ΜΥΛΩΝΑ ΕΥΑΝΘΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ - ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ

Transcript

1 9o Πανελλήνιο Συνέδριο Νόσου Alzheimer & Συγγενών Διαταραχών και 1ο Μεσογειακό Συνέδριο Νευροεκφυλιστικών Νοσημάτων ΜΥΛΩΝΑ ΕΥΑΝΘΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ - ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ Εκφώνηση Παρουσίασης : ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΓΕΝΙΑ ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΟΣ

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στο Πρόγραμμα Παρέμβασης για την Άνοια του Κέντρου Μνήμης του Ναυτικού Νοσοκομείου έχουν ενταχθεί οι θεραπείες μέσω της τέχνης. Στόχος: Η πρόληψη και η βελτίωση της ψυχοσυναισθηματικής, γνωστικής και συμπεριφορικής κατάστασης των ασθενών.

3 ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ Δύο ομάδες με ασθενείς Α ομάδα: Ασθενείς με ήπια νοητική διαταραχή (MCI) (ΜMSE 26-30) Β ομάδα: Ασθενείς στο ήπιο στάδιο της άνοιας (MD) (MMSE 20-25). Η συναισθηματική κατάσταση όλων των ασθενών κυρίως το άγχος και η κατάθλιψη τους ήταν περίπου στον ίδιο βαθμό (HAM-A: 18-20, ΗΑΜ-D: 10-11) σε όλες τις ομάδες. Αποκλείστηκαν ασθενείς που είχαν ψυχιατρικά συμπτώματα λόγω άνοιας.

4 ΜΟΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Στη μουσικοθεραπεία χρησιμοποιούμε τη μουσική ως μέσο της θεραπευτικής διαδικασίας προκειμένου να αποκαλυφθεί η συναισθηματική κατάσταση του ασθενούς που μπορεί να εμπεριέχει φόβο, άγχος, θυμό ή και χαρά ή ηρεμία. Ο θεραπευτής προσπαθεί να αποκωδικοποιήσει συναισθήματα του ασθενή χωρίς να χρειαστεί ο τελευταίος να χρησιμοποιήσει το λόγο, χτίζοντας μια θεραπευτική σχέση, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη του και βοηθώντας σιγά σιγά να ανοιχτεί και να μπορέσει να εκφραστεί και να επικοινωνήσει μέσα από τη μουσική.

5 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΟΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Α ΑΣΚΗΣΗ Α ΦΑΣΗ Επαφή με το σώμα. Ο ασθενής καλείται να αφουγκραστεί τη συμπεριφορά του σώματος του (το ρυθμό της αναπνοής ή των χτύπων της καρδιάς του, την ένταση που μπορεί να νιώθει κ.α.) Β ΦΑΣΗ Αναπαραγωγή ήχου Αναπαράγει ένα ήχο με ένα κρουστό μουσικό όργανο, συνήθως αυτό είναι ένα τύμπανο, ένα τουμπερλέκι ή ένα ντέφι κι άλλες φορές να αναπαράγει έναν ήχο με τη φωνή τραγουδώντας μια μελωδία ή ένα τραγούδι. του

6 ΜΟΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Γ ΦΑΣΗ Ακρόαση ενός τραγουδιού που στοχεύει στη χαλάρωση σε συνδυασμό με ασκήσεις αναπνοής. Β ΑΣΚΗΣΗ Μια άλλη επίσης άσκηση στο πλαίσιο της μουσικοθεραπείας με στόχο την ενδυνάμωση κυρίως της μνήμης είναι η εκμάθηση τραγουδιών και η μετέπειτα ανάκληση στίχων και μελωδιών.

7 ΧΟΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Στο πλαίσιο της χοροθεραπείας του Κέντρου Μνήμης του ΝΝΠ εκτός από τις ασκήσεις σύγχρονου χορού μέσω του οποίου αναζητούμε την αυθόρμητη, αυθεντική, και υποκειμενική έκφραση του σώματος, χρησιμοποιούμε κυρίως τους παραδοσιακούς χορούς που είναι άμεσα συνδεδεμένοι με την κουλτούρα του ανθρώπου με σκοπό την ενίσχυση της θεραπεία μέσω αναμνήσεων αλλά και την πραγμάτωση ασκήσεων μνήμης αφού οι ασθενείς καλούνται να θυμούνται στίχους από παραδοσιακά τραγούδια, μελωδίες και βήματα από συγκεκριμένους χορούς.

8 ΧΟΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

9 ΔΡΑΜΑΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Η συχνότερη άσκηση δραματοθεραπείας που χρησιμοποιούμε στο ΝΝΠ σχετίζεται με την περιγραφή μιας εικόνας ή ιστορίας από το συντονιστή όπου μέσα από ρόλους ο κάθε ασθενής προσπαθεί να αναπαράγει σε συνεργασία με τα υπόλοιπα μέλη αναπτύσσοντας διαλόγους σχετικούς με το κυρίως θέμα. Μετά την ολοκλήρωση της εκδραμάτισης της ιστορίας ακολουθεί συζήτηση στο πλαίσιο της οποίας οι ασθενείς μοιράζονται τα αισθήματα από αυτή την εμπειρία που βιώσαν.

10 ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ Στο Κέντρο Ημέρας του ΝΝΠ με την τεχνική του decoupage τα Χριστούγεννα δημιουργούμε μπάλες για το χριστουγεννιάτικο δέντρο ή καδράκια, το Πάσχα λαμπάδες και ευχετήριες κάρτες, αλλά και κατά τη διάρκεια του χρόνου μας δίνεται η ευκαιρία να δημιουργήσουμε διάφορα αποθήκευσης, βάζα, δοχεία και άλλα. μικροαντικείμενα όπως κουτάκια

11 ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ Επιπλέον μέσω της ζωγραφικής και του κολάζ οι ασθενείς εκφράζουν τα αισθήματα τους αποτυπώνοντας αυθόρμητα με χρώματα σε λευκό χαρτί ή με τη σύνθεση διαφόρων φωτογραφιών από περιοδικά και εφημερίδες αυτό που τους βγαίνει ή κάτι που να έχει σχέση με ένα κεντρικό θέμα που μπορεί ορίσει ο συντονιστής.

12 ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕΣΩ ΤΕΧΝΗΣ Απελευθέρωση σωματικής έντασης και άγχους Συναισθηματική έκφραση και ανάπτυξη Διαχείριση αρνητικών συναισθημάτων, μείωση της κατάθλιψης Ανάπτυξη αυτοεκτίμησης και πρωτοβουλίας Βελτίωση αυτοεικόνας και ενίσχυση αυτοπεποίθησης Προώθηση της κοινωνικότητας, δημιουργία διαπροσωπικών σχέσεων Ανάπτυξη επικοινωνιακών ικανοτήτων και κοινωνικών δεξιοτήτων Βελτίωση γνωστικών και εκτελεστικών λειτουργιών Σταθεροποίηση και βελτίωση μνήμης, της προσοχής και της συγκέντρωσης Βελτίωση της ποιότητα της ζωής

13 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Τα αποτελέσματα αυτών των ασκήσεων είναι άμεσα μετρήσιμα από σύντομα ερωτηματολόγια αξιολόγησης γνωσιακού τύπου που σχετίζονται περισσότερο με τη ημερησία διάθεση του ασθενούς. Περιλαμβάνουν ερωτήσεις όπως για παράδειγμα «βαθμολογώ την ένταση μου από το 0 έως το 5» (0 σημαίνει δεν έχω καθόλου ένταση και 5 έχω υπερβολική ένταση). Αυτά τα συμπληρώνουν οι ασθενείς πριν και μετά τη χορήγηση των ασκήσεων, ενώ κάποιες φορές οι ερωτήσεις αυτές γίνονται στον καθένα χωριστά προφορικά. Ταυτόχρονα η χρήση του GDS από μήνα σε μήνα μας δίνει μια εικόνα σε ό,τι αφορά τα επίπεδα κατάθλιψης και την τάση των ασθενών προς αυτή. Μετρήσεις μέχρι σήμερα δείχνουν ότι ασθενείς με GDS 5-8 (ήπια κατάθλιψη) βρίσκονται πλέον στο 0-4, πράγμα που σημαίνει ότι βρίσκονται στα φυσιολογικά επίπεδα κατάθλιψης.

14 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Τα αποτελέσματα που έχουμε πάρει στα πλαίσια των τελευταίων δύο ετών δείχνουν ότι το MMSE των ασθενών τόσο με ήπια γνωστική διαταραχή όσο και των ασθενών που βρίσκονται στο μέσης βαρύτητας στάδιο της άνοιας, έχει σταθεροποιηθεί ενώ σε κάποιες περιπτώσεις σημειώνεται και μια μικρή βελτίωση 1-2 μονάδες κατά μέσω όρο. Παράλληλα σημειώνεται σημαντική βελτίωση στην ανάκληση λέξεων και αυτό αποδεικνύεται από τη βελτίωση όλων στο Verbal Fluency. Το CSDD είναι κατά το γενικό σύνολο κάτω από 5 ενώ το HAM-A από έφτασε στο και το HAM-D από 11 στο 8, γεγονός που αποδεικνύει τη συναισθηματική ανάταση και την υποχώρηση τα άγχους και της κατάθλιψης.

15 ΣΥΖΗΤΗΣΗ Στη διάρκεια της λειτουργίας του Κέντρου Μνήμης και βασισμένοι στα αποτελέσματα των κλιμάκων εκτίμησης για την κατάσταση των ασθενών έχουν σημειωθεί στατιστικά σημαντικές διαφορές κυρίως στη βελτίωση της συναισθηματικής και συμπεριφορικής τους κατάστασης. Οι κλίμακες που αξιολογούν το γνωστικό τους επίπεδο φάνηκαν να σταθεροποιούνται και σε κάποιες περιπτώσεις να βελτιώνονται ενώ παράλληλα η διάθεση των ασθενών βελτιωνόταν αισθητά κάθε φορά μετά από κάθε συνεδρία μειώνοντας αισθητά το άγχος και την κατάθλιψη σε βάθος χρόνου.

16 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Δρ Ι. Μακρής, Δρ Δρ Δ. Μακρή, Εισαγωγή στη μουσικοθεραπεία,2003, Αθήνα Simon Douglas, Ian James, Clive Ballard, /apt , 2004, Non pharmacological interventions in dementia Ellen Greene Stewart MAa,2004, Art Therapy and Neuroscience Blend: Working with Patients Who Have Dementia, Journal of the American Art Therapy Association Annemiek C Vink, Manon S Bruinsma, Rob JPM Scholten, 2003, Music therapy for people with dementia Laura Hokkanen PhD, Leena Rantala PhD, Anne M. Remes MD, PhD, Birgitta Härkönen DTR, Petteri Viramo MD, PhD and Ilkka Winblad MD, PhD, 2008, Dance and movement therapeutic methods in management of dementia: a randomized, controlled study, Journal of the American Geriatrics Society Laura Hokkanen PhD, Leena Rantala PhD, Anne M. Remes MD, PhD, Birgitta Härkönen, Dtr, Petteri Viramo MD, PhD and Ilkka Winblad MD, PhD, 2003, Dance/Movement Therapeutic Methods In Management Of Dementia, Journal of the American Geriatrics Society Renée L. Beard, 2011, Art therapies and dementia care: A systematic review College of the Holy Cross, USA

17 Schmitt B, Frölich L, 2006, Creative therapy options for patients with dementia--a systematic review, Journal Article, Meta-Analysis Raglio Alfredo MT, Bellelli, Giuseppe MD,Traficante, Daniela PsyD, PhD Gianotti, Marta MTUbezio, Maria Chiara MD, Villani Daniele MD, Trabucchi Marco MD, 2008, Efficacy of Music Therapy in the Treatment of Behavioral and Psychiatric Symptoms of Dementia, Alzheimer Disease & Associated Disorders, International Journal J Rusted, L Sheppard, D Waller - Group Analysis, 2006, A Multi-centre Randomized Control Group Trial on the Use of Art Therapy for Older People with Dementia, Group Analysis, Ranking: 2013 SJR (SCImago Journal Rank) Score: /216 Social Psychology 188/245 Clinical Psychology 376/490 Psychiatry and Mental Health (Scopus ) Woods, R. T. ( 1996) Psychological therapies in dementia. Handbook of the Clinical Psychology of Ageing(ed. R. T. Woods), pp Chichester: John Wiley & Sons Clark ME, Lipe AW, Bilbrey M, 1998, Use of music to decrease aggressive behaviors in people with dementia, Journal of Gerontological Nursing, Europe PudMed Central S Guétin, F Portet, MC Picot, C Pommié, e.c., 2009, Effect of music therapy on anxiety and depression in patients with Alzheimer's type dementia: randomised, controlled study, Dementia and Geriatric Cognitive Disorders, Kemper KJ, Danhauer SC, 2005, Music as therapy, Southern Medical Journal, Europe Pubmed Central Witzke J, Rhone RA, Backhaus D, Shaver NA, 2008, How sweet the sound: research evidence for the use of music in Alzheimer's dementia, Journal of Gerontological Nursing, Europe Pubmed Central P Jones, 2007, Drama as therapy: theory, practice and research, Routledge, Taylor&Francis Group

18 9o Πανελλήνιο Συνέδριο Νόσου Alzheimer & Συγγενών Διαταραχών και 1ο Μεσογειακό Συνέδριο Νευροεκφυλιστικών Νοσημάτων ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ!! Εκφώνηση Παρουσίασης : Παπαχρηστοπούλου Ευγενία Κλινική Νευροψυχολόγος ΜΥΛΩΝΑ ΕΥΑΝΘΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ - ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ