ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ LabVIEW

Transcript

1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ LabVIEW ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΚΥΚΛΩΜΑ e(t) Αναλογικό Σήµα t + e(t) - R i(t) L C + υ(t) - υ(t) t A/D D/A Ψηφιακό Σήµα x[n] x[n] y[n] n - z 1 z -1 y[n] n ΨΗΦΙΑΚΟ ΚΥΚΛΩΜΑ 1

2 LabVIEW Αρχίζοντας µε το LabVIEW 2

3 Σχετικά µε αυτό το εγχειρίδιο Χρησιµοποιήστε αυτό το εγχειρίδιο για να εξοικειωθείτε µε το γραφικό περιβάλλον προγραµµατισµού του LabVIEW και τα βασικά χαρακτηριστικά του LabVIEW που χρησιµοποιείτε για να χτίσετε εφαρµογές αποκτήσεως δεδοµένων και ελέγχου οργάνων. Αυτό το εγχειρίδιο περιέχει τις ασκήσεις για να σας διδάξει πώς να αναπτύξετε βασικές εφαρµογές σε LabVIEW. Αυτές οι ασκήσεις χρειάζονται ένα σύντοµο χρονικό διάστηµα για να τις ολοκληρώσετε και θα σας βοηθήσουν να αρχίσετε µε το LabVIEW. Μέσα από κάθε άσκηση, θα δείτε απεικονίσεις που παρέχουν πληροφορίες για τις έννοιες που συνδέονται µε εκείνο το βήµα. Το τέλος κάθε ενός κεφαλαίου περιλαµβάνει µια περίληψη των βασικών εννοιών που διδάσκονται σε εκείνο το κεφάλαιο. Χρησιµοποιήστε αυτές τις περιλήψεις για να ξαναδείτε τι µάθατε. Εκτός από αυτό το εγχειρίδιο, το LabVIEW περιλαµβάνει το LabVIEW User Manual, τo LabVIEW Help, άλλα εγχειρίδια αναφοράς, σηµειώσεις εφαρµογής, και παραδείγµατα. Εάν επιλέξετε τη δυνατότητα εγκατάστασης Complete, το LabVIEW εγκαθιστά εκδόσεις PDF όλων των εγχειριδίων LabVIEW, στα οποία µπορείτε να έχετε πρόσβαση µε την επιλογή Help>>Search the LabVIEW Bookshelf στο LabVIEW. Σηµείωση Πρέπει να έχετε τον Adobe Acrobat Reader µε Search and Accessibility ή αργότερο εγκατεστηµένο για να εµφανίσετε τα PDFs. Ανατρέξτε στο Adobe Systems Incorporated Web site για να κατεβάσετε τον Acrobat Reader. Συµβάσεις Οι ακόλουθες συµβάσεις εµφανίζονται σε αυτό το εγχειρίδιο: >> Το >> σύµβολο σας οδηγεί µέσω των αντικειµένων µενού επιλογής και των πλαισίων διαλόγου σε µια τελική ενέργεια. Η ακολουθία File>>Page Setup>>Options σας κατευθύνει στο άνοιγµα του µενού File, επιλέγει το αντικείµενο Page Setup, και επιλέγει Options από το τελευταίο πλαίσιο διαλόγου. Αυτό το εικονίδιο δείχνει µια συµβουλή, η οποία σας παραπέµπει σε συµβουλευτικές πληροφορίες. bold Αυτό το εικονίδιο δείχνει µια σηµείωση, η οποία σας παραπέµπει σε σηµαντικές πληροφορίες. Το έντονο κείµενο δείχνει τα αντικείµενα που πρέπει να επιλέξετε ή να κάνετε κλικ στο λογισµικό, όπως αντικείµενα µενού και πλαίσια διαλόγου επιλογών. Το έντονο κείµενο δείχνει επίσης ονόµατα παραµέτρων, έλεγχους και κουµπιά στο front panel, πλαίσια διαλόγου, τµήµατα πλαισίων διαλόγου, ονόµατα µενού, και ονόµατα παλετών. 3

4 italic monospace monospace bold Το πλάγιο κείµενο δείχνει τις µεταβλητές, την έµφαση, µια παραποµπή, ή µια εισαγωγή σε µια βασική έννοια. Αυτός ο τύπος χαρακτήρων δείχνει επίσης το κείµενο που είναι χαρακτηριστικό για µια λέξη ή τιµή που πρέπει να παρέχετε. Το κείµενο σε αυτόν τον τύπο χαρακτήρων δείχνει το κείµενο ή τους χαρακτήρες που πρέπει να εισαγάγετε από το πληκτρολόγιο, τµήµατα του κώδικα, παραδείγµατα προγραµµατισµού, και παραδείγµατα σύνταξης. Αυτός ο τύπος χαρακτήρων χρησιµοποιείται επίσης για τα τρέχοντα ονόµατα των δίσκων, διαδροµών, καταλόγων αρχείων, προγραµµάτων, υποπρογραµµάτων, υπορουτίνων, ονοµάτων συσκευών, συναρτήσεων, διαδικασιών, µεταβλητών, ονοµάτων αρχείων και επεκτάσεων, και αποσπασµάτων κώδικα. Έντονο κείµενο σε αυτόν τον τύπο χαρακτήρων δείχνει τα µηνύµατα και τις απαντήσεις που ο υπολογιστής αυτόµατα τυπώνει στην οθόνη. Αυτός ο τύπος χαρακτήρων υπογραµµίζει επίσης τις γραµµές κώδικα που είναι διαφορετικές από τα άλλα παραδείγµατα. 4

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Αρχίζοντας µε τα εικονικά όργανα του LabVIEW 7 Χτίζοντας ένα εικονικό όργανο 7 Άνοιγµα ενός νέου VI από ένα πρότυπο 8 Προσθήκη ενός ελέγχου στον front panel 10 Αλλαγή του τύπου σηµάτων 11 Καλωδιώνοντας αντικείµενα στο block diagram 13 Τρέχοντας το VI 14 Τροποποίηση του σήµατος 15 Αναπαράσταση δύο σηµάτων στη γραφική παράσταση 17 Προσαρµογή του περιστροφικού διακόπτη 18 Προσαρµογή του κυµατογραφήµατος 19 Περίληψη Πλαίσιο διαλόγου New και πρότυπα VI 22 Front panel 22 Πλαίσια διαλόγου ιδιοτήτων 22 Block diagram 23 Express VIs 23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΥΤΕΡΟ Αναλύοντας και σώζοντας ένα σήµα 24 Χτίσιµο ενός VI από ένα πρότυπο 24 Άνοιγµα ενός νέου VI από ένα πρότυπο 25 Τροποποιώντας το block diagram 26 Τροποποίηση του front panel 27 Ανάλυση του πλάτους ενός σήµατος 28 Προσθήκη ενός φωτός προειδοποίησης 29 Καθορισµός του ορίου του επιπέδου προειδοποίησης 30 Προειδοποίηση του χρήστη 31 ιαµόρφωση του VI για να σώσετε δεδοµένα σε ένα αρχείο 32 Σώζοντας δεδοµένα σε ένα αρχείο 32 Προσθέτοντας ένα κουµπί που αποθηκεύει τα στοιχεία όταν πιέζεται 33 Σώζοντας δεδοµένα µε την προτροπή του χρήστη 33 Περίληψη LabVIEW Help Resources 36 Έλεγχοι και δείκτες 36 Σώζοντας εδοµένα 37 Λάθη και σπασµένα καλώδια 37 5

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Επεκτείνοντας τα χαρακτηριστικά ενός VI 38 Οικοδόµηση ενός VI από ένα κενό πρότυπο 38 Ανοίγοντας ένα κενό VI 38 Προσθέτοντας ένα Express VI που προσοµοιώνει ένα σήµα 39 Τροποποιώντας το σήµα 40 Προσαρµόζοντας το Front Panel 40 Προσαρµόζοντας το VI έτσι ώστε να τρέχει συνεχώς µέχρι να το σταµατήσει ο χρήστης 42 Ελέγχοντας την ταχύτητας εκτέλεσης 42 Χρησιµοποιώντας πίνακα για να τοποθετήσουµε τα δεδοµένα 43 Περίληψη Χρησιµοποίηση των πόρων βοήθειας LabVIEW 45 Προσαρµόζοντας τον κώδικα των block διαγραµµάτων 45 ηµιουργώντας ελέγχους και όργανα ενδείξεων 45 Ελέγχοντας πότε θα σταµατάει την εκτέλεσή του ένα VI 46 Εµφανίζοντας στοιχεία σε έναν πίνακα 46 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Εισάγοντας δεδοµένα και επικοινωνώντας µε τα όργανα 47 Εισαγωγή ενός σήµατος 47 ηµιουργώντας µια εργασία Ni-DAQmx 47 Τεστάροντας την εργασία 49 Κάνοντας γραφική παράσταση µε τα δεδοµένα που έρχονται από τη συσκευή DAQ 49 ηµιουργώντας µια εργασία NI-DAQmx 50 Συγκρίνοντας γραφικά τις δύο ενδείξεις τάσεων 51 Επικοινωνώντας µε ένα όργανο 51 Επιλέγοντας κάποιο όργανο 51 Πληροφορίες απόκτησης και ανάλυσης δεδοµένων για ένα όργανο 52 Περίληψη DAQ Assistant Express VI 53 Εργασίες 53 Instrument I/O Assistant Express VI 53 6

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Χρησιµοποιώντας άλλα χαρακτηριστικά του LabVIEW 55 NI Example Finder 55 Χειριστήρια και τα όργανα ενδείξεων 55 VIs και λειτουργίες (functions) 56 VΙs 57 Λειτουργίες 57 Τύποι δεδοµένων 57 υναµικοί τύποι δεδοµένων 58 Μετατροπή των δυναµικών τύπων δεδοµένων 58 Μετατροπή σε τύπο δυναµικών δεδοµένων 58 ΑΛΛΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ LABVIEW Πότε να χρησιµοποιήσετε τα άλλα χαρακτηριστικά του LabVIEW 59 ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ 60 7

8 National Instruments Corporation 1 Ξεκινώντας µε το LabVIEW 1 Αρχίζοντας µε τα εικονικά όργανα του LabVIEW Τα προγράµµατα του LabVIEW καλούνται τα εικονικά όργανα, ή VIs, επειδή η εµφάνιση και η λειτουργία τους µιµούνται τα φυσικά όργανα, όπως παλµογράφοι και πολύµετρα. Το LabVIEW περιέχει ένα περιεκτικό σύνολο εργαλείων για απόκτηση, ανάλυση, προβολή και αποθήκευση δεδοµένων, καθώς επίσης και τα εργαλεία που θα σας βοηθήσουν να ανιχνεύσετε λάθη στον κώδικά σας. Στο LabVIEW, χτίζετε ένα περιβάλλον χρήστη, ή front panel, µε τους ελέγχους (controls) και τις ενδείξεις (indicators). Οι έλεγχοι είναι περιστροφικοί διακόπτες, κουµπιά ώθησης, πίνακες, και άλλες συσκευές εισόδου. Οι ενδείξεις είναι γραφικές παραστάσεις, LEDs, και άλλες παραστάσεις. Αφότου χτίσετε το περιβάλλον χρήστη, προσθέτετε τον κώδικα χρησιµοποιώντας VIs και δοµές για να ελέγξετε τα αντικείµενα του front panel. Το block diagram περιέχει αυτόν τον κώδικα. Χρησιµοποιείστε το LabVIEW για να επικοινωνήσετε µε το υλικό όπως η απόκτηση στοιχείων, προβολής και συσκευές ελέγχου κινήσεων και GPIB, PXI, VXI, RS- 232, και RS- 485 όργανα. Χτίζοντας ένα εικονικό όργανο Στις ακόλουθες ασκήσεις, θα χτίσετε ένα VI (Virtual Instrument) που παράγει ένα σήµα και θα παρουσιάζει αυτό το σήµα σε µια γραφική παράσταση. Όταν ολοκληρώσετε τις ασκήσεις, το front panel του VI θα είναι παρόµοιο µε το front panel στο σχήµα 1-1. Μπορείτε να ολοκληρώσετε τις ασκήσεις σε περίπου 40 λεπτά. 8

9 Σχήµα 1-1.Front panel για το Acquiring a Signal VI Άνοιγµα ενός νέου VI από ένα πρότυπο Το LabVIEW παρέχει πρότυπα που παρέχουν πληροφορίες από τις οποίες µπορείτε να χτίστε τα VI σας. Αυτά τα πρότυπα σας βοηθούν να αρχίσετε µε το LabVIEW. Ολοκληρώστε τα ακόλουθα βήµατα για να δηµιουργήσετε ένα VI που παράγει ένα σήµα και το παρουσιάζει στο front panel. 1. Τρέξτε το LabVIEW. 2. Στο πλαίσιο διαλόγου LabVIEW, που παρουσιάζεται στο σχήµα 1-2, πατήστε το κουµπί New για να παρουσιάσετε το πλαίσιο διαλόγου New. Σχήµατος 1-2. Πλαίσιο διαλόγου LabVIEW 9

10 3. Επιλέξτε VI από Template>>Tutorial (Getting Started)>>Generate and Display στον κατάλογο Create new. Αυτό το πρότυπο VI παράγει και παρουσιάζει ένα σήµα. Παρατηρήστε ότι προεπισκοπήσεις του προτύπου VI εµφανίζονται στα τµήµατα Front panel preview και Block Diagram preview. Το σχήµα 1-3 εµφανίζει το πλαίσιο διαλόγου New και το Generate and Display VI. Σχήµα 1-3. Πλαίσιο διαλόγου New 4. Πατήστε το κουµπί ΟΚ για να ανοίξετε το πρότυπο. Μπορείτε επίσης να πατήσετε δύο φορές στο όνοµα του προτύπου VI στον κατάλογο Create new για να ανοίξετε το πρότυπο. 10

11 5. Εξετάστε το front panel του VI. Το περιβάλλον χρήστη, ή front panel, εµφανίζεται µε ένα γκρίζο φόντο και περιλαµβάνει τους ελέγχους και τις ενδείξεις. Η γραµµή τίτλου του front panel δείχνει ότι αυτό το παράθυρο είναι το front panel για το Generate and Display VI. Σηµείωση εάν το front panel δεν είναι ορατός, µπορείτε να το παρουσιάσετε επιλέγοντας Window>>Show Front Panel. 6. Εξετάστε το block diagram του VI. Το block diagram εµφανίζεται µε ένα άσπρο φόντο και περιλαµβάνει VIs και δοµές που ελέγχουν τα αντικείµενα του front panel. Η γραµµή τίτλου του block diagram δείχνει ότι αυτό το παράθυρο είναι το block diagram για το Generate and Display VI Σηµείωση Εάν το block diagram δεν είναι ορατό, µπορεί να το παρουσιάσετε επιλέγοντας Window>>Show Block Diagram. 7. Στην γραµµή εργαλείων front panel, πατήστε το κουµπί Run, που εµφανίζεται αριστερά. Παρατηρήστε ότι ένα ηµιτονοειδές κύµα εµφανίζεται στη γραφική παράσταση. 8. Σταµατήστε το VI πατώντας το κουµπί STOP, που εµφανίζεται αριστερά, στο front panel. Προσθήκη ενός ελέγχου στο front panel Οι έλεγχοι στο front panel µιµούνται τις συσκευές εισόδου σε έναν φυσικό όργανο και παρέχουν δεδοµένα στο block diagram του VI. Πολλά φυσικά όργανα έχουν περιστροφικούς διακόπτες που µπορείτε να γυρίσετε για να αλλάξετε µια τιµή εισόδου. Ολοκληρώστε τα ακόλουθα βήµατα για να προσθέσετε έναν περιστροφικό διακόπτη στο front panel. Συµβουλή Σε όλες αυτές τις ασκήσεις, µπορείτε να αναιρέσετε πρόσφατες επεξεργασίες µε την επιλογή Edit>>Undo ή πιέζοντας τα πλήκτρα <CTRL-Z>. 1. Εάν η παλέτα Controls, που παρουσιάζεται στο σχήµα 1-4, δεν είναι ορατή στο front panel, επιλέξτε Window>>Show Controls Palette για να την παρουσιάσετε. 11

12 Σχήµα 1-4. Παλέτα Controls 2. Κινήστε το ποντίκι πάνω από τα εικονίδια στην παλέτα Controls για να εντοπίσετε την παλέτα Numeric Controls. Παρατηρήστε ότι όταν κινείτε το ποντίκι πάνω από τα εικονίδια στην παλέτα Controls, το όνοµα εκείνης της υποπαλέτας εµφανίζεται στο γκρίζο διάστηµα πάνω από όλα τα εικονίδια στην παλέτα. Όταν αφήνετε το ποντίκι ακίνητο πάνω από οποιοδήποτε εικονίδιο σε οποιαδήποτε παλέτα, το πλήρες όνοµα της υποπαλέτας, ο έλεγχος, ή η ένδειξη εµφανίζονται. 3. Πατήστε το εικονίδιο Numeric Controls για να έχετε πρόσβαση στην παλέτα Numeric Controls. 4. Επιλέξτε τον περιστροφικό διακόπτη στην παλέτα Numeric Controls και τοποθετήστε τον στο front panel αριστερά του γραφήµατος της κυµατοµορφής. Θα χρησιµοποιήσετε αυτόν τον διακόπτη σε µια άσκηση στη συνέχεια για να ελέγξετε το πλάτος ενός σήµατος. 5. Επιλέξτε File>>Save As και σώστε αυτό το VI ως Acquiring a Signal.vi σε µια ευπρόσιτη θέση. Αλλαγή του τύπου σηµάτων Το block diagram έχει ένα µπλε εικονίδιο που ονοµάζεται Simulate Signal. Αυτό το εικονίδιο αντιπροσωπεύει το Simulate Signal Express VI. Το Simulate Signal Express VI µιµείται εξ ορισµού ένα κύµα ηµίτονου. Ολοκληρώστε τα ακόλουθα βήµατα για να αλλάξετε αυτό το σήµα σε ένα πριονωτό κύµα. 1. Παρουσιάστε το block diagram επιλέγοντας Window>>Show Block Diagram ή πατώντας το block diagram. Παρατηρήστε ότι το Simulate Signal Express VI, όπως φαίνεται αριστερά. Ένα Express VI είναι ένα συστατικό του block diagram που µπορείτε να ρυθµίσετε για να εκτελέσετε κοινές εργασίες µέτρησης. Το Simulate Signal Express VI µιµείται ένα σήµα βασισµένο στις ρυθµίσεις που προσδιορίζετε. 2. εξί κλικ στο Simulate Signal Express VI και επιλέξτε Properties από το µενού συντόµευσης για να παρουσιάσετε το πλαίσιο διαλόγου Configure Simulate Signal. 12

13 3. Επιλέξτε Sawtooth από το pull-down µενού Signal type. Παρατηρήστε ότι η κυµατοµορφή στο γράφηµα στην περιοχή Result Preview αλλάζει σε ένα πριονωτό κύµα. Το πλαίσιο διαλόγου Configure Simulate Signal πρέπει να φαίνεται παρόµοιο µε το σχήµα 1-5. Σχήµα 1-5. το πλαίσιο διαλόγου Configure Simulate Signal. Πατήστε το πλήκτρο ΟΚ για να εφαρµόσετε την παρούσα διαµόρφωση και να κλείσετε το πλαίσιο διαλόγου Configure Simulate Signal. 5. Μετακινήστε το δροµέα πάνω από τα κάτω βέλη στο κατώτατο σηµείο του Simulate Signal Express VI. 6. Όταν ένα διπλά διευθυνόµενο βέλος εµφανιστεί, όπως φαίνεται στα αριστερά, πατήστε και σύρετε το περίγραµµα του Express VI µέχρι να εµφανιστεί η είσοδος Amplitude. Παρατηρήστε πώς επεκτείνατε το Simulate Signal Express VI για να παρουσιάσετε µια νέα είσοδο. Επειδή η είσοδος Amplitude εµφανίζεται στο block diagram, µπορείτε να ρυθµίστε το πλάτος του πριονωτού κύµατος στο block diagram. Στο σχήµα 1-5, παρατηρήστε πώς το Amplitude είναι µια επιλογή στο πλαίσιο διαλόγου Configure Simulate Signal. Όταν είσοδοι, όπως η Amplitude, εµφανίζονται στο block diagram και στο πλαίσιο διαλόγου ρύθµισης, µπορείτε ρυθµίστε τις εισόδους σε οποιαδήποτε θέση. 13

14 Καλωδιώνοντας αντικείµενα στο block diagram Για να χρησιµοποιήσετε τον περιστροφικό για να αλλάξετε το πλάτος του σήµατος, πρέπει να συνδέστε τα δύο αντικείµενα στο block diagram. Ολοκληρώστε τα ακόλουθα βήµατα για να συνδέσετε µε καλώδιο τον περιστροφικό διακόπτη στην είσοδο Amplitude στο Simulate Signal Express VI. 1. Μετακινήστε το ποντίκι πάνω από το τερµατικό Knob, που παρουσιάζεται στα αριστερά, µέχρι να εµφανιστεί το Positioning tool. Παρατηρήστε πώς το ποντίκι γίνεται ένα βέλος, ή το Positioning tool, όπως παρουσιάζεται στα αριστερά. Χρησιµοποιήστε το Positioning tool για να επιλέξετε, τοποθετήσετε, και αυξοµειώσετε το µέγεθος των αντικειµένων. 2. Πατήστε το τερµατικό Knob για να το επιλέξετε, κατόπιν σύρετε το τερµατικό στα αριστερά από το Simulate Signal Express VI, σιγουρεύοντας ότι το τερµατικό Knob είναι µέσα στο βρόχο, όπως παρουσιάζεται στα αριστερά. Τα τερµατικά είναι αναπαραστάσεις των ελέγχων και των ενδείξεων του front panel. Τα τερµατικά είναι πύλες εισόδων και εξόδων που ανταλλάσσουν πληροφορίες µεταξύ του front panel και του block diagram. 3. Αποεπιλέξτε το τερµατικό Knob πατώντας στον κενό χώρο στο block diagram. 4. Μετακινήστε το ποντίκι πάνω από το βέλος του τερµατικού Knob, που παρουσιάζεται στα αριστερά. Παρατηρήστε πώς ο δροµέας γίνεται ένα καρούλι καλωδίων, ή το Wiring tool, που παρουσιάζεται στα αριστερά. Χρησιµοποιήστε το Wiring tool για να καλωδιώσετε αντικείµενα µαζί στο block diagram. Σηµείωση Το ποντίκι δεν µεταπηδά σε ένα άλλο εργαλείο ενώ ένα αντικείµενο είναι επιλεγµένο. 5. Όταν το Wiring tool εµφανιστεί, πατήστε το βέλος και πατήστε έπειτα στην είσοδο Amplitude του Simulate Signal Express VI, όπως παρουσιάζεται στα αριστερά, για να καλωδιώσετε τα δύο αντικείµενα µαζί. Παρατηρήστε ότι ένα καλώδιο εµφανίζεται και συνδέει τα δύο αντικείµενα. Τα δεδοµένα ρέουν κατά µήκος αυτού του καλωδίου από το τερµατικό στο Express VI. 6. Επιλέξτε File>>Save για να σώσετε αυτό το VI. 14

15 Τρέχοντας το VI Το τρέξιµο ενός VI εκτελεί τη λύση σας. Ολοκληρώστε τα ακόλουθα βήµατα για να τρέξετε το Acquiring a Signal VI. 1. Προβάλετε το front panel µε την επιλογή Window>>Show Front Panel ή µε το πάτηµα του front panel. 2. Πατήστε το κουµπί Run. Συµβουλή Πατήστε τα πλήκτρα <CTRL-E > για να µεταβείτε από το front panel στο block diagram ή από το block diagram στον front panel. 3. Μετακινήστε το ποντίκι πάνω από τον περιστροφικό διακόπτη. Παρατηρήστε πώς το ποντίκι γίνεται ένα χέρι, ή το Operating tool, που παρουσιάζεται στα αριστερά. Χρησιµοποιήστε το Operating tool για να αλλάξετε την τιµή ενός ελέγχου ή να επιλέξετε το κείµενο µέσα σε έναν έλεγχο. 4. Χρησιµοποιώντας το Operating tool, γυρίστε τον περιστροφικό διακόπτη για να ρυθµίσετε το πλάτος του πριονωτού κύµατος. Παρατηρήστε πώς το πλάτος του πριονωτού κύµατος αλλάζει καθώς γυρίζετε τον περιστροφικό διακόπτη. Επίσης παρατηρήστε ότι ο Υ-άξονας στη γραφική παράσταση αλλάζει κλίµακα για να προσαρµοστεί στην αλλαγή του πλάτους. Για να δείξει ότι το VI τρέχει, το κουµπί Run αλλάζει σε ένα σκούρο βέλος, που παρουσιάζεται στα αριστερά. εν µπορείτε να επεξεργαστείτε το front panel ή το block diagram ενώ το VI τρέχει. 5. Πατήστε το κουµπί STOP, όπως φαίνεται στα αριστερά, για να σταµατήσει το VI. Σηµείωση Αν και το κουµπί Abort Execution µοιάζει µε ένα κουµπί διακοπής, το Abort Execution δεν κλείνει πάντα κατάλληλα τα VI. Η National Instruments συστήνει να σταµατάτε τα VIs σας χρησιµοποιώντας το κουµπί STOP στο front panel. Χρησιµοποιήστε το κουµπί Abort Execution µόνο όταν λάθη σας αποτρέπουν από τη λήξη της εφαρµογής χρησιµοποιώντας το κουµπί STOP. 15

16 Τροποποίηση του σήµατος Ολοκληρώστε τα ακόλουθα βήµατα για να προσθέσετε κλίµακα στο σήµα και να παρουσιάσετε τα αποτελέσµατα στο γράφηµα στο front panel. 1. Στο block diagram, χρησιµοποιήστε το Positioning tool για να κάνετε διπλό κλικ στο καλώδιο που συνδέει το Simulate Signal Express VI στο τερµατικό Waveform Graph, που παρουσιάζεται στα αριστερά. 2. Πιέστε το κουµπί <Delete> κλειδί για να διαγράψετε αυτό το καλώδιο. 3. Εάν η παλέτα Functions, που παρουσιάζεται στο σχήµα 1-6, δεν είναι ορατή, επιλέξτε Window>>Show Functions Palette για να την παρουσιάσετε. Σχήµα 1-6. Παλέτα Functions 4. Επιλέξτε το Scaling and Mapping Express VI, που παρουσιάζεται στα αριστερά, στην παλέτα Arithmetic & Comparison και τοποθετήστε το στο block diagram µέσα στο βρόχο µεταξύ του Simulate Signal Express VI και του τερµατικού Waveform Graph. Εάν δεν υπάρχει χώρος µεταξύ του Express VI και του τερµατικού, µετακινήστε το τερµατικό Waveform Graph προς τα δεξιά. Παρατηρήστε ότι το πλαίσιο διαλόγου Configure Scaling and Mapping αυτόµατα ανοίγει όταν τοποθετείτε το Express VI στο block diagram. 16

17 5. Καθορίστε την τιµή του παράγοντα κλίµακας εισάγοντας 10 στο παράθυρο κειµένου Slope (m) Το πλαίσιο διαλόγου Configure Scaling and Mapping πρέπει να εµφανιστεί παρόµοιο µε το σχήµα 1-7. Σχήµα 1-7. ιαµόρφωση της κλίµακας και του πλαισίου διαλόγου Mapping 6. Πατήστε το πλήκτρο OK για να εφαρµόσετε την τρέχουσα ρύθµιση και να κλείσετε το πλαίσιο διαλόγου Configure Scaling and Mapping. 7. Μετακινήστε το ποντίκι πάνω από το βέλος στην έξοδο Sawtooth στο Simulate Signal Express VI 8. Όταν το εµφανιστεί το Wiring tool, πατήστε το βέλος και πατήστε έπειτα το βέλος στην είσοδο Signals του Scaling and Mapping Express VI, που παρουσιάζεται αριστερά, για να συνδέσετε µε καλώδιο τα δύο αντικείµενα. 17

18 9. Χρησιµοποιώντας το Wiring tool, συνδέστε µε καλώδιο την έξοδο Scaled Signals του Scaling and Mapping Express VI στο τερµατικό Waveform Graph. Παρατηρήστε ότι τα καλώδια που ενώνουν τα Express VIs και τα τερµατικά. Τα βέλη στα Express VIs και στα τερµατικά δείχνουν την κατεύθυνση κατά την οποία ρέουν τα δεδοµένα διαµέσου αυτών των καλωδίων. Το block diagram πρέπει να εµφανιστεί παρόµοιο µε το Σχήµα 1-8. Σχήµα 1-8. Block diagram για το Acquiring a Signal VI 10. Επιλέξτε File>>Save για να σώσετε αυτό το VI. Αναπαράσταση δύο σηµάτων στη γραφική παράσταση Για να συγκρίνετε το σήµα που παράγεται από το Simulate Signal Express VI και το σήµα που τροποποιείται από το Scaling and Mapping Express VI στην ίδια γραφική παράσταση, χρησιµοποιήστε τη συνάρτηση Merge Signals. Ολοκληρώστε τα ακόλουθα βήµατα για να αναπαραστήσετε δύο σήµατα στην ίδια γραφική παράσταση. 1. Μετακινήστε το ποντίκι πάνω από το βέλος στην έξοδο Sawtooth στο Simulate Signal Express VI. 18

19 2. Χρησιµοποιώντας το Wiring tool, συνδέστε µε καλώδιο την έξοδο Sawtooth στο τερµατικό Waveform Graph. Η συνάρτηση Merge Signals, που παρουσιάζεται στα αριστερά, εµφανίζεται όπου τα δύο τα καλώδια συνδέονται. Αυτή η συνάρτηση παίρνει τα δύο χωριστά σήµατα και τα συνδυάζει έτσι ώστε και τα δύο να µπορούν να αναπαρασταθούν στην ίδια γραφική παράσταση. Το block diagram πρέπει να εµφανιστεί παρόµοιο µε το σχήµα 1-9. Σχήµα 1-9. Block diagram που παρουσιάζει τη συνάρτηση Merge Signals 3. Επιλέξτε File>>Save για να σώσετε αυτό το VI Μπορείτε επίσης να πιέσετε τα πλήκτρα <CTRL-S> για να σώσετε ένα VI. 4. Επιστρέψτε στο front panel, τρέξτε το VI, και γυρίστε τον περιστροφικό διακόπτη. Παρατηρήστε ότι η γραφική παράσταση σχεδιάζει το πριονωτό κύµα και το κλιµακούµενο σήµα. Επίσης παρατηρήστε ότι η µέγιστη τιµή στον Υ-άξονα αυτόµατα αλλάζει για να είναι 10 φορές η τιµή του περιστροφικού διακόπτη. Αυτή η κλιµάκωση εµφανίζεται επειδή θέσατε την κλίµακα σε 10 στο Scaling and Mapping Express VI. 5. Πατήστε το κουµπί STOP. Προσαρµογή του περιστροφικού διακόπτη Ο περιστροφικό διακόπτης αλλάζει το πλάτος του πριονωτού κύµατος, ονοµάζοντάς τον έτσι Amplitude περιγράφει ακριβώς τη λειτουργία του διακόπτη. Ολοκληρώστε τα ακόλουθα βήµατα για να προσαρµόσετε την εµφάνιση του ελέγχου στο front panel. 1. Κάντε δεξί κλικ στον περιστροφικό διακόπτη και επιλέξτε Properties από το µενού συντοµεύσεων για να παρουσιάσετε το πλαίσιο διαλόγου Knob Properties. 2. Στο τµήµα Label στην ετικέτα Appearance, διαγράψτε την ετικέτα Label, και εισάγετε Amplitude στο παράθυρο κειµένου. 19

20 Το πλαίσιο διαλόγου Knob Properties πρέπει να εµφανιστεί παρόµοιο µε το σχήµα Σχήµα 1-10 Πλαίσιο διαλόγου Knob Properties 3. Πατήστε την ετικέτα Scale και στο τµήµα Scale Style, τοποθετήστε ένα χι στο τετράγωνο Ramb Visible. Παρατηρήστε πώς ο περιστροφικός διακόπτης στο front panel ενηµερώνεται αµέσως για να απεικονίσει αυτές οι αλλαγές. 4. Πατήστε το πλήκτρο OK για να εφαρµόσετε την τρέχουσα ρύθµιση και να κλείσετε το πλαίσιο διαλόγου Knob Properties. 5. Σώστε αυτό το VI. Συµβουλή Όπως χτίζετε τα VIs σας, µπορεί να πειραµατιστείτε µε τις διαφορετικές ιδιότητες και ρυθµίσεις. Μπορείτε επίσης να προσθέτετε και να διαγράφετε αντικείµενα. Θυµηθείτε ότι µπορείτε να αναιρέσετε πρόσφατες επεξεργασίες επιλέγοντας Edit>>Undo ή πιέζοντας τα πλήκτρα <CTRL-Z>. 6. Πειραµατιστείτε µε άλλες ιδιότητες του περιστροφικού διακόπτη χρησιµοποιώντας το πλαίσιο διαλόγου Knob Properties. Παραδείγµατος χάριν, προσπαθήστε να αλλάξετε τα χρώµατα για το Marker Text Color πατώντας το παραθύρου χρώµατος που βρίσκεται στην ετικέτα Scale. 7. Πατήστε το κουµπί Cancel για να µην εφαρµόστε τις αλλαγές που κάνατε πειραµατιζόµενοι. Εάν θέλετε να κρατήσετε τις αλλαγές κάνατε, πατήστε το πλήκτρο OK. 20

21 Προσαρµογή του κυµατογραφήµατος Η ένδειξη κυµατογραφηµάτων αναπαριστά τα δύο σήµατα. Για να προσδιορίσετε ποια γραµµή είναι το κλιµακούµενο σήµα, προσαρµόστε τις γραµµές. Ολοκληρώστε τα ακόλουθα βήµατα για να προσαρµόσετε την εµφάνιση µιας ένδειξης στο front panel. 1. Μετακινήστε το ποντίκι πάνω από το πλαίσιο καταγραφής των γραµµών. Παρατηρήστε ότι ενώ υπάρχουν δύο γραµµές στη γραφική παράσταση, το πλαίσιο καταγραφής γραµµών παρουσιάζει µόνο µια γραµµή. 2. Όταν ένα διπλά διευθυνόµενο βέλος εµφανιστεί, όπως φαίνεται και στο σχήµα 1-11, πατήστε και σύρετε το περίγραµµα του πλαισίου µέχρι να εµφανιστεί το δεύτερο όνοµα γραµµών. Σχήµα Επέκταση του πλαισίου καταγραφής γραµµών. 3. Κάντε δεξί κλικ στο κυµατογράφηµα και επιλέξτε Properties από το µενού συντόµευσης για να εµφανίσετε το πλαίσιο διαλόγου Graph Properties. 4. Στην ετικέτα Plots, επιλέξτε Sawtooth από το pull-down µενού. Πατήστε στο κουτί χρωµάτων Line Color για να εµφανίσετε τον συλλέκτη χρώµατος. Επιλέξτε ένα νέο χρώµα γραµµής. 5. Επιλέξτε Sawtooth (Scaled) από το µενού pull-down. 6. Τοποθετήστε ένα χι στο τετράγωνο Don't use waveform names for plot names. 7. Στο παράθυρο κειµένου Name, διαγράψτε την τρέχουσα ετικέτα και αλλάξτε το όνοµα της γραµµής, σε Scaled Sawtooth. 21

22 8. Πατήστε το πλήκτρο OK για να εφαρµόσετε την τρέχουσα ρύθµιση και να κλείσετε το πλαίσιο διαλόγου Graph Properties. Παρατηρήστε πώς το χρώµα γραµµών στο front panel αλλάζει. 9. Πειραµατιστείτε µε άλλες ιδιότητες της γραφικής παράστασης χρησιµοποιώντας το πλαίσιο διαλόγου Graph Properties. Παραδείγµατος χάριν, προσπαθήστε να αποεπιλέξετε το χαρακτηριστικό autoscale που βρίσκεται στην ετικέτα Scales. 10. Πατήστε το κουµπί Cancel για να µην εφαρµόσετε τις αλλαγές που κάνατε πειραµατιζόµενοι. Εάν θέλετε να κρατήσετε τις αλλαγές κάνατε, πατήστε το πλήκτρο OK. 11. Σώστε και κλείστε αυτό το VI. 22

23 Περίληψη Τα ακόλουθα θέµατα είναι µια περίληψη των κύριων εννοιών που µάθατε σε αυτό το κεφάλαιο. Πλαίσιο διαλόγου New και πρότυπα VI Το πλαίσιο διαλόγου New περιέχει πολλά πρότυπα LabVIEW VI, συµπεριλαµβανοµένου αυτών που χρησιµοποιούνται σε αυτό το εγχειρίδιο. Τα πρότυπα VI σας βοηθούν να αρχίσετε να χτίζετε τα VIs για κοινές µετρήσεις και άλλες δουλειές. Τα πρότυπα VI περιλαµβάνουν τα Express VIs, συναρτήσεις, και τα αντικείµενα του front panel που θα χρειαστείτε για να αρχίσετε να χτίζετε εφαρµογές κοινών µετρήσεων. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε µιας από τις ακόλουθες µεθόδους για να έχετε πρόσβαση στο πλαίσιο διαλόγου New. Πατήστε το κουµπί New στο πλαίσιο διαλόγου LabVIEW. Πατήστε το βέλος στο κουµπί New στο πλαίσιο διαλόγου LabVIEW και επιλέξτε New από τις µενού pull-down New. Επιλέξτε File>>New από τη γραµµή µενού του front panel ή του block diagram. Front panel Το front panel είναι το περιβάλλον χρήστη ενός VI. Χτίζετε το front panel χρησιµοποιώντας τους ελέγχους και τις ενδείξεις, οι οποίοι είναι αλληλεπιδραστικά τερµατικά εισόδων και εξόδων του VI, αντίστοιχα. Οι έλεγχοι και οι ενδείξεις βρίσκονται στην παλέτα Controls. Οι έλεγχοι είναι περιστροφικοί διακόπτες, κουµπιά ώθησης, πίνακες, και άλλες συσκευές εισαγωγής. Οι έλεγχοι προσοµοιώνουν τις συσκευές εισόδου σε ένα φυσικό όργανο και παρέχουν δεδοµένα στο block diagram του VI. Οι ενδείξεις είναι γραφικές παραστάσεις, LEDs, και άλλες αναπαραστάσεις. Οι ενδείξεις προσοµοιώνουν τις συσκευές εξόδων σε ένα φυσικό οργάνων και εµφανίζουν δεδοµένα στο block diagram που το όργανο αποκτά ή παράγει. Πλαίσια διαλόγου ιδιοτήτων Χρησιµοποιήστε πλαίσια διαλόγου ιδιοτήτων ή µενού συντοµεύσεων για να ρυθµίσετε πώς οι έλεγχοι και οι ενδείξεις εµφανίζονται ή συµπεριφέρονται στο front panel. Κάντε δεξί κλικ σε έναν έλεγχο ή ένδειξη στο front panel και επιλέξτε Properties από το µενού συντόµευσης για να έχει πρόσβαση στο πλαίσιο διαλόγου ιδιοτήτων για εκείνο το αντικείµενο. εν µπορείτε να έχετε πρόσβαση στο πλαίσια διαλόγου ιδιοτήτων για έναν έλεγχο ή µια ένδειξη όταν τρέχει το VI. 23

24 Block diagram Το block diagram περιέχει γραφικά τον πηγαίο κώδικα για το πώς τρέχει το VI. Τα αντικείµενα του front panel εµφανίζονται ως εικόνες τερµατικών στο block diagram. Τα καλώδια συνδέουν τα τερµατικά ελέγχου και δεικτών στα Express VIs. εδοµένα ρέουν από ελέγχους σε Express VIs, από Express VIs σε Express VIs, και από Express VIs σε ενδείξεις, µέσα από τα καλώδια. Express VIs Χρησιµοποιήστε Express VIs που βρίσκεται στην παλέτα Functions για εργασίες κοινών µετρήσεων. Όταν τοποθετείτε ένα Express VI στο block diagram, το πλαίσιο διαλόγου που χρησιµοποιείτε για να διαµορφώσετε αυτό το Express VI εµφανίζεται εξ ορισµού. Θέστε επιλογές σε αυτό το πλαίσιο διαλόγου ρύθµισης να καθορίσετε πώς θα συµπεριφερθεί ένα Express VI. Express VIs εµφανίζονται στο block diagram ως εκτάσιµοι κόµβοι µε εικόνες που περικλείονται από µία µπλε ταινία. Μπορείτε να αυξοµειώσετε το µέγεθος ενός Express VI για να εµφανίσετε τις εισόδους και εξόδους του. Οι είσοδοι δέχονται δεδοµένα, και οι έξοδοι εξάγουν δεδοµένα. Οι είσοδοι και οι έξοδοι του Express VI εξαρτώνται από τον τρόπο µε τον οποίο διαµορφώνετε το VI. 24

25 National Instruments Corporation 2 Ξεκινώντας µε το LabVIEW 2 Αναλύοντας και σώζοντας ένα σήµα Το LabVIEW περιλαµβάνει ένα σύνολο από Express VIs για να σας βοηθήσει να αναλύσετε τα σήµατα. Αυτό το κεφάλαιο σας διδάσκει πώς να χρησιµοποιήσετε το LabVIEW για να εκτελέσει µια βασική ανάλυση ενός σήµατος και πώς να σώσετε τα αναλυθέντα δεδοµένα σε ένα αρχείο. Χτίσιµο ενός VI από ένα πρότυπο Στις ακόλουθες ασκήσεις, θα χτίσετε ένα VI που θα παράγει ένα σήµα, θα εξάγει την DC τιµή του σήµατος, θα δείχνει εάν το σήµα υπερβαίνει έναν ορισµένο περιορισµό, και θα καταγράφει τα δεδοµένα. Όταν θα ολοκληρώσετε τις ασκήσεις, το front panel του VI θα µοιάζει παρόµοιο µε το front panel στο σχήµα 2-1. Μπορείτε να ολοκληρώσετε τις ασκήσεις σε περίπου 40 λεπτά. Σχήµα 2-1. Front panel για το Warning Light VI 25

26 Άνοιγµα ενός νέου VI από ένα πρότυπο Για να χτίζετε αυτό το VI, µπορείτε να αρχίσετε από το πλαίσιο διαλόγου New. Ολοκληρώστε τα παρακάτω βήµατα για να επιλέξετε ένα νέο πρότυπο VI που παράγει, αναλύει, και αναπαριστά ένα σήµα. 1. Στο πλαίσιο διαλόγου LabVIEW, πατήστε το κουµπί New για να εµφανίσετε το πλαίσιο διαλόγου New. Σηµείωση Μπορείτε επίσης να έχει πρόσβαση στο πλαίσιο διαλόγου New µε το πάτηµα του βέλους στο κουµπί New και επιλέγοντας New από το pull-down µενού New ή επιλέγοντας File>>New από τη γραµµή µενού του front panel ή του block diagram. 2. Επιλέξτε το πρότυπο VI from Template>>Tutorial (Getting Started)>>Generate, Analyze and Display στον κατάλογο Create new. Το πρότυπο VI προσοµοιώνει ένα σήµα και το αναλύει για την ενεργό του τιµή (RMS). 3. Πατήστε το πλήκτρο OK για να ανοίξετε το πρότυπο. Μπορείτε επίσης να πατήσετε δύο φορές το όνοµα του προτύπου VI στο Create new κατάλογο για να ανοίξει το πρότυπο. 4. Εµφανίστε το block diagram πιέζοντας τα πλήκτρα <CTRL-E>. 5. Εάν το παράθυρο Context Help, που παρουσιάζεται στο σχήµα 2-2, δεν είναι ορατό, επιλέξτε Help>>Show Context Help από τη γραµµή µενού του block diagram για να εµφανίσετε το παράθυρο Context Help. Σηµείωση Μπορείτε επίσης να πιέσετε τα πλήκτρα <CTRL-H> για να εµφανίσετε το παράθυρο Context Help. Σχήµα 2-2. Παράθυρο Context Help 6. Μετακινήστε το ποντίκι πάνω από το Amplitude and Level Measurements Express VI, όπως παρουσιάζεται στα αριστερά. Παρατηρήστε όταν µετακινείτε το δροµέα πάνω από το Express VI, το παράθυρο Context Help παρουσιάζει τις πληροφορίες για το Express VI, συµπεριλαµβάνοντας πληροφορίες για το πώς ρυθµίζεται. 26

27 Κρατήστε το παράθυρο Context Help ανοικτό και παρατηρήστε πώς παρέχει χρήσιµες πληροφορίες καθώς ολοκληρώνετε το υπόλοιπο αυτής της άσκησης. Τροποποιώντας το block diagram Το Simulate Signal Express VI προσοµοιώνει εξ ορισµού ένα ηµιτονοειδές κύµα. Μπορείτε προσαρµόστε το προσοµοιωµένο σήµα µε την αλλαγή των επιλογών στο πλαίσιο διαλόγου Configure Simulate Signal. Ολοκληρώστε τα ακόλουθα βήµατα για να αλλάξετε το προσοµοιωµένο σήµα από ένα ηµιτονοειδές κύµα σε ένα DC σήµα µε οµοιόµορφο άσπρο θόρυβο. 1. Κάντε δεξί κλικ στο Simulate Signal Express VI και επιλέξτε Properties από το µενού συντοµεύσεων για να εµφανίστε το πλαίσιο διαλόγου Configure Simulate Signal. 2. Επιλέξτε DC από το pull-down µενού Signal type. 3. Τοποθετήστε ένα χι στο τετράγωνο Add noise για να προσθέσετε θόρυβο στο DC σήµα. 4. Γράψτε 0.1 στο παράθυρο κειµένου Noise amplitude. Παρατηρήστε ότι το τµήµα Result Preview εµφανίζει ένα τυχαίο σήµα. Το πλαίσιο διαλόγου Configure Simulate Signal πρέπει να εµφανιστεί παρόµοιο µε το σχήµα 2-3. Σχήµα 2-3. Το πλαίσιο διαλόγου Configure Simulate Signal. 27

28 5. Πατήστε το πλήκτρο OK για να σώσετε την τρέχουσα ρύθµιση και να κλείσετε το πλαίσιο διαλόγου Configure Simulate Signal. 6. Εµφανίστε το front panel πιέζοντας τα πλήκτρα <CTRL-E>. 7. Τρέξτε το VI. Παρατηρήστε ότι το σήµα εµφανίζεται στη γραφική παράσταση και η ενεργός τιµή RMS για το σήµα εµφανίζεται στην ψηφιακή ένδειξη. 8. Πατήστε το κουµπί STOP. 9. Επιλέξτε File>>Save As και σώστε αυτό το VI ως Analysis.vi σε µια ευπρόσιτη θέση. Τροποποίηση του front panel Εάν αποφασίσετε ότι δεν θέλετε να χρησιµοποιήσετε έναν δείκτη που έρχεται µε το πρότυπο, µπορείτε να τον διαγράψετε. Ολοκληρώστε τα ακόλουθα βήµατα για να αφαιρέσετε τον δείκτης RMS από το front panel. 1. Μετακινήστε το δροµέα πάνω στον δείκτη RMS έως ότου εµφανιστεί το Positioning tool. 2. Πατήστε τον δείκτη RMS, όπως φαίνεται στα αριστερά, για να τον επιλέξετε και πιέσετε το πλήκτρο <Delete>. 3. Εµφανίστε το block diagram. Το block diagram τώρα παρουσιάζει ένα ηµιτελές καλώδιο µε ένα κόκκινο Χ, όπως φαίνεται στα αριστερά. Αυτό είναι ένα σπασµένο καλώδιο. Επίσης παρατηρήστε ότι το κουµπί Run, που παρουσιάζεται στα αριστερά, εµφανίζεται σπασµένο για να δείξει ότι το VI δεν µπορεί να τρέξει. 4. Πατήστε το σπασµένο κουµπί Run για να εµφανίσετε το παράθυρο Error list. Το παράθυρο Error list απαριθµεί όλα τα λάθη στο VI και παρέχει λεπτοµέρειες σχετικά µε το κάθε λάθος. 5. Στη λίστα Errors and Warnings, πατήστε δύο φορές το λάθος Wire: has loose ends για να δώσετε έµφαση στο σπασµένο καλώδιο. Παρατηρήστε πώς LabVIEW επιδεικνύει αυτόµατα το πρόβληµα που προκαλεί το λάθος. 6. Πιέστε το πλήκτρο <Delete> για να διαγράψετε το σπασµένο καλώδιο. Συµβουλή Πιέστε τα πλήκτρα <CTRL-V> για να διαγράψετε όλα τα σπασµένα καλώδια στο µπλοκ 28

29 7. Επιλέξτε Windows>>Show Error List για να εµφανίσετε το παράθυρο Error list. Τώρα δεν υπάρχει κανένα λάθος που απαριθµείται στη λίστα Errors and Warnings. Σηµείωση Μπορείτε επίσης να πιέσετε τα πλήκτρα <CTRL-L> τα πλήκτρα για να εµφανίστε το παράθυρο Error list. 8. Πατήστε το κουµπί Close για να κλείσετε αυτό το παράθυρο. Παρατηρήστε ότι το κουµπί Run δεν είναι πλέον σπασµένο. Ανάλυση του πλάτους ενός σήµατος Το Amplitude and Level Measurements Express VI περιλαµβάνει επιλογές που µπορείτε να χρησιµοποιήσετε για να αναλύσετε τα χαρακτηριστικά τάσης ενός σήµατος. Ολοκληρώστε τα παρακάτω βήµατα για να ξαναρυθµίσετε το Express VI για να µετρήσετε το peak to peak πλάτος του σήµατος. 1. Κάντε δεξί κλικ στο Amplitude and Level Measurements Express VI και επιλέξτε Properties από το µενού συντοµεύσεων επιλογές για να εµφανίσετε το πλαίσιο διαλόγου Configure Amplitude and Level Measurements. Συµβουλή Μπορείτε επίσης να πατήσετε δύο φορές το Express VI για να ανοίξει το πλαίσιο διαλόγου Configure Amplitude and Level Measurements. 2. Αφαιρέστε το χι στο τετράγωνο RMS στο τµήµα Amplitude Measurements. 3. Πατήστε το κουµπί Help, που παρουσιάζεται στα αριστερά, στην κάτω δεξιά γωνία του πλαισίου διαλόγου Configure Amplitude and Level Measurements για να εµφανίσετε το θέµα LabVIEW Help για αυτό το Express VI. Το θέµα βοήθειας περιγράφει το Express VI, τις εισόδους και τις εξόδους για το Express VI, και τις επιλογές ρύθµισης. Κάθε Express VI έχει ένα αντίστοιχο θέµα βοήθειας προσιτό µε το πάτηµα του κουµπιού Help. 4. Στο θέµα Amplitude and Level Measurements, βρείτε την έξοδο, της οποίας η περιγραφή δείχνει ότι παίρνει µέτρηση από το υψηλότερο σηµείο µέχρι το χαµηλότερο σηµείο του σήµατος. 5. Ελαχιστοποιήστε το LabVIEW Help για να επιστρέψετε στο πλαίσιο διαλόγου Configure Amplitude and Level Measurements 29

30 6. Επιλέξτε την είσοδο ή την έξοδο που αποφασίσατε να χρησιµοποιήσετε. Παρατηρήστε πώς η επιλογή που επιλέξατε, Peak to Peak, εµφανίζεται στο τµήµα Results µε την αντίστοιχη τιµή της µέτρησης. 7. Πατήστε το πλήκτρο OK για να κλείσετε το πλαίσιο διαλόγου Configure Amplitude and Level Measurements και να επιστρέψετε στο block diagram. Παρατηρήστε ότι η έξοδος RMS στο Amplitude and Level Measurements Express VI άλλαξε για να απεικονίσει τη νέα παράµετρο Peak to Peak, που παρουσιάζεται στα αριστερά. Προσθήκη ενός φωτός προειδοποίησης Εάν θέλετε ένα οπτικό σύνθηµα που δείχνει όταν υπερβαίνει µια τιµή ένα προκαθορισµένο όριο, χρησιµοποιήστε ένα φως προειδοποίησης. Ολοκληρώστε τα ακόλουθα βήµατα για να προσθέσετε ένα φως προειδοποίησης στο VI. 1. Από την παλέτα Controls, επιλέξτε την ένδειξη round LED στην παλέτα LEDs, που παρουσιάζεται στο σχήµα 2-4, και τοποθετήστε την στο front panel αριστερά του κυµατογραφήµατος. Σχήµα 2-4 Παλέτα LEDs. 2. εξί κλικ στο LED και επιλέξτε Properties από το µενού συντόµευσης για να εµφανίσετε το πλαίσιο διαλόγου Button Properties. 3. Αλλάξτε την ετικέτα του LED σε Warning. 4. Πατήστε το πλήκτρο OK για να σώσετε την τρέχουσα ρύθµιση και να κλείσετε το πλαίσιο διαλόγου Button Properties. Θα χρησιµοποιήσετε αυτό το LED σε µια κατοπινή άσκηση για να επισηµάνετε πότε µια τιµή έχει υπερβεί το όριό της. 5. Επιλέξτε File>>Save As και σώστε αυτό το VI ως Warning Light.vi σε µια ευπρόσιτη θέση. 30

31 Καθορισµός του ορίου του επιπέδου προειδοποίησης Για να καθορίσετε την τιµή στην οποία θέλετε το φως προειδοποίησης να ανάβει, χρησιµοποιήστε το Comparison Express VI. Ολοκληρώστε τα ακόλουθα βήµατα για να συγκρίνετε την τιµή peak to peak µε ένα όριο που εσείς θέτετε. 1. Στο block diagram, επιλέξτε το Comparison Express VI στην παλέτα Arithmetic & Comparison>>Express Comparison και τοποθετήστε την δεξιά του Amplitude and Level Measurements Express VI. 2. Στο πλαίσιο διαλόγου Configure Comparison, επιλέξτε την επιλογή > Greater than από το τµήµα Compare Condition. 3. Στο τµήµα Comparison Inputs, επιλέξτε Use constant value και τυπώστε στο παράθυρο κειµένου Constant value. 4. Κλείστε τη σελίδα ρύθµισης και επιστρέψτε στο block diagram. Παρατηρήστε πώς το όνοµα του Comparison Express VI απεικονίζει λειτουργία του Express VI, που παρουσιάζεται στα αριστερά. Το Greater Than δείχνει ότι το Express VI κάνει µία σύγκριση µεγαλύτερο από. 5. Συνδέστε µε καλώδιο την έξοδο Peak to Peak του Amplitude and Level Measurements Express VI στην είσοδο Operand 1 του Comparison Express VI. 6. Μετακινήστε το ποντίκι πάνω από το καλώδιο που συνδέει την έξοδο Peak to Peak µε την είσοδο Operand Όταν εµφανιστεί το Positioning tool, κάντε δεξί κλικ στο καλώδιο που ενώνει την έξοδο Peak to Peak στην είσοδο Operand 1 και επιλέξτε Create>>Numeric Indicator από το µενού συντόµευσης. Παρατηρήστε πώς το τερµατικό Peak to Peak, που παρουσιάζεται στα αριστερά, εµφανίζεται στο block diagram. Εάν η το τερµατικό Peak to Peak εµφανιστεί πάνω από τα καλώδια των Express VIs, µετακινήστε τα Express VIs και το τερµατικό Peak to Peak για να δηµιουργήσετε περισσότερο κενό χώρο. Παραδείγµατος χάριν, µετακινήστε το τερµατικό Peak to Peak στο κενό διάστηµα επάνω από τα Express VIs. 31

32 Προειδοποίηση του χρήστη Αφού καθορίσετε τις τιµές στις οποίες θέλετε το φως προειδοποίησης να ανάβει, πρέπει να συνδέσετε µε καλώδιο το φως προειδοποίησης στο Comparison Express VI. Ολοκληρώστε τα ακόλουθα βήµατα για να παρέχετε ένα οπτικό σύνθηµα στο χρήστη όταν η peak to peak τιµή του σήµατος υπερβαίνει ένα καθορισµένο όριο. 1. Στο block diagram, µετακινήστε το τερµατικό Warning δεξιά του Comparison Express VI Εξασφαλίστε ότι το τερµατικό Warning είναι µέσα στον βρόχο, όπως φαίνεται στο σχήµα Συνδέστε µε καλώδιο την έξοδο Result του Comparison Express VI στο τερµατικό Warning. Το block diagram πρέπει να µοιάζει παρόµοιο µε το σχήµα 2-5. Σχήµα 2-5. Block diagram φραγµών για το Warning Light VI 3. Εµφανίσετε τον front panel. Παρατηρήστε πώς µία αριθµητικη ένδειξη εµφανίζεται επίσης στο front panel που ονοµάζεται Peak to Peak. Αυτή η ένδειξη εµφανίζει την τιµή peak to peak του σήµατος 4. Τρέξτε το VI. Παρατηρήστε ότι όταν η τιµή peak to peak υπερβαίνει το 0.195, ο δείκτης Warning ανάβει. 5. Πατήστε το κουµπί STOP για να σταµατήσετε το VI. 6. Επιλέξτε File>>Save για να σώσετε αυτό το VI. 32

33 ιαµόρφωση του VI για να σώσετε δεδοµένα σε ένα αρχείο Για να αποθηκεύσετε τα δεδοµένα που σας παράγει το VI, χρησιµοποιήστε το Write LabVIEW Measurement File Express VI. Ολοκληρώστε τα ακόλουθα βήµατα για να χτίσετε ένα VI που σώζει τις τιµές peak to peak και άλλες πληροφορίες σε ένα αρχείο δεδοµένων του LabVIEW. 1. Επιλέξτε τοwrite LabVIEW Measurement File Express VI στην παλέτα Output και τοποθετήστε το στο block diagram κάτω δεξιά από το Amplitude and Level Measurements Express VI. Παρατηρήστε ότι το παράθυρο κειµένου File name δείχνει ότι το αρχείο εξόδου είναι το test.lvm και εµφανίζει την πλήρη διαδροµή του test.lvm. Ένα αρχείο lvm είναι ένα αρχείο δεδοµένων µέτρησης LabVIEW, το οποίο το LabVIEW το τοποθετεί εξ ορισµού στον LabVIEW Data directory. Το LabVIEW εγκαθιστά τον LabVIEW Data directory στον εξ ορισµού κατάλογο δεδοµένων του λειτουργικού συστήµατος. Όταν θέλετε να δείτε τα δεδοµένα, χρησιµοποιήστε τη διαδροµή που φαίνεται στο παράθυρο κειµένου File name για να έχετε πρόσβαση στο αρχείο test.lvm. 2. Στο πλαίσιο διαλόγου Configure Write LabVIEW Measurement File επιλέξτε την επιλογή Append to file, στο τµήµα If a file already exists. Επιλέγοντας Append to file, LabVIEW γράφει όλα τα δεδοµένα στο test.lvm χωρίς να σβήσει τα υπάρχοντα στοιχεία στο αρχείο εάν ένα αρχείο µε εκείνο το όνοµα υπάρχει ήδη. 3. Επιλέξτε την επιλογή One header only στο τµήµα Segment Headers. 4. Εισάγετε το ακόλουθο κείµενο στο παράθυρο κειµένου File Description: Sample of peak to peak values. 5. Κλείστε το πλαίσιο διαλόγου Configure Write LabVIEW Measurement File και επιστρέψτε στο block diagram. Σώζοντας δεδοµένα σε ένα αρχείο Όταν τρέχετε αυτό το VI, το LabVIEW σώζει τα δεδοµένα στο αρχείο test.lvm. Ολοκληρώστε τα ακόλουθα βήµατα για να παράγετε το αρχείο test.lvm. 1. Συνδέστε µε καλώδιο την έξοδο Peak to Peak του Write LabVIEW Measurement File Express VI. 2. Επιλέξτε File>>Save As και σώστε αυτό το VI ως Save Data.vi σε µια ευπρόσιτη θέση. 3. Εµφανίστε το front panel και τρέξτε το VI. 4. Πατήστε το κουµπί STOP στο front panel. 33

34 5. Για να δείτε τα δεδοµένα που σώσατε, ανοίξτε το αρχείο LabVIEW Data\test.lvm µε µια εφαρµογή επεξεργασίας κειµένου ή µε λογιστικό φύλλο. 6. Κλείστε το αρχείο όταν τελειώσετε και επιστρέψτε στο Save Data VI. Προσθέτοντας ένα κουµπί που αποθηκεύει τα στοιχεία όταν πιέζεται Εάν θέλετε να αποθηκεύσετε µόνο ορισµένα στοιχεία, µπορείτε να διαµορφώσετε το Write LabVIEW Measurement File Express VI για να σώσετε τιµές peak to peak µόνο όταν ο χρήστης πατάει ένα κουµπί. Ολοκληρώστε τα ακόλουθα βήµατα για να προσθέσετε ένα κουµπί στο VI και να ρυθµίσετε πώς το κουµπί θα αποκρίνεται όταν ένας χρήστης το πατά. 1. Στον front panel, επιλέξτε το κουµπί rocker στην παλέτα Button & Switches τοποθετήστε το δεξιά του κυµατογραφήµατος. 2. Χρησιµοποιώντας το πλαίσιο διαλόγου Button Properties, αλλάξτε την ετικέτα του κουµπιού σε Write to File. 3. Στην ετικέτα Operation, επιλέξτε Latched When Pressed από την λίστα Button Behavior. Χρησιµοποιήστε την ετικέτα Operation για να διευκρινίσετε θα συµπεριφέρεται ένα κουµπί όταν το πατά ο χρήστης. Για να δείτε πώς το κουµπί αντιδρά σε ένα πάτηµα, πατήστε το κουµπί στο τµήµα Preview Selected Behavior. 4. Κλείστε το πλαίσιο διαλόγου Button Properties. 5. Σώστε αυτό το VI. Σώζοντας δεδοµένα µε την προτροπή του χρήστη Ολοκληρώστε τα ακόλουθα βήµατα για να χτίσετε ένα VI που θα καταγράφει δεδοµένα σε ένα αρχείο όταν ο χρήστης πατά ένα κουµπί στον front panel. 1. Στο block diagram, πατήστε δύο φορές το Write LabVIEW Measurement File Express VI για να έχετε πρόσβαση στο πλαίσιο διαλόγου Configure Write LabVIEW. 2. Αλλάξτε το όνοµα του αρχείου test.lvm σε Selected Samples.lvm στο παράθυρο κειµένου File name για να σώσετε τα δεδοµένα σε ένα διαφορετικό αρχείο. 3. Κλείστε το πλαίσιο διαλόγου Configure Write LabVIEW Measurements File. 4. Κάντε δεξί κλικ στην είσοδο Signal του Write LabVIEW Measurement File Express VI. Επιλέξτε Insert Input/Output από το µενού συντόµευσης για να εισάγετε την είσοδο Comment. 34

35 5. Κάντε δεξί κλικ στην είσοδο Comment του Write LabVIEW Measurement File Express VI. Επιλέξτε Select Input/Output>>Enable από το µενού συντόµευσης για να εισάγετε την είσοδο Enable. Στην προηγούµενη άσκηση µάθατε να προσθέτετε εισόδους και εξόδους επεκτείνοντας το Express VI χρησιµοποιώντας τα κάτω βέλη. Παρατηρήστε ότι αυτή η µέθοδος είναι ένας διαφορετικός τρόπος προβολής και επιλογής των εισόδων και εξόδων ενός Express VI. Οι είσοδοι και οι έξοδοι ενός Express VI εµφανίζονται σε προκαθορισµένη διάταξη όταν προσθέτετε εισόδους και εξόδους. Για να επιλέξετε µια συγκεκριµένη είσοδο, µπορεί να πρέπει να προσθέσετε µια είσοδο πρώτα, κατόπιν να αλλάξετε την είσοδο στη συγκεκριµένη που θέλετε να χρησιµοποιήσετε. 6. Μετακινήστε το τερµατικό Write to File αριστερά από το Write LabVIEW Measurement File Express VI. 7. Συνδέστε µε καλώδιο το τερµατικό Write to File στην είσοδο Enable του Write LabVIEW Measurement File Express VI. Το block diagram πρέπει να φαίνεται παρόµοιο µε το σχήµα 2-6. Σχήµα 2-6. Block diagram του Save Data VI 8. Εµφανίστε το front panel και τρέξτε το VI. Πατήστε το κουµπί Write to File αρκετές φορές. 9. Πατήστε το κουµπί STOP στο front panel. 35

36 10. Για να δείτε τα δεδοµένα που σώσατε, ανοίξτε το αρχείο Selected Samples.lvm µε µια εφαρµογή επεξεργασίας κειµένου ή µε λογιστικό φύλλο. Παρατηρήστε πώς το αρχείο Selected Samples.lvm διαφέρει από το αρχείο test.lvm. Το αρχείο test.lvm κατέγραψε όλα τα δεδοµένα που παρήχθησαν το από το Save Data VI, ενώ το Selected Samples.lvm κατέγραψε µόνο τα δεδοµένα που παρήχθησαν όταν πιέσατε το κουµπί Write to File. 11. Σώστε και κλείστε αυτό το VI. 36

37 Περίληψη Τα ακόλουθα θέµατα είναι µια περίληψη των κύριων εννοιών που µάθατε µέσα σε αυτό το κεφάλαιο. LabVIEW Help Resources Το LabVIEW περιλαµβάνει εκτενή τεκµηρίωση για νέους και πεπειραµένους χρήστες του LabVIEW. Τα Help Resources περιλαµβάνουν εγχειρίδια, το παράθυρο Context Help, το LabVIEW Help, παραδείγµατα, και Application Notes. Σηµείωση Όλα τα εγχειρίδια LabVIEW και οι Application Notes είναι επίσης διαθέσιµες σε PDFs. Πρέπει να έχετε τον Adobe Acrobat Reader µε Search and Accessibility ή αργότερο για να έχει πρόσβαση στα PDFs. Αναφερθείτε στον Adobe Systems Incorporated Web site στο για να κατεβάσετε τον Acrobat Reader. Έλεγχοι και δείκτες Το παράθυρο Context Help εµφανίζει βασικές πληροφορίες για τα αντικείµενα του LabVIEW όταν µετακινείτε το ποντίκι πάνω από κάθε αντικείµενο. Για να έχει πρόσβαση στο παράθυρο Context Help, επιλέξτε Help>>Show Context Help. Μπορείτε επίσης να πιέσετε τα πλήκτρα <CTRL-H> για να εµφανίσετε το παράθυρο Context Help. To LabVIEW Help περιέχει τις πληροφορίες αναφοράς για τα Express VIs του LabVIEW, τους ελέγχους, τους δείκτες, τις παλέτες, τα µενού, τα εργαλεία, τα VIs, και τις συναρτήσεις. Αυτό το αρχείο βοήθειας περιλαµβάνει επίσης βήµα-βήµα οδηγίες για τη χρήση των χαρακτηριστικών του LabVIEW. Για να έχετε πρόσβαση στις πληροφορίες βοήθειας για τα Express VIs, πατήστε το κουµπί Help, όπως φαίνεται στα αριστερά, στο πλαίσιο διαλόγου ρύθµισης όταν ρυθµίζετε ένα Express VI. Μπορείτε επίσης να έχετε πρόσβαση στο LabVIEW Help µε την επιλογή Help>>VI, Functions, & How-to-Help ή πιέζοντας τα πλήκτρα <CTRL-? >. Μπορείτε να ρυθµίσετε τους ελέγχους και τους δείκτες στον front panel για να εκτελέσετε εργασίες ανάλογα µε αυτό που θέλετε το VI σας κάνει. Τα ακόλουθα είναι µια περίληψη των διαφορετικών τρόπων που µάθατε να χρησιµοποιείτε τους ελέγχους και τους δείκτες σε αυτό το κεφάλαιο. Μπορείτε να χτίσετε VIs που εκτελούν αυτόµατα µια εργασία όταν ικανοποιούνται συγκεκριµένες συνθήκες, όπως η εµφάνιση ενός φωτός προειδοποίησης όταν µια τιµή υπερβαίνει ένα ορισµένο όριο. Μπορείτε να χτίσετε VIs που αφήνουν τους χρήστες να ελέγχουν πότε ένα Express VI θα εκτελείτε χρησιµοποιώντας κουµπιά και την είσοδο Enable. Μπορείτε να ρυθµίσετε κουµπιά λειτουργήστε µε τον έναν από έξι τρόπους χρησιµοποιώντας την ετικέτα Operations του πλαισίου διαλόγου Properties. 37

38 Σώζοντας εδοµένα Το Write LabVIEW Measurement File Express VI σώζει τα δεδοµένα που ένα VI παράγει και αναλύει σε ένα αρχείο δεδοµένων. Το αρχείο δεδοµένων µέτρησης LabVIEW (.lvm) είναι ένα οροθετηµένο από ετικέτα αρχείο κειµένου που µπορείτε να ανοίξετε µε έναν επεξεργαστή κειµένου ή λογιστικό φύλλο. Εκτός από τα δεδοµένα που ένα Express VI παράγει, το αρχείο (.lvm) περιλαµβάνει επιγραφές που περιέχουν πληροφορίες σχετικά µε τα δεδοµένα, όπως η ηµεροµηνία και η ώρα που τα δεδοµένα παρήχθησαν. Για να αποθηκεύσει τα αρχεία δεδοµένου που το LabVIEW παράγει, το LabVIEW εγκαθιστά τον LabVIEW Data directory στον εξ ορισµού κατάλογο αρχείων του λειτουργικού συστήµατος για να σας βοηθήσει να οργανώσετε και να εντοπίσετε τα αρχεία δεδοµένων που το LabVIEW παράγει. Σηµείωση Ανατρέξτε στο LabVIEW Help για πληροφορίες σχετικά µε την αποθήκευση και την ανάκτηση δεδοµένων από ένα αρχείο.lvm. Λάθη και σπασµένα καλώδια Το κουµπί Run εµφανίζεται σπασµένο όταν το VI που δηµιουργείτε ή επεξεργάζεστε περιέχει λάθη. Εάν το κουµπί Run είναι ακόµα σπασµένο όταν τελειώνετε την καλωδίωση του block diagram, το VI είναι σπασµένο και δεν µπορεί να τρέξει. Πατήστε το σπασµένο κουµπί Run ή επιλέξτε Window>>Show Error List για να βρείτε γιατί το VI είναι σπασµένο. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε το παράθυρο Error list για να εντοπίσετε λάθη στο block diagram. Κάντε διπλό κλικ στο λάθος στη λίστα Errors and Warnings για να δώσετε έµφαση στο πρόβληµα που προκαλεί το λάθος. Ένα σπασµένο καλώδιο εµφανίζεται ως ηµιτελής µαύρη γραµµή µε ένα κόκκινο Χ στη µέση. Τα σπασµένα καλώδια εµφανίζονται για ποικίλους λόγους, όπως η διαγραφή των συνδεµένων µε καλώδιο αντικειµένων. Το VI δεν µπορεί να τρέξει εάν το block diagram περιλαµβάνει σπασµένα καλώδια. Μετακινήστε το Wiring tool πάνω από ένα σπασµένο καλώδιο για να επιδείξετε ένα πλαίσιο συµβουλής ακρών που περιγράφει γιατί το καλώδιο είναι σπασµένο. Αυτές οι πληροφορίες εµφανίζονται επίσης στο παράθυρο Context Help όταν µετακινείτε το Wiring tool πάνω από ένα σπασµένο καλώδιο. Κάντε δεξί κλικ στο καλώδιο και επιλέξτε List Errors από το µενού συντόµευσης για να εµφανίσετε το παράθυρο Error list. Πατήστε το κουµπί Help για περισσότερες πληροφορίες γιατί το καλώδιο είναι σπασµένο. 38

39 National Instruments Corporation 3 Ξεκινώντας µε το LabVIEW 3 Επεκτείνοντας τα χαρακτηριστικά ενός VI Μπορείτε να επιλέξετε ένα από τα πολλά πρότυπα του LabVIEW για τη δηµιουργία ενός VI για να το χρησιµοποιήσετε ως αφετηρία. Εντούτοις, µερικές φορές πρέπει να δηµιουργήσετε ένα VI για το οποίο δεν είναι διαθέσιµο κάποιο πρότυπο. Το κεφάλαιο αυτό σας διδάσκει πώς να δηµιουργήσετε και να προσαρµόσετε ένα VI χωρίς τη χρήση προτύπου. Οικοδόµηση ενός VI από ένα κενό πρότυπο Στις ακόλουθες ασκήσεις, θα ανοίγετε ένα κενό VI και θα προσθέτετε Express VIs και δοµές στο block diagram για να δηµιουργήσετε ένα νέο VI. Θα δηµιουργήσετε ένα VI που παράγει ένα σήµα, µειώνει τον αριθµό δειγµάτων σ αυτό, και εµφανίζει τα προκύπτοντα στοιχεία σε έναν πίνακα στο front Panel. Όταν ολοκληρώσετε τις ασκήσεις, το front Panel του VI θα φαίνεται σαν αυτό της εικόνας 3-1. Μπορείτε να ολοκληρώσετε τις ασκήσεις σε περίπου 30 λεπτά. Εικόνα 3-1. Front Panel για το «Reduce Samples.VI» Ανοίγοντας ένα κενό VI Εάν δεν είναι διαθέσιµο κάποιο πρότυπο για το VI που θέλετε να δηµιουργήσετε, µπορείτε να ανοίξετε ένα κενό VI και να προσθέσετε Express VIs για να ολοκληρώσετε την άσκηση. Ακολουθήστε τα παρακάτω βήµατα για να ανοίξετε ένα κενό VI. 39