ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Transcript

1 2015 ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

2

3 ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ Αθήνα, Ιούνιος 2016 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

4 ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας Σχεδίαση: Grel Inspiration Λεωφ. Κηφισίας 7, Αμπελόκηποι , Αθήνα τ: , f: , e: w: Εκτύπωση: Καμπύλη ΑΕΒΕ Αντιγόνης 60, 10442, Αθήνα τ: , f: , e: w: ISSN:

5 Η ασφάλεια είναι επιλογή μας! ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

6

7 Περιεχόμενα Πρόλογος...7 Εσωτερική οργάνωση...8 Το ρυθμιστικό πεδίο και η συμβολή της ΕΕΑΕ στην εθνική οικονομία και την κοινωνία...13 Έκδοση νομοθεσίας-κανονισμών...16 Εκτίμηση της ακτινικής επιβάρυνσης του πληθυσμού και ανάπτυξη εθνικού πληροφοριακού συστήματος για τις ακτινοβολίες (ΠΡΙΣΜΑ)...17 Αδειοδότηση και Επιθεωρήσεις...19 α. Εφαρμογές ιοντιζουσών ακτινοβολιών στην ιατρική, στη βιομηχανία και στην έρευνα β. Εφαρμογές μη ιοντιζουσών ακτινοβολιών...23 Υπηρεσίες...26 α. Δοσιμέτρηση επαγγελματικά εκτιθέμενων εργαζομένων...26 β. Βαθμονόμηση οργάνων ιοντιζουσών ακτινοβολιών...31 γ. Εποπτεία ραδιενέργειας περιβάλλοντος...34 Αντιμετώπιση έκτακτων ραδιολογικών περιστατικών...38 Εκπαίδευση και κατάρτιση...41 Έρευνα και ανάπτυξη...44 Διεθνείς σχέσεις...46 Δράσεις ενημέρωσης...48 Παράρτημα I: Δημοσιεύσεις...50 Παράρτημα II: Οικονομικός απολογισμός Ισολογισμός 31ης Δεκεμβρίου 2015 του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ) της ΕΕΑΕ Κατάσταση Λογαριασμού Αποτελεσμάτων Χρήσεως του ΕΛΚΕ, 31ης Δεκεμβρίου Οικονομικά Αποτελέσματα 2015 και Προϋπολογισμός 2016 του ΕΛΚΕ Πιστώσεις Τακτικού Προϋπολογισμού για την ΕΕΑΕ ετών 2015 και Η χρονιά με φωτογραφίες... 57

8

9 Πρόλογος Η παρούσα έκδοση απολογισμού του έργου της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ) συνοψίζει το σύνολο των δραστηριοτήτων που υλοποιήθηκαν σε όλο το φάσμα των πεδίων αρμοδιότητάς της το έτος Το ρυθμιστικό έργο, οι επιθεωρήσεις και οι παρεχόμενες από την ΕΕΑΕ υπηρεσίες αποτυπώνονται με τρόπο σύντομο και περιεκτικό, με έμφαση στο μέγεθος και στη σημασία τους. Το 2015 υπήρξε μια χρονιά με μεγάλο φόρτο εργασίας. Αξίζει να αναδειχθούν οι ακόλουθες σημαντικές εξελίξεις: Η ολοκλήρωση του σχεδιασμού εθνικού κανονιστικού πλαισίου για την ασφαλή διαχείριση αναλωθέντος καυσίμου και ραδιενεργών αποβλήτων. Μετά από δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση εκδόθηκαν υπουργικές αποφάσεις για την εθνική πολιτική και το εθνικό πρόγραμμα διαχείρισης ραδιενεργών αποβλήτων και προωθήθηκε σχετικό σχέδιο προεδρικού διατάγματος. Τα νομοθετήματα αυτά επιβεβαιώνουν τη βούληση της Πολιτείας για εφαρμογή μιας συγκροτημένης και μακροπρόθεσμης πολιτικής αναφορικά με την ασφαλή περιβαλλοντική διαχείριση των, έστω και περιορισμένου αριθμού, ραδιενεργών υλικών και πηγών στη χώρα μας. Ο υπολογισμός της ακτινικής επιβάρυνσης του πληθυσμού στη χώρα από το σύνολο φυσικών και τεχνητών πηγών ακτινοβολίας. H μέση ετήσια δόση ακτινοβολίας στην Ελλάδα προσδιορίστηκε στα 4,5 msv. Πρόκειται ουσιαστικά για την αφετηρία μιας δυναμικής διαδικασίας τακτικού υπολογισμού της ακτινικής επιβάρυνσης του πληθυσμού της χώρας. Ο υπολογισμός της ακτινικής επιβάρυνσης του πληθυσμού ήταν το βασικό αντικείμενο του έργου ΠΡΙΣΜΑ (εθνικό πρόγραμμα ΚΡΗΠΙΣ, ΕΣΠΑ) και μια στρατηγική επιλογή της ΕΕΑΕ που αναβαθμίζει το σύστημα ακτινοπροστασίας και τη λειτουργία της ως ρυθμιστικής αρχής. Η λειτουργία νέου μοντέλου αδειοδότησης ιατρικών εργαστηρίων ακτινοβολιών. Το 2015 ήταν ο πρώτος, ουσιαστικά, χρόνος λειτουργίας της ΕΕΑΕ ως αδειοδοτούσα αρχή για τα ιατρικά εργαστήρια ακτινοβολιών. Ο χρόνος διεκπεραίωσης αιτήσεων για την έκδοση, ανανέωση ή τροποποίηση της ειδικής άδειας λειτουργίας μειώθηκε σημαντικά, ενώ ο βαθμός ικανοποίησης των χρηστών είναι αρκετά υψηλός. Τα πλεονεκτήματα του νέου μοντέλου αδειοδότησης είναι ήδη ορατά, με σημαντικότερο όλων τη διασφάλιση πλήρους εποπτείας της κατάστασης αδειοδότησης των ιατρικών εργαστηρίων ακτινοβολιών. Η λειτουργία του Εθνικού Παρατηρητηρίου Ηλεκτρομαγνητικών Πεδίων. Το έργο τέθηκε σε πιλοτική λειτουργία και παραδόθηκε στην ΕΕΑΕ τέλη του Ο διαρκής και αδιαμεσολάβητος έλεγχος της τήρησης των ορίων ασφαλούς έκθεσης του κοινού σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία είναι πλέον εφικτός, με τη λειτουργία ενός μεγάλου δικτύου 500 σταθμών μέτρησης ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας σε όλη την επικράτεια. Ταυτόχρονα, παρέχεται άμεση (on-line) πρόσβαση του κοινού στα αποτελέσματα των μετρήσεων στη διεύθυνση paratiritirioemf.eeae.gr. Η ανάληψη της Αντιπροεδρίας της Ομάδας Ευρωπαίων Ρυθμιστών Πυρηνικής Ασφάλειας (ENSREG). Μέσω του ENSREG, η ΕΕΑΕ συμμετέχει ενεργά σε κοινές ευρωπαϊκές δράσεις για την ενίσχυση και περαιτέρω βελτίωση της διαφάνειας στον τομέα της πυρηνικής ασφάλειας. Η ανάπτυξη του νέου διαδικτυακού τόπου Το νέο ηλεκτρονικό πρόσωπο για την ΕΕΑΕ, που αποτελεί μια πύλη ενημέρωσης για τις ακτινοβολίες με θέματα ενδιαφέροντος για όλους τους επισκέπτες, αναπτύχθηκε από το προσωπικό της, με έμφαση στην ανοικτή πρόσβαση σε δεδομένα και στην ηλεκτρονική εξυπηρέτηση. Προκύπτει, λοιπόν, πως το 2015 ήταν ένα έτος σημαντικών εξελίξεων, κατά το οποίο επιτεύχθηκαν σημαντικοί στρατηγικοί στόχοι. Η ανάγνωση της Έκθεσης Πεπραγμένων προσφέρει στον αναγνώστη, ειδικό ή μη στο αντικείμενο των ακτινοβολιών, την ευκαιρία να διαπιστώσει το εύρος του ρυθμιστικού πεδίου και να ενημερωθεί εκτενώς για τις πολλαπλές δράσεις που αναπτύσσουμε με στόχο την ασφάλεια στη χρήση των ακτινοβολιών και την αξιόπιστη ενημέρωση κάθε ενδιαφερόμενου. Ο Πρόεδρος της ΕΕΑΕ Χρήστος Χουσιάδας 7

10 Εσωτερική οργάνωση Ταυτότητα Η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ) είναι η εθνική ρυθμιστική αρχή, αρμόδια για τον έλεγχο, τη ρύθμιση και την εποπτεία του τομέα πυρηνικής ενέργειας, πυρηνικής τεχνολογίας, ραδιολογικής, πυρηνικής ασφάλειας και ακτινοπροστασίας. Αποστολή της είναι η προστασία του πληθυσμού, των εργαζομένων και του περιβάλλοντος από τις ιοντίζουσες και τις τεχνητά παραγόμενες μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες. Όραμα Να λειτουργούμε ως σύγχρονη ρυθμιστική αρχή, στους τομείς της ακτινοπροστασίας και της ραδιολογικής και πυρηνικής ασφάλειας, που απολαμβάνει εμπιστοσύνης και αναγνώρισης σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, και ως πρότυπη υπηρεσία που ανταποκρίνεται με υπευθυνότητα στο δημόσιο ρόλο της. Αξίες Αμεροληψία και ακεραιότητα. Λαμβάνουμε αποφάσεις βασισμένες σε αντικειμενικά κριτήρια και αναγνωρίζουμε την ατομική μας ευθύνη στην εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος. Επάρκεια. Φροντίζουμε τα στελέχη μας να διαθέτουν άριστη τεχνογνωσία και να τους προσφέρουμε ευκαιρίες συνεχούς επιστημονικής κατάρτισης. Ποιότητα και Αξιοπιστία. Παρέχουμε πιστοποιημένες υπηρεσίες, με υψηλό βαθμό εξειδίκευσης και σύμφωνα με τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα. Διαφάνεια. Δημοσιοποιούμε στοιχεία που προκύπτουν από την άσκηση ρυθμιστικού ελέγχου και άπτονται της προστασίας της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος, όπως και αυτά που αφορούν στη λειτουργία της ΕΕΑΕ. Κοινωνική ευθύνη. Είμαστε συνειδητοποιημένοι αναφορικά με το ρόλο μας προς το κοινωνικό σύνολο. Αριστεία. Φιλοδοξούμε να είμαστε σημείο αναφοράς σε θέματα ραδιολογικής προστασίας και πυρηνικής ασφάλειας. Εξωστρέφεια. Επιδιώκουμε την ανάπτυξη σχέσεων και ανταλλαγή γνώσεων με άλλους φορείς σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ανθρώπινο Δυναμικό Στην ΕΕΑΕ εργάζονται 76 άτομα με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και επιστημονικής κατάρτισης, καθώς η πλειονότητά τους διαθέτει τίτλους ανώτερης, ανώτατης και μεταπτυχιακής εκπαίδευσης. Η ΕΕΑΕ μεριμνά για τη συνεχή εκπαίδευσή τους και τη συμμετοχή τους σε διεθνή δίκτυα μέσα από τα οποία αποκτούν νέες γνώσεις και παρακολουθούν τις εξελίξεις για τα αντικείμενα της αρμοδιότητάς τους. Στα διαγράμματα 2 έως 6 παρουσιάζονται πληροφορίες για το προσωπικό της ΕΕΑΕ σχετικά με το φύλο, την ηλικία και το επίπεδο εκπαίδευσης, όπως διαμορφώθηκαν το έτος

11 Η διοίκηση της ΕΕΑΕ ασκείται από επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο, η σύνθεση του οποίου είναι: Πρόεδρος Χρ. Χουσιάδας Διευθυντής Ερευνών, Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» Αντιπρόεδρος Σ. Σιμόπουλος Ομότιμος Καθηγητής Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Μέλoς Β. Κονδύλης Επίκουρος Καθηγητής Νομικής Σχολής Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Μέλoς Ε. Γεωργίου Καθηγητής Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Μέλoς Κ. Στριγγάρης Αναπληρωτής Καθηγητής Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Μέλoς Γ. Νικολάου Αναπληρωτής Καθηγητής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Μέλoς Γ. Παναγιωτάκης Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών Το οργανόγραμμα της ΕΕΑΕ (έχει εγκριθεί από το Κυβερνητικό Συμβούλιο Μεταρρύθμισης και είναι σε εξέλιξη η έκδοση σχετικού προεδρικού διατάγματος) ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΔΕΙΩΝ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΩΝ ΕΛΕΓΧΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΕΡΕΥΝΑΣ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ KAI ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ Τμήμα Ιοντιζουσών Ακτινοβολιών Τμήμα Μη Ιοντιζουσών Ακτινοβολιών Τμήμα Δοσιμετρίας και Βαθμονομήσεων Τμήμα Εποπτείας Ραδιενέργειας Περιβάλλοντος Τμήμα Πληροφορικής ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ 9

12 άνω των Ηλικιακές οµάδες Άνδρες Γυναίκες Διάγραμμα 2: Ηλικιακή κατανομή Διάγραμμα 3: Κατηγοριοποίηση ανά φύλο Προσωπικό µε σύµβαση έργου Προσωπικό µε σύµβαση αορίστου χρόνου 31 Μόνιµο προσωπικό Σχέση εργασίας προσωπικού ιδακτορικό δίπλωµα Μεταπτυχιακό δίπλωµα Πανεπιστηµιακή - Τεχνολογική εκπαίδευση ευτεροβάθµια εκπαίδευση Υποχρεωτική εκπαίδευση Διάγραμμα 4: Σχέση εργασίας προσωπικού Διάγραμμα 5: Επίπεδο εκπαίδευσης ιοικητικό προσωπικό 17 15% 5% Επιστηµονικό και Τεχνικό Προσωπικό 49 80% Ειδικοί Λειτουργικοί Επιστήµονες Κατηγορίες προσωπικού Κρατική χρηµατοδότηση Κρατική χρηµατοδότηση: εισφορά σε διεθνείς οργανισµούς Ίδια έσοδα Διάγραμμα 6: Κατηγορίες προσωπικού Διάγραμμα 7: Πηγές χρηματοδότησης 10

13 Οικονομικοί πόροι Σύμφωνα με τον ν.4310/2014 η ΕΕΑΕ, ως ρυθμιστική αρχή, απολαμβάνει πλήρους διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας. Η λειτουργία της ΕΕΑΕ υποστηρίζεται οικονομικά από δύο πηγές: τον κρατικό προϋπολογισμό και τα έσοδα από την παροχή υπηρεσιών, την είσπραξη ανταποδοτικών τελών και τα ερευνητικά και αναπτυξιακά προγράμματα (Ειδικός Λογαριασμός). Η αναλογία συνεισφοράς των δύο πηγών στα έσοδα του έτους 2015 διαμορφώθηκε σε 80% και 20% αντίστοιχα. Αξιόλογο μέρος της κρατικής χρηματοδότησης αποτελεί μεταβιβαστικές πληρωμές (25%) για την εξυπηρέτηση των ετήσιων εθνικών εισφορών προς διεθνείς οργανισμούς (ΟΟΣΑ, ΙΑΕΑ), ενώ το υπόλοιπο καλύπτει έξοδα μισθοδοσίας και ελάχιστο μέρος των λειτουργικών δαπανών της ΕΕΑΕ. Οι λειτουργικές δαπάνες (μετακινήσεις, προμήθειες εξοπλισμού, αναλώσιμα, κ.ά.), καθώς και σημαντικό τμήμα των αμοιβών προσωπικού, καλύπτονται από τον Ειδικό Λογαριασμό της ΕΕΑΕ, δηλαδή από ίδιους πόρους. Το 2015 επιτεύχθηκε για μια ακόμη χρονιά η διατήρηση πλεονασματικού προϋπολογισμού, με αύξηση των εσόδων (τιμολογηθέντων) κατά 8,5% και συγκράτηση των δαπανών. Στο παράρτημα ΙΙ παρουσιάζονται αναλυτικά στοιχεία προϋπολογισμούαπολογισμού και για τις δύο πηγές χρηματοδότησης. Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Η ΕΕΑΕ, έχοντας θέσει την ασφάλεια ως προτεραιότητα σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας της και στο επίκεντρο των αποφάσεων της, εφαρμόζει ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης. Πολιτική της είναι να λειτουργεί με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον και σύμφωνα με το όραμα, την αποστολή και τις αξίες της, παρέχοντας υψηλής ποιότητας υπηρεσίες και ρυθμιστικό έργο. Το ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης είναι πιστοποιημένο από τον Δεκέμβριο του 2013 σύμφωνα με τις απαιτήσεις του προτύπου ISO 9001:2008 και ενσωματώνει όλες τις λειτουργίες και διαπιστεύσεις της ΕΕΑΕ. Επιμέρους διαπιστεύσεις: διαπιστευμένες σύμφωνα με το πρότυπο ISO/IEC είναι οι: μετρήσεις χαμηλόσυχνων και υψίσυχνων ηλεκτρομαγνητικών πεδίων, μετρήσεις δοσιμέτρων σώματος και άκρων, μετρήσεις με τη μέθοδο γ-φασματοσκοπίας, μετρήσεις ραδονίου, βαθμονομήσεις στην ακτινοθεραπεία, τη διαγνωστική ακτινολογία, Στρατηγικοί στόχοι 1. Προτεραιότητα στην ασφάλεια: συνεχής βελτίωση του συστήματος ραδιολογικής ασφάλειας και ακτινοπροστασίας σε εγκαταστάσεις και εφαρμογές των ακτινοβολιών Προσδιορισμός της συλλογικής δόσης ακτινοβολίας του γενικού πληθυσμού από φυσικές και τεχνητές πηγές ακτινοβολίας 2. Εδραίωση ενός σύγχρονου και αποτελεσματικού ρυθμιστικού πλαισίου για τη χρήση των ακτινοβολιών, εναρμονισμένου με τις διεθνείς εξελίξεις Ολοκλήρωση της εφαρμογής του σχεδίου δράσης που προέκυψε από τη διεθνή αξιολόγηση (IRRS peer review, 2012) την ακτινοπροστασία και την ατομική δοσιμέτρηση. η ΕΕΑΕ είναι διαπιστευμένη ως Φορέας Ελέγχου, Τύπου Α, κατά ISO/ IEC για να διενεργεί επιθεωρήσεις σε εγκαταστάσεις ιατρικών, βιομηχανικών, ερευνητικών και εκπαιδευτικών εφαρμογών, όπου γίνεται χρήση ιοντιζουσών ακτινοβολιών. πιστοποίηση κατά ISO έχει για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την παροχή υπηρεσιών μη τυπικής εκπαίδευσης και κατάρτισης στον τομέα της ακτινοπροστασίας και της πυρηνικής ασφάλειας. Στο πλαίσιο της συνεχούς βελτίωσης, η ΕΕΑΕ επιδιώκει την πλήρη εναρμόνιση του ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης με τις διεθνείς απαιτήσεις αναφορικά με τη λειτουργία ρυθμιστικών αρχών και εγκαταστάσεων χρήσης ακτινοβολιών (IAEA Safety Standards, The Management System for Facilities and Activities, GS-R-3). 3. Προσαρμογή της ΕΕΑΕ στο σύγχρονο περιβάλλον διοίκησης και επιστημονικών εξελίξεων Ανάπτυξη ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος συλλογής δεδομένων και διάχυσης πληροφοριών σχετικών με τις κάθε είδους ακτινοβολίες στη χώρα. Συνεχής βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα και ενίσχυση της επιστημονικής αριστείας για την υποστήριξη του ρυθμιστικού ρόλου της ΕΕΑΕ. Ενεργός συμμετοχή σε όργανα πολιτικής και επιστημονικά δίκτυα στον τομέα της ακτινοπροστασίας και της πυρηνικής ασφάλειας σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. 11

14 Νοοτροπία ασφάλειας Σταθερή επιδίωξη της ΕΕΑΕ είναι η ενσωμάτωση της έννοιας της νοοτροπίας ασφάλειας (safety culture) στο σύστημα διαχείρισης και η περαιτέρω ενίσχυσή της στο εσωτερικό του οργανισμού. Πληροφοριακά συστήματα Η ΕΕΑΕ διαθέτει ένα ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα, που υποστηρίζεται από τεχνολογικές υποδομές υψηλού επιπέδου. Το 2015 το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών αναβάθμισης και βελτίωσης αφορούσαν: στην εγκατάσταση εφεδρικής μικροκυματικής σύζευξης με το Εθνικό Δίκτυο Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΔΕΤ) η οποία διασφαλίζει την απρόσκοπτη δικτυακή λειτουργία της ΕΕΑΕ και των υπηρεσιών που προσφέρει. στη σύνδεση του Εθνικού Παρατηρητηρίου Ηλεκτρομαγνητικών Πεδίων με ΕΔΕΤ μέσω firewall και υλοποίηση ανεξάρτητου δικτυακού κυκλώματος για τα μηχανήματα που αφορούν σε αυτό. Καταχωρήθηκε στον DNS server το subdomain paratiritirioemf.eeae.gr. στη διαμόρφωση νέου χώρου διακομιστών (server room) βάσει νέων προτύπων ασφαλείας τα οποία διασφαλίζουν την κρίσιμη λειτουργία των κεντρικών εξυπηρετητών. Η Εθνική Βάση Ακτινοπροστασίας, την οποία τηρεί η ΕΕΑΕ και αποτελεί βασικό υποστηρικτικό εργαλείο για τις δραστηριότητές της, περιλαμβάνει: στοιχεία για τους φορείς, δημόσιους και ιδιωτικούς, που χρησιμοποιούν ή παράγουν ακτινοβολίες (εξοπλισμός, θωρακίσεις, αποτελέσματα ελέγχων ακτινοπροστασίας, άδειες λειτουργίας, υπεύθυνοι εργαστηρίων, στοιχεία προσωπικού κ.α.), αριθμητικά στοιχεία για τον αριθμό των ιατρικών πράξεων που πραγματοποιούνται με χρήση ιοντιζουσών ακτινοβολιών στη χώρα (διάγνωση και θεραπεία) και των τυπικών δόσεων σε ασθενείς, το αρχείο των ραδιενεργών πηγών στη χώρα. Υγιεινή και Ασφάλεια στον χώρο εργασίας Με στόχο ένα ασφαλές εργασιακό περιβάλλον, η ΕΕΑΕ μεριμνά για τη σχετική ενημέρωση των εργαζομένων και τη λήψη των αναγκαίων μέτρων. Υποστηρίζεται από υπηρεσίες τεχνικού ασφαλείας και ιατρού εργασίας, ενώ μέλη του προσωπικού της συγκροτούν την Επιτροπή Υγιεινής και Ασφάλειας της εργασίας. Επιπρόσθετα, έχει οριστεί Υπεύθυνος Ακτινοπροστασίας για το προσωπικό της ΕΕΑΕ, καθώς οι εργαζόμενοι της ανήκουν στην κατηγορία των επαγγελματικά εκτιθέμενων σε ακτινοβολία. Ενδεικτικά σημειώνεται ότι το 2015 συνεχίστηκαν οι προσπάθειες για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στο κτίριο και στα εργαστήρια της ΕΕΑΕ, με έμφαση στη βελτίωση της θερμικής άνεσης, του φωτισμού και της ποιότητας αέρα στους εσωτερικούς χώρους. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκε από την ιατρό εργασίας διερεύνηση του εργασιακού άγχους με χρήση ερωτηματολογίου. Βάσει των ευρημάτων της έρευνας υποβλήθηκαν προτάσεις για τη βελτίωση παραμέτρων του εργασιακού περιβάλλοντος, η σταδιακή υλοποίηση των οποίων έχει δρομολογηθεί. 12

15 Το ρυθμιστικό πεδίο και η συμβολή της ΕΕΑΕ στην εθνική οικονομία και την κοινωνία Η χρήση ακτινοβολιών στη χώρα μας, όπως και σε όλες τις σύγχρονες κοινωνίες, είναι εκτεταμένη σε ιατρικές εφαρμογές διάγνωσης και θεραπείας, στη βιομηχανία, στις τηλεπικοινωνίες, στην επιστημονική έρευνα κ.α. Πίνακας 1: Αριθμός εγκαταστάσεων ακτινοβολιών (2015) Ακτινολογικά 1157 Πυρηνική ιατρική 176 Τηλεθεραπεία (γραμμικοί επιτυχυντές) 25 Τηλεθεραπεία 60 Co 7 Βραχυθεραπεία (HDR/LDR και seeds 125 I) 16 Ακτινοθεραπεία X-ray 1 Μαγνητική τομογραφία 266 Ερευνητικά 192 Βιομηχανικές μονάδες με συστήματα ακτινοβολιών και πηγές 332 Ακτινοβολητές αίματος 13 Μονάδα παραγωγής ισοτόπων 1 Μονάδα αποστείρωσης 1 Κτηνιατρικά εργαστήρια με συστήματα x-ray (*) 279* Οδοντιατρικά εργαστήρια με συστήματα x-ray (*) 7493* Ειδικές εγκαταστάσεις: - Ερευνητικός Πυρηνικός Αντιδραστήρας 1 - Επιταχυντής Tandem 1 - Μονάδα προσωρινής αποθήκευσης ραδιενεργών πηγών 1 και αποβλήτων *ο αριθμός των οδοντιατρικών και των κτηνιατρικών εργαστηρίων αφορά εργαστήρια που έχουν ενταχθεί στη διαδικασία αδειοδότησης και καταχωρηθεί στη βάση δεδομένων της ΕΕΑΕ. 13

16 Πίνακας 2: Συστήματα και πηγές ακτινοβολιών (2015) Ακτινοθεραπεία Διαγνωστική Ακτινολογία Πυρηνική ιατρική Γραμμικοί επιταχυντές 39 Ακτινογραφικά 919 PET/CT 10 Τηλεθεραπεία 60 Co 8 Ακτινολογικά 398 γ-camera 158 Συστήματα στερεοταξίας 3 Ακτινοσκοπικά 25 Σπινθηρογράφοι 2 Βραχυθεραπεία 125 I Ru 6 Ψηφ. αγγειογράφοι 70 Απαριθμητές β 6 Βραχυθεραπεία 192 Ir 9 Στεφανιογράφοι 55 Απαριθμητές γ 181 Βραχυθεραπεία 137 Cs 1 Αξονικοί τομογράφοι 391 Εξομοιωτές CT 16 Μαστογράφοι 658 Εξομοιωτές κλασικοί 13 Κινητά ακτινογραφικά 485 Κινητά ακτινοσκοπικά 302 Οστεοπυκνόμετρα 856 Μαγνητικοί τομογράφοι 268 Οδοντιατρικά Βιομηχανικά Ερευνητικά Κλασικά οδοντιατρικά ακτινογραφικά 7774* Πηγές 896 Απαριθμητές (β & γ), XRF, X-ray, κλπ 132 Ορθοπαντομογράφοι 558 Ραδιογράφηση 40*** Οδοντιατρικά CT 41 Συστήματα εδαφικής σύστασης 81** XRF & X-ray 99 Ραδιενεργές πηγές 1508 Άλλες εφαρμογές Μονάδα παραγωγής ισοτόπων 1 Μονάδα αποστείρωσης 1 Κτηνιατρικά ακτινολογικά 279* Ακτινοβολητές παραγώγων αίματος 15 Μονάδα παραγωγής ισοτόπων 1 *ο αριθμός των οδοντιατρικών και των κτηνιατρικών εργαστηρίων αφορά εργαστήρια που έχουν ενταχθεί στη διαδικασία αδειοδότησης και καταχωρηθεί στη βάση δεδομένων της ΕΕΑΕ. ** αφορά σε συσκευές - συνήθως κάθε συσκευή περιέχει 2 πηγές. *** λόγω της συχνής αλλαγής των πηγών ραδιογραφήσεων ( 192 Ir & 75 Se), ο αριθμός πηγών μεταβάλλεται. 14

17 Μια πλήρης εικόνα για τα ιατρικά εργαστήρια ιοντιζουσών ακτινοβολιών και μαγνητικής τομογραφίας που λειτουργούν στη χώρα παρέχεται στον διαδικτυακό τόπο της ΕΕΑΕ. Πρόκειται για έναν χάρτη που επικαιροποιείται συνεχώς και αποτυπώνει τα εργαστήρια και τις συνθήκες λειτουργίας τους (εξοπλισμός, υπεύθυνοι, έγγραφα αδειοδότησης). Όσον αφορά στις εγκαταστάσεις μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας, το ελεγκτικό έργο της ΕΕΑΕ αφορά περισσότερους από σταθμούς βάσης κινητής τηλεφωνίας, γραμμές μεταφοράς και υποσταθμούς ηλεκτρικής ενέργειας, κεραίες τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών, ραντάρ και επίγειους δορυφορικούς σταθμούς. Στον διαδικτυακό τόπο της ΕΕΑΕ είναι διαθέσιμα στοιχεία για χιλιάδες σταθμούς βάσης κινητής τηλεφωνίας που έχουν ελεγχθεί από την ΕΕΑΕ σε όλη τη χώρα, καθώς και αναλυτικά αποτελέσματα μετρήσεων ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. ΕΕΑΕ Υγεία Μονάδες υπηρεσιών υγείας Απεικονιστικές τεχνικές, θεραπεία ασθενών Ιατρικά μηχανήματα Βιομηχανία - Εμπόριο Ραδιογραφήσεις, παραγωγή ισοτόπων, οικοδομικά υλικά, χαλυβουργίες, μεταλλεία - εξορύξεις, λιπάσματα, τρόφιμα, καταναλωτικά αγαθά, εμπορευματικές μεταφορές, καπνοβιομηχανίες Παράλληλα, η λειτουργία του Εθνικού Παρατηρητηρίου Ηλεκτρομαγνητικών Πεδίων διασφαλίζει τον συνεχή έλεγχο της εκπεμπόμενης ακτινοβολίας σε όλη τη χώρα και την άμεση (on-line) ενημέρωση κάθε ενδιαφερόμενου μέσα από τη σελίδα Η συνεισφορά στην εθνική οικονομία και την κοινωνία είναι ουσιαστική και πολύπλευρη, καθώς η λειτουργία και το ρυθμιστικό έργο της ΕΕΑΕ αφορούν ένα ευρύ σύνολο ατόμων, φορέων και οικονομικών δραστηριοτήτων. Στο διάγραμμα 8 παρουσιάζονται οι βασικοί οικονομικοί κλάδοι στους οποίους συνεισφέρει η ΕΕΑΕ. Στους ενδιαφερόμενους φορείς και φυσικά πρόσωπα που αφορούν οι δραστηριότητες της ΕΕΑΕ συμπεριλαμβάνονται: επαγγελματικά εκτιθέμενοι σε ακτινοβολίες - στον τομέα αυτό το ύψος της απασχόλησης στη χώρα μας ανέρχεται σε περισσότερους από εργαζόμενους, Δημόσιος τομέας Έρευνα - Τεχνολογία Εκπαίδευση - Κατάρτιση Πολιτική προστασία Προστασία του περιβάλλοντος Ευρωπαϊκές - διεθνείς σχέσεις της χώρας Τηλεπικοινωνίες - Ενέργεια Πάροχοι τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών: ραδιοφωνία, τηλεόραση, κινητή τηλεφωνία, ασύρματα δίκτυα, ραντάρ Δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας Διάγραμμα 8: Κλάδοι - τομείς στους οποίους συνεισφέρει η ΕΕΑΕ εξεταζόμενοι και ασθενείς που υποβάλλονται σε ιατρικές διαγνωστικές εξετάσεις και θεραπείες με χρήση ιοντιζουσών και μη ιοντιζουσών ακτινοβολιών, περισσότερες από 100 επιχειρήσεις και εταιρείες της βιομηχανίας, του εμπορίου και του τομέα παροχής υπηρεσιών, φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, φορείς εκπαίδευσης, φορείς που εμπλέκονται στην προστασία του περιβάλλοντος, στη διασφάλιση της δημόσιας υγείας και στα σχέδια πολιτικής προστασίας, πρεσβείες και μόνιμες αντιπροσωπείες σε διεθνείς οργανισμούς. Η αποστολή της ΕΕΑΕ έχει κοινωνικό προσανατολισμό, με ιδιαίτερη σημασία για τον πληθυσμό, τους εργαζομένους και το περιβάλλον. Ενδεικτικά, αναφέρεται πως το 2015 υποβλήθηκαν εκατοντάδες αιτήματα ενημέρωσης προς την ΕΕΑΕ - τα 105 ερωτήματα από αυτά υποβλήθηκαν ηλεκτρονικά - σχετικά κυρίως με την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία από σταθμούς κεραιών, θέματα αδειοδότησης και λειτουργίας ιατρικών εργαστηρίων ακτινοβολιών, θέματα εκπαίδευσης και ακτινοβόληση εγκύων. Ειδικά στα περιστατικά εγκύων που υποβάλλονται σε ιατρικές εξετάσεις με ακτινοβολίες, είτε στο πλαίσιο αντιμετώπισης προβλημάτων υγείας είτε γιατί δεν γνωρίζουν ότι είναι έγκυες, κυριαρχεί ο φόβος για τις συνέπειες της ακτινοβολίας στο κύημα, καθώς και το ερώτημα για την αναγκαιότητα διακοπής κύησης. Σε όλες τις περιπτώσεις η ΕΕΑΕ εξετάζει εκτενώς και εκτιμά ή υπολογίζει τη δόση στο κύημα, τις πιθανότητες για προσδιοριστέα (άμεσα) και στοχαστικά (απώτερα) αποτελέσματα, καθώς και τις πιθανότητες εμφάνισης ανωμαλιών και μεταβολής του δείκτη IQ. Η διερεύνηση των περιστατικών αυτών από την ΕΕΑΕ ισοδυναμεί πρακτικά με διάσωση ζωών, σε 25 περιπτώσεις το 2015, από αναιτιολόγητη διακοπή κύησης. 15

18 Έκδοση νομοθεσίας - κανονισμών Η ΕΕΑΕ σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία έχει ρυθμιστικό - κανονιστικό ρόλο στα πεδία αρμοδιοτήτων της. Εκδίδει κανονιστικές πράξεις και εισηγείται την έκδοση νομοθεσίας, προετοιμάζοντας τα αντίστοιχα κείμενα (σχέδια νόμων, προεδρικών διαταγμάτων, υπουργικών αποφάσεων). Ειδικότερα, προετοιμάζει και εισηγείται την απαιτούμενη νομοθεσία, προκειμένου να επιτευχθεί η ενσωμάτωση των Ευρωπαϊκών Οδηγιών της Ευρατόμ στο εθνικό δίκαιο. Το 2015 εκδόθηκαν: η Υπουργική Απόφαση Π/112/214196/ (ΦΕΚ 2941/B/ ) με θέμα «Εθνικό Πρόγραμμα για τη διαχείριση αναλωθέντων καυσίμων και ραδιενεργών αποβλήτων», η Υπουργική Απόφαση Π/112/363/ (ΦΕΚ 2488/Β/ ) με θέμα «Αδειοδότηση εργαστηρίων μαγνητικών τομογράφων - απαιτήσεις ακτινοπροστασίας από μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες» και η συμπληρωματική Υπουργική Απόφαση - διόρθωση σφάλματος, (ΦΕΚ 2615/Β/ ), η Υπουργική Απόφαση /Ι3/ (ΦΕΚ 1858/Β/ ) με θέμα «Καθορισμός της εθνικής πολιτικής για τη διαχείριση των αναλωθέντων καυσίμων και των ραδιενεργών αποβλήτων», η Υπουργική Απόφαση Π/112/237/ (ΦΕΚ 1659/Β/ ) με θέμα «Τροποποίηση της αριθμ. Π/112/345 (Β 3271/ ) κοινής υπουργικής απόφασης «Καθορισμός θεμάτων που σχετίζονται με την επιβολή και είσπραξη από την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας του ετήσιου τέλους εγκατάστασης και λειτουργίας κάθε κατασκευής κεραίας ως προς την τήρηση των ορίων ακτινοβολίας», η Απόφαση ΕΕΑΕ 2.1/228/ (ΦΕΚ 947/Β/ ) «Διευκρινήσεις σχετικά με τις διατάξεις του Μέρους 6 των Κανονισμών Ακτινοπροστασίας, για τη διαχείριση και διάθεση ραδιενεργών καταλοίπων από εργαστήρια πυρηνικής ιατρικής», η Απόφαση ΕΕΑΕ 2.2/228/ (ΦΕΚ 947/Β/ ) «Καθορισμός πρόσθετων απαιτήσεων για την έκδοση ειδικής άδειας λειτουργίας κινητών συστημάτων ακτινογράφησης για την πραγματοποίηση κατ οίκον ακτινογραφήσεων», η Απόφαση ΕΕΑΕ 4.1/229/ (ΦΕΚ 947/Β/ ) «Χρήση συστημάτων μαστογραφίας νέας τεχνολογίας με λυχνία που φέρει άνοδο από Βολφράμιο (W) ή/και Ρόδιο (Rh)», η Απόφαση ΕΕΑΕ 4.2/229/ (ΦΕΚ 947/Β/ ) «Ειδικές απαιτήσεις για την έκδοση ειδικής άδειας λειτουργίας ακτινοβολητών παραγώγων αίματος». Επίσης: το διάστημα 28 Ιουλίου έως 7 Αυγούστου 2015 τέθηκε από την Κυβέρνηση σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση το σχέδιο προεδρικού διατάγματος με τίτλο «Περί θεσπίσεως εθνικού νομοθετικού, ρυθμιστικού και οργανωτικού πλαισίου για την υπεύθυνη και ασφαλή διαχείριση αναλωθέντων καυσίμων και ραδιενεργών αποβλήτων». Συνολικά υποβλήθηκαν 70 σχόλια και συντάχθηκε σχετική έκθεση. Όλα τα αρχεία είναι διαθέσιμα στη διεύθυνση: ypepth/?p=2596 συνεχίστηκαν οι εργασίες αναθεώρησης του Παραρτήματος Ρ του Γενικού Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας «Ξενοκράτης», σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, συνεχίστηκε η προετοιμασία των νομοθετικών κειμένων για την ενσωμάτωση στην εθνική νομοθεσία της Οδηγίας του Συμβουλίου 2013/59 / ΕΥΡΑΤΟΜ της 5ης Δεκεμβρίου 2013, «για τον καθορισμό βασικών προτύπων ασφαλείας από τους κινδύνους που προκύπτουν από ιοντίζουσες ακτινοβολίες και την κατάργηση των οδηγιών 89/618/Ευρατόμ, 90/641/ Ευρατόμ, 96/29/ Ευρατόμ, 97/43/ Ευρατόμ και 2003/122/ Ευρατόμ». 16

19 Εκτίμηση της ακτινικής επιβάρυνσης του πληθυσμού και ανάπτυξη εθνικού πληροφοριακού συστήματος για τις ακτινοβολίες (ΠΡΙΣΜΑ) Το τριετές ιδρυματικό έργο ΠΡΙΣΜΑ υλοποιήθηκε από την ΕΕΑΕ ως μέρος της Δράσης της ΓΓΕΤ «Αναπτυξιακές Προτάσεις Ερευνητικών Φορέων - ΚΡΗΠΙΣ», με τη συγχρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ, ), και ολοκληρώθηκε με επιτυχία στα τέλη του 2015, συμβάλλοντας καθοριστικά στην αναβάθμιση και εξέλιξη του ρυθμιστικού πλαισίου για την ακτινοπροστασία και τη ραδιολογική και πυρηνική ασφάλεια. Ακτινογραφίες Αξονικές τοµογραφίες Μαστογραφίες Πυρηνική ιατρική Στόχος του έργου ήταν η περαιτέρω βελτίωση του συστήματος ακτινοπροστασίας στη χώρα. Κύριο αντικείμενο ήταν η ανάπτυξη μεθοδολογίας για την εκτίμηση της συλλογικής δόσης και της ακτινικής επιβάρυνσης του ελληνικού πληθυσμού από έκθεση σε φυσικές και τεχνητά παραγόμενες ακτινοβολίες. H μέση ετήσια δόση ακτινοβολίας στην Ελλάδα προσδιορίστηκε στα 4,5 msv, όπου 1,8 msv αναλογούν στις ιατρικές εκθέσεις και 2,7 msv στην έκθεση σε φυσικές πηγές ακτινοβολίας Για τον προσδιορισμό της μέσης ετήσιας δόσης ακτινοβολίας από τις ιατρικές εφαρμογές των ακτινοβολιών πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις δόσεων σε ιατρικά εργαστήρια ακτινοβολιών σε όλη τη χώρα και συγκεντρώθηκε το πλήθος των ιατρικών πρακτικών που διενεργούνται ετησίως ανά είδος πρακτικής. Για τον προσδιορισμό της μέσης ετήσιας δόσης ακτινοβολίας από τις φυσικές πηγές ακτινοβολίας πραγματοποιήθηκαν δειγματοληψίες και μετρήσεις σε διαφόρων ειδών δείγματα (οικοδομικά υλικά, χώμα, νερό, τρόφιμα κλπ), καθώς και μετρήσεις συγκεντρώσεων ραδονίου σε κατοικίες σε όλη τη χώρα. Το έργο ΠΡΙΣΜΑ έδωσε επίσης την ευκαιρία στην ΕΕΑΕ να διερευνήσει για πρώτη φορά εφαρμογές της τεχνητά παραγόμενης υπεριώδους ακτινοβολίας, δηλαδή των υπηρεσιών τεχνητού Επεµβατικές πρακτικές Ακτινοσκοπήσεις Διάγραμμα 9: Αριθμός ιατρικών εξετάσεων/πρακτικών με ακτινοβολίες για το έτος

20 μαυρίσματος (σολάριουμ), καθώς η συγκεκριμένη ακτινοβολία έχει κατηγοριοποιηθεί ως καρκινογενής από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Οι έλεγχοι κατέδειξαν υπέρβαση του ορίου υπεριώδους ακτινοβολίας στα δυο τρίτα των μηχανημάτων που μετρήθηκαν, καθώς επίσης και την αναγκαιότητα εποπτείας του τομέα τεχνητού μαυρίσματος. Για τη ρύθμιση του τομέα παροχής υπηρεσιών τεχνητού μαυρίσματος στη χώρα, δεδομένης της έλλειψης σχετικής νομοθεσίας, η ΕΕΑΕ ετοίμασε προσχέδιο νομοθετικού πλαισίου. Παράλληλα, αναπτύχθηκε ηλεκτρονική πλατφόρμα συλλογής και διάθεσης δεδομένων, η οποία αποτελεί πλέον το «ηλεκτρονικό πρόσωπο» του συστήματος ακτινοπροστασίας στη χώρα. Βασικό χαρακτηριστικό της είναι η άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικές με εφαρμογές ακτινοβολιών και η άμεση επικοινωνία πολίτη-εεαε μέσω της ηλεκτρονικής εξυπηρέτησής του. Πιο αναλυτικά, εκτός από τις βελτιώσεις σε υφιστάμενες ψηφιακές υπηρεσίες, αναπτύχθηκαν και οι ακόλουθες νέες: Χάρτης συγκεντρώσεων ραδονίου. Ηλεκτρονική υποβολή ετήσιων ενημερωτικών στοιχείων για διαγνωστικές και θεραπευτικές πράξεις. Ηλεκτρονική υποβολή στοιχείων για τον καθορισμό των εθνικών Διαγνωστικών Επιπέδων Αναφοράς (ΔΕΑ). Ηλεκτρονική υποβολή αίτησης έναρξης ή διακοπής ατομικής δοσιμέτρησης. Ηλεκτρονική πρόσβαση στις ατομικές δόσεις των επαγγελματικά εκτιθέμενων σε ιοντίζουσες ακτινοβολίες. Πληροφορίες για επιχειρήσεις τεχνητού μαυρίσματος. Επίσης, έγιναν βελτιώσεις στην τεχνική υποδομή του πληροφοριακού συστήματος της ΕΕΑΕ, εγκαταστάθηκε λογισμικό διαχείρισης εγγράφων και αναβαθμίστηκε η κτιριακή υποδομή με στόχο την ενεργειακή αναβάθμιση και τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Για τη διάχυση των αποτελεσμάτων του έργου: πραγματοποιήθηκαν ενημερωτικές εκδηλώσεις ανοιχτές στο ευρύ κοινό σε Αθήνα (15/10 και 11/12), Θεσσαλονίκη (2/12), Ιωάννινα (24/11), Ηράκλειο (16/11), Καβάλα (8/12), Κύπρο (4/12). 0,2 msv αναπτύχθηκε ενημερωτικό υλικό για τις θεματικές: ραδόνιο, ιατρική έκθεση σε ακτινοβολία, κίνδυνοι από έκθεση σε τεχνητή υπεριώδη ακτινοβολία (σολάριουμ) και δοσιμέτρηση προσωπικού. καθιερώθηκε η έκδοση ηλεκτρονικού ενημερωτικού δελτίου (newsletter). Το έργο ΠΡΙΣΜΑ υποστηρίχτηκε από χρηματοδότηση ευρώ. Για την υλοποίηση του έργου συνεργάστηκαν όλα τα Τμήματα της ΕΕΑΕ και το μεγαλύτερο μέρος του προσωπικού της και δημιουργήθηκαν 3 νέες θέσεις εργασίας. Εκτιμάται πως για την ολοκλήρωση του έργου απαιτήθηκαν 523 ανθρωπομήνες. Οι δράσεις που ξεκίνησαν στο πλαίσιο του έργου ΠΡΙΣΜΑ θα συνεχιστούν από την ΕΕΑΕ, με κύριο στόχο την παρακολούθηση και τη βελτιστοποίηση του συστήματος ακτινοπροστασίας στη χώρα και την τακτική ανακοίνωση της ακτινικής επιβάρυνσης του πληθυσμού. <0,1 msv 0,5 msv 0,3 msv Σύνολο: 4,5 msv 1,8 msv 1,7mSv Διάγραμμα 10: Πηγές έκθεσης σε ακτινοβολία στην Ελλάδα Κοσµική ακτινοβολία Ιατρικές εξετάσεις Ραδόνιο Κατάποση (διατροφή) Οικοδοµικά υλικά Εξωτερικοί χώροι 18

21 Αδειοδότηση και Επιθεωρήσεις α. Εφαρμογές ιοντιζουσών ακτινοβολιών στην ιατρική, στη βιομηχανία και στην έρευνα Η ΕΕΑΕ επιθεωρεί, ελέγχει και αδειοδοτεί τις εφαρμογές και εγκαταστάσεις ιοντιζουσών ακτινοβολιών, καθώς και τη χρήση ραδιενεργών πηγών, στην ιατρική, στη βιομηχανία και στην έρευνα - εκπαίδευση, και τις εφαρμογές των μη ιοντιζουσών ακτινοβολιών στην ιατρική (MRI), εκδίδοντας πιστοποιητικά καταλληλότητας και ειδικές άδειες λειτουργίας. Στο πλαίσιο αυτό διενεργεί επιθεωρήσεις ακτινοπροστασίας και ασφαλούς λειτουργίας στις εγκαταστάσεις, στον υλικοτεχνικό εξοπλισμό και στα συστήματα παραγωγής και χρήσης ιοντιζουσών και μη ιοντιζουσών (MRI) ακτινοβολιών. Οι επιθεωρήσεις και οι μετρήσεις που πραγματοποιεί έχουν διπλό στόχο: (α) τη διασφάλιση της ακτινοπροστασίας του πληθυσμού και των εργαζομένων, καθώς και των ασθενώνεξεταζομένων προκειμένου για τα ιατρικά εργαστήρια, (β) την εξακρίβωση της συμμόρφωσης της κατασκευής, λειτουργίας και ποιότητας των εγκαταστάσεων, συστημάτων, μηχανημάτων και συσκευών, καθώς και των πρακτικών που κάνουν χρήση ιοντιζουσών ακτινοβολιών, με τις προδιαγραφές και τους όρους που καθορίζονται στην κείμενη νομοθεσία. Επιπλέον: αξιολογεί και εγκρίνει μελέτες διαρρύθμισης χώρων και υπολογισμού των θωρακίσεων των εγκαταστάσεων ακτινοβολιών και μελέτες ασφαλούς λειτουργίας, ελέγχει, εγκρίνει και αδειοδοτεί την εισαγωγή, εξαγωγή και μεταφορά ραδιενεργών πηγών- υλικών, τη διακίνηση των ραδιοφαρμάκων, καθώς και τη διαχείριση ραδιενεργών αποβλήτων, ραδιενεργών πηγών και υλικών. Συντονίζει και συμμετέχει στη ανάκτηση, ασφαλή διαχείριση και φύλαξη έκθετων, «ορφανών» και εκτός χρήσης ραδιενεργών πηγών, οι οποίες εγκυμονούν ραδιολογικό κίνδυνο, διερευνά και αξιολογεί περιπτώσεις ακούσιας ή εκούσιας ακτινοβόλησης εγκύων, λόγω υποβολής τους σε διαγνωστικές εξετάσεις ή θεραπείες και κάθε περίπτωση υπερέκθεσης εργαζομένων, τηρεί την εθνική βάση δεδομένων ακτινοπροστασίας με τις εγκαταστάσεις και τα εργαστήρια ιοντιζουσών ακτινοβολιών, τα συστήματα ακτινοβολιών, τις ραδιενεργές πηγές και τη διακίνηση ραδιοφαρμάκων και ραδιενεργών υλικών. Η βάση περιλαμβάνει, επίσης, στατιστικά στοιχεία ιατρικών πρακτικών, όπως είναι ο αριθμός των διαγνωστικών εξετάσεων και θεραπειών, οι τυπικές δόσεις σε ασθενείς κ.α. 19

22 Έκδοση ειδικών αδειών λειτουργίας ιατρικών εργαστηρίων Το 2015 ήταν ο πρώτος ουσιαστικά χρόνος λειτουργίας της ΕΕΑΕ ως αδειοδοτούσα αρχή για τα ιατρικά εργαστήρια ακτινοβολιών. Η ΕΕΑΕ ενθάρρυνε την ηλεκτρονική υποβολή αιτήσεων και δικαιολογητικών και εξέδωσε συνολικά 544 ειδικές άδειες λειτουργίας, 127 προεγκρίσεις κατασκευής και 35 ειδικές άδειες. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των εγγράφων αφορούσε ακτινολογικά εργαστήρια. Ο μέσος χρόνος για την ολοκλήρωση από την ΕΕΑΕ των διαδικασιών αδειοδότησης εργαστηρίων ακτινοθεραπείας, πυρηνικής ιατρικής και ακτινολογικών το έτος 2015 ήταν 64, 15 και 52 ημέρες αντίστοιχα. Ο χρόνος διεκπεραίωσης αιτήσεων για την έκδοση, ανανέωση ή τροποποίηση της ειδικής άδειας λειτουργίας μειώθηκε σημαντικά, ξεπερνώντας για την πλειονότητα των εργαστηρίων ακόμη και τις αρχικές εκτιμήσεις της ΕΕΑΕ. Όπως προέκυψε από την αξιολόγηση της διαδικασίας βάσει ερωτηματολογίου, ο βαθμός ικανοποίησης είναι αρκετά υψηλός. Ικανοποίηση προκύπτει τόσο για την ανάθεση της αρμοδιότητας έκδοσης των ειδικών αδειών λειτουργίας στην ΕΕΑΕ όσο και για τη λειτουργία του νέου μοντέλου αδειοδότησης. Επιμέρους παράμετροι, όπως η ταχύτητα διεκπεραίωσης, η εξυπηρέτηση και η πληροφόρηση από την ΕΕΑΕ, συμπληρώνουν τη γενική θετική εικόνα που έχουν οι χρήστες. Το νέο μοντέλο αδειοδότησης διασφαλίζει την πλήρη εποπτεία της κατάστασης αδειοδότησης των ιατρικών εργαστηρίων ακτινοβολιών. Καθιστά δυνατή την ενημέρωση άλλων ενδιαφερόμενων φορέων (Υπουργείο Υγείας, ΕΟΠΥΥ), την απρόσκοπτη τήρηση της εθνικής βάσης ακτινονοπροστασίας και τη διάθεση των στοιχείων που αφορούν στην αδειοδότηση των ιατρικών εργαστηρίων προς το ευρύ κοινό, μέσω της ανάρτησής τους στο διαδικτυακό τόπο Επιθεωρήσεις Το 2015 διενεργήθηκαν 742 επιθεωρήσεις σε εγκαταστάσεις χρήσης ακτινοβολιών. Ο συνολικός αριθμός των συστημάτων-πηγών που ελέγχθηκαν ανέρχεται περίπου σε Η κατανομή τους ανά είδος εργαστηρίου/εφαρμογής παρουσιάζεται στον πίνακα 3. Οι επιθεωρήσεις που διενεργεί η ΕΕΑΕ είναι «προγραμματισμένες», διενεργούνται δηλαδή στο πλαίσιο της αδειοδότησης του εργαστηρίου (έκδοση αρχικής ή ανανέωση άδειας, αναβάθμιση εξοπλισμού, επανέλεγχοι) ή «έκτακτες», διενεργούνται δηλαδή οποιαδήποτε χρονική στιγμή κατά τη διάρκεια ισχύος της άδειας λειτουργίας για τη διαπίστωση της εφαρμογής του προγράμματος ακτινοπροστασίας. Και στις δύο περιπτώσεις οι επιθεωρήσεις γίνονται «προειδοποιημένα» ή «απροειδοποίητα», ακολουθώντας διαφορετικά πρωτόκολλα ελέγχου. Ενδεικτικά, στον πίνακα 4 συνοψίζονται οι «προγραμματισμένες», «έκτακτες», «προειδοποιημένες» και «απροειδοποίητες» επιθεωρήσεις που έγιναν σε εργαστήρια ιατρικών εφαρμογών το Στο διάγραμμα 11 παρουσιάζονται τα ίδια στοιχεία για το σύνολο των εγκαταστάσεων ακτινοβολιών. 20

23 Πίνακας 3: Επιθεωρήσεις σε ιδρύματα-εργαστήρια ακτινοβολιών (2015) Κατηγορία Δημόσιος τομέας Ιδιωτικός τομέας Σύνολο % συνόλου Τηλεθεραπεία (γραμμικοί επιταχυντές) % Τηλεθεραπεία 60 Co % Βραχυθεραπεία (HDR και seeds 125 I) % Ακτινολογικά Χ Ακτινολογικά Χ % Ακτινολογικά Χ Μαγνητική τομογραφία (MRI) % Πυρηνική ιατρική Α Πυρηνική ιατρική Α % Πυρηνική ιατρική Α Οδοντιατρικά Ερευνητικά ΕΡ-Α Ερευνητικά ΕΡ-Κ % Ερευνητικά ΕΡ-Σ 7-7 Βιομηχανικά εργαστήρια Βιομηχανική ραδιογραφία % Βιομηχανικές φορητές πηγές Κτηνιατρείο Χ-Κ Ακτινοβολητές αίματος % Εταιρείες μεταφοράς ραδιενεργών υλικών % Άλλα Σύνολο

24 Πίνακας 4 : Κατηγορίες επιθεωρήσεων στα εργαστήρια ιατρικών εφαρμογών το Προειδοποιημένοι Έλεγχοι Νέο εργαστήριο Αναβάθμιση εξοπλισμού Ανανέωση Άδειας Επανέλεγχοι Έκτακτοι Σύνολο Ακτινολογία Πυρηνική ιατρική Ακτινοθεραπεία Απροειδοποίητοι Έλεγχοι Νέο εργαστήριο Αναβάθμιση εξοπλισμού Ανανέωση Άδειας Επανέλεγχοι Έκτακτοι Σύνολο Ακτινολογία Πυρηνική ιατρική Ακτινοθεραπεία O συνολικός αριθμός των εγγράφων που εκδόθηκαν από την ΕΕΑΕ για θέματα επιθεωρήσεων και αδειοδότησης εγκαταστάσεων ακτινοβολιών ανήλθε το 2015 στα Άλλες δραστηριότητες Πραγματοποιήθηκε καταγραφή των ραδιενεργών αποβλήτων και των εκτός χρήσης ραδιενεργών πηγών και υλικών στη χώρα και οι συγκεντρωτικοί πίνακες απεστάλησαν στην ΕΕ, κατ εφαρμογή του εθνικού και ενωσιακού δικαίου σχετικά με την ασφαλή και υπεύθυνη διαχείριση ραδιενεργών αποβλήτων. Οι πίνακες και η σχετική Εθνική Έκθεση είναι διαθέσιμοι στον διαδικτυακό τόπο της ΕΕΑΕ Προειδοποιηµένοι Απροειδοποίητοι Έκτακτοι Προειδοποιηµένοι Έκτακτοι Απροειδοποίητοι Διάγραμμα 11: Οι επιθεωρήσεις - έλεγχοι που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια, ανάλογα με το είδος τους. 22

25 Συνεχίστηκε η συλλογή α) του πλήθους των ιατρικών πράξεων (διάγνωση-θεραπεία) β) δοσιμετρικών στοιχείων για την πλειονότητα των ακτινολογικών εξετάσεων γ) των χορηγούμενων ενεργοτήτων ραδιοφαρμάκων στην πυρηνική ιατρική και δ) αναλυτικών στοιχείων αναφορικά με τις θεραπείες σε ετήσια βάση. Η ανάλυση και επεξεργασία των δεδομένων αυτών αποτελεί βασικό εργαλείο αξιολόγησης της ακτινοπροστασίας στη χώρα και της ορθολογικής χρήσης των υφιστάμενων υποδομών στην παροχή ιατρικών υπηρεσιών στους πολίτες, με χρήση ιοντιζουσών ακτινοβολιών. Προχωρά και αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2016 η διαδικασία καθορισμού των διαγνωστικών επιπέδων αναφοράς (ΔΕΑ) ακτινολογικών εξετάσεων και εξετάσεων πυρηνικής ιατρικής στις παιδιατρικές εξετάσεις. Οι επιθεωρήσεις που αφορούν στις μεταφορές ραδιενεργών υλικών, πραγματοποιούνται πλέον σύμφωνα με τον τεχνικό οδηγό για την πραγματοποίηση ελέγχων συμμόρφωσης κατά τη μεταφορά ραδιενεργών υλικών (Technical Guide, Compliance Inspections by the European Competent Authorities on the Transport of Radioactive Material, Issue 1, February 2015), του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου ρυθμιστικών αρχών για τη μεταφορά ραδιενεργών υλικών (European Association of Competent Authorities), στις εργασίες του οποίου συμμετέχει η ΕΕΑΕ. H EEAE ανέλαβε την προεδρία του Μεσογειακού Δικτύου για τη μεταφορά ραδιενεργών υλικών (MedNet), το οποίο συστάθηκε με την υποστήριξη του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας και τη χρηματοδότηση της ΕΕ. β. Εφαρμογές μη ιοντιζουσών ακτινοβολιών Η ΕΕΑΕ είναι υπεύθυνη για την προστασία του πληθυσμού και του περιβάλλοντος από τις τεχνητά παραγόμενες μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες και φροντίζει για την παροχή σχετικής πληροφόρησης σε κάθε ενδιαφερόμενο. Ηλεκτρομαγνητικά πεδία υψηλών συχνοτήτων Η ΕΕΑΕ συμμετέχει στη διαδικασία αδειοδότησης όλων των σταθμών κεραιών, ελέγχοντας τις τεχνικές μελέτες ραδιοεκπομπών και τις περιβαλλοντικές μελέτες. Επιπλέον, είναι αρμόδια για τη διενέργεια επιτόπιων ελέγχων και μετρήσεων, προκειμένου να ελεγχθεί η συμμόρφωση με τα θεσμοθετημένα όρια ασφαλούς έκθεσης του κοινού. Μελέτες ραδιοεκπομπών - έκδοση γνωματεύσεων Το 2015 υποβλήθηκαν στην ηλεκτρονική πλατφόρμα ΣΗΛΥΑ της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) πλήρεις ηλεκτρονικοί φάκελοι (αιτήσεις), με ισάριθμες μελέτες ραδιοεκπομπών. Να σημειωθεί ότι, από το 2014 υπήρχε ακόμα ένας αριθμός ηλεκτρονικών φακέλων (με τις αντίστοιχες μελέτες ραδιοεκπομπών), της τάξεως των 600, για τους οποίους αναμενόταν ο έλεγχος και η έκδοση της αντίστοιχης γνωμάτευσης. Από το σύνολο των προαναφερθέντων περίπου ηλεκτρονικών φακέλων, μετά από έλεγχο εκδόθηκαν γνωματεύσεις σε περιπτώσεις. Στον ανωτέρω αριθμό (1.736) θα πρέπει να προστεθεί και το σύνολο 54 μελετών ραδιοεκπομπών σταθμών κεραιών, οι οποίες υποβλήθηκαν στην ΕΕΑΕ βάσει του ν. 4313/2014. Έλεγχος μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων Το 2015 διαβιβάστηκαν στην ΕΕΑΕ από τις Γενικές Γραμματείες Περιφερειών και τις Γενικές Γραμματείες των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, 171 περιβαλλοντικές μελέτες. Η ΕΕΑΕ παρείχε τη σύμφωνη γνώμη της συνολικά για 248 μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, συμπεριλαμβάνοντας και περιπτώσεις εκκρεμοτήτων που υπήρχαν από τα προηγούμενα έτη. Επίσης, όπως συνέβη και τα προηγούμενα έτη, ένας αριθμός μελετών που εξετάσθηκε διαπιστώθηκε ότι χρήζουν διορθώσεων/συμπληρώσεων. Επιτόπου μετρήσεις και έλεγχοι Η ΕΕΑΕ ελέγχει την τήρηση των ορίων ασφαλούς έκθεσης του κοινού σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία: (α) αυτεπαγγέλτως και κατά τρόπο δειγματοληπτικό, ετησίως σε ποσοστό 20% τουλάχιστον των αδειοδοτημένων από την ΕΕΤΤ κεραιών, που λειτουργούν εντός σχεδίου πόλεως, (β) κατόπιν αιτήματος οποιουδήποτε νομικού ή φυσικού προσώπου. Συνολικά το 2015 πραγματοποιήθηκαν έλεγχοι και επί τόπου μετρήσεις των επιπέδων των υψίσυχνων ηλεκτρομαγνητικών πεδίων στο περιβάλλον σταθμών κεραιών σε όλη την χώρα, είτε κατόπιν αιτήματος είτε αυτεπάγγελτα από τα συνεργεία της ΕΕΑΕ και τους εξωτερικούς συνεργάτες της. Συνοπτικά: Το μεγαλύτερο μέρος των μετρήσεων ηλεκτρομαγνητικών πεδίων υψηλών συχνοτήτων αφορούσε μετρήσεις στο περιβάλλον σταθμών βάσης κινητής 23

26 τηλεφωνίας (86,71%), ενώ ένας μικρός αριθμός αφορούσε μετρήσεις στο περιβάλλον σταθμών κεραιών σταθερής τηλεφωνίας και άλλων κεραιοδιατάξεων παροχής υπηρεσιών διαδικτύου (12,54%) και το υπόλοιπο σε μετρήσεις στο περιβάλλον σταθμών κεραιών ραδιοφωνίας και τηλεόρασης (0,75%). Το ποσοστό των αυτεπάγγελτων ελέγχων ξεπερνάει το 96% του συνόλου των ελέγχων που έγιναν στο περιβάλλον σταθμών κεραιών. Το μεγαλύτερο μέρος (40,44%) των μετρήσεων αφορούσαν σταθμούς κεραιών που βρίσκονται εγκατεστημένοι στην Περιφέρεια Αττικής. Συνεργεία της ΕΕΑΕ διενήργησαν αυτεπάγγελτους ελέγχους σε σταθμούς κεραιών στο πλαίσιο εκτέλεσης εισαγγελικών παραγγελιών σε 13 περιπτώσεις. Πραγματοποιήθηκαν επί τόπου μετρήσεις συνολικά σε 79 παιδικές χαρές: σε 18 του Δήμου Τανάγρας, σε 38 του Δήμου Περιστερίου, σε 20 του Δήμου Γαλατσίου, σε 1 του Δήμου Αθηναίων, καθώς και σε 2 σημεία του Δήμου Καλαμαριάς όπου επρόκειτο να κατασκευαστούν παιδικές χαρές, σε συνέχεια σχετικών αιτημάτων από τους αντίστοιχους Δήμους. Πραγματοποιήθηκαν επί τόπου μετρήσεις στο περιβάλλον 220 περίπου ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών, οι οποίοι βρίσκονται σε χώρους εκτός αστικού ιστού, σε περιοχές δηλαδή που συνιστούν πρακτικά «πάρκα κεραιών» και δε συμπεριλαμβάνονται στη λίστα της ΕΕΤΤ. Επιπλέον του προαναφερθέντος συνολικού αριθμού μετρήσεων σε όλη τη χώρα, έχουν πραγματοποιηθεί έλεγχοι σε εγκαταστάσεις συστημάτων ραντάρ της Υ.Π.Α. και των Ενόπλων Δυνάμεων, καθώς και σε ραδιοερασιτεχνικούς σταθμούς ασυρμάτου (οι εν λόγω σταθμοί κεραιών δε συμπεριλαμβάνονται στη λίστα των αδειοδοτημένων από την ΕΕΤΤ σταθμών κεραιών). Αριθµός σταθµών κεραιών Αυτεπάγγελτοι έλεγχοι 32 ηµόσιοι φορείς - ΟΤΑ - Εκπαιδευτικά ιδρύµατα Πρόσβαση στα αποτελέσματα μετρήσεων Τα αποτελέσματα των μετρήσεων που πραγματοποιούνται σε σταθμούς κεραιών αναρτώνται στο διαδικτυακό τόπο της ΕΕΑΕ, Οι επισκέπτες, μέσω ειδικής ηλεκτρονικής εφαρμογής, έχουν τη δυνατότητα να ενημερώνονται για τις τιμές των πεδίων, όπως καταγράφονται ανά περιοχή, και για τη σχέση των τιμών αυτών με τα θεσμοθετημένα όρια έκθεσης. Εκεί παρουσιάζονται αποτελέσματα περίπου ελέγχων ακτινοβολίας που έχουν πραγματοποιηθεί στο χρονικό διάστημα 01/07/2008 έως 31/12/2015. Οι μετρήσεις αυτές έχουν γίνει στο περιβάλλον περίπου σταθμών κεραιών. Σε αρκετούς από αυτούς τους σταθμούς έχουν πραγματοποιηθεί μετρήσεις περισσότερες από μία φορά (δηλαδή σε διαφορετικές ημερομηνίες), τα αποτελέσματα των οποίων παρουσιάζονται ξεχωριστά Τηλεπικοινωνιακοί φορείς Φυσικά πρόσωπα - εταιρείες Διάγραμμα 12: Αιτήματα για ελέγχους Υπερβάσεις ορίων ασφαλούς έκθεσης του κοινού Το 2015 διαπιστώθηκαν υπερβάσεις των ορίων ασφαλούς έκθεσης του κοινού σε θέσεις στις οποίες είναι ελεύθερη και δυνατή η πρόσβαση του γενικού πληθυσμού, σε 13 περιπτώσεις. Όλες αυτές οι περιπτώσεις αφορούσαν θέσεις εκτός αστικού ιστού, όπου υπάρχει εγκατεστημένο πλήθος κεραιών εκπομπής μεγάλης ισχύος όλων των ειδών (όπως διατάξεις ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών, διατάξεις ραντάρ, κ.α.), σε περιοχές δηλαδή που συνιστούν πρακτικά «πάρκα κεραιών». Για καθεμία από τις διαπιστωθείσες περιπτώσεις υπέρβασης των ορίων, η ΕΕΑΕ ενημέρωσε την ΕΕΤΤ για τις δικές της ενέργειες σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Εντός αστικού ιστού, δεν διαπιστώθηκε καμία υπέρβαση των ορίων ασφαλούς έκθεσης του κοινού. 24

27 Εθνικό Παρατηρητήριο Ηλεκτρομαγνητικών Πεδίων - Το έργο Εθνικό Παρατηρητήριο Ηλεκτρομαγνητικών Πεδίων παρουσιάστηκε από την ανάδοχο εταιρεία SPACE HELLAS Α.Ε. σε δύο εκδηλώσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη (14 και 23 Οκτωβρίου 2015, αντίστοιχα). Το Εθνικό Παρατηρητήριο Ηλεκτρομαγνητικών Πεδίων έχει ως αντικείμενο τον διαρκή και αξιόπιστο έλεγχο της τήρησης των ορίων ασφαλούς έκθεσης του κοινού στα ηλεκτρομαγνητικά πεδία, όπως αυτά καθορίζονται στην ισχύουσα νομοθεσία. Οι υποδομές ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που αποτελούν αντικείμενο του έργου είναι αυτές που εκπέμπουν σε ευρεία περιοχή συχνοτήτων (100 khz - 7 GHz, αδειοδοτούμενες και μη), όπως είναι: τα δίκτυα ασύρματων επικοινωνιών (δίκτυα κινητής τηλεφωνίας, δίκτυα σταθερής ασύρματης πρόσβασης), κεραίες ραδιοφωνίας και τηλεόρασης, διατάξεις ραντάρ, ασύρματα δίκτυα που δεν απαιτούν άδεια (Wireless Hotspots, εταιρικές ζεύξεις). Το Παρατηρητήριο βασίζεται στη λειτουργία ενός δικτύου 500 σταθερών και 13 κινητών ευρυζωνικών και συχνοεπιλεκτικών σταθμών μέτρησης της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας και διασφαλίζει την άμεση (on-line) πρόσβαση του κοινού στα αποτελέσματα των μετρήσεων μέσω της διεύθυνσης Το έργο σχεδιάστηκε από την Κοινωνία της Πληροφορίας ΑΕ, την ΕΕΑΕ και τη Γενική Γραμματεία Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών & Δικτύων και υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος«Ψηφιακή Σύγκλιση» του ΕΣΠΑ, με τη συγχρηματοδότηση της ΕΕ. Μετά την ολοκλήρωση και παραλαβή του έργου η ΕΕΑΕ έχει την αρμοδιότητα λειτουργίας του Παρατηρητηρίου. Ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία χαμηλών συχνοτήτων Το 2015 πραγματοποιήθηκαν 41 μετρήσεις ηλεκτρικών και μαγνητικών πεδίων χαμηλών συχνοτήτων είτε κατόπιν αιτημάτων είτε στο πλαίσιο αυτεπάγγελτων ελέγχων. Από μετρήσεις που διενεργήθηκαν το 2015, στο περιβάλλον όλων των τύπων γραμμών, υποσταθμών και διατάξεων του συστήματος μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας σε όλη τη χώρα, διαπιστώθηκε μία περίπτωση υπέρβασης των ορίων ασφαλούς έκθεσης του κοινού. Η υπέρβαση αυτή αφορούσε το μέγεθος της έντασης του ηλεκτρικού πεδίου, σε θέση στο περιβάλλον γραμμών μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην οποία είναι ελεύθερη και δυνατή η πρόσβαση του γενικού πληθυσμού. Για την περίπτωση αυτή η ΕΕΑΕ ενημέρωσε τους συναρμόδιους φορείς, προκειμένου να αρθεί η αιτία της δυσλειτουργίας και να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα προφύλαξης του κοινού. Διατάξεις τεχνητού μαυρίσματος (σολάριουμ) Το 2015 ολοκληρώθηκε η καταγραφή της κατάστασης του τομέα παροχής υπηρεσιών τεχνητού μαυρίσματος στην Ελλάδα. Πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις υπεριώδους ακτινοβολίας μηχανημάτων τεχνητού μαυρίσματος σε διάφορες επιχειρήσεις παροχής αντίστοιχων υπηρεσιών. Διαπιστώθηκε υπέρβαση του ορίου υπεριώδους ακτινοβολίας στο 65% των μηχανημάτων που μετρήθηκαν και ότι η παροχή υπηρεσιών τεχνητού μαυρίσματος δεν ήταν σύμφωνη με τα οριζόμενα από την ΕΕ και τα σχετικά πρότυπα. Παράλληλα συντάχθηκε κώδικας δεοντολογίας για την παροχή υπηρεσιών τεχνητού μαυρίσματος και αναπτύχθηκε ηλεκτρονικό πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης μέσω του διαδικτυακού τόπου της ΕΕΑΕ, για την κατάρτιση των ατόμων που εργάζονται στην παροχή υπηρεσιών τεχνητού μαυρίσματος. Επιπροσθέτως, συντάχθηκε προσχέδιο νομοθετικού πλαισίου προκειμένου να ρυθμιστεί ο έλεγχος και η λειτουργία του τομέα παροχής υπηρεσιών τεχνητού μαυρίσματος στην Ελλάδα. Άλλες δραστηριότητες Ολοκλήρωση τριών από τους πέντε ηλεκτρονικούς διαγωνισμούς οι οποίοι ξεκίνησαν στα τέλη του 2014, μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας του ΕΣΗΔΗΣ, για την ανάθεση εκτέλεσης εντός του 2015 συγκεκριμένου αριθμού μετρήσεων της εκπεμπόμενης ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας από σταθμούς κεραιών σε όλη τη χώρα. Oι άλλοι δύο διαγωνισμοί ματαιώθηκαν και επαναπροκηρύχθηκαν: ο ένας εξ αυτών ολοκληρώθηκε επιτυχώς στα τέλη του 2015, ενώ ο άλλος ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του Συμμετοχή σε ομάδες εργασίας μαζί με άλλους συναρμόδιους φορείς για την εισήγηση βελτιώσεων των διαδικασιών αδειοδότησης των κατασκευών κεραιών και του Συστήματος Ηλεκτρονικής Υποβολής Αιτήσεων (ΣΗΛΥΑ) χορήγησης αδειών κατασκευών κεραιών. Συμμετοχή στις εργασίες επιτροπών του ΕΛΟΤ με αντικείμενο την προστασία του ανθρώπου από την έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία. Συμμετοχή στις εργασίες της Επιτροπής Ελέγχου Προγραμματικής Συμφωνίας και της Επιτροπής Παρακολούθησης και Παραλαβής Έργου, καθώς και στις εργασίες της Ομάδας Εποπτείας Δικτύου του έργου «Εθνικό Παρατηρητήριο Ηλεκτρομαγνητικών Πεδίων». Εκτέλεση προγράμματος μετρήσεων σε εργασιακούς χώρους για την αξιολόγησης της έκθεσης ομάδων εργαζομένων σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία υψηλών και χαμηλών συχνοτήτων στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου συνεργασίας με το Κέντρο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΚΥΑΕ) του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Συμμετοχή (κατόπιν τιμητικής πρόσκλησης) στην ομάδα εργασίας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WΗΟ) για την ανάπτυξη των Non Ionizing Radiation Basic Safety Standards. 25