Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΗΒ ( )

Transcript

1 Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΗΒ ( ) Περιεχόμενα 1. Εισαγωγή 2. Πίνακας βασικών χρηματοοικονομικών και οικονομικών μεταβλητών 3. Ο κατασκευαστικός τομέας 4. Δημοσιονομικό έλλειμμα και δημόσιο χρέος 5. Απασχόληση και πραγματικοί μισθοί 6. Αγορά ακινήτων Νομισματική πολιτική (π.χ. Κεντρική Τράπεζα) 7. Γεωπολιτικές αναταράξεις 8. Δημοψηφίσματα 9. Συμπεράσματα 1. Εισαγωγή Το ΗΒ ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που εισήλθε σε οικονομική ύφεση μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο του Η ευέλικτη οικονομία του σε συνδυασμό με μια σειρά από εξωτερικούς πολιτικοοικονομικούς παράγοντες του επέτρεψε να εξέλθει από την κρίση πρώτο πραγματοποιώντας υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης από όλες τις χώρες του G7. Οι βελτιωμένοι μακροοικονομικοί δείκτες δεν σημαίνουν σε καμία περίπτωση ότι το ΗΒ έχει αποφύγει των κίνδυνο μιας νέας ύφεσης. Οι εσωτερικές πολιτικές διεργασίες, η κρίση στην Ευρωζώνη και το αυξανόμενο δημόσιο χρέος αποτελούν αποσταθεροποιητικούς παράγοντες που μπορούν να ανατρέψουν την ανάπτυξη ανά πάσα στιγμή. Η νεοεκλεγής κυβέρνηση στα πλαίσια ενός ευρύτερου διαλόγου με τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις στο εσωτερικό και στο εξωτερικό καλείται να προωθήσει γενναίες μεταρρυθμίσεις για την επίτευξη της μακροχρόνιας βιώσιμης ανάπτυξης. 2. Πίνακας βασικών χρηματοοικονομικών και οικονομικών μεταβλητών Μέγεθος Ποσοστό (Ημερομ.) Σημειώσεις ΑΕΠ (%) 3% Υψηλότερο στον ΟΟΣΑ Κρατικό Έλλειμμα -6.4% Δημόσιο χρέος (% επί του ΑΕΠ) 87% (2013) Αυξανόμενο Ανεργία 5,7% Πληθωρισμός 1,6% Στόχος της Κεντρικής Τράπεζας της Αγγλίας το 2% Επιτόκιο Κεντρικής Τράπεζας 0,5% Διαμορφωμένο σε αυτό το επίπεδο από τον Μάρτιο 2009 Άμεσες ξένες επενδύσεις (FDI) 37 billion (2013) Μείωση 20% σε σχέση με το 2012 Ισοζύγιο τρεχουσών 22,4 billion (2013/Q4) συναλλαγών (Current Account Balance) Μεταβολή του δείκτη τιμών 20% (2014) Ο δείκτης IPD Quarterly Index των ακινήτων Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης Θέση: 14 Βαθμολογία: 0,89 Δομή της οικονομίας Αγροτικός τομέας : 1,5%

2 Επιχειρηματικότητα (Doing Business Index) Πιστοληπτική Ικανότητα Εταιρικός φόρος 20%/21% Βασικά γεγονότα Κατασκευαστικός τομέας: 18,8% Υπηρεσίες: 80% 5 (2006) 6 (2010) 8 (2015) S&P: AAA Moody s: AA1 Fitch: AA+ Οι τρεις οργανισμοί εκτιμούν ότι δεν θα υπάρξει αλλαγή στην βαθμολογία του ΗΒ Δημιουργία συνασπισμού για πολεμικές επιχειρήσεις κατά του ISIS Οικονομικές και πολιτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας Το δημοψήφισμα για διατήρηση της Σκωτίας στο ΗΒ ανάδειξε νικητή το στρατόπεδο του ΝΑΙ Ανάδειξη του Ντέιβιτ Κάμερον σε πλειοψηφική κυβέρνηση Προκήρυξη από το Κάμερον για πραγματοποίηση του δημοψηφίσματος για παραμονή του ΗΒ στην ΕΕ μέχρι το Ο σκουριασμένος κινητήρας της κατασκευαστικής βιομηχανίας Η οικονομία του ΗΒ τις τελευταίες δύο δεκαετίας (συμπεριλαμβανόμενη και την περίοδο της κρίσης) έχει κατά μέσο όρο υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης από τις υπόλοιπες μεγάλες οικονομίες της Δύσης. Συγκεκριμένα για την περίοδο είχε μέσο ρυθμό ανάπτυξης 3,17% σε σχέση με το 2,23% της Ευρωζώνης, το 2,52% της ΕΕ και το 1,63% της μεγαλύτερης οικονομίας στην Ευρώπη, της Γερμανικής Ομοσπονδίας. Οι αιτίες πίσω από αύτη την αύξηση οφείλονται κατά κύριο λόγω στην αναγέννηση του τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και στο ράλι της αγοράς ακινήτων. Παρά την εντυπωσιακή ανάπτυξη των BRICS το Λονδίνο, παραμένει δεύτερο μετά την Νέα Υόρκη, όσον αφορά την προσέγγιση κεφαλαίων για χρηματοοικονομικές, επενδυτικές, τραπεζικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες διατηρώντας της δευτεροκαθεδρία ως παγκόσμια οικονομική πρωτεύουσα. Πόσο ασφαλής όμως είναι μια ανάπτυξη που στηρίζεται κατά κύριο λόγο στον τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών; Η απάντηση έχει ήδη δοθεί το 2007 όταν η κατάρρευση του τομέα αυτού συμπαράσυρε το ΗΒ στην χειρότερη μεταπολεμική του κρίση. Η οικονομία του ΗΒ δεν είναι διαφοροποιημένη αφού ο κατασκευαστικός τομέας συμβάλλει λιγότερο από το 19% στο ΑΕΠ, με τις υπηρεσίες να συμβάλλουν πέραν του 80% στο συνολικό προϊόν. Το ποσοστό αυτό είναι ιδιαίτερο χαμηλό αν συγκρίνουμε με την πιο βιώσιμη οικονομία της ΕΕ, την Γερμανία, της οποίος ο κατασκευαστικός τομέας αποτελεί περίπου το 30% του ΑΕΠ. Το πρόβλημα δεν έχει να κάνει όμως μονάχα με την μικρή συμβολή της βιομηχανικής παραγωγής στο συνολικό προϊόν αλλά και με την χαμηλή ανταγωνιστικότητα της. Η αδυναμία του ΗΒ όσον αφορά αυτό το ζήτημα μπορεί να διαφανεί με μια απλή διαχρονική συγκριτική ανάλυση. Το 1980 ο κατασκευαστικός τομέας αντιστοιχούσε στο 25% του ΑΕΠ, όμως το 2013 το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί στο 10%, και διαθέτει μια καθαρά αρνητική τάση. Επίσης βάση της στατιστικής υπηρεσίας του ΗΒ (Office of National Statistics) στον κατασκευαστικό τομέα απασχολούνται σήμερα 60% λιγότεροι εργάτες σε σχέση με την

3 δεκαετία του Συγκεκριμένα το 1978 στον κατασκευαστικό τομέα απασχολείτο το 25% του εργατικού δυναμικού ενώ το 2014 μόλις το 8%. Οι βασικοί λόγοι πίσω από την διαχρονικά πτωτική πορεία του κατασκευαστικού τομέα του ΗΒ είναι: Αδυναμία συναγωνισμού με τις χώρες της Ανατολικής Ασίας, και ιδιαίτερα την Κίνα, οι οποίες διαθέτουν τεράστια αποθέματα φθηνής εργασίας. Περιορισμένες επενδύσεις στον τομέα της Έρευνας και Ανάπτυξης (R & D) σε σχέση με τις υπόλοιπες μεγάλες βιομηχανικές δυνάμεις. Όπως φαίνεται στον πιο κάτω πίνακα οι άμεσοι συναγωνιστές του ΗΒ όσον αφορά την βιομηχανική παραγωγή (Ιαπωνία, Γερμανία, ΗΠΑ, Γαλλία, Κίνα) διαθέτουν μεγαλύτερο κομμάτι του ΑΕΠ για επενδύσεις στον τομέα της έρευνας και της ανάπτυξης. Πίνακας 1: Επενδύσεις σε Έρευνα και Ανάπτυξη (% του ΑΕΠ) Χώρα % Φινλανδία 3,55% Ιαπωνία 3,39% Γερμανία 2,92% ΗΠΑ 2,79% Γαλλία 2,26% Κίνα 1,98% ΗΒ 1,72% Πορτογαλία 1,50% Ισπανία 1,30% Ιταλία 1,27% Βραζιλία 1,21% Ρωσία 1,12% Τουρκία 0,86% Ινδία 0,81% Ελλάδα 0,69% Μεξικό 0,43% Το επίπεδο παραγωγικότητας 1 (productivity) του κατασκευαστικού τομέα παρά την αύξηση της απασχόλησης την τελευταία 5-ετία έχει παραμείνει αμετάβλητο (Γράφημα 1). Η πρωταρχική αιτία για την οποίο παρατηρείται αυτό το φαινόμενο είναι η απουσία εξειδικευμένης εργασίας αφού η μερική απασχόληση δεν προσφέρει την δυνατότητα για πλήρη τεχνική κατάρτιση των εργαζομένων. 1 Παραγωγικότητα ορίζεται ως η μέση παραγωγή ανά εργάτη. Πρακτικά αυτός ο δείκτης μετράει πόσο παραγωγικά χρησιμοποιεί ο εργάτης τους άλλους συντελεστές παραγωγής (π.χ. επενδύσεις, εξοπλισμό, τεχνολογία κτλ). Η παραγωγικότητα του εργάτη είναι μεγαλύτερη όταν έχει υψηλότερη μόρφωση κατάρτιση και χρησιμοποιεί εξοπλισμό νεότερης τεχνολογίας.

4 Γράφημα Απασχόληση και Παραγωγικότητα ΗΒ ( ) Μέσο Προιόν (ανά εργαζομένο) Θέσεις εργασίας Περιορισμός της ζήτησης για τα βρετανικά προϊόντα από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, βασικό εξαγωγικό προορισμό του ΗΒ, λόγω της οικονομικής ύφεσης. Παρά τις σημαντικές αδυναμίες που αντιμετωπίζει ο κατασκευαστικός τομέας υπάρχουν και κάποια ενθαρρυντικά στοιχεία. Αρχικά, βάση της Στατιστικής Υπηρεσίας του ΗΒ (Office of National Statistics) μεταξύ του 1993 και 2013 το ποσοστό των ανειδίκευτων εργατών που απασχολούνται στον βιομηχανικό τομέα έχει μειωθεί από 26% στο 8% ενώ το ποσοστό των κατόχων Μεταπτυχιακού και Διδακτορικού τίτλου έχει αυξηθεί από 1,5% στο 5%. Για να συνεχιστεί αυτή η θετική πορεία θα πρέπει η κυβέρνηση να εστιάσει σε αλλαγές του εκπαιδευτικού συστήματος δίνοντας περισσότερη έμφαση σε ζητήματα επαγγελματικού προσανατολισμού. Η χώρα με μακράν παράδοση στην ανώτατη εκπαίδευση τώρα θα πρέπει να εστιάσει και στην τεχνική εκπαίδευση ακολουθώντας το παράδειγμα της Γερμανίας που ενθαρρύνει την ενασχόληση με την τεχνική εκπαίδευση για αυτούς που το επιθυμούν ήδη από την δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Το πείραμα αυτό έχει δοκιμαστεί με επιτυχία στο Λονδίνο και θα πρέπει να διευρυνθεί και στο υπόλοιποι ΗΒ. Δεύτερο, παρά την χαμηλότερη συγκριτικά συνολική επένδυση σε Έρευνα και Ανάπτυξη (R&D) πέραν του 70% των συνολικών επενδύσεων πραγματοποιούνται στον κατασκευαστικό τομέα δείχνοντας πως τόσο οι επιχειρηματίες όσο και η κυβέρνηση δίνουν ψήφο εμπιστοσύνης σε αυτό τον τομέα της οικονομίας. 4. Δημοσιονομικό έλλειμμα και δημόσιο χρέος Οι δείκτες υψηλής οικονομικής ανάπτυξης του ΗΒ δεν είναι μονάχα αποτέλεσμα γεωπολιτικών διεργασιών αλλά και αποτέλεσμα των δημοσιονομικών πολιτικών στο εσωτερικό της χώρας. Η συντηρητική κυβέρνηση του Κάμερον έχει αποστασιοποιηθεί από την παραδοσιακή θατσερική πολιτική του νεοφιλελευθερισμού με τις πολιτικές δημοσιονομικής πειθαρχίας. Όπως φαίνεται στο γράφημα 2 το κρατικό έλλειμμα κατά την περίοδο διακυβέρνησης των συντηρητικών την τελευταία 5ετία είναι πέραν του 5%. Δεδομένου της έντασης της οικονομικής ύφεσης οι αριθμοί αυτοί μπορούν να δικαιολογούνται σε αντίθεση με τα

5 ελλείμματα της κυβέρνησης των Εργατικών που πραγματοποιήθηκαν σε περιόδους υψηλής ευμάρειας. Γράφημα % -2.00% Κρατικό Έλλειμα ΗΒ ( ) % -6.00% -8.00% % % Η δημοσιονομική χαλάρωση της τελευταίας 5ετίας εκτός από την προώθηση της ανάπτυξης οδήγησε όμως και στην γιγάντωση του δημοσίου χρέους. Όπως φαίνεται και στο πιο κάτω γράφημα το δημόσιο έλλειμμα του ΗΒ εκτοξεύτηκε από το 52,5% του ΑΕΠ πριν την κρίση στο 89% το Γράφημα % 90.0% 80.0% 70.0% 60.0% 50.0% 40.0% 30.0% 20.0% 10.0% 0.0% Δημόσιο έλλειμμα ΗΒ ( ) Σημαντικό παράγοντα στην επιδείνωση του χρέους σε βάθος χρόνου θα διαδραματίσει και το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην Σκωτία. Η επιλογή των Σκωτσέζων για παραμονή στο ΗΒ συνοδεύεται από μια δέσμευση της κυβέρνησης του ΗΒ για εκχώρηση

6 περισσοτέρων εξουσιών και για δημοσιονομική αυτονομία. Το πείραμα αυτό έχει δοκιμαστεί ανεπιτυχώς στην περίπτωση της Ισπανίας που η πίεση από τα αυτονομιστικά κινήματα των Βάσκων και των Καταλανών οδήγησε στην αποδοχή από την κεντρική κυβέρνηση ανεξέλεγκτων δαπανών οδηγώντας την Ισπανία σε ένα χρέος κοντά στο 100% του ΑΕΠ. Παρόλα αυτά μέχρι σήμερα το καλπάζον δημόσιο χρέος δεν φαίνεται να αποθαρρύνει τις τεράστιες ροές επενδυτικών κεφαλαίων. Σε μια Ευρώπη που ταλανίζεται από την κρίση χρέους της Νοτιάς Ευρώπης και την ουκρανική κρίση το ΗΒ παραμένει ένας από τους πιο ασφαλής περιορισμούς κεφαλαίων. Αποτελεί όμως ζήτημα χρόνου μέχρις ότου οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης επανεκτιμήσουν προς τα κάτω την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας στην βάση των νέων επιβαρυμένων μακροοικονομικών δεικτών. Η υποτίμηση αυτή θα οδηγήσει σε αύξηση του κόστους δανεισμού και θα επιβραδύνει την ροή των άμεσων ξένων επενδύσεων. 5. Πραγματικοί μισθοί και συνταξιοδοτική κρίση Πως όμως οι υψηλές κρατικές δαπάνες έχουν επηρεάσει το επίπεδο απασχόλησης και τους μισθούς; Μέσω μιας απλής ανάγνωσης των δεικτών μπορούμε να δούμε πως το ποσοστό ανεργίας στο ΗΒ έχει μειωθεί στα επίπεδα που επικρατούσαν πριν την κρίση του Το ποσοστό αυτό όμως είναι παραπλανητικό αφού δεν αποτυπώνει την σύνθεση της απασχόλησης (πλήρης και μερικής). Βάση της ομοσπονδίας των εργατικών συνδικάτων του ΗΒ και Ουαλίας (TUC) ο αριθμός των εργαζομένων πλήρης απασχόλησης του ΗΒ έχε μειωθεί κατά περίπου 700,000 εργαζομένων. Το 2008 οι εργαζόμενοι πλήρης απασχόλησης αποτελούσαν το 64% των εργαζομένων ενώ το 2014 το ποσοστό αυτό περιορίστηκε στο 62%. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται από την TUC για κάθε 40 νέες θέσεις εργασίας που δημιουργούνται μονάχα η μια αφορά θέση πλήρη απασχόληση. Η κρίση δεν έχει επηρεάσει όμως μόνο την σύνθεση της απασχόλησης αλλά και τους πραγματικούς μισθούς. Όπως φαίνεται στον πιο κάτω γράφημα το ΗΒ (η πράσινη γραμμή) είναι ουραγός όσον αφορά την πορεία των πραγματικών μισθών από τις χώρες των G7. Γράφημα Πραγματικοί μισθοί στις χώρες του G Αυστραλία Γερμανία 2010 ΗΠΑ Ιταλία 2013 Καναδάς Γαλλία Ιαπωνία ΗΒ

7 Την τελευταία 7-ετία οι πραγματικοί μισθοί στο ΗΒ έχουν μειωθεί κατά 4,9%, ποσοστό υψηλότερο ακόμη και από αυτό της Ιταλίας που βρίσκεται σε κατάσταση κρίσης χρέους. Η δραστική μείωση των μισθών μπορεί να διαφανεί αν συγκρίνουμε και με τις χώρες που βρίσκονται ή πέρασαν από μνημόνιο. Όπως φαίνεται στο πιο κάτω γράφημα μονάχα η Ελλάδα είχε μεγαλύτερη μείωση των πραγματικών μισθών (-25%) σε σχέση με το ΗΒ. Γράφημα Πραγματικοί μισθοί σε χώρες του μνημονίου και ΗΒ Πορτογαλία Ιρλανδία Ισπανία Ελλάδα ΗΒ Δημοσιονομικές «ασπιρίνες και επίδεσμοι» στα μακροχρόνια δημοσιονομικά προβλήματα δεν υφίστανται. Η κυβέρνηση του ΗΒ αν θέλει να προωθήσει την μακροχρόνια ευημερία και ανάπτυξη της χώρας θα πρέπει να επιβάλλει συσταλτικές δημοσιονομικές πολιτικές για περιορισμό του χρέους οι οποίες αναπόφευκτα θα δημιουργούν ομάδες ηττημένων. Η κοινωνική δικαιοσύνη επιβάλλει να στοχοποιούνται οι εύπορες ομάδες του πληθυσμού και οι μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις. Σε μια όμως παγκοσμιοποιημένη οικονομία που δεν υπάρχουν σύνορα μια αύξηση του εταιρικού φόρου και του φορολογίας επί των μερισμάτων θα οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες εκροές κεφαλαίων. Η κυβέρνηση το γνωρίζει αυτό για αυτό και οι συζητήσεις που πραγματοποιούνται στο βρετανικό κοινοβούλιο περιστρέφονται γύρω από την εφαρμογή νέων φορολογικών ρυθμίσεων που πλήττουν τα εισοδήματα των υψηλόμισθων συνταξιούχων. Οι συνταξιούχοι θεωρούνται πως είναι οι μεγάλοι κερδισμένοι της μακροχρόνιας φούσκας ακινήτων λόγω του house flipping 2 για αυτό και είναι σε θέση να καταβάλλουν αυξήσεις στους φόρους επί των ακινήτων. Επίσης το ΗΒ θα πρέπει να εξετάσει την πιθανότητα μεταρρύθμισης του δωρεάν συστήματος υγείας με την θέσπιση κάποιων εισφορών. 6. Η «φούσκα» στην αγορά ακινήτων Το 2014 ο μέσος δείκτης των τιμών ακινήτων του ΗΒ (IPD Quarterly Index) έχει πραγματοποίηση μια εντυπωσιακή αύξηση κοντά στο 20%, υψηλότερη από κάθε άλλη στον 2 Αγορά ακινήτου όχι για διαβίωση άλλα με στόχο την μεταπώληση του σε υψηλότερη τιμή

8 δυτικό κόσμο. Επενδυτικά και συνταξιοδοτικά ταμεία από όλο τον κόσμο επενδύουν ποσά μαμούθ στην αγορά ακινήτων του Λονδίνου τροφοδοτώντας τις αρνητικές προβλέψεις για μια πιθανή καταστροφική φούσκα που θα προσγειώσει ανώμαλα την βρετανική οικονομία. Αρχικά πρέπει να παραδεχτούμε ότι οι αυξήσεις στις τιμές των ακινήτων δεν είναι συγχρονισμένες με τις αυξήσεις στο γενικό δείκτη τιμών (πληθωρισμό) που έχει διαμορφωθεί στο 1,6% το Ακολούθως θα πρέπει να επισημανθεί ο καθοριστικός ρόλος της Κεντρικής Τράπεζας σε αυτή την αύξηση που έχει διατηρήσει αμετάβλητο το βασικό επιτόκιο στο 0,5% υποβοηθώντας την παροχή στεγαστικών δανείων. Παρά τον επενδυτικό παροξυσμό στην αγορά ακινήτων, η CBRE, ηγέτης στην διαχείριση ακινήτων παγκοσμίως, στην ετήσια αναφορά της αναμένει μια επιβράδυνση της αύξησης των τιμών στο 13% το 2015 προβλέποντας παράλληλα πως οι αυξημένες τιμές πώλησης θα οδηγήσουν σε μια αύξηση του ενδιαφέροντος για ενοικιάσεις. 7. Γεωπολιτικές αναταράξεις Η επιδεινούμενη κατάσταση στην Μέση Ανατολή οδήγησε το ΗΒ να πρωτοστατήσει μαζί με τις ΗΠΑ στην δημιουργία της Παγκόσμιας Συμμαχίας για Αντιμετώπιση του ISIS (Global Coalition to Counter the Islamic State of Iraq and the Levant) η οποία προς το παρόν περιορίζεται σε εναέρια πλήγματα κατά των θέσεων των τρομοκρατών 3. Η επίθεση κατά της γαλλικής σατιρικής εφημερίδας Charlie Hebdo τις 7 Ιανουαρίου 2015, η οποία έχει χαρακτηριστεί ως η 11 η Σεπτεμβρίου της Γαλλίας, έχει δείξει ότι η Ευρώπη δεν είναι αλώβητη από την τυφλή βία. Η συνεχής επέκταση του ISIS στο Ιράκ και Συρία μέσω της στρατολόγηση πολλών ευρωπαίων μουσουλμάνων οδηγεί στο ασφαλές συμπέρασμα ότι σταδιακά θα αρχίσουν να δημιουργούνται οργανωμένοι πυρήνες στην καρδιά όλων των μεγάλων ευρωπαϊκών πρωτευουσών. Όλοι αυτοί οι παράγοντες συνηγορούν ότι πολύ σύντομα οι Δυνάμεις που αντιστρατεύονται το ISIS θα βρεθούν ξανά ενώπιον του διλλήματος ως προς το κατά πόσο θα αναβαθμίσουν την συμμαχία τους με χερσαίες επιχειρήσεις όπως συνέβηκε στην περίπτωση του πολέμου του Ιράκ (2003) και του Αφγανιστάν (2001). Αυτή η εξέλιξη θα έχει αδιαμφισβήτητα αρνητικό αντίκτυπο στα μακροοικονομικά μεγέθη του ΗΒ. Σε μια ενδιαφέρουσα έρευνα του Frank Ledwidge για την κυβέρνηση του ΗΒ παρουσιάζεται ότι ο πόλεμος στο Αφγανιστάν στοίχισε στην Βρετανία περισσότερο από 37 δις στερλίνες ή 2,000 στερλίνες ανά νοικοκυριό. Τα έξοδα μιας νέας εκτεταμένης σύρραξης θα επιβαρύνουν αδιαμφισβήτητα το αυξανόμενο δημόσιο χρέος του ΗΒ, υποθάλποντας περαιτέρω την πιστοληπτική του ικανότητα, ενώ θα οδηγήσουν και σε σημαντικές αυξήσεις της φορολογίας. Τέλος ο σημαντικότερος παράγοντας όσον αφορά τις προοπτικές της βρετανικής οικονομίας είναι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος όσον αφορά την παραμονή του ΗΒ στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το δημοψήφισμα αναμένεται να διεξαχθεί το 2017 ενώ σε μετεκλογικές δηλώσεις του ο πρωθυπουργός της χώρας έδειξε την αποφασιστικότητα του να το πραγματοποιήσει όσο γρηγορότερα γίνεται. Η δήλωση αυτή αποτελεί στην πραγματικότητα ψήφο εμπιστοσύνης για την πορεία της χώρας στην ΕΕ αφού όπως δείχνει το ευρωβαρόμετρο η θετική αντιμετώπιση των Άγγλων απέναντι στην Ένωση έχει 3 Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί ο σημαντικός ρόλος που διαδραματίζουν στις επιχειρήσεις οι ναυτικές στρατιωτικές βάσεις της Δεκέλειας στην Κύπρο.

9 διαμορφωθεί το τελευταίο έτος λόγω των βελτιωμένων μακροοικονομικών μεγεθών. Ο Κάμερον θέλει να προλάβει αυτή την θετική δυναμική που έχει δημιουργηθεί και η οποία κινδυνεύει να ανατραπεί λόγω μιας επιδείνωσης στην κρίση της Ευρωζώνης λόγω του ελληνικού ζητήματος. 8. Συμπεράσματα Η βελτίωση των μεθόδων βιομηχανικής παραγωγής, οι επενδύσεις σε έρευνα και η ανάπτυξη, η στοχευμένη φορολογία, ο εξ ορθολογισμός του συστήματος κοινωνικών ασφαλίσεων αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες στην προσπάθεια μείωσης του αυξανόμενου Δημόσιου Χρέος και του επιβαρυνόμενου εμπορικού ελλείμματος του ΗΒ. Το ΗΒ παρά τα τεράστια δημοσιονομικά προβλήματα του βρίσκεται σε συγκριτικά πλεονεκτική θέση σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές οικονομίες. Η βρετανική κυβέρνηση θα πρέπει με σύνεση να αντιμετωπίσει τις πολιτικές και γεωπολιτικές προκλήσεις προσπαθώντας να αποφύγει ενέργειες που θα στρέψουν τα φώτα της δημοσιότητας πάνω της. Μέσω ενεργής διπλωματίας στα πλαίσια των διεθνή διακρατικών οργανισμών θα πρέπει να αναζητήσει λύσεις μαζί με τους εταίρους για εξομάλυνση της παγκόσμιας οικονομικής και πολιτικής κατάστασης. Για περισσότερες πληροφορίες, μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο ή επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας