήθειες: θεσμικό πλαίσιο Ενεργειακά Αποδοτικές Δημόσιες Προμήθειες: θεσμικό πλαίσιο Μυτιλήνη, 17.04.2013 Λουΐζα Παπαμικρούλη ΚΑΠΕ - Τμήμα Ανάπτυξης Αγοράς Διεύθυνση Ενεργειακής Πολιτικής και Σχεδιασμού Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΟΔΗΓΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΟΔΗΓΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΚΔΟΣΗ 2.0 30.10.2009 Α. Πεδίο Εφαρμογής Ο Οδηγός Αξιολόγησης εφαρμόζεται κατά την αξιολόγηση αιτήσεων

Διαβάστε περισσότερα

1. Εργαλεία Ενεργειακού Ελέγχου

1. Εργαλεία Ενεργειακού Ελέγχου Χρήσεις και Εξοικονόμηση Ενέργειας στη Βιομηχανία 1. Εργαλεία Ενεργειακού Ελέγχου Χάρης Δούκας, Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ, Ιωάννης Ψαρράς, Καθηγητής ΕΜΠ Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων & Διοίκησης Σχολή

Διαβάστε περισσότερα

πως εξελίχθηκε. ( 60-70) σύγχρονα υλικά & σχεδιασμός ανεξάρτητος από το περιβάλλον του κτιρίου

πως εξελίχθηκε. ( 60-70) σύγχρονα υλικά & σχεδιασμός ανεξάρτητος από το περιβάλλον του κτιρίου Η εξέλιξη της ενεργειακής κατανάλωσης στα κτίρια πως ξεκίνησε... Η ανθρώπινη κατοικία ήταν πάντα απόλυτα προσαρμοσμένη στις τοπικές κλιματικές συνθήκες (προστασία & θερμική άνεση - παραδοσιακή αρχιτεκτονική)

Διαβάστε περισσότερα

«Συµβολή της Εξοικονόµησης Ενέργειας στους διάφορους τοµείς της Οικονοµίας. Εµπειρίες του ΚΑΠΕ»

«Συµβολή της Εξοικονόµησης Ενέργειας στους διάφορους τοµείς της Οικονοµίας. Εµπειρίες του ΚΑΠΕ» «Συµβολή της Εξοικονόµησης Ενέργειας στους διάφορους τοµείς της Οικονοµίας. Εµπειρίες του ΚΑΠΕ» ρ Γιώργος Αγερίδης Μηχανολόγος Μηχανικός ιευθυντής Ενεργειακής Αποδοτικότητας Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. του ΚΑΤ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ (ΕΕ).../... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. του ΚΑΤ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ (ΕΕ).../... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 4.3.2019 C(2019) 1616 final ANNEXES 1 to 2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ του ΚΑΤ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ (ΕΕ).../... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ για την τροποποίηση των παραρτημάτων VIII και IX της οδηγίας

Διαβάστε περισσότερα

Συνέδριο Ιδιοκτητών Ακινήτων στην Πάτρα

Συνέδριο Ιδιοκτητών Ακινήτων στην Πάτρα Συνέδριο Ιδιοκτητών Ακινήτων στην Πάτρα Κυριακή 22 Νοεμβρίου 2015 Ξενοδοχείο Αστήρ, Πάτρα Τρόποι και μέθοδοι οικονομικής θέρμανσης κλιματισμού των κτιρίων Απόστολος Ευθυμιάδης Ενεργειακός Σύμβουλος ΠΟΜΙΔΑ

Διαβάστε περισσότερα

Επικεφαλής στο Τμήμα Κατασκευών Data Centers της Cosmote & Ενεργειακός επιθεωρητής

Επικεφαλής στο Τμήμα Κατασκευών Data Centers της Cosmote & Ενεργειακός επιθεωρητής ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΑΡΑΦΙΑΝΟΣ ΔΙΠΛΩΜ. ΜΗΧ/ΓΟΣ & ΑΕΡ/ΓΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ Π.Σ.Π.Π. ΤΟΤΕΕ 20701-1 (ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ) ΑΝΑΛΥΤΙΚΕΣ ΕΘΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΚΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Μηχανολόγος Μηχανικός Τ.Ε.

Μηχανολόγος Μηχανικός Τ.Ε. ΚΑΠΕ - Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας Υφιστάµενο Θεσµικό Πλαίσιο στην Ε.Ε. (1/3) Ενεργειακή Σήµανση οµικών Υλικών Συνέδριο «Βιώσιµη Κατασκευή σε Ελλάδα & Κύπρο» Αθήνα,, 18 Σεπτεµβρίου 2008 Ελπίδα Πολυχρόνη

Διαβάστε περισσότερα

αναθεώρηση Κ.Εν.Α.Κ. και Τεχνικής Οδηγίας Τ.Ε.Ε

αναθεώρηση Κ.Εν.Α.Κ. και Τεχνικής Οδηγίας Τ.Ε.Ε αναθεώρηση Κ.Εν.Α.Κ. και Τεχνικής Οδηγίας Τ.Ε.Ε. 20701-1 3 η Τεχνική Ημερίδα Πανελλήνιου Συλλόγου Πιστοποιημένων Ενεργειακών Επιθεωρητών Αθήνα, 9 Σεπτεμβρίου 2017 Χριστοδουλίδης Μιχάλης Μέλος ΔΣ ΠΣΥΠΕΝΕΠ

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργειακά Αποδοτικές Δημόσιες Προμήθειες: θεσμικό πλαίσιο. Ερμούπολη, Λουΐζα Παπαμικρούλη

Ενεργειακά Αποδοτικές Δημόσιες Προμήθειες: θεσμικό πλαίσιο. Ερμούπολη, Λουΐζα Παπαμικρούλη Ενεργειακά Αποδοτικές Δημόσιες Προμήθειες: θεσμικό πλαίσιο Ερμούπολη,10.04.2013 Λουΐζα Παπαμικρούλη Νέα Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Πολιτική Κύριος στρατηγικός στόχος -> Μείωση των αερίων θερμοκηπίου κατά 20%

Διαβάστε περισσότερα

Η δράση BUILD UP Skills UPSWING Σύνδεση με τον "Εθνικό Οδικό Χάρτη Προσόντων

Η δράση BUILD UP Skills UPSWING Σύνδεση με τον Εθνικό Οδικό Χάρτη Προσόντων Κατάρτιση και πιστοποίηση επαγγελματικών προσόντων των εργατοτεχνιτών του κατασκευαστικού κλάδου σε θέματα Ενεργειακής Αποδοτικότητας Η δράση BUILD UP Skills UPSWING Σύνδεση με τον "Εθνικό Οδικό Χάρτη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΤΙΡΙΩΝ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΤΙΡΙΩΝ Τεχνική Ημερίδα ΤΕΕ, Αθήνα, 25 Απριλίου 2012 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΤΙΡΙΩΝ Ανδρέας Ανδρουτσόπουλος Μηχανολόγος Μηχανικός, M.Sc. Εργαστήριο Ενεργειακών Μετρήσεων Τμήμα Κτιρίων ΚΑΠΕ Οδηγία 2002/91/ΕΚ για την

Διαβάστε περισσότερα

Γεωθερμία Εξοικονόμηση Ενέργειας

Γεωθερμία Εξοικονόμηση Ενέργειας GRV Energy Solutions S.A Γεωθερμία Εξοικονόμηση Ενέργειας Ανανεώσιμες Πηγές Σκοπός της GRV Ενεργειακές Εφαρμογές Α.Ε. είναι η κατασκευή ενεργειακών συστημάτων που σέβονται το περιβάλλον με εκμετάλλευση

Διαβάστε περισσότερα

Φυσικός Περιβάλλοντος Ομάδα Εξοικονόμησης Ενέργειας EinB th International Conference ENERGY in BUILDINGS 2017

Φυσικός Περιβάλλοντος Ομάδα Εξοικονόμησης Ενέργειας EinB th International Conference ENERGY in BUILDINGS 2017 Αναθεώρηση του Υφιστάμενου Πλαισίου για την Ενεργειακή Απόδοση των Κτιρίων (Developments of the Hellenic Regulation on the Energy Performance of Buildings) ΠΟΠΗ ΔΡΟΥΤΣΑ pdroutsa@noa.gr Φυσικός Περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΡΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΚΤΙΡΙΑ

ΜΕΤΡΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΚΤΙΡΙΑ ΜΕΤΡΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΚΤΙΡΙΑ Μιχ. Κτενιαδάκης Μηχ/γος - Ηλ/γος Μηχανικός ΤΕΙ Κρήτης, Τµήµα Μηχανολογίας Σταυρωµένος 71500, Ηράκλειο Ε-mail: mkten@stef.teiher.gr 1 Βασικές προϋποθέσεις ΠΡΙΝ

Διαβάστε περισσότερα

3ο Εργαστήριο: Ρύθμιση και έλεγχος της θερμοκρασίας μιας κτηνοτροφικής μονάδας

3ο Εργαστήριο: Ρύθμιση και έλεγχος της θερμοκρασίας μιας κτηνοτροφικής μονάδας 3ο Εργαστήριο: Ρύθμιση και έλεγχος της θερμοκρασίας μιας κτηνοτροφικής μονάδας 1 Περιεχόμενα 3.1 Παράγοντες που συνιστούν το εσωτερικό περιβάλλον ενός κτηνοτροφικού κτηρίου... 3 3.2 Θερμότητα... 4 3.3

Διαβάστε περισσότερα

Εξοικονόμησης Ενέργειας

Εξοικονόμησης Ενέργειας Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας Πράσινη Επιχειρηματικότητα στον τομέα της Ενέργειας Γ. Βουγιουκλάκης Υπ. Τμήματος Ανάπτυξης Αγοράς ΚΑΠΕ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΕΝ.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΩΝ ΜΕ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΑ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΩΝ ΜΕ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΩΝ ΜΕ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΑ Έξυπνες λύσεις και πρακτικές οδηγίες για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας στα συστήματα θέρμανσης, ψύξης και παραγωγής ζεστού

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ Βασίλης Γκαβαλιάς, διπλ. μηχανολόγος μηχανικός Α.Π.Θ. Ενεργειακός επιθεωρητής`

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ Βασίλης Γκαβαλιάς, διπλ. μηχανολόγος μηχανικός Α.Π.Θ. Ενεργειακός επιθεωρητής` ΕΝΩΣΗ ΠΡΟΣΚΕΚ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΩΝ Εισηγητής: Γκαβαλιάς Βασίλειος,διπλ μηχανολόγος μηχανικός ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ Βασίλης Γκαβαλιάς, διπλ. μηχανολόγος

Διαβάστε περισσότερα

Ηλιακή Θέρμανση Ζεστό Νερό Χρήσης Ζ.Ν.Χ

Ηλιακή Θέρμανση Ζεστό Νερό Χρήσης Ζ.Ν.Χ Ηλιακή Θέρμανση Ζεστό Νερό Χρήσης Ζ.Ν.Χ Τα θερμικά ηλιακά συστήματα υποβοήθησης θέρμανσης χώρων και παραγωγής ζεστού νερού χρήσης (Ηλιοθερμικά Συστήματα) είναι ιδιαίτερα γνωστά σε αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες.

Διαβάστε περισσότερα

Διημερίδα. Ενέργεια, Περιβάλλον & Εξοικονόμηση Ενέργειας. Αθήνα, πρώην ανατ. αερολιμένας, 11 Απριλίου 2008 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΣΗΜΑΝΣΗ ΔΟΜΙΚΩΝ

Διημερίδα. Ενέργεια, Περιβάλλον & Εξοικονόμηση Ενέργειας. Αθήνα, πρώην ανατ. αερολιμένας, 11 Απριλίου 2008 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΣΗΜΑΝΣΗ ΔΟΜΙΚΩΝ Έκθεση Διημερίδα Ενέργεια, Περιβάλλον & Εξοικονόμηση Ενέργειας Αθήνα, πρώην ανατ. αερολιμένας, 11 Απριλίου 2008 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΣΗΜΑΝΣΗ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ Ανδρέας Ανδρουτσόπουλος Τμήμα Κτιρίων Διεύθυνση Ενεργειακής

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικός Οδηγός Εφαρμογής Μέτρων

Πρακτικός Οδηγός Εφαρμογής Μέτρων Πρακτικός Οδηγός Εφαρμογής Μέτρων Φ ο ρ έ α ς υ λ ο π ο ί η σ η ς Δ Η Μ Ο Σ Ι Ο Σ Τ Ο Μ Ε Α Σ Άξονες παρέμβασης Α. Κτιριακές υποδομές Β. Μεταφορές Γ. Ύ δρευση και διαχείριση λυμάτων Δ. Διαχείριση αστικών

Διαβάστε περισσότερα

1ο ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ( 2 ηµέρες )

1ο ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ( 2 ηµέρες ) 1ο ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ( 2 ηµέρες ) 15. 30 16. 00 16. 00 17. 00 ΠΡΟΣΕΛΕΥΣΗ Π 100, για ενεργειακούς επιθεωρητές, ΟΛΟΙ 30 30 30 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΟΛΟΙ 60 60 60 ΠΗΓΕΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓ. ΠΟΛΙΤΙΚΗ 17. 00 17. 45 ΚΟΙΝ. Ο

Διαβάστε περισσότερα

Αντίστροφη Μέτρηση για Κατοικίες Χαμηλού Άνθρακα Κτίρια Σχεδόν Μηδενικής Κατανάλωσης Ενέργειας. Γιώργος Κούρρης 18 η Φεβρουαρίου

Αντίστροφη Μέτρηση για Κατοικίες Χαμηλού Άνθρακα Κτίρια Σχεδόν Μηδενικής Κατανάλωσης Ενέργειας. Γιώργος Κούρρης 18 η Φεβρουαρίου Αντίστροφη Μέτρηση για Κατοικίες Χαμηλού Άνθρακα Κτίρια Σχεδόν Μηδενικής Κατανάλωσης Ενέργειας Γιώργος Κούρρης 18 η Φεβρουαρίου 2015 1 ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΠΟΔΟΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΨΥΞΗΣ/ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΣΤΟΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΚΑΣΑΡΣΙΗ. Π πόγπαμμα Σεχνικήρ Επαγγελμαηικήρ Καηάπηιζηρ B U I L D UP S kills UPSWING

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΚΑΣΑΡΣΙΗ. Π πόγπαμμα Σεχνικήρ Επαγγελμαηικήρ Καηάπηιζηρ B U I L D UP S kills UPSWING Π πόγπαμμα Σεχνικήρ Επαγγελμαηικήρ Καηάπηιζηρ B U I L D UP S kills UPSWING Ε ν ε π γ ε ι α κ ή Α π ο δ ο η ι κ ό η η η α κ α ι Ε ξ ο ι κ ο ν ό μ η ζ η Ε ν έ π γ ε ι α ρ ζ η ι ρ Μ ο ν ώ ζ ε ι ρ Κ η ι π

Διαβάστε περισσότερα

(W/m 2 K) 0.75 0.85 2.0

(W/m 2 K) 0.75 0.85 2.0 Ενεργειακή Αϖόδοση Κτιρίων και Νοµικό Πλαίσιο Οδηγίες 2002/91/ΕΚ και 2010/31/ΕΚ και ϖρακτική εφαρµογή στην Κύϖρο Σεµινάριο ΕΤΕΚ µε θέµα «Ενεργειακή Αναβάθµιση Κτιρίων στην Κύπρο» 2 Μαρτίου 2013 Ιωάννης

Διαβάστε περισσότερα

Ετήσια απόδοση συστημάτων θέρμανσης

Ετήσια απόδοση συστημάτων θέρμανσης Ετήσια απόδοση συστημάτων θέρμανσης Παρουσίαση ASHRAE, 09.04.2013 Σωτήρης Κατσιμίχας, Δρ. Μηχανολόγος Μηχανικός Διευθύνων Σύμβουλος Θερμογκάζ Α.Ε. Μελέτη θερμικών απωλειών 1 kw 3 kw 3 kw θερμαντικά σώματα

Διαβάστε περισσότερα

[ 1 ] την εφαρμογή συγκεκριμένων περιβαλλοντικών

[ 1 ] την εφαρμογή συγκεκριμένων περιβαλλοντικών [ 1 ] [ 1 ] Υδροηλεκτρικός Σταθμός Κρεμαστών - Ποταμός Αχελώος - Ταμιευτήρας >> H Περιβαλλοντική Στρατηγική της ΔΕΗ είναι ευθυγραμμισμένη με τους στόχους της ενεργειακής πολιτικής της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Στ. Ψωμόπουλος

Κωνσταντίνος Στ. Ψωμόπουλος Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων Κωνσταντίνος Στ. Ψωμόπουλος Δρ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός & Μηχ/κος Η/Υ Επικ. Καθηγητής Τ.Ε.Ι. Πειραιά Νόμος 3661/2008 Μέτρα για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των

Διαβάστε περισσότερα

υναµικό Εξοικονόµησης Ενέργειας στα ηµόσια Κτίρια Έργο ΥΠΑΝ-ΚΑΠΕ: 25 Ενεργειακές Επιθεωρήσεις σε ηµόσια Κτίρια

υναµικό Εξοικονόµησης Ενέργειας στα ηµόσια Κτίρια Έργο ΥΠΑΝ-ΚΑΠΕ: 25 Ενεργειακές Επιθεωρήσεις σε ηµόσια Κτίρια υναµικό Εξοικονόµησης Ενέργειας στα ηµόσια Κτίρια Έργο ΥΠΑΝ-ΚΑΠΕ: 25 Ενεργειακές Επιθεωρήσεις σε ηµόσια Κτίρια Γιώργος Μαρκογιαννάκης ιπλ. Μηχανολόγος - Ενεργειακός Μηχανικός, Μ.Sc. ΚΑΠΕ ιεύθυνση Ενεργειακής

Διαβάστε περισσότερα

«ΕΝΕΡΓΕΙΑ & ΑΝΑΠΤΥΞΗ 2011» ΗΜΕΡΙΔΑ ΙΕΝΕ 22-23 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2011.

«ΕΝΕΡΓΕΙΑ & ΑΝΑΠΤΥΞΗ 2011» ΗΜΕΡΙΔΑ ΙΕΝΕ 22-23 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2011. «ΕΝΕΡΓΕΙΑ & ΑΝΑΠΤΥΞΗ 2011» ΗΜΕΡΙΔΑ ΙΕΝΕ 22-23 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2011. 6 η Συνεδρία Α.Π.Ε. και Ενεργειακή αποδοτικότητα ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟςΗ ΚΤΙΡΙΩΝ Μαργαρίτα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΠΜΣ: «Τεχνοοικονομικά Συστήματα» Διαχείριση Ενεργειακών Πόρων 4. Αρχές Ενεργειακής Διαχείρισης

ΔΠΜΣ: «Τεχνοοικονομικά Συστήματα» Διαχείριση Ενεργειακών Πόρων 4. Αρχές Ενεργειακής Διαχείρισης ΔΠΜΣ: «Τεχνοοικονομικά Συστήματα» Διαχείριση Ενεργειακών Πόρων 4. Αρχές Ενεργειακής Διαχείρισης Καθηγητής Ιωάννης Ψαρράς e-mail: john@epu.ntua.gr Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων & Διοίκησης - Σχολή Ηλεκτρολόγων

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ GreenS Green public procurement supporters for innovative and sustainable institutional change Υποστηρικτικές Δομές για τις Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις για μία καινοτόμα θεσμική αλλαγή 1 ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

BUILD UP Skills UPSWING: e-bulletin. upswing.eu

BUILD UP Skills UPSWING: e-bulletin.  upswing.eu BUILD UP Skills UPSWING E BULLETIN Τεύχος τεχνικών μόνωσης 1 BUILD UP Skills UPSWING e-bulletin ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΜΟΝΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Η εθνική δράση BUILD UP Skills UPSWING,

Διαβάστε περισσότερα

1 ο Λύκειο Ναυπάκτου Έτος: Τμήμα: Α 5 Ομάδα 3 : Σίνης Γιάννης, Τσιλιγιάννη Δήμητρα, Τύπα Ιωάννα, Χριστοφορίδη Αλεξάνδρα, Φράγκος Γιώργος

1 ο Λύκειο Ναυπάκτου Έτος: Τμήμα: Α 5 Ομάδα 3 : Σίνης Γιάννης, Τσιλιγιάννη Δήμητρα, Τύπα Ιωάννα, Χριστοφορίδη Αλεξάνδρα, Φράγκος Γιώργος 1 ο Λύκειο Ναυπάκτου Έτος: 2017-2018 Τμήμα: Α 5 Ομάδα 3 : Σίνης Γιάννης, Τσιλιγιάννη Δήμητρα, Τύπα Ιωάννα, Χριστοφορίδη Αλεξάνδρα, Φράγκος Γιώργος Θέμα : Εξοικονόμηση ενέργειας σε διάφορους τομείς της

Διαβάστε περισσότερα

H ηλεκτρική ενέργεια ως μοχλός ανάπτυξης

H ηλεκτρική ενέργεια ως μοχλός ανάπτυξης H ηλεκτρική ενέργεια ως μοχλός ανάπτυξης Αθήνα, 22 Οκτωβρίου 2010 Hellenic-Chinese BUSINESS FORUM 2010 «The Future of Hellenic-Chinese Business Cooperation» ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ & ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Ενεργειακή

Διαβάστε περισσότερα

Δημοτικά κτίρια σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης

Δημοτικά κτίρια σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης Δημοτικά κτίρια σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης Εύη Τζανακάκη Αρχιτέκτων Μηχανικός MSc Τμήμα Κτιρίων, Διεύθυνση Ενεργειακής Αποδοτικότητας Ενεργειακή Αποδοτικότητα και κόστος κατά την αναβάθμιση

Διαβάστε περισσότερα

ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ

ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΘΕΡΜΙΚΑ ΗΛΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 5o Μάθημα Διδάσκων: Επ. Καθηγητής Ε. Αμανατίδης ΤΡΙΤΗ 2/5/2017 Τμήμα Χημικών Μηχανικών Πανεπιστήμιο Πατρών Περίληψη Ηλιακά θερμικά συστήματα: Ορισμοί

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτες ενεργειακής απόδοσης κτιρίων

Δείκτες ενεργειακής απόδοσης κτιρίων Μάθημα: Διαχείριση Ενέργειας και Περιβαλλοντική Πολιτική Δείκτες ενεργειακής απόδοσης κτιρίων Χάρης Δούκας, Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ, Ιωάννης Ψαρράς, Καθηγητής ΕΜΠ Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων & Διοίκησης

Διαβάστε περισσότερα

Εξοικονόμηση Ενέργειας Η εφαρμογή της Οδηγίας 2012/27/ΕΕ στην Κυπρο

Εξοικονόμηση Ενέργειας Η εφαρμογή της Οδηγίας 2012/27/ΕΕ στην Κυπρο ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Εξοικονόμηση Ενέργειας Η εφαρμογή της Οδηγίας 2012/27/ΕΕ στην Κυπρο 5 ο Ενεργειακό Συμπόσιο Κύπρου Ξενοδοχείο Hilton 1/11/17

Διαβάστε περισσότερα

Εγκαταστάσεις Κλιματισμού. Α. Ευθυμιάδης,

Εγκαταστάσεις Κλιματισμού. Α. Ευθυμιάδης, ΙΕΝΕ : Ετήσιο 13ο Εθνικό Συνέδριο - «Ενέργεια & Ανάπτυξη 08» (12-13/11-Ίδρυμα Ευγενίδου) Ενεργειακές Επιθεωρήσεις σε Λεβητοστάσια και Εγκαταστάσεις Κλιματισμού Α. Ευθυμιάδης, ρ. Μηχανικός, ιπλ. Μηχ/γος-Ηλ/γος

Διαβάστε περισσότερα

ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ

ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΠΕΤΡΟΛΙΑΓΚΗ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ Δρ Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ, Προϊσταμένη Τμήματος Επιθεώρησης Ενέργειας ΣΩΜΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ΝΟΤΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ ΕΙΔΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΤΙΡΙΑΙΑ

ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΤΙΡΙΑΙΑ ΤΕΧΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑ ΟΣ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑΣ ΤΟΥ ΤΕΕ ΠΡΟΣΥΝΕ ΡΙΑΚΗ ΕΚ ΗΛΩΣΗ «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΚΤΙΡΙΑ» ΚΕΡΚΥΡΑ 3 ΙΟΥΛΙΟΥ 2009 ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Το ενεργειακό πρόβλημα προέρχεται από την συνεχώς αυξανόμενη

Το ενεργειακό πρόβλημα προέρχεται από την συνεχώς αυξανόμενη ΤΕΧNΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ «ΕΝΕΡΓΕΙΑ: ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΙΚΟΝΑ-ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ- ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ» ΑΘΗΝΑ, 8-10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2010 ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΜΟΝΙΜΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΕΕ Για την 9η Συνεδρία:

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΧΗΜΑΤΟΣ

ΟΔΗΓΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΧΗΜΑΤΟΣ Πρόγραμμα Τεχνικής Επαγγελματικής Κατάρτισης BUILD UP Skills UPSWING Σχήμα κατάρτισης και πιστοποίησης Εγκαταστάτη Συντηρητή Καυστήρα στα θέματα Εξοικονόμησης Ενέργειας και Ενεργειακής Αποδοτικότητας ΟΔΗΓΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογίες θερμάνσεως. Απόστολος Ευθυμιάδης Δρ. Μηχανικός, Διπλ. Μηχ/γος-Ηλ/γος Μηχανικός Μέλος Δ.Σ. ΠΣΔΜΗ

Τεχνολογίες θερμάνσεως. Απόστολος Ευθυμιάδης Δρ. Μηχανικός, Διπλ. Μηχ/γος-Ηλ/γος Μηχανικός Μέλος Δ.Σ. ΠΣΔΜΗ Τεχνολογίες θερμάνσεως Απόστολος Ευθυμιάδης Δρ. Μηχανικός, Διπλ. Μηχ/γος-Ηλ/γος Μηχανικός Μέλος Δ.Σ. ΠΣΔΜΗ Τα οικονομικά της κεντρικής θέρμανσης με πετρέλαιο θέρμανσης ή κίνησης Κατωτέρα θερμογόνος δύναμη

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΗΓΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟ ΟΤΙΚΟΤΗΤΑ

Ο ΗΓΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟ ΟΤΙΚΟΤΗΤΑ Ο ΗΓΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟ ΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΚ ΟΣΗ 1.0 20.12.2007 Α. Πεδίο Εφαρµογής Ο Οδηγός Αξιολόγησης εφαρµόζεται κατά την αξιολόγηση αιτήσεων

Διαβάστε περισσότερα

«Ενεργειακή Αποδοτικότητα

«Ενεργειακή Αποδοτικότητα «Ενεργειακή Αποδοτικότητα και Α.Π.Ε. ή με Α.Π.Ε.;» Δρ Γιώργος Αγερίδης Μηχανολόγος Μηχανικός Διευθυντής Ενεργειακής Αποδοτικότητας Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας - Κ.Α.Π.Ε. e-mail:

Διαβάστε περισσότερα

Η ενεργειακή πολιτική στην Ελλάδα για το 2030 και το 2050

Η ενεργειακή πολιτική στην Ελλάδα για το 2030 και το 2050 Putting Regions on Track for Carbon Neutrality by 2050 Η ενεργειακή πολιτική στην Ελλάδα για το 2030 και το 2050 1η Συνάντηση Εργασίας με θέμα: Υποστήριξη δήμων στην εκπόνηση και υλοποίηση μακρόχρονων

Διαβάστε περισσότερα

«Εθνικά Προγράμματα ενεργειακά αποδοτικότερων κτιρίων»

«Εθνικά Προγράμματα ενεργειακά αποδοτικότερων κτιρίων» «Εθνικά Προγράμματα ενεργειακά αποδοτικότερων κτιρίων» Δημήτρης Τσαλέμης Προϊστάμενος Γενικής Διεύθυνσης Ενέργειας Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας TEE - 30 Ιανουαρίου 2019 εθνική συνεισφορά ενεργειακής

Διαβάστε περισσότερα

7. Κανονισμός Ενεργειακής Αποδοτικότητας Κτιρίων - ΚΕΝΑΚ

7. Κανονισμός Ενεργειακής Αποδοτικότητας Κτιρίων - ΚΕΝΑΚ Διαχείριση Ενέργειας και Περιβαλλοντική Πολιτική 7. Κανονισμός Ενεργειακής Αποδοτικότητας Κτιρίων - ΚΕΝΑΚ Καθηγητής Ιωάννης Ψαρράς Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων & Διοίκησης Γρ. 0.2.7. Ισόγειο Σχολής

Διαβάστε περισσότερα