Πανεπιστήμιο Αιγαίου Σχολή Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας Και Επικοινωνίας

Transcript

1 Πανεπιστήμιο Αιγαίου Σχολή Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας Και Επικοινωνίας Ψηφιακό Περιεχόμενο & Ηλεκτρονικό Εμπόριο (Δ εξάμηνο) Διάλεξη # 3η: Πυραμίδα και Κύκλος Ηλεκτρονικού Εμπορίου

2 Η πυραμίδα του Ηλεκτρονικού Εμπορίου

3 Επικοινωνιακός Εξοπλισμός Τηλεφωνικό δίκτυο, καλωδιακά δίκτυα, δορυφορικό, ασύρματο κλπ.

4 Επικοινωνιακός Εξοπλισμός Είναι η βάση του οικοδομήματος. Περιλαμβάνει: το παραδοσιακό τηλεφωνικό καλώδιο, το καλώδιο της καλωδιακής τηλεόρασης, το δορυφορικό δίκτυο τηλεπικοινωνιών και τις ασύρματες συνδέσεις υψηλής ταχύτητας. Η τελευταία εξέλιξη στον επικοινωνιακό εξοπλισμό είναι το triple play. Η μετάδοση δηλαδή φωνής (τηλέφωνο), δεδομένων (διαδίκτυο) και τηλεοπτικού σήματος μέσα από ένα δίκτυο.

5 Δίκτυα Διαδίκτυο, LANs, WANs, VANs, MANs Επικοινωνιακός Εξοπλισμός Τηλεφωνικό δίκτυο, καλωδιακά δίκτυα, δορυφορικό, ασύρματο κλπ.

6 Δίκτυα Στο σκαλί αυτό βρίσκονται οι διαφορετικοί τρόποι επικοινωνίας, τους οποίους οι επιχειρήσεις μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να έρθουν σε επαφή με άλλες επιχειρήσεις ή και με τους τελικούς καταναλωτές. Ο κάθε τρόπος έχει ορισμένα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Μερικά από τα μειονεκτήματα είτε μειώνονται σε σημασία είτε εξαλείφονται, λόγω της προόδου της τεχνολογίας και των εφαρμογών. Επίσης, οι τρόποι αυτοί δεν είναι αλληλοεξαιρούμενοι. Η χρήση ενός συγκεκριμένου τρόπου επικοινωνίας από μια επιχείρηση για μια εφαρμογή δεν αποκλείει τη χρήση και άλλου τρόπου για κάποια άλλη εφαρμογή. Τα δίκτυα χωρίζονται σε: Διαδίκτυο, LANs, WANs, VANs, MANs

7 Δίκτυα (ΙΙ) Διαδίκτυο Πλεονεκτήματα 1. Μικρό κόστος χρήσης, το οποίο όλο και μειώνεται. 2. Πολυμεσικό περιβάλλον για χρήστες κάθε επιπέδου. 3. Ευρεία εξάπλωση η οποία αυξάνεται με λογαριθμικούς ρυθμούς. Μειονεκτήματα 1. Μέτρια έως και πολύ μικρή αντιπροσωπευτικότητα σε ορισμένες κοινωνικές ομάδες (π.χ. συνταξιούχους) 2. Σχετικά μικρή αντιληπτή ασφάλεια για τα συναλλασσόμενα μέρη. 3. Η αντίληψη όμως αυτή κάμπτεται ολοένα και περισσότερο.

8 Δίκτυα (ΙΙΙ) Άλλες μορφές δικτύων Η διαφορά των άλλων δικτύων με το Διαδίκτυο είναι ότι τα πρώτα λειτουργούν αυτόνομα, δεν απαιτείται δηλαδή η σύνδεση τους με κάποιο πάροχο υπηρεσιών. Λόγω του ότι είναι κλειστά δίκτυα, είναι ασφαλέστερα από το Internet. Το μειονέκτημα τους, όμως, είναι ότι δεν μπορούν να έλθουν σε επαφή με τον καταναλωτή, αλλά μόνο με άλλες επιχειρήσεις. Έτσι, δεν είναι κατάλληλα για πραγματικές εφαρμογές ΗΕ, αλλά μόνο για ΗΕ μεταξύ των επιχειρήσεων μελών τους. Τοπικά (Local Area Networks ή LANs) Είναι δίκτυα ενός ή περισσοτέρων γειτονικών κτιρίων. Χρησιμοποιούνται ενδο-επιχειρησιακά και μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους εργαζόμενους της επιχείρησης για ανταλλαγή μηνυμάτων και για κοινή χρήση εφαρμογών. Είναι ο μόνος τύπος δικτύου που δεν παρέχει δυνατότητα επικοινωνίας με άλλες επιχειρήσεις.

9 Δίκτυα (ΙV) Μητροπολιτικά (Metropolitan Area Networks ή MANs) Είναι δίκτυα εντός των ορίων της πόλεως. Καλύπτουν δηλαδή περιοχές με τον ίδιο κωδικό κλήσης (π.χ. 210 για την Αθήνα). Μπορούν να χρησιμοποιηθούν όπως και τα LANs, αλλά σε ευρύτερη κλίμακα, και να περιλάβουν πάνω από μια επιχειρήσεις. Το κόστος τους, όμως, είναι μεγαλύτερο. Ευρείας περιοχής (Wide Area Networks ή WANs) Χρησιμοποιούνται όπως και τα MANs, αλλά χωρίς περιορισμό, όσον αφορά τη γεωγραφική περιοχή των μελών του δικτύου. Έχουν μεγάλο κόστος κατασκευής και συντήρησης, αλλά παρέχουν μεγάλη ασφάλεια στους χρήστες τους. Προστιθέμενης Αξίας (Value Added Networks ή VANs) Είναι τα ασφαλέστερα δίκτυα για τη μεταφορά εμπορικών δεδομένων μεταξύ επιχειρήσεων. Έχουν, όμως, περιορισμένη δυνατότητα μεταφοράς δεδομένων και πολύ υψηλό κόστος.

10 Προγράμματα και Εφαρμογές Ηλεκτρονικό και φωνητικό ταχυδρομείο, ηλεκτρονικοί κατάλογοι & φόρμες στοιχείων και παραγγελιών, EDI, FEDI Δίκτυα Διαδίκτυο, LANs, WANs, VANs, MANs Επικοινωνιακός Εξοπλισμός Τηλεφωνικό δίκτυο, καλωδιακά δίκτυα, δορυφορικό, ασύρματο κλπ.

11 Προγράμματα και εφαρμογές Τα προγράμματα και οι εφαρμογές μπορούν να αναπτυχθούν στα δίκτυα και να δώσουν «σάρκα και οστά». Στο ΗΕ είναι: το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ( ), το φωνητικό ταχυδρομείο (voice mail), οι ηλεκτρονικοί κατάλογοι (e-catalogues), οι ηλεκτρονικές φόρμες στοιχείων και παραγγελιών (e-forms), το EDI, το FEDI και η ηλεκτρονική διαχείριση εγγράφων.

12 Προγράμματα και εφαρμογές (ΙΙ) EDI Το EDI είναι η ανταλλαγή στοιχείων (τιμολογίων, τιμοκαταλόγων) μεταξύ επιχειρήσεων. Η διάδοση του EDI οφείλεται στο ότι μειώνει τα λειτουργικά κόστη και αποτελεί προθάλαμο για τη δημιουργία συμμαχιών μεταξύ των επιχειρήσεων. Από τη άλλη πλευρά, αν και οι εφαρμογές του EDI μπορούν να «τρέξουν» σε εφαρμογές ασύμβατες μεταξύ τους, υπάρχει μεγάλο κόστος στο να ενσωματωθούν οι δυνατότητες των EDI εφαρμογών στις ήδη υπάρχουσες εφαρμογές μιας επιχείρησης. FEDI Το FEDI (Financial EDI) είναι η χρηματοοικονομική μορφή του EDI, κατά το οποίο ένα από τα συναλλασσόμενα μέρη είναι η τράπεζα ή άλλος χρηματοπιστωτικός οργανισμός.

13 Προγράμματα και εφαρμογές (IIΙ) Ηλεκτρονική διαχείριση εγγράφων Είναι η διαχείριση παντός είδους εγγράφου μέσω του λογισμικού, το οποίο «διαβάζει» όλα τα έγγραφα προς την επιχείρηση και τα διαχειρίζεται ανάλογα με τον παραλήπτη και τη μορφή τους. Φανταστείτε το σαν το διαχειριστή εισερχόμενων κλήσεων, μόνο που εδώ ο διαχωρισμός γίνεται και με βάση το είδος της κλήσης: αν είναι τηλεφώνημα χτυπά το τηλέφωνο, αν είναι τηλεφωνικό ταχυδρομείο ( ) αποστέλλεται στο ηλεκτρονικό γραμματοκιβώτιό και αν είναι fax μπαίνει σε λειτουργία το fax.

14 Ηλεκτρονικό Εμπόριο Ανταλλαγή πληροφοριών/ προβολή, παραγγελία, παράδοση, πληρωμή, ηλεκτρονική ανταλλαγή παραστατικών, εξυπηρέτηση πελατών μετά την πώληση Προγράμματα και Εφαρμογές Ηλεκτρονικό και φωνητικό ταχυδρομείο, ηλεκτρονικοί κατάλογοι & φόρμες στοιχείων και παραγγελιών, EDI, FEDI Δίκτυα Διαδίκτυο, LANs, WANs, VANs, MANs Επικοινωνιακός Εξοπλισμός Τηλεφωνικό δίκτυο, καλωδιακά δίκτυα, δορυφορικό, ασύρματο κλπ.

15 Εφαρμογές ηλεκτρονικού εμπορίου Οι εφαρμογές ηλεκτρονικού εμπορίου, δηλαδή «ο Κύκλος του Ηλεκτρονικού Εμπορίου» βρίσκονται στο τέταρτο σκαλί της πυραμίδας και είναι οι ακόλουθες: Ανταλλαγή πληροφοριών/ Προβολή Παραγγελία Παράδοση προϊόντος Πληρωμή Ηλεκτρονική ανταλλαγή παραστατικών Εξυπηρέτηση πελατών μετά την πώληση

16 Επιχειρησιακές στρατηγικές Άμεση ανταπόκριση, Ευελιξία & Προσαρμοστικότητα, Δικτυακή αγορά Ηλεκτρονικό Εμπόριο Ανταλλαγή πληροφοριών/ προβολή, παραγγελία, παράδοση, πληρωμή, ηλεκτρονική ανταλλαγή παραστατικών, εξυπηρέτηση πελατών μετά την πώληση Προγράμματα και Εφαρμογές Ηλεκτρονικό και φωνητικό ταχυδρομείο, ηλεκτρονικοί κατάλογοι & φόρμες στοιχείων και παραγγελιών, EDI, FEDI Δίκτυα Διαδίκτυο, LANs, WANs, VANs, MANs Επικοινωνιακός Εξοπλισμός Τηλεφωνικό δίκτυο, καλωδιακά δίκτυα, δορυφορικό, ασύρματο κλπ.

17 Ενδο-επιχειρησιακές στρατηγικές Οι στρατηγικές αυτές αποσκοπούν στη δημιουργία συγκριτικού πλεονεκτήματος, ώστε οι επιχείρηση να προπορευτεί του ανταγωνισμού. Το συγκριτικό πλεονέκτημα προέρχεται από: την καλύτερη συνεργασία, τη μείωση των λαθών, την επίσπευση των εργασιών και την έγκαιρη πληροφόρηση. Οι παραπάνω πρακτικές είναι εφικτές όταν η πληροφορία ρέει ελεύθερη από και προς όλα τα μέρη μιας επιχείρησης. Αυτό είναι εφικτό όταν όλα τα τμήματα και οι υπάλληλοι έχουν τη δυνατότητα (και τη θέληση) επικοινωνίας μεταξύ τους. Σε αυτό διευκολύνονται μέσω των εταιρικών δικτύων ή Intranet (intra=έσω και net=δίκτυο). Τα εταιρικά δίκτυα μπορεί να επιτρέπουν μερική, ολική ή και καθόλου πρόσβαση σε ιδιώτες και οργανισμούς εκτός επιχείρησης.

18 Ενδο-επιχειρησιακές στρατηγικές (II) Η ενδο-επιχειρησιακές στρατηγικές είναι οι εξής: Άμεση ανταπόκριση (quick response) Στοχεύει στην καλύτερη εξυπηρέτηση του πελάτη μέσα από την καλύτερη συνεργασία των τμημάτων (π.χ. εργοστάσιο, αποθήκη και κατάστημα) και των σημείων λιανικής πώλησης (π.χ. κατάστημα Χ με κατάστημα Υ). Για παράδειγμα, ο πελάτης δεν βρίσκει το προϊόν που επιθυμεί στο κατάστημα Χ. Για την καλύτερη εξυπηρέτησή του, ο πωλητής μπορεί να ενημερωθεί μέσω του εταιρικού δικτύου για το πότε θα έχει στο κατάστημα το προϊόν ή μπορεί να τον στείλει στο πλησιέστερο κατάστημα της αλυσίδας που έχει το προϊόν. Δικτυακή αγορά Στοχεύει στη απευθείας επαφή του προμηθευτή με τον πελάτη, ώστε να εξαλειφθούν οι μεσάζοντες, όταν και όπου δεν προσφέρουν προστιθέμενη αξία στη ροή του προϊόντος από τον παραγωγό στον καταναλωτή.

19 Ενδο-επιχειρησιακές στρατηγικές (IIΙ) Ευελιξία και προσαρμοστικότητα στις απαιτήσεις της αγοράς Στόχος εδώ είναι η έγκαιρη προσαρμογή στις απαιτήσεις του πελάτη για αλλαγές στο προϊόν, καθώς και στον τρόπο και την ποσότητα παράδοσης. Ένα απλό παράδειγμα είναι η αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας των καταστημάτων ενοικίασης DVD. Ο πελάτης δε χρειάζεται να μεταβεί στο κατάστημα, απλά μπαίνει στην ιστοσελίδα, βρίσκει την ταινία που τον ενδιαφέρει και ορίζει τις ημέρες και ώρες αποστολής και επιστροφής από το σπίτι του.

20 Επιχειρησιακές συνεργασίες Just in Time, Ιεραρχίες, Διεπιχειρησιακά συστήματα Επιχειρησιακές στρατηγικές Άμεση ανταπόκριση, Ευελιξία & Προσαρμοστικότητα, Δικτυακή αγορά Ηλεκτρονικό Εμπόριο Ανταλλαγή πληροφοριών/ προβολή, παραγγελία, παράδοση, πληρωμή, ηλεκτρονική ανταλλαγή παραστατικών, εξυπηρέτηση πελατών μετά την πώληση Προγράμματα και Εφαρμογές Ηλεκτρονικό και φωνητικό ταχυδρομείο, ηλεκτρονικοί κατάλογοι & φόρμες στοιχείων και παραγγελιών, EDI, FEDI Δίκτυα Διαδίκτυο, LANs, WANs, VANs, MANs Επικοινωνιακός Εξοπλισμός Τηλεφωνικό δίκτυο, καλωδιακά δίκτυα, δορυφορικό, ασύρματο κλπ.

21 Επιχειρησιακές συνεργασίες Είναι οι συνεργασίες της επιχείρησης με άλλες επιχειρήσεις που αποβλέπουν στη μείωση του κόστους, μέσω της βελτίωσης της επικοινωνίας και των διεπιχειρησιακών ενεργειών (παραγγελίες, αποστολές προϊόντων, παραλαβή προϊόντων, εκκαθάριση λογαριασμού κ.α.). Όπως και στις ενδο-επιχειρησιακές στρατηγικές, έτσι κι εδώ δημιουργείται ένα δίκτυο μεταξύ των επιχειρήσεων ώστε η πληροφορία να ρέει ελεύθερη από και προς όλες τις επιχειρήσεις που συνεργάζονται. Το δίκτυο μεταξύ πολλών επιχειρήσεων ονομάζεται extranet από το extra=έξω (από την επιχείρηση δηλαδή) και net=δίκτυο. Οι επιχειρησιακές συνεργασίες μπορούν να έχουν τις παρακάτω μορφές: Just In Time (JIT) Πρωτοεφαρμόστηκε στην Ιαπωνία και αποσκοπεί στην μείωση του κόστους αποθεμάτων (πρώτων υλών και αποθηκευτικού χώρου), μέσω της έγκαιρης παραγωγής του προϊόντος όταν και στην ποσότητα που το ζητήσει ο πελάτης.

22 Επιχειρησιακές συνεργασίες (II) Ιεραρχίες Είναι η σχέση που έχουν οι μεγάλες εταιρίες με μικρότερές τους. Για παράδειγμα, μεγάλα super markets επιβάλλουν στους προμηθευτές τους τη χρήση τεχνολογίας, η οποία τους επιτρέπει την άμεση πληροφόρηση για επικείμενη έλλειψη κάποιου προϊόντος. Έτσι οι «μικροί» απολαμβάνουν τη σταθερότητα της εμπορικής συνεργασίας, ενώ οι «μεγάλοι» την καλύτερη εξυπηρέτηση, την οποία «περνούν» στους δικούς τους πελάτες. Διεπιχειρησιακά συστήματα Δημιουργούνται ώστε να εκμεταλλευτούν κοινούς πόρους, όπως βάσεις δεδομένων (με πελάτες, προμηθευτές, πηγές χρηματοδότησης, συνεργάτες εξωτερικού, δημοσιεύσεις διαγωνισμών), λογισμικό, γνώσεις και εμπειρίες. Στόχος τους είναι η καλύτερη πρόσβαση στην αγορά και στον πελάτη ώστε παρέχοντάς του ολοκληρωμένες υπηρεσίες να τον κρατήσουν, και να μην τον χάσουν από τον ανταγωνισμό.

23 Η πυραμίδα του Ηλεκτρονικού Εμπορίου: Συμπεράσματα Στο σχήμα φαίνεται η δομή του όλου συστήματος, από τα θεμέλια, που είναι οι τηλεπικοινωνίες, οι οποίες κάνουν δυνατές τις συναλλαγές μέσω Διαδικτύου έως την κορυφή, που είναι οι σχέσεις που συνάπτουν οι επιχειρήσεις μεταξύ τους μέσω δικτύου. Οι τηλεπικοινωνίες είναι η βάση του οικοδομήματος, γιατί επιτρέπουν τη δημιουργία δικτύων. Πάνω στα δίκτυα «τρέχουν» τα προγράμματα και οι εφαρμογές που κάνουν το ΗΕ πραγματικότητα. Με τη σειρά του, το ΗΕ γίνεται εργαλείο, το οποίο χρησιμοποιεί η επιχείρηση με σκοπό τη διαμόρφωση στρατηγικής και την ανάπτυξη πλεονεκτημάτων έναντι των ανταγωνιστών της. Επιπλέον, η επιχείρηση χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο συν-αγωνιστικά με άλλες επιχειρήσεις του κλάδου ή άλλων κλάδων, ή ακόμη και με κυβερνητικές υπηρεσίες, για πληροφόρηση και μείωση του κόστους οργάνωσης και διαχείρισης. Όπως φαίνεται και στην πυραμίδα του σχήματος, το ΗΕ για να γίνει εφικτό πρέπει να χρησιμοποιήσει την τεχνολογία, η οποία «πατάει» πάνω στις τηλεπικοινωνίες. Εδώ πρέπει να παρατηρηθεί ότι δεν είναι ανάγκη το Διαδίκτυο να «πατάει» πάνω στο τηλεφωνικό δίκτυο. Και αυτό γιατί υπάρχουν κι άλλοι τρόποι λειτουργίας. Για την ώρα βέβαια το τηλεφωνικό δίκτυο είναι η συνηθέστερη μέθοδος.

24 Η πυραμίδα του Ηλεκτρονικού Εμπορίου: Συμπεράσματα (ΙΙ) Το ΗΕ μπορεί να βοηθήσει, λόγω της φύσης του και στην ανάπτυξη επιχειρησιακών συνεργασιών (Just in Time, Διεπιχειρησιακά συστήματα, Ιεραρχίες), οι οποίες αποσκοπούν στη δημιουργία κοινών ωφελειών για τις εταιρίες που συμμετέχουν σε αυτές. To HE δε θα πρέπει να είναι βέβαια αυτοσκοπός για μια επιχείρηση. Δεν έχει νόημα να υπάρχεις στο Διαδίκτυο απλά για την παρουσία. Το ΗΕ χρησιμεύει στις επιχειρήσεις ως ένα ακόμη εργαλείο με το οποίο θα μπορέσουν αυτές να εφαρμόσουν τις επιχειρησιακές τους στρατηγικές (άμεση ανταπόκριση στις επιταγές της αγοράς, δικτυακή αγορά, ευελιξία και προσαρμοστικότητα), έτσι ώστε να δημιουργήσουν συγκριτικά πλεονεκτήματα, τα οποία θα τις φέρουν σε καλύτερη θέση στην αγορά.

25 Ο Κύκλος του Ηλεκτρονικού Εμπορίου

26 Ανταλλαγή πληροφοριών Ο Κύκλος του Ηλεκτρονικού Εμπορίου Ανταλλαγή πληροφοριών Στο ΗΕ μπορούν να επιτευχθούν δυο στόχοι ταυτόχρονα. Χρησιμοποιώντας το ηλεκτρονικό κατάστημα με τις ηλεκτρονικές φόρμες, τους ηλεκτρονικούς καταλόγους και το , μπορούν να αντληθούν πληροφορίες από τους υπάρχοντες και τους πιθανούς πελάτες, ενώ ταυτόχρονα προβάλλονται και τα προϊόντα. Έτσι, ενώ οι πελάτες μαθαίνουν για τα προϊόντα, οι πωλητές μαθαίνουν για τις καταναλωτικές τους συνήθειες, τα προβλήματα τους και τα προϊόντα που θα ήθελαν να αγοράσουν μελλοντικά. Μπορεί να γίνει χρήση των διαδικτυακών κοινοτήτων (περιοχές συζητήσεων και ομάδες ειδήσεων) για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τα προϊόντα και την αγορά. Εάν ακολουθηθεί το «πρωτόκολλο» της κάθε ομάδας και δεν προσεγγιστούν οι πελάτες με τον κλασικό τρόπο «θέλω να αγοράσεις το προϊόν μου», θα υπάρξουν θετικά αποτελέσματα.

27 Ανταλλαγή πληροφοριών Παραγγελία Ο Κύκλος του Ηλεκτρονικού Εμπορίου Παραγγελία Η παραγγελιοδοσία και η παραγγελιοληψία μέσω δικτύων έχει γίνει ρουτίνα για αρκετά εκατομμύρια κόσμου στον πλανήτη. Η κλασική φόρμα παραγγελίας έχει αντικατασταθεί από την ηλεκτρονική για χρήστες που αγοράζουν μέσω Διαδικτύου από computers μέχρι αυτοκίνητα...

28 Ανταλλαγή πληροφοριών Παραγγελία Ο Κύκλος του Ηλεκτρονικού Εμπορίου Παράδοση προϊόντων Παράδοση προϊόντος Προϊόντα όπως λογισμικό, βιβλία, μουσική, φωτογραφίες, αρχιτεκτονικά και άλλα σχέδια, μεταφράσεις είναι δυνατό να παραδοθούν ηλεκτρονικά. Έτσι επιτυγχάνεται η μείωση του κόστους, λόγω αποφυγής μεταφορικών (ή και ενδιάμεσων) και ο πελάτης έχει το προϊόν γρηγορότερα και φθηνότερα. Με το κατάλληλο πρόγραμμα, μάλιστα, δίνεται η δυνατότητα στον κάθε πελάτη να βλέπει σε ποιο στάδιο βρίσκεται η εκτέλεση της παραγγελίας του.

29 Ανταλλαγή πληροφοριών Παραγγελία Ο Κύκλος του Ηλεκτρονικού Εμπορίου Πληρωμή Παράδοση προϊόντων Πληρωμή Η τεχνολογία επιτρέπει πλέον την πληρωμή των προϊόντων ηλεκτρονικά. Ο συνηθέστερος τρόπος μέχρι τώρα είναι με τον αριθμό της πιστωτικής κάρτας του πελάτη. Άλλοι τρόποι είναι ηλεκτρονικό χρήμα, η αντικαταβολή κ.ά.

30 Ανταλλαγή πληροφοριών Παραγγελία Ο Κύκλος του Ηλεκτρονικού Εμπορίου Ανταλλαγή παραστατικών Πληρωμή Παράδοση προϊόντων Ηλεκτρονική ανταλλαγή παραστατικών (EDI) Εάν τα προϊόντα είναι «απτά», δεν μπορούν να «περαστούν» στον πελάτη μέσω Διαδικτύου. Μπορούν, όμως, να ανταλλαχθούν με τους προμηθευτές, διανομείς και πελάτες παραστατικά, όπως δελτία παραγγελίας, δελτία αποστολής και τιμολόγια.

31 Εξυπηρέτηση μετά την πώληση Ανταλλαγή πληροφοριών Παραγγελία Ο Κύκλος του Ηλεκτρονικού Εμπορίου Ανταλλαγή παραστατικών Πληρωμή Παράδοση προϊόντων Εξυπηρέτηση πελατών μετά την πώληση Επειδή η σχέση με τον πελάτη ουσιαστικά αρχίζει μετά την πώληση των προϊόντων, η χρήση της τεχνολογίας βοηθάει στη γνώση πληροφοριών σχετικά με το πόσο ικανοποιημένος έμεινε από το προϊόν και σχετικά με τη χρήση που κάνει στο προϊόν (πολλή, λίγη, συχνή, αραιή). Εάν ο πελάτης επιθυμεί, μπορεί να γράψει λίγα λόγια σε ένα ηλεκτρονικό βιβλίο δημιουργημένο για το σκοπό αυτό. Ακόμα κι αν είναι δυσαρεστημένος, είναι καλύτερα να το μάθει ο πωλητής, πριν από τους φίλους και τους γνωστούς του. Χρήσιμες είναι οι πληροφορίες σχετικά με λύσεις σε πιθανά προβλήματα που μπορεί να συναντήσει ο πελάτης κατά τη χρήση του προϊόντος, σημεία στα οποία μπορεί να απευθυνθεί για συντήρηση, ημερομηνίες κυκλοφορίας νέας έκδοσης του προϊόντος κ.ά. Καλό θα ήταν να μην αποκλειστεί η χρήση «παλιάς» τεχνολογίας, όπως το fax. Ο στόχος δεν είναι η επιβολή της χρήσης του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου αλλά η εξυπηρέτηση του πελάτη.

32 Βιβλιογραφία Πασχόπουλος, Α., Σκαλτσάς, Π., 2006, Ηλεκτρονικό Εμπόριο: Επιχειρηματική Στρατηγική και Marketing στο Διαδίκτυο, Κλειδάριθμος, Αθήνα.