Στατιστική Επεξεργασία Αξιολόγησης εξ Αποστάσεως Επιμόρφωσης

Transcript

1 Ελληνικό Στατιστικό Ινστιτούτο Πρακτικά 19 ου Πανελληνίου Συνεδρίου Στατιστικής (26), σελ Στατιστική Επεξεργασία Αξιολόγησης εξ Αποστάσεως Επιμόρφωσης Αλέξανδρος Καράκος 1, Σπυρίδων Κιουλάνης 2 1 Αναπληρωτής Καθηγητής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών karakos@ee.duth.gr 2 Υποψήφιος Διδάκτωρ Αριστοτελείου Παν/μίου Θεσσαλονίκης skioulanis@panafonet.gr Περίληψη Η Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση αποτελεί ιδανικό πεδίο για την υποστήριξη της επιμόρφωσης. Με στόχο την επιμόρφωση εκπαιδευτικών αναπτύξαμε ένα καινοτόμο περιβάλλον εξ αποστάσεως επιμόρφωσης, και εφαρμόζοντας όλες τις μεθοδολογίες της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης δημιουργήσαμε ένα μάθημα του οποίου η πρώτη φάση της επιμόρφωσης πραγματοποιήθηκε κατά το δίμηνο Οκτωβρίου - Νοεμβρίου 25. Ο χώρος στον οποίο τοποθετήθηκε το έντυπο και ψηφιακό επιμορφωτικό υλικό είναι η ηλεκτρονική πλατφόρµα «e-class» ( η οποία είναι ένα ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Ηλεκτρονικών Μαθημάτων. Το μάθημα είχε τον τίτλο «Περιβάλλον εξ αποστάσεως επιμόρφωσης θεολόγων καθηγητών» με κωδικό SOCGU187 και το παρακολούθησαν περίπου 2 εκπαιδευτικοί όλων των ειδικοτήτων από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Στο τέλος της περιόδου της επιμόρφωσης ζητήθηκε η συμπλήρωση ενός ερωτηματολογίου, το οποίο περιείχε 37 ερωτήσεις, σαν μία προσπάθεια διερεύνησης των απόψεών των επιμορφούμενων και αξιολόγησης του περιβάλλοντος της εξ αποστάσεως επιμόρφωσης. Ελήφθησαν πλήρως συμπληρωμένα 174 ερωτηματολόγια στα οποία και πραγματοποιήσαμε στατιστικές αναλύσεις της κλασσικής περιγραφικής στατιστικής καθώς και παραγοντική ανάλυση και ταξινόμηση. Συζητούνται τα αποτελέσματα και προτείνονται κατευθύνσεις για περαιτέρω έρευνα. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών είναι θεσμός στρατηγικής σημασίας τόσο για τη συνεχή επαγγελματική τους ανάπτυξη όσο και για τον εκσυγχρονισμό και την α- νάπτυξη των ίδιων των εκπαιδευτικών συστημάτων. Οι ταχύτατες επιστημονικές εξελίξεις και η συνακόλουθη απαξίωση των γνώσεων που επιφέρουν, καθώς και οι διάφορες εκπαιδευτικές και κοινωνικές αλλαγές απαιτούν από τον εκπαιδευτικό διαρκή επιστημονική ενημέρωση και αντίστοιχη επαγγελματική ευαισθητοποίηση. Είναι, δηλαδή, ανάγκη να λειτουργεί συστηματικά ένα οργανωμένο περιβάλλον φορέων και

2 μορφών επιμόρφωσης, με πρωταρχικό σκοπό την υποστήριξη της επιστημονικής και επαγγελματικής ανάπτυξης του εκπαιδευτικού [Παπαδούρης, (21)]. Η εξ Αποστάσεως Επιμόρφωση δίνει την ευκαιρία σε όλους τους εκπαιδευτικούς που επιθυμούν να παρακολουθήσουν επιμορφωτικά προγράμματα να ενταχθούν στην εκπαιδευτική διαδικασία και μάλιστα οποιαδήποτε χρονική στιγμή επιλέξουν. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν περιορισμοί στον αριθμό των εκπαιδευτικών που μπορούν να επιμορφωθούν. Έτσι, σε περίπτωση προώθησης καινοτομιών στην εκπαίδευση μπορούν με τον τρόπο αυτό να επιμορφωθούν άμεσα και τάχιστα όλοι οι εκπαιδευτικοί. Επίσης, μπορούν να συμμετέχουν σε επιμορφωτικά προγράμματα για την ανανέωση και τον εμπλουτισμό των γνώσεών τους όσο συχνά οι ίδιοι το επιθυμούν [Μαυρογιώργος, (1989 και 1993)]. Εφαρμόζοντας όλες τις μεθοδολογίες της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης [Κόκκος και άλλοι, (1998) και Ματραλής, (1998)], δημιουργήσαμε ένα μάθημα του οποίου η πρώτη φάση της επιμόρφωσης πραγματοποιήθηκε κατά το δίμηνο Οκτωβρίου - Νοεμβρίου 25. Το μάθημα έχει τον τίτλο «Περιβάλλον εξ αποστάσεως επιμόρφωσης θεολόγων καθηγητών» και βρίσκεται στην πλατφόρμα του «e-class» με κωδικό SOCGU187. Το μάθημα αυτό παρακολούθησαν στην πρώτη φάση, συνολικά εκατόν ενενήντα (19) εγγεγραμμένοι χρήστες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ το περιβάλλον σχεδιάστηκε αρχικά με στόχο την επιμόρφωση των θεολόγων καθηγητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, προσέλκυσε το ενδιαφέρον και άλλων εκπαιδευτικών διάφορων ειδικοτήτων της Δευτεροβάθμιας αλλά και της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Στο τέλος της περιόδου της επιμόρφωσης ζητήθηκε η συμπλήρωση ενός ερωτηματολογίου, το οποίο περιείχε 37 ερωτήσεις, σαν μία προσπάθεια διερεύνησης των απόψεών των επιμορφούμενων και αξιολόγησης του περιβάλλοντος της εξ αποστάσεως επιμόρφωσης. Ελήφθησαν πλήρως συμπληρωμένα 174 ερωτηματολόγια. Μετά το σχετικό έλεγχο για την ορθή κωδικογράφηση και κωδικοποίηση των α- παντήσεων του κάθε ερωτηματολογίου, η στατιστική επεξεργασία έγινε με το πρόγραμμα «Πραξιτέλης» [Καράκος Α., (23)]. Σχήμα 1. Ηλικιακή κατανομή των ανδρών και των γυναικών της έρευνας Ηλικιακή κατανομή Άνδρες Γυναίκες

3 Σχήμα 2. Σχέση επιπέδου σπουδών και ιδιότητας Επίπεδο σπουδών και ιδιότητα Φοιτητής 8 Θεολόγος Φιλόλογος Μαθηματικός Φυσικός Δάσκαλος Άλλο ΑΕΙ Μεταπτυχικά Διδακτορικό 2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ 2.1. Περιγραφικά στοιχεία και διαγράμματα Ο πληθυσμός της έρευνάς αποτελείται από 12 άνδρες (58,62%) και 72 γυναίκες (41,38%) και ηλιακά κατανέμεται σύμφωνα με το σχήμα 1. Όσον αφορά τη σχέση του επιπέδου σπουδών των συμμετεχόντων σε σχέση με την ιδιότητά τους έχουμε το σχήμα 2 όπου διαπιστώνουμε και την μεγαλύτερη συμμετοχή των θεολόγων. Στην ερώτηση αν το περιβάλλον της εξ αποστάσεως επιμόρφωσης εξυπηρετεί την ισότητα πρόσβασης στην επιμόρφωση το σχήμα 3. εμφανίζει την κατανομή των απαντήσεων (Λίγο, πολύ, πάρα πολύ) σύμφωνα με την περιοχή από την οποία και συμμετείχαν στο περιβάλλον επιμόρφωσης. Διαπιστώνουμε ότι όσο πιο μεγάλη είναι η α- πόσταση από τη Δράμα όπου και ήταν η εικονική έδρα της επιμόρφωσης τόσο περισσότερο υποστηρίζεται η ισότητα στην επιμόρφωση. Σχήμα 3. Σχέση ισότητας στην επιμόρφωση και περιοχής Ισότητα πρόσβασης στην επιμόρφωση Θεσ/νίκη Αθήνα Υπολ. Ελλάδα Δράμα Ξάνθη Καβάλα Κομοτηνή Έβρος Μακεδονία Εξωτερικό Λίγο Πολύ Πάρα πολύ

4 2.2. Παραγοντική ανάλυση Με τη βοήθεια της παραγοντικής ανάλυσης των αντιστοιχιών διαπιστώσαμε ότι μερικές από τις ερωτήσεις του ερωτηματολογίου δεν ήταν σημαντικές διότι παρουσίαζαν πολύ μικρές τιμές βάρους και αδράνειας και πολύ μεγάλες τιμές στους παραγοντικούς άξονες, γι αυτό και οι μεταβλητές αυτές δεν συμμετείχαν στην περαιτέρω ανάλυση Ιεραρχική ταξινόμηση Η Ιεραρχική Ταξινόμηση είναι ένας μηχανισμός διαδοχικών διαμερίσεων και δημιουργίας ομογενών ομάδων των στοιχείων ενός συνόλου, που όσο απομακρύνεται από την αρχή, οι διαμερίσεις γίνονται πιο λεπτομερείς και οδηγούν σε περισσότερο ομογενείς ομάδες [Benzecri J-P., (198), Μπεχράκης Θ., (1999)]. Για την Ιεραρχική Ταξινόμηση των δεδομένων χρησιμοποιήσαμε το πρόγραμμα «Πραξιτέλης» το οποίο διαμόρφωσε πέντε ανεξάρτητες κλάσεις αντικειμένων υπολογίζοντας την «απόσταση» μεταξύ δύο ομάδων με τη μέθοδο MAX, όπου ένα αντικείμενο εντάσσεται σε μια ομάδα αν είναι πιο κοντά σε όλα τα αντικείμενα της ομάδας αυτής, απ ότι σε όλα τα αντικείμενα μιας άλλης ομάδας. Σχήμα 4. Πρώτο παραγοντικό επίπεδο +---XX XX ! XX48!!! XX1 X119!! Α X12X15 XX72XX81!! X122! XX52!! XX93X117 Γ!!! X18XX69!! XX76 XX56XX63XX99! XX7! Ε XX75XX9XX87!! XX77X11! XX91 XX96XX6!!! XX84XX58!! X113XX68 XXX2XX43 X111! XX62XX XXX5XX ! Δ XX98XX89XXX9 XXX1 XXX8 X114!! XX59!!! XX74XX51XXX6 XX5!! XX86! XX78XX46!! XX8! XX85!! X115 X17! XX47!! XX44! XX65!! XX71! XX79!!! XX55XX88!!! X121XX61!!! XX82!! XX97!! XX64XX92 Β!!! X1!! X14!! X118X116!! XX94 XX67!

5 Οι πέντε κλάσεις μας βοήθησαν να εντοπίσουμε στο πρώτο παραγοντικό επίπεδο τα σημεία που δημιουργούν τα νέφη των αντικειμένων της ανάλυσης, σχήμα 4. Έτσι έχουμε: Την ομάδα Α, η οποία αποτελείται από τους κατόχους διδακτορικού διπλώματος οι οποίοι ισχυρίζονται ότι δεν υπήρξε ευελιξία στη διανομή του υλικού και δεν έγινε αποδοτική αξιοποίηση του χρόνου. Αντίθετα, πιστεύουν οτι πραγματοποιήθηκε πάρα πολύ καλή και επαγγελματική ανάπτυξη μέσω ανταλλαγής εμπειριών και ότι υπήρξε άριστη διαπροσωπική επαφή των συμμετεχόντων και καλλιέργεια προσωπικών σχέσεων. Η ομάδα Β, στο αντίθετο άκρο, συγκεντρώνει τις προτιμήσεις των απαντήσεων με την ένδειξη ΛΙΓΟ, ενώ η ομάδα Γ τις προτιμήσεις των απαντήσεων με την ένδειξη ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ και η ομάδα Δ τις προτιμήσεις των απαντήσεων με την ένδειξη ΠΟ- ΛΥ. Η ομάδα Ε (ΧΧ91, ΧΧ76, Χ115) ενώ περιλαμβάνεται ανάμεσα στις δύο ομάδες Γ και Δ θεωρεί λίγο ικανοποιητικό το περιεχόμενο του περιβάλλοντος της επιμόρφωσης ως προς τα έγγραφα και την περιοχή συζητήσεων και λίγο κατανοητό το έ- ντυπο εκπαιδευτικό υλικό. Όσοι ερωτώμενοι παρακολούθησαν ήδη κάποια μορφή επιμόρφωσης (ΧΧ37) βρίσκονται στην περιοχή της ομάδας Δ και κατέχουν ήδη μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης (ΧΧΧ9) ενώ όσοι δεν παρακολούθησαν κάποια μορφή επιμόρφωσης βρίσκονται μεν στην περιοχή της ομάδας Δ (ΧΧ36) και είναι απόφοιτοι ΑΕΙ αλλά βρίσκονται στην αντίθετη πλευρά του οριζόντιου άξονα. Επίσης, όσοι παρακολούθησαν στο παρελθόν κάποιο άλλο πρόγραμμα εξ αποστάσεως επιμόρφωσης (ΧΧ44) βρίσκονται στην ομάδα Δ ενώ όσοι δεν παρακολούθησαν κάποιο άλλο πρόγραμμα εξ αποστάσεως επιμόρφωσης (ΧΧ43) βρίσκονται στην ομάδα Γ. Τελικά, διαπιστώνουμε ότι ο πρώτος παραγοντικός άξονας εκφράζει το επίπεδο μόρφωσης ενώ ο δεύτερος το βαθμό ικανοποίησης από τη διεξαγωγή της επιμόρφωσης. 3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από τις αναλύσεις των ερευνητικών στοιχείων που πραγματοποιήσαμε, προέκυψε ότι τα αποτελέσματα της προσπάθειας ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Φάνηκε ιδιαίτερα η σπουδαιότητα του έργου για άτομα που βρίσκονται σε απομακρυσμένες περιοχές, ενώ ενδιαφέρον παρουσίασε η μεγάλη συμμετοχή του κοινού αλλά και η προσδοκία για οργάνωση αντίστοιχων προγραμμάτων στο μέλλον. Είναι, μάλιστα, χαρακτηριστικό το γεγονός ότι μετά από καθολική, σχεδόν, απαίτηση των συμμετεχόντων στην επιμόρφωση, το περιβάλλον εξακολουθεί να λειτουργεί με ελεύθερη περιήγηση (σύμφωνα με τα ενδιαφέροντα και τις ειδικότητες των χρηστών) στις ηλεκτρονικές τάξεις που δημιουργήθηκαν για το σκοπό αυτό στην περιοχή «Έγγραφα». Αναλυτικά δημιουργήθηκαν οι πιο κάτω ηλεκτρονικές αίθουσες: e-class A: Αίθουσα Θεολογικού Προβληματισμού, e-class B: Αίθουσα Φιλολογικών Θεμάτων, e-class C: Αίθουσα Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, e-class D: Αίθουσα Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, e-class E: Αίθουσα Διδακτικής Μεθοδολογίας, e-class F: Εργαστήριο Ψυχολογίας, e-class G: Θέματα Διοίκησης της Εκπαίδευσης, e-class H: Αίθουσα Εκπαίδευσης Ενηλίκων, e-class I: Αίθουσα ανταλλαγής αρχείων

6 Στην εξ αποστάσεως επιμόρφωση η αξιολόγηση με στόχο την αναπροσαρμογή και συμπλήρωση του εκπαιδευτικού υλικού συνιστά μία αναγκαία δραστηριότητα, η οποία διασφαλίζει την ποιότητα και συμβάλλει στη συντήρηση και την εξέλιξή του. Οι συγγραφείς που αναλαμβάνουν να εκπονήσουν κείμενα με τις προδιαγραφές της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης πρέπει να λαμβάνουν υπόψη ότι οι σπουδαστές που μελετούν κατ ιδίαν, έχουν περιορισμένη επαφή με τον διδάσκοντα και ενδεχομένως δυσκολία πρόσβασης σε βιβλιογραφικές πηγές. Κατά συνέπεια, το έντυπο εκπαιδευτικό υλικό που προτείνεται πρέπει να εμπεριέχει επιπρόσθετα μια σειρά από στοιχεία, τα οποία αποτελούν το δομικό χαρακτηριστικό των κειμένων που χρησιμοποιούνται στα πλαίσια της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Τα στοιχεία αυτά αποσκοπούν στο να δίνουν οδηγίες, να διδάσκουν, να επεξηγούν, να οδηγούν σε περαιτέρω διερευνήσεις, να συνδέουν τη θεωρία με την πράξη και να εμπλέκουν τους συμμετέχοντες ενεργητικά και κριτικά στη λογική του κειμένου που επεξεργάζονται. Από την επεξεργασία των ερωτηματολογίων προέκυψε ότι το εκπαιδευτικό υλικό εμπεριέχει τα κατάλληλα στοιχεία που διασφαλίζουν σε μεγάλο βαθμό αυτές τις διδακτικές λειτουργίες. Η υιοθέτηση της εξ αποστάσεως επιμόρφωσης μπορεί να καλύψει σε σημαντικό βαθμό τις αδυναμίες του υπάρχοντος παραδοσιακού συστήματος επιμόρφωσης. Η έως τώρα εμπειρία μας από την εφαρμογή του προγράμματος, δείχνει ότι η εξ αποστάσεως επιμόρφωση ενδείκνυται στις περιπτώσεις των απομακρυσμένων σχολικών μονάδων, ενώ η υιοθέτησή της δημιουργεί ένα νέο εκπαιδευτικό περιβάλλον με ιδιαίτερη δυναμική. Η μελλοντική εφαρμογή ενός μοντέλου εξ αποστάσεως επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών δεν αποτελεί μακρινό στόχο, λαμβάνοντας υπόψη και την ευνοϊκή στάση των εκπαιδευομένων, όπως φαίνεται από την παρούσα εργασία. Το πρόγραμμα αποτελεί ουσιαστικά μία πρόταση για την οικοδόμηση της εξ αποστάσεως επιμόρφωσης σε σχέση με τις νέες τεχνολογίες σε μελλοντικούς και εν ε- νεργεία εκπαιδευτικούς με τρόπο ενεργητικό, διερευνητικό, λειτουργικό και συνεργατικό. ABSTRACT The Open and remotely Education constitutes ideal field for the support of training. Aiming at the training of teachers we developed a innovative environment of remotely training, and applying all the methodologies of remotely education we created a course which the first phase of training of was realised at two-month October of - November 25. The place in which was installed the printed and digital training material is the electronic platform "e-class" ( which is a completed System of Management of Electronic Courses. The course had the title "Environment of remotely training of theologians" with code SOCGU187 and him watched the roughly 2 educational all specialities from Greece and the abroad. In the end of period of training was asked the completion of questionnaire, which contained 37 questions, as effort of investigation of opinions trained and evaluation of environment of remotely training. Were received completely supplemented 174 questionnaires in which we realised also statistical analyses of descriptive statistics as well as multi

7 variate analysis and cluster analysis. We are discussed the results and proposed directions for further research. ΑΝΑΦΟΡΕΣ Benrecri J-P., (198). Pratique de l Analyse des Donnees, Vol. 1, Dunod Paris. Μαυρογιώργος, Γ., (1993). Επιμόρφωση των Εκπαιδευτικών: Το Υπουργείο Παιδείας και η Ομάδα Εργασίας. Σύγχρονη Εκπαίδευση, τ. 46, Μαυρογιώργος, Γ., (1989). Επιτέλους Επιμόρφωση σε Πανεπιστημιακά Επιμορφωτικά Κέντρα, Σύγχρονη Εκπαίδευση, τ. 72, Καράκος Α., (23), Πραξιτέλης: Πρόγραμμα Αξιοποίησης Τεχνικών Ανάλυσης Δεδομένων, Τετράδια Ανάλυσης Δεδομένων, τεύχος 3, σελ Κόκκος, Α., Λιοναράκης, Α., Ματραλής Χ., Παναγιωτακόπουλος, Χ., (1998) Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση: Το εκπαιδευτικό υλικό και οι νέες τεχνολογίες Πάτρα, Ε.Α.Π. Ματραλής, Χ., (1998) Εκπαίδευση από Απόσταση στο Ανοικτή και εξ αποστάσεως Εκπαίδευση, Τόμος Α, Πάτρα, ΕΑΠ. Μπεχράκης Θ., (1999). Πολυδιάστατη Ανάλυση Δεδομένων, Αθήνα, Εκ. Λιβάνη. Παπαδούρης, Π., (21) Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών: Μια μελέτη περίπτωσης. 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση, Πάτρα Μαΐου