ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ"

Πρίσκιλλα Παπανδρέου
6 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ Νευροψυχολογική αξιολόγηση των νοητικά υστερούντων ατόμων στην Τρίτη Ηλικία - Αποτελέσματα παρούσας μελέτης Α. ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗ, ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ Ε. ΛΥΚΟΥ, ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ Ι. ΠΑΠΑΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ, ΨΥΧΙΑΤΡΟΣ

2 Σύνολο του δείγματος N=170 άτομα με νοητική υστέρηση 74 (43,5%) άντρες 96 (56,5 %) γυναίκες Μ.Ο. Ηλικίας: 42,8 έτη (SD= 8.1 έτη, min 30 max 74.2).

3 102 άτομα - νοητική υστέρηση μη γνωστής αιτιολογίας (60%) 54 άτομα Σύνδρομο Down (31.8%) 9 άτομα - Αυτισμός (5,3%) 3 άτομα - Εγκεφαλική παράλυση (1,8%) 1 άτομο - Σύνδρομο Prader-Williams (0.6%) 1 άτομο - Φαινυλκετονουρία (0,6%) Διάγνωση

4 Επίπεδο νοητικής υστέρησης 102 άτομα μετρίου βαθμού ΝΥ (60%) 34 άτομα σοβαρού βαθμού ΝΥ (20%) 20 άτομα -ήπιου βαθμού ΝΥ (11,8%) 5 άτομα - οριακή ΝΥ (2,9%)

5 Κληρονομικότητα 80,6% - αρνητικό κληρονομικό ιστορικό 15,3% - ΝΥ γονέων 4,15% - ΝΥ αδερφών

6 68,8% - ολοκλήρωση βασικής εκπαίδευσης Εκπαίδευση 28,8% - καμία βαθμίδα εκπαίδευσης 2,4% - διακοπή βασικής εκπαίδευσης

7 Οικονομική Κατάσταση 57,6% - μέτρια οικονομική κατάσταση 17,1% - χαμηλομεσαία οικ. κατ. 11,8% - χαμηλή οικ.κατ. 9,4% - ανώτερη-μεσαία οικ.κατ. 4,1% - ανώτερη οικ. Κατ.

8 Διαμονή 68,2% - ζει με γονείς 27,6% ζει με κάποιο άλλο πρόσωπο 4,1% ζει μόνος-η

9 Φυσική κατάσταση 72,4% - καμία σωματική αναπηρία 14,7% - προβλήματα όρασης 6,5% - μυοσκελετικές παθήσεις 5,3% - προβλήματα ακοής 1,2% - προβλήματα όρασης και ακοής

10 101 άτομα (59,4% ) παθήσεις θυρεοειδούς σε συνδυασμό με αγγειακούς παράγοντες Ιατρική κατάσταση

11 Αγχογόνα γεγονότα ζωής (θάνατος κοντινού προσώπου, αλλαγές στην καθημερινότητα ή τα πρόσωπα φροντίδας, ασθένεια ή ατύχημα, ανεπιθύμητες παρενέργειες, διαπροσωπικές συγκρούσεις, κακοποίηση) 49,4% - κανένα γεγονός 35,9% - ένα γεγονός 14,7% - περισσότερα του ενός γεγονότα

12 κλίμακα ABDQ (Adaptive Behaviour Dementia Questionnaire) ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Σύνολο δείγματος Μ.Ο. = 34,40 (SD=12.873, min= 0, max= 68) < 78= ένδειξη ήπιας άνοιας σταθερή κατάσταση // μ.ο. ηλικίας δείγματος

13 Κλίμακα DSQIID (Dementia Screening Questionnaire for Individuals with Intellectual Disabilities) ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Σύνολο δείγματος Μ.Ο. = 5,28 (SD= 6,757 min=0, max=35) < 20 (cut off) = ενδεικτική ελάχιστης διαφοροποίησης στη λειτουργικότητα σε σχέση με το παρελθόν

14 Κλίμακα DSQIID_COGN ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Σύνολο δείγματος Μ.Ο. =2,01 (SD=3,34, min=0, max=19)

15 Κλίμακα DSQIID_BEHAV ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Σύνολο δείγματος Μ.Ο. = 3,77(SD=4.55, min=0, max=20) o αλλαγή κυρίως σε επίπεδο συμπεριφορικών συμπτωμάτων σε αυτό τον πληθυσμό

16 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Σύνολο δείγματος Κλίμακα ADCS_ADL (Alzheimer's Disease Cooperative Study Activities of DailyLiving ) Μ.Ο. = 50,59 (SD=14.965, min=7, max=76) o ανιχνεύονται προβλήματα σε επίπεδο λειτουργικότητας // επαναχορήγηση

17 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Σύνολο δείγματος Κλίμακα PCFT (Prudhoe Cognitive Function Test) Μ.Ο.=24,38 (SD=5,146, min=6, max=30) o εμφανίζουν ήπιες δυσκολίες // επαναχορήγηση

18 Συσχέτιση ηλικιακού φάσματος με τις κλίμακες Οι ενήλικες με νοητική υστέρηση που δεν εμφανίζουν σύνδρομο Down παρουσιάζουν αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης νευροπαθολογικών ευρυμάτων συμβατών με νόσο Alzheimer σε ηλικία άνω των 65, με μέσο όρο ηλικίας τα 67,2 έτη για την εμφάνιση άνοιας. Τα άτομα με σύνδρομο Down άνω των 40 ετών παρουσιάζουν νευροπαθολογικά ευρήματα συμβατά με νόσο Alzheimer, με τον μέσο όρο ηλικίας για την εμφάνιση πρώτων συμπτωμάτων να είναι συνήθως μετά της ηλικίας των 40 περίπου ετών και για την εμφάνιση άνοιας να είναι τα έτη στις περισσότερες έρευνες.

19 Συσχέτιση ηλικιακού φάσματος με την ABDQ F1,162=9.342, p=0.003 Στατιστικά σημαντική διαφορά p< 0.05

20 Συσχέτιση ηλικιακού φάσματος με την DSQIID F=1,162=3,959, p=0.048 Στατιστικά σημαντική διαφορά p< 0.05

21 Συσχέτιση ηλικιακού φάσματος με τα ψυχομετρικά εργαλεία - Αποτελέσματα GLM F1,162=3,893 p=0.050 Στατιστικά σημαντική διαφορά p< 0.05

22 Συσχέτιση ηλικιακού φάσματος με τα ψυχομετρικά εργαλεία - Αποτελέσματα GLM F1,162=4,619, p=0.033 Στατιστικά σημαντική διαφορά p< 0.05

23 Συσχέτιση ηλικιακού φάσματος με τα ψυχομετρικά εργαλεία - Αποτελέσματα GLM F1,162= 6,435 p=0.012 Στατιστικά σημαντική διαφορά p< 0.05

24 Συσχέτιση ηλικιακού φάσματος με τα ψυχομετρικά εργαλεία - Αποτελέσματα GLM F1,162= 3,622 p=0.059

25 Συσχέτιση ηλικιακού φάσματος με τα ψυχομετρικά εργαλεία - Αποτελέσματα GLM F1,162= 0,007 p=0.931

26 Ομάδα δείγματος με σύνδρομο Down N= 54 άτομα 28 άνδρες (51,9%) 26 γυναίκες (48,1%) o M.O. Ηλικίας:42,6 έτη, (SD=6.26, min=30 έτη, max=58.67 έτη)

27 Επίπεδο νοητικής υστέρησης 36 άτομα μετρίου βαθμού ΝΥ (66,7%) 12 άτομα σοβαρού βαθμού ΝΥ (22,2%) 4 άτομα - ήπιου βαθμού ΝΥ (7,4%) 1 άτομο - οριακή ΝΥ (1,9%)

28 Κληρονομικότητα 85,2% - αρνητικό κληρονομικό ιστορικό 9,3% - γονείς 5,6% - αδέρφια

29 51,9% - περισσότερα των 6 ετών εκπαίδευσης Εκπαίδευση 35,2% - καμία βαθμίδα εκπαίδευσης 11,1% - ολοκλήρωση βασικής εκπαίδευσης

30 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Ομάδα δείγματος με Σύνδρομο Down κλίμακα ABDQ Μ.Ο. = 35,46(SD=12.084, min= 4, max= 67)

31 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Ομάδα δείγματος με Σύνδρομο Down Κλίμακα DSQIID Μ.Ο. =6,28 (SD= 7.6, min=0,max=35)

32 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Ομάδα δείγματος με Σύνδρομο Down Κλίμακα DSQIID_COGN Μ.Ο. = 2,6 (SD=4.066, min=0, max=19)

33 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Ομάδα δείγματος με Σύνδρομο Down Κλίμακα DSQIID_BEHAV Μ.Ο. =4,28 (SD=4.75, min=0, max=20)

34 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Ομάδα δείγματος με Σύνδρομο Down Κλίμακα ADCS_ADL Μ.Ο. = 50,24 (SD=14.5, min=18, max=76)

35 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Ομάδα δείγματος με Σύνδρομο Down Κλίμακα PCFT Μ.Ο.=24,43 (SD=4.9, min=6, max=30)

36 Συσχέτιση ηλικιακού φάσματος με τα ψυχομετρικά εργαλεία - Αποτελέσματα GLM F1,50=6.820, p=0.012 Στατιστικά σημαντική διαφορά p< 0.05

37 Συσχέτιση ηλικιακού φάσματος με τα ψυχομετρικά εργαλεία - Αποτελέσματα GLM F=1,50=4.101, p=0.048 Στατιστικά σημαντική διαφορά p< 0.05

38 Συσχέτιση ηλικιακού φάσματος με τα ψυχομετρικά εργαλεία - Αποτελέσματα GLM

39 Συσχέτιση ηλικιακού φάσματος με τα ψυχομετρικά εργαλεία - Αποτελέσματα GLM

40 Συμπεράσματα Στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις του ηλικιακού φάσματος και των αποτελεσμάτων των ψυχομετρικών εργαλείων που χορηγήθηκαν στο σύνολο του δείγματος Πιο συγκεκριμένα, οι κλίμακες που παρουσιάζουν στατιστικά σημαντικές διαφορές στο σύνολο του δείγματος που εξετάστηκε είναι η ABDQ και η DSQIID (συνολικά και ως προς τις υποκλίμακές της). Παρότι οι βαθμολογίες που καταγράφονται κατά μέσο όρο από τις μαρτυρίες των φροντιστών δεν είναι αρκετά υψηλές για τη διάγνωση άνοιας, παρατηρούνται ήπιες μεταβολές και στις 2 ηλικιακές ομάδες, οι οποίες είναι στατιστικά σημαντικότερες στην ομάδα άνω των 40 ετών. Δεδομένου πως οι αλλαγές που καταγράφονται δεν δικαιολογούνται από την ύπαρξη νοητικής υστέρησης (θεωρητικά σταθερή επίδοση, ακόμα και εάν αυτή είναι χαμηλή, με την πάροδο του χρόνου), μπορούν να θεωρηθούν ως κάποια πρώιμα σημάδια επιδείνωσης που θα πρέπει να τελέσουν υπό παρακολούθηση.

41 Συμπεράσματα Στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις του ηλικιακού φάσματος και των αποτελεσμάτων των ψυχομετρικών εργαλείων που χορηγήθηκαν στην ομάδα του δείγματος με σύνδρομο Down Η στατιστικά σημαντική διαφορά στην κλίμακα ABDQ στις δύο ηλικιακές ομάδες επιβεβαιώνεται και για την ομάδα ατόμων με σύνδρομο Down, ενώ στατιστικά σημαντική διαφορά καταγράφεται και για την κλίμακα ADCS_ADL, με την ομάδα άνω των 40 να παρουσιάζει χαμηλότερα επίπεδα λειτουργικότητας. Παρότι η συγκεκριμένη κλίμακα αξιολογεί την παρούσα κατάσταση χωρίς να ανιχνεύει τυχόν αλλαγές, η στατιστικά σημαντική διαφορά που παρατηρείται στη συσχέτιση με την ηλικιακή ομάδα, δεν φαίνεται να μπορεί να αποδοθεί στο βαθμό νοητικής υστέρησης και άρα αποτελεί ένδειξη περαιτέρω έκπτωσης που πιθανόν να οφείλεται σε αρχόμενη νόσο Alzheimer.

42 Συμπεράσματα Τέλος τόσο στο σύνολο του δείγματος όσο και στην ειδική ομάδα ατόμων με σύνδρομο Down, δεν σημειώθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα για την κλίμακα PCFT. Με μέσο όρο 24,43 και τυπική απόκλιση 4,9, ενώ υπήρχαν και μεμονωμένες τιμές με βαθμολογία κάτω του 10, είναι δύσκολο να αξιολογηθεί κατά πόσο οι δυσκολίες που καταγράφονται οφείλονται αποκλειστικά στα προϋπάρχοντα γνωστικά ελλείμματα λόγω νοητικής υστέρησης χωρίς την ύπαρξη προηγούμενων αξιολογήσεων. Επιπλέον, δεδομένης της μη τυπικής εμφάνισης της άνοιας στον συγκεκριμένο πληθυσμό, με προεξάρχοντα συχνά τα προβλήματα συμπεριφοράς, οι κλίμακες που αξιολογούν αποκλειστικά τις γνωστικές λειτουργίες είναι λιγότερο πιθανό να ανιχνεύσουν από μόνες τους τα πρώιμα σημάδια έναρξης άνοιας στον πληθυσμό αυτό. Η αξία των εργαλείων έγκειται στην τακτική επαναχορήγησή τους

43 Αντί επιλόγου Πρώτη συστηματική προσπάθεια καταγραφής και αξιολόγησης των χαρακτηριστικών και των νοητικών ελλειμμάτων του συγκεκριμένου πληθυσμού στην Ελλάδα. Η συγκεκριμένη καταγραφή θέτει τις βάσεις για μια μακροπρόθεσμη παρακολούθηση των ατόμων με νοητική υστέρηση, παρέχοντας για πρώτη φορά μετρήσεις αναφοράς για τα άτομα που αξιολογήθηκαν, ώστε να μπορεί να εκτιμηθεί με έγκυρο τρόπο η εξέλιξή τους σε βάθος χρόνου και να ανιχνευθούν εγκαίρως τυχόν αλλαγές που προκύπτουν σε νοητικό και συμπεριφορικό επίπεδο. Δεδομένου του σχετικά χαμηλού μ.ο. ηλικίας του συνολικού δείγματος, σε σχέση με την αναμενόμενη ηλικία εμφάνισης άνοιας σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν κατάφεραν να ανιχνεύσουν κάποιες πρώιμες μεταβολές ανά ηλικιακή ομάδα στη λειτουργικότητα των ατόμων που εξετάστηκαν και η χορήγησή τους σε πολύ μεγαλύτερο δείγμα και με μεγαλύτερο ηλικιακό εύρος θα επιτρέψει την εξαγωγή ακόμα καλύτερων συμπερασμάτων.

44 Ευχαριστώ για την προσοχή σας!!

Σχετικά έγγραφα

Εµµανουήλ Ανυφαντής*,PhD cand; Νίκος Δηµησιάνος, MD,PhD; Κώστας Οβάλες, MD; Ιλιάννα Βλάχου, MD; Κώστας Σπίγγος, MD.

Πρόγραµµα Αξιολόγησης Μνήµης: εµπειρία από µία µικρή κοινότητα Εµµανουήλ Ανυφαντής*,PhD cand; Νίκος Δηµησιάνος, MD,PhD; Κώστας Οβάλες, MD; Ιλιάννα Βλάχου, MD; Κώστας Σπίγγος, MD. Tµήµα Επιστηµών Αποκατάστασης,Τεχνολογικό