ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΡΗΣΗ ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΧΝ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ ΣΜΗΜΑ ΜΗΥΑΝΙΚΧΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ

Transcript

1 ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΡΗΣΗ ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΧΝ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ ΣΜΗΜΑ ΜΗΥΑΝΙΚΧΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ πνπδαζηέο Παπαδνκαλσιάθεο ππξίδσλ Α.Μ Γακηαλάθεο Μηραήι Α.Μ Σζηκπνπξάθε Λακπξηλή Α.Μ ΘΔΜΑ «Σνπξηζηηθόο Οδεγόο ηνπ Μεζνινγγίνπ ζε xml» ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ Δπηβιέπσλ θαζεγεηήο εηζεγεηήο θνο Παπαδάθεο Νηθόιανο Ηξάθιεην Μαίνο, 2015

2 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΠΙΝΑΚΑ ΔΙΚΟΝΧΝ... 4 ABSTRACT... 7 ΤΝΟΦΗ... 8 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΔΙΑΓΧΓΗ Πεξίιεςε Κίλεηξν γηα ηε δηεμαγσγή ηεο εξγαζίαο θνπφο θαη ζηφρνη εξγαζίαο Γνκή ηεο εξγαζίαο ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΑ ΤΛΟΠΟΙΗΗ Μέζνδνο Αλάιπζεο & Αλάπηπμεο Πηπρηαθήο Θεσξίεο Μνληέιν αξρηηεθηνληθήο ινγηζκηθνχ πειάηε- δηαθνκηζηή (client-server) Internet (Γηαδίθηπν) World Wide Web λνκα ηνκέα (Domain Name) Τπεξθείκελν (Hypertext) Ηζηνζειίδα (Web-page) ηαηηθή ηζηνζειίδα Γπλακηθή ηζηνζειίδα Γιψζζεο ζήκαλζεο Standard Generalized Markup Language HTML (HyperText Markup Language) XHTML(eXtensible HyperText Markup Language) Web browser CSS PHP Javascript Ajax(Asynchronous JavaScript and XML) Web Hosting Φηινμελία ηζηνζειίδσλ ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΥΔΓΙΟ ΓΡΑΗ ΓΙΑ ΣΗΝ ΔΚΠΟΝΗΗ ΣΗ ΔΡΓΑΙΑ ΠξσηφθνιινXML (extensible Markup Language) Γεληθή πεξηγξαθή εγγξάθνπ XML [2]

3 3.1.2 Οξζφηεηα XML εγγξάθνπ DTD (Document Type Definition) XSD (XML Schemas Definitions) XML Parsers Γηαρείξηζε θαη κνξθνπνίεζε θεηκέλσλ XML XPath(XMLPathLanguage) XSL (XML Style Language) XQUERY Βάζεηο Γεδνκέλσλ θαη XML Πιενλεθηήκαηα θαη Μεηνλεθηήκαηα ηεο XML Διεχζεξν Λνγηζκηθφ πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Πεξηερνκέλνπ (Content Management System CMS) CMS Αλνηρηνχ Κψδηθα ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΣΔΥΝΙΚΟ ΜΔΡΟ ΣΗ ΠΣΤΥΙΑΚΗ Αλάιπζε πξνβιήκαηνο ρεδηαζκφο πινπνίεζεο Τινπνίεζε XAMPP GetSimple ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ πκπεξάζκαηα Μειινληηθή εξγαζία ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [3]

4 ΠΙΝΑΚΑ ΔΙΚΟΝΧΝ Δηθφλα 1 : χζηεκα Client - Server Δηθφλα 2:Apache HTTP εμππεξεηεηήο Δηθφλα 3: Σν δηαδίθηπν Δηθφλα 4: Wi-Fi κέζσ Access Points Δηθφλα 5 : DNS Δηθφλα 6:Ηεξαξρηθή νξγάλσζε ρψξνπ νλνκάησλ DNS Δηθφλα 7:Γξακκηθφ θείκελν (1) θαη ππεξθείκελν (2) Δηθφλα 8:ηαηηθή Ηζηνζειίδα Δηθφλα 9:Γπλακηθή ηζηνζειίδα Δηθφλα 10: Γείγκα θψδηθα HTML Δηθφλα 11: CSS Δηθφλα 12:Php Δηθφλα 13:Javascript Δηθφλα 14:Ajax Δηθφλα 15:Κιαζζηθή ηζηνζειίδα ζε ζχγθξηζή κε ηζηνζειίδα κε Ajax Δηθφλα 16 : Γηάγξακκα XML Δηθφλα 17: Γηάγξακκα XML κε αλαθνξέο Δηθφλα 18:Παξάδεηγκα αηηήκαηνο πειάηε ζε εμππεξεηεηή, πνπ εκπιέθεη ηνκεηαζρεκαηηζκφ θεηκέλνπ XML ζε θείκελν HTML Δηθφλα 19:Απεηθφληζε κηαο ζρέζεο (πίλαθα) ζε θείκελν XML: Ζ δνκή ηνπθεηκέλνπ XML (α), ην αληίζηνηρν δηάγξακκα XML (β), θαη έλα παξάδεηγκααπεηθφληζεο (γ) Δηθφλα 20:χγθξηζε ησλ XSLT θαηcss Δηθφλα 21:XAMPP Δηθφλα 22:GetSimple CMS Δηθφλα 23: Δγθαηάζηαζε Xampp Βήκα Δηθφλα 24: Δγθαηάζηαζε Xampp Βήκα Δηθφλα 25: Δγθαηάζηαζε Xampp Βήκα Δηθφλα 26:Δγθαηαζηαζε Xampp Βήκα Δηθφλα 27:Δγθαηαζηαζε Xampp Βήκα Δηθφλα 28: Control Panel ηνπ XAMPP Δηθφλα 29:Δγθαηαζηαζε GetSimple Δηθφλα 30:Δγθαηαζηαζε GetSimple Δηθφλα 31:Δγθαηαζηαζε GetSimple Δηθφλα 32:Δγθαηαζηαζε GetSimple Δηθφλα 33:Δγθαηαζηαζε GetSimple [4]

5 Δηθφλα 34:Δγθαηαζηαζε GetSimple Δηθφλα 35: GetSimple Backend Δηθφλα 36:GetSimple Frontend Δηθφλα 37:C:\xampp\htdocs\mesologgi\data\users Δηθφλα 38:Administrator.xml Δηθφλα 39:GetSimple Backend Tabs Δηθφλα 40:GetSimple Backend Side Menu Δηθφλα 41:GetSimple Backend Pages Tab Δηθφλα 42:GetSimple Backend Files Tab Δηθφλα 43:GetSimple Backend Theme Tab Δηθφλα 44:GetSimple Backend Backups Tab Δηθφλα 45:GetSimple Backend Plugins Tab Δηθφλα 46:GetSimple Backend Logout & Settings Δηθφλα 47:GetSimple Backend Settings Δηθφλα 48:GetSimple Backend Logout Δηθφλα 49:GetSimple Theme Travels and Tours Δηθφλα 50:To site νπσο είλαη ζηελ ηειηθή ηνπ κνξθή Δηθφλα 51:CKeditor Δηθφλα 52:Βξηζθνπκε ην gsconfig.php Δηθφλα 53: Βξίζθνπκε ηελ γξακκή πνπ είλαη ν WYSIWYG editor Δηθφλα 54:Καη ηνλ ελεξγνπνηνχκε βγάδνληαο ηνλ απφ ηα ζρφιηα Δηθφλα 55:WYSIWYG editor Δηθφλα 56:C:\xampp\htdocs\mesologgi\data\pages Δηθφλα 57:Backend Pages-Ηζηνξία Δηθφλα 58:History.xml Δηθφλα 59:Backend Pages-Ηζηνξηα Δηθφλα 60:Frontend Pages-Ηζηνξία Δηθφλα 61:pages.xml Δηθφλα 62:Backend uploads Δηθφλα 63:Backend browse uploads Δηθφλα 64:Backend select browse uploads Δηθφλα 65:Backend Uploading images Δηθφλα 66:Backend Δηζαγσγή εηθφλαο ζε θείκελν Δηθφλα 67:Backend Δηζαγσγή εηθφλαο ζε θείκελν Δηθφλα 68:Backend Δηζαγσγή εηθφλαο ζε θείκελν Δηθφλα 69:Backend Δηζαγσγή εηθφλαο ζε θείκελν Δηθφλα 70:Backend Δηζαγσγή εηθφλαο ζε θείκελν [5]

6 Δηθφλα 71:Backend Δηζαγσγή εηθφλαο ζε θείκελν Δηθφλα 72:Σειηθή κνξθή θεηκέλνπ ζην frontend Δηθφλα 73:Edit Components ζην tab Theme Δηθφλα 74:πκπιεξσλνπκε ηνλ θψδηθα γηα ην πιεπξηθν κελνχ Δηθφλα 75:Δλεξγνπνηνπκε ην component ζηνλ θψδηθα ηεο PHP Δηθφλα 76:Δκθαλίδεηαη ην κελνχ ζηελ πιεπξηθή ζηήιε Δηθφλα 77: Σν πιεπξηθφ κελνχ ζε κνξθή δέληξνπ κεηα απφ εκπινπηηζκφ κε CSS Δηθφλα 78:Δλεξγνπνίεζε πξνζζέησλ Δηθφλα 79:Υξεζε πξνζζέηνπ Η18Ν ζην pages Δηθφλα 80: Οξηζκφο google map ζην backend Δηθφλα 81:Πξνζζεθε εληνιήο ζηε ζειίδα γηα λα εκθαληζηεί ν ράξηεο ζην frontend Δηθφλα 82: Υάξηεο ζην frontend Δηθφλα 83:Plugins Activated Δηθφλα 84:Plugins.xml Δηθφλα 85:Plugin enabled:false Δηθφλα 86:Plugin Disabled Δηθφλα 87:Plugin enabled:true Δηθφλα 88:Plugin Enabled [6]

7 ABSTRACT Computer science in recent years developed a frantic pace in every part of it. Especially the Web has witnessed tremendous progress and now consists an integral part of our everyday life. Most people use the Internet and to update them through websites. This thesis has a double objective. First goal was to create a complete and attractive website to inform the visitor of the beautiful region of Messologgi. Second was that the site is done by using XML technology. The online travel guide with the name Visit Mesologgi is a dynamic website that provides information for Messologgi area offering all the necessary information about the history, attractions, activities, distances, useful telephone numbers, proposals for hotels and gallery of photographs in order to present the city's beauties. The design of the site was made by GetSimple which is an open source web content management system based in XML markup language. This system is easy to use, flexible and offers many features with the appropriate customizing get a functional and good result. The thesis consists of five chapters, which initially do a little analysis on the targets work and methodology followed for its preparation. Then we present in details the technologies commonly used for website development. After analyzing the XML technology which is the basic for this thesis and the content management systems. Next step is the analysis of the tools, implementation and operation of the application, listing snapshots and suitable examples. Finally, summarize the conclusions and recommendations made for some future additions and improvements. [7]

8 ΤΝΟΦΗ Ζ επηζηήκε ηεο πιεξνθνξηθήο ηα ηειεπηαία ρξφληα αλαπηχζζεηαη κε θξελήξεηο ξπζκνχο ζε θάζε θνκκάηη ηεο. Δηδηθά ν Παγθφζκηνο Ηζηφο έρεη γλσξίζεη ηξνκεξή εμέιημε αθνχ πιένλ απνηειεί αλαπφζπαζην θνκκάηη ηεο θαζεκεξηλφηεηαο καο. Οη πεξηζζφηεξνη άλζξσπνη ρξεζηκνπνηνχλ ην δηαδίθηπν θαη γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπο κέζα απφ ηζηνζειίδεο. Ζ παξνχζα πηπρηαθή είρε δηπιφ ζηφρν. Πξψηνο ζηφρνο ήηαλ ε δεκηνπξγία ελφο πιήξε θαη φκνξθνπ ηζηφηνπνπ κε ζθνπφ ηελ ελεκέξσζε ηνπ επηζθέπηε ηνπ γηα ηελ φκνξθε πεξηνρή ηνπ Μεζνινγγίνπ. Γεχηεξνο ζηφρνο ήηαλ ν ηζηφηνπνο απηφο λα γίλεη κε ηελ ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο XML. Ο δηαδηθηπαθφο ηνπξηζηηθφο νδεγφο κε ην φλνκα Visit Mesologgi είλαη κηα δπλακηθή ηζηνζειίδα πνπ παξέρεη πιεξνθφξεζε γηα ηελ πεξηνρή ηνπ Μεζνινγγίνπ πξνζθέξνληαο φιεο ηηο απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο γηα ηελ ηζηνξία, ηα αμηνζέαηα, ηηο δξαζηεξηφηεηεο, ηηο ρηιηνκεηξηθέο απνζηάζεηο, ηα ρξήζηκα ηειέθσλα, πξνηάζεηο γηα μελνδνρεία θαη θσηνγξαθηθφ πιηθφ απφ ηηο νκνξθηέο ηεο πφιεο. Ο ζρεδηαζκφο ηνπ ηζηφηνπνπ έγηλε κε έλα ζχζηεκα δηαρείξηζεο δηαδηθηπαθνχ πεξηερνκέλνπ αλνηρηνχ θψδηθα πνπ βαζίδεηαη ζηελ γιψζζα ζήκαλζεο XML, ην GetSimple. Σν ζπγθεθξηκέλν ζχζηεκα είλαη εχθνιν ζηε ρξήζε, επέιηθην θαη πξνζθέξεη πνιιέο ιεηηνπξγίεο πνπ κε ηελ θαηάιιειε παξακεηξνπνηεζε παίξλνπκε έλα ιεηηνπξγηθφ θαη θαιφ απνηέιεζκα. Ζ πηπρηαθή εξγαζία απνηειείηαη απφ πέληε θεθάιαηα, ζηα νπνία αξρηθά θάλνπκε κηα κηθξή αλάιπζε γηα ηνπο ζηφρνπο πνπ έρεη ε εξγαζία θαη ηελ κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζακε γηα ηελ εθπφλεζε ηεο. ηελ ζπλέρεηα παξνπζηάδνπκε αλαιπηηθά ηηο ηερλνινγίεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη επξέσο γηα ηελ αλάπηπμε ηζηνηφπσλ. Έπεηηα αλαιχνπκε ηελ βαζηθή ηερλνινγία XML πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηελ εξγαζία φπσο θαη ηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο πεξηερνκέλνπ. Δπφκελν βήκα είλαη ε αλάιπζε ησλ εξγαιείσλ, ηεο πινπνίεζεο θαη ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο εθαξκνγήο, παξαζέηνληαο ζηηγκηφηππα θαη θαηάιιεια παξαδείγκαηα. Σέινο, ζπλνςίδνληαη, ηα ζπκπεξάζκαηα θαη γίλνληαη πξνηάζεηο γηα θάπνηεο κειινληηθέο πξνζζήθεο θαη βειηηψζεηο. [8]

9 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 ΔΙΑΓΧΓΗ 1.1 Πεξίιεςε Ζ παξνχζα πηπρηαθή εξγαζία απνηειεί έλαλ δηαδηθηπαθφ ηφπν βαζηζκέλν ζηελ XML γηα ηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ θαη παξάιιεια ηελ θαζνδήγεζε ησλ επηζθεπηψλ γηα ςπραγσγία θαη δηαθνπέο ζηελ πεξηνρή ηνπ Μεζνινγγίνπ. Ο ζηφρνο ηνπ ηαμηδησηηθνχ νδεγνχ είλαη ε ελεκέξσζε θαη ε εμππεξέηεζε ηνπ επηζθέπηε ηεο Ηεξάο Πφιεο ηνπ Μεζνινγγίνπ θ γεληθφηεξα ηελ επξχηεξε πεξηνρή ηνπ δήκνπ Μεζνινγγίνπ παξέρνληάο ηνπ κε πνιινχο θαη εχθνινπο ηξφπνπο ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ρξεηάδεηαη γηα λα θάλεη ηηο δηαθνπέο ηνπ φκνξθεο θαη λα ηνπ ραξίζεη κηα επράξηζηε δηακνλή. Μέζα απφ απηφ ν ρξήζηεο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα θάλεη κηα «ςεθηαθή βφιηα» ζηε πφιε καζαίλνληαο γηα ηελ ηζηνξία ηεο, ηα αμηνζέαηά ηεο, λα αληιήζεη πιεξνθνξίεο γηα ην πνπ λα κείλεη, ηη κπνξεί λα θάλεη γηα λα πεξάζεη ηνλ ρξφλν ηνπ επράξηζηα, ηη λα δνθηκάζεη θ ηέινο λα βνεζεζεί απφ ηνλ ράξηε πνπ παξέρεηαη απφ ηελ ππεξεζία Google maps. Ο νδεγφο καο έρεη ζθνπφ λα δηεπθνιχλεη ηνπο ρξήζηεο θαη ηνπο ππνςήθηνπο επηζθέπηεο ψζηε λα ελεκεξψλνληαη θαη λα νξγαλψλνπλ εχθνια ηηο δηαθνπέο θαη ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπο απφ ην ζπίηη ηνπο. Γηα λα πινπνίεζεη ην ζπζηήκα έγηλε ρξήζε ηνπ εξγαιείνπ Υampp γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ localhost server, ην GetSimple, έλα XML-Based CMS πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ δηθηπαθνχ ηφπνπ θαζψο θαη νη ηερλνινγίεο XML,PHP, Javascript, HTML, CSS θαη Ajax. 1.2 Κίλεηξν γηα ηε δηεμαγσγή ηεο εξγαζίαο Σν Μεζνιφγγη, πνπ απνθαιείηαη θαη ε Ηεξά πφιε, έρεη ηαπηηζηεί πεξηζζφηεξν απφ νπνηα άιιε πφιε κε ηνλ Αγψλα ηνπ Ζ πχιε ηεο Δμφδνπ, ν θήπνο ησλ Ζξψσλ κε ηνλ ηχκβν, ν ρσκαηέληνο θξάρηεο, αλδξηάληεο, αγαικάηα θαη πξνηνκέο αγσληζηψλ θαη θηιειιήλσλ, φπσο ηνπ Μάξθνπ Μπφηζαξε, ηνπ ιφξδνπ Βχξσλα,ηνπ Κπξηάθνπ Μαπξνκηράιε, απνηεινχλ απνδείμεηο ηνπ ξφινπ πνπ έπαημε ε πφιε ζηνλ αγψλα ηεο αλεμαξηεζίαο. Ζ επξχηεξε πεξηνρή ηνπ Μεζνινγγίνπ ζπκπεξηιακβαλεη,καδί κε ηελ Ηεξά Πφιε ηνπ Μεζνινγγίνπ, ην Αηησιηθφ, ηελ αξραία πφιε ησλ [9]

10 Οηληάδσλ, ην Νενρψξη θαη απνηειεί ηνπξηζηηθφ πξννξηζκφ πνιιψλ Διιήλσλ φζν θαη μέλσλ επηζθεπηψλ. 1 Ζ ξαγδαία αχμεζε ηεο ειεθηξνληθήο ελεκέξσζεο είλαη έλα ραξαθηεξηζηηθφ ηεο επνρήο καο. Ζ ελεκέξσζε κέζσ δηαδηθηχνπ είλαη έλαο άκεζνο θζελφο θαη πνιχ εχθνινο ηξφπνο ελεκέξσζεο πνπ είλαη ζηε δηάζεζε καο ζπλέρεη. Αξα είλαη ινγηθφ λα ππάξρεη ζπλερφκελα κεγαιχηεξε αχμεζε ζηε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ γηα ελεκέξσζε θαη ππάξρεη κεγάιε αλάπηπμε απηνχ ηνπ ηνκέα κε απμαλφκελνπο δηθηπαθνχο ηφπνπο θαη εθαξκνγέο. Αξθεηέο εθεκεξίδεο έρνπλ πηνζεηήζεη πέξα απφ ηελ έληππε ελεκέξσζε θαη ηελ ειεθηξνληθή κέζσ δηαδηθηχνπ. χκθσλα κε ηα επξήκαηα ηεο έξεπλαο πνπ έγηλε ην 2012 ην 65% ησλ Δπξσπαίσλ ρξεζηκνπνηνχλ ην internet θαηά κέζν φξν 14,8 ψξεο ηελ εβδνκάδα. Πξψηνο ζηφρνο ηνπο, είλαη ε ελεκέξσζε. Οη ηζηνζειίδεο εηδήζεσλ είλαη πνιχ δεκνθηιείο, θαζψο ην 90% ησλ ρξήζησλ ηνπ δηαδηθηχνπ ζηελ Δπξψπε θαιχπηεη ηηο αλαγθεο ηεο ελεκέξσζεο ηνπ κέζσ internet. 2 Αλάινγα ζπκπεξάζκαηα πξνθχπηνπλ απφ έξεπλα ηεο VPRC πνπ έγηλε ην 2013 γηα ηελ εθεκεξίδα «Ζ Διιάδα αχξην», ζχκθσλα κε ηελ νπνία ην δηαδίθηπν είλαη ην κέζν πνπ ρξεζηκνπνίνπλ πεξηζζφηεξν νη Έιιελεο γηα ηελ ελεκέξσζή ηνπο. πγθεθξηκέλα ην 39% ησλ Διιήλσλ πξνηηκάεη ην ίληεξλεη, αληη γηα ην 32% πνπ επηιέγεη ηελ ηειεφξαζε. 3 Έρνληαο ππφςε ηα παξαπάλσ γεγνλφηα, είλαη απαξαίηεην λα ππάξρεη έλαο δηαδηθηπαθνο ηφπνο πνπ λα ιεηηνπξγεί ζαλ ηνπξηζηηθφο νδεγφο πνπ ζθνπφ έρεη ηελ γεληθή πιεξνθφξεζε ή θαη πην ζπγθεθξηκέλε ζρεηηθά κε ηα θαηαιχκαηα, ηα αμηνζέαηα, θαη ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ κπνξεί λα θάλεη έλαο επηζθέπηεο ζην Μεζνιφγγη. Έλαο δηαδηθηπαθνο ηφπνο πνπ φρη κφλν ελεκεξψλεη γηα ηηο επηινγέο πνπ πξνζθέξνληαη αιιά κπνξεί θαη λα απνηειέζεη δηαθήκηζε αθνπ πξνβάιιεη θαη πξνσζεί ηνλ ηφπν ζε κειινληηθνχο επηζθέπηεο. ιν θαη πεξηζζφηεξνη δηαδηθηπαθνί ηφπνη πινπνηνχληαη ηα ηειεπηαία ρξφληα, κε βαζηθφ ζθνπφ ηελ πξνβνιή θάπνηνπ ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ. Γηα λα θαιπθζνχλ ΔΝΖΜΔΡΧΖ ΜΔΧ ΓΗΑΓΗΚΣΤΟΤ «ΦΖΦΗΕΟΤΝ» ΟΗ ΔΤΡΧΠΑΗΟΗ, 6 Ηνπληνπ 2012, 3 Δλεκεξσζε κεζσ ηειεφξαζεο ελεκέξσζε κεζσ δηαδηθηχνπ ζεκεηψζαηε 1, 12 Ηαλνπαξίνπ 2012, 83%CE%B7-%CE%BC%CE%AD%CF%83%CF%89- %CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CF%84%CF%8D%CE%BF%CF%85- %CE%B5%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CF%81%CF%89%CF%81%CE%B7/ [10]

11 νη παξαπάλσ αλάγθεο, δεκηνπξγήζεθε ν ζπγθεθξηκέλνο ηνπξηζηηθφο νδεγφο παξέρνληαο ηε δπλαηφηεηα ηεο ειεθηξνληθήο ελεκέξσζεο πξνηείλνληαο ηα θαιχηεξα ηεο πεξηφρεο κε θσηνγξαθηθφ πιηθφ γηα ηελ πην θαιή πιεξνθφξεζε ηνπ επηζθέπηε. 1.3 θνπόο θαη ζηόρνη εξγαζίαο H παξνχζα πηπρηαθή εξγαζία απνζθνπεί ζην λα ζπλδπάζεη ηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ θαη ηελ θαζνδήγεζε ησλ επηζθεπηψλ γηα δηαθνπέο ζην Μεζνιφγγη, κε έλα νινθιεξσκέλν δηθηπαθφ ηφπν ρσξίο ηελ βνήζεηα θάπνηαο βάζεο δεδνκέλσλ, αιιά εμ νινθιήξνπ βαζηζκέλν ζηελ ηερλνινγία XML. Ο ζηφρνο γηα ηεο εξγαζίαο απηήο ήηαλ λα απνδείμνπκε φηη κε ηηο XML ηερλνινγίεο κπνξνχκε λα πάξνπκε έλα απνηέιεζκα εμίζνπ θαιφ κε έλα δηθηπαθφ ηφπν πνπ ρξεζηκνπνηεί θάπνηα βάζε δεδνκέλσλ. 1.4 Γνκή ηεο εξγαζίαο Παξαθάησ ζα γίλεη πεξηγξάςνπκε αλαιπηηθά φια ηα βήκαηα πνπ αθνινπζήζεθαλ γηα λα πινπνηεζεί ε παξνχζα πηπρηαθή εξγαζία. Κεθάιαην 2: Παξνπζηάδεηαη αλαιπηηθά ε κεζνδνινγία πινπνίεζεο, δειαδή νη ζεσξίεο ησλ ηερλνινγηψλ γηα ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε ηνπ παξφληνο ζπζηήκαηνο. Κεθάιαην 3: Αλαιχνληαη νη βαζηθέο ηερλνινγίεο πνπ θαηαιήμακε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε ζαλ βάζε γηα λα εθπνλεζεί ε ζπγθεθξηκέλε πηπρηαθή δειαδή ηελ γιψζζα XML θαη ηα πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Πεξηερνκέλνπ. Κεθάιαην 4: Αλαιχνπκε ην πξφβιεκα θαη παξνπζηάδνληαη ηα εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ εθπφλεζε ηεο εξγαζίαο. Δπηπιένλ δείρλνπκε θαη πσο πινπνηήζεθε ε εξγαζία φπσο θαη θάπνηεο απφ ηηο βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ηεο. Κεθάιαην 5: Σέινο βγάδνπκε ηα ζπκπεξάζκαηα θαη πξνηείλνπκε θάπνηα κειινληηθά ζρέδηα ζηα νπνία κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζαλ βάζε ε εξγαζία καο. [11]

12 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΑ ΤΛΟΠΟΙΗΗ 2.1 Μέζνδνο Αλάιπζεο & Αλάπηπμεο Πηπρηαθήο Γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο παξνχζαο πηπρηαθήο ρξεηάζηεθε λα γίλνπλ κηα ζεηξά απφ ελέξγεηεο, φπσο 1. Να βξνχκε πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηηο ηερλνινγίεο πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε 2. Να ζηεζεί ν localhost κε ηε βνήζεηα ηνπ εξγαιείνπ xampp, 3. Να βξεζεί ην θαηάιιειν CMS, 4. Να βξνχκε, λα πξνζαξκφζνπκε θαη λα επεμεξγαζηνχκε ην theme, 5. Να πξνζζέζνπκε θάπνηα ζηνηρεία πξνθεηκέλνπ λα γίλεη πην φκνξθνο θαη θηιφμελνο ν δηθηπαθφο ηφπνο καο, 6. Να βξνχκε πιεξνθνξίεο γηα ηελ ηζηνξία, ηα αμηνζέαηα, ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ κπνξεί λα θάλεη θάπνηνο ζην Μεζνιφγγη θαη ηα ηνπηθά πξντφληα. 7. Να βξνχκε θαη λα επεμεξγαζηνχκε θσηνγξαθίεο ηνπ ηφπνπ 8. Να βξεζνχλ ηα θαηάιιεια plugins γηα λα κπνξέζνπκε λα πξνζζέζνπκε παξαπάλσ ζηνηρεία θαη λα θάλνπκε ην site πην εχρξεζην. Θεσξίεο Μνληέιν αξρηηεθηνληθήο ινγηζκηθνχ πειάηε- δηαθνκηζηή (client-server) Δμππεξεηεηήο ή δηαθνκηζηήο (server) ζεσξείηαη ην πιηθφ ή θαη ην ινγηζκηθφ πνπ αλαιακβάλεη ηελ παξνρή δηάθνξσλ ππεξεζηψλ, «εμππεξεηψληαο» αηηήζεηο άιισλ πιηθψλ ή/θαη ινγηζκηθψλ, επνλνκάδνκελνπο σο πειάηεο (clients) πνπ κπνξνχλ λα ηξέρνπλ ζηνλ ίδην ππνινγηζηή ή ζε δίθηπν. ηαλ έλαο ππνινγηζηήο ηξέρεη ηέηνηα πξνγξάκκαηα ζπλερφκελα, 24 ψξεο ηελ εκέξα, δειαδε λα είλαη απηή ε θχξηα ιεηηνπξγία ηνπ, ηφηε κπνξνχκε λα αλαθεξζνχκε ζε φινλ ηνλ ππνινγηζηή σο server. Οκνησο, σο πειάηεο κπνξεί λα ζεσξεζεί είηε θάπνην ινγηζκηθφ πνπ επηθνηλσλεί θαη ππνβάιεη αηηήκαηα ζηνλ εμππεξεηεηή θαη νη 2 ππνινγηζηέο είλαη ζπλδεδεκέλνη ζε έλα δίθηπν. Σν κνληέιν αξρηηεθηνληθήο ινγηζκηθνχ πειάηε-δηαθνκηζηή (client-server) απνηειεί κία ζπλήζε κέζνδν αλάπηπμεο ινγηζκηθνχ ζηελ νπνία ν πειάηεο δεηά θάηη [12]

13 π.ρ. έλαλ πφξν ή ηα απνηειέζκαηα θάπνηνπ ππνινγηζκνχ θ.ν.θ. θαη ν δηαθνκηζηήο ην επηζηξέθεη. Κάζε δηαθνκηζηήο έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα εμππεξεηεί ηαπηφρξνλα παξαπάλσ απφ έλα πειάηεο.tν κνληέιν πειάηε-δηαθνκηζηή ζπληειεί κία απφ ηηο κεζφδνπο αλάπηπμεο θαη ιεηηνπξγίαο θαηαλεκεκέλσλ ζπζηεκάησλ, φπνπ ηφζν ν πειάηεο φζν θαη ν δηαθνκηζηήο ζεσξνχληαη δηαθνξεηηθά ηκήκαηα ηεο ίδηαο θαηαλεκεκέλεο εθαξκνγήο. Δηθόλα 1 : ύζηεκα Client - Server Ο δηαθνκηζηήο θαη ν πειάηεο εθηεινχληαη ζε δηαθνξεηηθέο δηεξγαζίεο, νη νπνίεο κπνξνχλ λα εθηεινχληαη ζε δηαθνξεηηθνχο ππνινγηζηέο, νπφηε απαηηείηαη έλα δίθηπν γηα λα επηθνηλσλήζνπλ νη δηεξγαζίεο κεηαμχ ηνπο. Απηή ε επηθνηλσλία κεηαμχ πειάηε θαη εμππεξεηεηή γίλεηαη κέζσ ελφο ηνπηθνχ, ή κεηξνπνιηηηθνχ, δηθηχνπ ή ηνπ Γηαδηθηχνπ. ηα κεγάια δίθηπα πνπ ν δηαθνκηζηήο έρεη λα εμππεξεηήζεη πνιιέο δηεξγαζίεο ή ππνινγηζηέο είλαη ζπλήζσο ππνινγηζηήο πνπ είλαη δηαθφξεηηθνο απφ άιινπο θνηλνχο ππνινγηζηέο σο πξνο ηε ζχλζεζή ηνπ, κηαο θαη νη ππνρξεψζεηο ηνπ είλαη ζαθψο αλαβαζκηζκέλεο. Σα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ελφο δηαθνκηζηή είλαη νη επεμεξγαζηέο πνπ ππνζηεξίδεη θαη ρξεζηκνπνηεί γηα ηελ επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ, νη ζθιεξνί δίζθνη κεγάιεο ηαρχηεηαο θαη ρσξεηηθφηεηαο,αιιά θαη νη ηαρχηαηεο κλήκεο πνπ ππνζηεξίδεη. Σν ζπλήζεο είλαη λα ζπλεξγάδεηαη κε ζχζηεκα δηπιήο ηξνθνδνζίαο θαη απφ ζπζθεπή αδηάιεηπηεο παξνρήο ελέξγεηαο (UPS), γηα λα είλαη πην αμηνπηζηνο θαη λα έρεη ζηγνπξηά ζηηο παξερφκελεο ππεξεζίεο. Οη ππνινγηζηέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη σο εμππεξεηεηέο δηθηχνπ είλαη ππνρξεσκέλνη λα κπνξνχλ λα δνπιεχνπλ φιε ηελ εκέξα θαη ζπλερψο ρσξίο δηαθνπέο. Γη απηφ νη εηαηξείεο πνπ θαηαζθεπάδνπλ ππνινγηζηεο θαη ηκεκάησλ ππνινγηζηψλ πξνζθέξνπλ θαη δηαζέηνπλ ζηελ επξεία αγνξά μερσξηζηέο θαηαζθεπέο θαη εμαξηήκαηα γηα εμππεξεηεηέο πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη γηα πξνζσπηθφ [13]

14 ππνινγηζηή άιια αλεβάδνπλ θαηά πνιχ ην θφζηνο απφ έλα θνηλφ πξνζσπηθφ ππνινγηζηή. πλεζηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά γηα ην πιηθφ ελφο δηαθνκηζηή είλαη : Motherboards κε κεγάιε αληνρή ζηηο ζεξκνθξαζίεο, ελζσκαησκέλα ζπζηήκαηα RAID, ελζσκαησκέλε θάξηα νζφλεο κηθξήο κλήκεο θαη ηαρχηεηαο, πην άλεηα θαηαλεκεκέλα ηα ζηνηρεία ηεο κλήκεο θαη ηνπ επεμεξγαζηή ψζηε λα είλαη δπλαηή ε ςχμε θαη ησλ δχν απφ μερσξηζηά δπλαηά αλεκηζηεξάθηα, ιηγφηεξεο ζχξεο επέθηαζεο, πεξηζζφηεξα ελδεηθηηθά ζηνηρεία ιεηηνπξγίαο θαη δπλαηφηεηα ρξήζεο κλήκεο ECC. Δηδηθά θνπηηά πνπ έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα ελζσκάησζεο ζε rack, βαξηά κε εηδηθφ θιείδσκα, ζέζεηο γηα πεξηζζφηεξα αλεκηζηεξάθηα θαη εηδηθά δηακνξθσκέλνπο εζσηεξηθνχο ρψξνπο ψζηε λα γίλεηαη πην θαιή θπθινθνξία ηνπ αέξα. θιεξνί δίζθνη πνπ έρνπλ θαηαζθεπαζηεί γηα κεγαιχηεξν ζπλερφκελν ρξφλν ρξήζεο πνπ κπνξνχλ λα απνζπλδένληαη ηελ ψξα πνπ είλαη ζε ιεηηνπξγία ρεηηθά κε ην ινγηζκηθφ θαη πην εηδηθά κε ηα ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα, ηα πεξηζζφηεξα απφ απηά έρνπλ εηδηθέο εθδφζεηο γηα ρξήζε σο δηαθνκηζηή ή κπνξνχλ λα δηακνξθσζνχλ έηζη εθ ηνλ πζηέξσλ εθηειψληαο ινγηζκηθφ πνπ θάλεη ηελ εμππεξέηεζε. Οη δηαθνκηζηέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ην δηαδίθηχν αλαιακβάλνπλ πνιχ δνπιεηά θαη είλαη θαηάιιεια νξγαλσκέλνη κε ραξαθηεξηζηηθά πνπ ηνπο δηαθνξνπνηνχλ απφ απινχο εμππεξεηεηέο απφ ηα νπνία είλαη: Λεηηνπξγνχλ ρσξίο ηελ χπαξμε πιεθηξνινγίνπ, νζφλεο, γξαθηθνχ πεξηβάιινληνο θαη θάξηαο ήρνπ. πξνγξακκάησλ. Μπνξείο λα επηιέμεηο ηνλ ρξφλν επεμεξγαζίαο ησλ δηάθνξσλ Σν πξφγξακκα επηθνηλσλίαο κε ην UPS. Υξεζηκνπνηνχλ παξαπάλσ απφ ελα επεμεξγαζηέο. Γχλαηαη ζπλεπεμεξγαζία κε άιινπο ππνινγηζηέο- εμππεξεηεηέο. Πξφζζεηεο δπλαηφηεηεο γηα αιιαγή ηνπ πιηθνχ θαη αλαβάζκηζεο ηνπ ιεηηνπξγηθνχ ρσξίο ηελ αλάγθε επαλεθθίλεζεο ηνπ ζπζηήκαηνο. Πεξαηηέξσ ζπζηήκαηα αζθαιείαο. [14]

15 Πνιιά ζχγρξνλα πξνγξάκκαηα δνπιεχνπλ κε ηε ινγηθή πειάηε εμππεξεηεηή αθφκα θαη ην ίδην ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα. Σα πξνγξάκκαηα δεηάλε λα γίλεη θάπνηα ελέξγεηα θαη ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα αλαιακβάλεη λα ηα εμππεξεηήζεη εθηειψληαο ηηο θαηαιιειεο ιεηηνπξγίεο πνπ ηνπ δεηήζεθαλ. Σα πην πνιιά πξνγξάκκαηα εμππεξεηεηψλ απαηηνχλ θαη μερσξηζηφ ππνινγηζηή-εμππεξεηεηή ρσξίο απηφ λα είλαη πάληα απαξαίηεην. Οη πην ζπλεζηζκέλεο κνξθεο εμππεξεηεηψλ-πξνγξάκκαησλ ζην Ίληεξλεη είλαη, παγθφζκηνπ ηζηνχ κε ην πξσηφθνιιν http (http server), Domain Name System (DNS server), ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ (mail server), κεηαθνξάο αξρείσλ κε ην πξσηφθνιιν FTP (ftp server), Irc θαη instant messaging (irc server), επηθνηλσλίεο θσλήο, Streaming audio θαη video (streaming server), Online παηρλίδηα. Ο Apache HTTP γλσζηφο θαη απιά ζαλ Apache είλαη έλαο εμππεξεηεηήο ηνπ παγθφζκηνπ ηζηνχ. ηαλ θάπνηνο ρξήζηεο επηζθέπηεηαη έλα ηζηφηνπν ν browser επηθνηλσλεί κε έλαλ server κέζσ ηνπ πξσηνθφιινπ HTTP, πνπ παξάγεη ηηο ηζηνζειίδεο θαη κεηά, απνζηέισληαη ζηνλ browser. O Apache είλαη έλαο απφ ηνπο πην δεκνθηιείο εμππεξεηεηέο ηζηνχ επεηδή ιεηηνπξγεί ζε δηάθνξεο πιαηθφξκεο φπσο ηα Windows, ην Linux, ην Unix θαη ην Mac OS X. Κπθινθφξεί κε ηελ άδεηα ινγηζκηθνχ Apache θαη είλαη ινγηζκηθφ αλνηρηνχ θψδηθα. Ζ ζπληήξεζε ηνπ γίλεηαη απφ κηα θνηλφηεηα αλνηθηνχ θψδηθα θαη επηηεξείηαη απφ ην Software Foundation. Δηθόλα 2:Apache HTTP εμππεξεηεηήο Ο Apache ρξεζηκνπνηείηαη θαη ζε ηνπηθά δίθηπα ζαλ δηαθνκηζηήο ζπλεξγαδφκελνο κε ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο Βάζεο Γεδνκέλσλ π.ρ. MySQL. Ζ πξψηε ηνπ έθδνζε, γλσζηή σο NCSA HTTPd, δεκηνπξγήζεθε απφ ηνλ Robert McCool θαη ε θπθινθφξηα ηνπ έγηλε ην 1993 θαη έπαημε ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ επέθηαζε ηνπ παγθφζκηνπ ηζηνχ. Ήηαλ ε πξψηε ελαιιαθηηθή επηινγή πνπ αμηνπνηήζεθε θαη παξνπζηάζηεθε απέλαληη ζηνλ εμππεξεηεηή http ηεο εηαηξείαο [15]

16 Netscape θαη απφ ηφηε εμειίρζεθε, ζε ιεηηνπξγηθφηεηα θαη απφδνζε, ηφζν ψζηε λα αληαγσλίδεηαη άιινπο εμππεξεηεηέο βαζηζκέλνπο ζην Unix Internet (Γηαδίθηπν) Ζ ιέμε Γηαδίθηπν έρεη ηελ θαηαγσγή ηεο απφ ηηο ιέμεηο Γηαζχλδεζε Γηθηχσλ θαη αλαθέξεηαη ζε έλα ζχλνιν ππνινγηζηψλ θαη δηθηχσλ πνπ ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο ζε έλα παγθφζκην δίθηπν έηζη ψζηε λα κπνξνχλ λα επηθνηλσλνχλ θαη λα κνηξάδνληαη πιεξνθνξίεο. ηα Αγγιηθά ε ιέμε Internet παξάγεηαη απφ ηηο ιέμεηο International Network πνπ ζεκαίλεη Γηεζλέο Γίθηπν Τπνινγηζηψλ. Με ηελ εκθάληζε ηνπ, ν ηνκέαο ηεο επηθνηλσλίαο αλακθηζβήηεηα επεξεάζηεθε. ρεηηθά κε ην επίπεδν πνπ κπνξεί ε ζπγθεθξηκέλε ηερλνινγία ηνπ δηαδηθηχνπ λα αιιάμεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν επηθνηλσλνχλ θαη πιεξνθνξνχληαη καδηθά νη άλζξσπνη, αθφκα θ ζήκεξα αξθεηά ρξφληα κεηά ηελ δεκηνπξγία ηνπ, ππάξρνπλ αξθεηέο δηαθνξεηηθέο θαη αληηθξνπφκελεο πξνζεγγίζεηο θαη απφςεηο πάλσ ζην δήηεκα απηφ. Απηφ νθείιεηαη θπξίσο απφ ηελ ηερλνινγία ηνπ λένπ κέζνπ. Ζ ηερλνινγία ηνπ είλαη θπξίσο βαζηζκέλε ζηελ δηαζχλδεζε επηκέξνπο δηθηχσλ αλά ηνλ θφζκν θαη πνιπάξηζκα πξσηφθνιια επηθνηλσλίαο. ηελ πην εμεηδηθεπκέλε θαη ρξεζηκνπνηνχκελε κνξθή ηνπ, ην Γηαδίθηπν πεξηγξάθεηαη ζαλ ην παγθφζκην πιέγκα δηαζπλδεδεκέλσλ ππνινγηζηψλ θαη ησλ ππεξεζηψλ θαη πιεξνθνξηψλ πνπ παξέρεη ζηνπο ρξήζηεο ηνπ, έηζη ζήκεξα, ν φξνο δηαδίθηπν αλαθέξεηαη ζην παγθφζκην απηφ δίθηπν. Σν Γηαδίθηπν ρξεζηκνπνηεί κεηαθνξά παθέησλ θαη ζηνίβα πξσηνθφιισλ θαη ηερληθή ηεο δηαζχλδεζεο δηθηχσλ κέζσ απηψλ νλνκάδεηαη Γηαδηθηχσζε. 4 Apache HTTP Server, 2015, & Benatallah, B.; Casati, F.; Toumani, F. (2004). "Web service conversation modeling: A cornerstone for e-business automation". IEEE Internet Computing [16]

17 Δηθόλα 3: Σν δηαδίθηπν Οη πξψηεο πξνζπάζεηεο γηα ηελ δεκηνπξγία ελφο ηέηνηνπ δηθηχνπ μεθίλεζαλ ζηηο ΖΠΑ θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ ςπρξνχ πνιέκνπ. Ο δνξπθφξνο πνχηληθ 1 είρε ζηαιζεη απφ ηε Ρσζία ζην δηάζηεκα θαη απηφ έθαλε ηνπο Ακεξηθαλνχο λα θνβνχληαη γηα ηελ αζθάιεηα ηεο ρψξαο ηνπο. Γηα ηελ πξνζηαζία απφ κηα πηζαλή επίζεζε ησλ Ρψζσλ δεκηνχξγεζαλ ηελ ππεξεζία πξνεγκέλσλ ακπληηθψλ εξεπλψλ ARPA (Advanced Research Project Agency), ζήκεξα γλσζηή σο DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency) πνπ ζαλ θχξηα απνζηνιή ηεο ήηαλ ε ηερλνινγηθή αλαπηπμε ησλ ζηξαηησηηθψλ δπλάκεσλ ησλ ΖΠΑ θαη ε δεκηνπξγία ελφο δίθηπνπ επηθνηλσλίαο ην νπνίν ζα κπνξνχζε λα επηβηψζεη ζε κηα ελδερφκελε επίζεζε. Σν αξρηθφ ζεσξεηηθφ ππφβαζξν δφζεθε απφ ηνλ J.C.R. Licklider πνπ έγξαςε γηα ην "γαιαμηαθφ δίθηπν". Σν ζελάξην απηφ ππνζηήξηδε ηελ χπαξμε ελφο δηθηχνπ ππνινγηζηψλ πνπ ζα ήηαλ ζπλδεδεκέλνη κεηαμχ ηνπο θαη ζα κπνξνχζαλ λα αληαιιάζζνπλ γξήγνξα πιεξνθνξίεο θαη πξνγξάκκαηα. Σν επφκελν δήηεκα πνπ πξνέθπςε ήηαλ φηη ην δίθηπν απηφ ζα έπξεπε λα ήηαλ απνθεληξσκέλν έηζη ψζηε αθφκα θη αλ θάπνηνο θφκβνο ηνπ δερφηαλ επίζεζε λα ππήξρε επηθνηλσλία γηα ηνπο ππφινηπνπο ππνινγηζηέο. Ζ ιχζε δφζεθε απφ ηνλ Paul Baran κε ηνλ ζρεδηαζκφ ελφο θαηαλεκεκέλνπ δηθηχνπ επηθνηλσλίαο πνπ ρξεζηκνπνηνχζε ςεθηαθή ηερλνινγία. εκαληηθή ζπκβνιή είρε θαη ε ζεσξία αληαιιαγήο παθέησλ ηνπ Leonard Kleinrock, [17]

18 ππνζηεξίδνληαο φηη παθέηα πιεξνθνξηψλ πνπ ζα πεξηείραλ ηελ πξνέιεπζε θαη ηνλ πξννξηζκφ ηνπο κπνξνχζαλ λα ζηαινχλ απφ έλαλ ππνινγηζηή ζε έλαλ άιιν. Έρνληαο ζηεξηρζεη ζε απηέο ηηο ηξεηο ζεσξίεο δεκηνπξγήζεθε ην ARPANET πνπ εηλαη νπζηαζηηθα ην πξψην είδνο δηαδηθηχνπ. Ή εγθαηαζηαζε θαη ε ιεηηνπξγία ηνπ έγηλαλ γηα πξψηε θνξά ην 1969 κε 4 θφκβνπο κέζσ ησλ νπνίσλ ζπλδένληαη 4 mini computers 12k ηνπ παλεπηζηεκίνπ ηεο Καιηθφξληα ζηελ άληα Μπάξκπαξα, ην ηκήκα ηνπ ζην Λνο Άληδειεο, ην SRI πνπ έδξεπε ζην ηάλθνξλη θαη ην παλεπηζηήκην ηεο Γηνχηα. Σν δίθηπν είρε ηαρχεηεηα 50 kbps θαη έηζη επηηεχρζεθε ε πξψηε dial up ζχλδεζε κέζσ ηειεθσληθψλ γξακκψλ. Μέρξη ην 1972 νη ζπλδεδεκέλνη ζην ARPANET ππνινγηζηέο είραλ αλέβεη ζηνπο 23, θαη εθάξκνζαλ πξψηε θνξά ην ζχζηεκα δηαρείξηζεο ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ ( ). Παξάιιεια δεκηνπξγήζεθαλ θαη άιια δίθηπα, πνπ ρξεζηκνπνηνχζαλ άιια πξσηφθνιια, φπσο ην x.25 θαη ην UUCP, πνπ γηλφηαλ ζχλδεζε κε ην ARPANET. Σν ARPANET ρξεζηκνπνηνχζε ην πξσηφθνιιν NCP (Network Control Protocol), ηνπ νπνίνπ, φκσο, ην κεηνλέθηεκα ήηαλ φηη ιεηηνπξγνχζε κφλν κε ζπγθεθξηκέλνπο ηχπνπο ππνινγηζηψλ. Υξεηάδνληαλ έλα πξσηφθνιιν πνπ ζα έλσλε φια ηα δίθηπα πνπ είραλ δεκηνπξγεζεί κέρξη ηφηε. Ζ ιχζε δφζεθε κε ηελ κειέηε ησλ Vint Cerf θαη Bob Kahn απφ ηελ νπνία πξνέθπςε ην πξσηφθνιιν TCP (Transmission Control Protocol) πνπ αξγφηεξα ην 1978 έγηλε TCP/IP, πξνζηέζεθε δειαδή ην Internet Protocol (IP), ψζπνπ ην 1983 έγηλε ην κνλαδηθφ πξσηφθνιιν πνπ αθνινπζνχζε ην ARPANET. Σν 1984 πινπνηείηαη ην πξψην DNS (Domain Name System) ζχζηεκα ζην νπνίν θαηαγξάθνληαη 1000 θεληξηθνί θφκβνη θαη ε αλαγλψξηζε ησλ ππνινγηζηψλ ηνπ δηαδηθηχνπ γίλεηαη πιένλ απφ δηεπζχλζεηο θσδηθνπνηεκέλσλ αξηζκψλ. Έλα βήκα ζηελ αλάπηπμε ηνπ Γηαδηθηχνπ έθαλε ην Δζληθφ Ίδξπκα Δπηζηεκψλ (National Science Foundation, NSF) ησλ ΖΠΑ, ην νπνίν δεκηνχξγεζε ην NSFNet, ην Αθνινχζεζε ε ελζσκάησζε θαη άιισλ ζεκαληηθψλ δηθηχσλ, φπσο ην Usenet, ην Fidonet θαη ην Bitnet. Ο φξνο Γηαδίθηπν/Ίληεξλεη μεθίλεζε λα ρξεζηκνπνηείηαη ηελ επνρή πνπ ζπλδέζεθε ην ARPANET κε ην NSFNet ζήκαηλε νπνηνδήπνηε δίθηπν ρξεζηκνπνηνχζε TCP/IP. Ζ κεγάιε άλζεζε ηνπ Γηαδηθηχνπ φκσο, έγηλε φηαλ εθαξκφζηεθε ε ππεξεζία ηνπ Παγθφζκηνπ Ηζηνχ απφ ηνλ Σηκ Μπέξλεξο-Λη ζην εξεπλεηηθφ ίδξπκα CERN ην 1989, ν νπνίνο νπζηαζηηθά είλαη, ε πιαηθφξκα πάλσ ζηελ νπνία θάλεη εχθνιε ηελ πξφζβαζε ζην Ίληεξλεη, αθφκα θαη ζηε ζεκεξηλή ηνπ κνξθή. [18]

19 Σν δηαδίθηπν παξνκνηάδεηαη κε «ππεξιεσθφξν πιεξνθνξηψλ». Κάζε κέξα δηαθηλείηαη πιήζνο δεδνκέλσλ κε νπνηαδήπνηε κνξθή φπσο θείκελα, εηθφλεο, ήρνη, κνπζηθή, βίληεν, θέξλνληαο ζηελ νζφλε ηνπ ππνινγηζηή καο έλα ηεξάζηην αξηζκφ ςεθηαθψλ πεγψλ πιεξνθφξεζεο. Κνηλέο κέζνδνη πξφζβαζεο ζην Γηαδίθηπν είλαη ε επηινγηθή θαη ε επξπδσληθή. Δηθόλα 4: Wi-Fi κέζσ Access Points Σν δηθαίσκα ησλ Δπξσπαίσλ πνιηηψλ γηα ειεχζεξε πξφζβαζε ζην Γηαδίθηπν θαηνρπξψλεηαη ζην άξζξν 11 ηνπ Υάξηε ησλ Θεκειησδψλ Γηθαησκάησλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο πεξί ειεπζεξίαο ηεο έθθξαζεο θαη ηεο ελεκέξσζεο World Wide Web Παγθφζκηνο ηζηφο θαη Internet ιαλζαζκέλά ζεσξνχληαη ην ίδην πξάγκα,θαζψο ν ηζηφο απνηειεί ηελ δεκνθηιέζηεξε εθαξκνγή ηνπ Internet. Σν Internet έρεη θαη πιηθή ππφζηαζε, ελψ ν ηζηφο δελ έρεη, αθνχ απνηειείηαη απφ παθέηα πιεξνθνξίαο. Παγθφζκηνο ηζηφο είλαη ην δίθηπν ησλ ζπλδεδεκέλσλ ππνινγηζηψλ θαη δηθηχσλ παγθφζκίσο, ην νπνίν ρξεζηκνπνηεί ην πξσηφθνιιν επηθνηλσλίαο HTTP(Hypertext Transfer Protocol). Κάζε κνλάδα ηνπ δηαδηθηχνπ απνηειείηαη απφ 5 Robins, Kevin & Frank Webster. (1999). Times of the Technoculture: From the Information Society to the Virtual Life, London: Routledge. & Hauben, M. (1994) 'Netizens an Anthology' & Δηζαγσγή ζηελ πξνζβαζηκφηεηα ζην δηαδίθηπν (WebAIM), 2015, & A Privacy Manifesto for the Web 2.0 Era, 2015, [19]

20 ζπλδεδεκέλνπο ππνινγηζηέο ζε ηνπηθφ επίπεδν θαη απηά κε ηε ζεηξά ηνπο ζπλδένληαη ζε κεγαιχηεξα δίθηπα. Παγθφζκηνο ηζηφο είλαη, ην επξχηεξν δίθηπν ην νπνίν είλαη κνλαδηθφ θαη ζπκπεξηιακβάλφληαη ηα δίθηπα πνπ βξίζθνληαη ζηνλ πιαλήηε γε θαη απηά ησλ δνξπθφξσλ ηεο θαη άιισλ δηαζηεκηθψλ ζπζθεπψλ. Ζ ηερλνινγία ηνπ ηζηνχ δεκηνπξγήζεθε ην 1989 απφ ηνλ Βξεηαλφ Σηκ Μπέξλεξο Λε θαη ην φλνκα πνπ έδσζε ζηελ εθεχξεζή ηνπ είλαη World Wide Web, φξνο γλσζηφο απφ ην "www". Σν ζεκείν ζην νπνίν έδσζε ηδηαίηεξν βάξνο ήηαλ ε κε ηεξάξρεζε ησλ δηαζπλδεδεκέλσλ ζηνηρείσλ, δειαδή θάζε θφκβνο ή ζηνηρείν ηνπ ηζηνχ, λα είλαη ίζν σο πξνο ηελ πξνζβαζηκφηεηα κε ηα ππφινηπα. Πιένλ ε ηερλνινγία ηνπ ηζηνχ κπνξεί λα δεκηνπξγήζε "ππεξθεηκέλα", δειαδή ηελ δηαζχλδεζε πάξα πνιιψλ κε ηεξαξρεκέλσλ ζηνηρείσλ πνπ παιαηφηεξα ήηαλ απνκνλσκέλα ηα νπνία κπνξνχλ λα πάξνπλ θαη άιιεο κνξθέο πέξαλ ηεο κνξθήο ηνπ γξαπηνχ θεηκέλνπ, φπσο εηθφλαο θαη ήρνπ. Σν κνληέιν δεδνκέλσλ ηνπ παγθφζκηνπ ηζηνχ βαζίδεηαη ζε θφκβνπο θαη ππεξζπλδέζκνπο έηζη παξέρεη θφκβνπο (nodes), άγθπξεο (anchors) θαη ζπλδέζκνπο ή ππεξζπλδέζκνπο (links ή hyperlinks). Οη θφκβνη είλαη θέξνπλ πεξηερφκελν ελψ νη άγθπξεο είλαη πεξηνρέο ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ θφκβσλ απφ φπνπ μεθηλνχλ ή θαηαιήγνπλ ζχλδεζκνη. Οη ζχλδεζκνη ζπλδένπλ δχν θφκβνπο Όλνκα ηνκέα (Domain Name) λνκα ρψξνπ ή ηνκέα ή πεξηνρήο (domain name) ζην Γηαδίθηπν είλαη έλαο πεξηνξηζκέλνο ηνκέαο ησλ δηεζλψλ πφξσλ ηνπ πζηήκαηνο Ολνκάησλ Υψξνπ (DNS) ν νπνίνο παξέρεηαη, γηα ρξήζε ζε έλα πξφζσπν πνπ έρεη κφλν ηελ δπλαηφηεηα ρξήζεο ηνπ γηα θάπνην ρξνληθφ δηάζηεκα. Σν φλνκα ρψξνπ ζπλεζίδεηαη λα έρεη πνηθίιεο θαηαιήμεηο φπσο.com,.gr,.net θ.α., αλάινγσο πσο ρξεζηκνπνηείηαζ θαη ηε ρψξα πνπ πξνέξρεηαη. ηα νλφκαηα ρψξνπ επηηξέπεηαη κφλν ε ρξήζε γξακκάησλ, αξηζκψλ θαη παπιψλ. Άιινο πεξηνξηζκφο είλαη φηη αλ έλα φλνκα ρψξνπ ζεσξείηαη θνηλφρξεζην ή γεσγξαθηθφο φξνο κπνξεί λα εθρσξεζεί κφλν ζηνπο αληίζηνηρνπο νξγαληζκνχο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο. 6 Παγθφζκηνο Ηζηφο, 2014, CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%99%CF%83%CF%84%CF%8C%CF%82 [20]

21 Δηθόλα 5 : DNS Σν Domain Name System ή DNS (χζηεκα Ολνκάησλ Σνκέσλ ή Υψξσλ ή Πεξηνρψλ) είλαη έλα ζχζηεκα νλνκαηνδνζίαο γηα δίθηπα ππνινγηζηψλ, πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ην πξσηφθνιιν IP ηα νπνία κπνξεί θαη αληηζηνηρίδεη ην ζχζηεκα DNS. Ο ρψξνο νλνκάησλ ηνκέσλ (Domain Name Space) ηνπ DNS είλαη δνκεκέλνο ηεξαξρηθά ζε δνκή δέληξνπ. Ζ αληηζηνίρεζε ιέμεσλ κε αξηζκεηηθέο δηεπζχλζεηο έγηλε επεηδή oη άλζξσπνη ζπκνχληαη επθνιφηεξα νλφκαηα θαη νη αξηζκεηηθέο δηεπζχλζεηο IP δελ είλαη εχρξεζηεο απφ απηνπο. Γηα έλα ρξήζηε είλαη επθνιφηεξν λα ζπκάηαη ην φλνκα ηεο παξά ην x.y.z.v:80 δειαδε ηνλ ζπλδπαζκφ δηεχζπλζεο IP θαη ζχξαο ζηελ νπνία βξίζθεηαη ν εμππεξεηεηήο ηνπ Δηθόλα 6:Ιεξαξρηθή νξγάλσζε ρώξνπ νλνκάησλ DNS [21]

22 ηελ εηθφλα 6 πεξηγξάθεηαη ε Ηεξαξρηθή νξγάλσζε ρψξνπ νλνκάησλ DNS. Ζ πεξηνρή νλνκάησλ ηεο Διιάδαο εηλαη ην gr. Γηα ην Δζληθφ Μεηζφβην Πνιπηερλείν ερεη θαηνρπξσζεη ην φλνκα ntua θαη ν δηαθνκηζηήο ζειίδσλ Παγθφζκηνπ Ηζηνχ έρεη ην ηξίην επηπεδν www δεκηνπξγψληαο ηελ δηεχζπλζε Ζ ζειίδα ηνπ ζην ΔΜΠ είλαη ε mail.ntua.gr. Με ηνλ ίδην ηξφπν κπνξνχκε λα δνχκε ζην ζρεδηάγξακκα πσο δεκηνπξγνχληαη νη δηεπζχλζεηο ησλ ηζηνζειίδσλ γηα ηα θαη ubuntu.com. Σν χζηεκα DNS έρεη ηελ βάζε ηνπ ζε κηα δηαλεκεκέλε βάζε δεδνκέλσλ ε νπνία ηξέρεη ζηνπο servers ηνπ ζπζηήκαηνο θαη απνηειείηαη απφ δψλεο DNS νξγαλσκέλεο ζε κηα δνκή δεληξνπ. Οη ρψξνη ή πεξηνρέο ή ηνκείο ρσξίδνληαη ζε επίπεδα, θαη θάζε επίπεδν ζπρλά πεξηέρεη παξαθάησ επίπεδα. Ζ αιιαγή επηπέδνπ ησλ νλνκάησλ ρψξνπ ηζνχηαη κε αιιαγή δψλεο DNS (DNS zone). Οη δψλεο DNS ζπλήζσο ζεκαίλνπλ φηη αιιάδεη ε δηαρείξηζε κηαο πεξηνρήο. ηαλ θαηνρπξψλεηαη έλα φλνκα ρψξνπ νπζηαζηηθα ειέγρεηαη ε δψλε DNS ηνπ νλφκαηνο ρψξνπ. Ζ ζρέζε πνπ ζπλδέεη ηα νλνκάηα θαη ηηο δηεπζχλζεηο IP δελ είλαη 1 πξνο 1 δειαδή ζε έλα φλνκα κπνξεί λα αληηζηνηρνχλ πνιιέο δηεπζχλζεηο IP θαη ζε κηα δηεχζπλζε πνιιά νλφκαηα. Απηφ θαλεη επθνιφηεξε ηελ δηαρείξηζε ησλ δηαδηθηπαθσλ εμππεξεηεηψλ θαη βνεζά ζηελ νηθνλνκία δηεπζχλζεσλ IP Τπεξθείκελν (Hypertext) Σν ππεξθείκελν (hypertext) είλαη ηξφπνο πνπ νξγαλσλνληαη νη πιεξνθνξηεο, φηαλ βξίζθνληαη ζε κνξθή θεηκέλνπ, αιια δελ έρνπλ ηεξαξρεκέλε γξακκηθφηεηά. Σν ππεξθείκελν ραξαθηεξίδεηαη σο κε γξακκηθφ θείκελν ζε αληίζεζε κε ην βηβιίν πνπ είλαη γξακκηθφ. Σν βηβιίν ραξαθηεξίδεηαη σο γξακκηθφ επεηδή ν αλαγλψζηεο πξέπεη λα δηαβάδεη ηε κία ζειίδα ή παξάγξαθν κεηά ηελ άιιε γηα λα θαηαλνήζεη ην πεξηερφκελφ ηνπ, ρσξίο λα ηνπ δίδεηαη ε δπλαηφηεηα λα πινεγείηαη ειεχζεξα εληφο απηνχ. Ο αλαγλψζηεο έηζη είλαη αλαγθαζκέλνο λα ππαθνχζεη ζηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ επηβάιιεη ν ζπγγξαθέαο θαη θαη επέθηαζε ην βηβιίν σο κέζν. 7 Domain Name System, 2014, & Microsoft Technet, 2014, [22]

23 Σν ππεξθείκελν σο κέζν μεπεξλάεη ηνπο πεξηνξηζκνχο απηνχο επηηξέπνληαο ηελ ειεχζεξε πινήγεζε ηνπ αλαγλψζηε. Ζ πινήγεζε γίλεηαη κε ππεξζπλδέζκνπο. Λφγσ ηνπ φηη νη ππεξζχλδεζκνη είλαη νη κεραληζκνί πνπ απνθιείνπλ ηε γξακκηθφηεηα απνηεινχλ ηε ζεκειηψδε έλλνηα ζην ππεξθείκελν. Ο Παγθφζκηνο Ηζηφο ζηεξίδεηαη πάλσ ζηηο ηδέεο ηνπ ππεξθεηκέλνπ θαη πινπνηεί απηφλ ηνλ ηξφπν δηαζχλδεζεο θαη νξγάλσζεο πιεξνθνξηψλ. Δηθόλα 7:Γξακκηθό θείκελν (1) θαη ππεξθείκελν (2). Σνλ φξν ππεξθείκελν ρξεζηκνπνηήζε πξψηνο ν Σελη Νέιζνλ ην 1965 ζην βηβιίν ηνπ Literary Machines. Αλ θαη ν φξνο πξσηνεκθαλίζηεθε ην 1965, νη ηδέεο πνπ απνηέιεζαλ ηηο βάζεηο ηνπ εκθαλίδνληαη λσξίηεξα. Σν 1945 ν Banevar Bush πεξηγξάθεη ηελ Memex, κηα κεραλή πνπ επέηξεπε ηε δηαζχλδεζε ηεο αλζξψπηλεο θαη ζήκεξα, ν παγθφζκηνο ηζηφο ζεσξείηαη κία πινπνίεζε ηεο ππνζεηηθήο απηήο κεραλήο 8. 8 WorldWideWeb: Proposal for a HyperText Project, 1990, [23]

24 2.2.6 Ιζηνζειίδα (Web-page) Ζ Ηζηνζειίδα (web page) είλαη έλα ειεθηξνληθφ αξρείν ή έλα ζχλνιν απφ ειεθηξνληθά αξρεία πνπ ππάξρνπλ ζε έλαλ ή θαη πεξηζζφηεξνπο servers θαη παξνπζηάδεη θείκελα θαη εθαξκνγέο πνιπκέζσλ. Σέηνηα ζηνηρεία φπσο θείκελν, εηθφλεο θαη θφξκεο κπνξνχλ λα ηνπνζεηεζνχλ ζηε ζειίδα κε ηε ρξήζε γισζζψλ ζήκαλζεο ππεξθεηκέλνπ. Οη ηζηνζειίδεο γξάθνληαη ζε γιψζζεο ζήκαλζεο θεηκέλνπ (markup languages). Ζ βαζηθή απφ απηέο ηηο γιψζζεο είλαη ε HTML(Hypertext Markup Language). Πνιιέο ηζηνζειίδεο καδί καο θάλνπλ έλαλ ηζηφηνπν (web site). Οη ηζηνζειίδεο ζπλδένληαη ε κία κε ηελ άιιε θαη κπνξεί ν ρξήζηεο λα κεηαβεί ζε θάζεκηα απφ απηέο, κε ζπλδέζκνπο πνπ εκθαλίδνληαη δηαθνξεηηθά απφ ην ππφινηπν θείκελν ψζηε λα είλαη γξήγνξα αληηιεπηφ φηη πξφθεηηαη γηα ζχλδεζκν πξνο άιιε ηζηνζειίδα. Ο Σηκ Μπέξλεξο-Λη ζπλδχαζε ηε δηαδηθηπαθή επηθνηλσλία κε ππεξθείκελν δεκνζίεπνληαο ηελ πξψηε ηζηνζειίδα ησλ Αχγνπζην ηνπ Υξεζηκνπνηνχζε ηηο πξψηεο εθδφζεηο ηεο HTML πνπ νη δπλαηφηεηεο ηεο ήηαλ πεξηνξηζκέλεο δίλνληαο ζηελ ηζηνζειίδα, κφλν ηε βαζηθή ηεο δνκή δειαδή επηθεθαιίδεο θαη παξαγξάθνπο θαη ηελ ρξήζε ππεξθείκελνπ. Απηή ήηαλ κηα λέα κνξθή επηθνηλσλίαο δηαθνξεηηθή απφ απηέο πνπ ππήξραλ κε ηελ νπνία νη ρξήζηεο κπνξνχλ λα νδεγεζνχλ ζε άιιεο ζειίδεο. Γηα λα είλαη πξνζβάζηκε κηα ηζηνζειίδα ζα πξέπεη λα αθνινπζεί ηηο αξρέο πξνζβαζηκφηεηαο πνπ είλαη γλσζηέο σο WCAG(Web Content Accessibility Guidelines) θαη κπνξνχλ λα νκαδνπνηεζνχλ ζηηο αθφινπζεο θαηεγνξίεο. Υξήζε ζεκαζηνινγηθήο ζήκαλζεο (semantic markup), ε νπνία πξνζθέξεη κηα εληαία δνκή ζην αξρείν. Σν semantic markup επίζεο αλαθέξεηαη ζηελ νξγάλσζε ηεο δνκήο ηεο ηζηνζειίδαο αιιά θαη ζηελ αλαθνίλσζε, έθδνζε θαη δεκηνπξγία νξηζκψλ ησλ δηαδηθηπαθψλ ππεξεζηψλ κε ηξφπν ψζηε λα είλαη αλαγλσξίζηκεο απφ άιιεο δηαδηθηπαθέο ππεξεζίεο ζε δηαθνξεηηθέο ηζηνζειίδεο. Σα πξφηππα γηα ην semantic web ηα ζέηεη ην IEEE. Υξήζε γισζζψλ ζήκαλζεο πνπ αληαπνθξίλνληαη ζε έλα δεκνζηεπκέλν DTD ή Schema. Να ππάξρεη ην ηζνδχλακν ηεο πιεξνθνξίαο ζε θείκελν γηα θάζε πιεξνθνξία πνπ παξέρεηαη κε γξαθηθά ή πνιπκέζα. [24]

25 Να ρξεζηκνπνηεί ζπλδέζκνπο ελζσκαησκέλνπο ζην θείκελν. Να κελ ρξεζηκνπνηεί πιαίζηα. Υξήζε CSS αληί γηα HTML γηα ηελ θαηαζθεπή πηλάθσλ. πγγξαθή ηεο ζειίδαο κε ηξφπν ηέηνην ψζηε φηαλ ν θψδηθαο δηαβαζηεί γξακκή πξνο γξακκή απφ user agents, φπσο είλαη ηα screen readers, λα παξακέλεη επαλάγλσζηνο. Οη ηζηνζειίδεο δηαρσξίδνληαη ζε ζηαηηθέο θαη δπλακηθέο ηαηηθή ηζηνζειίδα ηαηηθή ηζηνζειίδα (static web-page ή flat web-page) νλνκάδεηαη κηα ηζηνζειίδα ηεο νπνίαο ην πεξηερφκελν κεηαθέξεηαη ζηνλ ρξήζηε αθξηβψο ζηελ κνξθή πνπ είλαη απνζεθεπκέλν ζηνλ εμππεξεηεηή ηζηνζειίδσλ, ζε αληίζεζε κε ηηο δπλακηθέο ηζηνζειίδεο φπνπ ην πεξηερφκελν δεκηνπξγείηαη απφ κηα εθαξκνγή ε νπνία εθηειείηαη ζηνλ εμππεξεηεηή ηζηνζειίδσλ. Σα πεξηερφκελα κηαο ζηαηηθήο ηζηνζειίδαο εκθαλίδνληαη κε ηελ ίδηα κνξθή ζε φινπο ηνπο ρξήζηεο κε ηελ κνξθή πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην ζχζηεκα αξρείσλ ηνπ εμππεξεηεηή ηζηνζειίδσλ. Σν πεξηερφκελν θαη ε δηάηαμε ηνπο δελ αιιάδνπλ εθηφο θαη αλ ν πξνγξακκαηηζηήο θαλεη αλαβαζκίζε ζηε ζειίδα. Μηα απιή HTML ζειίδα ζεσξείηαη ζηαηηθφ πεξηερφκελν. Οη ζηαηηθέο ηζηνζειίδεο είλαη απνζεθεπκέλεο ζπλήζσο ζε κνξθή HTML θαη γηα ηελ κεηαθνξα ηνπο ρξεζηκνπνηνπλ ην πξσηφθνιιν HTTP. Δηθόλα 8:ηαηηθή Ιζηνζειίδα 9 World Wide Web Consortium, 2015, [25]

26 Σα πιενλεθηήκαηα ησλ ζηαηηθψλ ηζηνζειίδσλ είλαη φηη δελ ρξεηάδνληαη πξνγξακκαηηζηηθέο δεμηφηεηεο γηα λα δεκηνπξγήζεη θάπνηνο κηα ηέηνηα ζειίδα, κπνξεί λα βξίζθεηαη κε εχθνιν ηξφπν θισλνπνηεκέλε ζε παξαπάλσ απφ έλαλ εμππεξεηεηέο, δελ ρξεηάδεηαη εηδηθφ ινγηζκηθφ ζηνλ εμππεξεηεηή ηζηνζειίδσλ γηα ηελ αλάξηεζε ή δεκνζίεπζε ζηαηηθψλ ζειίδσλ θαη ηέινο φηη ε ζειίδα κπνξεί λα είλαη δηαζέζηκε ζηνλ θπιινκεηξεηή θαηεπζείαλ απφ έλα απνζεθεπηηθφ ρψξν, ρσξίο λα ρξεηάδεηαη λα δηακεζνιαβήζεη έλα εμππεξεηεηήο ηζηνζειίδσλ κε θαηάιιειν ινγηζκηθφ ρεηξηζκφ ηζηνζειίδσλ, φπσο γηα παξάδεηγκα νη δπλακηθέο ζειίδεο ζε γιψζζα PHP, πνπ ρξεηάδνληαη έλαλ δηεξκελέα PHP, ν νπνίνο ηξέρεη ζηνλ εμππεξεηεηή ηζηνζειίδσλ θαη δεκηνπξγεί δπλακηθά ηελ ζειίδα, πξηλ απηή απνζηαιεί ζηνλ browser ηνπ ρξήζηε. Αληίζηνηρα θάπνηα απφ ηα κεηνλεθηήκαηα ηνπο είλαη φηη δελ είλαη δηαδξαζηηθέο κε ηνλ ρξήζηε θαη φηη ε δηαρείξηζε πνιιψλ ζηαηηθψλ ηζηνζειίδσλ δελ είλαη εχθνιε ρσξίο απηφκαηα εξγαιεία Γπλακηθή ηζηνζειίδα Γπλακηθή ηζηνζειίδα (dynamic web page) είλαη κηα ηζηνζειίδα ε νπνία δεκηνπξγείηαη δπλακηθά ηελ ζηηγκή ηεο πξφζβαζεο ζε απηή ή ηελ ζηηγκή πνπ ν ρξήζηεο αιιειεπηδξά κε ηνλ εμππεξεηεηή ηζηνζειίδσλ. Οη δπλακηθέο ηζηνζειίδεο είλαη έλα απφ ηα δνκηθά ζηνηρεία ηεο λέαο γεληάο ηνπ παγθφζκηνπ ηζηνχ φπνπ ε πιεξνθνξία δηακνηξάδεηαη ζε πνιιαπιέο ηζηνζειίδεο. Ζ γεληθφηεξε ηδέα μεθίλεζε κεηά ηελ εμάπισζε θαη αλάπηπμε ησλ ηζηνζειίδσλ. Σν HTTP μεθηλεζε λα ρξεζηκνπνηείηαη απφ ην 1990 θαη ε HTML άξρηζε λα ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ηζηνζειίδσλ απφ ην Ζ ηδέα θαη κηα κνξθή δνκήο ππήξρε απφ πξηλ κίαο θαη ην 1990 ππήξραλ ηα Bulletin Board Systems ζηα νπνία νη ρξήζηεο ζπλδένληαλ κέζσ κφληεκ θαη ην πεξηερφκελν πνπ έβιεπαλ δεκηνπξγνχληαλ δπλακηθά. 10 "The Information Revolution", J. R. Okin. ISBN Ed. Ironbound Press, [26]

27 Δηθόλα 9:Γπλακηθή ηζηνζειίδα Ο ηξφπνο ιεηηνπξγίαο ησλ δπλακηθψλ ηζηνζειίδσλ ζηνλ client γίλεηαη κε ηα αθφινπζα βήκαηα. Έλα ινγηζκηθφ ηξέρεη ζηνλ απνκαθξπζκέλν εμππεξεηεηή ηζηνζειίδσλ. Ο ρξήζηεο-πειάηεο επηζθέπηεηαη ηελ ζειίδα ε νπνηα πεξηέρεη έλα ζελάξην εληνιψλ ην νπνίν ελζσκαηψλεη κηα δηαδξαζηηθφηεηα κε ηνλ ρξήζηε, πνπ γίλεηαη κε ρξήζε πιεθηξνινγίνπ ή πνληηθηνχ. Σν πεξηερφκελν ηεο ηζηνζειίδαο δεκηνπξγείηαη δπλακηθά ζηνλ ηνπηθφ ππνινγηζηή κεηά ηελ εθηέιεζε ηνπ ζελαξίνπ εληνιψλ ην νπνίν ιακβάλεηαη απφ ηνλ απνκαθξπζκέλν εμππεξεηεηή θαη ε ζειίδα επηζηξέθεηαη ζε κνξθή HTML ζηνλ πειάηε. Τπάξρεη πεξίπησζε ην ζελάξην λα εθηειεζηεί ζην πειάηε ή ζηνλ εμππεξεηεηή ή θαη ζηνπο δπν ηαπηφρξνλα. Ζ ζειίδα login.php, ζην παξάδεηγκα ηεο εηθφλαο 9, πεξηέρεη ζελάξην εληνιψλ PHP ην νπνίν εθηειείηαη απφ ηνλ δηεξκελέα PHP ζηνλ εμππεξεηεηή θαη ρξεζηκνπνηψληαο ζηνηρεία απφ ηελ βάζε MySQL απνζηέιλεηαη πίζσ ε δπλακηθή ζειίδα HTML. Σέηνηεο ηερλνινγίεο γηα ηελ δεκηνπξγία δπλακηθψλ ηζηνζειίδσλ ζηνλ εμππεξεηεηή είλαη ε ηερλνινγίεο PHP, ASP, ColdFusion, Perl, WebDNA θαη άιιεο φπσο γηα παξάδεηγκα ε γιψζζα ζελαξίνπ εληνιψλ JavaScript ή ActionScript ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ ηνπηθή δεκηνπξγία δπλακηθψλ ηζηνζειίδσλ ηερλνινγίαο DHTML ή Flash νη νπνίεο ζπρλά ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα ελζσκαησζνπλ ήρνη, θηλνχκελεο εηθφλεο ή αιιαγέο θαη δηακφξθσζε ηνπ θείκελνπ ηεο ζειίδαο. Ζ γιψζζα ζελαξίνπ έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα θαιεί απνκαθξπζκέλα ζελάξηα εληνιψλ απφ θαη πξνο ηνλ εμππεξεηεηή ηζηνζειίδσλ. Πνιιέο θνξέο νη ζειίδεο είλαη απνζεθεπκέλεο ζηαηηθά ζε θξπθή-πξνζσξηλή κλήκε θαη απνζηέιινληαη θαηεπζείαλ ζηνλ ρξεζηε. Με απηφ ηνλ ηξφπν απνθεπγεηαη [27]

28 ηε ππεξθφξησζε ηνπ εμππεξεηεηή ηζηνζειίδσλ θαη θαιείηαη ε κεραλή πνπ είλαη ππεχζπλε γηα ηελ δεκηνπξγία δπλακηθψλ ηζηνζειίδσλ κφλν φηαλ ην απνζεθεπκέλν πεξηερφκελν έρεη αιιάμεη απφ ηνλ πξνγξακκαηηζηή. Σα πιενλεθηήκαηα ησλ δπλακηθψλ ζειίδσλ είλαη φηη ην πεξηερφκελν κπνξεί λα αλαλεψλεηαη απφ αλζξψπνπο πνπ δελ γλσξίδνπλ πξνγξακκαηηζκφ θαη εηζί ππαξρεη ε δπλαηφηεηα πην ζπρλήο αλαλέσζεο. Ο αξηζκφο ησλ ζειίδσλ πνπ κπνξεί λα πεξηέρεη είλαη απεξηφξηζηνο άξα θαη πνιχ πεξηερφκελν απφ ηηο ζηαηηθέο ηζηνζειίδεο θαη ηέινο είλαη εχθνιε ε δηαρεηξηζηείο ηνπο ρξήζηεο θαη ηνπο δηαρεηξηζηέο κηαο ηέηνηαο ηζηνζειίδαο. Αληίζηνηρα ηα κεηνλεθηήκαηα ηνπο είλαη φηη ε θαηαζθεπή κηαο δπλακηθήο ηζηνζειίδαο ρξεηάδεηαη πεξηζζφηεξν ρξφλν γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο. Γηα ηε ζρεδίαζε ηεο ρξείαδεηαη παξαπάλσ θφζηνο απφ κηα ζηαηηθε ηζηνζειίδα κηαο θαη ρξεηάδνληαη εμεηδηθεπκέλεο γλψζεηο φπσο επίζεο θαη ην θφζηνο θηινμελίαο είλαη επίζεο απμεκέλν κηαο θαη είλαη αλάινγν ησλ κεγαιχηεξσλ απαηηήζεσλ. Σέινο ιφγσ ησλ δηαθνξεηηθψλ ζελαξίσλ πνπ ηξέρνπλ ηζσο ζε παξαπαλσ απφ έλα εμππεξεηεηέο εθηειέηηαη πην αξγά απφ κία ζηαηηθή ζειίδα Γιώζζεο ζήκαλζεο Μία γιψζζα ζήκαλζεο (markup language) είλαη έλα ζχλνιν εληνιψλ πνπ επηηξέπνπλ ηελ πξνζζήθε πιεξνθνξίαο ζην πεξηερφκελν κηαο πεγήο δεδνκέλσλ. Σν πεξηερφκελν κπνξεί λα είλαη θείκελν, εηθφλα ή νπνηαδήπνηε άιιε κνξθή ειεθηξνληθήο πιεξνθνξίαο. Οη εληνιέο ησλ γισζζψλ ζήκαλζεο νλνκάδνληαη εηηθέηεο (tags) θαη είλαη απιέο θαη θαηαλνεηέο. Ζ δνκε ηνπο δελ είλαη ηνζν απζηεξε θαη δελ κπνξνπλ λα εθηειεζνπλ ζχλζεηνπο ππνινγηζκνπο αληηζεηα κε ηηο θιαζζηθέο γιψζζεο πξνγξακκαηηζκνχ φπσο ε C θαη ε java. Γηα λα εθηειεζηνπλ δελ ρξεηάδνληαη compilers, θαη γεληθά απηφ πνπ θάλνπλ είλαη λα πεξηγξάθνπλ πψο ζα γίλεη κηα εξγαζία, παξά λα ηελ εθηεινχλ Standard Generalized Markup Language Ζ SGML (Standard Generalized Markup Language), απνηειεί ην δηεζλέο πξφηππν γεληθεπκέλεο γιψζζαο ζήκαλζεο. Καζνξίδεη ην πψο αλαπαξηζηαηαη ε 11 "The Information Revolution", J. R. Okin. ISBN Ed. Ironbound Press, ακςψλ, Γ. (2003). Ζ γιψζζα ζήκαλζεο XML. Παλεπηζηήκην Πεηξαηψο. [28]

29 πιεξνθνξία φπσο θαη ηηο κεζφδνπο ηεο, νη νπνίεο είλαη αλεμάξηεηεο απφ νπνηνδήπνηε ζχζηεκα ή κεράλεκα. Οη κέζνδνη απηνί έρνπλ θαζνξηζηεί ψζηε λα είλαη θαηαλνεηνί απφ αλζξψπνπο θαη κεραλέο. ιεο νη γιψζζεο ζήκαλζεο νη νπνίεο ζπκκνξθψλνληαη κε ηνπο θαλφλεο πνπ θαζνξίδεη ε SGML είλαη εθαξκνγέο ηεο. Δπηπιένλ, ε SGML είλαη κία κεηα-γιψζζα παξέρεη ηε δπλαηφηεηα θαζνξηζκνχ λέσλ γισζζψλ ζήκαλζεο πνπ είλαη ππνζχλνιά ηεο. Αλ θαη ε SGML έρεη νπζηαζηηθφ ξφιν ζηνλ θαζνξηζκφ εγγξάθσλ ζχκθσλα κε ηηο πξνδηαγξαθέο ηνπ πξνηχπνπ επηθνηλσλίαο World Wide Web Consortium (W3C), είλαη πνιχπινθε γηα ηνπο ζθνπνχο ηνπ δηαδηθηχνπ HTML (HyperText Markup Language) Ζ HTML πνπ είλαη αθξσλχκην ηνπ αγγιηθνχ HyperText Markup Language ζηα ειιεληθά Γιψζζα ήκαλζεο Τπεξθεηκέλνπ είλαη ε θχξηα γιψζζα ζήκαλζεο γηα ηηο ηζηνζειίδεο, θαη ηα ζηνηρεία ηεο είλαη ηα βαζηθά δνκηθά ζηνηρεία ησλ ηζηνζειίδσλ. Σν 1980, ν θπζηθφο Σηκ Μπέξλεξο Λη επηλφεζε ην ENQUIRE πνπ εηαλέλα ζχζηεκα γηα ηελ ρξήζε θαη δηακνηξαζκνχ εγγξάθσλ γηα ηνπο εξγαδνκελνπο ηνπ CERN. Έπεηηα πξφηεηλε έλα ζχζηεκα εμ νινθιεξνπ βαζηζκέλν ζην δηαδίθηπν, ην νπνίν ζα ελζαξπλνληαλ ε ρξήζε ππεξθείκελνπ. Έηζη, έθηηαμε κηα πξσηε κνξθε ηεο HTML πνπ εηαλ έληνλα επεξεαζκέλε απφ ηελ SGML, έγξαςε ελα browser θαη ινγηζκηθφ εμππεξεηεηή ζηα ηέιε ηνπ Απφ ην 1996 θαη κεηά, νη πξνδηαγξαθέο ηεο HTML ηεξνχληαη, απφ ην World Wide Web Consortium (W3C). Tν 2000 ε HTML έγηλε επίζεκα παγθφζκην πξφηππν (ISO/IEC 15445:2000). Ζ ζήκαλζε HTML απνηειείηαη απφ κεξηθά βαζηθά ζπζηαηηθά, καδη κε ηα ζηνηρεία θαη ηηο ηδηνηήηεο ηνπο, ηνπο βαζηζκέλνπο ζε ραξαθηήξεο ηχπνπο δεδνκέλσλ, ηηο αλαθνξέο ραξαθηήξσλ θαη ηηο αλαθνξέο νληνηήησλ. Έλα μερσξηζηφ ζεκαληηθφ ζπζηαηηθφ είλαη ε δήισζε ηχπνπ εγγξάθνπ (Document Type Declaration), ε νπνία δείρλεη ζηνλ browser πσο ζα εκθαλίδεη ηελ ζειίδα. Σα έγγξαθα HTML απνηεινχληαη απφ ζηνηρεία HTML ηα νπνία ζηελ γεληθεπκέλε ηνπο κνξθή έρνπλ ηξία ζπζηαηηθά: ην πξσην, έλα δεχγνο απφ εηηθέηεο, ηελ «εηηθέηα εθθίλεζεο» θαη ηελ «εηηθέηα ηεξκαηηζκνχ», ην δεπηεξν, ηδηφηεηεο κέζα ζηελ εηηθέηα εθθίλεζεο, θαη ηέινο ην θείκελν θαη ην πεξηερφκελν κεηαμχ ησλ εηηθεηψλ, ην νπνίν κπνξεί λα πεξηιακβάλεη θαη άιια ζηνηρεία θσιηαζκέλα κέζα ηνπ. 13 ακςψλ, Γ. (2003). Ζ γιψζζα ζήκαλζεο XML. Παλεπηζηήκην Πεηξαηψο. [29]

30 Σν ζηνηρείν HTML κπνξεη λα ερεη νπνηαδεπνηε κνξθε θαη λα ππαξρεη αλάκεζα ζηηο εηηθέηεο εθθίλεζεο θαη ηεξκαηηζκνχ. Σέινο, θάζε εηηθέηα πεξηθιείεηαη ζε ζχκβνια «κεγαιχηεξν απφ» θαη «κηθξφηεξν απφ», δειαδή < θαη >. Σα ζηνηρεία ηεο HTML ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα ρηίζνπλ φινπο ηνπ ηζηφηνπνπο. Ζ HTML επηηξέπεη λα ελζσκάησζνπλ εηθφλεο θαη άιια αληηθεηκέλα κέζα ζηε ζειίδα, νπσ επηζεο θαη γηα ηελ εκθαληζε δηαδξαζηηθσλ θφξκσλ. Παξέρεη ηηο κεζφδνπο δεκηνπξγίαο εγγξάθσλ πνπ απνηεινχληαη απφ ην πεξηερφκελν πνπ κεηαθέξνπλ θαη απφ ηνλ θψδηθα κνξθνπνίεζεο απηνπ, θαζνξίδνληαο δνκηθά ζεκαληηθά ζηνηρεία γηα ην θείκελν, φπσο θεθαιίδεο, παξαγξάθνπο, ζπλδέζκνπο θαη άιια. Δπηηξεπεη ηελ ελζσκαησζε ζελάξησλ εληνιψλ ζε γιψζζεο φπσο ε JavaScript, ηα νπνία επεξεάδνπλ ηε ζπκπεξηθνξά ησλ ηζηνζειίδσλ HTML. Δηθόλα 10: Γείγκα θώδηθα HTML Σν φλνκα θάζε ζηνηρείνπ HTML είλαη ην ίδην φλνκα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηηο αληίζηνηρεο εηηθέηεο. Σν φλνκα ηεο εηηθέηαο ηεξκαηηζκνχ μεθηλά κε κηα θάζεην «/», ε νπνία παξαιείπεηαη ζηα άδεηα ζηνηρεία. Σέινο, αλ δελ αλαθέξνληαη νη ηδηφηεηεο ελφο ζηνηρείνπ, ηφηε ρξεζηκνπνηνχληαη νη πξνεπηινγέο. ηελ HTML νξίδνληαη ηχπνη δεδνκέλσλ πνπ αθνξνπλ γηα ην πεξηερφκελν ησλ ζηνηρείσλ, φπσο ζελάξηα εληνιψλ ή stylesheet, θαη κηα πιεζψξα ηχπσλ γηα ηηο ηηκέο [30]

31 ησλ ηδηνηήησλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ID, ησλ name, ησλ URI, δηαθφξσλ αξηζκψλ θαη κνλάδσλ κήθνπο, γισζζψλ, ηχπσλ αξρείσλ πνιπκέζσλ, ρξσκάησλ, θσδηθνπνηήζεσλ ραξαθηήξσλ, εκεξνκεληψλ θιπ. Σα έγγξαθα HTML πξέπεη λα αξρίδνπλ κε κηα δήισζε ηχπνπ εγγξάθνπ ε νπνία αλεπίζεκα ιέγεηαη θαη «doctype». Ζ δήισζε απηε βνεζά ηνπο browser λα θαηαλνεζνπλ πψο πξέπεη λα δηαβάζνπλ ην πεξηερφκελν ηνπ εγγξάθνπ θαη πψο λα θαλνπλ ηελ παξνπζηάζε ηνπ κεηά. Ο ζθνπφο ηνπ doctype εηλαη λα επηηξαπεη ε αλάιπζε θαη ε επηβεβαίσζε ησλ εγγξάθσλ HTML απφ εξγαιεία SGML ηα νπνία βαζηδνληαλ ζην Document Type Definition (DTD). Σν DTD πεξηέρεη κηα γξακκαηηθή ζε γιψζζα κεραλήο, πνπ θαζνξίδεη ηη επηηξέπεηαη θαη ηη απαγνξεχεηαη δειαδή ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ ππάξρνπλ κέζα ζην έγγξαθν. O Παγθφζκηνο Ηζηφο απνηειείηαη θπξίσο απφ αξρεία HTML ηα νπνία κεηαθέξνληαη απφ εμππεξεηεηέο πξνο browsers κεζσ ηεο ρξεζεο ηνπ πξσηφθνιινπ HTTP. Χζηφζν, κηα πνπ ην ίδην πξσηφθνιιν κπνξεί επηπιένλ λα κεηαθέξεη εηθφλεο, ήρν θαη άιιν πεξηερφκελν, καδί κε ην ίδην ην αξρείν, κεηαθέξνληαη θαη κεξηθέο επηπιένλ πιεξνθνξίεο, ή κεηαδεδνκέλα, νπσο θαη ε θσδηθνπνίεζε ραξαθηήξσλ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη. Ζ HTML5 είλαη κηα ππφ αλάπηπμε γιψζζα ζήκαλζεο γηα ηνλ Παγθφζκην Ηζηφ πνπ φηαλ εηνηκαζηεί ζα είλαη ε επφκελε κεγάιε έθδνζε ηεο HTML (Γιψζζα Τπεξθεηκέλνπ, HyperText Markup Language) θαη πηνζεηήζεθε σο αξρηθφ βήκα γηα ηηο εξγαζίεο ηεο λέαο νκάδαο εξγαζίαο HTML ηνπ W3C ην XHTML(eXtensible HyperText Markup Language) Σα αξρηθά XHTML ζεκαίλνπλ extensible HyperText Markup Language, δει. εθηεηακέλε γιψζζα ζήκαλζεο ππεξθεηκέλνπ θαη είλαη ζρεδφλ ίδηα κε ηελ HTML 4.01.Ζ XHTML απνηειεί κηα απζηεξφηεξε θαη θαζαξφηεξε έθδνζε (version) ηεο HTML Οπζηαζηηθά ε XHTML είλαη ε HTML νξηζκέλε ζαλ κηα εθαξκνγή ηεο XML. 14 Γεληθά ζρεηηθά κε ηελ HTML, 2015, & Μαζήκαηα Καηαζθεπήο Web ειίδσλ κε ηε Γιψζζα HTML, 2005, & HTML 5. A vocabulary and associated APIs for HTML and XHTML, 2014, [31]

32 Δίλαη ζηάληαξη ηνπ Web θαη ε XHTML 1.0 έγηλε επίζεκα παγθφζκην πξφηππν ηνπ W3C ην Σν βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη ε XHTML απνηειεί κηα αλαδηάηαμε ηεο HTML ζηελ XML θαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί κε ηνπο ππάξρνληεο θπιινκεηξεηέο αθνινπζψληαο κεξηθνχο απινχο θαλφλεο. Ζ XHTML απνηειεί ηε λέα γεληά ηεο HTML, θαη δελ είλαη πνιχ δηαθνξεηηθή. Μηα απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο δηαθνξέο αλάκεζα ζηηο δχν γιψζζεο είλαη φηη ηα ζηνηρεία ηεο XHTML πξέπεη λα είλαη ζσζηά θσιηαζκέλα. ηελ HTML κεξηθά ζηνηρεία κπνξεί λα κελ είλαη ζσζηά θσιηαζκέλα ην έλα κέζα ζην άιιν. Αληίζεηα, ζηελ XHTML φια ηα ζηνηρεία πξέπεη λα θσιηάδνπλ ζσζηά ην έλα κέζα ζην άιιν. Δπηπιένλ ηα έγγξαθα ηεο XHTML πξέπεη λα είλαη ζσζηά κνξθνπνηεκέλα. ια ηα ζηνηρεία ηεο XHTML πξέπεη λα είλαη θσιηαζκέλα κέζα ζην αξρηθφ (root) ζηνηρείν <HTML> θαη φια ηα άιια ζηνηρεία κπνξνχλ λα έρνπλ ζηνηρεία παηδηά, ηα νπνία πξέπεη λα είλαη ζε δεπγάξηα θαη ζσζηά θσιηαζκέλα κέζα ζην παηξηθφ ηνπο ζηνηρείν. Δπίζεο ηα νλφκαηα ησλ tags πξέπεη λα γξάθνληαη κε πεδά γξάκκαηα. Απηφ γίλεηαη γηα ην ιφγσ φηη ηα έγγξαθα ηεο XHTML απνηεινχλ εθαξκνγέο ηεο XML θαη ε XML μερσξίδεη ηνπο πεδνχο απφ ηνπο θεθαιαίνπο ραξαθηήξεο. Απηφ ζεκαίλεη φηη tags φπσο ηα <br> θαη <BR> αληηκεησπίδνληαη ζαλ δηαθνξεηηθά tags. Σέινο φια ηα κε θελά ζηνηρεία ηεο XHTML πξέπεη λα είλαη θιεηζηά. Σα κε θελά ζηνηρεία πξέπεη λα έρνπλ έλα ηειηθφ tag ή ην αξρηθφ tag πξέπεη λα ηειεηψλεη κε ηνπο ραξαθηήξεο />. Γηα λα θάλνπκε ηελ XHTML λα είλαη ζπκβαηή κε ηνπο ζεκεξηλνχο browsers, πξέπεη λα πξνζζέζνπκε έλα επηπιένλ θελφ πξηλ απφ ην ζχκβνιν /, σο εμήο : <br /> θαη <hr />. Ζ ζπγγξαθή θψδηθα XHTML ρξεηάδεηαη λα έρεη κηα θαζαξή ζχληαμε HTML. ια ηα έγγξαθα ηεο XHTML πξέπεη λα έρνπλ κηα δήισζε DOCTYPE, ηα ζηνηρεία HTML, head θαη body θαη ην ζηνηρείν title πνπ πξέπεη λα βξίζθεηαη κέζα ζην ζηνηρείν head. Ζ δήισζε DOCTYPE δελ απνηειεί κέξνο ηνπ εγγξάθνπ ηεο XHTML θαη έηζη δελ πξέπεη λα έρεη tag θιεηζίκαηνο. Ζ HTML νξίδεη ην ραξαθηεξηζηηθφ name γηα ηα ζηνηρεία a, applet, frame, iframe, img θαη map. ηελ XHTML ην ραξαθηεξηζηηθφ name δελ ρξεζηκνπνηείηαη θαη ρξεζηκνπνηνχκε αληη γηα απην ην id. Γηα λα ππάξρεη ζπκβαηφηεηα κε ηνπο πην παιηνχο browsers, πξέπεη λα ρξεζηκνπνηνχκε θαη ην name θαη ην id, κε ηηο ίδηεο ηηκέο ραξαθηεξηζηηθψλ Σν ραξαθηεξηζηηθφ lang εθαξκφδεηαη ζρεδφλ ζε θάζε ζηνηρείν ηεο XHTML θαη θαζνξίδεη ηε γιψζζα ηνπ πεξηερνκέλνπ κέζα ζ έλα ζηνηρείν. Αλ [32]

33 ρξεζηκνπνηνχκε ην ραξαθηεξηζηηθφ lang ζ έλα ζηνηρείν, είλαη αλαγθαην λα πξνζηεζεί ην ραξαθηεξηζηηθφ XML:lang Βαζίθνη ζπληαθηηθνί θαλφλεο ηεο XHTML είλαη φηη ηα νλφκαηα ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ πξέπεη λα γξάθνληαη κε πεδά γξάκκαηα, νη ηηκέο ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ πξέπεη λα πεξηθιείνληαη απφ εηζαγσγηθά, δελ επηηξέπεηαη ε ειαρηζηνπνίεζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ, ην ραξαθηεξηζηηθφ id αληηθαζηζηά ην ραξαθηεξηζηηθφ name, θαη ηέινο φηη ην XHTML DTD νξίδεη ηα ππνρξεσηηθά ζηνηρεία. Σν XHTML standard νξίδεη ηξεηο νξηζκνχο ηχπνπ εγγξάθνπ (Document Type Definitions), φπνπ ην πην θνηλφ είλαη ην XHTML Transitional. Σν <!DOCTYPE> είλαη ππνρξεσηηθφ θαη έλα έγγξαθν ηεο XHTML απνηειείηαη απφ ηα εμήο ηξία βαζηθά ηκήκαηα : Σν DOCTYPE Σν Head Σν Body Ζ βαζηθή δνκή ηνπ εγγξάθνπ είλαη ε εμήο : <!DOCTYPE... > <HTML> <head>... </head> <body>... </body> </HTML> Ζ δήισζε DOCTYPE απαηηείηαη λα είλαη πάληα ε πξψηε γξακκή ζ έλα XHTML έγγξαθν. Σν παξαθάησ παξάδεηγκα απνηειεί έλα απιφ έγγξαθν ηεο XHTML. Ζ δήισζε DOCTYPE νξίδεη ηνλ ηχπν εγγξάθνπ θαη ην ππφινηπν ηνπ εγγξάθνπ κνηάδεη κε ηελ HTML 15 : <!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" 15 ΚΔΝΣΡΟ ΠΛΖ.ΝΔ.Σ. Ν. ΦΛΧΡΗΝΑ Ζ Γιψζζα Πξνγξακκαηηζκνχ XHTML, 2015, [33]

34 " <HTML> <head> <title> απιφ έγγξαθν </title> </head> <body> <p> κηα απιή παξάγξαθνο </p> </body> </HTML> Web browser O Web browser ή θπιινκεηξεηήο ηζηνζειίδσλ ή πεξηεγεηήο Ηζηνχ, είλαη έλα ινγηζκηθφ πνπ επηηξέπεη ζηνλ ρξήζηε λα πξνβάιιεη, θαη λα αιιειεπηδξά κε, θείκελα, εηθφλεο θαη άιιεο πιεξνθνξίεο ζπλήζσο αλαξηεκέλεο ζε κηα ηζηνζειίδα ελφο ηζηφηνπνπ ζε επηπεδν Παγθφζκηνπ Ηζηνπ ή ζε επηπεδν ηνπηθνπ δίθηπνπ. ην θείκελν θαη ζηηο εηθφλεο κηαο ηζηνζειίδαο ππάξρεη πεξίπησζε λα εκπεξηέρνπλ ππεξζπλδέζκνπο πξνο άιιεο ηζηνζειίδεο γηα ηνλ ίδην ή δηαθνξεηηθφ ηζηφηνπν. Ζ δνπιεηα ηνπ browser είλαη λα δηλεη ζηνλ ρξήζηε ηελ γξήγνξε θαη εχθνιε πξφζβαζε ζε πιεξνθνξίεο πνπ βξίζθνληαη ζε δηάθνξεο ηζηνζειίδεο θαη ηζηφηνπνπο ελαιιάζζνληαο ηηο ηζηνζειίδεο κέζσ ησλ ππεξζπλδέζκσλ. Ο ζθνπφο ελφο web browser είλαη λα δηαβάδεη ηα έγγξαθα HTML λα κελ εκθαλίδεη ηηο εηηθέηεο ηεο αιιά λα ηηο ρξεζηκνπνηεί γηα λα εξκελεχζεη ην πεξηερφκελν ηεο ζειίδαο θαη ηα ζπλζέηεη ζε πεξηερφκελν πνπ κπνξεί θαλείο λα δηαβάζεη ή λα αθνχζεη θαη αλαθέξνληαη επίζεο ζε ζηπι κνξθνπνίεζεο CSS γηα λα νξίδνπλ ηελ εκθάληζε θαη ηε δηάηαμε ηνπ θεηκέλνπ θαη ηνπ ππφινηπνπ πιηθνχ CSS CSS ζεκαίλεη Cascading Style Sheets θαη είλαη κηα γιψζζα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηνλ έιεγρν ηεο εκθάληζεο κηαο ηζηνζειίδαο θαη γεληθφηεξα ελφο 16 Jacobs, Ian; Walsh, Norman (15 December 2004). "URI/Resource Relationships". Architecture of the World Wide Web, Volume One. [34]

35 ηζηνηφπνπ. Ζ CSS αλαπηχζζεη αηζζεηηθα κηα ηζηνζειίδα δειαδή δηακνξθψλεη πεξηζζφηεξα ραξαθηεξηζηηθά, λα αιιαδεη ρξψκαηα, ζηνίρηζε Με απηή νξίδνπκε ην ρξψκα ησλ γξακκαησλ, ην κέγεζνο ηεο γξακκαηνζεηξάο, ηελ γξαθή (bold, underline, θηι.), ην ρξψκα ηνπ θφληνπ θαη ησλ αληηθεηκελσλ, ηηο δηαζηάζεηο ησλ αληηθεηκελσλ, ηηο απνζηαζεηο θαη άιιεο ηδηφηεηεο πνπ κπνξεη λα ερνπλ ηα ζηνηρεηα κηαο ηζηνζειίδαο θαη δίλεη πεξηζζφηεξεο δπλαηφηεηεο φηαλ ζρεηίδεηαη κε ηελ HTML. Δηθόλα 11: CSS Ζ ρξήζε CSS θάλεη πνιχ εχθνιε ηελ δηαρείξηζε ηεο εκθάληζεο ησλ ζειίδσλ. Αλ ζε κηα ηζηνζειίδα, ρσξίο ρξήζε CSS, πξεπεη λα αιιαμεη ην ρξψκα ηνπ θφληνπ ζε φιεο ηηο επηθεθαιίδεο φισλ ησλ πηλάθσλ ζα πξέπεη λα αιιάμεη ζε θάζε κηα επηθεθαιίδα θαη λα νξίζηεη ην ρξψκα. Δλψ ζε κηα ζειίδα κε ρξήζε CSS ζα ρξεηαζηεί λα αιιαμεη ην ρξψκα απηφ κηα κφλν θνξά θαη απηφ ζα εθαξκνζηεί γηα φιεο ηηο επηθεθαιίδεο ηεο ζειίδαο. Φπζηθά ππαξρεη ε δπλαηφηεηα αιιαγήο ζηπι, φρη κφλν γηα ζηνηρεία κηαο ζειίδαο, αιιά γηα ζηνηρεία φισλ ησλ ζειίδσλ θάπνηνπ website. ήκεξα ζρεδφλ φιεο νη ηζηνζειίδεο ρξεζηκνπνηνχλ CSS. Ζ ρξήζε ησλ ζηπι θάλεη ηελ ζρεδίαζε ζειίδσλ πνιχ πην εχθνιε δεκηνπξγψληαο έηζη webites ησλ νπνησλ ε δηαρεηξεζε είλαη επθνιε θαη γξεγνξε. Σα πιενλεθηήκαηα ησλ θχιισλ ζηπι CSS είλαη ν δηαρσξηζκφο ηνπ πεξηερνκέλνπ απφ ηελ ζρεδίαζε θαη ε ειαρηζηνπνίεζε ηνπ ρξφλνπ γηα ηηο αιιαγέο ζηελ ζρεδίαζε αθνχ φια ηα ζηπι ησλ ζηνηρείσλ πεξηέρνληαη ζε έλα αξρείν. Γη απηφ [35]

36 δεκηνπξγνχληαη κηθξφηεξνπ κεγέζνπο αξρεία κε απνηέιεζκα ηνλ θαζαξφηεξν θαη απηνχζην θψδηθα HTML. Δπηπιένλ ππάξρεη νκνηφκνξθε εκθάληζε ησλ ηζηνζειίδσλ πνπ ζπλδένληαη µε ην ζπγθεθξηκέλν CSS αξρείν, αθνχ ηα ζηνηρεία δελ αιιάδνπλ θαη κεγαιχηεξε ηαρχηεηα εκθάληζεο ηεο ηζηνζειίδαο ζε φινπο ηνπο Web Browsers. Τπάξρεη πηζηνπνίεζε απφ ηελ W3C, ην κεγαιχηεξν νξγαληζκφ Web Standards ν νπνίνο ελζαξξχλεη ηε ρξήζε ησλ CSS γηα ζθνπνχο παξνπζίαζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ PHP H PHP είλαη κηα γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ γηα ηε δεκηνπξγία dynamic;vn ζειίδσλ web. Μηα ζειίδα PHP πεξλά απφ επεμεξγαζία απφ έλα ζπκβαηφ δηαθνκηζηή ηνπ Παγθφζκηνπ Ηζηνχ,ψζηε λα παξαρζεί ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν ην δεηνχκελν πεξηερφκελν, ην νπνί θαη ζηέιλεηαη ζην πξφγξακκα πεξηήγεζεο ησλ επηζθεπηψλ ζε κνξθή θψδηθα HTML. Δηθόλα 12:Php Ζ ηζηνξία ηεο PHP μεθηλά ην 1994, φηαλ ν Rasmus Lerdorf δεκηνχξγεζε ρξεζηκνπνηψληαο ηε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ Perl έλα απιφ script κε φλνκα php.cgi. Ζ γιψζζα ηφηε νλνκάζηεθε PHP απφ ηα αξρηθά Personal Home Page. Οξηζκέλα απφ ηα πιενλεθηήκαηα ηεο php είλαη ε πςειή απφδνζε ηεο, ε επθνιία δηαζχλδεζεο κε πνιιά δηαθνξεηηθά ζπζηήκαηα βάζεσλ δεδνκέλσλ, ππάξρνπλ ελζσκαησκέλεο βηβιηνζήθεο γηα πνιιέο ζπλεζηζκέλεο δηαδηθαζίεο ζηνλ ηζην. Σν θφζηνο ηεο είλαη κεδεληθφ, αθνχ δηαλέκεηαη δσξεάλ, επθνιία κάζεζεο θαη ρξήζεο, ηα πξνγξάκκαηα πνπ ερνπλ γξαθεη ζε php κεηαθέξνληαη εχθνια, ν πεγηαηνο θσδηθαο είλαη δηαζεζηκνο αλα παζα σξα, ηξέρεη ζε πνιιά δηαθνξεηηθά ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα, ιεηηνπξγεί ζηνλ Server. Γελ ρξεηάδεηαη ν client, εάλ ρξεζηκνπνηείηαη CSS, πνιχ εχθνιε ε πξφζβαζε ζε άιια web-based εξγαιεία κέζσ ηεο PHP πρ Google maps. 17 Wlearn, 2014, & CSS, 2015, [36]

37 Αληίζηνηρα ηα κεηνλεθηήκαηα ηεο είλαη ε κεησκέλε αζθάιεηα. Δπεηδε είλαη αλνηρηή γιψζζα, θαη φινη νη άλζξσπνη είηε πξνγξακκαηηζηέο, είηε ρξήζηεο κπνξνχλ λα δνπλ ηνλ πεγαίν θψδηθά ηεο θαη εθφζνλ ππάξρνπλ ζθάικαηα ζηνλ πεγαίν θψδηθα, κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί απφ ηνπο αλζξψπνπο γηα λα εμεξεπλεζεί θαπνηεο αδπλακίεο ηεο. Δπίζεο δελ είλαη θαηάιιειε γηα κεγάιεο εθαξκνγέο. Δίλαη αξθεηά δχζθνιν λα δηαηεξεζεί, δεδνκέλνπ φηη δελ είλαη ζπνλδπισηή (modular).γηα λα δεκηνπξγεζεί θάηη παξαπάλσ απφ κηα απιή HTML / CSS ζειίδα, ζα πξέπεη λα πξνζηεζεί θψδηθαο θάπνηαο άιιεο client-side γιψζζαο φπσο JavaScript ή Java. Ζ PHP ηείλεη λα εθηειεί πην αξγά άιιεο γιψζζεο, φπσο απφ ηελ C θαη ηελ Assembly Javascript Ζ JavaScript (JS) αξρηθά απνηέιεζε κέξνο ησλ θπιινκεηξεηψλ Ηζηνχ, ψζηε ηα ζελάξηα απφ ηελ πιεπξά ηνπ πειάηε (client-side scripts) λα κπνξνχλ λα επηθνηλσλνχλ κε ηνλ ρξήζηε, λα αληαιιάζζνπλ δεδνκέλα αζχγρξνλα θαη λα αιιάδνπλ δπλακηθά ην πεξηερφκελν ηνπ εγγξάθνπ πνπ εκθαλίδεηαη. Ζ JavaScript είλαη κηα prototype-based γιψζζα, δπλακηθή θαη έρεη ζπλαξηήζεηο σο αληηθείκελα πξψηεο ηάμεο. Ζ ζχληαμή ηεο είλαη επεξεαζκέλε θαη βαζίζκελε ζηε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ C, αλ θαη έρεη εμειηρζεί, ελζσκαηψλνληαο πηα ραξαθηεξηζηηθά απφ λεφηεξεο γιψζζεο. Οη βαζηθέο αξρέο ζρεδηαζκνχ ηεο JavaScript έρνπλ ηηο ξίδεο ηνπο ζηηο γιψζζεο πξνγξακκαηηζκνχ Self θαη Scheme. Δίλαη γιψζζα βαζηζκέλε ζε δηαθνξεηηθά πξνγξακκαηηζηηθά παξαδείγκαηα (multiparadigm), ππνζηεξίδνληαο αληηθεηκελνζηξαθέο, πξνζηαθηηθφ θαη ζπλαξηεζηαθφ ζηπι πξνγξακκαηηζκνχ. Ζ JavaScript έθαξκφδεηαη θαη ζε πιεζψξα εθαξκνγσλ πέξα απφ ηηο ηζηνζειίδεο. Tέηνηα παξαδείγκαηα είλαη ηα έγγξαθα PDF, νη site-specific browsers θαη νη κηθξνεθαξκνγέο ηεο επηθάλεηαο εξγαζίαο. Οη λεφηεξεο εηθνληθέο κεραλέο θαη πιαίζηα αλάπηπμεο γηα JavaScript έρνπλ επίζεο θάλεη ηε JavaScript πην δεκνθηιή γηα ηελ αλάπηπμε εθαξκνγψλ Ηζηνχ ζηελ πιεπξά ηνπ δηαθνκηζηή (server-side) θαη πεξηιήθζεθε ζε δηάθνξα πξνγξάκκαηα πεξηήγεζεο ζην Web. Ζ γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ JavaScript δεκηνπξγήζεθε απφ ηνλ Brendan Eich θαη ην πξσην ηεο φλνκα εηαλ Mocha. Αξγφηεξα κεηνλνκάζηεθε ζε LiveScript, 18 PHP Manual, 2015, & The greek technology team, 2011, [37]

38 θαη ηέινο ζε JavaScript, θπξίσο επεηδή ε αλάπηπμή ηεο επεξεάζηεθε πην πνιχ απφ ηε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ Java. LiveScript ήηαλ ην επίζεκν φλνκα ηεο γιψζζαο φηαλ γηα πξψηε θνξά θπθινθφξεζε ζηελ αγνξά ζε beta εθδφζεηο κε ην πξφγξακκα πεξηήγεζεο ζην Web, Netscape Navigator εθδνρή 2.0 ηνλ επηέκβξην ηνπ Αξρηθά ρξεζηκνπνηήζεθε γηα πξνγξακκαηηζκφ απφ ηελ πιεπξά ηνπ client, πνπ ήηαλ ν browser ηνπ ρξήζηε, θαη ραξαθηεξίζηεθε ζαλ client-side γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ. Απηφ ζεκαίλεη φηη ε επεμεξγαζία ηνπ πεγαίνπ θψδηθα Javascript θαη ε αλαπαξαγσγή ηνπ ηειηθνχ πεξηερνκέλνπ HTML δελ γίλεηαη ζην δηαθνκηζηή, αιιά ζην πξφγξακκα πεξηήγεζεο ησλ επηζθεπηψλ, ελψ κπνξεί λα ελζσκαησζεί ζε ζηαηηθέο ζειίδεο HTML. Αληίζεηα απν άιιεο γιψζζεο, φπσο ε PHP πνπ εθηεινχληαη ζην δηαθνκηζηή ε Javascript εκθαλίδεηαη κε ηε κνξθή ελφο κνληέινπ πξνγξακκαηηζκνχ βαζηζκέλν ζηα γεγνλφηα (events). Ζ JavaScript αληηγξάθεη πνιιά νλφκαηα θαη ζπκβάζεηο νλνκαηνδνζίαο απφ ηε Java, αιιά νη δχν απηέο γιψζζεο δε έρνπλ ζρέζε κεηαμχ ηνπο θαη έρνπλ πνιχ δηαθνξεηηθή ζεκαζηνινγία. H Java, είλαη δηαθνξεηηθή γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ θαη κε δηαθνξεηηθέο εθαξκνγέο. Ζ ρξήζε ηεο ιέμεο "Java" ζην φλνκα ηεο γιψζζαο έρεη πην πνιιε ζρέζε κε ην πξνθίι ηεο JavaScript πνπ έπξεπε λα έρεη θαη ιηγφηεξν κε θάπνηα πηζαλή ζπκβαηφηεηα ή θάπνηα άιιε ζηελή ζρέζε κε ηε Java. Μεγάιν ξφιν έπαημε θαη φηη ε Java θαη ε Javascript έρνπλ επεξξεαζηεη ζεκαληηθά απφ ηε γιψζζα C, εηδηθά ζην ζπληαθηηθφ, ελψ είλαη θαη νη δχν αληηθεηκελνζηξαθείο γιψζζεο. Δηθόλα 13:Javascript Ο θψδηθαο Javascript κηαο ζειίδαο πεξηθιείεηαη απφ ηηο εηηθέηεο ηεο HTML <script type="text/javascript"> θαη </script>. Δπεηδή ν θψδηθαο JavaScript κπνξεί λα εθηειεζηεί ηνπηθά ζε έλαλ browser θαη φρη ζε έλαλ απνκαθξπζκέλν δηαθνκηζηή, αληαπνθξίλεηαη ζηηο ελέξγεηεο ησλ ρξεζηψλ κε κεγάιε ηαρχηεηα, θάλνληαο ηελ JavaScript πην επέιηθηε. Δπηπιένλ, ν θψδηθαο [38]

39 JavaScript κπνξεί λα αληρλεχζεη ηηο ελέξγεηεο ελφο ρξήζηε, θάηη πνπ ε HTML δελ κπνξεί λα θάλεη κφλε ηεο, φπσο ιφγνπ ράξε ηελ αλίρλεπζε παηεκέλσλ πιήθηξσλ ή ηελ ζέζε ηνπ πνληηθηνχ ζηελ ηζηνζειίδα Ajax(Asynchronous JavaScript and XML) Σερληθά, φιεο νη πινπνίεζεηο ηζηνζειίδσλ ζηα πξφηππα ηνπ Web 2.0 πξαγκαηνπνηείηαη κε ηελ ρξήζε ηερλνινγηψλ AJAX (Asynchronous JavaScript and XML) απφ ηελ πιεπξά ηνπ πειάηε, νη νπνίεο πξνζδίδνπλ ζηελ εθαξκνγή ραξαθηήξα αιιειεπίδξαζεο. Σν δπλαηφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ηερλνινγίαο AJAX είλαη ην γεγνλφο φηη νη εθαξκνγέο κπνξνχλ λα ιακβάλνπλ δεδνκέλα απφ ηνλ δηαθνκηζηή αζχγρξνλα ζην παξαζθήλην ρσξίο λα παξεκβαίλνπλ ζηελ ππφινηπε ζειίδα, δίλνληαο έηζη ηελ εληχπσζε κηαο desktop εθαξκνγήο ζηνλ ηειηθφ ρξήζηε. Σα δεδνκέλα ζπλήζσο ιακβάλνληαη κέζσ ηνπ αληηθεηκέλνπ XMLHttpRequest, ηνπ νπνίνπ παξά δε ην φλνκα, δελ θαζίζηαηαη απαξαίηεηε ε ρξήζε ηεο XML, νχηε νη αηηήζεηο ζηνλ δηαθνκηζηή λα είλαη αζχγρξνλεο. Σν αληηθείκελν XMLHttpRequest είλαη έλα API(Application programming interface) πνπ ππνζηεξίδεη ε javascript θαη ην νπνίν πξνζθέξεη φιεο ηηο ζπλαξηήζεηο (functions), ραξαθηεξηζηηθά (properties) θαη ζπκβάληα (events) γηα ηε ζσζηή ιεηηνπξγία κηαο εθαξκνγήο ajax. ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ αζχγρξνλε κεηαθνξά δεδνκέλσλ απφ ηνλ server ζηνλ browser, κεηαθνξά πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ζην παξαζθήλην ρσξίο ν επηζθέπηεο ηεο ζειίδαο λα αλαλεψζεη ην πεξηερφκελν ηεο. Ζ ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο AJAX έρεη ζπλεηζθέξεη ζηελ ξαγδαία εμέιημε ησλ δηαδξαζηηθψλ θαη δπλακηθψλ εθαξκνγψλ ζε ηζηνζειίδεο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε ηερλνινγία AJAX δελ είλαη κηα ηερλνινγία απφ κφλε ηεο, αιιά έλαο ζπλδπαζκφο ηερλνινγηψλ. Ζ AJAX ρξεζηκνπνηεί έλαλ HTML θαη CSS γηα ηελ ζήκαλζε ηεο δνκήο θαη ηεο εκθάληζεο. Ζ ρξήζε ηεο JavaScript ζε ζπλδπαζκφ κε ην αληηθείκελν XMLHttpRequest έξρεηαη λα θαιχςεη ηνλ ρξφλν πνπ θάλεη κηα ζειίδα γηα λα θνξηψζεη (page loading). Γειαδή, κε ηελ ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο απηήο, δελ πθίζηαηαη page loading, παξά κφλν θφξησζε ζπγθεθξηκέλεο πιεξνθνξίαο (partial loading). Σν παξαπάλσ, καο πξνζθέξεη κεγαιχηεξε ηαρχηεηα θαη ιηγφηεξν bandwidth 19 Harris, Andy (2001). JavaScript Programming for the Absolute Beginner. Premier Press. ISBN Goodman, Danny; Eich, Brendan (2001). JavaScript Bible. John Wiley & Sons. ISBN [39]

40 traffic, αθνχ πιένλ δελ θνξηψλεηαη νιφθιεξε ε ζειίδα, αιιά κφλν ην θνκκάηη πνπ ζέινπκε λα αλαλεψζνπκε. Σν αληηθείκελν XMLHttpRequest αξρηθά δεκηνπξγήζεθε θαη ρξεζηκνπνηήζεθε απφ ηελ MicroSoft αξγφηεξα φκσο θαη κεηά ηελ επξεία ρξήζε απφ ηελ Google ην αληηθείκελν πέξαζε ζηελ ππνζηήξημε ηεο W3C. Δηθόλα 14:Ajax Οη Δθαξκνγέο AJAX, κπνξνχλ λα απμήζνπλ ζεκαληηθά ηνλ αξηζκφ ησλ αηηήζεσλ πξνο ηνλ δηαθνκηζηή θαζψο θαη ηελ πεξαηηέξσ επηθνηλσλία κε βάζεηο δεδνκέλσλ. Σν παξαπάλσ κπνξεί λα νδεγήζεη ζε αχμεζε ηνπ ρξφλνπ απφθξηζεο ηεο εθαξκνγήο (application response time) αλάινγα κε ηνλ αξηζκφ ησλ αηηήζεσλ πγθεληξσηηθά ινηπφλ ηα πιενλεθηήκαηα ζε ζρέζε κε άιιεο web εθαξκνγέο πνηθίινπλ. ε κηα θιαζζηθή web εθαξκνγή, φηαλ ν web server ζηέιλεη ηελ ζειίδα ζηνλ browser, κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ πνιιαπιά connection threads γηα λα επηηαρχλεη ε κεηαθνξά. Απηφ αμηνπνηεί ε θαηλνχξηα ηερλνινγία. Οπφηε ζε κηα ζειίδα θνξηψλνπκε ηα βαζηθά scripts θαη CSS αξρεία κία θνξά θαη έπεηηα αμηνπνηνχκε ηηο [40]

41 πνιιαπιέο ζπλδέζεηο γηα λα κεηαθέξνπκε ζηε ζειίδα καο ην πεξηερφκελν πνπ επηζπκνχκε. Δπηπιένλ ην interface είλαη πνιχ πην δηαδξαζηηθφ, δηφηη δελ ρξεηάδεηαη λα μαλαθνξηίζεη νιφθιεξν ε ζειίδα. Απιά κεηαθέξεηαη κηθξφηεξε θαη ε απαξαίηεηε πιεξνθνξία πνπ δεηήζεθε. Δπίζεο ν ρξηζηήο έρεη ηελ αίζζεζε φηη νη ελάξγεηεο ηνπ έρνπλ άκεζν απνηέιεζκα. Ζ θίλεζε απφ θαη πξνο ην server κεηψλεηαη ζεκαληηθά, νπφηε κεηψλεηαη θαη ε ρξήζε ηνπ bandwidth. ε πεξίπησζε πνπ παξνπζηαζηεί ζθάικα ηφηε επεξεάδεηαη κφλν ην ζπγθεθξηκέλν ηκήκα ρσξίο λα επεξεάδεη ην ππφινηπα θαη λα ραζνχλ θξίζηκα ίζσο δεδνκέλα. ηελ πεξίπησζε πνπ ν ρξεζηήο ππνβάιεη κηα θφξκα δελ ρξεηάδεηαη λα πεξηκέλεη φιε ηελ ζειίδα λα μαλαθνξηίζεη ψζηε λα απνζηαινχλ ηα δεδνκέλα ηεο θφξκαο. Αληί απηνχ κπνξεί λα ζπλερίζεη λα δνπιεχεη ζηελ ζειίδα, ελψ ηα δεδνκέλα απνζηέιινληαη. Δηθόλα 15:Κιαζζηθή ηζηνζειίδα ζε ζύγθξηζή κε ηζηνζειίδα κε Ajax Παξά ηα ζεηηθά πνπ έρεη λα πξνζθέξεη ε ηερλνινγία AJAX, ππάξρνπλ πάληα θαη ηα αξλεηηθά ηεο ρξήζεο απηήο. Οη δηεπαθέο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ AJAX είλαη ζπρλά δπζθνιφηεξεο ζηελ πινπνίεζε ζπγθξηηηθά κε ηηο ζηαηηθέο ηζηνζειίδεο θαζαξά θαη κφλν απφ ην γεγνλφο φηη είλαη δπλακηθέο. Θεσξείηαη πην δχζθνιε ε αλάπηπμε ιφγσ ησλ πνιιψλ εκπιεθφκελσλ ηερλνινγηψλ. Οη ζειίδεο πνπ δεκηνπξγνχληαη δπλακηθά κε ηελ ρξήζε AJAX δελ θαηαρσξνχληαη απηφκαηα ζην ηζηνξηθφ ελφο browser, επνκέλσο ε δπλαηφηεηα ηνπ browser λα γπξίζεη κηα ζειίδα πίζσ δελ είλαη εθηθηή κε ηνλ ηξφπν πνπ γλσξίδνπκε, κηαο θαη ζα μεθηλήζεη ηελ εθαξκνγή απφ ηελ αξρή. Γηα ηνλ ίδην ιφγν κε ην παξαπάλσ, δελ κπνξνχκε λα [41]

42 ηνπνζεηήζνπκε ζειηδνδείθηε ζε κηα δπλακηθή ηζηνζειίδα, παξά κφλν εάλ απηή έρεη πινπνηεζεί κε θάπνηνλ ζπγθεθξηκέλν ηξφπν, αιιά θαη πάιη δελ έρνπκε ην ίδην απνηέιεζκα κε κηα ζηαηηθή ηζηνζειίδα. Δπεηδή ηα πεξηζζφηεξα web crawlers πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ κεραλέο αλαδήηεζεο γηα ηελ εχξεζε ηζηνζειίδσλ θαη πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε απηέο, δελ ππνζηεξίδνπλ JavaScript, ε εχξεζε δπλακηθψλ ηζηνζειίδσλ κε AJAX θαζίζηαηαη αξθεηά δχζθνιε θαζψο ν ζρεδηαζηήο ηεο εθαξκνγήο ζα πξέπεη λα κεξηκλήζεη γηα λα εκθαλίδεη ηηο θαηάιιειεο ζειίδεο θαη ρσξίο ηελ ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο AJAX. πσο φιεο νη ηερλνινγίεο δηαδηθηχνπ, έηζη θαη ε AJAX έρεη θαη απηή ηα δηθά ηεο ηξσηά ζεκεία πνπ νη πξνγξακκαηηζηέο πξέπεη λα αληηκεησπίζνπλ. Πξνγξακκαηηζηέο πνπ είλαη ήδε εμνηθεησκέλνη κε άιιεο ηερλνινγίεο δηαδηθηχνπ, ίζσο ρξεηαζηεί λα κάζνπλ λέεο κεζφδνπο γηα βξίζθνληαη ζε ζέζε λα γξάςνπλ αζθαιείο εθαξκνγέο AJAX Web Hosting Φηινμελία ηζηνζειίδσλ Γηα λα είλαη κία ηζηνζειίδα δηαζέζηκε online, είλαη απαξαηηεην λα θηινμελείηαη ζε έλαλ θαηάιιειν ππνινγηζηή, δειαδή έλαλ web server. Ο web server, είλαη ππεχζπλνο γηα ηελ ππνδνρή θαη επεμεξγαζία ησλ αηηήζεσλ ησλ επηζθεπηψλ θαη ηεο παξνπζίαζηεο ηεο ηζηνζειίδαο πνπ θηινμελεί. Ζ δηαζεζηκφηεηα ηέηνησλ ππεξεζίσλ θηινμελίαο ηζηνζειίδσλ (web hosting) είλαη ηφζν ζηελ Διιάδα, φζν θαη ζην εμσηεξηθφ θαη ζπλήζσο αλαθέξνληαη σο "παθέηα" θάζε έλα απφ ην νπνίν έρεη δηαθνξεηηθά ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά, ηα νπνία ζπλήζσο αλαθέξνληαη πνιχ αλαιπηηθά, ελψ ε θάζε εηαηξία παξνπζηάδεη θαη ζπγθξηηηθνχο πίλαθεο κεηαμχ ησλ παθέησλ πνπ πξνζθέξεη. Κξηηήξηα γηα λα γίλεη ε επηινγή ηεο θαηάιιειεο ππεξεζίαο, είλαη νη αλάγθεο ηεο θάζε ηζηνζειίδαο αιιά θαη ε ηηκή ηνπ παθέηνπ θηινμελίαο. Γχν απφ ηα πην βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ελφο παθέηνπ θηινμελίαο ηζηνζειίδσλ είλαη ην Disk Space, δειαδή ν δηαζέζηκνο ρψξνο γηα ηα δεδνκέλα ηεο ηζηνζειίδαο θαη ην Bandwidth, δειαδή ν κέγηζηνο αξηζκφο ηεο δηαθίλεζεο δεδνκέλσλ ηεο ηζηνζειίδαο Ajax: A New Approach to Web Applications, 2005, tutor.edu.gr, 2015, Jesse James Garrett (18 February 2005). "Ajax: A New Approach to Web Applications". Ullman, Chris (March 2007). Beginning Ajax. wrox. ISBN Archived 21 Web hosting service, 2015, [42]

43 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 ΥΔΓΙΟ ΓΡΑΗ ΓΙΑ ΣΗΝ ΔΚΠΟΝΗΗ ΣΗ ΔΡΓΑΙΑ ε απηφ ην θεθάιαην ζα γίλεη παξνπζίαζε ησλ ηερλνινγηψλ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζαλ βάζε γηα λα εθπνλεζεί ε ζπγθεθξηκέλε πηπρηαθή, δειαδή ηελ γιψζζα XML θαη ηα πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Πεξηερνκέλνπ. 3.1 ΠξσηόθνιινXML (extensible Markup Language) Ζ γιψζζα XML (extensible Markup Language) απνηειεί ζήκεξα έλα επξέσο δηαδεδνκέλν πξφηππν γηα ηελ πεξηγξαθή θαη ηελ αληαιιαγή δεδνκέλσλ. Ζ XML έρεη αλαπηπρζεί θαη ζπληεξείηαη απφ ην W3C (World Wide Web Consortium), θαη απνηειεί ην ππνζχλνιν ελφο πξνηχπνπ θαηά ISO, ηεο γιψζζαο SGML (Standard Generalized Markup Language). Ζ γιψζζα XML πεξηγξάθεη κηα θαηεγνξία απφ αληηθείκελα δεδνκέλα, ηα νπνία ιέγνληαη XML έγγξαθα θαη θαηά θάπνηνλ ηξφπν ηε ζπκπεξηθνξά ησλ πξνγξακκάησλ ησλ ππνινγηζηψλ πνπ ηα επεμεξγάδνληαη. Σα έγγξαθα XML απνηεινχληαη απφ κνλάδεο απνζήθεπζεο, ηηο νληφηεηεο (entities), πνπ πεξηιακβάλνπλ αλαιπκέλα ιεθηηθά (parsed) θαη κε αλαιπκέλα ιεθηηθά (unparsed) δεδνκέλα. Σα αλαιπκέλα ιεθηηθά δεδνκέλα (parsed) απνηεινχληαη απφ ραξαθηήξεο, θάπνηνη απφ ηνπο νπνίνπο είλαη δεδνκέλα ραξαθηήξσλ θαη νξηζκέλνη άιινη θσδηθνπνηνχλ γηα λα πεξηγξάςνπλ ηε δηάηαμε θαη ηε ινγηθή δνκή ηνπ εγγξάθνπ, δειαδή δεκηνπξγνχλ markup. Ζ θχξηα δηαθνξά κεηαμχ ηεο HTML θαη ηεο XML είλαη φηη ε πξψηε επηγθεληξψλεηαη ζηελ εκθάληζε ησλ δεδνκέλσλ, ελψ ε δεχηεξε ζηνρεχεη ζηελ κεηαθνξά θαη απνζήθεπζε ησλ δεδνκέλσλ. Άιιεο δηαθνξέο είλαη φηη ε XML έρεη δνκεκέλν θείκελν, ελψ ην θείκελν ηεο HTML είλαη κνξθνπνηεκέλν. Ζ δνκή ηεο XML είλαη θαζνξηζκέλε απφ ηνλ ρξήζηε, ελψ ε HTML έρεη πξνθαζνξηζκέλε κνξθή. Ζ XML έρεη απνδνηηθφηεξε δηαζχλδεζε ππεξθεηκέλνπ, αληίζεηα κε ηελ HTML ε νπνία έρεη πεξηνξηζκέλε δηαζχλδεζε ππεξθεηκέλνπ. Σέινο, ε XML δηαζέηεη έλα επέιηθην θαη πξνζαξκνζκέλν θείκελν. Πιένλ, ε XML απνηειεί ην πξφηππν γηα ηελ απνζήθεπζε δεδνκέλσλ πνπ αληαιιάζζνληαη κεηαμχ ησλ εθαξκνγψλ θαη νθείιεη ηελ επηηπρία ηεο ζηα παξαθάησ ραξαθηεξηζηηθά ηεο: [43]

44 Ζ αλεξμεηεζία ηεο απφ πιηθφ θαη ινγηζκηθφ. Γηαηίζεηαη δσξεαλ. Αλαπηπζζεηαη ζπλερεηα. Ζ ππνζηήξημε αλεμαξηεζίαο απφ ηα δεδνκέλα θαη ν δηαρσξηζκφο ησλ πεξηερνκέλσλ απφ ηνλ ηξφπν εκθάληζήο θαη ηνλ ρεηξηζκφ ηνπο. Δπνκέλσο, θαζίζηαηαη επθνιφηεξε ε ιεθηηθή αλάιπζή ηνπο (parsing). Ζ ππνζηήξημε ηεο απφ πιήζνο εθαξκνγψλ θαη εξγαιείσλ. Ζ δηαζεζηκφηεηα έηνηκσλ ηξφπσλ ζχλδεζεο ησλ θεηκέλσλ XML κε ζχγρξνλα πξνγξακκαηηζηηθά πεξηβάιινληα, φπσο γηα παξάδεηγκα ην Document Object Model (DOM) θαη ην Simple API for XML (SAX). Ζ επεθηαζηκφηεηα θαη ε αλεμαξηεζία ηεο απφ πιαηθφξκεο, θαζηζηψληαο ηελ απξφζβιεηε απφ ηερλνινγηθέο αιιαγέο. Ζ αλαγλσζηκφηεηα ησλ εγγξάθσλ ηεο απφ αλζξψπνπο θαη απφ κεραλέο. Παξφιν πνπ δελ πξννξίδνληαη γηα αλάγλσζε, αλ θξηζεί απαξαίηεην, πξνζθέξεηαη ε δπλαηφηεηα απηή ζηνλ ρξήζηε. Ζ ζπκβαηφηεηα ηεο κε Unicode, θαη επνκέλσο κπνξεί λα ρεηξηζηεί ηελ πιεξνθνξία ε νπνία είλαη γξακκέλε ζε νπνηαδήπνηε αλζξψπηλε γιψζζα. Σαπηφρξνλα, ππνζηεξίδνληαη δηεζλείο θαη ηνπηθέο πξνζαξκνγέο. Ζ αλαπαξάζηαζε, απφ ηνπο δεκηνπξγνχο ησλ εγγξάθσλ, πνιχπινθσλ δνκψλ δεδνκέλσλ, φπσο γηα παξάδεηγκα ιίζηεο, εγγξαθέο θαη δέλδξα θαη ε πεξηγξαθή θάζε ηχπνπ δεδνκέλσλ, εκπεξηέρνληαο καζεκαηηθνχο ηχπνπο, νδεγίεο δηακφξθσζεο ινγηζκηθνχ, κνπζηθή, απνδείμεηο θαη νηθνλνκηθέο αλαθνξέο. Παξφιν πνπ ν αξρηθφο ζρεδηαζκφο ηεο ήηαλ γηα ηελ ππνζηήξημε αιθαξηζκεηηθψλ εθαξκνγψλ, φπσο γηα παξάδεηγκα εθαξκνγψλ βηβιηνζεθψλ, ηξαπεδψλ, θ.α., πιένλ έρεη πηνζεηεζεί επξέσο θαη ζε εθαξκνγέο πνπ εκπιέθνπλ κε παξαδνζηαθά δεδνκέλα φπσο γηα παξάδεηγκα ρσξηθά, πνιπκέζσλ θ.α. Δλδεηθηηθά, αλαθέξεηαη φηη ε XML είλαη ε βάζε ηνπ RDF (Resource Description Framework), ηνπ εκαζηνινγηθνχ Ηζηνχ (Semantic Web), ηεο WML (Wireless Markup Language), ηεο MathML, ηεο SVG (Scalar Vector Graphics), ηεο KML (Keyhole Markup Language), ηεο RSS (Rich Site Summary), ηεο CML (Chemical Markup Language), ηεο SAOP (Simple Object Access Protocol), ηεο [44]

45 XHTML (extensible HTML), ηεο X3D/VRML (Virtual Reality Markup Language) θαη ηεο GML (Geography Markup Language). Σέινο, ε γιψζζα XML ζπλνδεχεηαη απφ κηα δηαξθψο αλαπηπζζφκελε νηθνγέλεηα εξγαιείσλ πνπ έρεη ζπκβάιεη ζηελ επξεία δηάδνζε θαη επηηπρία ηνπ πξνηχπνπ, φπσο γηα παξάδεηγκα XMLSchemas, XSL, XSLT, XLink, RDF, OM, XPath, XQuery θ.α., ηα νπνία θαζηζηνχλ επθνιφηεξε κηα ζεηξά ιεηηνπξγηψλ, φπσο ε κνληεινπνίεζε δεδνκέλσλ ζηε γιψζζα XML ζχκθσλα κε δνκεκέλα ζρήκαηα, ε δηαρείξηζε θεηκέλσλ XML (εηζαγσγή, δηαγξαθή θαη ελεκέξσζε ησλ ζηνηρείσλ, εηηθεηψλ θαη γλσξηζκάησλ ελφο θεηκέλνπ), ε ππνβνιή εξσηήζεσλ ζε εθθξαζηηθέο γιψζζεο θαη ε αλάθηεζε δεδνκέλσλ απφ κεγάια θείκελα XML, ε επξεηεξηνπνίεζε θεηκέλσλ XML, ε κνξθνπνίεζε θαη νπηηθνπνίεζε ηνπο, ν εκπινπηηζκφο ηεο ζεκαζηνινγίαο ηνπο θ.α Γεληθή πεξηγξαθή εγγξάθνπ XML ηελ γιψζζα XML, ηα δεδνκέλα επηζεκαίλνληαη ρξεζηκνπνηψληαο εηηθέηεο (tags), πνπ είλαη νλφκαηα ηα νπνία πεξηβάιινληαη απφ ηα ζχκβνια < >. Απηέο νη εηηθέηεο ρξεζηκνπνηνχληαη ζε δεχγε έηζη ψζηε λα νξνζεηήζνπλ ηνπο ραξαθηήξεο δεδνκέλσλ. Με ηηο εηηθέηεο επηηπγράλεηαη ην markup θαη κηα εηηθέηα πνπ αξρίδεη κε markup, δειαδή δεδνκέλα XML, είλαη δηαθνξεηηθή απφ κηα εηηθέηα πνπ ηεξκαηίδεη ηελ επηζήκαλζε θαηά ηελ θεθιηκέλε / πνπ αθνινπζεί ηνλ ραξαθηήξα <. Ο πξνζδηνξηζκφο ησλ εηηθεηψλ απφ ηνλ ρξήζηε είλαη ειεχζεξνο, θαη έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα ηνπο δίλεη φπνηα ζεκαζία απηφο νξίδεη θάζε θνξά. Ζ γιψζζα XML ζηεξίδεηαη ζηελ αλαπαξάζηαζε ησλ δεδνκέλσλ κέζσ ακηγνχο θεηκέλνπ. Ζ βαζηθή κνλάδα ηνπ ζπληαθηηθνχ ηεο XML είλαη ην ζηνηρείν (element). Κάζε ζηνηρείν (element) κπνξεί λα πεξηιακβάλεη νξηζκέλεο ηδηφηεηεο (attributes), πνπ είλαη δεχγε νλφκαηνο- ηηκήο ζηηο εηηθέηεο αξρήο. Σν ζηνηρείν είλαη έλα ηκήκα θεηκέλνπ ην νπνίν πεξηβάιιεηαη απφ ηαηξηαζηέο εηηθέηεο (tags). Έλα παξάδεηγκα ελφο ζηνηρείνπ (element) είλαη ην παξαθάησ: <ζπγγξαθέαο>σφιθηλ</ζπγγξαθέαο>. Απηφ ην ζηνηρείν θηινμελεί ην επίζεην ελφο θπζηθνχ πξνζψπνπ. Ζ εηηθέηα (tag) ηνπ ζηνηρείνπ είλαη ην <ζπγγξαθέαο>, ε νπνία 22 XML Language Specification. XML tutorial, ακςψλ, Γ. (2003). Ηγλώσσασήμανσης XML.ΠαλεπηζηήκηνΠεηξαηψο. [45]

46 ηαηξηάδεη θαη θιείλεη κε ην </ζπγγξαθέαο>. Μέζα απφ ην φλνκα ηεο εηηθέηαο, κεηαθέξεηαη ε πιεξνθνξία- ζεκαζηνινγία φηη ην θπζηθφ πξφζσπν είλαη ν ζπγγξαθέαο. Σα ζηνηρεία ζε έλα θείκελν XML έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα λα είλαη θσιηαζκέλα. Δπίζεο, κπνξνχλ λα είλαη θελά, νπφηε θαη ππάξρεη ε δπλαηφηεηα ζχκπηπμεο ηνπο. Παξάδεηγκα ελφο θελνχ ζηνηρείνπ απνηειεί ην παξαθάησ: <ζπγγξαθέαο></ζπγγξαθέαο> θαη ε ζπκπηπγκέλε κνξθή ηνπ είλαη ε εμήο: <ζπγγξαθέαο></>ή<ζπγγξαθέαο/>. Κάζε θείκελν XML έρεη έλα ζηνηρείν, κέζα ζην νπνίν θσιηάδνπλ φια ηα ππφινηπα ζηνηρεία, είλαη κνλαδηθφ θαη νλνκάδεηαη ξίδα ηνπ θεηκέλνπ. Σν ζηνηρείν ξίδαο, είλαη ην πξψην κεηά ηε δήισζε XML. Σα ζηνηρεία ηνπνζεηνχληαη ην έλα κέζα ζην άιιν γηα λα ζρεκαηηζηνχλ ηεξαξρίεο, κε ην ζηνηρείν ξίδαο ζηελ θνξπθή απηήο ηεο ηεξαξρίαο. Με απηήλ ηελ ηδηφηεηα ηεο ελζπιάθσζεο (nesting) κπνξνχλ λα θαηαζθεπαζηνχλ ζηνηρεία κε πνιχπινθε εζσηεξηθή δνκή. Έλα παξάδεηγκα θεηκέλνπ XML, ην νπνίν πεξηγξάθεη κηα ζπιινγή βηβιίσλ, φπσο γηα παξάδεηγκα ηηο βηβιηνγξαθηθέο αλαθνξέο ελφο άξζξνπ είλαη ην παξαθάησ: <βηβιηνγξαθία > <βηβιίν > <ηίηινο > Αξρνληαο ησλ δαρηπιηδησλ </ ηίηινο > <ζπγγξαθέαο > Σφιθηλ </ ζπγγξαθέαο > <εθδφηεο >Κέδξνο</ εθδφηεο > <έηνο >2002</ έηνο > </ βηβιίν > <βηβιίν > <ηίηινο>data on the Web</ηίηινο> <ζπγγξαθέαο>abiteboul</ ζπγγξαθέαο > <ζπγγξαθέαο >Buneman</ ζπγγξαθέαο > <ζπγγξαθέαο >Suciu</ ζπγγξαθέαο > <εθδφηεο >Morgan Kaufmann</ εθδφηεο > <έηνο >2000</ έηνο > </ βηβιίν > </ βηβιηνγξαθία > Ζ αλαπαξάζηαζε ελφο θεηκέλνπ XML κπνξεί λα γίλεη θαη ζε κνξθή δηαγξάκκαηνο. Απηφ ην δηάγξακκα έρεη ζηελ απιή ηνπ κνξθή κηα ηεξαξρηθή δνκή- δνκή δέλδξνπ θαη νλνκάδεηαη δηάγξακκα XML. [46]

47 Δηθφλα 16 : Γηάγξακκα XML πσο έρεη ήδε αλαθεξζεί, ε γιψζζα XML επηηξέπεη ηελ αλάζεζε γλσξηζκάησλ (attributes) ζηα ζηνηρεία. Έλα ηέηνην παξάδεηγκα απνηειεί ην παξαθάησ: <βηβιίν θφζηνο = 40 λφκηζκα = Δπξψ > <ηίηινο>dataontheweb</ ηίηινο> <ζπγγξαθέαο >Abiteboul</ ζπγγξαθέαο >... </ βηβιίν > Με βάζε απηφ, ην ζηνηρείν βηβιίν αλαηίζεηαη δχν γλσξίζκαηα: ην γλψξηζκα θφζηνο κε ηηκή 40 θαη ην γλψξηζκα λφκηζκα κε ηηκή Δπξψ. Αληηζέησο απφ ηα ζηνηρεία, νη ηηκέο ησλ γλσξηζκάησλ αλαγξάθνληαη πάληα εληφο δηπιψλ εηζαγσγηθψλ. Σα γλσξίζκαηα είλαη έλαο ελαιιαθηηθφο ηξφπνο αλαπαξάζηαζεο δεδνκέλσλ ζε έλα θείκελν XML. Δπίζεο, κε ηελ XML επηηξέπεηαη ε αλάζεζε κνλαδηθψλ ηαπηνηήησλ ζηα ζηνηρεία ελφο θεηκέλνπ, ε νπνία πξαγκαηνπνηείηαη ζε έλα ζπγθεθξηκέλν γλψξηζκα ηνπ ζηνηρείνπ, ην νπνίν νλνκάδεηαη id. Απηφ ην γλψξηζκα αμηνπνηείηαη ζαλ αλαθνξά ηνπ ζηνηρείνπ απφ άιια ζηνηρεία ηνπ θεηκέλνπ. Ζ αλαθνξά επηηπγράλεηαη κέζσ ηνπ γλσξίζκαηνο idref. Γηα ηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε, αθνινπζεί έλα παξάδεηγκα: <νηθνγέλεηα> <πξφζσπν id= ν55 > <φλνκα>ησάλλα </φλνκα> </πξφζσπν> [47]

48 <πξφζσπν id= o44 > <φλνκα>παληειήο</φλνκα> <παηδί_ηεο idref= o55 /> </πξφζσπν >... </ νηθνγέλεηα > ε απηφ ην παξάδεηγκα, παξνπζηάδνληαη δχν πξφζσπα κηαο νηθνγέλεηαο, ε Ησάλλα θαη ν Παληειήο, κε ηαπηφηεηεο (id), ν55 θαη ν44 αληηζηνίρσο. ην γλψξηζκα idref ζην ζηνηρείν παηδί _ ηεο ζπζρεηίδνληαη ηα δχν πξφζσπα. Ζ ζεκαζηνινγία, ε νπνία κεηαθέξεηαη απφ ηελ εηηθέηα απηνχ ηνπ ζηνηρείνπ, απεηθνλίδεη φηη ν Παληειήο είλαη παηδί ηεο Ησάλλαο. Ζ ρξήζε ηαπηνηήησλ θαη αλαθνξψλ απνηεινχλ ηνλ κεραληζκφ ηεο γιψζζαο XML γηα ηελ επέθηαζε ησλ ηεξαξρηθψλ δνκψλ-δέλδξσλ ζε γξάθνπο, δειαδή ζε δηθηπαθέο δνκέο. Δηθόλα 17: Γηάγξακκα XML κε αλαθνξέο <?XML version="1.0"?> <!-- A first program using XML --> <holidays XMLns:altgr=" XMLns:ginn=" <cruises> <voyage type="on a large ship" price="normal" destination="scheduled"/> <voyage type="on a private yacht" price="high" destination="anywhere"/> </cruises> <altgr:alternative_tourism> <altgr type="rafting" /> <altgr type="ski" /> <participation price="20-25 euro">there are special prices for [48]

49 students</participation> <ages type="young" /> </altgr:alternative_tourism> <ginn:alternative_tourism> <ginn type="residence in traditional villages" /> <participation price="50-60 euro" /> <ages type="all ages" /> </ginn:alternative_tourism> </holidays> Σν έγγξαθν XML ην νπνίν παξνπζίαδεηαη ζην παξαπάλσ παξάδεηγκα μεθηλάεη κε κηα πξναηξεηηθή δήισζε XML, ε νπνία ην θαζνξίδεη σο έγγξαθν XML. Ζ παξάκεηξνο πιεξνθνξηψλ (version) πξνζδηνξίδεη ηελ έθδνζε ηεο XML, ε νπνία ρξεζηκνπνηείηαη ζην έγγξαθν. Σα ζρφιηα XML αξρίδνπλ κε <!- - θαη ηειεηψλνπλ κε - -> θαη έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα ηνπνζέηεζεο ζρεδφλ νπνπδήπνηε ζε έλα έγγξαθν XML. Γίλεηαη θαηαλνεηφ φηη κε ηελ ηδηφηεηα ηεο ελζπιάθσζεο ππάξρεη ε δπλαηφηεηα θαηαζθεπήο ζηνηρείσλ κε πνιχπινθε δνκή, φπσο γηα παξάδεηγκα ην ζηνηρείν cruises. Με ηελ ρξήζε ησλ ρψξσλ νλνκάησλ (namespaces) ηεο XML, παξέρεηαη έλα κέζν κνλαδηθνχ πξνζδηνξηζκνχ ησλ ζηνηρείσλ XML θαη απνθεχγνληαη νη δηελέμεηο νλνκάησλ ζηελ πεξίπησζε χπαξμεο ελφο ζηνηρείνπ ζε δχν δηαθνξεηηθά θείκελα κε ην ίδην φλνκα θαη απηά ηα θείκελα ζα ζπγρσλεπηνχλ. Σα ζηνηρεία δηαθνξνπνηνχληαη κέζσ ησλ πξνζεκάησλ ρψξσλ νλνκάησλ, ηα νπνία πξνζδηνξίδνπλ ηνλ ρψξν νλνκάησλ φπνπ αλήθεη έλα ζηνηρείν θαη κηαο ζχκβαζεο, πνπ ζπλήζσο είλαη έλαο θαζνιηθφο δείθηεο πφξσλ (Universal Resource Locator URL) θαη πξνζδηνξίδεη πνπ είλαη νξηζκέλνο ν ρψξνο νλνκάησλ. Σα URLs δελ είλαη απαξαίηεην λα αλαθέξνληαη ζε πξαγκαηηθέο ηζηνζειίδεο ή λα είλαη θαηαιιήισο δηακνξθσκέλα. Απιά αλαπαξηζηνχλ κηα αθνινπζία ραξαθηήξσλ γηα λα δηαθνξνπνηήζνπλ ηα νλφκαηα. Γηα παξάδεηγκα, ην <altgr:alternative_tourism> πξνζδηνξίδεη ην ζηνηρείν alternative_tourism κε ην πξφζεκα ρψξνπ νλνκάησλ altgr θαη URL ην 23 World Wide Web Consortium, 2015, Sall, K.B., XML Family of Specifications. A Practical Guide. Addison Wesley. H. M. Deitel, P. J. Deitel, T. R. Nieto, T. M. Lin and P. Sadhu. XML Howto program, Prentice Hall, 2001 [49]

50 3.1.2 Οξζόηεηα XML εγγξάθνπ Γηα λα ζεσξεζεί έλα έγγξαθν XML νξζφ ζα πξέπεη λα είλαη ηαπηφρξνλα Καινζρεκαηηζκέλν (well-formed), δειαδή λα ππαθνχεη ζε φινπο ηνπο ζπληαθηηθνχο θαλφλεο ηεο XML. Αλ έλα έγγξαθν δελ είλαη νξζφ ζπληαθηηθά, ηφηε δελ ζεσξείηαη έγγξαθν XML, ε αλάιπζε (parsing) παχεη θαη ν αλαιπηήο (parser) δίλεη έλα ζθάικα. Έγθπξν (valid), δειαδή λα ηθαλνπνηεί έλα ζχλνιν θαλφλσλ νξηζκέλνη απφ ηνλ ρξήζηε. Απηφ επηηπγράλεηαη κε ηε ρξήζε ελφο βνεζεηηθνχ θεηκέλνπ, ην νπνίν πξνζδηνξίδεη ηηο έγθπξεο εηηθέηεο, ην θψιηαζκα ησλ ζηνηρείσλ θαη ηα γλσξίζκαηα απηψλ θ.α. θαη δνκείηαη κε βάζε ηηο πξνδηαγξαθέο πνπ νξίδνπλ ηα δχν παξαθάησ πξφηππα: ην Document Type Definition (DTD) θαη ην XML Schema Definition (XSD) DTD (Document Type Definition) Ζ γιψζζα XML θάλεη ρξήζε ελφο κνληέινπ πεξηγξαθήο ησλ εγγξάθσλ XML, ην νπνίν νλνκάδεηαη Document Type Definition (DTD). Ζ XML ην ρξεζηκνπνηεί γηα ηελ πεξηγξαθή ησλ δεδνκέλσλ. Σν DTD είλαη έλαο κεραληζκφο ν νπνίνο θιεξνλνκήζεθε απφ ηελ γιψζζα SGML θαη ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ πεξηγξαθή νπνηνπδήπνηε αληηθεηκέλνπ ζε έλα έγγξαθν XML, φπσο είλαη ηα ζηνηρεία θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά. Δίλαη έλα ζχλνιν απφ θαλφλεο πνπ αθνξνχλ ηα tags ηεο XML. Δηδηθφηεξα, νξίδεη θαλφλεο γηα ην πνηα είλαη ηα επηηξεπηά νλφκαηα ζηνηρείσλ θαη ηα επηηξεπηά ππνζηνηρεία (subelements) θαη ραξαθηεξηζηηθά (attributes) γηα θάζε ζπγθεθξηκέλν ζηνηρείν θαζψο θαη ην θψιηαζκά ηνπο. Παξάδεηγκα ελφο εγγξάθνπ DTD είλαη ην παξαθάησ. ηα έγγξαθα κε κνξθνπνίεζε XML ηα ζρφιηα πεξηέρνληαη κεηαμχ ησλ <! θαη -->. <!Elements name (#PCDATA fname lname )*> <!Elementsfname (#PCDATA )><! Ζ δεζκεπκέλε ιέμε PCDATA ζεκαίλεη parsed character data θαη ζεκαίλεη φηη ηα ζπγθεθξηκέλν ζηνηρείν κπνξεί λα πεξηέρεη θείκελν. Υξεζηκνπνηείηαη ζπλήζσο γηα ηα ζηνηρεία «θχιια».-- > <!Elements lname (#PCDATA )> <!Elements adddress (street, region;, country)> <!ATTLIST adddress preferred (true false) false > <!Elements street (#PCDATA)><! Σν ζηνηρείν street είλαη έλα ζηνηρείν 24 XML Language Specification. XML tutorial, ακςψλ, Γ. (2003). Ηγλώσσασήμανσης XML.ΠαλεπηζηήκηνΠεηξαηψο. [50]

51 <<θχιιν>>δηφηη δελ έρεη παηδηά --> <!Elements region (#PCDATA)> <!Elements country (#PCDATA)> <!Elements tel (#PCDATA)> <!ATTLIST tel preferred (true false) false > <!Elements (#PCDATA)> <!ATTLIST href CDATA #REQUIRED preferred (true false) false > Σν παξαπάλσ DTD έγγξαθν κπνξεί λα ζπλνδεχεη ην εμήο έγγξαθν XML: <?XML version= 1.0?> <!DOCTYPE address-book SYSTEM address-book. dtd > < address-book > <entry> <name>γηάλλεοπαπαδφπνπινο</name> <address> <street>ηθάξνπ 82</street> <region>ζξάθιεην</region> <country>διιάδα</country> </address> <tel preferred= true > </tel> < </entry> </address-book> ζνλ αθνξά ηε δνκή θαη ηε ζχληαμε ησλ εγγξάθσλ DTD: ια ηα νλφκαηα ησλ αληηθεηκέλσλ αξρίδνπλ κε γξάκκα θαη απαγνξεχεηαη ν ραξαθηήξαο θελνχ δηαζηήκαηνο. Ζ XML ππνζηεξίδεη πιήξσο ην πξφηππν θσδηθνπνίεζεο ραξαθηήξσλ Unicode, επνκέλσο επηηξέπεηαη ε ρξήζε ειιεληθψλ ραξαθηήξσλ σο έγθπξνη ραξαθηήξεο νλνκάησλ γηα ηα ζηνηρεία ηνπ εγγξάθνπ. Οη ραξαθηήξεο *,?, θαη + ιέγνληαη ραξαθηήξεο χπαξμεο θαη δείρλνπλ αλ θαη πψο ηα ζηνηρεία ζηελ ιίζηα ησλ παηδηψλ επαλαιακβάλνληαη. Αλ δελ ππάξρεη δείθηεο χπαξμεο ζε έλα ζηνηρείν, απηφ δείρλεη φηη ην ζηνηρείν απηφ εκθαλίδεηαη κφλν κηα θνξά. ηνηρείν κε ηνλ ραξαθηήξα + πξέπεη λα εκθαλίδεηαη κηα ηνπιάρηζηνλ θνξά. ηνηρείν κε ηνλ ραξαθηήξα * πξέπεη λα εκθαλίδεηαη θακία ή πεξηζζφηεξεο θνξέο. ηνηρείν κε ηνλ ραξαθηήξα? δείρλεη φηη κπνξεί λα εκθαληζηεί ην πνιχ κηα θνξά. Οη ραξαθηήξεο, θαη νλνκάδνληαη ζπδεπθηήξεο, αθνχ ζπκβάινπλ ζηνλ δηαρσξηζκφ ησλ παηδηψλ ελφο ζηνηρείνπ κέζα ζην κνληέιν πεξηερνκέλνπ. Ο ραξαθηήξαο, ζεκαίλεη φηη ηα δχν ζηνηρεία αξηζηεξά θαη δεμηά ηνπ θφκκαηνο [51]

52 πξέπεη λα εκθαλίδνληαη κε ηελ ίδηα ζεηξά κέζα ζην έγγξαθν. Ο ραξαθηήξαο ζεκαίλεη φηη κφλν ην έλα απφ ηα ζηνηρεία πξέπεη λα εκθαλίδεηαη ζην έγγξαθν. Κάζε ηχπνο έγθπξνπ εγγξάθνπ XML πνπ είλαη δηαθνξεηηθν απφ ηα ππφινηπα ρξεζηκνπνηεί ην δηθφ ηνπ DTD. Γηα λα είλαη εθηθηή ε επαιήζεπζε ηεο εγθπξφηεηαο ελφο XML γηα ζπκκφξθσζε κε ηνπο θαλφλεο πνπ νξίδεη ην ζπλνδεπηηθφ DTD. Με ηα ίδηα πξνγξάκκαηα πξέπεη λα ειέγρνληαη θαη ηα ίδηα ηα έγγξαθα DTD γηα ζπλέπεηα κε ηνπο θαλφλεο πνπ νξίδνληαη ζην πξφηππν DTD. Σα πξνγξάκκαηα validators ρσξίδνληαη ζε απηά πνπ ιεηηνπξγνχλ κε γξακκή εληνιψλ, φπσο γηα παξάδεηγκα ην XSV, απηά πνπ δηαζέηνπλ API φπσο είλαη ηα Apache Xerces, IBM Schema Quality Checker θαη Microsoft MSXML4.0 θαη ηέινο κε γξαθηθφ πεξηβάιινλ φπσο ην XML Spy θαη ην TurboXML XSD (XML Schemas Definitions) Σα θείκελα DTD παξνπζηάδνπλ αξθεηέο αδπλακίεο φζνλ αθνξά ηελ πξνδηαγξαθή θεηκέλσλ XML θαη γηα απηφ αληηθαηαζηάζεθαλ απφ ηα θείκελα XSD. Οη βαζηθέο αδπλακίεο ησλ θεηκέλσλ DTD αθνξνχλ ην γεγνλφο φηη δελ είλαη γξακκέλα ζε γιψζζα XML θαη δελ ππνζηεξίδνπλ ηχπνπο δεδνκέλσλ δειαδή, δελ πξνδηαγξάθνπλ ηνπο ηχπνπο ησλ ηηκψλ πνπ θηινμελεί θάζε ζηνηρείν ή γλψξηζκα. Σα θείκελα XSD πξνδηαγξάθνπλ πιεξέζηεξα ηα θείκελα XML, αθνχ ππνζηεξίδνπλ ηχπνπο δεδνκέλσλ, επηηξέπνπλ ηε δεκηνπξγία λέσλ ηχπσλ δεδνκέλσλ απφ ηνπο ρξήζηεο θαη πηνζεηνχλ αληηθεηκελνζηξαθείο έλλνηεο, φπσο ηελ θιεξνλνκηθφηεηα θαη ηνλ πνιπκνξθηζκφ. Σα XML Schemas απνηεινχλ ζχζηαζε ηνπ νξγαληζκνχ W3C θαη ζηελ νπζία είλαη έγγξαθα XML ηα νπνία πξνζδηνξίδνπλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν πξέπεη λα δνκνχληαη θάπνηα άιια έγγξαθα XML. Σν πιενλέθηεκά ηνπο ζε ζρέζε κε ηα DTDs (Document Type Definitions) είλαη φηη ππάξρεη ε δπλαηφηεηα λα ππνζηνχλ ρεηξηζκνχο, φπσο γηα παξάδεηγκα 25 ακςψλ, Γ. (2003). Ηγλώσσασήμανσης XML.ΠαλεπηζηήκηνΠεηξαηψο. Damien Foggon, Daniel Maharry, Chris Ullman and Karli Watson. Programming Microsoft.NET XML Web Services, Microsoft Press, Mathew Macdonald. Microsoft.NET Distributed Applications: Integrating XML Web Services and.net Remoting, 2001 David Carlson. Modeling XML applications with UML, Addison-Wesley, 2000 H. M. Deitel, P. J. Deitel, T. R. Nieto, T. M. Lin and P. Sadhu. XML How to program, Prentice Hall, 2001 [52]

53 κπνξνχλ λα πξνζηεζνχλ ή λα δηαγξαθνχλ ζηνηρεία, φπσο ζε νπνηνδήπνηε άιιν έγγξαθν XML. Σα XML Schemas εγγπψληαη φηη ν νξζφο ηχπνο δεδνκέλσλ απνζεθεχεηαη ζε θάζε ζηνηρείν, φπσο γηα παξάδεηγκα ην πεξηερφκελν ηνπ ζηνηρείνπ Date_of_birth ζα είλαη ηχπνπ date θαη φρη αθέξαηνο ή θάπνηα αθνινπζία ραξαθηήξσλ (string). Δπίζεο, παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνλ ρξήζηε λα νξίζεη δηθνχο ηνπ ηχπνπο δεδνκέλσλ, εθηφο απφ ηνπο ήδε ππάξρνληεο ζην ζχζηεκα ηχπσλ XML Schema Definition (XSD). Κάλνπλ επθνιφηεξε ηε κεηάβαζε αλάκεζα ζηηο πιαηθφξκεο, αθνχ ην ζχζηεκα ηχπσλ XSD είλαη αλεμάξηεην απφ πιαηθφξκεο θαη επνκέλσο δελ δεκηνπξγείηαη πξφβιεκα αλ έλαο.net εμππεξεηεηήο ζηείιεη κηα ηηκή αθεξαίνπ (integer) κήθνπο 32 bit ζε έλαλ Visual Basic 6.0 πειάηε, γηα ηνλ νπνίν ν ηχπνο αθέξαηνο (integer) έρεη κήθνο 16 bit. Παξαθάησ παξαηίζεηαη έλα έγγξαθν XML κε ην αληίζηνηρν XML Schema ζην νπνίν ππαθνχεη ζην ζρήκα. ΈγγξαθνXML book.xml <?XML version="1.0"?> <!-- αξρείν XML πνπ επηζεκαίλεη δεδνκέλα βηβιίνπ--> <book> <title>c# How to program</title> <serial_no> </serial_no> </book> XML Schema bookschema.xsd <?XML version="1.0" encoding="utf-8"?> <xs:schema XMLns:xs=" <xs:element name="book"> <xs:complextype> <xs:sequence> <xs:element name="title" type="xs:string"/> <xs:element name="serial_no" type="xs:integer"/> </xs:sequence> </xs:complextype> </xs:element> </xs:schema> πσο ήδε έρεη αλαθεξζεί, ηα DTD είλαη έλα ραξαθηεξηζηηθφ ηεο XML πνπ θιεξνλνκήζεθε απφ ηνλ πξφγνλν ηεο γιψζζαο, ηελ SMGL. Γηα απηφλ ηνλ ιφγν, ηα DTD δελ ππνζηεξίδνπλ ελδνγελψο ηνπο ρψξνπο νλνκαηνδνζίαο. Δπνκέλσο, ην W3C εμεηάδεη ηελ αληηθαηάζηαζε ησλ DTD κε ηε λέα ζχζηαζε ησλ XML Schemas. Έλα XML Schema είλαη έλα XML έγγξαθν κε επέθηαζε αξρείνπ.xsd ην νπνίν εθθξάδεη [53]

54 ηνπο θαλφλεο πνπ πξέπεη λα αθνινπζεί έλα XML έγγξαθν. Αλάινγα κε ηελ ιεηηνπξγία ησλ DTD, θάζε θαιά έγθπξν έγγξαθν XML κπνξεί λα ζπλνδεχεηαη ελαιιαθηηθά απφ έλα XML Schema. Δμαηηίαο ησλ πνιιψλ πιενλεθηεκάησλ ηνπ XML Schema έλαληη ηνπ DTD, είλαη ρξήζηκε ε κεηαηξνπή ησλ δηαζέζηκσλ.dtd αξρεία.xsd. Σα θπξηφηεξα πιενλεθηήκαηα ησλ XML Schemas έλαληη ησλ DTD είλαη ηα παξαθάησ: Ζ ρξεζηκνπνηνχκελε γιψζζα γηα ηελ ζχληαμε ησλ XSD αξρείσλ αθνινπζεί ζχληαμε αλάινγε κε ηελ ζχληαμε ησλ XML εγγξάθσλ. Αληηζέησο, ηα έγγξαθα DTD ρξεζηκνπνηνχλ ζχληαμε αζχκβαηε κε ησλ XML εγγξάθσλ. Σα XML Schemas ππνζηεξίδνπλ ηνπο ρψξνπο νλνκαηνδνζίαο (namespaces). Έλα namespace νξίδεη ην ζχλνιν ζην νπνίν αλήθνπλ ηα νλφκαηα ησλ ζηνηρείσλ ζε έλα έγγξαθν XML. Τπνζηεξίδνπλ ελδνγελψο πεξηζζφηεξνπο ηχπνπο δεδνκέλσλ (ηνπιάρηζηνλ 44) απφ φηη ηα DTD (10 ηχπνπο δεδνκέλσλ). Δπίζεο, ηα XML Schemas επηηξέπνπλ ηνλ νξηζκφ λέσλ ζχλζεησλ ηχπσλ, απμάλνληαο ηηο δπλαηφηεηεο πεξηγξαθήο δεδνκέλσλ θαη θαλφλσλ πνπ ηα δηέπνπλ. Τπνζηεξίδνπλ θαλνληθέο εθθξάζεηο (regular expressions), νη νπνίεο θαηά ηνλ νξηζκφ λέσλ ζχλζεησλ ηχπσλ είλαη πνιχ ρξήζηκεο. Πξνζθέξνληαη δπλαηφηεηεο ζπκπχθλσζεο ησλ tags (inlinedelement declarations), κεηψλνληαο ηεο πνιππινθφηεηαο θαη θαζηζηψληαο επθνιφηεξε ζάξσζε θαη αλάγλσζε ηνπ εγγξάθνπ θαλφλσλ.xsd. Τπάξρεη ε δπλαηφηεηα νξηζκνχ ζηνηρείσλ κε κεδεληθφ (null) πεξηερφκελν ή αθφκα θαη δχν ή πεξηζζφηεξσλ ζηνηρείσλ πνπ έρνπλ ην ίδην φλνκα αιιά δηαθνξεηηθφ πεξηερφκελν. Μπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε έλα έγγξαθν πεξηζζφηεξα ηνπ ελφο Schemas, κε ηελ πξνυπφζεζε λα αλήθνπλ φια ζην ίδην namespace. Έλα Schema κε ην ζηνηρείν <include> κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεί ζηνηρεία ηα νπνία είλαη δεισκέλα ζε έλα άιιν Schema θαη κε ην ζηνηρείν <redefine> κπνξεί λα επαλαθαζνξίδεη ηα ζηνηρεία απηά. Ζ επεθηαζηκφηεηα ελφο Schema κεγαιψλεη αλ πξνζηεζνχλ ζην αξρείν.xsd νη ηερλνινγίεο XSLT/Xpath. Δπηηξέπεηαη ζηα XML έγγξαθα ε ρξεζηκνπνίεζε πξφζζεησλ ζηνηρείσλ εθηφο απφ απηά πνπ νξίδεη ην XML Schema, ζχκθσλα κε ηηο αλάγθεο ηνπ [54]

55 δεκηνπξγνχ πεξηερνκέλνπ. ε απηή ηελ πεξίπησζε, δειψλνληαη ηα ζηνηρεία <any> θαη <anyattribute> ζην.xsd αξρείν XML Parsers Αλ θαη ηα έγγξαθα XML είλαη αξρεία θεηκέλνπ, ηφηε ε αλάθηεζε δεδνκέλσλ απφ απηά κέζα απφ ηερληθέο ζεηξηαθήο πξνζπέιαζεο αξρείσλ δελ είλαη πξαθηηθή νχηε απνηειεζκαηηθή, εηδηθά φηαλ ηα δεδνκέλα πξέπεη λα πξνζηεζνχλ ή λα αθαηξεζνχλ δπλακηθά. Απηφ ην θελφ θαιχπηεη ε δηαδηθαζία ηεο ιεθηηθήο αλάιπζεο (parsing), ε νπνία αλαιχεη ην θείκελν ζηα επηκέξνπο ζηνηρεία ηνπ, ζηα νπνία πεξηιακβάλνληαη ε αξρή εηηθέηαο, ην ηέινο εηηθέηαο, ην θείκελν θαη νη ηδηφηεηεο. ηελ δηαδηθαζία ηεο ιεθηηθήο αλάιπζεο εκπιέθεηαη πάληα έλαο ιεθηηθφο αλαιπηήο (parser), ν νπνίνο παίδεη θεληξηθφ ξφιν ζηελ αληηζηνίρεζε θαη αιιεινζχλδεζε ηεο δεληξηθήο δνκήο ηνπ θεηκέλνπ XML κε ηελ αληίζηνηρε- ζπλήζσο αληηθεηκελνζηξαθή δνκή ζηελ ρξεζηκνπνηνχκελε γιψζζα, δεδνκέλνπ φηη ην θείκελν XML είλαη έλαο ζπξκφο ραξαθηήξσλ πνπ αληαιιάζζεηαη κέζσ κίαο επηθνηλσληαθήο ζχλδεζεο, ελφο αξρείνπ ζηνλ δίζθν θ.α. Οη πην γλσζηνί ιεθηηθνί αλαιπηέο είλαη ν DOM (Document Object Model) θαη ν SAX (Simple API for XML). Σν Μνληέιν Αληηθεηκέλνπ Δγγξάθνπ (Document Object Model- DOM) απνζεθεχεη ηα δεδνκέλα εγγξάθνπ σο δνκέο δέλδξσλ ζηε κλήκε απηφκαηα, ρσξίο ηελ παξέκβαζε ηνπ ρξήζηε ζηελ εμέιημε ηεο αλάιπζεο. Βνεζά ηνλ ρξήζηε ζηελ ζεψξεζε ηεο δεληξηθήο κνξθή ηνπ XML θεηκέλνπ κε αληηθεηκελνζηξαθή ηξφπν, αθνχ ην δέλδξν DOM αλαπαξηζηά θάζε ζηνηρείν ηνπ εγγξάθνπ XML σο έλα θφκβν ζην δέλδξν θαη λα επέκβεη ζε απηφ κε ζπγθεθξηκέλεο δηεπαθέο. Δπνκέλσο, κε ην XML DOM δίλεηαη ζηνλ ρξήζηε ε επθαηξία δεκηνπξγίαο ελφο XML θεηκέλνπ, πινήγεζεο ζε απηφ θαη πξφζζεζεο, αθαίξεζεο θαη κεηαβνιήο ζηνηρείσλ ηνπ. Σν Simple API for XML (SAX) κνηάδεη κε ζεηξηαθφ αλαγλψζηε (SAX reader) ηνπ θεηκέλνπ XML, ραξαθηήξα πξνο ραξαθηήξα, ν νπνίνο αλαγλσξίδνληαο ηα δηάθνξα κέξε ηνπ αξρείνπ, δεκηνπξγεί αληίζηνηρα ζπκβάληα (events), ζηα νπνία ην πξφγξακκα ηνπ ρξήζηε πξέπεη λα αληαπνθξηζεί κε βάζε ηηο επηζπκίεο ηνπ. Μφιηο ν 26 Damien Foggon, Daniel Maharry, Chris Ullman and Karli Watson. Programming Microsoft.NET XML Web Services, Microsoft Press, Mathew Macdonald. Microsoft.NET Distributed Applications: Integrating XML Web Services and.net Remoting, 2001 David Carlson. Modeling XML applications with UML, Addison-Wesley, [55]

56 ρεηξηζηήο ζπκβάλησλ (event handler), πνπ έρεη δεκηνπξγήζεη ν ρξήζηεο, αληηκεησπίζεη ην ζπκβάλ, ν ιεθηηθφο αλαιπηήο ζπλερίδεη κέρξη ην επφκελν ζεκείν. Δπνκέλσο, κε ηνλ ιεθηηθφ αλαιπηή SAΥ, ν ρξήζηεο βξίζθεηαη ζην θαηψηεξν πξνγξακκαηηζηηθά πεξηβάιινλ πνπ ηνπ δίλεη πιήξε πξφζβαζε ζην έγγξαθν XML. Ζ έληαμε ησλ επηζπκηψλ ηνπ κέζσ κηαο εθαξκνγήο είλαη πην επίπνλε ζε ζρέζε κε ην DOM, αιιά νη δηαζέζηκεο δπλαηφηεηεο θαη ε ηαρχηεηα ππεξηεξνχλ. Ο ρξήζηεο δελ πεξηκέλεη λα δεκηνπξγεζεί θαη λα ηνπ πξνζθεξζεί ε πιήξεο δνκή ηνπ XML ζχκθσλα κε ην DOM κνληέιν, αιιά εηδνπνηείηαη θαη κπνξεί λα αληαπνθξηζεί ζηα ζρεηηθά ζπκβάληα on the fly, θαζψο δηαβάδεηαη ην XML θείκελν θαη ρσξίο λα πεξηκέλεη ην ηέινο ηεο αλάγλσζεο απηήο Γηαρείξηζε θαη κνξθνπνίεζε θεηκέλσλ XML Ζ δηαρείξηζε ησλ δεδνκέλσλ ελφο θεηκέλνπ XML πξαγκαηνπνηείηαη κε ηε ρξήζε κηαο γιψζζαο εξσηήζεσλ. ην παξειζφλ έρνπλ πξνηαζεί πνιιέο γιψζζεο δηαρείξηζεο θεηκέλσλ XML φπσο γηα παξάδεηγκα: XPath,XQuery, Lorel, UnQL, XML-QL, XQL θ.α., θάζεκηα απφ ηηο νπνίεο έρεη ηηο ηδηαηηεξφηεηέο ηεο θαη ππνζηεξίδεη θαιχηεξα ή ρεηξφηεξα νξηζκέλεο απφ ηηο δηαδηθαζίεο δηαρείξηζεο. Γηα ην ζηπι θαη ηελ κνξθνπνίεζε ησλ εγγξάθσλ XML, δειαδή ηνλ ηξφπν παξνπζίαζεο ηνπ εγγξάθνπ κέζα απφ κηα εθαξκνγή, φπσο γηα παξάδεηγκα έλαο browser ή έλαο επεμεξγαζηήο θεηκέλνπ, ππάξρνπλ ηερλνινγίεο πνπ θαζηζηνχλ ηα έγγξαθα XML επθνιφηεξα παξακεηξνπνηήζηκα φζνλ αθνξά ηελ εκθάληζή ηνπο. Έλαο ηξφπνο ειέγρνπ ηεο κνξθνπνίεζεο ησλ XML εγγξάθσλ είλαη ε ελζσκάησζε ζην έγγξαθν XML θάπνηα HTML tags ηα νπνία ζπκβάινπλ ζηελ κνξθνπνίεζε ζηνρεχνληαο ζηελ επηζπκεηή παξνπζίαζε ηνπ εγγξάθνπ κέζα απφ έλαλ web browser. Αλ κπνξέζνπκε λα έρνπκε κηα απζηεξή έθδνζε ηεο HTML πνπ ππαθνχεη ζε φινπο ηνπο θαλφλεο δνκήο ηεο XML, ηφηε είλαη εθηθηή ε δεκηνπξγία ηεο κνξθνπνίεζεο πνπ ζέινπκε, δηαηεξψληαο ηελ απαξαίηεηε απζηεξή δνκή ηεο XML. 27 Damien Foggon, Daniel Maharry, Chris Ullman and Karli Wa tson. Programming Microsoft.NET XML Web Services, Microsoft Press, Mathew Macdonald. Microsoft.NET Distributed Applications: Integrating XML Web Services and.net Remoting, 2001 David Carlson. Modeling XML applications with UML, Addison-Wesley, 2000 H. M. Deitel, P. J. Deitel, T. R. Nieto, T. M. Lin and P. Sadhu. XML How to program, Prentice Hall, 2001 [56]

57 Μηα ηέηνηα πξνζπάζεηα εθθξάδεηαη απφ ηελ εμειηγκέλε γιψζζα ζήκαλζεο, ηελ XHTML 28. Δηθόλα 18:Παξάδεηγκα αηηήκαηνο πειάηε ζε εμππεξεηεηή, πνπ εκπιέθεη ην κεηαζρεκαηηζκό θεηκέλνπ XML ζε θείκελν HTML XPath(XMLPathLanguage) Ζ γιψζζα XPath (XML Path Language) εθαξκφδεη κηα ζχληαμε πνπ πξνζνκνηψλεη ηεξαξρηθά κνλνπάηηα. Ζ γιψζζα απηή αμηνπνηεί κηα βηβιηνζήθε ζπλαξηήζεσλ, κε ηηο νπνίεο επηηπγράλεη ηελ αλάθηεζε δεδνκέλσλ απφ θείκελα XML θαη ηελ πεξαηηέξσ επεμεξγαζία ηνπο. Να ζεκεησζεί, φηη ε βηβιηνζήθε ησλ ζπλαξηήζεσλ είλαη επεθηάζηκε. 28 ακςψλ, Γ. (2003). Ηγλώσσασήμανσης XM L.ΠαλεπηζηήκηνΠεηξαηψο. [57]

58 Δηθόλα 19:Απεηθόληζε κηαο ζρέζεο (πίλαθα) ζε θείκελν XML: Η δνκή ηνπ θεηκέλνπ XML (α), ην αληίζηνηρν δηάγξακκα XML (β), θαη έλα παξάδεηγκα απεηθόληζεο (γ). Ζ XPath δηαρεηξίδεηαη έλα κφλν θείκελν XML, ην νπνίν θαη αληηκεησπίδεη ζαλ έλα δέλδξν κε θφκβνπο. Τπάξρνπλ δηάθνξα είδε θφκβσλ ζην κνληέιν ηεο γιψζζαο, φπσο νη θφκβνη θεηκέλνπ, ζηνηρείσλ, γλσξηζκάησλ, θ.ά.. Οη ηηκέο πνπ επηζηξέθνληαη κεηά ηελ εθηέιεζε κηαο εξψηεζεο αληηκεησπίδνληαη επίζεο ζαλ θφκβνη. Θα ρξεζηκνπνηήζνπκε ην αθφινπζν έγγξαθν XML ζηα θάησζη παξαδείγκαηα: <?XML version="1.0" encoding="utf-8"?> <bookstore> <book category="cooking"> <title lang="en">everyday Italian</title> <author>giada De Laurentiis</author> <year>2005</year> <price>30.00</price> </book> <book category="children"> <title lang="en">harry Potter</title> <author>j K. Rowling</author> <year>2005</year> <price>29.99</price> </book> <book category="web"> <title lang="en">xquery Kick Start</title> <author>james McGovern</author> <author>per Bothner</author> [58]

59 <author>kurt Cagle</author> <author>james Linn</author> <author>vaidyanathan Nagarajan</author> <year>2003</year> <price>49.99</price> </book> <book category="web"> <title lang="en">learning XML</title> <author>erik T. Ray</author> <year>2003</year> <price>39.95</price> </book> </bookstore> Δπέιεμε όινπο ηνπο ηίηινπο: Σν αθφινπζν παξάδεηγκα επηιέγεη φινπο ηνπο θφκβνπο κε ην ζηνηρείν «ηίηινο» /bookstore/book/title Δπέιεμε ηνλ ηίηιν ηνπ πξώηνπ βηβιίνπ: Σν αθφινπζν παξάδεηγκα επηιέγεη ηνλ πξψην θφκβν πνπ ζα βξεη κε ην ζηνηρείν «ηίηινο» /bookstore/book[1]/title Δπέιεμε όιεο ηηο ηηκέο: Σν αθφινπζν παξάδεηγκα επηιέγεη ην θείκελν απφ φινπο ηνπο θφκβνπο κε ην ζηνηρείν «ηηκέο» /bookstore/book/price[text()] Δπέιεμε όιεο ηηο ηηκέο πάλσ από 35: Σν αθφινπζν παξάδεηγκα επηιέγεη φινπο ηνπο θφκβνπο κε ην ζηνηρείν «ηηκέο» πνπ είλαη πάλσ απφ ηελ ηηκή 35 /bookstore/book[price>35]/price Δπέιεμε όινπο ηνπο ηίηινπο πνπ νη ηηκέο είλαη πάλσ από 35:Σν αθφινπζν παξάδεηγκα επηιέγεη φινπο ηνπο θφκβνπο κε ην ζηνηρείν «ηηκέο» πνπ είλαη πάλσ απφ ηελ ηηκή 35 αιιά ζα εκθαλίζεη ηνπο ηίηινπο ηνπο /bookstore/book[price>35]/title XSL (XML Style Language) Ζ γιψζζα XSL (XML Style Language) ζρεδηάζηεθε γηα ηνλ κεηαζρεκαηηζκφ ελφο θεηκέλνπ XML ζε θείκελν HTML. Με άιια ιφγηα, απνηειεί κηα γιψζζα κνξθνπνίεζεο ελφο θεηκέλνπ XML γηα ηελ παξνπζίαζή ηνπ ζε κηα ηζηνζειίδα ηνπ Παγθφζκηνπ Ηζηνχ. Ζ XSL εθαξκφδεηαη επίζεο γηα ηε κεηαηξνπή θεηκέλσλ XML ζε άιια θείκελα XML. Σν κνληέιν ηεο XSL αθνινπζεί ην ηεξαξρηθφ. Μηα εξψηεζε XSL ζπληίζεηαη 29 Sall, K.B., XML Family of Specifications. A Practical Guide. Addison Wesley. W3schools, 2015, [59]

60 απφ θαλφλεο πξνηχπσλ (template rules) θαη έρνπλ ηε κνξθή: θαλφλαο πξφηππν = ζπλζήθε + πξφηππν. Ζ εθηέιεζε ηεο εξψηεζεο έρεη αλαδξνκηθή ηζρχ. πγθεθξηκέλα, αθνινπζεί ηα παξαθάησ βήκαηα: a. Ξεθηλάεη απφ ην ζηνηρείν (θφκβν) ξίδα b. Διέγρεη κηα ζπλζήθε (pattern) ζηνλ θφκβν απηφ c. Αλ απηή ηθαλνπνηεζεί, εθηειεί ην αληίζηνηρν πξφηππν (template) d. Σν πξφηππν δεκηνπξγεί έλα θείκελν XML ζαλ απνηέιεζκα, θαη e. Ζ δηαδηθαζία επαλαιακβάλεηαη αλαδξνκηθά ζηα(θσιηαζκέλα) παηδηά ηεο ξίδαο. Γηα ηελ επεμεξγαζία ησλ εγγξάθσλ XML ρξεζηκνπνηνχληαη θαη νη ηερλνινγίεο XSLT θαη XSLFO (XSL Formating Objects), νη νπνίεο καδί κε ηελ ζχζηαζε xpath(xml Path Language) ππάγνληαη ζηελ ζχζηαζε XSL (XML Stylesheet Language) ηνπw3c. Ζ ζχζηαζε XSL αθνξά ζην ζηπι ησλ εγγξάθσλ XML θαη καο δίλεη ηελ δπλαηφηεηα λα κεηαηξέπνπκε έγγξαθα XML ζε άιια έγγξαθα XML κε δηαθνξεηηθφ DTD ή XML Shema, φπσο επίζεο θαη ζε έγγξαθα δηαθνξεηηθψλ κνξθψλ (HTML, text θαη άιια). Αθφκε ε XSL βνεζά φηαλ ζέινπκε λα δεκνζηεχζνπκε έλαλ κεγάιν φγθν απφ έγγξαθα είηε λα αλαδηνξγαλψζνπκε θάπνηα έγγξαθα XML ψζηε λα δεκηνπξγήζνπκε πίλαθεο πεξηερνκέλσλ ή άιιεο ρξεζηηθέο δνκέο αλαπαξάζηαζεο ησλ πιεξνθνξηψλ. Ζ ζχζηαζε XSLT αθνξά ζηνλ κεηαζρεκαηηζκφ ελφο εγγξάθνπ XML, ελψ ε ζχζηαζε XSLFO ζηελ κνξθνπνίεζή ηνπ γηα παξνπζίαζε. Σελ ίδηα ιεηηνπξγία κε ηελ XSLFO επηηειεί θαη ε ηερλνινγία CSS (Cascading Style Sheets) σζηφζν ε CSS είλαη πνιχ δεκνθηιέζηεξε θαη κνλνπσιεί ην ελδηαθέξνλ ησλ θαηαζθεπαζηψλ ινγηζκηθνχ θαη παξνρψλ πεξηερνκέλνπ 30. XSLT Σα αξρεία XSLT νλνκάδνληαη θαη XSLT stylesheets θαη έρνπλ ζχληαμε παξφκνηα κε απηή ηεο XML. Κάζε XSLT stylesheets είλαη έλα θαιά δνκεκέλν (well formed) XML έγγξαθν. Σα αξρεία XSL stylesheets βνεζνχλ πνιχ ζε θάζε πξνζπάζεηα δεκνζίεπζεο πεξηερνκέλνπ πνπ ππνζηεξίδεη XML. Έλα ραξαθηεξηζηηθφ 30 H. M. Deitel, P. J. Deitel, T. R. Nieto, T. M. Lin and P. Sadhu. XML How to program, Prentice Hall, 2001 Sall, K.B., XML Family of Specifications. A Practical Guide. Addison Wesley. [60]

61 παξάδεηγκα είλαη ε δεκηνπξγία ηεο κνξθνπνίεζεο ελφο website απφ πεξηερφκελν κηαο βάζεο δεδνκέλσλ βαζηζκέλεο ζε XML. ηελ πεξίπησζε απηή έλα αξρείν κε νδεγίεο κνξθνπνίεζεο XSLT βνεζά ζηελ κεηαηξνπή ηνπ εγγξάθνπ.xml ζε έλα έγγξαθν.html. Ζ ζπλεηζθνξά ηνπ XSLT επεθηείλεηαη φηαλ ζέινπκε λα έρνπκε πνιιέο δηαθνξεηηθέο εθδφζεηο ηνπ πεξηερνκέλνπ ελφο website φπσο γηα παξάδεηγκα αξρεία.html, αξρεία απινχ θεηκέλνπ.txt (plain text), αξρεία γηα εκθάληζε απφ θνξεηέο ζπζθεπέο κέζσ WAP (WML), θ.α. Γηα ηελ αλαγλψξηζε ησλ XSLT stylesheets θαη ηελ εθηέιεζε ησλ XML κεηαζρεκαηηζκψλ πνπ απηά νξίδνπλ απαηηείηαη θάπνην πξφγξακκα XSLT processor. Σέηνηα πξνγξάκκαηα είλαη ελζσκαησκέλα ζε κεγαιχηεξα παθέηα επεμεξγαζίαο εγγξάθσλ XML, φπσο είλαη ην XML Spy. XSLT processors επίζεο ελζσκαηψλνληαη θαη ζε browsers, φπσο γηα παξάδεηγκα ν Internet Explorer 6, ν νπνίνο δηαζέηεη ην πξφγξακκα MSXML parser. Γεληθφηεξα ην βαζηθφ ή δνκηθφ ζηνηρείν ζε έλα XSLT stylesheet είλαη ην element <xsl:stylesheet>. Γηαζέηεη ζαλ ππνζηνηρεία κηα ζεηξά απφ elements<xsl:template>.<xsl:template>. Μέζα ζε απηά ηα <xsl:template> elements εθθξάδνληαη νη κεηαζρεκαηηζκνί πνπ πξέπεη λα γίλνπλ ζην έγγξαθν ζην έγγξαθν XML. Κάζε template πεξηέρεη έλα attribute κε φλνκα match. Σν match είλαη κηα δηαδξνκή γηα ην ζηνηρείν ηνπ XML εγγξάθνπ ζην νπνίν αλαθέξεηαη ην template. Παξάιιεια κε ην match, θάζε template ππάξρεη κηα δήισζε <xsl:apply-templates/> ε νπνία είλαη κηα θιήζε πνπ πξέπεη λα γίλεη ζην stylesheet θαηά ηελ ηεξαξρηθή ζάξσζε ησλ ζηνηρείσλ ηνπ πεγαίνπ XML εγγξάθνπ απφ ηνλ αλαιπηή. Σα βαζηθά ζχκβνια πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ ζχληαμε ησλ δηαδξνκψλ είλαη ηα ζχκβνια /(ζηνηρείν ξίδα θαη άκεζνο απφγνλνο, // (φινη νη απφγνλνη), * (φινη νη άκεζνη απφγνλνη) θαη (επηινγή ελφο εθ ησλ δχν ζηνηρείσλ πνπ βξίζθνληαη εθαηέξσζελ ηνπ ζπκβφινπ).οη δηαδξνκέο αληηζηνηρίδνληαη ηφζν ζε elements φζν θαη ζε attributes ηνπ πεγαίνπ XML εγγξάθνπ. Ζ δηαδξνκή πνπ αλαθέξεηαη ζε έλα ζηνηρείν url κε attribute ην protocol πνπ έρεη ηηκή mailto γξάθεηαη σο match= url[@protocol= mailto ], δειαδή ην attribute ζην νπνίν γίλεηαη ε αλαθνξά κπαίλεη ζε αγθχιεο θαη πξηλ απφ ην φλνκα ηνπ ηνπνζεηείηαη ην ζχκβνιν. Μπνξνχκε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε κηα απφ ηηο έηνηκεο ζπλαξηήζεηο ηεο XSL, νη νπνίεο παίξλνπλ κεδέλ ή πεξηζζφηεξα νξίζκαηα θαη επηζηξέθνπλ θάηη ζρεηηθφ κε ην πεγαίν έγγξαθν. Γηα παξάδεηγκα ε ζπλάξηεζε text() επηζηξέθεη ηα πεξηερφκελα ελφο ζηνηρείνπ. [61]

62 Παξάιιεια κε ηηο έηνηκεο ζπλαξηήζεηο κπνξνχκε λα νξίζνπκε θαη δηθέο καο πξνζζέηνληαο ζην XSLT stylesheet έλα ζηνηρείν < xsl:fuctions > σο εμήο: <xsl:fuctionsns= myns type= text/javascript > fuctiontoday() { returndate(), tostring() } </ xsl:fuctions > Σν πξφγξακκα parser μεθηλά ηελ ζάξσζε ηνπ πεγαίνπ XML εγγξάθνπλ απφ ηελ ξίδα πξνο ηνπο ηειεπηαίνπο θφκβνπο ηεξαξρηθά, κε βάζε έλαλ αιγφξηζκν DFS (Depth First Search). ε θάζε βήκα ηεο ζάξσζεο, ν αλαιπηήο πξνζπαζεί λα αληηζηνηρίζεη ηνλ ηξέρνληα θφκβν έλα απφ ηα πξφηππα πνπ ππάξρνπλ ζην XSLT stylesheet. Αλ ππάξρεη κηα ηέηνηα αληηζηνηρία, ν αλαιπηήο δεκηνπξγεί ηνπο θφκβνπο πνπ ηνπ ιέεη ην stylesheet ζην παξαγφκελν δέληξν (παξαγφκελν XML έγγξαθν). ηαλ ν αλαιπηήο ζπλαληήζεη ην ζηνηρείν <xsl:apply-templates>, ηφηε πξνρψξα ζηα παηδηά ηνπ ηξέρνληνο θφκβνπ θαη επαλαιακβάλεη ηελ δηαδηθαζία, δειαδή πξνζπαζεί λα ηα αληηζηνηρίζεη κε θάπνην πξφηππν. Αλ ν αλαιπηήο δελ βξεη θακία αληηζηνίρεζε γηα έλα ζηνηρείν ηφηε εθαξκφδεη ην ελζσκαησκέλν πξφηππν ηνπ αλαιπηή. Σν ελζσκαησκέλν πξφηππν πεξηέρεη ζπλήζσο κφλν κηα θιήζε <xsl:apply-templates/> κε ραξαθηεξηζηηθφ match= * / πνπ ζεκαίλεη φηη ν αλαιπηήο νδεγείηαη ζηα παηδηά ηνπ ζηνηρείνπ γηα ην νπνίν δελ είρε αξρηθά βξεη αληηζηνηρία ζην XSLT stylesheet. Έηζη ε δηαδηθαζία δελ ηεξκαηίδεηαη, παξά κφλν φηαλ νινθιεξσζεί ε ζάξσζε φινπ ηνπ πεγαίνπ XML εγγξάθνπ. Δπίζεο θάπνηα ζηνηρεία έρνπλ ζαλ κνλαδηθφ παηδί ηνπο έλα θείκελν θαη γηα ην θείκελν απηφ δελ έρεη νξηζηεί θάπνην template ζην XSLT. Σφηε πάιη εθηειείηαη έλα ελζσκαησκέλν template ηνπ αλαιπηή πνπ ππαγνξεχεη ηελ παξνπζίαζε ηνπ θεηκέλνπ ζην ηξέρνλ ζεκείν ηνπ παξαγφκελνπ δέληξνπ. Σα attributes πνπ νξίδνληαη ζην παξαγφκελν XML δέληξν είλαη είηε ξεηά δεισκέλα ζην XSLT είηε ππνινγίδνληαη θαηά ηελ δεκηνπξγία ηνπ παξαγφκελνπ δέληξνπ. Ζ δεχηεξε πεξίπησζε γίλεηαη κε ηελ δήισζε <xsl:attributename=. >..</xsl:attribute> γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο ηηκήο ηνπ attribute name θαηά ηελ δεκηνπξγία ηνπ παξαγφκελνπ δέληξνπ. Γηα ηελ δεκηνπξγία λέσλ αληηθεηκέλσλ είλαη αλαγθαίν λα ππάξρεη κηα ζεηξά απφ εληνιέο XSLT. Γηα παξάδεηγκα ππάξρνπλ νη εληνιέο <xsl:element> θαη [62]

63 <xsl:attribute> γηα ηελ δεκηνπξγία ελφο ζηνηρείνπ ή ελφο ραξαθηεξηζηηθνχ ζην παξαγφκελν δέληξν θαη ππνινγηζκφ ηεο ηηκήο ηνπ θαηά ηελ δεκηνπξγία ηνπ δέληξνπ. πσο έρνπκε πεη ππάξρνπλ δχν ηξφπνη γηα λα παξάγνπκε ην ηειηθφ επηζπκεηφ HTML έγγξαθν. Δίηε λα εθαξκφζνπκε εκείο εζσηεξηθά ζηνλ αλαιπηή καο ην XSLT θαη λα παξάγνπκε ην HTML είηε λα δψζνπκε ζηνλ ηειηθφ ρξήζηε ην πεγαίν XML έγγξαθν θαη ην XSLT θαη ν κεηαζρεκαηηζκφο λα εθηειεζηεί ζηελ πιαηθφξκα ηνπ ρξήζηε. ηελ δεχηεξε απηή πεξίπησζε πξέπεη λα είκαζηε πξνζεθηηθνί κε ζέκαηα ζπκβαηφηεηαο ψζηε ην XSLT καο λα θαιχπηεη ηηο πξνδηαγξαθέο ηνπ αλαιπηή ηνπ ρξήζηε. ρεηηθά κε ηελ πξνηεξαηφηεηα εθαξκνγήο ησλ πξνηχπσλ ηνπ XSLT, ηζρχνπλ ηα εμήο: Σα πξφηππα κε ηηο πην ζπγθεθξηκέλεο δηαδξνκέο πξνεγνχληαη απηψλ πνπ είλαη ιηγφηεξν ζπγθεθξηκέλα. Αλ απηφ ην θξηηήξην δελ αξθεί γηα ηελ επηινγή ηνπ επφκελνπ template, ηφηε κεγαιχηεξε πξνηεξαηφηεηα έρεη ην template πνπ βξίζθεηαη ηειεπηαίν ζην XSLT stylesheet. ηαλ ζέινπκε λα επηβάιινπκε ζε έλα XML έγγξαθν κε έλα αξρηθφ XML Schema λα αθνινπζεί έλα άιιν XML Schema, ηφηε πξέπεη λα δεκηνπξγήζνπκε έλα XSLT stylesheet γηα κεηαηξνπή κεηαμχ ησλ δχν schemas θαη ελ ζπλέρεηα λα εθηειέζνπκε απηφ ην XSLT stylesheet κέζα απφ έλαλ browser ή έλαλ XSLT αλαιπηή. Δθεί ζα πξέπεη ζηελ θνξπθή ηνπ εγγξάθνπ λα γίλεη κηα δήισζε γηα αλαθνξά ζην XSLT πνπ ρξεζηκνπνηνχκε. Ζ δήισζε απηή έρεη κνξθή: <?XML-stylesheethref= type= text/xsl?>. Έλα XSLT stylesheet κπνξεί επίζεο λα πεξηέρεη κηα αλαθνξά ζε έλα CSS stylesheet γηα ηελ ηειηθή κνξθνπνίεζε ηνπ παξαγφκελνπ εγγξάθνπ XML. Έηζη κε ηελ ρξήζε ησλ templates ζηα XSLT stylesheet έρνπκε δχν επηινγέο: Να ρξεζηκνπνηήζνπκε XSLT, ην νπνίν εθαξκφδεηαη πάλσ ζην επηζπκεηφ XML έγγξαθν θαη λα παξάγνπκε ην ηειηθφ HTML ή XHTML έγγξαθν. Να ρξεζηκνπνηήζνπκε XSLT πνπ έρεη αλαθνξά ζε θάπνην CSS θαη λα παξάγνπκε έλα XML έγγξαθν. Σν ηειηθφ απηφ XML έγγξαθν κνξθνπνηείηαη κε βάζε ηηο νδεγίεο κνξθνπνίεζεο ηνπ CSS ζην νπνίν ππάξρεη αλαθνξά 31. Σα παξαπάλσ παξνπζηάδνληαη θαη ζρεκαηηθά σο εμήο: 31 Damien Foggon, Daniel Maharry, Chris Ullman and Karli Watson. Programming Microsoft.NET XML Web Services, Microsoft Press, Mathew Macdonald. Microsoft.NET Distributed Applications: Integrating XML Web Services and.net Remoting, 2001 David Carlson. Modeling XML applications with UML, Addison-Wesley, 2000 H. M. Deitel, P. J. Deitel, T. R. Nieto, T. M. Lin and P. Sadhu. XML How to program, Prentice Hall, 2001 [63]

64 Δηθόλα 20:ύγθξηζε ησλ XSLT θαη CSS XSLFO Σα XSLFO (XML Formating Objects) είλαη αξρεία XSL πνπ φκσο έρνπλ δηαθνξεηηθά tags κέζα ζε θάζε <xsl:template> element απφ απηά πνπ ππάξρνπλ κέζα ζ έλα XSLT stylesheet. Σα λέα tags πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηα XSLFO βαζίδνληαη ζηελ ινγηθή ησλ CSS stylesheets. Καλέλαο απφ ηνπο γλσζηνχο browser δελ ππνζηεξίδεη ην XSLFO αιιά νη πεξηζζφηεξνη ππνζηεξίδνπλ πιένλ ελαιιαθηηθά ην XSLFO θαη ην CSS2.Ζ ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ εγγξάθσλ βαζίδνληαη ζηελ HTML θαη ηελ XHTML γηα ηελ εκθάληζε ηνπο ζην Web. Με απηή ηε ινγηθή ην XSLFO κπνξεί λα απνηειεί κηα ηειείσο λέα ινγηθή, αιιά απηφ πνπ ρξεζηκνπνηείηε ζηελ πξάμε θαη ζα ζπλερίζεη λα ππνζηεξίδεηαη ζην κέιινλ είλαη ν ζπλδπαζκφο XSLT θαη XHTML, σο εμέιημε ηεο απιήο HTML XQUERY Ζ XQuery είλαη κηα γιψζζα εξσηεκάησλ(query) πνπ έρεη ζρεδηαζηεί γηα λα κεηαηξέπεη ηα εξσηήκαηα θαη ηα δεδνκέλα πνπ ζπιιέγεη ζε κνξθή XML. Ζ γιψζζα απηή αλαπηχρζεθε απφ ηελ XML νκάδα ηεο δηεζλνχο επηηξνπήο W3C. 32 Damien Foggon, Daniel Maharry, Chris Ullman and Karli Watson. Programming Microsoft.NET XML Web Services, Microsoft Press, H. M. Deitel, P. J. Deitel, T. R. Nieto, T. M. Lin and P. Sadhu. XML How to program, Prentice Hall, 2001 [64]

65 Σν βαζηθφ πιενλέθηεκα ηεο XQuery είλαη πσο καο δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα εμάγνπκε θαη λα ρεηξηδφκαζηε ηα δεδνκέλα απφ έγγξαθα XML ή νπνηαδήπνηε πεγή δεδνκέλσλ πνπ κπνξεί λα ζεσξεζεί σο XML, φπσο ζρεζηαθέο βάζεηο δεδνκέλσλ ή έγγξαθα γξαθείνπ. Αληίζεηα κε ηελ XSLT, ε XQuery δελ αλαπαξηζηά εξσηήκαηα ηεο XML αιιά κνηάδεη πεξηζζφηεξν κε SQL. Δξσηήκαηα πνπ είλαη νξγαλσκέλα ζε παξαζηάζεηο πνπ απνηεινχληαη απφ ηέζζεξηο ελφηεηεο: for,let, where θαη return πνπ ελ ζπληνκία αλαθέξνληαη θαη σο FLWR. Αλαιπηηθά ε θάζεκηα ελφηεηα: For: δίλεη κηα ζεηξά απφ κεηαβιεηέο πνπ δηαθέξνπλ απφ ηα απνηειέζκαηα ησλ αλαπαξαζηάζεσλ XPath. ηαλ θαζνξίδνληαη πεξηζζφηεξεο απφ κηα κεηαβιεηέο, ηα απνηειέζκαηα πεξηιακβάλνπλ ην θαξηεζηαλφ γηλφκελν ησλ πηζαλψλ ηηκψλ πνπ κπνξεί λα ιάβνπλ νη κεηαβιεηέο, θάλνληαο ηνλ φξν for θάηη ζαλ ην from ζ έλα SQL εξψηεκα. Let: Δπηηξέπεη λα αληηζηνηρνχληαη πεξίπινθεο παξαζηάζεηο ζε νλφκαηα κεηαβιεηψλ πξνθεηκέλνπ λα γίλεη πην απιή ε αλαπαξάζηαζε. Where: Αθξηβψο φπσο θαη ν φξνο where ηεο SQL, θάλεη επηπιένλ ειέγρνπο γηα ηηο ζπλδεδεκέλεο εγγξαθέο απφ ηελ ελφηεηα for. Return: Δπηηξέπεη ηελ θαηαζθεπή απνηειεζκάησλ ζηελ XML. Αλ θαη ε XQuery αξρηθά ζρεδηάζηεθε σο κηα γιψζζα επεξσηήζεσλ γηα κεγάιεο ζπιινγέο εγγξάθσλ XML, είλαη επίζεο ηθαλή λα κεηαηξέςεη κεκνλσκέλα έγγξαθα. Χο εθ ηνχηνπ, νη δπλαηφηεηέο ηεο ζπκπίπηνπλ κε ηελ XSLT,ε νπνία ζρεδηάζηεθε γηα λα επηηξέςεη ξεηά έγγξαθα εηζφδνπ XML ψζηε λα κεηαηξαπεί ζε HTML ή άιιεο κνξθέο. Σα XSLT 2.0 and XQuery πξφηππα αλαπηχρζεθαλ απφ ρσξηζηέο νκάδεο εξγαζίαο ζην πιαίζην ηνπ W3C, πνπ εξγάδνληαη απφ θνηλνχ γηα λα εμαζθαιηζηεί κηα θνηλή πξνζέγγηζε θαηά πεξίπησζε. Μνηξάδνληαη ην ίδην κνληέιν δεδνκέλσλ (XDM), ζχζηεκα ηχπνπ, θαη βηβιηνζήθε ζπλαξηήζεσλ, θαη νη δχν πεξηιακβάλνπλ XPath 2.0 σο sublanguage. Οη δχν γιψζζεο, σζηφζν, έρνπλ ηηο ξίδεο ηνπο ζε δηαθνξεηηθέο παξαδφζεηο θαη εμππεξεηνχλ ηηο αλάγθεο ησλ δηαθνξεηηθψλ θνηλνηήησλ. Ζ XSLT είρε θπξίσο ζρεδηαζηεί σο κηα style sheet language., ηνπ νπνίνπ πξσηαξρηθφο ζηφρνο ήηαλ λα θαηαζηεί ε XML πην εχθνιε θαη επαλάγλσζηε γηα ηνλ ρξήζηε XQuery ήηαλ θπξίσο ζρεδηαζηεί σο κηα βάζε δεδνκέλσλ γιψζζα επεξσηήζεσλ ζηελ παξάδνζε ηεο SQL.Δπεηδή νη δχν γιψζζεο πξνέξρνληαη απφ δηαθνξεηηθέο θνηλφηεηεο, ε XSLT [65]

66 είλαη ηζρπξφηεξε θαηά ην ρεηξηζκφ ηεο αθήγεζεο εγγξάθσλ κε πην επέιηθηε δνκή, ελψ ε XQuery είλαη ηζρπξφηεξε ζηα δεδνκέλα ηνπ ρεηξηζκνχ,γηα παξάδεηγκα, θαηά ηελ εθηέιεζε ζρεζηαθψλ ελψλεη. Γηάθνξεο επηζηεκνληθέο κειέηεο πνπ έρνπλ γίλεη θαηά θαηξνχο, έρνπλ δείμεη φηη ε XQuery είλαη πην εχθνιε ζηελ αλάγλσζή ηεο, εηδηθά γηα θάπνηνλ πνπ έρεη αζρνιεζεί κε SQL ζε ζρέζε κε ηελ XSLT. Λφγσ ηεο επειημίαο πνπ πξνζθέξεη ε XQuery θαζίζηαηαη πην εχρξεζηε απφ ηελ XSLT, ε νπνία πεξηιακβάλεη έλζεηα ζηνηρεία. Αθφκα, ε ζχληαμε XQuery είλαη πην θαηάιιειε γηα ελζσκάησζε ζε παξαδνζηαθέο γιψζζεο πξνγξακκαηηζκνχ φπσο Java ή C#. Αληίζεηα, ε XSLT είλαη πην ηζρπξή απφ ηελ XQuery γηα ηηο εθαξκνγέο επεηδή επηηξέπεη ηηο κηθξναιιαγέο ζε έλα έγγξαθν, φπσο γηα παξάδεηγκα, ηελ δηαγξαθή φισλ ησλ ζηνηρείσλ κε έλα ζπγθεθξηκέλν φλνκα. Μηα δπλαηφηεηα πνπ ιείπεη απφ ηελ XQuery είλαη ν πνιπκνξθηζκφο θαη ε δπλαηφηεηα δπλακηθήο δέζκεπζεο. Ζ απνπζία απηήο ηεο ηθαλφηεηαο αξρίδεη λα γίλεηαη αηζζεηή φηαλ γξάθνληαη κεγάιεο εθαξκνγέο, ή θαηά ηε ζχληαμε θψδηθα πνπ έρεη ζρεδηαζηεί γηα λα επαλαρξεζηκνπνηεζεί ζε δηαθνξεηηθά πεξηβάιινληα. Ζ XSLT παξέρεη δχν ζπκπιεξσκαηηθνχο κεραληζκνχο ζε απηφλ ηνλ ηνκέα, πξψηνλ ηε δπλακηθή αληηζηνίρεζε ησλ θαλφλσλ ελφο Template, θαη δεχηεξνλ ηελ ηθαλφηεηα λα παξαθάκπηεη ηνπο θαλφλεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ xsl: import, πνπ θαζηζηνχλ δπλαηφ λα γξάςνπλ εθαξκνγέο κε πνιιαπιά layers. Σέινο, παξφιν πνπ απηέο νη δπλαηφηεηεο θάλνπλ ηελ XSLT πην ηζρπξή δελ κεηψλνπλ ηε δπλακηθή ηεο XQuery. Αληηζέησο, πξνζδίδνπλ ζηελ γιψζζα ην πιενλέθηεκα λα είλαη πην εχθνιε ζηελ αλάιπζή ηεο αιιά θαη λα εληνπίδεη ηα ζθάικαηα επθνιφηεξα θαηά ηε κεηαγιψηηηζήο ηεο Βάζεηο Γεδνκέλσλ θαη XML Ζ γιψζζα XML, παξφιν πνπ αλαπηχρζεθε αξρηθά γηα λα ππνζηεξίμεη εθαξκνγέο δηαδηθηχνπ, είλαη ζηελά ζπλδεδεκέλε κε ηελ ηερλνινγία ζπζηεκάησλ βάζεσλ δεδνκέλσλ. Έλα θείκελν XML είλαη νπζηαζηηθά κηα ζπιινγή ζρεηηδφκελσλ δεδνκέλσλ θαη πνιιέο θνξέο αληηκεησπίδεηαη ζαλ κηα Βάζε Γεδνκέλσλ. Έλα θείκελν XML, σο βάζε δεδνκέλσλ, ζπγθεληξψλεη θάπνηα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ζε ζρέζε κε ηα αξρεία ησλ θιαζζηθψλ βάζεσλ δεδνκέλσλ. 33 W3C XML Query (XQuery), 2014, [66]

67 Έλα απφ ηα πιενλεθηήκαηα, είλαη φηη έλα θείκελν XML έρεη ηελ ηδηφηεηα ηεο απηνπεξηγξαθήο, αθνχ κέζα απφ ηηο εηηθέηεο θαη ηα γλσξίζκαηα, ε γιψζζα XML πεξηγξάθεη ηα δεδνκέλα ηνπ θεηκέλνπ. κσο, ε ζεκαζηνινγία ηεο πεξηγξαθήο απηήο είλαη πεξηνξηζκέλε. Δπίζεο, φζνλ αθνξά ηελ κεηαθεξζηκφηεηα ηνπ θεηκέλνπ XML, ε γιψζζα XML είλαη αλαγλψζηκε απφ αλζξψπνπο θαη κεραλέο θαη είλαη αλεμάξηεηε ηνπ πιηθνχ ή ηνπ ινγηζκηθνχ ηνπ ππνινγηζηηθνχ ζπζηήκαηνο, αθνχ ηα θείκελα XML πηνζεηνχλ ηελ θσδηθνπνίεζε θαηά Unicode. Σέινο, ηα θείκελα XML κπνξνχλ λα πεξηγξάςνπλ ηεξαξρηθέο θαη δηθηπαθέο δνκέο κε απιφ ηξφπν. Απφ ηελ άιιε, έλα θείκελν XML, σο βάζε δεδνκέλσλ, εκθαλίδεη αξθεηά κεηνλεθηήκαηα: ηα ζηνηρεία ηνπ είλαη δηαηεηαγκέλα, ζε αληίζεζε κε ηα ινγηθά κνληέια βάζεσλ δεδνκέλσλ, φπσο γηα παξάδεηγκα ην ζρεζηαθφ, φπνπ ε έλλνηα ηεο δηάηαμεο ησλ δεδνκέλσλ δελ πθίζηαηαη. Γηα παξάδεηγκα, ηα παξαθάησ δχν θείκελα XML δελ είλαη ηζνδχλακα: Κείκελν 1ν: <πξφζσπν> <φλνκα>messi</φλνκα> <επψλπκν>lionel</επψλπκν> </πξφζσπν> Κείκελν 2ν: <πξφζσπν> <επψλπκν>messi</επψλπκν> <φλνκα>lionel</φλνκα> </πξφζσπν> Έλα άιιν κεηνλέθηεκα ησλ θεηκέλσλ XML αθνξά ηηο ζπληαθηηθέο ηδηαηηεξφηεηεο ηεο γιψζζαο ηνπο. ηελ XML, αληηζέησο κε ηηο βάζεηο δεδνκέλσλ, επηηξέπεηαη ε αλάκεημε ζρνιίσλ θαη ζηνηρείσλ ζε έλα θείκελν. Γηα παξάδεηγκα, ην παξαθάησ θείκελν ζπκβαδίδεη κε ηνπο θαλφλεο ηεο γιψζζαο: <δηάιεμε>βάζεηο Γεδνκέλσλ θαη XML <νκηιεηήο>lionelmessi</νκηιεηήο> </δηάιεμε> Δπίζεο, ε γιψζζα XML επηηξέπεη ηελ πηνζέηεζε δηαθνξεηηθψλ δνκηθψλ κνλάδσλ γηα ηελ έθθξαζε ηεο απηήο θαηάζηαζεο, δειαδή ε θαηαγξαθή δεδνκέλσλ ζε έλα θείκελν XML κπνξεί λα γίλεη κε ελαιιαθηηθή ρξήζε γλσξηζκάησλ ή ζηνηρείσλ, φπσο ζην παξάδεηγκα πνπ αθνινπζεί, ηα αθφινπζα ηξία θείκελα κεηαθέξνπλ ηελ ίδηα πιεξνθνξία: [67]

68 Κείκελν 1ν: <πξφζσπν> <φλνκα>γηνλχζεο</φλνκα> <ειηθία>5</ειηθία> </πξφζσπν> Κείκελν 2ν: <πξφζσπν φλνκα= Γηνλχζεο ειηθία= 5 /> Κείκελν 3ν: <πξφζσπν ειηθία= 5 > <φλνκα>γηνλχζεο</φλνκα> </πξφζσπν> πσο αλαθέξζεθε ζηελ πξνεγνχκελε Δλφηεηα, ε γιψζζα XML πεξηβάιιεηαη απφ κηα ζπιινγή εξγαιείσλ. Οξηζκέλα απφ ηα εξγαιεία απηά έρνπλ ζαλ ζηφρν ηε δηαρείξηζε ησλ δεδνκέλσλ, πνπ θηινμελνχληαη ζε θείκελα XML. Δπνκέλσο, θαζψο έλα θείκελν XML αληηκεησπίδεηαη ζαλ κηα βάζε δεδνκέλσλ, ηα παξαπάλσ εξγαιεία κπνξεί λα ζεσξεζεί φηη ζπλζέηνπλ ην αληίζηνηρν χζηεκα Γηαρείξηζεο Βάζεο Γεδνκέλσλ (ΓΒΓ) Πιενλεθηήκαηα θαη Μεηνλεθηήκαηα ηεο XML Οη παιηφηεξεο κνξθέο κεηάδνζεο, είηε κε ρξήζε δνκεκέλσλ θεηκέλσλ (CSV) είηε κε ρξήζε ξνήο δεδνκέλσλ (CORBA) απνδείρζεθαλ δχζθνιεο ζηελ ρξήζε ηνπο, αθνχ ηα CSV δελ είραλ πάληα ηελ ίδηα θσδηθνπνίεζε, ελψ ην CORBA δελ είρε ηελ δπλαηφηεηα ππνζηήξημεο κε ηνλ ηδην ηξφπν ζε θάζε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ. Ζ XML είλαη ζήκεξα ε θνηλή δηάιεθηνο γηα ηελ αληαιιαγή δεδνκέλσλ κεηαμχ πξνγξακκάησλ, ππνινγηζηηθψλ ζπζηεκάησλ θ.α. Οη θπξηφηεξνη παξάγνληεο νη νπνίνη νδήγεζαλ ζηελ επηηπρία ηεο είλαη νη εμήο: Ζ XML είλαη απιφ θείκελν, εχθνια αλαγλψζηκν απφ αλζξψπνπο. Ζ XML αζρνιείηαη κφλν κε ηε ζεκαζία ησλ δεδνκέλσλ, θαη φρη κε ηελ επεμεξγαζία ηνπο. Δχθνιε επεμεξγαζία αξρείσλ XML, κε ρξήζε βηβιηνζεθψλ δεκηνπξγεκέλεο γηα απηφλ ηνλ ζθνπφ ή κε ρξήζε ηεο ίδηαο ηεο XML (XSL). Ζ θάζε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη δεδνκέλα ζε XML κνξθή, λα ηα δηαβάζεη θαη λα ηα επεμεξγαζηεί. Οπζηαζηηθά, έλα αξρείν XML 34 H. M. Deitel, P. J. Deitel, T. R. Nieto, T. M. Lin and P. Sadhu. XML How to program, Prentice Hall, 2001 Sall, K.B., XML Family of Specifications. A Practical Guide. Addison Wesley. [68]

69 είλαη έλα θαιά δνκεκέλν αξρείν θεηκέλνπ θαη ην κφλν πνπ ην πεξηνξίδεη είλαη ε χπαξμε ελφο tag φπνπ λα ζπκπεξηιακβάλεηαη ε δνκή ησλ δεδνκέλσλ. Ζ XML δηεπθνιχλεη ηελ κεηάδνζε αληηθεηκελνζηξαθψλ πιεξνθνξηψλ. Τπάξρνπλ θπζηθά θαη πεξηπηψζεηο πνπ ε ρξήζε XML δελ ελδείθλπηαη: Ζ θσδηθνπνίεζε ζε XML νδεγεί ζε κεγάια αξρεία, αθνχ φια ηα δεδνκέλα είλαη κέζα ζε εηηθέηεο. πλήζσο πάλσ απφ ηα 2/3 ελφο αξρείνπ XML θαηαιακβάλεηαη απφ εηηθέηεο. Ζ θσδηθνπνίεζε ησλ δεδνκέλσλ ζε απιφ θείκελν είλαη ρξνλνβφξα θαη πνιιέο θνξέο απαγνξεπηηθή γηα επηζηεκνληθέο εθαξκνγέο ή γηα εθαξκνγέο φπνπ ε απφδνζε έρεη κεγάιε ζεκαζία Διεύζεξν Λνγηζκηθό Σν ειεχζεξν ινγηζκηθφ είλαη ινγηζκηθφ ην νπνίν κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί, λα αληηγξαθεί, λα κειεηεζεί, λα ηξνπνπνηεζεί θαη λα αλαδηαλεκεζεί ρσξίο θαλέλα απνιχησο πεξηνξηζκφ. Ζ ειεπζεξία απφ ηέηνηνπο πεξηνξηζκνχο είλαη ην βαζηθφ ζηνηρείν ζηελ ηδέα ηνπ «ειεχζεξνπ ινγηζκηθνχ». Αθφκα ην ζπλαληάκε κε ηα νλφκαηα αλνηρηφ ινγηζκηθφ ή ινγηζκηθφ αλνηρηνχ θψδηθα. Σν αληίζεην ηνπ ειεχζεξνπ ινγηζκηθνχ λα είλαη ην ηδηφθηεην ινγηζκηθφ ή ην ινγηζκηθφ πνπ πσιείηαη γηα θέξδνο, φπσο γηα παξάδεηγκα ην εκπνξηθφ ινγηζκηθφ. Με βάζε ηελ ηζρχνπζα λνκνζεζία πεξί πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο, ε ειεχζεξε αληηγξαθή, δηαλνκή θαη ηξνπνπνίεζε ηνπ ινγηζκηθνχ απαγνξεχεηαη θαη γηα απηφ ην ιφγν, νη εθδφζεηο ειεχζεξνπ ινγηζκηθνχ θάλνπλ ρξήζε εηδηθήο άδεηαο (free software license) θαη έηζη παξαρσξείηαη ην δηθαίσκα αληηγξαθήο, ηξνπνπνίεζεο θαη αλαδηαλνκήο ηνπ ινγηζκηθνχ ακέζσο ζηνπο ρξήζηεο. χκθσλα κε ην Ίδξπκα Διεχζεξνπ Λνγηζκηθνχ, νη άδεηεο ρξήζεο ειεχζεξνπ ινγηζκηθνχ πξέπεη λα πεξηιακβάλνπλ ηηο εμήο ειεπζεξίεο: Διεπζεξία ρξήζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο γηα νπνηνλδήπνηε ζθνπφ. Διεπζεξία κειέηεο θαη ηξνπνπνίεζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο. Διεπζεξία αληηγξαθήο ηνπ πξνγξάκκαηνο. Διεπζεξία βειηίσζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη επαλέθδνζεο ηνπ, πξνο ην ζπκθέξνλ ηεο θνηλφηεηαο ησλ ρξεζηψλ. 35 Πιενλεθηήκαηα θαη Μεηνλεθηήκαηα ηεο XML, 2015, [69]

70 Σν ειεχζεξν ινγηζκηθφ είλαη αξθεηά ρξήζηκν ζηελ ηερλνινγηθή θνηλφηεηα, κε βαζηθφηεξν πιενλέθηεκα ηελ δπλαηφηεηα πεξαηηέξσ έξεπλαο θαη επεμεξγαζίαο πξνγξακκάησλ κέζσ ηεο ινγηθήο ηεο αλάπηπμεο ηνπ ινγηζκηθνχ αλνηρηνχ θψδηθα. Δπίζεο, ηα πξνγξάκκαηα Διεχζεξνπ Λνγηζκηθνχ κπνξνχλ λα πξνζαξκνζηνχλ ζηηο αλάγθεο θάζε νξγαληζκνχ ιφγσ ηεο παξακεηξνπνίεζεο, λα απνηειέζνπλ ζεκαληηθφ εθπαηδεπηηθφ εξγαιείν ή εξγαιείν γηα απφθηεζε πξνγξακκαηηζηηθήο εκπεηξίαο απφ απηνχο πνπ αλαπηχζζνπλ θψδηθα. Σέινο, ε ρξήζε αλνηρηνχ θψδηθα δελ πεξηνξίδεη ηνλ νξγαληζκφ ζε κηα ζρέζε εμάξηεζεο απφ εηαηξίεο, αθνχ ην θφζηνο ησλ πξνγξακκάησλ αλνηρηνχ θψδηθα είλαη ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο κεδεληθφ. πσο είλαη θπζηθφ, ππάξρνπλ αξθεηά κεηνλεθηήκαηα, κε βαζηθφηεξν ηελ δχζθνιε ππνζηήξημε ησλ πξνγξακκάησλ αλνηρηνχ θψδηθα, αθνχ δελ ππάξρεη επίζεκε εηαηξία κε θαηαξηηζκέλνπο ηερληθνχο θαη πνιιέο θνξέο ππάξρεη ειιηπήο ηεθκεξίσζε ζηα πξνγξάκκαηα αλνηρηνχ θψδηθα. Σα αληίζηνηρα εκπνξηθά πξνγξάκκαηα πξνζθέξνπλ θαιχηεξε ππνζηήξημε, ηεθκεξίσζε θαη ζπλεξγαζία. Δπίζεο, φηαλ έλα πξφγξακκα εγθαηαιεηθζεί απφ ηνπο δεκηνπξγνχο ηνπ, ν νξγαληζκφο κέλεη πξσηίζησο ρσξίο ππνζηήξημε θαη έπεηηα ρσξίο κειινληηθέο πξννπηηθέο. Σέινο, έλαο νξγαληζκφο κε ηελ εγθαηάζηαζε ελφο ινγηζκηθνχ αλνηρηνχ θψδηθα ρξεηάδεηαη λα έρεη αξθεηά θαηαξηηζκέλν ηκήκα πιεξνθνξηθήο πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπίδεη ηηο δπζθνιίεο πνπ ζα παξνπζηαζηνχλ πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Πεξηερνκέλνπ (Content Management System CMS) Tα πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Πεξηερνκέλνπ (Content Management System) είλαη δηαδηθηπαθέο εθαξκνγέο νη νπνίεο επηηξέπνπλ ηελ online ηξνπνπνίεζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ελφο δηθηπαθνχ ηφπνπ. Οη δηαρεηξηζηέο, κέζα απφ ην δηαδίθηπν ελεκεξψλνπλ ην πεξηερφκελν ζην CMS, ην νπνίν είλαη εγθαηεζηεκέλν ζ' έλα εμππεξεηεηή δηαδηθηχνπ. Απηέο νη αιιαγέο, είλαη απηφκαηα δηαζέζηκεο πάιη κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ, ζε φινπο ηνπο επηζθέπηεο θαη ρξήζηεο ηνπ δηθηπαθνχ ηφπνπ. Δλα ζχζηεκα δηαρείξηζεο πεξηερνκέλνπ ππνζηεξίδεη ηελ δεκηνπξγία, δηαρείξηζε, δηαλνκή, έθδνζε θαη αλεχξεζε επηρεηξεζηαθψλ πιεξνθνξηψλ. Γηα παξάδεηγκα, κπνξεί λα θαιχςεη νιφθιεξν ηνλ θχθιν δσήο ησλ ηζηνζειίδσλ ελφο ηζηνρψξνπ κε ηελ δηάζεζε απιψλ εξγαιείσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηελ 36 Διεχζεξν ινγηζκηθφ/ Λνγηζκηθφ αλνηρηνχ θψδηθα, 2015, Free Software foundation, 2015, [70]

71 δεκηνπξγία πεξηερνκέλνπ, κέρξη ηελ έθδνζε θαη ηειηθά ηελ αξρεηνζέηεζή ηνπ. Ζ ρξήζε ηνπ κπνξεί λα επεθηαζεί θαη πέξα απφ ηελ δηαρείξηζε ελφο ηζηνρψξνπ. Δπεηδή ν φξνο CMS έρεη επξχηεξε ζεκαζία, έρεη θαζηεξσζεί κηα ελαιιαθηηθή νλνκαζία πνπ ρξεζηκνπνηείηαη φηαλ έλα χζηεκα δηαρείξηζεο Πεξηερνκέλνπ ρξεζηκνπνηείηαη απνθιεηζηηθά γηα δηαδηθηπαθέο εθαξκνγέο. Έηζη κε ηνλ φξν δηαρείξηζε δηαδηθηπαθνχ Πεξηερνκέλνπ (Web Content Management) αλαθεξφκαζηε ζηα ζπζηήκαηα πνπ επηθεληξψλνληαη ζπλήζσο ζην δηαδηθηπαθφ πεξηερφκελν ελφο εηαηξηθνχ ηζηνρψξνπ (website) ή ελφο ελδνδηθηχνπ (intranet). Σν χζηεκα δηαρείξηζεο δηαδηθηπαθνχ Πεξηερνκέλνπ, είλαη κηα δηθηπαθή εθαξκνγή ζρεδηαζκέλε γηα λα δηεπθνιχλεη ρξήζηεο, φρη απαξαίηεηα πξνγξακκαηηζηέο, κε ηελ πξνζζήθε, ηελ επεμεξγαζία, ηελ δεκνζίεπζε πεξηερνκέλνπ θαη γεληθά ηελ δηαρείξηζε ελφο ηζφρσξνπ ρσξίο ηελ ρξήζε development tools ή γλψζε δηαθφξσλ γισζζψλ πξνγξακκαηηζκνχ. Έλα νινθιεξσκέλν CMS είλαη απαξαίηεην λα κπνξεί λα δηαρεηξίδεηαη φιεο ηηο δπλακηθέο πιεξνθνξίεο ηνπ site θαη λα πξνζθέξεη ππεξεζίεο πνπ εμππεξεηνχλ πιήξσο ηηο αλάγθεο ησλ δηαρεηξηζηψλ ηνπ. Κάπνηα απφ ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ελφο νινθιεξσκέλνπ CMS είλαη ηα παξαθάησ: Ζ γξήγνξε ελεκέξσζε, δηαρείξηζε θαη αξρεηνζέηεζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ δηθηπαθνχ ηφπνπ. Ζ ελεκέξσζε ηνπ πεξηερνκέλνπ απφ νπνπδήπνηε. Ζ εχθνιε ρξήζε θαη ε άκεζε γλψζε ηνπ ηειηθνχ απνηειέζκαηνο, φπσο ζπκβαίλεη κε ηνπο θεηκελνγξάθνπο. Οη κε ππνρξεσηηθέο εηδηθέο ηερληθέο γλψζεηο απφ ηνπο δηαρεηξηζηέο ηνπ. Ζ δπλαηφηεηα αλαδήηεζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ πνπ θαηαρσξείηαη θαη ε απηφκαηε δεκηνπξγία αξρείνπ. Ζ αζθάιεηα θαη ε πξνζηαζία ζρεδηαζκνχ ηνπ site απφ ιαλζαζκέλεο ελέξγεηεο, νη νπνίεο πηζαλφλ λα δεκηνπξγήζνπλ πξνβιήκαηα ζηελ εκθάληζε ηνπ. Ο δηαρσξηζκφο ηνπ πεξηερνκέλνπ απφ ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινήγεζε ηνπ δηθηπαθνχ ηφπνπ. Ζ αιιαγή ζρεδηαζκνχ ή ηξφπνπ πινήγεζεο ρσξίο απαξαίηεηα ηελ ελεκέξσζε φισλ ησλ ζειίδσλ απφ ηνλ ρξεζηή. Ζ απηφκαηε δεκηνπξγία ζπλδέζκσλ κεηαμχ ησλ ζειίδσλ θαη ε απνθπγή πξνβιεκάησλ αλχπαξθησλ ζειίδσλ (404 error page). [71]

72 Ο κηθξφηεξνο θφξηνο ζην εμππεξεηεηή θαη ε ρξήζε ιηγφηεξνπ ρψξνπ, αθνχ δελ ππάξρνπλ πνιιέο επαλαιακβαλφκελεο ζηαηηθέο ζειίδεο. Σα ζηαηηζηηθά δηαρείξηζεο κειψλ (newsletters). Ζ θαηαρψξηζε φινπ ηνπ πεξηερνκέλνπ ζηηο βάζεηο δεδνκέλσλ, πνπ κπνξνχλ επθνιφηεξα θαη γξεγνξφηεξα λα πξνζηαηεπηνχλ κε ηελ ηήξεζε αληίγξαθσλ αζθάιεηαο. Ζ εθαξκνγή δηαρείξηζεο θαη πξνβνιήο δηαθεκηζηηθψλ banners, δεκνζθνπήζεσλ θαη παξακεηξνπνίεζεο (personalisation). Ζ δπλαηφηεηα παξνπζίαζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ ζε ζπλεξγαδφκελα sites CMS Αλνηρηνύ Κώδηθα ε εθαξκνγέο αλνηθηνχ θψδηθα επηηξέπεηαη ε πιήξεο πξφζβαζε θαη ε αιιαγή ηνπ πεγαίνπ θψδηθα. Με ηε ρξήζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ CMS, πξαγκαηνπνηείηαη ζεκαληηθή κείσζε ηνπ θφζηνπο ηεο εθαξκνγήο θαη ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο φιε ε εθαξκνγή είλαη ζην δηαδίθηπν κε δπλαηφηεηα ζηνλ ελδηαθεξφκελν λα ηελ θαηεβάζεη κε κεδεληθφ θφζηνο. Παξφια απηά, απαηηνχληαη ηνπιάρηζηνλ θάπνηεο ηερληθέο γλψζεηο γηα λα ζηεζεί ε εθαξκνγή θαη λα κπεη ζε ιεηηνπξγία. Σα CMS αλνηρηνχ θψδηθα ππνζηεξίδνληαη απφ µία θνηλφηεηα ρξεζηψλ θαη πξνγξακκαηηζηψλ θαη ζπρλά ζπλνδεχνληαη απφ πξφζζεηα (plugins) ηα νπνία δεκηνπξγνχληαη θαη πξνζθέξνληαη απφ ηελ θνηλφηεηα. Κχξην πιενλέθηεκα ησλ CMS αλνηρηνχ θψδηθα είλαη ε δπλαηφηεηα ηεο δεκηνπξγίαο ελφο δηαδηθηπαθνχ ηφπνπ απφ ηελ αξρή ρσξίο εμεηδηθεπκέλεο ηερληθέο γλψζεηο θαη κε ρακειφ θφζηνο. Κφζηνο ππάξρεη κφλν γηα ηελ παξνρή ππεξεζηψλ θαη ηελ ππνζηήξημε θαη φρη γηα ην ινγηζκηθφ. Δπίζεο, ηα CMS αλνηρηνχ θψδηθα εχθνια παξακεηξνπνηνχληαη κε ηελ ππνζηήξημε θαη ηε βνήζεηα ησλ ρξεζηψλ ηνπ Web-CMS απφ ηα forums ηνπ θαη εχθνια νινθιεξψλνληαη µε ηα ππάξρνληα ινγηζκηθά. κσο, ηα CMS αλνηρηνχ θψδηθα δελ είλαη πάληα θαηάιιεια γηα επίπεδν επηρεηξήζεσλ κεγάιεο έθηαζεο αθνχ δελ ππάξρεη εκπνξηθή ππνζηήξημε θαη επνκέλσο πιήξεο ηεθκεξίσζε. Σέινο, ε εζηίαζε ζηελ ηερληθή θαη φρη ζηελ εκπεηξία ηνπ ρξήζηε νδεγεί ζηελ έιιεηςε ρξεζηηθφηεηαο Δηζαγσγή ζηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο πεξηερνκέλνπ, Θεφδσξνο Γνχβιεο, 2015, 38 Content Management Bible, Bob Boiko. John Wiley & Sons, [72]

73 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ΣΔΥΝΙΚΟ ΜΔΡΟ ΣΗ ΠΣΤΥΙΑΚΗ 4.1 Αλάιπζε πξνβιήκαηνο Ζ πινπνίεζε ηνπ online ηνπξηζηηθνχ νδεγνχ ηνπ Μεζνινγγίνπ είρε δηπιφ ζθνπφ. Πξψηνλ ζρεδηάζηεθε κε ζθνπφ λα εμππεξεηήζεη ηηο αλάγθεο ησλ ρξεζηψλ πνπ ζέινπλ λα ελεκεξσζνχλ ηελ πφιε, αιιά θαη γηα ηηο παξνρέο πνπ ηνπο πξνζθέξεη θαη δεχηεξνλ έπξεπε λα ζρεδηαζηεί κε ηελ γιψζζα XML δειαδή λα κελ ρξεζηκνπνηήζνπκε θαζφινπ θάπνηα βάζε δεδνκέλσλ αιιά λα δνπιέςνπκε θαηά θφξνλ κε ην ζπγθεθξηκέλν πξφηππν γηα ηελ πεξηγξαθή θαη απεηθφληζε ησλ δεδνκέλσλ πνπ πξέπεη λα έρεη ελαο ηέηνηνο νδεγφο. Αξα έπξεπε λα ζπλδπάζνπκε ηελ XML κε άιιεο ηερλνινγίεο πξνθεηκέλνπ λα πάξνπκε έλα θαιν θαη ιεηηνπξγηθφ ηζηφηνπν. 4.2 ρεδηαζκόο πινπνίεζεο Πξνθεηκέλνπ λα ζρεδηαζηεί έλα ηέηνην ζχζηεκα ρξεηάζηεθε λα γίλνπλ κηα ζεηξά απφ ελέξγεηεο. Ζ πξψηε δνπιεηά ήηαλ λα ζηήζνπκε ηνλ έλα ηνπηθφ εμππεξεηεηή γηα λα κπνξέζνπκε λα ηξέμνπκε ηηο γισζζεο ζήκαλζεο πνπ ζα ρξεζηκνπνηνχζακε. Έηζη επηιέμακε ηνλ xampp γηα λα θάλεη απηή ηε δνπιεηά. Δηθόλα 21:XAMPP Δπφκελν βήκα ήηαλ λα θάλνπκε ελα ζρεδηάγξακκα ζρεηηθά κε ηα πεξηερφκελα πνπ ζα έρεη ην site γηα λα κπνξέζνπκε λα γξάςνπκε ή λα επεμεξγαζηνχκε ηηο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηνλ ηφπν θαη λα βξνχκε πσο αθξηβψο ζα θηηάμνπκε ηελ θάζε ζειίδα. Αξρηθή Δηθόλεο Ιζηνξία Ξελνδνρεία [73]

74 o o o o o o o o o o o Αξραηφηεηα Ζ Αηησιηθή πκπνιηηεία Δλεηνθξαηία Ζ Έμνδνο χγρξνλε Διιάδα Αμηνζέαηα Ληκλνζάιαζζα Αξραηνινγηθνί Υψξνη Κηίξηα Δθθιεζίεο θαη Μνλέο Ηζηνξηθά Μλεκεία Μνπζεία o o o o o o o o Γξαζηεξηόηεηεο ην Νεξφ ηελ Γή ηνλ Αέξα Παξαδνζηαθνί Υνξνί Σνπηθά Πξντόληα Απγνηάξαρν Οχδν Διαηφιαδν Κξαζί Υάξηεο Δπηθνηλσλία Έπεηηα κεηα απφ έξεπλα θαηαιήμακε φηη ν θαιχηεξνο ζπλδπαζκφο γηα λα θηηάμνπκε έλα ηνπξηζηηθφ νδεγφ κε ηε ρξήζε ηεο γιψζζαο XML ήηαλ λα βξνχκε έλα CMS ην νπνίν λα βαζίδεηαη ζηελ γιψζζα απηή θ φρη ζε θάπνηα βάζε δεδνκέλσλ. Οπφηε πην δηαδεδνκέλα CMS φπσο ην Joomla, ην Drupal θαη ην Wordpress απνξξίθζεθαλ γηα ην ινγν ηεο κε ρξεζηκνπνίεζεο XML. Φάμακε γηα xml-based CMS, δνθηκάζακε αξθεηά κεηαμχ απηψλ ην XMLNuke, ην Ingeniux, ην WebJax, ην Kumera.sharpCMS, ην YellowTail, ην Mapix θαη ην Webrender, πξηλ θαηαιήμνπκε ηειηθά ζην GetSimple CMS Δηθόλα 22:GetSimple CMS To GetSimple είλαη έλα ζχζηεκα δηαρείξηζεο πεξηρενκέλνπ αλνηρηνχ θψδηθα, βαζηζκέλν ζηελ XML. Δπηιέρζεθε γηα ηελ απιφηεηα ηνπ ζηα βαζηθά ζηνηρεία πνπ ρξεηάδεηαη έλα site, ηελ μεθάζαξε δνκή ηνπ, ηελ επθνιία θαη ηελ επειημία ζηελ ρξήζε, ηελ κεγάιε πιεξνθφξεζε κέζσ ησλ θφξνπκ ηνπ θαη ηηο νδεγίεο ρξήζεο, θαη ηέινο ηελ πιεζψξα απφ πξνζζεηα θαη templates ηα νπνία είλαη εμίζνπ εχθνιν λα ρξεζηκνπνηήζεηο θαη λα δηαρεηξηζηείο. Σν ηειεπηαίν βήκα ήηαλ λα βξνχκε themes θαη πξνζζεηα γηα ην GetSimple ηα νπνία ζα καο βνεζήζνπλ λα ερνπκε επηζπκεην απνηέιεζκα. [74]

75 4.3 Τινπνίεζε XAMPP Σν XAMPP είλαη έλα παθέην πξνγξακκάησλ ειεχζεξνπ ινγηζκηθνχ, ινγηζκηθνχ αλνηθηνχ θψδηθα θαη αλεμαξηήηνπ πιαηθφξκαο ην νπνίν πεξηέρεη ην εμππεξεηεηή ηζηνζειίδσλ http Apache, ηελ βάζε δεδνκέλσλ MySQL θαη έλα δηεξκελέα γηα θψδηθα γξακκέλν ζε γιψζζεο πξνγξακκαηηζκνχ PHP θαη Perl. Σν XAMPP είλαη αθξσλχκην αλαθεξφκελν ζηα παξαθάησ αξρηθά: αλεμάξηεην πιαηθφξκαο) X (αλαθέξεηαη ζην «cross-platform» πνπ ζεκαίλεη ινγηζκηθφ Apache HTTP εμππεξεηεηήο MySQL PHP Perl Σν XAMPP είλαη έλα ειεχζεξν ινγηζκηθφ ην νπνίν πεξηέρεη έλα εμππεξεηεηή ηζηνζειίδσλ ην νπνίν κπνξεί λα εμππεξεηεί θαη δπλακηθέο ηζηνζειίδεο ηερλνινγίαο PHP/MySQL. Γελ έρεη ζεκαζία ην ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα θαη ιεηηνπξγεί ζε Microsoft Windows, Linux, Solaris, and Mac OS X θαη ρξεζηκνπνηείηαη σο πιαηθφξκα γηα ηελ ζρεδίαζε θαη αλάπηπμε ηζηνζειίδσλ κε ηερλνινγίεο φπσο PHP, JSP θαη Servlets. Σν XAMPP πξνυπνζέηεη λα ππαξρνπλ ινγηζκηθά ζπκπίεζεο αξρείσλ φπσο zip, tar, 7z ή exe θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο εγθαηάζηαζεο. Σν XAMPP αλαβαζκίδεηαη ζηηο λέεο εθδφζεηο ηνπ εμππεξεηεηή ηζηνζειίδσλ http Apache, ηεο βάζεο δεδνκέλσλ MySQL, ηεο γιψζζαο PHP θαη Perl. ην XAMPP ζπκπεξηιακβάλνληαη επίζεο ηα παθέηα OpenSSL θαη ην phpmyadmin. Αξρηθά ην XAMPP πξνφξηδνληαλ σο εξγαιείν αλάπηπμεο θαη δνθηκψλ ηζηνζειίδσλ ηνπηθά ζηνλ ππνινγηζηή ρσξίο λα ρξεηάδεηαη ε ζχλδεζε ζην δηαδίθηπν αιιά νξηζκέλεο θνξέο ρξεζηκνπνηείηαη θαη γηα ηελ θηινμελία ηζηνζειίδσλ. Με ην XAMPP επηηξέπεη ηελ δεκηνπξγία θαη δηαρείξηζε βάζεσλ δεδνκέλσλ MySQL θαη SQLite. Μφιηο εγθαηαζηαζεί ζηνλ ηνπηθφ ππνινγηζηή ην XAMPP δηαρεηξίδεηαη ηνλ localhost σο έλα απνκαθξπζκέλν θφκβν, πνπ ππνζηεξίδεη θαη ζπλδέεηαη κε ην πξσηφθνιιν κεηαθνξάο αξρείσλ FTP. Ζ εγθαηάζηαζε ηνπ xampp είλαη απινχζηαηε. Πξψηα θαηεβάδνπκε ην εθηειέζηκν αξρείν ηεο ηειεπηαίαο έθδνζεο ηνπ απφ ηνλ εμνπζηνδνηεκέλν ηζηνηνπν ηνπ. Έπεηηα ην εγθαζηζηνχκε κε ηα εμήο αθφινπζα βήκαηα: [75]

76 Βήκα 1: Μφιηο ηξέμνπκε ην αξρείν πνπ κφιηο θαηεβάζακε ζα εκθαληζηεί ε παξαθάησ εηθφλα θαη ζα μεθηλήζεη ε δηαδηθαζία ηεο εγθαηάζηαζεο. Δηθόλα 23: Δγθαηάζηαζε Xampp Βήκα 1 Βήκα 2:Γηαιέγνπκε φια ηα πεξηερφκελα. Δηθόλα 24: Δγθαηάζηαζε Xampp Βήκα 2 [76]

77 Βήκα 3:O θάθεινο φπνπ ζα εγθαηαζηαζεί ην xampp δελ πξέπεη λα είλαη κέζα ζην Program Files. Ο installer έρεη πξνξπζκηζκέλν ην θάθειν C:\xampp νπφηε ζα ην εγθαηαζηήζνπκε εθεί. Δηθόλα 25: Δγθαηάζηαζε Xampp Βήκα 3 Βήκα 4:Ζ δηαδηθαζία εγθαηάζηαζεο μεθίλεζε. Δηθόλα 26:Δγθαηαζηαζε Xampp Βήκα 4 [77]

78 Βήκα 5:Ζ εγθαηάζηαζε ηειείσζε, παηάκε Finish γηα λα αλνίμεη ην control panel ηνπ xampp. Δηθόλα 27:Δγθαηαζηαζε Xampp Βήκα 5 Παξαθάησ είλαη ην control panel ηνπ xampp κε ηνλ Apache λα ηξέρεη. Γηα λα μεθηλήζεη κηα ππεξεζία παηάκε Start, γηα λα ζηακαηήζεη Stop. Δκείο εθφζνλ δελ ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε βάζε δεδνκέλσλ δελ ζα ρξεηαζηεί λα ελεξγνπνηήζνπκε θάπνηα άιιε ππεξεζία ηνπ XAMPP XAMPP Apache + MySQL + PHP + Perl, 2015, [78]

79 Δηθόλα 28: Control Panel ηνπ XAMPP GetSimple GetSimple CMS είλαη έλα ζχζηεκα δηαρείξηζεο πεξηρενκέλνπ αλνηρηνχ θψδηθα ην νπνίν είλαη απιφ, γξήγνξν θαη εχθνιν ζηε ρξήζε ηνπ. Δίλαη βαζηζκέλν ζηηο γισζζεο PHP θαη Javascript. Αληί λα ρξεζηκνπνηεί θάπνηα βάζε δεδνκέλσλ γηα λα απνζεθεχεη πιεξνθνξίεο, ην GetSimple απνζεθεχεη φια ηα δεδνκέλα ζε δνκεκέλα αξρεία XML θ γη απηφ αλήθεη ζε κηα νκάδα εθαξκνγψλ πνπ κπνξνχλ λα ηξέμνπλ ρσξίο βάζε δεδνκέλσλ. Ζ κλήκε ηνπ ζπζηήκαηνο είλαη ρακειή πνπ απηφ ην θάλεη εχθνιν εγθαηαζηαζηκν. Ζ πξψηε έθδνζε ηνπ ήηαλ ηνλ Ηνχιην ηνπ Σν φξακα ήηαλ λα πεξηγξάθεηαη έλαο απινο ηξφπνο λα θηηαρηεί θαη λα δηαηεξεζεί έλαο ηζηνηνπνο ρσξίο κεγάιε γλψζε HTML θαη έλα θαιν θαη θηιηθν πξνο ρξήζηε πεξηβάιινλ. Σν GetSimple απνδεηθλχεηαη φηη είλαη επεθηάζηκν κηαο θαη πνιιά ζεκαληηθά ραξαθηεξηζηηθά κπνξνχλ λα πξνζηεζνχλ ζαλ πξνζζεηα (plugins) φπσο είλαη ε πνιπγισζζηθε ππνζηήξημε, ε ππνζηήξημε ρξήζηε, ηα ζπζηήκαηα ζρνιηαζκνχ, γθαιεξί θσηνγξαθηψλ, ηζηνινγηα θαη αιιειεπίδξαζε κε ηα social media. Υαξαθηεξηζηηθά πνπ ππάξρνπλ ζηελ βαζηθή έθδνζε είλαη ην ελζσκαησκέλν ζχζηεκα γηα backup, ε αλαίξεζε πξάμεσλ ζην πεξηβάιινλ ηνπ administrator, επεμεξγαζηήο θεηκέλνπ WYSIWYG θαη CKEditor, δηαρείξηζε κελνχ ελφο επηπέδνπ, επηινγή θαη επεμεξγαζία ζεκάησλ, επεμεξγαζηήο επηπιένλ κεξσλ, δηαρείξηζε πξνζζέησλ θαη δηαρείξηζε εηθφλσλ θαη αξρείσλ. [79]

80 Σα κεηνλεθηήκαηα ηνπ είλαη φηη ρξεηάδεηαη λα βάιεηο πξνζζεηα ζε πνιιέο ιεηηνπξγίεο κηαο θαη ε βαζηθή έθδνζε δελ ηηο ππνζηεξίδεη. Γεληθψο ππάξρεη έιιεηςε ζε πνιιέο ιεηηνπξγίεο πξνζζέησλ φπσο ην ecommerce. Δγθαηάζηαζε GetSimple: Καηεβάδνπκε ηελ ηειεπηαία έθδνζε GetSimple απφ ην site Αλνίγνπκε ην αξρείν θαη κεηαθέξνπκε ηνλ θάθειν πνπ βιέπνπκε κέζα ζηελ πεξηνρή C:/Xampp/htdocs/ πνπ είλαη ε ξίδα ηνπ localhost καο. Δηθόλα 29:Δγθαηαζηαζε GetSimple Μεηνλνκάδνπκε ηνλ θάθειν απφ GetSimpleCMS ζε mesologgi [80]

81 Δηθόλα 30:Δγθαηαζηαζε GetSimple Έηζη αλνίγνπκε έλα browser θαη γξάθνληαο ηελ δηεχζπλζε ηνπ θαθέινπ κέζσ ηνπ localhost καο δίλεη ην εμήο απνηέιεζκα: Δηθόλα 31:Δγθαηαζηαζε GetSimple Απηφ ζεκαίλεη φηη πξέπεη λα εγθαηαζηήζνπκε ην GetSimple κέζα απφ ην πεξηβάιινλ ηνπ δηαρεηξηζηή. Οπφηε βάδνπκε ζηνλ browser καο ηελ δηεχζπλζε localhost/mesologgi/admin/install.php πνπ είλαη ην αξρείν πνπ πεξηέρεη ηελ αξρή ηεο εγθαηάζηαζεο ηνπ GetSimple. [81]

82 Δηθόλα 32:Δγθαηαζηαζε GetSimple Σν πξψην πξάγκα πνπ ερνπκε λα θάλνπκε είλαη λα δειψζνπκε ην φλνκα ηνπ site, ην φλνκα ηνπ δηαρεηξηζηή θαη έλα επηθνηλσλίαο. Δθφζνλ δελ ζέινπκε λα αλεβάζνπκε ηνλ ηζηνηνπν ζην internet αιιά κφλν ζα ην ερνπκε λα ηξέρεη ηνπηθά ζηνλ ππνινγηζηή καο θαη δελ ππάξρεη πηζαλφηεηα επηθνηλσλίαο κε θάπνηνλ επηζθέπηε αξρηθά δίλνπκε έλα κε έγθπξν . Δηθόλα 33:Δγθαηαζηαζε GetSimple [82]

83 Σν επφκελν είλαη έλα κήλπκα επηηπρήο νινθιήξσζεο θαη ν πξνζσξηλνο θσδηθφο πξφζβαζεο ηνπ δηαρεηξηζηή Δηθόλα 34:Δγθαηαζηαζε GetSimple Έπεηηα κε αλαλέσζε ηνπ browser θαίλεηαη ην πεξηβάιινλ ηνπ δηαρεηξηζηή ην νπνίν ιέγεηαη θαη backend. Δηθόλα 35: GetSimple Backend Μεηα πνπ αιιάμακε θσδηθφ γηα ηνλ δηαρεηξηζηή πιεθηξνινγνχκε μαλά ζηνλ browser καο ηελ δηεχζπλζε ηνπ site δειαδή localhost/mesologgi νπνπ ηψξα βιέπνπκε ην site κε ηα αξρηθά πεξηερφκελα ηνπ GetSimple. Απηφ ζα βιέπεη ν επηζθέπηεο φηαλ πιεθηξνινγεί ηελ δηεχζπλζε ζηνλ browser αλ κειινληηθά αλεβεί ζην internet θαη απηφ ην ιεκέ frontend. [83]

84 Δηθόλα 36:GetSimple Frontend Σα δεδνκέλα ηνπ δηαρεηξηζηή πνπ κφιηο θηηάμακε(φλνκα ρξήζηε, θσδηθφο θαη ) απνζεθεχηεθαλ ζε έλα αξρείν XML ζηνλ θάθειν C:\xampp\htdocs\mesologgi\data\users. Δηθόλα 37:C:\xampp\htdocs\mesologgi\data\users Δηθόλα 38:Administrator.xml [84]

85 Μφιηο αλνίμεηο ην αξρείν θαηαιαβαίλεηο πνην ζηνηρείν αληηζηνηρεί ζε ηη. Δίλαη πξνθαλέο φηη ηα tags <USR>administrator</USR>, <PWD>b3aca92c793ee0e9b1a9b0a5f5fc044e05140df3</PWD> θαη αληηζηνηρνχλ ζην φλνκα ρξήζηε, ζηνλ θσδηθφ θαη ζην . Σν φλνκα θαη ην είλαη φπσο ηα δειψζακε. Σν κνλαδηθν πνπ έρεη αιιάμεη είλαη ν θσδηθφο πνπ ιφγσ αζθαιείαο ηνλ δείρλεη θξππηνγξαθεκέλν κε ηνλ αιγφξηζκν SHA-1. ην backend βιέπνπκε 5 tabs ηα νπνία ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε. ε θάζε tab ππάξρεη έλα κελνχ δεμηά ην νπνίν αλάινγα κε ην tab πνπ έρεη επηιερζεί έρεη δηαθνξέο ηδηφηεηεο. Δηθόλα 39:GetSimple Backend Tabs [85]

86 Δηθόλα 40:GetSimple Backend Side Menu Σν pages πνπ εθεί γξάθνπκε ηα άξζξα Δηθόλα 41:GetSimple Backend Pages Tab [86]

87 Σν files πνπ εθεί αλεβάδνπκε φηη αξρεία ζέινπκε φπσο πρ θσηνγξαθίεο καο Δηθόλα 42:GetSimple Backend Files Tab To theme πνπ εθεί αιιάδνπκε θαη επεμεξγαδφκαζηε ηα ζέκαηα ησλ ηζηνηνπσλ Δηθόλα 43:GetSimple Backend Theme Tab Σν backups πνπ βιέπνπκε ηελ πξνεγνχκελε κνξθή ησλ ζειίδσλ θαη ησλ αξρείσλ καο. [87]

88 Δηθόλα 44:GetSimple Backend Backups Tab Σν plugins πνπ εγθαζηζηνχκε θ δηαρεηξηδφκαζηε ηα πξνζζεηα καο. Δηθόλα 45:GetSimple Backend Plugins Tab Δπίζεο είλαη ην θνπκπί logout κε ην νπνίν βγαίλεηο απφ ην backend θαη ην θνπκπί settings πνπ κπνξείο λα αιιάμεηο γεληθά πξάγκαηα ζην site φπσο ην φλνκα ηνπ, ηνλ θσδηθφ ηνπ δηαρεηξηζηή θ.ν.θ [88]

89 Δηθόλα 46:GetSimple Backend Logout & Settings Δηθόλα 47:GetSimple Backend Settings [89]

90 Δηθόλα 48:GetSimple Backend Logout Δπηιέμακε ζαλ αξρηθν theme ην Travels and Tours απφ ηα themes ηνπ GetSimple ην νπνίν θαη ην αιιάμακε ζρεδφλ νιν κέζσ ηεο CSS. Δηθόλα 49:GetSimple Theme Travels and Tours [90]

91 Δηθόλα 50:To site νπσο είλαη ζηελ ηειηθή ηνπ κνξθή Έλα απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ GetSimple είλαη φηη κπνξνχκε λα βάινπκε έλα άιιν editor γηα λα γξάθνπκε ηα άξζξα καο ζηηο ζειίδεο. Απηφ κπνξνχκε λα ην θάλνπκε αιιάδνληαο ηηο παξακέηξνπο ζε έλα απφ ηα πεγαία αξρεία. Μηαο θ ην GetSimple είλαη αλνηρηνχ θψδηθα ερνπκε ην δηθαίσκα λα ην πεηξάμνπκε. Default editor ερνπκε ηνλ CKeditor Δηθόλα 51:CKeditor [91]

92 Πεγαίλνπκε ζηνλ θάθειν πνπ είλαη εγθαηεζηεκέλν ην site καο θαη βξίζθνπκε ην αξρείν gsconfig.php Δηθόλα 52:Βξηζθνπκε ην gsconfig.php Βξίζθνπκε ηελ γξακκή πνπ είλαη ν WYSIWYG editor Δηθόλα 53: Βξίζθνπκε ηελ γξακκή πνπ είλαη ν WYSIWYG editor Καη ηνλ ελεξγνπνηνχκε βγάδνληαο ηνλ απφ ηα ζρφιηα Δηθόλα 54:Καη ηνλ ελεξγνπνηνύκε βγάδνληαο ηνλ από ηα ζρόιηα Έηζη ερνπκε ηνλ WYSIWYG editor ν νπνίνο έρεη πεξηζζφηεξεο επηινγέο θαη κπνξνχκε λα γξάθνπκε πην πινχζηα θείκελα θαη πην εχθνια. [92]

93 Δηθόλα 55:WYSIWYG editor Αλαθέξακε πνιιέο θνξέο φηη ηα δεδνκέλα είλαη ζε κνξθή XML. Οπφηε αλ ζέινπκε λα δνχκε ηα δεδνκέλα ζαλ αξρεία ζα πάκε ζηνλ θάθειν C:\xampp\htdocs\mesologgi\data\pages θαη ζα δνχκε φηη φιεο νη ζειίδεο έρνπλ γξαθεί ζε κνξθή XML ζπγθεθξηκέλα ην φλνκα πνπ έρεη δνζεί ζην πεδίν custom url ζην page options. Δηθόλα 56:C:\xampp\htdocs\mesologgi\data\pages [93]

94 Δηθόλα 57:Backend Pages-Ιζηνξία Αλ αλνίμνπκε π.ρ. ην αξρείν history.xml ζα δνχκε πσο έρνπλ αλαπαξαζηαζεί ηα δεδνκέλα ζηε κνξθή xml φπσο αθξηβψο ηα ερνπκε νξίζεη ζην backend. Σα tags επίζεο δηαθξίλνληαη εχθνια πνηα ζηνηρεία πεξηγξάθνπλ. Έπεηηα κε ηελ επεμεξγαζία κε CSS έρνπλ εκθαληζηεί ζην frontend κε ηελ ηειηθή κνξθή πνπ ζα ηα δεη ν επηζθέπηεο. ηηο επφκελεο ηξεηο θσηνγξαθίεο έρνπλ επηζεκαλζεί αληηζηνηρεζεί κε ρξψκαηα πνπ θαίλνληαη ηα δεδνκέλα ζην xml, πσο έρνπλ δεισζεί ζην backend θαη ηελ ηειηθή κνξθή ηνπ frontend. Δηθόλα 58:History.xml [94]

95 Δηθόλα 59:Backend Pages-Ιζηνξηα Δηθόλα 60:Frontend Pages-Ιζηνξία [95]

96 Γεληθά ην ζχλνιν ησλ ζειίδσλ θαη ε παξνπζίαζε ηνπο ζην κελνχ πεξηγξάθνληαη απφ έλα άιιν αξρείν xml ην pages.xml πνπ βξίζθεηαη ζην C:\xampp\htdocs\mesologgi\data\other ην ζπγθεθξηκέλν παξάδεηγκα πήξακε ην ζηνηρείν «θξαζί», νπνπ καο εκθαλίδεη ηα δεδνκέλα πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζεη ην κελνχ γη απηή ηε ζειίδα. Δηθόλα 61:pages.xml ζειίδεο καο. Μπνξνχκε λα πξνζζέζνπκε αξρεία θ εηθφλεο ζην site θ απφ θεη ακέζσο ζηηο [96]

97 Δηθόλα 62:Backend uploads Δηθόλα 63:Backend browse uploads Δηθόλα 64:Backend select browse uploads [97]

98 Δηθόλα 65:Backend Uploading images Δηθόλα 66:Backend Δηζαγσγή εηθόλαο ζε θείκελν [98]

99 Δηθόλα 67:Backend Δηζαγσγή εηθόλαο ζε θείκελν Δηθόλα 68:Backend Δηζαγσγή εηθόλαο ζε θείκελν [99]

100 Δηθόλα 69:Backend Δηζαγσγή εηθόλαο ζε θείκελν Δηθόλα 70:Backend Δηζαγσγή εηθόλαο ζε θείκελν [100]

101 Δηθόλα 71:Backend Δηζαγσγή εηθόλαο ζε θείκελν Δηθόλα 72:Σειηθή κνξθή θεηκέλνπ ζην frontend [101]

102 Δπίζεο κπνξνχκε λα βάινπκε επηπιένλ components ζηα theme πξνζζέηνληαο κεξηθέο γξακκέο θψδηθα ζηνλ πεγαίν θψδηθα php ηνπ site. Δηθόλα 73:Edit Components ζην tab Theme Δηθόλα 74:πκπιεξσλνπκε ηνλ θώδηθα γηα ην πιεπξηθν κελνύ Δηθόλα 75:Δλεξγνπνηνπκε ην component ζηνλ θώδηθα ηεο PHP [102]

103 δέληξν. Δηθόλα 76:Δκθαλίδεηαη ην κελνύ ζηελ πιεπξηθή ζηήιε To νπνίν κνξθνπνηήζακε κε CSS θ πήξε ηελ ηειηθή κνξθή ηνπ κε εθέ ζαλ Δηθόλα 77: Σν πιεπξηθό κελνύ ζε κνξθή δέληξνπ κεηα από εκπινπηηζκό κε CSS [103]

104 Γηα λα πξνζζέζνπκε παξαπάλσ ραξαθηεξηζηηθά ζην site βάιακε 2 πξνζζεηα. Σν I18N πνπ καο βνεζάεη λα δψζνπκε πνιπγισζζηθνηεηα ζηηο ζειίδεο καο, πνιπεπηπεδα κελνχ κηαο θαη ε αξρηθή έθδνζε δελ καο δίλεη απηή ηε δπλαηφηεηα θαη επίζεο breadcrumbs To google maps ην νπνίν καο βνήζεζε λα βάινπκε ηνλ ράξηε ηεο νκψλπκεο ππεξεζίαο ζε κηα ζειίδα ζην site. Δηθόλα 78:Δλεξγνπνίεζε πξνζζέησλ Δηθόλα 79:Υξεζε πξνζζέηνπ Ι18Ν ζην pages [104]

105 Δηθόλα 80: Οξηζκόο google map ζην backend Δηθόλα 81:Πξνζζεθε εληνιήο ζηε ζειίδα γηα λα εκθαληζηεί ν ράξηεο ζην frontend Δηθόλα 82: Υάξηεο ζην frontend [105]

106 πσο επίζεο γηα ηα plugins θαίλνληαη αλ είλαη ελεξγνπνηεκέλα απφ έλα έγγξαθν xml ην plugins.xml πνπ βξίζθεηαη ζηνλ θάθειν C:\xampp\htdocs\mesologgi\data\other. Βιέπνπκε φηη ηα πξνζζεηα Google map θαη I18N είλαη ελεξγνπνηεκέλα ελψ ην nested_menus δελ είλαη. Απηφ θαίλεηαη θαη ζην αξρείν plugins.xml. Δηθόλα 83:Plugins Activated Δηθόλα 84:Plugins.xml [106]

107 Αλ αιιάμσ ην αξρείν plugins.xml ζα έρεη άκεζν αληίθηππν θ ζην backend. Π.ρ ην item nested_menus ζα αιιάμσ ηελ ηηκή ηνπ enabled απφ false ζε true Γειαδή ην : <item> <plugin><![cdata[nested_menus.php]]></plugin> <enabled><![cdata[false]]></enabled> </item> Θα ην θαλσ: <item> <plugin><![cdata[nested_menus.php]]></plugin> <enabled><![cdata[true]]></enabled> </item> Καη απηφ ζα κνπ αιιάμεη απηφκαηα ην πξνζζεην ζην backend ζε ελεξγνπνηεκέλν. Δηθόλα 85:Plugin enabled:false [107]

108 Δηθόλα 86:Plugin Disabled Δηθόλα 87:Plugin enabled:true [108]

109 Δηθόλα 88:Plugin Enabled Οη ιεηηνπξγίεο ηνπ CMS GetSimple αθφκα θαη ζηε βαζηθή έθδνζε είλαη πνιιέο. Με ηα θαηάιιεια πξνζζεηα πνιιαπιαζηάδνληαη. Δπεκβαίλνληαο ζηνλ θψδηθα PHP θαη ζην CSS θαη πξνζζέηνληαο δηθα καο javascript κπνξνχκε λα θηηάμνπκε έλα πιήξσο ιεηηνπξγηθφ θαη φκνξθν site. [109]