ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ. ΠΕΠΟΝΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γεωπόνος MSc.

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ. ΠΕΠΟΝΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γεωπόνος MSc."

Transcript

1 ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ ΠΕΠΟΝΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γεωπόνος MSc. ΗΡΑΚΛΕΙΟ

2 Ερμηνεία ανάλυσης αρδευτικού νερού Πεπονάκης Κωνσταντίνος, Οι εικόνες αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία των αναφερόμενων ως πηγή συγγραφέων. Το έργο με τίτλο Ερμηνεία ανάλυσης αρδευτικού νερού από τον δημιουργό Πεπονάκης Κωνσταντίνος διατίθεται με την άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Μη εισαγόμενο. Αποποίηση ευθύνης: Οι πληροφορίες που παρέχονται εδώ είναι κατά τη γνώση του συγγραφέα σωστές και ακριβείς. Βασίζονται στην υπάρχουσα βιβλιογραφία όπως αυτή αναφέρεται. Ο συγγραφέας δεν ευθύνεται για την κακή εφαρμογή των όσων αναφέρονται εδώ. 2

3 Κατάλογος περιεχομένων Εισαγωγή...4 Χρησιμοποιούμενες μονάδες στην ανάλυση νερού...4 Αξιοπιστία της ανάλυσης...5 Εκτίμηση κινδύνων για την καλλιέργεια...5 Ηλεκτρική Αγωγιμότητα - Σκληρότητα...5 Διάφορα ιόντα...8 ph...9 Εκτίμηση κινδύνων για το έδαφος...9 Αλάτωση εδαφών...9 Νατρίωση εδαφών...10 Εκτίμηση κινδύνων για το αρδευτικό δίκτυο...11 Εμφράξεις σταλακτήρων λόγω απόθεσης ανθρακικού ασβεστίου...11 Εμφράξεις σταλακτήρων λόγω απόθεσης ιζημάτων σιδήρου...14 Ποιοτικά χαρακτηριστικά αρδευτικού νερού για χρήση σε υδροπονία...14 Προτάσεις για την αντιμετώπιση προβλημάτων από το νερό άρδευσης...16 Άρδευση με νερό υψηλής αλατότητας...16 Κίνδυνος έμφραξης σταλακτήρων...17 Υψηλή συγκέντρωση Νατρίου - Χλωρίου...19 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...20 ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟ ΥΛΙΚΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ...21 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

4 Εισαγωγή Θα πρέπει να σημειωθεί ευθύς εξ' αρχής ότι ο βαθμός στον οποίο η ποιότητα του αρδευτικού νερού επηρεάζει τη καλλιέργεια, το έδαφος και το αρδευτικό δίκτυο εξαρτάται και από παράγοντες όπως το κλίμα, το έδαφος, οι χρησιμοποιούμενες καλλιεργητικές τεχνικές, κατασκευαστικά στοιχεία του αρδευτικού δικτύου κ.α. Συνεπώς τα όσα θα αναφερθούν παρακάτω αποτελούν περισσότερο κατευθυντήριες γραμμές χωρίς απόλυτο χαρακτήρα. Για παράδειγμα καλλιέργειες που αναπτύσσονται σε περιοχές με ήπιο κλίμα στη διάρκεια του καλοκαιριού μπορούν να ανεχθούν υψηλότερη αλατότητα στο νερό άρδευσης σε σχέση με καλλιέργειες που αναπτύσσονται σε ξηροθερμικές συνθήκες. Χρησιμοποιούμενες μονάδες στην ανάλυση νερού Σε όλες τις αναλύσεις νερού η συγκέντρωση των διαφόρων ιόντων αναφέρονται σε ppm ή σε mg/l. Η δύο μονάδες είναι ισοδύναμες, δηλαδή 1 ppm = 1 mg/l. Για την περαιτέρω αξιολόγηση του αρδευτικού νερού είναι απαραίτητο οι συγκεντρώσεις των διαφόρων στοιχείων να εκφράζονται σε meq/l. Για τη μετατροπή από ppm σε meq/l χρησιμοποιούμε τους συντελεστές μετατροπής (η) που δίνονται στον Πίνακα 1, επιλύοντας την παρακάτω εξίσωση: [συγκέντρωση ιόντος] (meq/l) = η [συγκέντρωση ιόντος] (ppm) [1] Στις αναλύσεις νερού επίσης αναφέρεται η ηλεκτρική αγωγιμότητα. Μονάδες μέτρησης της ηλεκτρικής αγωγιμότητας είναι το S/m (Siemens ανά μέτρο). Επειδή όμως ως μονάδα είναι μεγάλη στην πράξη η αγωγιμότητα αναφέρεται σε υποπολλαπλάσια της μονάδας αυτής όπως το ds/cm ή ms/cm ή μs/cm. Άλλη μονάδα μέτρησης της αγωγιμότητας είναι το mho/m. Επειδή και αυτό ως μονάδα είναι μεγάλο η αγωγιμότητα αναφέρεται σε υποπολλαπλάσια του (mmhos/cm). Τέλος μία σπανιότερα αναφερόμενη μονάδα, χρησιμοποιούμενη κυρίως στις Η.Π.Α. και την Αυστραλία είναι το CF (Conductivity Factor). Στον Πίνακα 2 αναφέρονται οι μετατροπές μεταξύ των μονάδων που αναφέρθηκαν. Άσκηση: Θέλουμε να μετατρέψουμε από ppm σε meq/l τη συγκέντρωση των ιόντων ασβεστίου (Ca) και μαγνησίου (Mg) που μας δίνονται στην ανάλυση νερού του Παραδείγματος 1 στο Παράρτημα. Λύση: Σύμφωνα με την ανάλυση η συγκέντρωση Ca είναι 586 ppm. Από τον Πίνακα 1 ο συντελεστής μετατροπής (η) είναι ίσος με 0,0499, συνεπώς: [Ca](meq/l) = η [Ca](ppm) [Ca](meq/l) = 0, [Ca](meq/l) = 29,24 meq/l Ομοίως, σύμφωνα με την ανάλυση η συγκέντρωση Mg είναι 40,5 ppm. Από τον Πίνακα 1 ο συντελεστής μετατροπής (η) είναι ίσος με 0,08266 συνεπώς: [Mg](meq/l) = η [Mg](ppm) [Mg](meq/l) = 0, ,5 [Mg](meq/l) = 3,35 meq/l 4

5 Πίνακας 1. Συντελεστές μετατροπής (η) για μετατροπή συγκέντρωσης ιόντων από ppm σε meq/l (Πηγή: Βουρδούρης Κ., 2006) Ιόντα Συντελεστής μετατροπής Ιόντα Ασβέστιο (Ca 2+ ) 0,04990 Διττανθρακικά (HCO - 3 ) Συντελεστής μετατροπής 0,01639 Μαγνήσιο (Mg 2+ ) 0,08266 Χλωριόντα (Cl - ) 0,02821 Νάτριο (Na + ) 0,04350 Νιτρικά (NO 3 - ) 0,01613 Κάλιο (K + ) 0,02557 Νιτρώδη (NO 2- ) 0,02174 Αμμωνιακά (NH4 + ) 0,05544 Ανθρακικά (CO 3 2- ) 0,03333 Θειϊκά (SO 4 2- ) 0,02082 Φωσφορικά (PO 4 3- ) 0,03159 Πίνακας 2. Μετατροπή μονάδων 1 ds/m = 1 ms/cm = 1000 μs/cm 1 ds/m = 1 ms/cm = 1 mmhos/cm 1 CF = 0,1 mmhos/cm = 0,1 ms/cm = 0,1 ds/m = 100 μs/cm Αξιοπιστία της ανάλυσης Προκειμένου μία ανάλυση να θεωρείται αξιόπιστη θα πρέπει το άθροισμα των κατιόντων και το άθροισμα των ανιόντων να μην διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους. Ως κριτήριο χρησιμοποιούμε το σφάλμα ισοζυγίου ιόντων, εκφρασμένο επί της εκατό, το οποίο υπολογίζεται από την παρακάτω σχέση: Σκατιόντων Σανιόντων Σφάλμαισοζυγίου ιόντων= Σκατιόντων+ Σανιόντων 100 [2] Αν η τιμή που λαμβάνουμε από την επίλυση της παραπάνω σχέσης είναι μεγαλύτερη του 5%, τότε η ανάλυση δε θεωρείται αξιόπιστη και θα πρέπει να επαναληφθεί. Άσκηση: Εκτιμήστε την αξιοπιστία της ανάλυσης νερού του Παραδείγματος 1. Λύση: Στην ανάλυση νερού του Παραδείγματος 1 το άθροισμα των κατιόντων είναι 13,42 και των ανιόντων 14,9. Χρησιμοποιώντας τον τύπο [2] έχουμε: ((14,9-13,42)/(14,9+13,42)) 100% = 5,46% Η ανάλυση κρίνεται οριακά αξιόπιστη. Εκτίμηση κινδύνων για την καλλιέργεια Κίνδυνοι για την καλλιέργεια μπορεί να προέρχονται από υψηλή αγωγιμότητα, υψηλές συγκεντρώσεις τοξικών στοιχείων ή τιμές του ph εκτός κάποιων ορίων. Ηλεκτρική Αγωγιμότητα - Σκληρότητα Η ηλεκτρική αγωγιμότητα εκφράζει την ευκολία με την οποία το ηλεκτρικό ρεύμα 5

6 διέρχεται μέσα από το νερό. Με τον όρο σκληρότητα (αναφερόμενη και ως ολική σκληρότητα) ονομάζουμε το σύνολο των ιόντων ασβεστίου και μαγνησίου, τα οποία βρίσκονται διαλυμένα στο νερό. Η ολική διακρίνεται σε παροδική (ανθρακική) σκληρότητα και σε μόνιμη (μη ανθρακική) σκληρότητα. Η παροδική σκληρότητα είναι το σύνολο των ευδιάλυτων όξινων ανθρακικών ιόντων του ασβεστίου και του μαγνησίου ιόντων. Η μόνιμη σκληρότητα είναι το σύνολο των χλωριούχων, θειϊκών, νιτρικών, πυριτικών, φωσφορικών και χουμικών αλάτων του ασβεστίου και του μαγνησίου. Η παροδική σκληρότητα εξαφανίζεται με το βρασμό. Υψηλές τιμές ηλεκτρικής αγωγιμότητας δυσχεραίνουν την πρόσληψη νερού από τα φυτά λόγω αύξησης της ωσμωτικής πίεσης του εδαφικού διαλύματος. Εκτός από την μειωμένη ικανότητα πρόσληψης νερού από την καλλιέργεια, αυτό έχει επιπτώσεις και στην πρόσληψη στοιχείων όπως το ασβέστιο και το βόριο, η απορρόφηση των οποίων εξαρτάται από τον ρυθμό διαπνοής του φυτού. Η σκληρότητα του νερού εκφράζεται σε σκληρομετρικούς βαθμούς (γαλλικούς ή γερμανικούς). Ένας γαλλικός βαθμός είναι ίσος με 1mg CaCO 3 ανά 100ml δείγματος. Ένας γερμανικός βαθμός είναι ίσος με 1mg CaO ανά 100ml δείγματος. Το σύνολο των αλάτων εκφράζονται με τη μορφή CaCO 3 για τους γαλλικούς βαθμούς και με τη μορφή CaO για τους γερμανικούς βαθμούς. Η συγκέντρωση των αλάτων στο έδαφος επηρεάζεται, εκτός από την ποιότητα του αρδευτικού νερού και από το έδαφος, την εφαρμοζόμενη ποσότητα νερού και τη μέθοδο άρδευσης. Τα ελαφρά εδάφη έχουν καλή στράγγιση και είναι πιο εύκολο να εκπλυθούν σε σχέση με τα βαριά εδάφη. Στην Εικόνα 1 παρουσιάζεται η επίδραση του συστήματος άρδευσης στη συγκέντρωση των αλάτων στο έδαφος. Παρατηρούμε ότι η χρήση επιφανειακών μεθόδων άρδευσης ή υψηλής καταιόνησης (Εικόνα 1α) έχει ως αποτέλεσμα την ομοιόμορφη συγκέντρωση αλάτων στο ίδιο βάθος, με σταδιακή αύξηση της συγκέντρωσης των αλάτων όσο αυξάνεται το βάθος. Αν υπάρχουν σαμάρια, (Εικόνα 1β) τότε στα σαμάρια αυτά παρατηρείται αύξηση της συγκέντρωσης αλάτων. Στην περίπτωση άρδευσης με αυλάκια (Εικόνα 1γ) παρατηρούμε χαμηλότερη συγκέντρωση αλάτων μέσα στο αυλάκι και κάτω από αυτό και αύξηση της συγκέντρωσης αλάτων ακτινωτά όσο απομακρυνόμαστε από το σημείο εφαρμογής του νερού (πάτος αυλακιού). Και πάλι παρατηρείται συγκέντρωση αλάτων στα κεφαλάρια των αυλακιών, εκεί όπου και φυτεύονται οι καλλιέργειες. Τέλος στην περίπτωση της στάγδην άρδευσης (Εικόνα 1δ) παρατηρούμε και πάλι χαμηλότερη συγκέντρωση αλάτων στο σημείο εφαρμογής του νερού και αύξηση της συγκέντρωσης αλάτων ακτινωτά όσο απομακρυνόμαστε αυτό. Στην περίπτωση όμως της στάγδην άρδευσης η φύτευση γίνεται συνήθως κοντά στο σημείο εφαρμογής του νερού, οπότε το ριζικό σύστημα του φυτού αναπτύσσεται στον όγκο του εδάφους με τη χαμηλότερη αγωγιμότητα. Μετατροπές μονάδων: 1ppm CaCO 3 = 0,1 Γαλλικοί βαθμοί = 0,0566 Γερμανικοί βαθμοί Στον Πίνακα 1 του Παραρτήματος υπάρχει μία λίστα με διάφορες καλλιέργειες και το πως η αλατότητα επηρεάζει την αύξηση τους. Η κατάταξη των νερών βάση της σκληρότητας τους παρουσιάζεται στον Πίνακα 3. 6

7 Πίνακας 3. Κατάταξη του νερού βάση της σκληρότητας του (Πηγή: Βουδούρης Κ., 2006). Σκληρότητα (mg/l CaCO 3 ) Χαρακτηρισμός Μαλακό Μέσης σκληρότητας Σκληρό πάνω από 300 Πολύ σκληρό Άσκηση: Για το νερό της ανάλυσης του Παραδείγματος 1, α) κατατάξτε το βάση της σκληρότητας και β) εκτιμήστε την επίδραση της ηλεκτρικής αγωγιμότητας στην ανάπτυξη καλλιέργειας τομάτας, μαρουλιού, σιταριού μαλακό, βαμβακιού και αμπελιού. Λύση: α) Η συγκέντρωση των ιόντων ασβεστίου και μαγνησίου σύμφωνα με την ανάλυση του Παραδείγματος 1 είναι 29,24 meq/l και 3,35 meq/l αντίστοιχα. Οπότε η συνολική συγκέντρωση είναι 29,24+3,35 = 32,59 meq/l. Επειδή πρόκειται για δισθενή ιόντα η συγκέντρωση αυτή είναι 32,59/2 = 16,3 mmol/l. Το M.B. του CaCO3 είναι 100, συνεπώς η συγκέντρωση των ιόντων ασβεστίου και μαγνησίου εκφρασμένη σε mg/l CaCO3 είναι 16,3 100 = 1630 ppm CaCO3. Σύμφωνα με τον Πίνακα 3 το νερό αυτό κατατάσσεται ως πολύ σκληρό. β) Για το σιτάρι και το βαμβάκι άρδευση με νερό αγωγιμότητας 2,7 ds/cm δεν έχει καμία επίπτωση στην ανάπτυξη του. Τομάτα: Αγωγιμότητα 2,3 ds/cm (EC90) αναμένεται παραγωγή ίση με το 90% (ΔΠ90) της δυνητικής, ενώ με αγωγιμότητα 3,4 ds/cm (EC75)αναμένεται παραγωγή ίση με το 75% (ΔΠ75) της παραγωγής. Συνεπώς με αγωγιμότητα νερού 2,7 ds/cm (ECw) και αντικαθιστώντας στη σχέση [3] έχουμε: ΔΠ = ΔΠ75 +[(ECw - EC90)/(EC90-EC75)] (ΔΠ90 ΔΠ75) ΔΠ = 75 +[(2,7 2,3)/(3,4-2,3)] (90 75) ΔΠ = 80,45% Μαρούλι: Αγωγιμότητα 3,4 ds/cm (EC50) αναμένεται παραγωγή ίση με το 50% (ΔΠ50) της δυνητικής, ενώ με αγωγιμότητα 2,1 ds/cm (EC75)αναμένεται παραγωγή ίση με το 75% (ΔΠ75) της παραγωγής. Συνεπώς με αγωγιμότητα νερού 2,7 ds/cm (ECw) και αντικαθιστώντας στη σχέση [3] έχουμε: ΔΠ = ΔΠ50 +[(ECw - EC75)/(EC75-EC50)] (ΔΠ75 ΔΠ50) ΔΠ = 50 +[(2,7 2,1)/(3,4-2,1)] (75 50) ΔΠ = 61,54% Για το σταφύλι αγωγιμότητα στο νερό άρδευσης 2,7 ds/cm σημαίνει παραγωγή ίση με το 75% της δυνητικής. 7

8 Εικόνα 1. Συγκέντρωση των αλάτων στο έδαφος ανάλογα με τη μέθοδο άρδευσης (Πηγή: Ayers R.S. and Westcot D.W., 1985) Διάφορα ιόντα Το βόριο είναι απαραίτητο για την ολοκλήρωση του βιολογικού κύκλου όλων των καλλιεργειών και η έλλειψη του προκαλεί σημαντικά προβλήματα στις καλλιέργειες. Ως ιχνοστοιχείο απαιτείται σε μικρές ποσότητες. Το αρδευτικό νερό σε ορισμένες περιπτώσεις περιέχει βόριο σε συγκεντρώσεις τέτοιες που μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες των καλλιεργειών σε βόριο. Ωστόσο το βόριο μπορεί πολύ εύκολα να προκαλέσει και τοξικότητα και σε ορισμένες περιπτώσεις η συγκέντρωση του βορίου στο αρδευτικό νερό αποτελεί περιοριστικό παράγοντα στην ανάπτυξη κάποιων καλλιεργειών. Τα επίπεδα ανεκτής συγκέντρωσης βορίου στο αρδευτικό νερό ποικίλλουν ανάλογα με την καλλιέργεια και αναφέρονται στον Πίνακα 2 του Παραρτήματος. 8

9 Το νάτριο δεν είναι στοιχείο απαραίτητο για την ολοκλήρωση του βιολογικού κύκλου των καλλιεργειών. Τα προβλήματα τοξικότητας νατρίου συνδέονται σε μεγάλο βαθμό όχι τόσο με τη συγκέντρωση του στοιχείου στο εδαφικό διάλυμα, όσο με την αναλογία νατρίουασβεστίου. Στον Πίνακα 1 παρουσιάζεται μία κατάταξη των καλλιεργειών με βάση την ανθεκτικότητα τους στη τοξικότητα νατρίου με κριτήριο το δείκτη SAR. Στον Πίνακα 2 παρουσιάζεται μία δεύτερη κατάταξη των καλλιεργειών βάση της ανθεκτικότητας τους στη τοξικότητα νατρίου, αυτή τη φορά με κριτήριο το δείκτη ESP. Το χλώριο επίσης δεν είναι στοιχείο απαραίτητο για την ολοκλήρωση του βιολογικού κύκλου των καλλιεργειών, αν και σε κάποιες καλλιέργειες μικρές ποσότητες έχουν θετική επίδραση στην ποιότητα (κρεμμύδι, καπνός, τομάτα). Σε μεγάλες ωστόσο ποσότητες μπορεί να προκαλέσει τοξικότητα, ανάλογα πάντα με την ευαισθησία της καλλιέργεια. Το χλώριο είναι στοιχείο που δεν δεσμεύεται από το έδαφος για αυτό δεν έχει καμία επίπτωση στο έδαφος. Το ότι δε δεσμεύεται από το έδαφος το καθιστά εύκολα διαθέσιμο στα φυτά. Εντός του φυτού το χλώριο μετακινείται με το ρεύμα της διαπνοής και καθώς δεν χρησιμοποιείται από τα φυτά, συσσωρεύεται στα φύλλα. Όταν η συγκέντρωση υπερβεί το όριο ανοχής της καλλιέργειας εμφανίζονται συμπτώματα τοξικότητας στα άκρα των φύλλων, αρχίζοντας από την κορυφή. ph Το ph στο αρδευτικό νερό βρίσκεται συνήθως μεταξύ 6,5 και 8,4. Στο εύρος αυτό δεν δημιουργούνται προβλήματα στις καλλιέργειες. Τιμή του ph έξω από αυτές τις τιμές αποτελεί ένδειξη για περαιτέρω έλεγχο του νερού καθώς μπορεί να περιέχει κάποιο τοξικό ιόν. Χρήση του για άρδευση μπορεί να προκαλέσει ανισορροπία στη θρέψη. Όταν η τιμή της ηλεκτρικής αγωγιμότητας είναι μικρότερη από 0,2 ds/cm συνηθίζεται το ph να είναι εκτός των επιθυμητών ορίων λόγω της μικρής ρυθμιστικής ικανότητας και χωρίς να παρουσιάζει άλλα προβλήματα. Μακροχρόνια χρήση σκληρού νερού (υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο και μαγνήσιο) μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του ph του εδάφους. Η αύξηση του ph του εδάφους περί το 7 ή παραπάνω μειώνει την διαθεσιμότητα των περισσότερων ιχνοστοιχείων (χαλκού, σιδήρου, μαγγανίου και ψευδαργύρου) και του φωσφόρου (Jones, 2008). Εκτίμηση κινδύνων για το έδαφος Το κακής ποιότητας αρδευτικό νερό μπορεί να οδηγήσει σταδιακά σε υποβάθμιση του εδάφους, αρχικά λόγω αλάτωσης και στη συνέχεια λόγω νατρίωσης. Καθώς το έδαφος είναι ένας πολύτιμος, δύσκολα διαχειρίσιμος και πρακτικά αναντικατάστατος συντελεστής της γεωργικής παραγωγής, οι κίνδυνοι αυτοί θα πρέπει να εκτιμηθούν και να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα για αποτροπή της υποβάθμισης των εδαφών. Αλάτωση εδαφών Ο κίνδυνος αλάτωσης των εδαφών κρίνεται από την ηλεκτρική αγωγιμότητα του νερού άρδευσης. Ένας δεύτερος τρόπος έκφρασης της αλατότητας του αρδευτικού νερού είναι τα ολικά διαλυτά στερεά (TDS). Το TDS εκφράζει τη συνολική συγκέντρωση των διαλυμένων στο νερό αλάτων, χωρίς να περιλαμβάνονται τα αιωρούμενα ιζήματα, τα κολλοειδή και τα διαλυμένα αέρια. Συνδέεται κατά προσέγγιση με την ηλεκτρική αγωγιμότητα μέσω της παρακάτω σχέσης: TDS (ppm) = 640 EC (ds/m) [4] 9

10 Καθώς δεν άγουν όλα τα ιόντα το ηλεκτρικό ρεύμα το ίδιο η σχέση μεταξύ TDS και EC εξαρτάται από το ποια ιόντα είναι διαλυμένα στο νερό. Έτσι η σχέση [4] μπορεί να χρησιμοποιηθεί για νερό με EC w < 5 ds/cm και όταν η περιεκτικότητα σε θειικά δεν είναι μεγάλη, που είναι ο κανόνας για τον ελλαδικό χώρο. Πίνακας 4. Κατηγοριοποίηση αρδευτικού νερού βάση της αλατότητας (Πηγή: Τσακίρης, 2004) Κατηγορία Εύρος αγωγιμότητας (ds/cm) TDS (ppm) Κίνδυνος αλατώσεως C1 <0,25 <160 Μικρός C2 0,25-0, Μέσος C3 0,75-2, Μεγάλος C4 >2,25 >1470 Πολύ μεγάλος Εδάφη με ηλεκτρική αγωγιμότητα του εδαφικού εκχυλίσματος μεγαλύτερη από 2 ds/m θεωρούνται αλατούχα. Νατρίωση εδαφών Υψηλές συγκεντρώσεις νατρίου στο αρδευτικό νερό, σε σχέση με χαμηλές συγκεντρώσεις ασβεστίου και μαγνησίου μπορούν να οδηγήσουν σε καταστροφή της δομής του εδάφους και αύξηση του ph του (αλκαλίωση). Η καταστροφή της δομής του εδάφους επιδρά στη διηθητικότητα του εδάφους. Μειωμένη διηθητικότητα σημαίνει κακή στράγγιση και μειωμένος αερισμός του εδάφους. Η αύξηση του ph έχει ως αποτέλεσμα τη μειωμένη διαθεσιμότητα διαφόρων θρεπτικών στοιχειών. Το ποσοστό εναλλακτικού νατρίου (ESP) εκφράζει το ποσοστό του προσροφημένου νατρίου από τα κολλοειδή του εδάφους ως προς την ολική σε κατιόντα εναλλακτική ικανότητα, εκφρασμένη με meq/100g εδάφους. Είναι ένα μέγεθος που αφορά το εδαφικό εκχύλισμα. Η τιμή του ESP δίδεται από την παρακάτω σχέση: Na + ESP= Na + + K + +Ca ++ +Mg [5] Για την εκτίμηση του κινδύνου νατρίωσης του εδάφους και μείωσης της διηθητικότητας χρησιμοποιούμε το λόγο προσρόφησης νατρίου (Sodium Absorption Rate SAR). Ο λόγος προσρόφησης νατρίου υπολογίζεται από τη σχέση: [ Na] + SAR= όπου: [Να + ] : Συγκέντρωση ιόντων νατρίου (meq/l) [Mg +2 ] : Συγκέντρωση ιόντων νατρίου (meq/l) [Ca +2 ] : Συγκέντρωση ιόντων νατρίου (meq/l) [ Mg ] +2 +[Ca] +2 2 Στον Πίνακα 5 φαίνεται η σχέση μεταξύ του SAR, της ηλεκτρικής αγωγιμότητας του αρδευτικού νερού και της επίδρασης στη διηθητικότητα. Το νομογράφημα στην Εικόνα 1 επιτρέπει τον υπολογισμό του SAR και του ESP μετά από μακροχρόνια χρήση. [6] 10

11 Πίνακας 5. Επίδραση του SAR και της ηλεκτρικής αγωγιμότητας του αρδευτικού νερού στη διηθητικότητα του εδάφους (Πηγή: Ayers R.S., Westcot D.W., 1985). SAR Μείωση της διηθητικότητας Καμία Μικρή έως μέτρια Μεγάλη ECw (ds/m) 0-3 0,7 0,2-0,7 0, ,2 0,3-1,2 0, ,9 0,5-1,9 0, ,9 1,3-2,9 1, ,9-5,0 2,9 Νατριωμένα θεωρούνται τα εδάφη με τιμές SAR > 13 και ESP > 15. Εκτίμηση κινδύνων για το αρδευτικό δίκτυο Εμφράξεις σταλακτήρων λόγω απόθεσης ανθρακικού ασβεστίου Για την εκτίμηση του κινδύνου έμφραξης των σταλακτήρων λόγω απόθεσης ανθρακικού ασβεστίου χρησιμοποιείται ο δείκτης κορεσμού του Langelier (Langelier Saturation Index LSI). Αν η τιμή του LSI είναι θετική τότε υπάρχει κίνδυνος εμφράξεων, ενώ αν παίρνει αρνητικές τιμές δεν υπάρχει κίνδυνος εμφράξεων. Η τιμή του είναι η διαφορά μεταξύ του μετρούμενου ph (pha) και του ph που υπολογίζεται βάση της χημικής ανάλυσης (phc). LSI = pha phc [7] όπου: LSI : Ο δείκτης κορεσμού του Langelier pha: Το πραγματικό ph phc: Το υπολογισμένο ph Το phc δίνεται από τη σχέση: phc = (pk HCO3 - pk sp ) + p(ca + Mg) + p(co 3 +HCO 3 ) [8] όπου: - pk HCO3 : Η σταθερά ιονισμού του HCO 3 pk sp : Η σταθερά του γινομένου διαλυτότητας του CaCO 3. Οι δύο παραπάνω σταθερές εξαρτώνται από τη θερμοκρασία του νερού. Την τιμή (pk HCO3 pk sp ) την παίρνουμε από τον Πίνακα 6. p(ca + Mg) και p(co 3 +HCO 3 ) : Οι τιμές τους λαμβάνονται από τον Πίνακα 7. 11

12 Εικόνα 2: Νομογράφημα για τον προσδιορισμό της τιμής SAR του αρδευτικού νερού καθώς και της τιμής του ESP ενός εδάφους που βρίσκεται σε ισορροπία με το νερό άρδευσης (Πηγή: Allison L.E., Bernstein L., Bower C.A., Brown J.W., Fireman M., Hatcher J.T., Hayward H.E., Pearson G.A., Reeve R.C., Richards L.A., Wilcox L.v., 1954) 12

13 Πίνακας 6. Τιμές του όρου (pk HCO3 pk sp ) συνάρτηση της θερμοκρασίας (Πηγή: Μήτσιος Ι., 1999). Θερμοκρασία ( o C) (pk HCO3 - pk sp ) 0 2, , , , , , ,14 Πίνακας 7. Τιμές των όρων p(ca + Mg) και p(co 3 +HCO 3 ) συνάρτηση της συγκέντρωσης των ιόντων (Πηγή: Μήτσιος Ι., 1999). meq/l p(ca+mg) p(co3+ HCO3) meq/l p(ca+mg) p(co3+ HCO3) 0,05 4,6 4,3 2,50 2,9 2,6 0,10 4,3 4,0 3,00 2,8 2,5 0,15 4,1 3,8 4,00 2,7 2,4 0,20 4,0 3,7 5,00 2,6 2,3 0,25 3,9 3,6 6,00 2,5 2,2 0,30 3,8 3,5 8,00 2,4 2,1 0,40 3,7 3,4 10,00 2,3 2,0 0,50 3,6 3,3 12,50 2,2 1,9 0,75 3,4 3,1 15,00 2,1 1,8 1,00 3,3 3,0 20,00 2,0 1,7 1,25 3,2 2,9 30,00 1,8 1,5 1,50 3,1 2,8 50,00 1,6 1,3 2,00 3,0 2,7 80,00 1,4 1,1 Η τιμή του phc μπορεί επίσης να δοθεί απευθείας από τη σχέση (Theocharis et al., 2006): phc = 2,5861 e -0,0103T -0,4375 ln([ca+mg] [CO 3 +HCO 3 ])+6,2966 [9] όπου: [Ca+Mg] : Το άθροισμα της συγκέντρωσης των ιόντων Ca, Mg σε meq/l. [CO 3 +HCO 3 ] : Το άθροισμα της συγκέντρωσης των ιόντων CO 3 (ανθρακικά), HCO 3 (όξινα ανθρακικά) σε meq/l. Σημείωση: Σε πολλές αναλύσεις δεν αναφέρεται η συγκέντρωση των ανθρακικών. Στις περισσότερες περιπτώσεις η συγκέντρωση τους είναι πολύ 13

14 μικρή. T : Η θερμοκρασία ( o C) Να σημειωθεί ότι μεταξύ των αρδεύσεων και ιδιαίτερα όταν ο αγωγός άρδευσης είναι άμεσα εκτεθειμένος στην ηλιακή ακτινοβολία, η θερμοκρασία του νερού μπορεί να ανέλθει σε θερμοκρασίες ακόμη και άνω των 50 o C. Όπως είδαμε το phc επηρεάζεται από τη θερμοκρασία και αυξάνεται όσο αυξάνεται η θερμοκρασία, που σημαίνει ότι μπορεί να υπάρχει κίνδυνος σχηματισμού ιζήματος και συνεπώς έμφραξης. Εμφράξεις σταλακτήρων λόγω απόθεσης ιζημάτων σιδήρου Η εκτίμηση του κινδύνου εμφράξεων λόγω του σιδήρου είναι σχετικά δύσκολη καθώς επιδρούν και άλλοι παράγοντες. Σε γενικές γραμμές σε συστήματα στάγδην άρδευσης δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί νερού με συγκέντρωση σιδήρου πάνω από 5 ppm. Σε συγκεντρώσεις 2-5 ppm μπορεί να προκαλέσει προβλήματα εμφράξεων, είναι όμως δυνατό να απομακρυνθεί. Ωστόσο το κόστος είναι μεγάλο και πρακτικά δεν εφαρμόζεται. Σε συγκεντρώσεις μικρότερες των 2 ppm συνήθως δεν αντιμετωπίζουμε προβλήματα εμφράξεων. Συγκέντρωση σιδήρου 0,5 ppm και συγκέντρωση σουλφιδίων πάνω από 2 ppm προκαλεί προβλήματα εμφράξεων. Άσκηση: Εκτιμήστε τον κίνδυνο έμφραξης των σταλακτών από τη μακροχρόνια χρήση του νερού άρδευσης στο οποίο αναφέρεται η ανάλυση του Παραδείγματος 1 και για θερμοκρασία του νερού άρδευσης 15 o C. Λύση: Με βάση την ανάλυση νερού [Ca+Mg] = 29,23 + 3,33 = 32,56 meq/l. Επίσης [CO 3 + HCO 3 ] = 11,49 meq/l (Τα ανθρακικά δεν αναφέρονται στην ανάλυση μας. Επειδή όμως συνήθως η συγκέντρωση τους είναι πολύ μικρή τη θεωρούμε μηδενική και προχωράμε) Αντικαθιστώντας τις παραπάνω τιμές στη σχέση [9] έχουμε: phc = 2,5861 e -0,0103*25-0,4375 ln([32,56] [11,49])+6,2966 phc = 6,21 Αντικαθιστώντας την τιμή της phc στη σχέση [7] έχουμε: LSI = 7,38 6,21 LSI = 1,178 Η παραπάνω τιμή είναι θετική, συνεπώς υπάρχει κίνδυνος έμφραξης των σταλακτών από αποθέσεις ανθρακικού ασβεστίου. Η συγκέντρωση σιδήρου είναι 0,045 ppm, πολύ χαμηλή για να δημιουργήσει προβλήματα εμφράξεων λόγω σιδήρου. Ποιοτικά χαρακτηριστικά αρδευτικού νερού για χρήση σε υδροπονία Στην υδροπονία, καθώς η καλλιέργεια λαμβάνει χώρα συνήθως σε αδρανές υπόστρωμα ή απουσία αυτού, πολλά από τα παραπάνω αναφερόμενα δεν βρίσκουν εφαρμογή. Η ηλεκτρική αγωγιμότητα παραμένει ένα σημαντικό μέγεθος καθώς επηρεάζει την πρόσληψη νερού και θρεπτικών στοιχείων, ακριβώς όπως και στο έδαφος. Το ph ρυθμίζεται σε κάθε άρδευση ώστε να εξασφαλίζεται η εύκολη και ισόρροπη πρόσληψη των θρεπτικών στοιχείων. Μόνο όταν η συγκέντρωση των όξινων ανθρακικών ιόντων είναι πολύ υψηλή 14

15 μπορεί να αντιμετωπίσουμε πρόβλημα καθώς για να επιτευχθεί ικανοποιητικός έλεγχος του ph απαιτείται προεξουδετέρωση. Στην υδροπονία μας απασχολεί περισσότερο η συγκέντρωση θρεπτικών στοιχείων τα οποία δεν αφομοιώνονται ταχέως από την καλλιέργεια και τείνουν να συσσωρεύονται στο θρεπτικό διάλυμα. Αυτά είναι το ασβέστιο, το μαγνήσιο και τα θειϊκά ιόντα και σε μικρότερο ποσοστό ο ψευδάργυρος. Τα παραπάνω στοιχεία ακόμη και σε υψηλές συγκεντρώσεις δεν είναι τοξικά για τις καλλιέργειες, ωστόσο ανταγωνίζονται άλλα στοιχεία όπως το κάλιο (ανταγωνισμός από το ασβέστιο και το μαγνήσιο) και το άζωτο (τα θεϊκά ιόντα ανταγωνίζονται τα νιτρικά), οπότε η παρουσία τους σε υψηλές συγκεντρώσεις δημιουργεί ανισορροπίες στο θρεπτικό διάλυμα. Επίσης σε υψηλές συγκεντρώσεις αυξάνουν την αγωγιμότητα του θρεπτικού διαλύματος. Όπως παρατηρούμε από τον Πίνακα 8 η επιθυμητή ηλεκτρική αγωγιμότητα είναι μικρότερη από ότι συνήθως απαιτείται στο έδαφος για την επίτευξη της μέγιστης παραγωγής. Το νερό της Κατηγορίας 1 είναι το πλέον επιθυμητό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε κάθε σύστημα και σχεδόν με κάθε καλλιέργεια. Μόνο ορισμένες πολύ ευαίσθητες καλλιέργειες στο Na, όπως οι ορχιδέες που απαιτούν μηδενική συγκέντρωση Na, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν πρόβλημα με νερό αυτής της ποιότητας. Το νερό της 3ης κατηγορίας είναι αποδεκτό, συνιστάται όμως να αποφεύγεται η χρήση του σε κλειστά συστήματα ή σε ευαίσθητες στην υψηλή αγωγιμότητα καλλιέργειες. Πίνακας 8. Κριτήρια κατάταξης αρδευτικού νερού για άρδευση θερμοκηπιακών καλλιεργειών (Πηγή: Peet, 2005). Κατηγορία νερού EC (ds/m) Νάτριο (ppm) Χλώριο (ppm) Θειϊκά (ppm) 1 <0,5 <30 <50 < ,5-1, ,0-1, Η μείωση της ποιότητας του νερού μας οδηγεί σε υψηλότερες απορροές (και συνεπώς σπατάλη), προκειμένου να κρατήσουμε το θρεπτικό διάλυμα ισορροπημένο και μας δημιουργεί περιορισμούς και προβλήματα στην προετοιμασία του θρεπτικού διαλύματος, εφόσον αυτό εμπίπτει σε μία από τις παραπάνω κατηγορίες. Νερό που δεν εμπίπτει σε μία από τις παραπάνω κατηγορίες είναι ακατάλληλο χρήση στην υδροπονία, εκτός αν υφίσταται ανάγκη, για μικρά χρονικά διαστήματα και εφόσον η καλλιέργεια είναι ανθεκτική σε υψηλή αλατότητα. Στους Πίνακες 9 και 10 παρουσιάζονται οι επιθυμητές και ανεκτές συγκεντρώσεις στοιχείων στο νερό άρδευσης για χρήση σε ανοιχτά και κλειστά υδροπονικά συστήματα. Συγκεντρώσεις πέρα από τις ανεκτές δε σημαίνει απαραίτητα πρόκληση τοξικότητας στα φυτά. Όσο μεγαλύτερες όμως είναι οι αποκλίσεις, τόσο δυσχεραίνεται η διαχείριση της θρέψης και του θρεπτικτού διαλύματος. 15

16 Πίνακας 9. Επιθυμητή και ανεκτή συγκέντρωση στοιχείων στο νερό για χρήση σε ανοιχτά υδροπονικά συστήματα (Πηγή: Μαυρογιαννόπουλος Ν. Γ., 2006). Στοιχείο Επιθυμητή συγκέντρωση Ανεκτή συγκέντρωση ppm mmol/l ppm mmol/l Cl - <50 1, ,8 Na + <30 1, ,6 HCO 3 - <300 5,0 >300 >5,0 Fe ++ <1,0 0,0179 <1,0 <0,0179 Mn <0,7 0,0127 <1,0 <0,0181 B <0,3 0,0278 <0,7 <0,0649 Zn ++ <0,5 0,0077 <1,0 <0,0154 Πίνακας 10. Επιθυμητή συγκέντρωση στοιχείων στο νερό για χρήση σε ανοιχτά υδροπονικά συστήματα (Πηγή: Μαυρογιαννόπουλος Ν. Γ., 2006). Στοιχείο Επιθμητή συγκέντρωση Cl - 35 ppm 1,0 mmol/l Na + 12 ppm 0,5 mmol/l HCO ppm 5,0 mmol/l Ca ppm 3,0 mmol/l Mg ppm 1,5 mmol/l SO ppm 3,0 mmol/l Mn 0,83 ppm 15 μmol/l B 0,22 ppm 20 μmol/l Fe ++ 0,28 ppm 5,0 μmol/l Zn ++ 0,46 ppm 7,0 μmol/l Cu ++ 0,06 ppm 1,0 μmol/l Προτάσεις για την αντιμετώπιση προβλημάτων από το νερό άρδευσης Άρδευση με νερό υψηλής αλατότητας Όταν είμαστε αναγκασμένοι να χρησιμοποιήσουμε νερό υψηλής αλατότητας για την άρδευση των καλλιεργειών, για να αντιμετωπίσουμε τον κίνδυνο αλατώσεως του εδάφους, αρδεύουμε με ποσότητες νερού μεγαλύτερες από τις απαιτούμενες για την κάλυψη των αναγκών της καλλιέργειας. Για τον υπολογισμό της απαιτούμενης ποσότητας με την οποία πρέπει να αρδεύσουμε χρησιμοποιούνται οι παρακάτω σχέσεις: α) Άρδευση με επιφανειακές μεθόδους ή καταιονισμό EC iw LR= [10] 5(EC e ) EC iw 16

17 β) Στάγδην άρδευση όπου: LR νερό. ECw ECe LR= EC w 3 EC e [11] : Συντελεστής έκπλυσης εκφρασμένος ως κλάσμα των αναγκών της καλλιέργειας σε : Η ηλεκτρική αγωγιμότητα του νερού άρδευσης (ds/cm). : Η ηλεκτρική αγωγιμότητα στόχος του εδαφικού εκχυλίσματος κορεσμού (ds/cm). Άσκηση: Να εκτιμηθεί η πρόσθετη ποσότητα νερού που θα πρέπει να εφαρμοστεί σε καλλιέργεια τομάτας για να διατηρηθεί η παραγωγή στο 90% της δυνητικής. Χρησιμοποιήσετε την ανάλυση νερού του Παραδείγματος 1. Συγκρίνεται τη στάγδην άρδευση με την άρδευση με καταιονισμό. Λύση: Η αγωγιμότητα του νερού άρδευσης (EC w ) είναι 2,7 ds/cm. Για παραγωγή ίση με το 90% της δυνητικής η αγωγιμότητα του εδαφικού εκχυλίσματος κορεσμού (EC e ) δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 3,5 ds/cm. Οπότε, για στάγδην άρδευση αντικαθιστούμε τις παραπάνω τιμές στη σχέση [11] και έχουμε: LR = 2,7/(3 3,5) = 2,7/10,5 LR = 0,257 δηλαδή θα πρέπει να αρδεύουμε με 25,7% περισσότερο νερό από ότι για να καλύψουμε τις ανάγκες της καλλιέργειας. Για άρδευση με επιφανειακές μεθόδους ή καταιονισμό, αντικαθιστώντας στη σχέση [10] έχουμε: LR = 2,7/(5 3,5-3,5) = 2,7/14 LR = 0,193 δηλαδή θα πρέπει να αρδεύουμε με 19,3% περισσότερο νερό από ότι για να καλύψουμε τις ανάγκες τις καλλιέργεια. Παρατηρούμε ότι αρδεύοντας με επιφανειακές μεθόδους ή καταιονισμό χρειαζόμαστε μικρότερες ποσότητες νερού. Ερώτηση προς συζήτηση Είδαμε ότι με επιφανειακές μεθόδους ή καταιονισμό χρειαζόμαστε μικρότερες ποσότητες νερού για να κρατήσουμε την αγωγιμότητα του εδαφικού εκχυλίσματος κορεσμού εντός των επιθυμητών ορίων. Η στάγδην άρδευση όμως θεωρείται ότι πλεονεκτεί έναντι των άλλων μεθόδων άρδευσης επιτυγχάνοντας μικρότερη κατανάλωση νερού. Τι είναι λάθος εδώ; Κίνδυνος έμφραξης σταλακτήρων Σε περίπτωση που υπάρχει κίνδυνος έμφραξης των σταλακτήρων θα πρέπει περιστασιακά ή ακόμη και σε κάθε άρδευση να χρησιμοποιούμε κάποιο οξύ (νιτρικό οξύ, θειϊκό οξύ) είτε για το ξέπλυμα του δικτύου (αν η χρήση είναι περιστασιακή) είτε για τη ρύθμιση του ph σε επίπεδα κάτω από το υπολογισμένο ph (phc) (όταν γίνεται χρήση οξέος σε κάθε άρδευση). 17

18 Εικόνα 3: Συσσώρευση αλάτων ανάλογα με τη διαμόρφωση του εδάφους (Πηγή: Ayers R.S. and Westcot D.W., 1985) Άσκηση: Εκτιμήστε τη τιμή στην οποία θα πρέπει να ρυθμίζεται το ph κατά τη διάρκεια της άρδευσης. Δίνεται: [Ca +2 ] = 14,58 meq/l, [Mg +2 ] = 1,55 meq/l, [HCO 3 - +CO 3 - ] = 2,56 meq/l, θερμοκρασία νερού κατά την άρδευση 25 o C. Λύση: Αντικαθιστώντας στη σχέση [6] έχουμε: phc = 2,5861 e -0,0103*25-0,4375 ln([14,58+1,55] [2,56])+6,2966 phc = 6,67 18

19 Συνεπώς, για να αποφύγουμε εμφράξεις των σταλακτήρων, θα πρέπει να ρυθμίσουμε το ph κάτω από το 6,67. Υψηλή συγκέντρωση Νατρίου - Χλωρίου Προτιμήστε άρδευση με επιφανειακές μεθόδους (σταλάκτες, αυλάκια, κατάκλιση ή χαμηλή καταιόνηση κάτω από το ύψος της κόμης). Αν χρησιμοποιηθεί καταιόνηση πραγματοποιήστε τις αρδεύσεις νύχτα. Επιλέξτε ανθεκτικές καλλιέργειες. Λάβετε υπόψη σας την ανθεκτικότητα του υβριδίου/ποικιλίας κατά την επιλογή. Μέθοδοι φύτευσης Στις παραπάτω εικόνες (Εικόνα 3) παρουσιάζονται τα σημεία συσσώρευσης αλάτων (απεικονίζονται με τις κουκκίδες) ανάλογα με τη διαμόρφωση του εδάφους και του τρόπου άρδευσης. Φυτεύοντας εκτός των περιοχών αυτών μπορούμε να αντιμετωπίσουμε μερικώς προβλήματα με την υψηλή αλατότητα του νερού. 19

20 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Allison L.E., Bernstein L., Bower C.A., Brown J.W., Fireman M., Hatcher J.T., Hayward H.E., Pearson G.A., Reeve R.C., Richards L.A., Wilcox L.v., 1954, Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils, United States Salinity Laboratory 2. Ayers R.S., Westcot D.W., 1985, FAO Irrigation and Drainage Paper 29 Rev.1, Water quality for agriculture, Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome 3. Bauder T.A., Waskom R.M., Davis J.G, 2007, Irrigation Water Quality Criteria, Colorado State University Cooperative Extension 4. Grattan S.R., 2002, Irrigation Water Salinity and Crop Production, Farm Water Quality Planning Reference Sheet, Publication 8066, University of California 5. Jones Benton, Tomato Plant Culture: In the Field, Greenhouse and Home Garden, 2 nd Edition, CRC Press, 2008, pp. 37, Peet M.M., 2005, Irrigation and Fertilization In: Tomatoes, Edt. Heuvelink Ε., pp , CABI Publications 7. Theocharis Μ. Ε., Sianou Α. D. and Athanasiou Ε. I., Forecasting the risk of drippers clogging in trickle irrigation systems, Proc. 11th Int. Conf. of Soil Science, pp , Oct. 4-7, 2006, Arta, Greece. 8. Βουδούρης Κ., 2006, Θέματα Υδρογεωλογίας Περιβάλλοντος, ΑΠΘ, Σημειώσεις για το μάθημα. Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμάτων, ΑΠΘ, Τμήμα Γεωλογίας 9. Διαμαντής Β., Γκιουγκής Ι., Καλλιώρας Α., Πλιάκας Φ., Διαμαντής Ι., 2009, Χρήση υφάλμυρων νερών και βελτίωση αλατούχων εδαφών, Πρακτικά Κοινού Συνεδρίου ΕΥΕ & ΕΕΔΥΠ Ολοκληρωμένη διαχείριση υδατικών πόρων σε συνθήκες κλιματικών αλλαγών, σελ Μαυρογιαννόπουλος Ν. Γ., 2006, Υδροπονικές Εγκαταστάσεις, Β' Έκδοση, Εκδόσεις Σταμούλης, Αθήνα 11. Μήτσιος Ιωάννης, 1999, Εδαφολογία, εκδ. Zymel, Αθήνα 12. Τερζίδης Γ.Α., Παπαζαφειρίου Ζ.Γ., 1997, Γεωργική Υδραυλική, εκδ. Ζήτη, Θεσσαλονίκη 13. Τσακίρης Γ., 2004, Σημειώσεις Υδατικοί Πόροι Ποιότητα Αρδευτικού Νερού, ΕΜΠ, Σημειώσεις για το μάθημα Διαχείριση Υδατικών Πόρων του Διατμηματικού ΠΜΣ Επιστήμη και Τεχνολογία Υδατικών Πόρων Την αναφερόμενη βιβλιογραφία μπορείτε να τη βρείτε στις παρακάτω διευθύνσεις (οι αριθμοί αντιστοιχούν στον αριθμό της βιβλιογραφικής αναφοράς)

2η Διάλεξη ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ ΑΡΔΕΥΣΕΩΣ ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

2η Διάλεξη ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ ΑΡΔΕΥΣΕΩΣ ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 2η Διάλεξη ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ ΑΡΔΕΥΣΕΩΣ Αρδευτικό Νερό Πηγές Αρδευτικού Νερού Οι πηγές προελεύσεως του αρδευτικού νερού μπορεί να είναι: η βροχή (βρόχινο) ποτάμια ή λίμνες (επιφανειακό) γεωτρήσεις, πηγάδια

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου. Αρδεύσεις (Θεωρία) Ενότητα 3 : Η ποιότητα του αρδευτικού νερού Δρ.

Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου. Αρδεύσεις (Θεωρία) Ενότητα 3 : Η ποιότητα του αρδευτικού νερού Δρ. Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Αρδεύσεις (Θεωρία) Ενότητα 3 : Η ποιότητα του αρδευτικού νερού Δρ. Μενέλαος Θεοχάρης 3. Η ποιότητα του αρδευτικού νερού Η φυσική ποιότητα Από

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ

ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ Θρεπτικό διάλυμα Είναι ένα αραιό υδατικό διάλυμα όλων των θρεπτικών στοιχείων που είναι απαραίτητα για τα φυτά, τα οποία βρίσκονται διαλυμένα

Διαβάστε περισσότερα

Καλλιέργειες Εκτός Εδάφους

Καλλιέργειες Εκτός Εδάφους Θρεπτικά Διαλύματα Για Διδάσκοντες: Καλλιέργειες Εκτός Εδάφους Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ Είναι ένα αραιό υδατικό διάλυμα όλων των θρεπτικών στοιχείων που είναι απαραίτητα για τα φυτά, τα οποία βρίσκονται διαλυμένα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Εργαστήριο. Ενότητα 10 η : Θρεπτικά Διαλύματα Για Καλλιέργειες Εκτός Εδάφους ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ.

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Εργαστήριο. Ενότητα 10 η : Θρεπτικά Διαλύματα Για Καλλιέργειες Εκτός Εδάφους ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ Εργαστήριο Τμήμα: Διδάσκοντες: Ενότητα 10 η : Θρεπτικά Διαλύματα Για Καλλιέργειες Εκτός Εδάφους ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ Θρεπτικό διάλυμα Είναι ένα αραιό υδατικό

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνική Έκθεση Υδροχημικών Αναλύσεων Περιοχής Ζυγού Άρτας

Τεχνική Έκθεση Υδροχημικών Αναλύσεων Περιοχής Ζυγού Άρτας Τεχνική Έκθεση Υδροχημικών Αναλύσεων Περιοχής Ζυγού Άρτας Ιανουάριος 2016 1 Την 16.08.2015 με ευθύνη του συλλόγου του Χωριού Ζυγός Άρτας, έγινε δειγματοληψία νερού από: το δίκτυο ύδρευσης του χωριού (από

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΧΡΗΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Δημήτρης

Διαβάστε περισσότερα

All from a Single Source

All from a Single Source All from a Single Source Το PeKacid TM είναι μια νέα, καινοτόμος λύση για τον φώσφορο σε ασβεστούχα εδάφη και νερά με μεγάλη σκληρότητα. Στερεό φωσφορικό οξύ σε σάκους Μονοκρυσταλλικό, με χαμηλό ph (2.2)

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2014-15 Α. Λιόπα-Τσακαλίδη Γ. Ζερβουδάκης ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Συστηματική βοτανική των αγγειοσπέρμων (Magnoliophyta) Τα αγγειόσπερμα,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ

ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΚΤΟΣ ΕΔΑΦΟΥΣ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ Θρεπτικό διάλυμα Είναι ένα αραιό υδατικό διάλυμα όλων των θρεπτικών στοιχείων που είναι απαραίτητα για τα φυτά, τα οποία βρίσκονται διαλυμένα

Διαβάστε περισσότερα

Σύνθεση θρεπτικού διαλύματος. Υπολογισμός μακροστοιχείων

Σύνθεση θρεπτικού διαλύματος. Υπολογισμός μακροστοιχείων Σύνθεση θρεπτικού διαλύματος Υπολογισμός μακροστοιχείων Βασική σύνθεση μακροστοιχείων για διάφορες καλλιέργειες Είδος ΝΟ 3 Η 2 PO 4 SO 4 NH 4 K + Ca ++ Mg ++ EC mmol/l mmol/l mmol/l mmol/l mmol/l mmol/l

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΧΗΜΕΙΑ. Ενότητα 9: Μετρήσεις και υπολογισμοί φυσικοχημικών- υδροχημικών παραμέτρων (Μέρος 2ο)

ΥΔΡΟΧΗΜΕΙΑ. Ενότητα 9: Μετρήσεις και υπολογισμοί φυσικοχημικών- υδροχημικών παραμέτρων (Μέρος 2ο) ΥΔΡΟΧΗΜΕΙΑ Ενότητα 9: Μετρήσεις και υπολογισμοί φυσικοχημικών- υδροχημικών παραμέτρων (Μέρος 2ο) Ζαγγανά Ελένη Σχολή : Θετικών Επιστημών Τμήμα : Γεωλογία Σκοποί ενότητας Υπολογισμός υδροχημικών παραμέτρων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ

ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ Σκοπιμότητα άρδευσης Η άρδευση αποσκοπεί κυρίως στην τροφοδότηση της κόμης του φυτού με νερό. Μόνο το 1% του νερού που φτάνει στην κόμη των φυτών παραμένει στους φυτικούς

Διαβάστε περισσότερα

Τα οφέλη χρήσης του Νιτρικού Καλίου έναντι του Χλωριούχου Καλίου και του Θειικού Καλίου

Τα οφέλη χρήσης του Νιτρικού Καλίου έναντι του Χλωριούχου Καλίου και του Θειικού Καλίου Τα οφέλη χρήσης του Νιτρικού Καλίου έναντι του Χλωριούχου Καλίου και του Θειικού Καλίου Τα οφέλη του καλίου, γενικά Προάγει την φωτοσύνθεση Επιταχύνει την μεταφορά των προϊόντων μεταβολισμού Ενισχύει την

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΙΔΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΙΔΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΙΔΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ Δημήτρης Σάββας ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ Καλλιέργεια σε πλάκες υποστρώματος σταθερού σχήματος (π.χ. πετροβάμβακας)

Διαβάστε περισσότερα

Η προσθήκη των θρεπτικών στοιχείων στο διάλυµα, επιβάλει την εφαρµογή απλών υδατοδιαλυτών λιπασµάτων και οξέων, ενώ για την κάλυψη των αναγκών σε

Η προσθήκη των θρεπτικών στοιχείων στο διάλυµα, επιβάλει την εφαρµογή απλών υδατοδιαλυτών λιπασµάτων και οξέων, ενώ για την κάλυψη των αναγκών σε ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Υ ΡΟΠΟΝΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ Χρησιµοποιούµενα λιπάσµατα Η προσθήκη των θρεπτικών στοιχείων στο διάλυµα, επιβάλει την εφαρµογή απλών υδατοδιαλυτών λιπασµάτων και οξέων, ενώ για την κάλυψη των αναγκών

Διαβάστε περισσότερα

Ταξινόμηση-Ονοματολογία των Λαχανικών

Ταξινόμηση-Ονοματολογία των Λαχανικών Εργαστήριο 1 ο Ταξινόμηση-Ονοματολογία των Λαχανικών Α. Κώτσιρας Κ. Νηφάκος Δ. Τσιλιάνος Ταξινόμηση-Ονοματολογία των Λαχανικών Τρόποι ταξινομήσεως των λαχανικών: Βοτανικές Οικογένειες Εδώδιμο Τμήμα Απαιτήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Ποιότητα αρδευτικών πόρων της καλλιέργειας ελιάς (περίπτωση ΠΕΖΩΝ & ΜΕΡΑΜΒΕΛΛΟΥ, 2011 και 2013)

Ποιότητα αρδευτικών πόρων της καλλιέργειας ελιάς (περίπτωση ΠΕΖΩΝ & ΜΕΡΑΜΒΕΛΛΟΥ, 2011 και 2013) ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΑ ΑΓΡΟ- ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ Χρονική Διάρκεια: Οκτώβριος 2010 Ιούνιος 2014 Προϋπολογισμός:

Διαβάστε περισσότερα

Αναγνώριση λαχανικών

Αναγνώριση λαχανικών Αναγνώριση λαχανικών Βοτανική ταξινόμηση των λαχανικών Φυτικό βασίλειο Αγγειόσπέρμα Δικότυλα Μονοκότυλα Κλάση Δικότυλα Οικογένεια Solanaceae (Σολανώδη) Τομάτα (Solanum lycopersicum L.) Πιπεριά (Capsicum

Διαβάστε περισσότερα

Εδαφολογικές και καλλιεργητικές ανάγκες της Κάνναβης (L. Cannabis Sativa, Cannabaceae)

Εδαφολογικές και καλλιεργητικές ανάγκες της Κάνναβης (L. Cannabis Sativa, Cannabaceae) Εδαφολογικές και καλλιεργητικές ανάγκες της Κάνναβης (L. Cannabis Sativa, Cannabaceae) Σταυρινός Ελευθέριος Δρ Γεωπόνος - Εδαφολόγος Μέλος του ΔΣ Εδαφολογικής Εταιρείας www.edafologiki.gr Περιεχόμενα Παρουσίασης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ: 3.250,00 ΕΥΡΩ ΚΩΔΙΚΟΣ CPV : 85111820-4

ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ: 3.250,00 ΕΥΡΩ ΚΩΔΙΚΟΣ CPV : 85111820-4 ΔΗΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΤΕΧΝ. ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΕΩΝ ΗΛΜ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Αγγελάκη 13, 546 21 Πληροφορίες: Ε. Μάμμος Τηλέφωνο:2313318447 Fax: 2310233532 E-mail:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗΣ

ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Εργ. Περιβαλλοντικών Αναλύσεων, Σίνδος Σελ. 1/5 ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Πελάτης: ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ ΣΥΜΕΩΝ ιεύθυνση Πελάτη: ΠΑΡΝΗΘΟΣ 22,ΑΘΗΝΑ Περιγραφή ειγµάτων: έδαφος ειγµατοληψία: από πελάτη Ηµεροµηνία

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΤΟΜΑΤΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΟΛΑΝΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

Την εγγραφή του σκευάσµατος φυτοπροστασίας που περιέχει µακρο-οργανισµούς APHIPAR

Την εγγραφή του σκευάσµατος φυτοπροστασίας που περιέχει µακρο-οργανισµούς APHIPAR ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ Αθήνα, 18-11-2016 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ /ΝΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ /ΝΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ: ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΩΝ Πληροφορίες:

Διαβάστε περισσότερα

Γονιμότητα εδάφους. Ένα γόνιμο έδαφος χαρακτηρίζεται από:

Γονιμότητα εδάφους. Ένα γόνιμο έδαφος χαρακτηρίζεται από: Λίπανση λαχανικών Γονιμότητα εδάφους Ένα γόνιμο έδαφος χαρακτηρίζεται από: Υψηλή διαθεσιμότητα νερού Ικανοποιητική αεροπερατότητα Υψηλή ανταλλακτική ικανότητα Κατάλληλο ph Υψηλή βιολογική δραστηριότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 4η. Προσδιορίζεται ως η ικανότητα εξουδετέρωσης βάσεων

ΑΣΚΗΣΗ 4η. Προσδιορίζεται ως η ικανότητα εξουδετέρωσης βάσεων ΑΣΚΗΣΗ 4η Οξύτητα (Acidity) Θεωρητικό υπόβαθρο Προσδιορίζεται ως η ικανότητα εξουδετέρωσης βάσεων Εκφράζει την ποσοτική ικανότητα του νερού στην εξουδετέρωση ισχυρής βάσεως µέχρι επιθυµητής τιµής ph Οφείλεται

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ ΛΙΠΑΝΣΗ ΚΑΛΛΕΙΕΡΓΕΙΩΝ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ ΛΙΠΑΝΣΗ ΚΑΛΛΕΙΕΡΓΕΙΩΝ ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ ΛΙΠΑΝΣΗ ΚΑΛΛΕΙΕΡΓΕΙΩΝ ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΣΕ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΣΑΝΤΗΛΑΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ ΕΔΑΦΩΝ Web: http://www.ismc.gr/ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Ογκομετρική Ανάλυση Ογκομετρική Ανάλυση Ογκομετρική ανάλυση ή ογκομέτρηση ονομάζεται η διαδικασία εύρεσης της συγκέντρωσης ενός διαλύματος υπολογίζοντας τον όγκο διαλύματος γνωστής

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Διάλεξης: Ο ρόλος του ανταγωνισμού των θρεπτικών στοιχείωνστηνανάπτυξηκαιτην. Χ. Λύκας

Τίτλος Διάλεξης: Ο ρόλος του ανταγωνισμού των θρεπτικών στοιχείωνστηνανάπτυξηκαιτην. Χ. Λύκας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ» Μάθημα: «Επίδραση του αβιοτικού και βιοτικού περιβάλλοντος στην παραγωγή των φυτών» Τίτλος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Χανιά 29.10.2013 ΗΜΟΣ ΧΑΝΙΩΝ Αρ.Πρωτ: 92999 ΙΕΎΘΥΝΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉΣ ΠΡΟΣΤΑΣΊΑΣ ΠΑΙ ΕΊΑΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΎ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Χανιά 29.10.2013 ΗΜΟΣ ΧΑΝΙΩΝ Αρ.Πρωτ: 92999 ΙΕΎΘΥΝΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉΣ ΠΡΟΣΤΑΣΊΑΣ ΠΑΙ ΕΊΑΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΎ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Χανιά 29.10.2013 ΗΜΟΣ ΧΑΝΙΩΝ Αρ.Πρωτ: 92999 ΙΕΎΘΥΝΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉΣ ΠΡΟΣΤΑΣΊΑΣ ΠΑΙ ΕΊΑΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΎ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ Πληρ. Μαρµαριτσάκη Μαρία Κυδωνίας 29, Χανιά 731 35 Τηλ.: 2821341692 Fax:28210-93300

Διαβάστε περισσότερα

Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος

Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος Δολαπτσόγλου Χριστίνα ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΟΤΩΝ ΔΡΑΜΑ 2019 Chr. Dolaptsoglou Εδαφικά Κολλοειδή Τα κολλοειδή του εδάφους

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΛΑΧΑΝΟΥ ΒΡΥΞΕΛΛΩΝ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΛΑΧΑΝΟΥ ΒΡΥΞΕΛΛΩΝ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΛΑΧΑΝΟΥ ΒΡΥΞΕΛΛΩΝ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΡΑΜΒΟΕΙΔΩΝ - ΣΤΑΥΡΑΝΘΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Ποιότητα αρδευτικών πόρων της καλλιέργειας ελιάς (περίπτωση ΝΗΛΕΑΣ, 2011 και 2013)

Ποιότητα αρδευτικών πόρων της καλλιέργειας ελιάς (περίπτωση ΝΗΛΕΑΣ, 2011 και 2013) ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΑ ΑΓΡΟ- ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ Χρονική Διάρκεια: Οκτώβριος 2010 Ιούνιος 2014 Προϋπολογισμός:

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕΑ, ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΑΤΑ. ΜΑΘΗΜΑ 1 o : Γενικά για τα οξέα- Ιδιότητες - είκτες ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΟΞΕΑ, ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΑΤΑ. ΜΑΘΗΜΑ 1 o : Γενικά για τα οξέα- Ιδιότητες - είκτες ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΟΞΕΑ, ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΑΤΑ 1.1 Τα οξέα ΜΑΘΗΜΑ 1 o : Γενικά για τα οξέα Ιδιότητες είκτες ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1. Ποιες χηµικές ενώσεις ονοµάζονται οξέα; Με ποιόν χηµικό τύπο παριστάνουµε γενικά τα οξέα; Οξέα είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΛΗΨΗ - ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΤΟ ΥΠΕΡΓΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΦΥΤΟΥ

ΠΡΟΣΛΗΨΗ - ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΤΟ ΥΠΕΡΓΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΦΥΤΟΥ ΠΡΟΣΛΗΨΗ - ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΤΟ ΥΠΕΡΓΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΦΥΤΟΥ Κίνηση στα αγγεία του ξύλου Κίνηση μέσω του φλοιού Τρόποι μετακίνησης των θρεπτικών στοιχείων στο εσωτερικό της ρίζας: Κίνηση με διάχυση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΟΤΑΝΙΚΗ - ΖΙΖΑΝΙΟΛΟΓΙΑ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2014-2015 Α. Λιόπα-Τσακαλίδη Γ. Ζερβουδάκης ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Συστηματική βοτανική των Λαχανικών Ταξινόμηση με βάση το βρώσιμο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ 20611 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 1531 10 Ιουνίου 2014 ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Αριθμ. 326/73782 Τεχνικός Κανονισμός για τον καθορισμό των ελαχί στων προς εξέταση χαρακτηριστικών

Διαβάστε περισσότερα

Πξνζβνιή ζε θύιιν από Liriomyza

Πξνζβνιή ζε θύιιν από Liriomyza Καηεσζσληήρηες οδεγίες καθροζθοπηθϋλ έιεγτφλ γηα ηε δηαπίζηφζε ή κή ηοσ επηβιαβοϊς οργαληζκοϊ Liriomyza trifolii (Burgess) θαη Liriomyza huidobrenis (Blanchard) 1. Δπηβιαβής οργαληζκως: Liriomyza trifolii

Διαβάστε περισσότερα

Ανακύκλωση θρεπτικών διαλυμάτων σε κλειστά υδροπονικά συστήματα

Ανακύκλωση θρεπτικών διαλυμάτων σε κλειστά υδροπονικά συστήματα Ανακύκλωση θρεπτικών διαλυμάτων σε κλειστά υδροπονικά συστήματα Κλειστά υδροπονικά συστήματα Πλεονεκτήματα Εξοικονόμηση λιπασμάτων και νερού Μείωση απορροής υπολειμμάτων λιπασμάτων (νιτρικά, φωσφορικά)

Διαβάστε περισσότερα

Οι εποχές των Φρούτων

Οι εποχές των Φρούτων Οι εποχές των Φρούτων Φρούτα ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΜΑΡΤΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ Αβοκάντο Ακτινίδιο Αχλάδι Βερίκοκο Βύσσινο Γκρέιπ φρουτ Δαμάσκηνο

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΑΙΘΡΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ

ΥΠΑΙΘΡΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΥΠΑΙΘΡΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΥΠΑΙΘΡΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ Συμβατική υπαίθρια καλλιέργεια κηπευτικών Καλλιέργεια στην ύπαιθρο με εδαφοκάλυψη Καλλιέργεια κηπευτικών σε χαμηλή κάλυψη Καλλιέργεια

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 2011 1.Περιφέρεια: Περιφερειακή Ενότητα Σερρών

ΦΥΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 2011 1.Περιφέρεια: Περιφερειακή Ενότητα Σερρών ΦΥΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 2011 1.Περιφέρεια: Περιφερειακή Ενότητα Σερρών ΞΗΡΙΚΗ ΠΟΤΙΣΤΙΚΗ ΞΗΡΙΚΗ ΠΟΤΙΣΤΙΚΗ Εκτάσεις σε καλή γεωργική κατάσταση 73.000 Σιτηρά Σίτος μαλακός 87.000 30.450 ξ.β. ξ.β. 0,35 ξ.β. Σίτος

Διαβάστε περισσότερα

Έλεγχος θρέψης σε κλειστά υδροπονικά συστήματα

Έλεγχος θρέψης σε κλειστά υδροπονικά συστήματα Έλεγχος θρέψης σε κλειστά υδροπονικά συστήματα Κλειστά υδροπονικά συστήματα Πλεονεκτήματα Εξοικονόμηση λιπασμάτων και νερού Μείωση απορροής υπολειμμάτων λιπασμάτων (νιτρικά, φωσφορικά) στα επιφανειακά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ 7299 ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 582 4 Μαρτίου 2016 ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Αριθμ. 765/23905 Τεχνικός Κανονισµός για τον καθορισµό των ελαχί στων προς εξέταση χαρακτηριστικών

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 H EΝΑΛΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ. 5.1 Εισαγωγή. 5.2 Mέθοδοι

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 H EΝΑΛΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ. 5.1 Εισαγωγή. 5.2 Mέθοδοι ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 H EΝΑΛΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ 5.1 Εισαγωγή Όπως είναι γνωστό, στο εδαφικό διάλυμα των κανονικών εδαφών, υπάρχει μια μικρή ποσότητα υδατοδιαλυτών κατιόντων σε ισορροπία με μια πολύ μεγαλύτερη ποσότητα

Διαβάστε περισσότερα

Η λίπανση καλλιεργειών υψηλής οικονομικής αξίας» e-school by agronomist.gr

Η λίπανση καλλιεργειών υψηλής οικονομικής αξίας» e-school by agronomist.gr Η λίπανση καλλιεργειών υψηλής οικονομικής αξίας» e-school by agronomist.gr 29/10/2013 Η λίπανση των καλλιεργειών αποτελεί ένα από τα πλέον σύνθετα ζητήματα της γεωργικής πρακτικής. Τα λιπάσματα, οργανικά

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ

ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ Εδαφικά κολλοειδή Ανόργανα ορυκτά (άργιλος) ή οργανική ουσία (χούμος) με διάμετρο μικρότερη από 0,001 mm ή 1μ ανήκουν στα κολλοειδή. Ηάργιλος(

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΚΑΙ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΚΑΙ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ ΗΜελέτησυντάχθηκε(με αλφαβητική σειρά) από: Βουλγαράκη Απόστολο, Γεωπόνος MSc Βούλγαρη Γρηγόριο, Γεωπόνος Γκριτζάπη Αικατερίνη, Γεωπόνος

Διαβάστε περισσότερα

Η λίπανση των φυτών στα θερμοκήπια

Η λίπανση των φυτών στα θερμοκήπια Η λίπανση των φυτών στα θερμοκήπια Χημικές ιδιότητες εδάφους Περιεκτικότητα σε θρεπτικά στοιχεία Ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων Οξύτητα εδάφους (ph) Περιεκτικότητα σε θρεπτικά στοιχεία Ολική περιεκτικότητα

Διαβάστε περισσότερα

1 ο Εργαστήριο Αναγνώριση των σπόρων των κηπευτικών

1 ο Εργαστήριο Αναγνώριση των σπόρων των κηπευτικών 1 ο Εργαστήριο Αναγνώριση των σπόρων των κηπευτικών Αντικείμενο του εργαστηρίου: Θα γίνει επίδειξη δειγμάτων σπόρων των κυριότερων λαχανοκομικών ειδών που καλλιεργούνται στην Ελλάδα, ώστε οι φοιτητές να

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ

ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ Σκοπιμότητα άρδευσης Η άρδευση αποσκοπεί κυρίως στην τροφοδότηση της κόμης του φυτού με νερό. Μόνο το 1% του νερού που φτάνει στην κόμη των φυτών παραμένει στους φυτικούς

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 9 η : Άρδευση Λαχανικών. ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Τμήμα: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 9 η : Άρδευση Λαχανικών. ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Τμήμα: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ Ενότητα 9 η : Άρδευση Λαχανικών Τμήμα: ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ Τρόποι άρδευσης λαχανοκομικών καλλιεργειών Άρδευση με αυλάκια Άρδευση με καταιονισμό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΔΑΦΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΑΜΠΕΛΟΣ

ΕΔΑΦΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΑΜΠΕΛΟΣ Page 1 ΕΔΑΦΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΑΜΠΕΛΟΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Δρ. Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων, Εδαφολογίας και Γεωργικής Μηχανικής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΛΑΧΑΝΙΚΑ Ποώδη φυτά τα οποία καλλιεργούνται για να χρησιμοποιηθούν ως ανθρώπινη τροφή σε νωπή κατάσταση ή μετά από κατάψυξη, κονσερβοποίηση

ΛΑΧΑΝΙΚΑ Ποώδη φυτά τα οποία καλλιεργούνται για να χρησιμοποιηθούν ως ανθρώπινη τροφή σε νωπή κατάσταση ή μετά από κατάψυξη, κονσερβοποίηση ΛΑΧΑΝΙΚΑ Ποώδη φυτά τα οποία καλλιεργούνται για να χρησιμοποιηθούν ως ανθρώπινη τροφή σε νωπή κατάσταση ή μετά από κατάψυξη, κονσερβοποίηση ή αποξήρανση με στόχο την παροχή βιταμινών, ανόργανων αλάτων,

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Χημεία

Περιβαλλοντική Χημεία ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Περιβαλλοντική Χημεία Εργαστηριακό Μέρος Ενότητα 5: Σκληρότητα Νερού Ευάγγελος Φουντουκίδης Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Τ.Ε. Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Την εγγραφή του σκευάσµατος φυτοπροστασίας που περιέχει µακρο-οργανισµούς

Την εγγραφή του σκευάσµατος φυτοπροστασίας που περιέχει µακρο-οργανισµούς ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ Αθήνα, 18-11-2016 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ /ΝΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ /ΝΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ: ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΩΝ Πληροφορίες:

Διαβάστε περισσότερα

ΘΡΕΨΗ ΛΙΠΑΝΣΗ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ

ΘΡΕΨΗ ΛΙΠΑΝΣΗ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΘΡΕΨΗ ΛΙΠΑΝΣΗ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ Θρεπτικό διάλυμα Είναι ένα αραιό υδατικό διάλυμα όλων των θρεπτικών στοιχείων που είναι απαραίτητα για τα φυτά, τα οποία βρίσκονται διαλυμένα στο νερό: είτε ως ιόντα

Διαβάστε περισσότερα

Διαθέσιμο νερό στα φυτά ASM = FC PWP

Διαθέσιμο νερό στα φυτά ASM = FC PWP Διαθέσιμο νερό στα φυτά ASM = FC PWP Εδαφική υγρασία σε ισοδύναμο ύψος νερού SM ( κ.ο. ) = V w V = d A D A d = SM ( κ.ο. ) D όπου d= ισοδύναμο ύψος νερού του εδάφους D=βάθος εδάφους A=επιφάνεια εδάφους

Διαβάστε περισσότερα

ΛΑΧΑΝΙΚΑ Ποώδη φυτά τα οποία καλλιεργούνται για να χρησιμοποιηθούν ως ανθρώπινη τροφή σε νωπή κατάσταση ή μετά από κατάψυξη, κονσερβοποίηση

ΛΑΧΑΝΙΚΑ Ποώδη φυτά τα οποία καλλιεργούνται για να χρησιμοποιηθούν ως ανθρώπινη τροφή σε νωπή κατάσταση ή μετά από κατάψυξη, κονσερβοποίηση ΛΑΧΑΝΙΚΑ Ποώδη φυτά τα οποία καλλιεργούνται για να χρησιμοποιηθούν ως ανθρώπινη τροφή σε νωπή κατάσταση ή μετά από κατάψυξη, κονσερβοποίηση ή αποξήρανση με στόχο την παροχή βιταμινών, ανόργανων αλάτων,

Διαβάστε περισσότερα

2 η ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ. Ημερομηνία: Σάββατο 4 Μαΐου 2019 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

2 η ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ. Ημερομηνία: Σάββατο 4 Μαΐου 2019 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Α ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΧΗΜΕΙΑ Ημερομηνία: Σάββατο 4 Μαΐου 2019 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α1. Να βρεθεί η δομή των παρακάτω ατόμων: 23 11 Na, 40 20 Ca, 33 16 S, 127 53 I, 108

Διαβάστε περισσότερα

Πιο ενεργά συστατικά κολλοειδή κλασματα Διάμετρο μικρότερη από 0,001 mm ή 1μ ανήκουν στα κολλοειδή.

Πιο ενεργά συστατικά κολλοειδή κλασματα Διάμετρο μικρότερη από 0,001 mm ή 1μ ανήκουν στα κολλοειδή. Δρ. Γεώργιος Ζαΐμης Πιο ενεργά συστατικά κολλοειδή κλασματα Διάμετρο μικρότερη από 0,001 mm ή 1μ ανήκουν στα κολλοειδή. Ανόργανα ορυκτά (άργιλος) οργανική ουσία (χούμος) Η άργιλος (< 2μ) των εδαφών, διαμέτρου

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΑΙΘΡΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ

ΥΠΑΙΘΡΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΥΠΑΙΘΡΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΥΠΑΙΘΡΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ Συμβατική υπαίθρια καλλιέργεια κηπευτικών Καλλιέργεια στην ύπαιθρο με εδαφοκάλυψη Καλλιέργεια κηπευτικών σε χαμηλή κάλυψη Καλλιέργεια

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ (ΣΤΡ. Ή ΚΕΦ ΖΩΟΥ)

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ (ΣΤΡ. Ή ΚΕΦ ΖΩΟΥ) Α/Α ΕΙΔΟΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ / ΕΚΤΡΟΦΗΣ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ (ΣΤΡ. Ή ΚΕΦ ΖΩΟΥ) ΩΡΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΣΤΡ. Ή ΚΕΦ ΖΩΟΥ) 0,5 0,8 1,0 1,2 120% ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ 1 ΑΒΟΚΑΝΤΟ (101) 572,58 70,00 12,50 20,00 25,00

Διαβάστε περισσότερα

Σενάρια Βέλτιστης Διαχείρισης Υδροπονικών Συστημάτων

Σενάρια Βέλτιστης Διαχείρισης Υδροπονικών Συστημάτων Σενάρια Βέλτιστης Διαχείρισης Υδροπονικών Συστημάτων στo πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΒΙΟΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΣΕ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ ΚΑΙ ΜΑΡΟΥΛΙΟΥ» HYDROFLIES

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ. Δρ. Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων, Εδαφολογίας και Γεωργικής Μηχανικής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ. Δρ. Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων, Εδαφολογίας και Γεωργικής Μηχανικής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Δρ. Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων, Εδαφολογίας και Γεωργικής Μηχανικής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Εξάμηνο Διδασκαλίας: Ε (Εξατμισοδιαπνοή- Ανάλυση αρδευτικών αναγκών) Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

Έκτη Διάλεξη Ονοματολογία

Έκτη Διάλεξη Ονοματολογία Έκτη Διάλεξη Ονοματολογία Α) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΜΕΤΑΛΛΑ Στοιχείο Σύμβολο Σθένος Νάτριο Να 1 Κάλιο Κ 1 Μαγνήσιο Mg 2 Ασβέστιο Ca 2 Σίδηρος Fe 2 ή 3 Χαλκός Cu 2 Ψευδάργυρος Zn 2 Λίθιο Li 1 Άργυρος

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΑΝΤΖΑΡΙΟΥ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΑΝΤΖΑΡΙΟΥ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΠΑΝΤΖΑΡΙΟΥ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΡΙΖΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

Την εγγραφή του σκευάσµατος φυτοπροστασίας που περιέχει µακρο-οργανισµούς

Την εγγραφή του σκευάσµατος φυτοπροστασίας που περιέχει µακρο-οργανισµούς ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ Αθήνα, 15-11-2016 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ /ΝΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ /ΝΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ: ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΩΝ Πληροφορίες:

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 10 η Λίπανση Κηπευτικών Καλλιεργειών

Ενότητα 10 η Λίπανση Κηπευτικών Καλλιεργειών Ενότητα 10 η Λίπανση Κηπευτικών Καλλιεργειών Τμήμα: ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκων: Δ. ΣΑΒΒΑΣ Γονιμότητα εδάφους Ένα γόνιμο έδαφος χαρακτηρίζεται από: Υψηλή διαθεσιμότητα νερού Ικανοποιητική αεροπερατότητα

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Χημεία

Περιβαλλοντική Χημεία ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Περιβαλλοντική Χημεία Ενότητα 5: Σκληρότητα Νερού Ευάγγελος Φουντουκίδης Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Τ.Ε. Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

AΠΟΦΑΣΗ Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

AΠΟΦΑΣΗ Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα, 02-06-2017 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤ. ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Αριθ. πρωτ: 5797/56556 ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Δ/ΝΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Τρόπος Δράσης. Ιδιότητες. Κυριότερα Πλεονεκτήματα

Τρόπος Δράσης. Ιδιότητες. Κυριότερα Πλεονεκτήματα Η αύξηση των αποδόσεων των καλλιεργειών και η υψηλή ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων εξαρτάται από την αρμονική και προσαρμοσμένη στις απαιτήσεις των φυτών θρέψη. Για την εξασφάλιση της ιδανικής θρεπτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 10 η : Λίπανση Λαχανικών. ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Τμήμα: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 10 η : Λίπανση Λαχανικών. ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Τμήμα: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ Ενότητα 10 η : Λίπανση Λαχανικών Τμήμα: ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ Γονιμότητα εδάφους Ένα γόνιμο έδαφος χαρακτηρίζεται από: Υψηλή διαθεσιμότητα νερού

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 1 η : Εισαγωγή Ταξινόμηση Λαχανικών. ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Τμήμα: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ.

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 1 η : Εισαγωγή Ταξινόμηση Λαχανικών. ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Τμήμα: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ Ενότητα 1 η : Εισαγωγή Ταξινόμηση Λαχανικών Τμήμα: ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ Λαχανικά Ποώδη φυτά τα οποία καλλιεργούνται για να χρησιμοποιηθούν ως

Διαβάστε περισσότερα

Λίπανση Κηπευτικών Καλλιεργειών

Λίπανση Κηπευτικών Καλλιεργειών Λίπανση Κηπευτικών Καλλιεργειών Βασική λίπανση Η βασική λίπανση διενεργείται κατά το στάδιο της προετοιµασίας του εδάφους και πριν την εγκατάσταση των φυτών σε αυτό. Οι ποσότητες των λιπασµάτων καθορίζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΑ ΛΙΠΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 4 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΑ ΛΙΠΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 4 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012 ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΑ ΛΙΠΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ 4 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012 ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ: 1. Οι εδαφικές ιδιότητες μεταβάλλονται: Α. Κατά μήκος των τριών αξόνων (x, y, z) Β. Με το πέρασμα του

Διαβάστε περισσότερα

Την εγγραφή του σκευάσµατος φυτοπροστασίας που περιέχει µακρο-οργανισµούς EN-STRIP

Την εγγραφή του σκευάσµατος φυτοπροστασίας που περιέχει µακρο-οργανισµούς EN-STRIP ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ Αθήνα, 22-11-2016 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ /ΝΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ /ΝΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ: ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΩΝ Πληροφορίες:

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2013-14 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΤΑΞΗ :Γ ΜΑΘΗΜΑ : ΧΗΜΕΙΑ ΒΑΘΜΟΣ:.. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 04/06/14 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ΩΡΕΣ (Βιολογία Χημεία) Αριθμός σελίδων γραπτού:7

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 4η: Καλλιέργεια λαχανικών εκτός εδάφους. ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Τμήμα: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ.

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 4η: Καλλιέργεια λαχανικών εκτός εδάφους. ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Τμήμα: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ Ενότητα 4η: Καλλιέργεια λαχανικών εκτός εδάφους Τμήμα: ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ Καλλιέργεια εκτός εδάφους ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ Το ριζικό σύστημα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: XHMEIA A ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: XHMEIA A ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: XHMEIA A ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθµό κάθε µίας από τις ερωτήσεις A1 έως A5 και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Α1. Το ιόν 56 Fe +2 περιέχει:

Διαβάστε περισσότερα

Εδαφικές συνθήκες - θρέψη καλλιέργειας ελιάς (περίπτωση ΝΗΛΕΑΣ, 2011 και 2013)

Εδαφικές συνθήκες - θρέψη καλλιέργειας ελιάς (περίπτωση ΝΗΛΕΑΣ, 2011 και 2013) ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΑ ΑΓΡΟ- ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ SAGE10 Χρονική Διάρκεια: Οκτώβριος 2010 Ιούνιος 2014 Προϋπολογισμός:

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014

ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΧ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ Γ - ΠΛΑΤΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-2014 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ (ΒΙΟΛΟΓΙΑ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 4/6/2014 ΒΑΘΜΟΣ ΒΑΘΜΟΣ:... ΤΑΞΗ: Γ Αριθμητικά.. ΧΡΟΝΟΣ: 2 ώρες Ολογράφως:...

Διαβάστε περισσότερα

Υδρολίπανση λαχανικών

Υδρολίπανση λαχανικών Υδρολίπανση λαχανικών Σκοπιμότητα υδρολίπανσης Αφορά την παροχή θρεπτικών στοιχείων στα φυτά σε δόσεις μετά την εγκατάστασή τους στον χώρο καλλιέργειας. Αποσκοπεί στην αναπλήρωση των θρεπτικών στοιχείων

Διαβάστε περισσότερα

H ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΔΑΦΟΥΣ ΚΑΙ Η ΦΥΛΛΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΛΙΠΑΝΣΗΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΤΟΜΑΤΑΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΣΑΝΤΗΛΑΣ

H ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΔΑΦΟΥΣ ΚΑΙ Η ΦΥΛΛΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΛΙΠΑΝΣΗΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΤΟΜΑΤΑΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΣΑΝΤΗΛΑΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ ΕΔΑΦΩΝ H ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΔΑΦΟΥΣ ΚΑΙ Η ΦΥΛΛΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΛΙΠΑΝΣΗΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΤΟΜΑΤΑΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΣΑΝΤΗΛΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

1η Διάλεξη ΚΟΛΛΟΕΙΔΕΣ ΣΥΜΠΛΟΚΟ ΕΔΑΦΟΥΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΚΑΤΙΟΝΤΩΝ ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

1η Διάλεξη ΚΟΛΛΟΕΙΔΕΣ ΣΥΜΠΛΟΚΟ ΕΔΑΦΟΥΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΚΑΤΙΟΝΤΩΝ ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 1η Διάλεξη ΚΟΛΛΟΕΙΔΕΣ ΣΥΜΠΛΟΚΟ ΕΔΑΦΟΥΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΚΑΤΙΟΝΤΩΝ Τροφοδότηση του εδαφικού διαλύματος Απορρόφηση Ρίζας Οργανική ουσία Ανταλλαγή κατιόντων Εδαφικό διάλυμα Μικροοργανισμοί εδάφους Προσρόφηση

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ. Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός για την επιλογή στην 10 η Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Επιστημών - EUSO 2012 Σάββατο 21 Ιανουαρίου 2012.

ΧΗΜΕΙΑ. Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός για την επιλογή στην 10 η Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Επιστημών - EUSO 2012 Σάββατο 21 Ιανουαρίου 2012. Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός για την επιλογή στην 10 η Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Επιστημών - EUSO 2012 Σάββατο 21 Ιανουαρίου 2012 ΧΗΜΕΙΑ Σχολείο: 1) Ονομ/επώνυμα μαθητών: 2)... 3) Το Παγκόσµιο Πείραµα για

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΛΙΠΑΝΣΗΣ ΑΜΠΕΛΩΝΑ

ΑΡΧΕΣ ΛΙΠΑΝΣΗΣ ΑΜΠΕΛΩΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ ΚΡΗΤΗΣ Ταχ. /νση: T.Θ: 2222 Τηλέφωνο: 2810.331290 Καστοριάς και Θερµοπυλών

Διαβάστε περισσότερα

[ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΦΥΛΛΩΝ] Για φυλλοδιαγνωστική ανάλυση

[ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΦΥΛΛΩΝ] Για φυλλοδιαγνωστική ανάλυση Agroeco [ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΦΥΛΛΩΝ] Για φυλλοδιαγνωστική ανάλυση Γενικά Για τη λήψη αντιπροσωπευτικού δείγματος είναι απαραίτητο να τηρούνται τα εξής: Συλλέγουμε πλήρως ανεπτυγμένα φύλλα από κύριους

Διαβάστε περισσότερα

Θρεπτικά συστατικά. Κατηγορίες θρεπτικών συστατικών

Θρεπτικά συστατικά. Κατηγορίες θρεπτικών συστατικών ΛΙΠΑΣΜΑΤΑ Από: Κατερινόπουλο, Α. & Σταματάκη, Μ. 1995. Εφαρμοσμένη Ορυκτολογία Πετρολογία. Τα Βιομηχανικά Ορυκτά και Πετρώματα και οι Χρήσεις τους. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Γεωλογίας,

Διαβάστε περισσότερα

LIFE07 ENV/GR/000278 SOIL SUSTAINABILITY (So.S.)

LIFE07 ENV/GR/000278 SOIL SUSTAINABILITY (So.S.) LIFE07 ENV/GR/000278 SOIL SUSTAINABILITY (So.S.) Αειφορική διαχείριση εδάφους στην Yδρολογική λεκάνη του Ανθεμούντα με βάση την Ευρωπαϊκή Θεματική στρατηγική για το έδαφος Ενέργεια 9: Εκτίμηση κινδύνου

Διαβάστε περισσότερα

30 ΕΜΠΟΡΟΣ ΕΓΧΩΡΙΑΣ ΑΓΟΡΑΣ (Χονδρικό Εμπόριο) Α 40 ΕΜΠΟΡΟΣ ΕΓΧΩΡΙΑΣ ΑΓΟΡΑΣ (Λιανικό Εμπόριο) Α. Τύπος Κωδ. Προϊόν Συσκευαστήριο Σήμανση Προϊόντος

30 ΕΜΠΟΡΟΣ ΕΓΧΩΡΙΑΣ ΑΓΟΡΑΣ (Χονδρικό Εμπόριο) Α 40 ΕΜΠΟΡΟΣ ΕΓΧΩΡΙΑΣ ΑΓΟΡΑΣ (Λιανικό Εμπόριο) Α. Τύπος Κωδ. Προϊόν Συσκευαστήριο Σήμανση Προϊόντος Page 1 of 9 Σελίδα 1 από 8 Αρ.Μητρώου 042643 Ονομ/μο ΨΥΓΕΙΑ ΑΛΑΣΚΑ Α.Ε.Β.Τ.Ε. Τίτλος Α.Φ.Μ. 094114316 ΔΟΥ. Φ.Α.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑ Εδρα ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΕΝΤΗ Διεύθυνση Λ.ΚΗΦΙΣΟΥ 28 Πόλις ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΕΝΤΗΣ Τ.Κ.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΜΕ. Ταυτότητα σκευάσµατος 1. Αριθµός εγγραφής στον Ε.Κ.Σ.Φ.Μ : ΕΚΣΦΜ Εµπορικό όνοµα σκευάσµατος : ENERMIX ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ

ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΜΕ. Ταυτότητα σκευάσµατος 1. Αριθµός εγγραφής στον Ε.Κ.Σ.Φ.Μ : ΕΚΣΦΜ Εµπορικό όνοµα σκευάσµατος : ENERMIX ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ Αθήνα, 15-11-2016 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ /ΝΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ /ΝΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ: ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΩΝ Πληροφορίες:

Διαβάστε περισσότερα

Παράδειγµα κριτηρίου σύντοµης διάρκειας

Παράδειγµα κριτηρίου σύντοµης διάρκειας 3.9. Κριτήρια αξιολόγησης Παράδειγµα κριτηρίου σύντοµης διάρκειας ΟΜΑ Α Α Αντικείµενο εξέτασης: Οξέα - βάσεις (ιδιότητες - ονοµατολογία) Στοιχεία µαθητή: Επώνυµο:... Όνοµα:... Τάξη:... Τµήµα:...Μάθηµα:...

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Σύστημα υπόγειου νερού. Αντιδράσεις υδρόλυσης πυριτικών ορυκτών. Ρύθμιση ph

Περιεχόμενα. Σύστημα υπόγειου νερού. Αντιδράσεις υδρόλυσης πυριτικών ορυκτών. Ρύθμιση ph Αριάδνη Αργυράκη 1 Περιεχόμενα Σύστημα υπόγειου νερού Αντιδράσεις υδρόλυσης πυριτικών ορυκτών Ρύθμιση ph 2 Σύστημα υπόγειου νερού εξέλιξη σύστασης 1. Είσοδος - χημική σύσταση κατακρημνισμάτων 2. Ζώνη αερισμού

Διαβάστε περισσότερα

Έλλειψη διοξειδίου του άνθρακα co2 και ελλείψεις θρεπτικών micro macro στοιχείων.

Έλλειψη διοξειδίου του άνθρακα co2 και ελλείψεις θρεπτικών micro macro στοιχείων. Άρθρο του Νίκου Παπανικόλα (nicpapa) Είναι δύσκολη η διάγνωση των ελλείψεων, μιας και παίζουν παρά πολλοί παράγοντες ρόλο σε ένα ενυδρείο. Για να μπορέσουμε να διατηρήσουμε φυτά σε ένα ενυδρείο, θα πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

Τράπεζα Γενετικού Υλικού (ΤΓΥ) του ΚΓΕΒΕ Δράσεις

Τράπεζα Γενετικού Υλικού (ΤΓΥ) του ΚΓΕΒΕ Δράσεις Τράπεζα Γενετικού Υλικού (ΤΓΥ) του ΚΓΕΒΕ Δράσεις Εξερευνητικές αποστολές και συλλογή σε εθνικό επίπεδο των φυτικών γενετικών πόρων Αναπολλαπλασιασμός γενετικού υλικού Χαρακτηρισμός και αξιολόγηση Εκτός

Διαβάστε περισσότερα

Σύστημα Λήψης Αποφάσεων Για την Ασφαλή Επαναχρησιμοποίηση Υγρών Αστικών Αποβλήτων και Βιοστερεών στην Γεωργία

Σύστημα Λήψης Αποφάσεων Για την Ασφαλή Επαναχρησιμοποίηση Υγρών Αστικών Αποβλήτων και Βιοστερεών στην Γεωργία Για την Ασφαλή Επαναχρησιμοποίηση Υγρών Αστικών Αποβλήτων και Βιοστερεών στην Γεωργία Οδηγίες Χρήσης 2019 Εργαστήριο Τεχνολογιών Αειφορικής Διαχείρισης Αποβλήτων Για την Ασφαλή Επαναχρησιμοποίηση Υγρών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΔΙΕΤΙΑΣ ΤΟΥ ΕΦΑΡΜΟΖΟΜΕΝΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΚΗΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΙΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΤΟΜΑΤΑΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΔΙΕΤΙΑΣ ΤΟΥ ΕΦΑΡΜΟΖΟΜΕΝΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΚΗΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΙΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΤΟΜΑΤΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΔΙΕΤΙΑΣ ΤΟΥ ΕΦΑΡΜΟΖΟΜΕΝΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΚΗΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΙΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΤΟΜΑΤΑΣ ΗΜΕΡΙΔΑ ΘΕΣΤΟ Δευτέρα 9 Μαρτίου 2015 ΝΙΚΑΙΑ «Ορθή Διάγνωση

Διαβάστε περισσότερα

Ονοματεπώνυμο: Χημεία Α Λυκείου Αριθμός Οξείδωσης Ονοματολογία Απλή Αντικατάσταση. Αξιολόγηση :

Ονοματεπώνυμο: Χημεία Α Λυκείου Αριθμός Οξείδωσης Ονοματολογία Απλή Αντικατάσταση. Αξιολόγηση : Ονοματεπώνυμο: Μάθημα: Υλη: Επιμέλεια διαγωνίσματος: Αξιολόγηση : Χημεία Α Λυκείου Αριθμός Οξείδωσης Ονοματολογία Απλή Αντικατάσταση Τσικριτζή Αθανασία Θέμα Α 1. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση σε καθεμία

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ πρωτονίων. ηλεκτρονίω Γ

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ πρωτονίων. ηλεκτρονίω Γ Αµυραδάκη 20, Νίκαια (210-4903576) ΘΕΜΑ 1 Ο : 1. Ποια είναι η δοµή του ατόµου; ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 2. Ποιος αριθµός ονοµάζεται ατοµικός και ποιος µαζικός; Ποιος από τους δύο αποτελεί την ταυτότητα του χηµικού

Διαβάστε περισσότερα