Περιεχόµενα 1 Εισαγωγή ΤΟ ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΣ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗ «ΣΑΜΑΙΝΑ» Απεικονίσεις Αναφορές σε αρχαία κείµενα Τρισδιάστατα µον

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Περιεχόµενα 1 Εισαγωγή ΤΟ ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΣ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗ «ΣΑΜΑΙΝΑ» Απεικονίσεις Αναφορές σε αρχαία κείµενα Τρισδιάστατα µον"

Transcript

1 ΑΝΑ ΕΙΞΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΠΛΟΙΟΥ ΣΑΜΑΙΝΑ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΤΥΠΟΥ ΣΚΑΦΟΥΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ Σηµείωση: Το περιεχόµενο του παρόντος, αποτελεί µέρος της έντυπης έκδοσης µε θέµα: «Ανάδειξη του αρχαίου πλοίου Σάµαινα» και το οποίο πραγµατοποιήθηκε στο πλαίσιο του οµώνυµου προγράµµατος του ήµου Πυθαγορείου Σάµος (Πρακτικά Συνεδρίου Σεπτέµβριος 2008). Η ψηφιοποίηση του υλικού που παρουσιάζεται στο παρόν, καθώς και η επιµέλεια του παρόντος εγγράφου, πραγµατοποιήθηκε από το naftotopos.gr

2 Περιεχόµενα 1 Εισαγωγή ΤΟ ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΣ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗ «ΣΑΜΑΙΝΑ» Απεικονίσεις Αναφορές σε αρχαία κείµενα Τρισδιάστατα µοντέλα ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΠΟΥ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΕΧΕΙ ΕΝΑ ΣΚΑΦΟΣ ΤΥΠΟΥ ΣΑΜΑΙΝΑ Σελίδα 2 από 22

3 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο ήµος Πυθαγορείου ανέλαβε την υλοποίηση ενός προγράµµατος µε θέµα «Ανάδειξη του αρχαίου πλοίου Σάµαινα». Το έργο χρηµατοδοτείται στο πλαίσιο του προγράµµατος Interreg III Ελλάδα-Κύπρος. Σκοπός του νέου έργου ήταν η διερεύνηση και ανάδειξη της αρχαίας ναυπηγικής παράδοσης στο Αιγαίο και ειδικότερα στη Σάµο, µε επίκεντρο τον τύπο του σκάφους που αναφέρεται ως «Σάµαινα». Ο αρχικός στόχος του έργου ήταν η κατασκευή µιας «αυθεντικής Σάµαινας» σε φυσικό µέγεθος. Ο στόχος αυτός όµως άλλαξε στη συνέχεια γιατί µια τέτοια κατασκευή θα ήταν ανέφικτη µε βάση τα τεκµήρια που υπάρχουν για το σκάφος. Αντίθετα, θεωρήθηκε πολλαπλώς χρήσιµο να συγκεντρωθούν οι διαθέσιµες πληροφορίες, να διερευνηθεί η µορφή που µπορεί να είχε το σκάφος αυτό και να παρουσιαστούν οι τεχνικές κατασκευής των πλοίων στην αρχαιότητα. Με αυτό τον προσανατολισµό, το έργο υλοποιήθηκε µε έµφαση στη διεπιστηµονική προσέγγιση, στη χρήση ψηφιακής τεχνολογίας και στην αναλυτική τεκµηρίωση του πρωτογενούς υλικού. Το έργο περιλαµβάνει τη συγκέντρωση των πληροφοριών σχετικά µε το σκάφος που αναφέρεται στην αρχαιότητα ως «Σάµαινα», τη διερεύνηση της µορφής που είχε η γάστρα του σκάφους, τη διερεύνηση της τεχνικής που εφαρµοζόταν στην αρχαία ναυπηγική και επίσης την παρουσίαση όλου του υλικού σε µια έκθεση και σε συµβατικές και ηλεκτρονικές εκδόσεις. Απώτερος σκοπός του έργου είναι η υποστήριξη ενός µελλοντικού µουσείου που θα γίνει στο Ηραίο µε τον αρχικό τίτλο: «Μουσείο Ναυτικών και Ναυπηγικών Τεχνών του Αιγαίου». Το µουσείο αποτελεί µια συλλογική προσπάθεια που υλοποιείται από τη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Σάµου, το ήµο Πυθαγορείου, το τµήµα Μαθηµατικών του Πανεπιστηµίου Αιγαίου και το Πνευµατικό Ίδρυµα Σάµου «Νικόλαος ηµητρίου». Το µουσείο θα περιλαµβάνει εκθέµατα για τη ναυπηγική και τα πλοία του Αιγαίου από όλες τις ιστορικές περιόδους. Σελίδα 3 από 22

4 2 ΤΟ ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΣ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗ «ΣΑΜΑΙΝΑ» Το πρωτογενές υλικό για τη µελέτη του σκάφους περιλαµβάνει: απεικονίσεις σε νοµίσµατα και σε αγγεία, αποσπάσµατα κειµένων αρχαίων συγγραφέων και τρισδιάστατα µοντέλα. 2.1 Απεικονίσεις Museum. Ένα από τα κορυφαία και πολυσυζητηµένα τεκµήρια για τη Σάµαινα είναι τα νοµίσµατα που αναπαριστούν την πλώρη ενός πολεµικού πλοίου και προέρχονται από τη Ζάγκλη της Σικελίας. Η πόλη είχε καταληφθεί από Σαµίους και Μιλήσιους το 493 π.χ. και είναι αυτή που αργότερα µετονοµάστηκε σε Μεσσήνη (Robinson 1946: 13). ύο από τα νοµίσµατα αυτά έχουν δηµοσιευθεί και µελετηθεί πιο αναλυτικά: Το πρώτο είναι το αργυρό τετράδραχµο της Ζάγκλης µε παράσταση πλώρης πλοίου και διάµετρο νοµίσµατος περίπου 25 χιλ. Έχει χρονολογηθεί µεταξύ π.χ. και βρίσκεται στο Βερολίνο, Miinzkabinett Staatliches Το δεύτερο είναι επίσης αργυρό τετράδραχµο της Ζάγκλης, µε ίδια διάµετρο. Έχει χρονολογηθεί µεταξύ π.χ. και βρίσκεται στην Οξφόρδη, The Ashmolean Museum, B Επίσης µελετήθηκαν και άλλες λιγότερο γνωστές εκδοχές του ίδιου νοµίσµατος που συµπεριλαµβάνονται στη σχετική βιβλιογραφία (Barron 1966: πίν. VI, VII). Η παράσταση της πλώρης στα νοµίσµατα από τη Ζάγκλη ταυτίζεται µε την πλώρη µιας Σάµαινας, κυρίως λόγω της παροµοίωσης της µε την κεφαλή ή το ρύγχος του κάπρου που σύµφωνα µε τις γραπτές πηγές είχαν οι Σάµαινες (Morrison 1996: ). Συνοπτικά µπορούµε να αναφέρουµε ότι σε όλα τα νοµίσµατα η προεξοχή στην πλώρη έχει µια σχετικά ορθογωνισµένη απόληψη σε σχήµα εµβόλου, από όπου ξεκινά ένα ενισχυτικό, σχεδόν οριζόντιο στοιχείο που προεκτείνεται προς τα πίσω. Θεωρούµε ότι το στοιχείο αυτό που απεικονίζεται µε έντονο τρόπο σε όλα τα νοµίσµατα αποτελεί τη βασικότερη ενίσχυση του εµβόλου και πιθανώς µας προσφέρει την πιο αξιόπιστη αναφορά στη θέση που θα πρέπει να είχε ο ορίζοντας ως προς την αναπαριστάµενη πλώρη στο νόµισµα. ιακρίνονται επίσης τρεις ζωστήρες που απεικονίζονται σε ζευγάρια από ανάγλυφες γραµµές και οι οποίοι συχνά προεξέχουν µπροστά από την πρωραία κατασκευή. Επίσης, υπάρχουν κάθετες λεπτές γραµµές ανάµεσα στους ζωστήρες που δηµιουργούν ορθογωνισµένες εσοχές. Αυτές οι εσοχές έχουν ερµηνευθεί σε σχετικά δηµοσιεύµατα ως ανοίγµατα κωπηλασίας και µάλιστα, πιο συγκεκριµένα, ως ανοίγµατα για την κάτω σειρά κουπιών µιας διήρους (Morrison - Williams 1988: τόµ. Ι, ). Η θέση ότι στα νοµίσµατα αναπαρίσταται µια διήρης οφείλεται σε µεγάλο βαθµό και σε σχετική γραπτή πηγή (βλ. Λυσίµαχο) όπου αναφέρεται ότι η Σάµαινα ήταν σκάφος δίκροτο. Αντίθετα, έχει διατυπωθεί και η άποψη (Basch 1987: 246-7) ότι η παράσταση της πλώρης που Σελίδα 4 από 22

5 φαίνεται στα νοµίσµατα δεν είναι ξεκάθαρο αν αντιστοιχεί σε διήρη, αλλά αναµφίβολα δεν είναι τριήρης. Στο επάνω µέρος της πλώρης υψώνεται ένα καµπυλωµένο ποδόσταµα και απεικονίζεται ένα είδος κουπαστής, την οποία συναντάµε σε πολλές από τις παραστάσεις πολεµικών σκαφών αυτής της εποχής. Η κουπαστή αυτή φαίνεται ότι αποτελεί το προστατευτικό τοίχωµα ενός υπερυψωµένου καταστρώµατος στην πλώρη. ιακρίνονται επίσης δύο κυκλικά στοιχεία ως διπλοί αποτροπαϊκοί οφθαλµοί και ελαφρύτερες καµπυλωµένες γραµµές που τέµνουν σχεδόν κάθετα τους κατώτερους ζωστήρες στην πλώρη. Επίσης, πρέπει να επισηµανθεί η σχετικά έντονη κλίση του στοιχείου που βρίσκεται στη θέση της πρωραίας απόληξης της τρόπιδας, το οποίο θα πρέπει να αποτελεί τµήµα µιας αρκετά καµπυλωµένης τρόπιδας (καρίνας). Το µικρό µέγεθος των νοµισµάτων πιστεύουµε ότι δηµιουργεί αρκετές πρακτικές αντιξοότητες για να ερµηνευθούν περισσότερες λεπτοµέρειες από τις σχηµατικές παραστάσεις που απεικονίζονται. Είναι λοιπόν παρακινδυνευµένο να προσπαθήσουµε να ερµηνεύσουµε κάθε επιµέρους γραµµή που πιθανώς εµφανίζεται σε κάποια από τα νοµίσµατα της Ζάγκλης. Συµπληρωµατικά, διερευνήθηκαν και άλλες αρχαϊκές παραστάσεις διήρεων που παρουσιάζουν συγγενικά στοιχεία µε αυτά που αποδίδονται στη «Σάµαινα». Κάνοντας λοιπόν µια επιλογή των πιο χαρακτηριστικών θέλουµε να αναφέρουµε τις ακόλουθες: 1 Παράσταση του ιονύσου σε πλοίο µε σατύρους και µαινάδες, στην όψη αττικού µελανόµορφου αγγείου. Περίπου 510 π.χ., Μουσείο της Tarquinia, 678. Στο ίδιο αγγείο υπάρχουν δύο παραστάσεις πλοίων εκ των οποίων η µία είναι διήρης. Και οι δύο παραστάσεις έχουν την πρωραία απόληξη τους µε τη µορφή ενός ζωόµορφου εµβόλου. Υπάρχει επίσης ένα υπερυψωµένο κατάστρωµα στην πλώρη µε το ίδιο είδος κουπαστής που αναπαρίσταται και στο νόµισµα από τη Ζάγκλη. Υπάρχει η όρθια και ελαφρώς καµπυλωµένη απόληξη ενός στοιχείου, πιθανώς ποδοστάµατος, στην πλώρη και επίσης είναι ζωγραφισµένοι διπλοί αποτροπαϊκοί οφθαλµοί. Στα πλάγια της διήρους εµφανίζονται επτά γραµµές, πιθανώς ζωστήρες, εκ των οποίων οι τρεις ανώτεροι πρέπει να αναπαριστούν κάποιο είδος κουπαστής. Πάνω στο σκάφος υπάρχουν ζωγραφισµένες δύο σειρές από στρογγυλά ανοίγµατα από όπου ξεκινούν αντίστοιχα οι δύο σειρές Σελίδα 5 από 22

6 κουπιών. Στην πλώρη έχουν σχεδιαστεί τέσσερις καµπυλωµένες γραµµές µε κατακόρυφη κατεύθυνση, που σύµφωνα µε δηµοσιευµένες ερµηνείες τους αναπαριστούν ένα σύστηµα ανάρτησης για τις άγκυρες, κάτι ανάλογο µε τα σηµερινά καπόνια (Morrison- Williams 1968: 110). 2 Παράσταση µε δύο πολεµικά και δύο εµπορικά σκάφη σε αττική µελανόµορφη κύλικα. Γύρω στο 510 π.χ. Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο Β 436. Τα δύο πολεµικά σκάφη που αναπαρίστανται είναι διήρεις µε ζωόµορφο έµβολο και υπερυψωµένο κατάστρωµα στην πλώρη, µε κουπαστή όπως και στις άλλες παραστάσεις που συµπεριλαµβάνονται εδώ. Σε αντίθεση µε την προηγούµενη παράσταση, τα δύο κωπήλατα πλοία που εµφανίζονται έχουν τις κουπαστές τους διαµορφωµένες µε οριζόντια ξύλα και αραιές κάθετες στηρίξεις. Η επάνω σειρά κουπιών βρίσκεται στο ύψος της κουπαστής, ενώ η κάτω περνά µέσα από στρογγυλά ανοίγµατα που βρίσκονται πάνω από τους κατώτερους ζωστήρες της γάστρας. Οι γραµµές που αναπαριστούν ζωστήρες είναι τέσσερις και προεκτείνονται από την πλώρη µέχρι την πρύµνη (Morrison - Williams 1968: 109). Στα σκάφη που απεικονίζονται, όπως και στο προηγούµενο αγγείο, δεν εµφανίζεται καθόλου το κάτω µέρος της γάστρας παρά µόνο σε µικρή περιοχή στην πρύµνη. Σελίδα 6 από 22

7 3 Λεπτοµέρεια από αττική µελανόµορφη οινοχόη µε µυθολογική παράσταση. Απεικονίζεται πλοίο µε πανιά και τρία πρόσωπα. Το ένα ετοιµάζεται να αποβιβαστεί στην ξηρά πατώντας πάνω στο ζωόµορφο έµβολο, το δεύτερο ακολουθεί, ενώ το τρίτο κάνει νεύµα αποχαιρετισµού. Πρόκειται ίσως για το µύθο του Αρίωνα. Γύρω στο 510 π.χ. Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο Β 508. Η πλώρη του σκάφους που αναπαρίσταται έχει επίσης ζωόµορφο έµβολο όπως και οι άλλες παραστάσεις µε διπλούς αποτροπαϊκούς οφθαλµούς και µια καµπυλωµένη γραµµή, που πιθανώς αντιστοιχεί σε σύστηµα ανάρτησης των αγκύρων. Υπάρχουν δύο σειρές από ζευγάρια γραµµών που αναπαριστούν ζωστήρες, και ανοίγµατα που συµβολίζουν τις θέσεις των δύο σειρών κουπιών (Morrison - Williams 1968: 111). 4 Σφραγιδόλιθος µε παράσταση πολεµικού πλοίου. Γύρω στο 500 π.χ. Νέα Υόρκη, Metropolitan Museum. Σελίδα 7 από 22

8 Επισηµαίνεται η µορφή του κάπρου που εµφανίζεται στην πλώρη του σκάφους και η οποία αναφέρεται ως µια ένδειξη ότι το απεικονιζόµενο σκάφος είναι επίσης µια Σάµαινα (Morrison 1996: ). Ωστόσο, η κλίµακα της απεικόνισης είναι πολύ µικρή και η αναπαράσταση τόσο σχηµατική, ώστε να µην επιτρέπει την εξαγωγή ασφαλών και κυρίως µετρήσιµων συµπερασµάτων. Επισηµαίνονται επίσης τα τετράγωνα ανοίγµατα από τα οποία φαίνονται οι κωπηλάτες, ενώ οι στρατιώτες και ο πηδαλιούχος βρίσκονται ψηλότερα. Οι επάλληλοι ζωστήρες πάνω στη γάστρα του σκάφους που προεκτείνονται από την πλώρη µέχρι την πρύµνη, η προεξοχή του πλωριού ποδοστάµατος σε σχήµα τελικού «ς» και οι διπλοί αποτροπαϊκοί οφθαλµοί στην πλώρη αποτελούν επίσης χαρακτηριστικά στοιχεία που έχουν επισηµανθεί και στις προηγούµενες παραστάσεις. Η τρόπιδα του σκάφους έχει επίσης µια ελαφριά καµπυλότητα που έχει απεικονιστεί και σε άλλες παραστάσεις σκαφών. 2.2 Αναφορές σε αρχαία κείµενα Στις γραπτές πηγές υπάρχουν αναφορές για ναυπηγήσεις και για πλοία των Σαµίων από τον Θουκυδίδη και τον Ηρόδοτο, αλλά άµεσες αναφορές για τη Σάµαινα γίνονται από λιγότερο γνωστούς αρχαίους συγγραφείς όπως ο Πλούταρχος (συγγραφέας του 1ου-2ου αι. µ.χ.), ο Ησύχιος (Αλεξανδρινός γραµµατικός του 5ου αι. µ.χ.), ο Χοίριλος ο Σάµιος (δραµατικός ποιητής του 5ου αι. π.χ.) και ο Λυσίµαχος (Αλεξανδρινός γραµµατικός του 2ου αι. π.χ.). Οι περισσότερες αναφορές προέρχονται από µεταγενέστερες εποχές από ό,τι η χρονική περίοδος εµφάνισης του σκάφους και πιθανώς είναι αντιγραφές πληροφοριών από παλαιότερες γραπτές πηγές. εν αποκλείεται όµως και η πιθανότητα να υπήρχε κάποιος τύπος σκάφους που έφερε το ίδιο όνοµα και χρησιµοποιούνταν σε µεταγενέστερους αιώνες, χωρίς ωστόσο να φέρει κατ' ανάγκη τα ίδια µορφολογικά και κατασκευαστικά χαρακτηριστικά µε τη Σάµαινα της Αρχαϊκής περιόδου. Στην παρούσα ωστόσο εργασία αναφερόµαστε αποκλειστικά στο σκάφος «Σάµαινα» της αρχαϊκής εποχής. Ο Θουκυδίδης (5ος αι. π.χ.) σε ένα απόσπασµα για την πρώτη κατασκευή τριήρεων από τους Κορίνθιους αναφέρεται και σε κάποιες ναυπηγήσεις για λογαριασµό των Σαµίων: Θουκυδίδης : φαίνεται δε και Σαµίοις 'Αµεινοκλής Κορίνθιος ναυπηγός, ναϋς ποιήσας τεσσάρας- ετη δ' εστί µάλιστα τριακόσια ες την τελευτήν τούδε του πολέµου, δτε 'Αµεινοκλής Σαµίοις ήλθεν. Αν και η αναφορά γίνεται για τις τριήρεις, εύστοχα έχει επισηµανθεί ότι τα σκάφη που κατασκεύασε ο Αµεινοκλής για τους Σαµίους στα τέλη του 8ου αι. π.χ. δεν ήταν κατ' ανάγκη τριήρεις. Υποστηρίζεται (Williams 1958: ) µάλιστα ότι το κείµενο αυτό, όπως διασώθηκε, έχει αλλοιωθεί σε ορισµένα σηµεία και οτι αυτό που αρχικά αναφερόταν στο πρωτότυπο ήταν ότι τα σκάφη που κατασκευάστηκαν για τη Σάµο ήταν δίκροτα. Ήταν, δηλαδή, µακρά σκάφη (πολεµικά), µε δύο σειρές κουπιών. Όπως και να έχει, στο απόσπασµα αυτό δεν υπάρχει άµεση αναφορά σε σκάφη µε το όνοµα «Σάµαινες». Ο Ηρόδοτος (5ος αι. π.χ.) αναφέρεται επίσης σε πλοία των Σαµίων σε ένα απόσπασµα για τη ναυµαχία τους µε τους Αιγινήτες. Ηρόδοτος III.59: εκτω δε ετεϊ Αιγινήται αυτούς [Σαµίους] ναυµαχίη νικήσαντες ήνδραποδίσαντο µετά Κρητών, και των νεών καπρίους έχουσέων τάς πρώρας ήκρωτηρίασαν και ανέθεσαν ες τον ιρόν της Άθηναίης εν Αιγίνη. Εδώ αναφέρεται για πρώτη φορά ότι οι πλώρες των σαµιώτικων πολεµικών σκαφών είχαν το σχήµα του κάπρου (της κεφαλής ίσως του κάπρου), χωρίς ωστόσο να Σελίδα 8 από 22

9 αναφέρεται ότι αυτά ονοµάζονταν «Σάµαινες», ούτε κάποιο άλλο χαρακτηριστικό της µορφής τους. Μια από τις σηµαντικότερες αναφορές στη «Σάµαινα» γίνεται από τον Πλούταρχο στο έργο του για τον Περικλή: Πλούταρχος, Περικλής 26.4: ή δε σάµαινα ναΰς εστίν ύόπρωρος µεν το σίµωµα, κοιλοτέρα δε και γαστροειδής, ώστε και ποντοπορεϊν και ταχυναυτεϊν. ούτω δ' ώνοµάσθη δια το πρώτον εν Σάµω φανήναι, Πολυκράτους τυράννου κατασκευάσαντος. Η σύντοµη αυτή αναφορά στη «Σάµαινα» έχει σχολιαστεί και ερµηνευθεί από αρκετούς µελετητές: Ο Williams (1958: 127) αναφέρει ότι ο Πλούταρχος περιγράφει τη Σάµαινα ως εξής: «Η Σάµαινα είναι σκάφος του οποίου η πλώρη είναι χαµηλή και επίπεδη σαν να µοιάζει µε µια κοντόχοντρη ανασηκωτή µύτη (snub-nosed). Είναι φαρδύτερο σκάφος στη µέση (κοιλοτέρα), περισσότερο ευρύχωρο (πιθανώς συγκρινόµενο µε τις άλλες διήρεις) και καµπυλωµένο, έτσι ώστε να µπορεί να ταξιδεύει στις ανοιχτές θάλασσες και να κινείται γρήγορα. Ονοµάστηκε έτσι γιατί πρωτοεµφανίστηκε στη Σάµο και ο τύραννος Πολυκράτης κατασκεύασε ορισµένα από αυτά τα σκάφη». Αντίθετα ο Wallinga (1993: 93-94) θεωρεί ότι το κεφάλι κάπρου, όπως εµφανίζεται στις πλώρες ορισµένων σκαφών που απεικονίζονται πάνω σε αρχαία αγγεία, δεν είναι αυτό που ο Πλούταρχος εννοεί. Η ικανότητα αυτών των σκαφών «ταχυναυτείν», που εξαρτάται από το σχήµα του στοιχείου που αναφέρεται ως «σίµωµα», πρέπει να περιλαµβάνει περισσότερα στοιχεία από ό,τι µόνο η µορφή του εµβόλου του σκάφους. Επίσης αναφέρει ότι η «Σάµαινα» συνδύαζε τα ποιοτικά χαρακτηριστικά ενός κωπήλατου σκάφους (galley) µε αυτά που είχε ένα ιστιοφόρο, επειδή η κατασκευή του είχε συγκεκριµένα στοιχεία: Μπορούσε δηλαδή να τρέχει γρήγορα µε τα κουπιά (ταχυναυτείν) και να ταξιδεύει στις ανοιχτές θάλασσες µε τα πανιά (ποντοπορείν). Το δεύτερο στοιχείο χάριν του µεγάλου πλάτους (ήταν κοιλοτέρα και γαστροειδής) και το πρώτο για κάποιο λόγο που δεν είναι σαφής, καθώς αναφέρεται στο τµήµα εκείνο του κειµένου που είναι αντιφατικό (contrasting part) ως προς την περιγραφή (που φαίνεται ότι εδώ ίσως έχει αλλοιωθεί). Ωστόσο, κατά τον Wallinga, εύκολα συνάγεται από την ίδια την αντιφατικότητα του κειµένου (contrast itself) ότι το σκάφος ήταν (περισσότερο) λεπτό στο πρωραίο του τµήµα. Ακόµη ο Papalas (1999: 5) αναφέρει ότι σύµφωνα µε την περιγραφή του Πλούταρχου η «Σάµαινα» ήταν ένα σκάφος µε φαρδύτερη και βαθύτερη γάστρα από ό,τι οι τριήρεις, αλλά ήταν γρηγορότερο µε τα πανιά. Η «Σάµαινα» του Πολυκράτη ήταν πιθανώς ένα είδος πεντηκοντόρου και τα σκάφη αυτού του είδους αποτελούσαν ένα µέρος του στόλου των 100 πλοίων που διέθετε. Οι άλλες πεντηκόντοροι που ήταν ιδιωτικά σκάφη είχαν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τις έκαναν να ξεχωρίζουν µεταξύ τους. Ο Πολυκράτης ωστόσο, όταν κατασκεύασε τον κρατικό στόλο, ήθελε να προσδώσει στα πλοία του µια µορφολογική οµοιογένεια. Για το σκοπό αυτό καθιέρωσε το στοιχείο της ανασηκωµένης πλώρης που το ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα σκάφη. Σύµφωνα πάντα µε τον Papalas, κατά τον 5ο π.χ. αιώνα η «Σάµαινα» πιθανώς µετεξελίχθηκε σε ένα είδος τριήρους πιο εύσχηµης (specious) από ό,τι η αντίστοιχη αθηναϊκή, και ξεχώριζε κυρίως από την ανασηκωµένη πλώρη. Μια ακόµη αναφορά για τη «Σάµαινα» που έχει επανειληµµένα σχολιαστεί προέρχεται από τον Ησύχιο (πιθανόν πρόκειται για τον Ησύχιο τον Αλεξανδρέα γραµµατικό του 5ου αι. µ.χ.), ο οποίος επικαλείται τον ίδυµο από την Αλεξάνδρεια στην περιγραφή της «Σάµαινας»: Σελίδα 9 από 22

10 Ησύχιος, Σαµιακός τρόπος:... έτερον δε, δτι αι λεγόµεναι Σάµαιναι ναϋς κατέστρωντο δι' δλου. ίδυµος δε τάς Σαµαίνας ϊδιαιτέραν παρά τάς αλλάς ναϋς την κατασκευήν έ'χειν εύρύτεραι µεν γάρ εισι τάς γαστέρας, τους δε έµβόλους σεσίµωνται, ώς δοκεϊν ρύγχεσιν νών οµοίως κατεσκευάσθαι, οίον ύοπρώρους είναι, διό και έπ'ι τ(οι)αύτης λέγεται- "ναός δε τις ώκυπόρος Σαµία ύός είδος ναϋς έχουσα". Σύµφωνα µε τον Morrison (1996: 181), ο Ησύχιος αναφέρει ότι τα σκάφη που ονοµάζονταν «Σάµαινες» είχαν εκτεταµένο κατάστρωµα, το οποίο κάλυπτε όλο το σκαρί. Επίσης, αντιγράφοντας έναν προγενέστερο λεξικογράφο, τον ίδυµο από την Αλεξάνδρεια, ο Ησύχιος αναφέρει ότι οι «Σάµαινες» είχαν µια µάλλον ιδιόµορφη κατασκευή συγκρίνοντας τες µε τα άλλα καράβια. Ήταν δηλαδή φαρδύτερες στο πλάτος, και τα έµβολα τους ήταν τόσο ανασηκωµένα ώστε φαίνονταν σαν να αναπαριστούν το ρύγχος ενός κάπρου. Συµπληρώνεται µάλιστα από τον Morrison (1996: 254) ότι οι πλώρες µε το σχήµα κεφαλής κάπρου ήταν συνηθισµένο θέµα στις παραστάσεις πλοίων πάνω σε µελανόµορφα αγγεία του 6ου π.χ. αι. Η ιδιαιτερότητα όµως της «Σάµαινας» ήταν ότι η πλώρη είχε µεν σχήµα ρύγχους, αλλά ήταν επίσης ανασηκωµένη (retrousse). Ο Wallinga (1993: 94) αναφερόµενος στον Ησύχιο σχολιάζει ότι αντιγράφει τον ίδυµο ως προς έναν προσδιορισµό παράλληλο µε αυτόν του Πλούταρχου (ότι η «Σάµαινα» ήταν φαρδύτερη στη γάστρα και ότι στην απόληξη της πλώρης είχε µια ιδιόρρυθµη διαµόρφωση, ωστόσο στο σηµείο αυτό το κείµενο είναι αναµφίβολα αλλοιωµένο). Αναφέρει επίσης ότι ο ίδυµος αρχίζει τη σηµείωση του για τη «Σάµαινα» µε µια πληροφορία που δεν υπάρχει πουθενά αλλού, ότι δηλαδή οι «Σάµαινες» ήταν πλήρως καλυµµένες από το κατάστρωµα τους («κατέστρωντο δι' όλου»). Στη «Σάµαινα» αναφέρεται ακόµη ο Χοιρίλος ο Σάµιος: Χοιρίλος ο Σάµιος 6 και FR.6:...νηϋς δε τις ώκύπορος Σαµίη, συός είδος έχουσα. Ο Wallinga (1993) συγκρίνοντας τις φαινοµενικά όµοιες περιγραφές για τη «Σάµαινα» παρατηρεί ότι ο Χοίριλος συγκρίνει τη µορφή του ίδιου του σκάφους µε τη µορφή ενός αγριόχοιρου, αντίθετα ο Πλούταρχος αναφέρεται αντίστοιχα στο «σίµωµα» του σκάφους, ό,τι κι αν αυτό µπορεί να σηµαίνει (συµπληρώνοντας µάλιστα ότι δεν είναι ταυτόσηµο κατά τη γνώµη του µε το έµβολο), και διευκρινίζει ότι είναι υπόπρωρο, και, τέλος, ο ίδυµος παραδίδει σχόλια πάνω στο σχήµα του εµβόλου. Ο Wallinga λοιπόν πιστεύει ότι οι αλλοιώσεις των λέξεων και στα τρία κείµενα δεν επιτρέπουν µια κοινή ερµηνεία που θα προέκυπτε παράλληλα και από τις τρεις περιγραφές (αναφέρθηκε ήδη η άποψη του Wallinga για τη λέξη «σίµωµα» στον Πλούταρχο). Μια ακόµη µοναδική πληροφορία προέρχεται από τον λεξικογράφο Φώτιο [και Σουίδα] όπου αναφέρεται το ακόλουθο απόσπασµα από το Λυσίµαχο από την Αλεξάνδρεια: Λυσίµαχος Αλεξανδρεύς 7 (15): PHOT, SUD. s. ν. Σαµίων ό δήµος έστιν ό πολυγράµµατος-... δτι "Αθηναίοιµεν τουςληφθένταςεν πολεµώ Σαµίοος εστιζον γλαυκί, Σάµιοι <δέτούς'αθηναίους> τησαµαίνη - <ή> εστί πλοϊον δίκροτον υπό Πολυκράτους πρώτον κατασκευασθέν τοϋ Σαµίων τυράννου, ώς Λυσίµαχος εν β' Νόστων - τόδέ πλάσµα ούριδος (76F66) οι δε την σάµαιναν νόµισµα είναι. Ο Williams (1958: 127) επισηµαίνει ότι στο λεξικό του Φωτίου [και Σουίδα] κάτω από το «Σαµίων ο δήµος» αναφέρεται καθαρά ότι η «Σάµαινα» ήταν «πλοίον δίκροτον». Επίσης, οι ίδιοι λεξικογράφοι συµπληρώνουν ότι η «Σάµαινα» κατασκευάστηκε για πρώτη φορά από τον Πολυκράτη, αν και η άποψη του Williams είναι ότι αυτό φαίνεται ότι µεταφέρθηκε από το κείµενο του Πλούταρχου. Το τελευταίο στοιχείο από αυτό το λεξικό, σύµφωνα µε τον Williams, επιβεβαιώνει την αναγνώριση της «Σάµαινας» στα πλοία που απεικονίζονται στα σαµιακά νοµίσµατα. Ο Morrison (1996: 181) αναφέρει ότι οι λεξικογράφοι Φώτιος και Σουίδας προσθέτουν ότι η Σάµαινα ήταν «δίκροτος», µε δύο δηλαδή σειρές κουπιών. Σελίδα 10 από 22

11 Ο Wallinga (1993: 94-95) αναφερόµενος στον όρο δίκροτος επισηµαίνει ότι ο συνδυασµός της πλήρους κάλυψης του σκάφους µε κατάστρωµα και των δύο σειρών µε κουπιά κάνει τη γάστρα της «Σάµαινας» ιδιόρρυθµη και δύσκολη στην αναπαράσταση της. Αθηναίος (3ος αι. µ.χ.), ειπνοσοφισταί XII.540.e: πρώτος δ'o Πολυκράτης και ναΰς τινας πήξας άπό της πατρίδος Σαµαίνας έκάλεσεν. Φώτιος, (9ος αι. µ.χ.) Λεξικό. Σαµιακόν τρόπον: Κρατίνος Άρχιλόχοις (fr. 13 Kock): εις ύηνίαν έπισκώπτων µιννύω- υσ'ι γαρ έµφερεϊς είχε τάς πρώρας τα των Σαµίων πλοία, ως Χοιρίλος (Χοιρίλοχος cod.)δ Σάµιος. Ολοκληρώνοντας αυτή τη σύντοµη αναφορά στις γραπτές πηγές για τη «Σάµαινα» θα πρέπει να επισηµάνουµε τις διαπιστώσεις του Wallinga (1993: 94-95) σχετικά µε τη µορφή και τα χαρακτηριστικά του σκάφους. Αναφέρει λοιπόν ότι η Σάµαινα ήταν παρόµοιο σκάφος µε τις πεντηκοντόρους, ως προς το ότι ήταν «δίκροτος», και επίσης µπορούσε να συγκριθεί µε την εικοσόρο (συχνά εµπορικό κωπήλατο σκάφος), γιατί ήταν συνολικά καλυµµένη µε ένα κατάστρωµα. Ο συνδυασµός της πλήρους κάλυψης του σκάφους µε κατάστρωµα και της ύπαρξης δύο σειρών κωπηλατών πιστεύει ότι καθορίζει την ιδιαιτερότητα που είχε το σκαρί. Αναφέρεται επίσης ότι η «Σάµαινα» που είχε ναυπηγηθεί ως ιδιαίτερος τύπος σκάφους για τον Πολυκράτη και διέθετε µια φαρδιά γάστρα, θα πρέπει να παρουσίαζε σηµαντικό µειονέκτηµα σε σχέση µε τις άλλες πεντηκοντόρους, κυρίως ως προς τη συµπεριφορά της ως πολεµικό σκάφος. Έτσι, θεωρεί ότι η «Σάµαινα» είχε κατασκευαστεί για να καλύψει τις ανάγκες των εµπορικών συναλλαγών της Σάµου και ιδιαίτερα του καθεστώτος του Πολυκράτη, παρά για να χρησιµοποιηθεί σε πολεµικές επιχειρήσεις. Συνεχίζοντας υποστηρίζει ότι η «Σάµαινα» συνδεόταν αρκετά µε το ιδιαίτερα αναπτυγµένο εµπόριο που έκανε εκείνη την εποχή η Σάµος µε την Αίγυπτο. Το εµπόριο αυτό βασιζόταν κυρίως στην εξαγωγή δηµητριακών από την Αίγυπτο, και αυτό δικαιολογούσε την αυξηµένη χωρητικότητα και την κάλυψη συνολικά του σκάφους µε ένα κατάστρωµα. Όµως δεν δικαιολογεί τη δύσκολη, κατασκευαστικά, επιλογή των δύο σειρών από κουπιά, αφού το εµπόριο των σιτηρών δεν απαιτούσε τη γρήγορη διεκπεραίωση του. Αναζητώντας λοιπόν την ανάγκη που ώθησε τον Πολυκράτη να ζητήσει την κατασκευή γρήγορων εµπορικών κυρίως σκαφών, ο Wallinga (1993: 96) υποστηρίζει ότι οι «Σάµαινες» είχαν κατασκευαστεί για να µεταφέρουν έµψυχο δυναµικό και µάλιστα µισθοφόρους, Έλληνες και Κάρες, στην Αίγυπτο. Είναι γνωστό ότι µεταφερόταν µεγάλος αριθµός µισθοφόρων εκείνη την περίοδο, και θα έπρεπε επίσης να γίνεται µε πιο γρήγορους χρόνους, από ό,τι συνηθιζόταν για άλλου είδους φορτία. Ο Πολυκράτης είχε αναλάβει αυτό το επικερδές εµπόριο για λογαριασµό του τότε συµµάχου του Φαραώ της Αιγύπτου Αµάση, και για το σκοπό αυτό υποστηρίζεται ότι κατασκεύασε τον ιδιαίτερο τύπο σκάφους, τη «Σάµαινα» για να αντεπεξέλθει και να εδραιωθεί στις απαιτήσεις αυτής της ιδιόρρυθµης εµπορικής δραστηριότητας. Ανακεφαλαιώνοντας λοιπόν τις πληροφορίες που δίνονται από τις γραπτές πηγές για τη Σάµαινα µπορούµε να επισηµάνουµε τα ακόλουθα: Όλοι οι σχολιαστές των προαναφερόµενων πηγών συµφωνούν ότι η «Σάµαινα» ήταν µια διήρης ισοδύναµη µε την πεντηκόντορο της αρχαϊκής εποχής. Πρέπει εδώ να επισηµανθεί ότι διήρεις εµφανίζονται σε παραστάσεις πάνω σε αγγεία ήδη από τον 8ο αι. π.χ. (Casson 1994: 58). Ήταν σκάφος φαρδύ και «κοιλαράδικο». Ωστόσο αναφέρεται και ότι ήταν βαθύτερο και καµπυλωµένο για να µπορεί να ταξιδεύει στις ανοιχτές θάλασσες. Πιστεύουµε ότι οι προσδιορισµοί «κοιλοτέρα» και «γαστροειδής» δεν έχουν γίνει για να επισηµάνουν το ίδιο ή περίπου το ίδιο χαρακτηριστικό της γάστρας του σκάφους. Ίσως ο ένας από τους δύο να αναφέρεται στην πλατύτερη διαµόρφωση της γάστρας -ως προς τον εγκάρσιο άξονα του σκάφους- και ο άλλος στο πιο καµπυλωµένο (άρα βαθύτερο) προφίλ ως προς τον διαµήκη άξονα. Με άλλα λόγια ο πρώτος Σελίδα 11 από 22

12 χαρακτηρισµός αναφέρεται στη φαρδύτερη γάστρα (full body) και ο δεύτερος στην καµπυλωµένη τρόπιδα (καρίνα) (rocked keel), η οποία είχε ως αποτέλεσµα τη δηµιουργία βαθύτερης γάστρας. Το στοιχείο της καµπυλωµένης καρίνας δεν ήταν ξένο προς την αρχαία ναυπηγική µιας και έχει εντοπισθεί σε πολλά αρχαία ελληνικά ναυάγια (Ιούλιος Βερν 7, Ma'agan Mikhael, Κυρήνεια). Η καµπυλωµένη καρίνα ήταν δυσκολότερη στη κατασκευή της από ό,τι µια ευθύγραµµη µε το ίδιο µήκος. Παρ' όλα αυτά φαίνεται ότι χρησιµοποιούνταν ήδη στην αρχαϊκή εποχή (π.χ. στο Ιούλιος Βερν 7 και στα περισσότερα από τα ξύλινα µικρά οµοιώµατα από το Ηραίο της Σάµου που παρουσιάζονται στη συνέχεια), γιατί πιθανώς θα προσέδιδε ορισµένα πλεονεκτήµατα στην πλεύση των σκαφών. Αναφέρεται επίσης το εκτεταµένο κατάστρωµα το οποίο κάλυπτε σχεδόν συνολικά από πάνω τον εσωτερικό χώρο του σκάφους. Αναφέρεται ακόµη η ύπαρξη εµβόλου, ενός στοιχείου των πολεµικών σκαφών που εµφανίζεται ήδη σε παραστάσεις του 9ου αιώνα και αλλάζει εντελώς την πρακτική των θαλάσσιων πολεµικών επιχειρήσεων (Casson 1994: 51). Ιδιαίτερη επισήµανση γίνεται για τη µορφή της πλώρης, είτε µε τη λέξη «σίµωµα» είτε µε την αναφορά ότι έµοιαζε µε το κεφάλι κάπρου. Στην περίπτωση ωστόσο της πλώρης οι σχολιαστές δεν συµφωνούν. Ίσως η µορφή της κεφαλής κάπρου να ήταν ένα απλό διακοσµητικό στοιχείο αλλά η πλώρη της «Σάµαινας» να είχε πράγµατι και κάποια ιδιαίτερα γεωµετρικά χαρακτηριστικά που την έκαναν να ξεχωρίζει από τα άλλα σκάφη. Οι εκφράσεις «τους δε εµβόλους σεσίµωνται» από τον Ησύχιο και «υόπρωρος µεν το σίµωµα» από τον Πλούταρχο φαίνεται ότι αναφέρονται στο σχήµα της πρωραίας απόληξης ή του εµβόλου του σκάφους. Αν υποθέσουµε ότι οι λέξεις «σεσίµονται» και «σίµωµα» έχουν συναφή έννοια µε αυτό που σήµερα αναφέρουµε ως «σιµώτης», τότε θα πρέπει να χαρακτηρίζει την καµπύλωση ενός στοιχείου προς τα πάνω. Ίσως να πρόκειται για µια οξύτερη καµπύλωση του εµβόλου προς τα πάνω σε σχέση µε την ελαφρότερη καµπύλωση που µπορεί να είχε η τρόπις. 2.3 Τρισδιάστατα µοντέλα Η τελευταία ενότητα που διερευνήθηκε στα πλαίσια του έργου περιλαµβάνει τη συλλογή από τα µοναδικά ξύλινα οµοιώµατα σκαφών της αρχαϊκής περιόδου που φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σάµου. Πρόκειται για σχηµατικά οµοιώµατα λεπτόγραµµων σκαφών (χωρίς ιδιαίτερες κατασκευαστικές λεπτοµέρειες), που χρονολογούνται στα µέσα του 7ου π.χ. αι. ή την περίοδο π.χ. Τα οµοιώµατα αυτά αποτελούσαν είτε αφιερώµατα στο ναό της Ήρας, είτε τελετουργικά σκεύη για τη λατρεία της θαλασσινής θεάς (Kyrieleis 1980: 87-88, Kopcke 1967: 145, Johnston 1985: 45-64). Τα οµοιώµατα έχουν µελετηθεί πριν από αρκετά χρόνια από τους αρχαιολόγους της Γερµανικής Αρχαιολογικής Σχολής και έχουν δηµοσιευθεί από τους ανασκαφείς τους, όπως και από άλλους που µελετούν τα αρχαία µοντέλα πλοίων (Buschor 1937: , Only 1953, Kopcke 1967: , Gray 1974, Gottlicher 1978, Kyrieleis 1980: , Basch 1987: 245, Casson 1971: 82 και Johnston 1985: 45-64). Η χρονολόγηση των οµοιωµάτων δεν είναι σε όλες τις περιπτώσεις σαφώς τεκµηριωµένη, και αυτό επισηµαίνεται ή υπονοείται σε ορισµένες δηµοσιεύσεις (Gray 1974: 58, Johnston 1985: 47). Επίσης, η κατασκευή της Σάµαινας είναι λογικό να βασίζεται στην προϋπάρχουσα εµπειρία στα ναυπηγεία της Σάµου, τα οποία φαίνεται ότι είχαν σηµαντική παραγωγή πριν ακόµη από την εποχή του Πολυκράτη (Papalas 1999: 3-4). Έτσι λοιπόν κρίθηκε απαραίτητο να µελετηθούν τα αρχαϊκά οµοιώµατα του Ηραίου και να χρησιµοποιηθούν Σελίδα 12 από 22

13 ως υπόβαθρο για την πιθανή αφετηρία των γεωµετρικών χαρακτηριστικών που είχαν τα κωπήλατα πλοία στη Σάµο τους αρχαϊκούς χρόνους. Υπάρχουν συνολικά 22 δηµοσιευµένα οµοιώµατα που φαίνεται ότι έχουν ανακαλυφθεί σε διαφορετικές χρονικές περιόδους ξεκινώντας από το 1937 (Buschor 1937: 204, Johnston 1985: 57) και φτάνοντας µέχρι το 1977 (Kyrieleis 1980: 87-88). Στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σάµου φυλάσσονται ακόµη αλλά επτά οµοιώµατα της ίδιας οµάδας που έχουν προέλθει από ανασκαφές το 1983 και Τα περισσότερα από τα οµοιώµατα του Ηραίου παρουσιάζουν µια οµοιογένεια ως προς την κατασκευή και τη µορφολογία τους, που καθορίζεται από το γεγονός ότι έχουν κατασκευαστεί από ένα ενιαίο κοµµάτι ξύλου (εικ. 8). Εξαίρεση αποτελεί ένα από τα οµοιώµατα που φαίνεται ότι είχε κατασκευαστεί από περισσότερα ξύλινα κοµµάτια και το οποίο παρουσιάζει διαφορετικά µορφολογικά, κατασκευαστικά και γεωµετρικά χαρακτηριστικά από τα υπόλοιπα οµοιώµατα (Basch 1987: 245, Johnston 1985: 46). Το οµοίωµα αυτό αναπαριστά το µοναδικό στρογγυλό και πιθανότατα εµπορικό σκάφος της συλλογής, που λόγω της διαφορετικής χρήσης και µορφής του δεν συµπεριλήφθηκε στη µελέτη για τη Σάµαινα. Τα υπόλοιπα οµοιώµατα αναπαριστούν µακρόστενα κωπήλατα σκάφη πιθανώς πολεµικά, αν κρίνουµε από το εµβολοφόρο σχήµα που έχει η πλώρη τους (εικ. 9). Το σωζόµενο µήκος τους κυµαίνεται από 20 (εικ. 10) έως 62 εκ. (εικ. 11) και η αναλογία σωζόµενου µήκους προς πλάτος ξεκινά από 5,8:1 (εικ. 12) και φτάνει περίπου µέχρι 20:1 (εικ. 13). Το µήκος ωστόσο στα περισσότερα από τα οµοιώµατα θα ήταν στην αρχική τους µορφή µεγαλύτερο, και έτσι η αναλογία του µήκους προς το πλάτος θα πρέπει να είχε ακόµη µεγαλύτερες τιµές. Συγκρίνοντας τις αναλογίες από τα σωζόµενα τµήµατα των οµοιωµάτων µπορούµε να τα ταξινοµήσουµε σε δύο οµάδες, στην πρώτη Σελίδα 13 από 22

14 περιλαµβάνονται τα φαρδύτερα σκάφη µε αναλογία µήκους/πλάτος µικρότερη από 11/1 και στη δεύτερη τα πιο λεπτά µε αναλογία µεγαλύτερη από 14/1 (πιν. 1). Στην πρώτη οµάδα ανήκουν επτά και στη δεύτερη τουλάχιστον εννέα από τα οµοιώµατα που µελετήθηκαν. Τα υπόλοιπα 6 οµοιώµατα είναι πολύ αποσπασµατικά για να ταξινοµηθούν εύκολα σε µια από τις δύο οµάδες. Τα σκάφη της δεύτερης οµάδας είναι υπερβολικά λεπτόγραµµα και από ορισµένους ερευνητές των αρχαίων πλοίων έχουν χαρακτηριστεί εκτός πραγµατικότητας (Grey 1974: 58, Basch 1987: 245). Τα σκάφη της Σελίδα 14 από 22

15 πρώτης οµάδας, ωστόσο, έχουν αναλογίες που θα µπορούσαν να είναι πραγµατικές για µακρόστενα κωπήλατα σκάφη (Casson 1994: 53). Μια άλλη ταξινόµηση θα µπορούσε να γίνει ως προς την αναλογία µήκους προς ύψος στη µέση του σκάφους, η οποία κυµαίνεται από 7,2:1 έως 18,9:1 (πιν. 2). Και σε αυτή την περίπτωση επίσης τα οµοιώµατα µπορούν να ταξινοµηθούν σε δύο διαφορετικές οµάδες. Η πρώτη περιλαµβάνει τα σκάφη που έχουν την αναλογία µήκους προς ύψος στη µέση µικρότερη από 12/1 και η δεύτερη µεγαλύτερη από 15/1. Τα σκάφη της πρώτης οµάδας θα µπορούσαν να χαρακτηριστούν ως σκάφη µε σχετικά ψηλά πλαϊνά τοιχώµατα, ενώ τα σκάφη της δεύτερης µε σχετικά χαµηλά τοιχώµατα. Αναφέρεται ότι τα χαµηλά τοιχώµατα που έχουν τα οµοιώµατα από το Ηραίο πιθανώς αντιστοιχούν σε σκάφη µε µία σειρά κουπιών (Johnston 1985: 46). Ωστόσο η διαφορά ύψους µεταξύ των δύο οµάδων είναι µεγάλη και πιθανώς να αντιπροσωπεύει αναπαραστάσεις σκαφών µε δύο και µε µία σειρά κουπιών αντίστοιχα. Η πρώτη οµάδα περιλαµβάνει τουλάχιστον εννέα και η δεύτερη τουλάχιστον πέντε από τα οµοιώµατα. Με τις δύο αυτές ταξινοµήσεις και σύµφωνα µε τις προαναφερθείσες γραπτές περιγραφές για τα σκάφη που αναφέρονται ως Σάµαινες πιστεύουµε ότι θα πρέπει να µελετηθούν και να συγκριθούν αναλυτικότερα τα οµοιώµατα που ανήκουν στην πρώτη οµάδα από την πρώτη ταξινόµηση και στην πρώτη επίσης οµάδα από τη δεύτερη ταξινόµηση. Τα οµοιώµατα αυτά είναι τουλάχιστον επτά (Η85, Η86, Η25, Η26, Η90, Η91, Η175). Θα πρέπει ωστόσο να επισηµανθεί ότι αυτές οι αναλογίες βασίζονται στα σωζόµενα τµήµατα από τα οµοιώµατα και πιθανώς να ήταν διαφορετικές αν µπορούσαµε να τα µελετήσουµε στην ακέραια αρχική µορφή τους. Ολοκληρώνοντας λοιπόν τη σύντοµη αυτή αναφορά στη µελέτη των αρχαϊκών οµοιωµάτων του Ηραίου, µπορούµε να καθορίσουµε και άλλα χαρακτηριστικά στοιχεία ως προς το σχήµα της γάστρας που παρουσιάζουν τα έξι οµοιώµατα που πιθανώς να είναι πιο συγγενικά στη µορφή που διερευνούµε (πιν. 3). Τα χαρακτηριστικά αυτά προέρχονται κυρίως από το πλάγιο προφίλ του σκάφους, όπως είναι για παράδειγµα η καµπυλότητα της καρίνας, η κλήση του προεξέχοντος τµήµατος στην πλώρη (υπό τη µορφή εµβόλου;) και η κλίση του πρυµιού ποδοστάµατος. Επίσης µετρήθηκαν οι οριζόντιες γωνίες που σχηµατίζουν οι απολήξεις της πλώρης και της πρύµνης (στο ύψος του εµβόλου και στο ύψος του καταστρώµατος αντίστοιχα). Ακόµη θα πρέπει να επισηµανθεί ότι από τα οµοιώµατα του Ηραίου υπάρχουν άλλα δύο χαρακτηριστικά που συνυπολογίζονται στην παρούσα έρευνα. Πρόκειται για δύο λεπτοµέρειες πέρα από το σχήµα και τα χαρακτηριστικά που έχουν οι γάστρες των σκαφών. Το ένα απεικονίζεται στο οµοίωµα µε αριθµό Η28 (εικ. 13), και είναι µικρές Σελίδα 15 από 22

16 προεξοχές που υποδεικνύουν ένα είδος κουπαστής ή θέσης κουπιών ή ακόµη και κάποιο είδος υπερκατασκευής. υστυχώς, το στοιχείο αυτό δεν έχει πλέον διασωθεί και µπορεί να µελετηθεί µόνο µέσα από τις παλιότερες δηµοσιεύσεις του οµοιώµατος. Το άλλο απεικονίζεται στο οµοίωµα µε αριθµό Η217 (εικ. 14) και αναπαριστά επίσης την κουπαστή ή τις υποδοχές για τις θέσεις των κουπιών. Η διακοσµητική διάθεση που διακρίνεται στο οµοίωµα Η217 δεν µας επιτρέπει να εξάγουµε ασφαλή συµπεράσµατα ως προς τα κατασκευαστικά στοιχεία του σκάφους. Ωστόσο θα πρέπει να επισηµανθεί η πιθανότητα σχηµατικής αναπαράστασης των υποδοχών για δύο σειρές κουπιών που εµφανίζονται στο ύψος της κουπαστής. Αναµφίβολα τα αρχαϊκά οµοιώµατα σκαφών από το Ηραίο της Σάµου αποτελούν µια σηµαντικότατη πηγή πληροφοριών για τα αρχαϊκά πλοία, η οποία θα πρέπει να µελετηθεί αναλυτικά. Σε µια προσπάθεια αναλυτικής γεωµετρικής τεκµηρίωσης έγινε ψηφιακή σάρωση σε επιλεγµένα οµοιώµατα του Ηραίου, µε σκοπό την τρισδιάστατη απεικόνιση τους. Η εργασία εκπονήθηκε από την υποψήφια διδάκτορα του εργαστηρίου φωτογραµµετρίας του Ε.Μ.Π. κ. Άρτεµη Βαλάνη. Ωστόσο κατά την εργαστηριακή επεξεργασία των αποτελεσµάτων διαπιστώθηκε ότι για να εξαχθούν ασφαλείς Σελίδα 16 από 22

17 τρισδιάστατες απεικονίσεις θα έπρεπε να είχε χρησιµοποιηθεί σαρωτής ειδικών προδιαγραφών και µεγαλύτερης ανάλυσης. Έτσι, προγραµµατίζεται µια νέα αποστολή ψηφιακής γεωµετρικής τεκµηρίωσης των οµοιωµάτων. Σελίδα 17 από 22

18 Σελίδα 18 από 22

19 3 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΠΟΥ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΕΧΕΙ ΕΝΑ ΣΚΑΦΟΣ ΤΥΠΟΥ ΣΑΜΑΙΝΑ Όπως φάνηκε και από την προηγούµενη ανάλυση, τα διαθέσιµα στοιχεία δεν είναι αρκετά για να µας δώσουν µια µονοσήµαντη αναπαράσταση της «Σάµαινας». Οι γραπτές αναφορές δίνουν ορισµένα βασικά χαρακτηριστικά, τα οποία ωστόσο δεν είναι ικανά για να υποστηρίξουν την αναλυτική σχεδίαση ενός σκάφους. Από τις εικονογραφήσεις καµία δεν είναι απόλυτα εξακριβωµένη ότι αναπαριστά µια «Σάµαινα». Ίσως το νόµισµα από τη Ζάγκλη να έχει τις περισσότερες πιθανότητες να αναπαριστά την πλώρη µιας «Σάµαινας». Όµως και αυτή η απεικόνιση είναι ελλιπής και επιδέχεται πολλαπλές ερµηνείες. Οι υπόλοιπες αναπαραστάσεις σε αγγεία παρουσιάζουν συγγενικά σκάφη (διήρεις - πεντηκόντορους), αλλά χωρίς καµία ένδειξη ότι πρόκειται για τον ίδιο τύπο σκάφους. Η πιο ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη οµάδα πρωτογενούς υλικού είναι τα ξύλινα σχηµατικά οµοιώµατα σκαφών που βρέθηκαν στο Ηραίο της Σάµου. Αν και τα οµοιώµατα αυτά έχουν χρονολογηθεί έναν αιώνα πριν από την περίοδο του Πολυκράτη, για λόγους που ήδη αναφέρθηκαν, θεωρούµε ότι η «Σάµαινα» θα µπορούσε να είναι µια εξέλιξη των σκαφών που αναπαριστάνται στα οµοιώµατα. Επισηµαίνουµε φυσικά την επιφύλαξη ότι τα οµοιώµατα ήταν κατασκευασµένα ως αφιερώµατα ή ως λατρευτικά σύµβολα και πάντως όχι ως πιστά αντίγραφα των αναπαριστάµενων σκαφών. Στα πλαίσια λοιπόν του έργου «Ανάδειξη του αρχαίου πλοίου Σάµαινα» πραγµατοποιήθηκε µια πειραµατική διερεύνηση της µορφής του σκάφους µε αφετηρία το σχήµα (και κυρίως το προφίλ) που έχουν τα αρχαϊκά οµοιώµατα σκαφών από το Ηραίο, και ειδικότερα η οµάδα των φαρδύτερων και ψηλών σκαφών, η οποία µελετήθηκε αναλυτικότερα. Συνυπολογίστηκαν επίσης και όλα τα προαναφερθέντα στοιχεία, όπως οι γραπτές αναφορές, τα νοµίσµατα από τη Ζάγκλη και οι άλλες συγγενικές παραστάσεις. Κύρια µεταβλητή σε αυτή τη διερεύνηση είναι ο λόγος µήκους προς πλάτος που θα µπορούσε να είχε το σκάφος. Αναφέρεται (Casson 1994: 55) ότι οι περισσότερες ενδείξεις για τις πεντηκοντόρους και τις τριακοντόρους εκείνης της εποχής µας οδηγούν να υποθέσουµε ότι η αναλογία µήκους προς πλάτος ήταν περίπου 10/1. Η υπόθεση αυτή επιβεβαιώνεται από τα πιο ρεαλιστικά οµοιώµατα του Ηραίου που ανήκουν στις οµάδες των φαρδύτερων και ψηλότερων σκαφών. Ξεκινώντας λοιπόν από το λόγο µήκους προς πλάτος 10/1 συγκρίναµε τρεις γάστρες µε διαφορετικό πλάτος, καταλήγοντας στο λόγο 6/1 που θα µπορούσε να υπάρχει σε ένα οριακά «στρογγυλό», εµπορικό δηλαδή, σκάφος. Η επιλογή αυτής της κύριας µεταβλητής στηρίζεται στην υπόθεση ότι η βασική εξέλιξη που έλαβε χώρα µε τη ναυπήγηση της «Σάµαινας», πιθανώς την εποχή του Πολυκράτη, ήταν η αύξηση του πλάτους στα παραδοσιακά «µακρά» κωπήλατα σκάφη του νησιού και γενικότερα του Αιγαίου. Σχεδιάστηκαν λοιπόν τρεις γάστρες µε παρόµοια προφίλ που προέρχονται από τα αρχαϊκά οµοιώµατα του Ηραίου και µε αναλογίες µήκους προς πλάτος 10/1, 8/1 και 6/1 αντίστοιχα. Σκοπός αυτών των σχεδιάσεων ήταν η διερεύνηση των ναυπηγικών χαρακτηριστικών και του τρόπου που αυτά µεταβάλλονται ανάλογα µε τις διαφορετικές τιµές του πλάτους. Η διερεύνηση αυτή δεν γίνεται για να καταλήξουµε σε ένα σχήµα πλοίου το οποίο πιστεύουµε ότι αναπαριστά τη «Σάµαινα», αλλά για να κατανοήσουµε λίγο περισσότερο τη µορφή που είχαν τα πλοία στη Σάµο και γενικότερα στο Αιγαίο κατά την αρχαιότητα. Το µήκος που δόθηκε στις γάστρες που µελετήθηκαν υπολογίστηκε σύµφωνα µε τον αριθµό των κουπιών, τις σχετικές αναφορές της βιβλιογραφίας και τις αναλογίες που έχουν τα οµοιώµατα του Ηραίου και οι άλλες συγγενικές παραστάσεις. Αναφέρεται λοιπόν (Casson 1994: 53) ότι η κάθε θέση κωπηλασίας θα πρέπει να καταλάµβανε ένα µήκος τριών ποδιών και ότι το υπόλοιπο µήκος στην πλώρη, την πρύµνη και το έµβολο θα πρέπει να ήταν περίπου 40 µε 50 πόδια. Έτσι, σύµφωνα µε την ίδια πηγή, η µονήρης Σελίδα 19 από 22

20 πεντηκόντορος θα πρέπει να είχε µήκος γύρο στα 38 µ., ενώ η µονήρης τριακόντορος γύρω στα 23 µ. Σύµφωνα πάντα µε την ίδια αναφορά τον 8ο αι. π.χ. εµφανίζονται οι διήρεις. Μια πεντηκόντορος λοιπόν µε δύο σειρές κουπιών θα µπορούσε να είχε µήκος µειωµένο κατά το ένα τρίτο περίπου από αυτό µίας µονήρους (Casson 1994: 58). Σύµφωνα λοιπόν µε τους υπολογισµούς αυτούς, µια διήρης πεντηκόντορος θα πρέπει να είχε µήκος τουλάχιστον 25,33 µ. Στις σχεδιάσεις που πραγµατοποιήθηκαν το σκάφος µε λόγο 10/1 είχε µήκος 27,40 µ., το άλλο µε λόγο 8/1 είχε µήκος 27,60 µ. και το τρίτο µε λόγο 6/1 είχε µήκος 26 µ. Τα υπόλοιπα βασικά χαρακτηριστικά τους φαίνονται στους πίνακες που συνοδεύουν τα σχέδια των σκαφών. Μορφολογικά ακολουθήθηκαν τα στοιχεία που καταγράφονται στα νοµίσµατα από τη Ζάγκλη (µε τις διάφορες παραλλαγές τους) ως προς το πρωραίο τµήµα των σκαφών, και τα στοιχεία που φαίνονται στις άλλες απεικονίσεις διήρεων ως προς την πρύµνη και το µεσαίο τµήµα του σκάφους. Έγινε ανάλυση των υδροστατικών και υδροδυναµικών χαρακτηριστικών που έχουν οι τρεις γάστρες από µια οµάδα ναυπηγών που αποτελείται από τους κυρίους Σπύρο Τζαµτζή, Gabriele Bulian και Ηλία Ρίζο. Η ανάλυση κατέδειξε ότι οι σχεδιάσεις µε λόγο µήκους προς πλάτος 10/1 και 8/1 παρουσιάζουν µια εγγενή αστάθεια ακόµη και σε ήρεµο νερό. Αντίθετα η σχεδίαση µε λόγο 6/1 παρουσιάζει αρχική αστάθεια η οποία αντιµετωπίζεται µε το κατάλληλο έρµα ή φορτίο και µε βελτιώσεις στη σχεδίαση του σκάφους. Οι ναυπηγοί που µελέτησαν τις γάστρες κατέληξαν επίσης στο συµπέρασµα ότι η µεταβολή ορισµένων παραµέτρων -όπως η επιφάνεια της ισάλου στο βύθισµα σχεδίασης, Σελίδα 20 από 22

21 η µορφή των υφάλων της γάστρας, η θέση του καταστρώµατος και το ύψος του ιστίουθα επηρέαζαν σηµαντικά τη συµπεριφορά του πλοίου. Φαίνεται λοιπόν ότι ένα σκάφος που χρησιµοποιούταν τόσο ως πολεµικό κωπήλατο όσο και ως εµπορικό ιστιοφόρο, όπως αναφέρεται για τη Σάµαινα, θα είχε ιδιαίτερα γεωµετρικά χαρακτηριστικά, τα οποία που θα του έδιναν τη δυνατότητα αυτής της πολλαπλής χρήσης. Από τη διερεύνηση που πραγµατοποιήθηκε µπορούµε να καταλήξουµε ότι, µε αφετηρία τα αρχαϊκά οµοιώµατα του Ηραίου, οδηγούµαστε στο συµπέρασµα ότι, η αναλογία µήκους προς πλάτος 6/1 αποτελεί την πιο ρεαλιστική τιµή της παραµέτρου που διερευνήθηκε. Ιδιαίτερα αν το σκάφος στο οποίο αναφερόµαστε θα έπρεπε να έχει υπολογίσιµη ικανότητα µεταφοράς φορτίου και ταχύτητας µε τα κουπιά. Θα µπορούσε λοιπόν να ξεκινήσει ένας νέος διερευνητικός κύκλος µε αφετηρία τα δεδοµένα που σε συντοµία παρουσιάσαµε και την αναλογία µήκους προς πλάτος 6/1. Η νέα αυτή διερεύνηση θα αποσκοπούσε στον προσδιορισµό της τιµής µιας νέας µεταβλητής και θα µας επέτρεπε να προσεγγίσουµε ακόµη περισσότερο την ιδιαίτερη µορφή που είχε η Σάµαινα. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Barron, J., The Silver Coins ofsamos, London Barron, J., «Two Goddesses in Samos», Studies in Greek Numismatics in memory of Martin Jessop Price, Richard Ashton και Silvia Hurter (επιµ.) σε συνεργασία µε τους Georges Le Rider και Roger Bland, Λονδίνο 1998, 23-36, πίν Basch, L., Le Musee imaginaire de la marine antique, Αθήνα Buschor, E., «Ausgrabungen im Heraion von Samos 1936», AA 52 (1937), Casson, L., Ships and Seamanship in the Ancient World, Princeton Casson, L., Ships and Seamanship in the Ancient Times, Gardner, P., Samos and Samian Coins, London Gottlicher, A. Materialien fur ein Corpus der Schiffsmodelle im Altertum, Mainz am Rhein: von Zabern Gray, D., «Seewesen», ArchHom, τόµ.1, Σελίδα 21 από 22

22 Johnston, P. F., Ship and Boat Models in Ancient Greece, Anapolis Meryland Kopcke, G., «Neue Holzfunde aus dem Heraion von Samos», AM%2 (1967), Kyrieleis, H. «Archaische Holzfunde aus Samos», AM 95 (1980), Λάσκαρης, Ν., «Προσπάθεια αναπαραστάσεως της Σάµαινας», περ. Αρχαιολογία, τχ. 101,2006. Morrison, J. S., Greek and Roman Oared Warships, Oxford Morrison, J. S. - Williams R. T., Greek Oared Ships, B. C, Cambridge Ohly, D., «Holz», ΛΜ68 (1953), Papalas, Α., «Polycrates of Samos and the First Greek Trireme Fleet», MM, τόµ. 85, Robinson, E. S. G., «Rhegion, Zankle - Messana and the Samians», JHS LXVI, 1946, 13-20, πίν. V Williams, R. T., «Early Greek Ships of Two Levels», JHS, 78: , pis. X1II- XV, Wallinga, Η. Τ., Ships and Seapower before the Great Persian War - The Ancestry of the Ancient Trireme, Leiden ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΠΕΡΙΟ ΙΚΩΝ A A Archa(e)ologischer Anzeiger AM Mitteilungen des Deutschen Archa(e)ologischen Instituts, Athenische Abteilung JHS Journal of Hellenic Studies MM The Mariner's Mirror Σελίδα 22 από 22

ΤΟ ΑΘΗΝΑΪΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 2018 ΤΑΞΗ : Α ΤΜΗΜΑ : 2 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΕΛΕΝΗ

ΤΟ ΑΘΗΝΑΪΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 2018 ΤΑΞΗ : Α ΤΜΗΜΑ : 2 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΕΛΕΝΗ ΤΟ ΑΘΗΝΑΪΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 2018 ΤΑΞΗ : Α ΤΜΗΜΑ : 2 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΕΛΕΝΗ ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΝΑΥΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ Η Αθήνα, στην αρχαιότητα, εκτός από μεγάλη πολιτική δύναμη ήταν και μεγάλη

Διαβάστε περισσότερα

Κατά την αρχαιότητα η θέση

Κατά την αρχαιότητα η θέση Προσπάθεια αναπαραστάσεως της Σάμαινας Νικόλαος Γ. Λάσκαρης Δρ Αρχαιολογίας Πανεπιστήμιο Paris I-Panth on-sorbonne Ένας από τους πιο διάσημους τύπους πλοίων της αρχαιότητας ήταν η Σάμαινα. Αν και υπάρχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΩ Η ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ ΝΑΥΠΗΓΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜΩΝ

ΣΤΟΙΧΕΙΩ Η ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ ΝΑΥΠΗΓΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩ Η ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ ΝΑΥΠΗΓΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜΩΝ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΠΑΡΙΣΑΛΩΝ ΜΕ ΕΓΚΑΡΣΙΑ ΚΛΙΣΗ Έστω ένα πλοίο το οποίο επιπλέει µε µια εγκάρσια κλίση που παριστάνεται µε το επίπεδο π. Σχήµα 1 Ζητείται

Διαβάστε περισσότερα

Η θεώρηση και επεξεργασία του θέματος οφείλει να γίνεται κυρίως από αρχιτεκτονικής απόψεως. Προσπάθεια κατανόησης της συνθετικής και κατασκευαστικής

Η θεώρηση και επεξεργασία του θέματος οφείλει να γίνεται κυρίως από αρχιτεκτονικής απόψεως. Προσπάθεια κατανόησης της συνθετικής και κατασκευαστικής ΑΝΑΓΝΩΣΗ - ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΗΦΑΙΣΤΟΥ Η θεώρηση και επεξεργασία του θέματος οφείλει να γίνεται κυρίως από αρχιτεκτονικής απόψεως. Προσπάθεια κατανόησης της συνθετικής και κατασκευαστικής δομής

Διαβάστε περισσότερα

1.2 Στοιχεία Μηχανολογικού Σχεδίου

1.2 Στοιχεία Μηχανολογικού Σχεδίου 1.2 Στοιχεία Μηχανολογικού Σχεδίου Τα µηχανολογικά σχέδια, ανάλογα µε τον τρόπο σχεδίασης διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες: Σκαριφήµατα Κανονικά µηχανολογικά σχέδια Προοπτικά σχέδια Σχηµατικές παραστάσεις.

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 4 ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΝΤΩΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΚΕΝΤΡΟΥ ΛΟΓΩ ΕΓΚΑΡΣΙΑΣ ΚΛΙΣΗΣ

Κεφάλαιο 4 ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΝΤΩΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΚΕΝΤΡΟΥ ΛΟΓΩ ΕΓΚΑΡΣΙΑΣ ΚΛΙΣΗΣ Κεφάλαιο 4 ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΝΤΩΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΚΕΝΤΡΟΥ ΛΟΓΩ ΕΓΚΑΡΣΙΑΣ ΚΛΙΣΗΣ Σύνοψη Αυτό το κεφάλαιο έχει επίσης επαναληπτικό χαρακτήρα. Σε πρώτο στάδιο διερευνάται η μορφή της καμπύλης την οποία γράφει το

Διαβάστε περισσότερα

Καθ. Γ. Γκοτζαµάνης σελ. 1 / 5

Καθ. Γ. Γκοτζαµάνης σελ. 1 / 5 ΑΕΝ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΝΑΥΠΗΓΙΑ I Α ΕΞΑΜΗΝΟΥ Καθ. Γ. Γκοτζαµάνης σελ. 1 / 5 Απαντήστε σταυρώνοντας τα γράµµατα της τελευταίας στήλης. Επώνυµο Όνοµα ΑΓΜ Εξάµηνο Βαθµολογία γραπτού ολογράφως Βύθισµα

Διαβάστε περισσότερα

[IA12] ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ Β

[IA12] ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ Β [IA12] ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ Β Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.χ. - 30 π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος Δ. Πλάντζος, Ελληνική τέχνη και αρχαιολογία 1200-30 π.χ. Εκδόσεις Καπόν: Αθήνα, 2016

Διαβάστε περισσότερα

Ανάγνωση - Περιγραφή Μνημείου: Ναός του Ηφαίστου

Ανάγνωση - Περιγραφή Μνημείου: Ναός του Ηφαίστου ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Εργαστήριο Συγκοινωνιακής Τεχνικής Σχολή Αγρονόμων-Τοπογράφων Μηχανικών Τομές Τοπογραφίας Αποτυπώσεις Μνημείων Υπεύθυνος Διδάσκων: Γεωργόπουλος Ανδρέας Ανάγνωση - Περιγραφή

Διαβάστε περισσότερα

Το τίμημα της αθηναϊκής αλαζονείας

Το τίμημα της αθηναϊκής αλαζονείας Το τίμημα της αθηναϊκής αλαζονείας ΟΜΑΔΑ Β :ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΑΚΟΥΡΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΑΝΤΡΕΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΕΡΡΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ 3 ο ΓΕΛ ΠΑΤΡΩΝ ΤΑΞΗ : Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΧΟΛ. ΕΤΟΣ : 2013-2014

Διαβάστε περισσότερα

9. Τοπογραφική σχεδίαση

9. Τοπογραφική σχεδίαση 9. Τοπογραφική σχεδίαση 9.1 Εισαγωγή Το κεφάλαιο αυτό εξετάζει τις παραμέτρους, μεθόδους και τεχνικές της τοπογραφικής σχεδίασης. Η προσέγγιση του κεφαλαίου γίνεται τόσο για την περίπτωση της συμβατικής

Διαβάστε περισσότερα

ραστηριότητες στο Επίπεδο 1.

ραστηριότητες στο Επίπεδο 1. ραστηριότητες στο Επίπεδο 1. Στο επίπεδο 0, στις πρώτες τάξεις του δηµοτικού σχολείου, όπου στόχος είναι η οµαδοποίηση των γεωµετρικών σχηµάτων σε οµάδες µε κοινά χαρακτηριστικά στη µορφή τους, είδαµε

Διαβάστε περισσότερα

Καθ. Γ. Γκοτζαµάνης σελ. 1 / 5

Καθ. Γ. Γκοτζαµάνης σελ. 1 / 5 ΑΕΝ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2015 ΑΚ. ΕΤΟΣ 2014-15 ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΝΑΥΠΗΓΙΑ I Α ΕΞΑΜΗΝΟΥ Καθ. Γ. Γκοτζαµάνης σελ. 1 / 5 Επώνυµο Όνοµα ΑΓΜ Εξάµηνο Βαθµολογία γραπτού ολογράφως Απαντήστε σταυρώνοντας τα γράµµατα

Διαβάστε περισσότερα

Jeanneau 54 Aston Martin ΑΜ37 hanse 315 Bavaria 41 Cruiser Riva 76 Coupe

Jeanneau 54 Aston Martin ΑΜ37 hanse 315 Bavaria 41 Cruiser Riva 76 Coupe w w w. p l e f s i m a g. g r ΔΙΜΗΝΙΑΙΟ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ BIMONTHLY YACHTING MAGAZINE ΤΕΥΧΟΣ 153 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015 4.80 Jeanneau 54 Aston Martin ΑΜ37 hanse 315 Bavaria 41 Cruiser Riva 76 Coupe

Διαβάστε περισσότερα

genoa Fort lauderdale hellenic match Flow Prestige 680 Fjord 48 Hanse 415 Xp 38 ΔΙΜΗΝΙΑΙΟ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ BIMONTHLY YACHTING MAGAZINE

genoa Fort lauderdale hellenic match Flow Prestige 680 Fjord 48 Hanse 415 Xp 38 ΔΙΜΗΝΙΑΙΟ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ BIMONTHLY YACHTING MAGAZINE w w w. p l e f s i m a g. g r ΔΙΜΗΝΙΑΙΟ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ BIMONTHLY YACHTING MAGAZINE ΤΕΥΧΟΣ 154 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2015 - ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2016 4.80 Flow Prestige 680 Fjord 48 Hanse 415 Xp 38 genoa QATAR Fort lauderdale

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΟΙΑ. Ειρήνη Πετράκη Δασκάλα Σύμβουλος ΣΧ.Τ.

ΠΛΟΙΑ. Ειρήνη Πετράκη Δασκάλα Σύμβουλος ΣΧ.Τ. ΠΛΟΙΑ Ειρήνη Πετράκη Δασκάλα Σύμβουλος ΣΧ.Τ. ΠΛΟΙΑ Το πλοίο (αρχαία ελληνική: η ναυς) είναι μια ειδική κατασκευή (ναυπήγημα), σχεδιασμένη για να κινείται με ασφάλεια στο νερό, για μεταφορά προσώπων ή πραγμάτων,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΗΣ ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΛΥΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΣΤΟΝ ΑΞΟΝΑ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ. Εισαγωγή

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΗΣ ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΛΥΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΣΤΟΝ ΑΞΟΝΑ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ. Εισαγωγή ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΗΣ ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΛΥΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΣΤΟΝ ΑΞΟΝΑ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ Αθανάσιος Γαγάτσης Τµήµα Επιστηµών της Αγωγής Πανεπιστήµιο Κύπρου Χρήστος Παντσίδης Παναγιώτης Σπύρου Πανεπιστήµιο

Διαβάστε περισσότερα

Ανεμόσπηλια Αρχανών : τα ευρήματα και η ερμηνεία τους

Ανεμόσπηλια Αρχανών : τα ευρήματα και η ερμηνεία τους Ανεμόσπηλια Αρχανών : τα ευρήματα και η ερμηνεία τους Βογιατζόπουλος Σταμάτης Ιστορικό - Αρχαιολογικό Ιωαννίνων Ζ' Εξάμηνο Υπ.Καθ : Αν. Βλαχόπουλος, Μάθημα: Κρητομυκηναϊκή Θρησκεία Δεκέμβριος 2013 Εικόνα

Διαβάστε περισσότερα

2. τα ρωμαϊκά, που το λούκι έχει μετασχηματιστεί σε επίπεδο και έχει ενσωματωθεί στο καπάκι

2. τα ρωμαϊκά, που το λούκι έχει μετασχηματιστεί σε επίπεδο και έχει ενσωματωθεί στο καπάκι Οι αριθμοί αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο, αλλά είναι σημαντικό να μελετήσουμε τον τρόπο που σημειώνονται οι αριθμοί που αποδίδουν στα σχέδια τις διαστάσεις του αντικειμένου. Οι γραμμές διαστάσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Δ/ΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Α.Ν. ΚΑΤΣΑΜΟΥΡΗΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Δ/ΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Α.Ν. ΚΑΤΣΑΜΟΥΡΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Δ/ΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Α.Ν. ΚΑΤΣΑΜΟΥΡΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΗΣ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Βασική ορολογία που χρησιμοποιείται στην περιγραφή των πλοίων

Βασική ορολογία που χρησιμοποιείται στην περιγραφή των πλοίων Διάλεξη 3η Βασική ορολογία που χρησιμοποιείται στην περιγραφή των πλοίων Στις επόμενες σελίδες καταγράφονται οι όροι που χρησιμοποιούνται συχνότερα στην περιγραφή των πλοίων και θα αναφέρονται συχνά στην

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΏΝ ΜΟΥΣΕΙΑΚΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ - ΕΚΤΥΠΩΣΕΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ V: ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΚΤΥΠΩΣΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΜΙΚΡΩΝ ΕΝΤΥΠΩΝ

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΏΝ ΜΟΥΣΕΙΑΚΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ - ΕΚΤΥΠΩΣΕΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ V: ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΚΤΥΠΩΣΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΜΙΚΡΩΝ ΕΝΤΥΠΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΣΑΜΟΥ ΔΗΜΟΣ ΣΑΜΟΥ ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΡΙΘΜ. ΜΕΛΕΤΗΣ:5/2016 ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ο προϋπολογισμός του έργου κατ ανώτατο όριο ανέρχεται στο ποσό των 158.709,68 ευρώ, χωρίς ΦΠΑ, (196.800,00

Διαβάστε περισσότερα

Dehler 46. Ό ποιος ενδιαφέρεται για ένα ιστιοφόρο σκάφος στα. 46 πόδια ικανό να διασχίζει με άνεση θάλασσες και

Dehler 46. Ό ποιος ενδιαφέρεται για ένα ιστιοφόρο σκάφος στα. 46 πόδια ικανό να διασχίζει με άνεση θάλασσες και Dehler 46 ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΝΟ ΒΕΝΕτΣΑΝΟ Ό ποιος ενδιαφέρεται για ένα ιστιοφόρο σκάφος στα 46 πόδια ικανό να διασχίζει με άνεση θάλασσες και ωκεανούς χαρίζοντας με πρωτοποριακό τρόπο τις ανέσεις μιας κρουαζιέρας

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε για τα φύλλα εργασίας προέρχεται εξολοκλήρου από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Διαβάζουμε: Οι Κυκλάδες οφείλουν το όνομά τους στη γεωγραφική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ : ΜΕΛΕΤΗ ΣΧΕ ΙΑΣΗ ΠΗ ΑΛΙΟΥ

ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ : ΜΕΛΕΤΗ ΣΧΕ ΙΑΣΗ ΠΗ ΑΛΙΟΥ Γεώργιος Κ. Χατζηκωνσταντής Μηχανές Πλοίου ΙΙ (εργαστήριο) 15 Πηδαλιουχία - πηδάλια ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ : ΜΕΛΕΤΗ ΣΧΕ ΙΑΣΗ ΠΗ ΑΛΙΟΥ (σελ. 96 / ΠΗ ΑΛΙΟΥΧΙΑ - ΠΗ ΑΛΙΑ 17 ) Η μελέτη σχεδίαση του πηδαλίου εκπονείται

Διαβάστε περισσότερα

Η προσεγγιση της. Αρχιτεκτονικης Συνθεσης. ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΓΡΑΦΑΚΟΥ Καθηγητρια της Σχολης Αρχιτεκτονων Ε.Μ.Π.

Η προσεγγιση της. Αρχιτεκτονικης Συνθεσης. ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΓΡΑΦΑΚΟΥ Καθηγητρια της Σχολης Αρχιτεκτονων Ε.Μ.Π. 1ο χειμ. Εξαμηνο, 2013-2014 Η προσεγγιση της Αρχιτεκτονικης Συνθεσης Εισαγωγη στην Αρχιτεκτονικη Συνθεση Θεμα 1ο ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΓΡΑΦΑΚΟΥ Καθηγητρια της Σχολης Αρχιτεκτονων Ε.Μ.Π. Εικονογραφηση υπομνηση του

Διαβάστε περισσότερα

EΡΓΑΣΙΑ 5 η Καταληκτική ηµεροµηνία παράδοσης: 20 Ιουλίου 2003

EΡΓΑΣΙΑ 5 η Καταληκτική ηµεροµηνία παράδοσης: 20 Ιουλίου 2003 1 EΡΓΑΣΙΑ 5 η Καταληκτική ηµεροµηνία παράδοσης: 20 Ιουλίου 2003 1. Από την ίδια γραµµή αφετηρίας(από το ίδιο ύψος) ενός κεκλιµένου επιπέδου αφήστε να κυλήσουν, ταυτόχρονα προς τα κάτω, δύο κυλίνδροι της

Διαβάστε περισσότερα

R f C f S V 2. R f = C f χ S χ V 2. w : d : W : GM : εφθ = (w x d) / (W x GM) [0,3] R ts = R fs + (R tm R fm ). λ 3.

R f C f S V 2. R f = C f χ S χ V 2. w : d : W : GM : εφθ = (w x d) / (W x GM) [0,3] R ts = R fs + (R tm R fm ). λ 3. ΑΕΝ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΚ. ΕΤΟΣ 2012-13 Εξεταστική περίοδος Φεβρουαρίου Ηµεροµηνία ΝΑΥΠΗΓΙΑ Β ΕΞΑΜΗΝΟΥ σελ. 1 / 9 Επώνυµο Όνοµα ΑΓΜ Εξάµηνο Βαθµολογία γραπτού ολογράφως Τρείς λάθος απαντήσεις σε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΧΟΛΗΣ-----ΛΕΣΒΙΑΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΙΣΤΙΟΠΛΟΪΑΣ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ-----ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΧΟΛΗΣ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΧΟΛΗΣ-----ΛΕΣΒΙΑΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΙΣΤΙΟΠΛΟΪΑΣ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ-----ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΚΑΦΟΣ Η μορφή των ιστιοφόρων σκαφών όπως εξελίχθηκε από τα αρχαία ξύλινα εμπορικά και πολεμικά πλοία έως τα σύγχρονα αγωνιστικά επηρεάζονταν από τους ίδιους παράγοντες. Είναι συνάρτηση της χρήσης τους,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ. Μαθηματικά 2. Σταύρος Παπαϊωάννου

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ. Μαθηματικά 2. Σταύρος Παπαϊωάννου ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ Μαθηματικά Σταύρος Παπαϊωάννου Ιούνιος 015 Τίτλος Μαθήματος Περιεχόμενα Χρηματοδότηση... Error! Bookmark not defined. Σκοποί Μαθήματος (Επικεφαλίδα

Διαβάστε περισσότερα

εκέµβριος 2015 Νοµισµατική Συλλογή Alpha Bank, Πανεπιστηµίου 41, , Αθήναι, Τηλ

εκέµβριος 2015 Νοµισµατική Συλλογή Alpha Bank, Πανεπιστηµίου 41, , Αθήναι, Τηλ εκέµβριος 2015 Νοµισµατική Συλλογή Alpha Bank, Πανεπιστηµίου 41, 102 52, Αθήναι, Τηλ. 210 326 2460-1 www.alphanumismatics.gr, numismatic@alpha.gr ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Έκθεση: «Η Ευρώπη της Ελλάδος. Αποικίες και

Διαβάστε περισσότερα

Σύμβολα και σχεδιαστικά στοιχεία. Μάθημα 3

Σύμβολα και σχεδιαστικά στοιχεία. Μάθημα 3 Σύμβολα και σχεδιαστικά στοιχεία Μάθημα 3 Τα αρχιτεκτονικά σύμβολα αποτελούν μια διεθνή, συγκεκριμένη και απλή γλώσσα. Είναι προορισμένα να γίνονται κατανοητά από τον καθένα, ακόμα και από μη ειδικούς.

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΥΠΗΓΙΑ Β ΕΞΑΜΗΝΟΥ σελ. 1 / 8 BM L = I CF / V. Rts είναι Rfs είναι Rtm είναι Rfm είναι λ 3. είναι

ΝΑΥΠΗΓΙΑ Β ΕΞΑΜΗΝΟΥ σελ. 1 / 8 BM L = I CF / V. Rts είναι Rfs είναι Rtm είναι Rfm είναι λ 3. είναι ΑΕΝ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΚ. ΕΤΟΣ 2012-13 Εξεταστική περίοδος ΙΟΥΝΙΟΥ Ηµεροµηνία ΝΑΥΠΗΓΙΑ Β ΕΞΑΜΗΝΟΥ σελ. 1 / 8 Επώνυµο Όνοµα ΑΓΜ Εξάµηνο Βαθµολογία γραπτού ολογράφως Τρεις λάθος απαντήσεις σε ερωτήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Σηµειώσεις στις σειρές

Σηµειώσεις στις σειρές . ΟΡΙΣΜΟΙ - ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Σηµειώσεις στις σειρές Στην Ενότητα αυτή παρουσιάζουµε τις βασικές-απαραίτητες έννοιες για την µελέτη των σειρών πραγµατικών αριθµών και των εφαρµογών τους. Έτσι, δίνονται συστηµατικά

Διαβάστε περισσότερα

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΕΣ ΑΠΟΤΥΠΩΣΕΙΣ

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΕΣ ΑΠΟΤΥΠΩΣΕΙΣ Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο Σ Χ Ο Λ Η Α Ρ Χ Ι Τ Ε Κ Τ Ο Ν Ω Ν Τομέας 1 -Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑΣ ΟΔΟΣ: ΠΑΤΗΣΙΩΝ 42, ΑΘΗΝΑ 10682 ΤΗΛ: 010-772

Διαβάστε περισσότερα

5.1.1 Περιγραφή των συστατικών τμημάτων ενός γραφήματος

5.1.1 Περιγραφή των συστατικών τμημάτων ενός γραφήματος 5. Γραφήματα 5.1 Εισαγωγή 5.1.1 Περιγραφή των συστατικών τμημάτων ενός γραφήματος Το Discoverer παρέχει μεγάλες δυνατότητες στη δημιουργία γραφημάτων, καθιστώντας δυνατή τη διαμόρφωση κάθε συστατικού μέρους

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΤΟ ΑΒΑΚΙΟ/E-SLATE

ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΤΟ ΑΒΑΚΙΟ/E-SLATE Θέµα ιερεύνησης: Σχεδιασµός γραµµάτων Μπορώ να φτιάξω το δικό µου επεξεργαστή κειµένου; Στη διερεύνηση αυτή οι µαθητές καλούνται να κατασκευάσουν µια γραµµατοσειρά µε όλα τα κεφαλαία γράµµατα του ελληνικού

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη και γραφική παράσταση συνάρτησης

Μελέτη και γραφική παράσταση συνάρτησης 7 Μελέτη και γραφική παράσταση συνάρτησης Α ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Η διαδικασία με την οποία προσδιορίζουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μιας συνάρτησης ονομάζεται μελέτη συνάρτησης Αυτή συνίσταται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕ ΙΑΣΗ ΒΑΣΗΣ ΜΗΧΑΝΗΣ

ΣΧΕ ΙΑΣΗ ΒΑΣΗΣ ΜΗΧΑΝΗΣ ΣΧΕ ΙΑΣΗ ΒΑΣΗΣ ΜΗΧΑΝΗΣ Η παρούσα µελέτη γίνεται για το σκάφος του οποίου έχουν δοθεί τα σχέδια της Γενική διάταξης και του σχεδίου Ναυπηγικών γραµµών στα πλαίσια του µαθήµατος της Τεχνικής Νοµοθεσίας.

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδία 1 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΙΚΑΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΤΑΞΗ Α ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΑΤΟΜΙΚΟ ΕΡΓΟ. Ονοματεπώνυμο: Μαρία Βλαχοδιονυσοπούλου.

Σχεδία 1 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΙΚΑΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΤΑΞΗ Α ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΑΤΟΜΙΚΟ ΕΡΓΟ. Ονοματεπώνυμο: Μαρία Βλαχοδιονυσοπούλου. 1 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΙΚΑΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2017-2018 ΤΑΞΗ Α ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΑΤΟΜΙΚΟ ΕΡΓΟ Σχεδία Ονοματεπώνυμο: Μαρία Βλαχοδιονυσοπούλου Τμήμα: Α1 Καθηγητης: Σιάφης Β. Νικαία, Μάιος 2018. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ-ΕΝΟΤΗΤΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκουσα: Καθηγήτρια Εφαρμογών Σ. Πέππα

Διδάσκουσα: Καθηγήτρια Εφαρμογών Σ. Πέππα Διδάσκουσα: Καθηγήτρια Εφαρμογών Σ. Πέππα Ορισμός Αντίσταση της γάστρας ορίζεται εκείνη η συνιστώσα της συνολικής υδροδυναμικής δύναμης που ασκείται από το νερό σε οριζόντιο επίπεδο και κατά τη διεύθυνση

Διαβάστε περισσότερα

R f : C f : S : [0,4] V 2 : w : w x d W x GM. d : [0,4] W : GM :

R f : C f : S : [0,4] V 2 : w : w x d W x GM. d : [0,4] W : GM : ΑΕΝ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΚ. ΕΤΟΣ 2013-14 Εξεταστική περίοδος Σεπτεµβρίου Ηµεροµηνία 05/09/2014 ΝΑΥΠΗΓΙΑ Β ΕΞΑΜΗΝΟΥ σελ. 1 / 11 Επώνυµο Όνοµα ΑΓΜ Εξάµηνο Βαθµολογία γραπτού ολογράφως πως ονοµάζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ Εισαγωγή

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ Εισαγωγή 1 ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ Εισαγωγή Η ανάλυση ευαισθησίας μιάς οικονομικής πρότασης είναι η μελέτη της επιρροής των μεταβολών των τιμών των παραμέτρων της πρότασης στη διαμόρφωση της τελικής απόφασης. Η ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

Μυρτώ Παπαδοπούλου Ισαβέλλα Παπαδοπούλου Ά3α

Μυρτώ Παπαδοπούλου Ισαβέλλα Παπαδοπούλου Ά3α Μυρτώ Παπαδοπούλου Ισαβέλλα Παπαδοπούλου Ά3α Πρόλογος Ναοί της Αρχαϊκής εποχής Οι κίονες και τα μαθηματικά τους-σχεδίαση Υλοποίηση Επίλογος Πηγές Αποτελείται από τρία μέρη, τη βάση, τον κορμό, που μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

R f C f S V 2. R f = C f χ S χ V 2. w : d : W : GM : εφθ = (w x d) / (W x GM) [0,5] R ts = R fs + (R tm R fm ). λ 3.

R f C f S V 2. R f = C f χ S χ V 2. w : d : W : GM : εφθ = (w x d) / (W x GM) [0,5] R ts = R fs + (R tm R fm ). λ 3. ΑΕΝ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΚ. ΕΤΟΣ 2012-13 Εξεταστική περίοδος Σεπτεµβρίου Ηµεροµηνία ΝΑΥΠΗΓΙΑ Β ΕΞΑΜΗΝΟΥ σελ. 1 / 8 Επώνυµο Όνοµα ΑΓΜ Εξάµηνο Βαθµολογία γραπτού ολογράφως Τρείς λάθος απαντήσεις σε

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΙΚΑ ΚΥΜΑΤΑ. 1 ο ΘΕΜΑ. Α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής

ΜΗΧΑΝΙΚΑ ΚΥΜΑΤΑ. 1 ο ΘΕΜΑ.  Α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής ο ΘΕΜΑ Α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής ΜΗΧΑΝΙΚΑ ΚΥΜΑΤΑ. Το µήκος κύµατος δύο κυµάτων που συµβάλλουν και δηµιουργούν στάσιµο κύµα είναι λ. Η απόσταση µεταξύ δύο διαδοχικών δεσµών του στάσιµου κύµατος θα

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασμός αρχιτεκτονικών σχεδίων

Σχεδιασμός αρχιτεκτονικών σχεδίων 4. Σχεδιασμός αρχιτεκτονικών σχεδίων ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΧΕΔΙΑΣΕΙΣ Σαμίρ Μπαγιούκ Για να κάνουμε αντιληπτό ένα αντικείμενο στον χώρο, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη φωτογράφιση με πολλαπλές λήψεις από διάφορες

Διαβάστε περισσότερα

Ύψος εξάλων ονομάζεται. Βύθισμα κατασκευής είναι. Διαγωγή ονομάζεται

Ύψος εξάλων ονομάζεται. Βύθισμα κατασκευής είναι. Διαγωγή ονομάζεται Καθ. Γ. Γκοτζαμάνης σελ. 2 / 5 Επώνυμο Όνομα ΑΓΜ Εξάμηνο Βαθμολογία γραπτού ολογράφως Ύψος εξάλων ονομάζεται Βύθισμα κατασκευής είναι Διαγωγή ονομάζεται Η κάθετη απόσταση μεταξύ της πρωραίας και πρυμναίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ο Κεφάλαιο: Στατιστική ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Πληθυσμός: Λέγεται ένα σύνολο στοιχείων που θέλουμε να εξετάσουμε με ένα ή περισσότερα χαρακτηριστικά. Μεταβλητές X: Ονομάζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΟΝΟΜΕΤΡΙΑ. Εισαγωγή

ΑΞΟΝΟΜΕΤΡΙΑ. Εισαγωγή ΑΞΟΝΟΜΕΤΡΙΑ Εισαγωγή Η προβολή τρισδιάστατου αντικειμένου πάνω σε δισδιάστατη επιφάνεια αποτέλεσε μια από τις βασικές αναζητήσεις μεθόδων απεικόνισης και απασχόλησε από πολύ παλιά τους ανθρώπους. Με την

Διαβάστε περισσότερα

ιδάσκoυσα: Σ. Πέππα, Καθηγήτρια Εφαρµογών

ιδάσκoυσα: Σ. Πέππα, Καθηγήτρια Εφαρµογών ιδάσκoυσα: Σ. Πέππα, Καθηγήτρια Εφαρµογών Τα βασικά παρελκόµενα ενός ιστιοπλοϊκού σκάφους είναι: η καρίνα και το/τα πηδάλια. Η χρησιµότητα της καρίνας και του πηδαλίου είναι να παράγουν πλάγιες δυνάµεις

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνικό Τοπογραφικό Σχέδιο

Τεχνικό Τοπογραφικό Σχέδιο Τεχνικό Τοπογραφικό Σχέδιο Γ. Καριώτου ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΕ 1 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

Σενάριο με το λογισμικό modellus Πηγή: http://www.dapontes.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=229&itemid=50 ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Σενάριο με το λογισμικό modellus Πηγή: http://www.dapontes.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=229&itemid=50 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σενάριο με το λογισμικό modellus Τίτλος: Πότε δύο τρένα έχουν την ελάχιστη απόσταση μεταξύ τους; Πηγή: http://www.dapontes.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=229&itemid=50 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σε μια πρώτη

Διαβάστε περισσότερα

Απαραίτητες αφού 3Δ αντικείμενα απεικονίζονται σε 2Δ συσκευές. Θέση παρατηρητή. 3Δ Μετασχ/σμός Παρατήρησης

Απαραίτητες αφού 3Δ αντικείμενα απεικονίζονται σε 2Δ συσκευές. Θέση παρατηρητή. 3Δ Μετασχ/σμός Παρατήρησης Προβολές Προβολές Απαραίτητες αφού 3Δ αντικείμενα απεικονίζονται σε Δ συσκευές. Θέσεις αντικειμένων και φωτεινών πηγών Θέση παρατηρητή 3Δ Μαθηματικά Μοντέλα 3Δ Μετασχ/σμοί Μοντέλου 3Δ Μετασχ/σμός Παρατήρησης

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματικά: Αριθμητική και Άλγεβρα. Μάθημα 11 ο, Τμήμα Α. Γεωμετρία

Μαθηματικά: Αριθμητική και Άλγεβρα. Μάθημα 11 ο, Τμήμα Α. Γεωμετρία Μαθηματικά: ριθμητική και Άλγεβρα Μάθημα 11 ο, Τμήμα Γεωμετρία Η γεωμετρία σε σχέση με την άλγεβρα ή την αριθμητική έχει την εξής ιδιαιτερότητα: πρέπει να είμαστε πολύ ακριβείς στην περιγραφή μας (σκέψη

Διαβάστε περισσότερα

[0,4] [0,9] V 2 : [0,4]

[0,4] [0,9] V 2 : [0,4] ΑΕΝ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΚ. ΕΤΟΣ 2015-16 Εξεταστική περίοδος Φεβρουαρίου Ηµεροµηνία ΝΑΥΠΗΓΙΑ Β ΕΞΑΜΗΝΟΥ σελ. 1 / 11 Επώνυµο ΑΓΜ ΝΑΥΠΗΓΙΑ Β ΕΞΑΜΗΝΟΥ σελ. 2 / 11 Περιγράψτε τους παρακάτω τύπους αναλύοντας

Διαβάστε περισσότερα

Χωρικές σχέσεις και Γεωμετρικές Έννοιες στην Προσχολική Εκπαίδευση

Χωρικές σχέσεις και Γεωμετρικές Έννοιες στην Προσχολική Εκπαίδευση Χωρικές σχέσεις και Γεωμετρικές Έννοιες στην Προσχολική Εκπαίδευση Ενότητα 6: Γεωμετρικά σχήματα και μεγέθη δύο και τριών διαστάσεων Δημήτρης Χασάπης Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

0,875. Η κατακόρυφη ανύψωση h του κέντρου βάρους του μεταφερθέντος λιπαντικού από το σημείο g στο g 1 είναι:

0,875. Η κατακόρυφη ανύψωση h του κέντρου βάρους του μεταφερθέντος λιπαντικού από το σημείο g στο g 1 είναι: AEN ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΥ ΝΑΥΠΗΓΙΑ Β Εξαμήνου ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΛΥΜΕΝΕΣ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Καθηγητής : Κ. Τατζίδης. Οι συντελεστές όγκου ενός πλοίου είναι 0,70 και 0,80. Ποιος από τους δύο είναι ο συντελεστής γάστρας και ποιος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΑΡΧΑΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ «ΠΛΑΤΙΑΝΑΣ» 1 Μ Α Ρ Ι Α Μ Α Γ Ν Η Σ Α Λ Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ Ε.Μ.Π. MSc Ε.Μ.Π.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΑΡΧΑΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ «ΠΛΑΤΙΑΝΑΣ» 1 Μ Α Ρ Ι Α Μ Α Γ Ν Η Σ Α Λ Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ Ε.Μ.Π. MSc Ε.Μ.Π. Το αρχαίο θέατρο, το επωνοµαζόµενο χάριν συντοµίας «θέατρο της Πλατιάνας», βρίσκεται εντός των τειχών της αρχαίας Ακρόπολης στην κορυφή του όρους Λαπίθα. Η αρχαία ονοµασία της πόλης στην οποία ανήκε θεωρείται

Διαβάστε περισσότερα

genoa Fort lauderdale hellenic match Flow Prestige 680 Fjord 48 Hanse 415 Xp 38 ΔΙΜΗΝΙΑΙΟ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ BIMONTHLY YACHTING MAGAZINE

genoa Fort lauderdale hellenic match Flow Prestige 680 Fjord 48 Hanse 415 Xp 38 ΔΙΜΗΝΙΑΙΟ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ BIMONTHLY YACHTING MAGAZINE w w w. p l e f s i m a g. g r ΔΙΜΗΝΙΑΙΟ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ BIMONTHLY YACHTING MAGAZINE ΤΕΥΧΟΣ 154 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2015 - ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2016 4.80 Flow Prestige 680 Fjord 48 Hanse 415 Xp 38 genoa QATAR Fort lauderdale

Διαβάστε περισσότερα

Κατακόρυφη πτώση σωμάτων. Βαρβιτσιώτης Ιωάννης Πρότυπο Πειραματικό Γενικό Λύκειο Αγίων Αναργύρων Μάιος 2015

Κατακόρυφη πτώση σωμάτων. Βαρβιτσιώτης Ιωάννης Πρότυπο Πειραματικό Γενικό Λύκειο Αγίων Αναργύρων Μάιος 2015 Κατακόρυφη πτώση σωμάτων Βαρβιτσιώτης Ιωάννης Πρότυπο Πειραματικό Γενικό Λύκειο Αγίων Αναργύρων Μάιος 2015 Α. Εισαγωγή Ερώτηση 1. Η τιμή της μάζας ενός σώματος πιστεύετε ότι συνοδεύει το σώμα εκ κατασκευής

Διαβάστε περισσότερα

Κομοτηνη Ταξiδια στο θρακιko πeλαγος. Εκπαιδευτικo πρoγραμμα για μαθητeς δημοτικοy

Κομοτηνη Ταξiδια στο θρακιko πeλαγος. Εκπαιδευτικo πρoγραμμα για μαθητeς δημοτικοy Κομοτηνη 2018 Ταξiδια στο θρακιko πeλαγος Εκπαιδευτικo πρoγραμμα για μαθητeς δημοτικοy Στο ταξίδι σου µπορείς να συµβουλεύεσαι την κάτοψη της έκθεσης. Οι αριθµοί αντιστοιχούν σε κάθε µία από τις προθήκες.

Διαβάστε περισσότερα

EHP είναι R t είναι V είναι 6080/(550X3600) είναι. είναι. είναι

EHP είναι R t είναι V είναι 6080/(550X3600) είναι. είναι. είναι ΑΕΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΚ. ΕΤΟΣ 2011-12 Εξεταστική περίοδος Σεπτεμβρίου 2012 Ημερομηνία 07 / 09 / 2012 ΝΑΥΠΗΓΙΑ Β ΕΞΑΜΗΝΟΥ σελ. 1 / 8 Επώνυμο ΑΓΜ Όνομα Εξάμηνο Βαθμολογία γραπτού ολογράφως EHP

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΡΙΤΟ ΤΗΣ ΕΠΙΣΗΜΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Αρ της 21ης ΜΑΤΟΥ 1993 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ. ΜΕΡΟΣ Ι Κανονιστικές Διοικητικές Πράξεις

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΡΙΤΟ ΤΗΣ ΕΠΙΣΗΜΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Αρ της 21ης ΜΑΤΟΥ 1993 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ. ΜΕΡΟΣ Ι Κανονιστικές Διοικητικές Πράξεις Κ.Δ.Π. 126/93 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΡΙΤΟ ΤΗΣ ΕΠΙΣΗΜΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Αρ. 2798 της 21ης ΜΑΤΟΥ 1993 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΜΕΡΟΣ Ι Κανονιστικές Διοικητικές Πράξεις Αριθμός 126 Οι περί της Καταμέτρησης της

Διαβάστε περισσότερα

Αναρτήθηκε από τον/την Δρομπόνης Σωτήριος Πέμπτη, 18 Απρίλιος :48 - Τελευταία Ενημέρωση Πέμπτη, 18 Απρίλιος :49

Αναρτήθηκε από τον/την Δρομπόνης Σωτήριος Πέμπτη, 18 Απρίλιος :48 - Τελευταία Ενημέρωση Πέμπτη, 18 Απρίλιος :49 Στις 17 Απριλίου 2013 επισκεφθήκαμε το Αρχαιολογικό Μουσείο Μεγάρων. Η αρχαιολόγος κα Τσάλκου (την οποία θερμά ευχαριστούμε) μας παρουσίασε τα πολύ εντυπωσιακά ευρήματα της περιοχής μας δίνοντάς μας αναλυτικές

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΗΓΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ

Ο ΗΓΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ GEOGEBRA Ο ΗΓΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ Η ΠΡΩΤΗ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΤΟΥ GEOGEBRA 1. ΓΕΝΙΚΑ Με το λογισµικό Geogebra µπορούµε να κατασκευάσουµε όλα σχεδόν τα γεωµετρικά επίπεδα

Διαβάστε περισσότερα

Κίνηση σε Ηλεκτρικό Πεδίο.

Κίνηση σε Ηλεκτρικό Πεδίο. Κίνηση σε Ηλεκτρικό Πεδίο. 3.01. Έργο κατά την μετακίνηση φορτίου. Στις κορυφές Β και Γ ενόςισοπλεύρου τριγώνου ΑΒΓ πλευράς α= 2cm, βρίσκονται ακλόνητα δύο σηµειακά ηλεκτρικά φορτία q 1 =2µC και q 2 αντίστοιχα.

Διαβάστε περισσότερα

Μηχανισµοί & Εισαγωγή στο Σχεδιασµό Μηχανών Ακαδηµαϊκό έτος: Ε.Μ.Π. Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών - Εργαστήριο υναµικής και Κατασκευών - 3.

Μηχανισµοί & Εισαγωγή στο Σχεδιασµό Μηχανών Ακαδηµαϊκό έτος: Ε.Μ.Π. Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών - Εργαστήριο υναµικής και Κατασκευών - 3. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ & ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟ ΜΗΧΑΝΩΝ - 3.1 - Cpright ΕΜΠ - Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών - Εργαστήριο υναµικής και Κατασκευών - 2012. Με επιφύλαξη παντός δικαιώµατος. All rights reserved. Απαγορεύεται

Διαβάστε περισσότερα

Β Γραφικές παραστάσεις - Πρώτο γράφημα Σχεδιάζοντας το μήκος της σανίδας συναρτήσει των φάσεων της σελήνης μπορείτε να δείτε αν υπάρχει κάποιος συσχετισμός μεταξύ των μεγεθών. Ο συνήθης τρόπος γραφικής

Διαβάστε περισσότερα

Hanse 505. Το Hanse 505 ανήκει σε μια κατηγορία σκαφών. ιστιοπλο"ίας. ίσαλο γραμμή μεγάλου μήκους, σε ιδανικές υδροδυναμικές

Hanse 505. Το Hanse 505 ανήκει σε μια κατηγορία σκαφών. ιστιοπλοίας. ίσαλο γραμμή μεγάλου μήκους, σε ιδανικές υδροδυναμικές Ρ παρουσίαση 1 Hanse 505 ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΝΟ ΒΕΝΕΤΣΑΝΟ Α ν και η σχεδιαστική ομάδα των Judel/Vrolijk ακολούθησαν τις γραμμές ενός ταχύτατου ιστιοφόρου, το Hanse 505 των δεκατεσσάρων τόνων δεν ε ίναι ένα πανάλα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟ. κάθετη στη χορδή ΑΒ. τη χορδή. του κέντρου Κ από. (βλέπε σχήμα).

ΚΥΚΛΟ. κάθετη στη χορδή ΑΒ. τη χορδή. του κέντρου Κ από. (βλέπε σχήμα). ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΚΥΚΛΟ 1. Να κατασκευάσετε έναν κύκλο και να πάρετε μια χορδή του ΑΒ. Από το κέντρο Κ του κύκλου να φέρετε κάθετη στη χορδή ΑΒ η οποία τέμνει τη χορδή στο σημείο Μ. Να διαπιστώσετε με μέτρηση

Διαβάστε περισσότερα

R f : C f : S : [0,4] V 2 : w : w x d W x GM. d : [0,4] W : GM :

R f : C f : S : [0,4] V 2 : w : w x d W x GM. d : [0,4] W : GM : ΑΕΝ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΚ. ΕΤΟΣ 2013-14 Εξεταστική περίοδος Φεβρουαρίου Ηµεροµηνία ΝΑΥΠΗΓΙΑ Β ΕΞΑΜΗΝΟΥ σελ. 1 / 10 Επώνυµο Όνοµα ΑΓΜ Εξάµηνο Βαθµολογία γραπτού ολογράφως πως ονοµάζεται η καµπύλη,

Διαβάστε περισσότερα

Σενάριο 10. Ελάχιστη Απόσταση δυο Τρένων. Γνωστική περιοχή: Άλγεβρα Α' Λυκείου. Η συνάρτηση ψ= αχ 2 +βχ+γ. Γραφική παράσταση τριωνύµου

Σενάριο 10. Ελάχιστη Απόσταση δυο Τρένων. Γνωστική περιοχή: Άλγεβρα Α' Λυκείου. Η συνάρτηση ψ= αχ 2 +βχ+γ. Γραφική παράσταση τριωνύµου Σενάριο 10. Ελάχιστη Απόσταση δυο Τρένων Γνωστική περιοχή: Άλγεβρα Α' Λυκείου. Η συνάρτηση ψ= αχ 2 +βχ+γ Γραφική παράσταση τριωνύµου Εξισώσεις κίνησης. Θέµα: To προτεινόµενο θέµα αφορά την µελέτη της µεταβολής

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνικό Τοπογραφικό Σχέδιο

Τεχνικό Τοπογραφικό Σχέδιο Τεχνικό Τοπογραφικό Σχέδιο Γ. Καριώτου ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΕ 1 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

6 Γεωμετρικές κατασκευές

6 Γεωμετρικές κατασκευές 6 Γεωμετρικές κατασκευές 6.1 Γενικά Στα σχέδια εφαρμόζουμε γεωμετρικές κατασκευές, προκειμένου να επιλύσουμε προβλήματα που απαιτούν μεγάλη σχεδιαστική και κατασκευαστική ακρίβεια. Τα γεωμετρικά - σχεδιαστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Β. Να βρείτε τις ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f με τύπο

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Β. Να βρείτε τις ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f με τύπο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο: ΔΙΑΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΝΟΤΗΤΑ : ΑΣΥΜΠΤΩΤΕΣ - ΚΑΝΟΝΕΣ DE L HOSPITAL - ΜΕΛΕΤΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ [Κεφ..9: Ασύμπτωτες Κανόνες de l Hospital Μέρος Β του σχολικού βιβλίου]. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Παράδειγμα. ΘΕΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Πλωτάρχης (Μ) Γ. Γκουγκουλίδης ΠΝ

Πλωτάρχης (Μ) Γ. Γκουγκουλίδης ΠΝ Πλωτάρχης (Μ) Γ. Γκουγκουλίδης ΠΝ Βασικές διαστάσεις πλοίου Τομές πλοίου Γραμμές πλοίου Πίνακες offsets Συντελεστές σχήματος Προσεγγιστικοί κανόνες ολοκλήρωσης Το σχέδιο του πλοίου αποτελεί μία τρισδιάστατη

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΡΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΓΗ

ΜΕΤΡΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΓΗ του Υποπυραγού Αλέξανδρου Μαλούνη* Μέρος 2 ο - Χαρτογραφικοί μετασχηματισμοί Εισαγωγή Είδαμε λοιπόν ως τώρα, ότι η γη θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί και σφαιρική και αυτό μπορεί να γίνει εμφανές όταν την

Διαβάστε περισσότερα

Επιµέλεια Θοδωρής Πιερράτος

Επιµέλεια Θοδωρής Πιερράτος Η έννοια πρόβληµα Ανάλυση προβλήµατος Με τον όρο πρόβληµα εννοούµε µια κατάσταση η οποία χρήζει αντιµετώπισης, απαιτεί λύση, η δε λύση της δεν είναι γνωστή ούτε προφανής. Μερικά προβλήµατα είναι τα εξής:

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη εφαρµογών σε προγραµµατιστικό περιβάλλον (στοιχεία θεωρίας)

Ανάπτυξη εφαρµογών σε προγραµµατιστικό περιβάλλον (στοιχεία θεωρίας) Ανάπτυξη εφαρµογών σε προγραµµατιστικό περιβάλλον (στοιχεία θεωρίας) Εισαγωγή 1. Τι είναι αυτό που κρατάς στα χέρια σου. Αυτό το κείµενο είναι µια προσπάθεια να αποτυπωθεί όλη η θεωρία του σχολικού µε

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Κλασική Αρχαιολογία ΙΙ (5ος - 4ος αι. π.χ.) Ιφιγένεια Λεβέντη

Εισαγωγή στην Κλασική Αρχαιολογία ΙΙ (5ος - 4ος αι. π.χ.) Ιφιγένεια Λεβέντη Εισαγωγή στην Κλασική Αρχαιολογία ΙΙ (5ος - 4ος αι. π.χ.) Ιφιγένεια Λεβέντη Τμήμα: Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 7. O Πολύκλειτος και η σχολή χαλκοπλαστικής

Διαβάστε περισσότερα

ιδακτική Ενότητα: Μηχανικά Κύµατα - Επαλληλία Ασκήσεις που δόθηκαν στις εξετάσεις των Πανελληνίων ως

ιδακτική Ενότητα: Μηχανικά Κύµατα - Επαλληλία Ασκήσεις που δόθηκαν στις εξετάσεις των Πανελληνίων ως Τίτλος Κεφαλαίου: Κύµατα ιδακτική Ενότητα: Μηχανικά Κύµατα - Επαλληλία Ασκήσεις που δόθηκαν στις εξετάσεις των Πανελληνίων ως Θέµα 3ο: (Εσπερινό Μάιος 0) Το άκρο Ο γραµµικού οµογενούς ελαστικού µέσου,

Διαβάστε περισσότερα

R f : C f : S : [0,4] V 2 : w : w x d W x GM. d : [0,4] W : GM :

R f : C f : S : [0,4] V 2 : w : w x d W x GM. d : [0,4] W : GM : ΑΕΝ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΚ. ΕΤΟΣ 2015-16 Εξεταστική περίοδος Ιουνίου Ηµεροµηνία ΝΑΥΠΗΓΙΑ Β ΕΞΑΜΗΝΟΥ σελ. 1 / 11 Επώνυµο Όνοµα ΑΓΜ Εξάµηνο Βαθµολογία γραπτού ολογράφως πως ονοµάζεται η καµπύλη, Τι

Διαβάστε περισσότερα

R f : C f : S : [0,4] V 2 : w : w x d W x GM. d : [0,4] W : GM :

R f : C f : S : [0,4] V 2 : w : w x d W x GM. d : [0,4] W : GM : ΑΕΝ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΚ. ΕΤΟΣ 2014-15 Εξεταστική περίοδος Φεβρουαρίου Ηµεροµηνία ΝΑΥΠΗΓΙΑ Β ΕΞΑΜΗΝΟΥ σελ. 1 / 11 Επώνυµο Όνοµα ΑΓΜ Εξάµηνο Βαθµολογία γραπτού ολογράφως πως ονοµάζεται η καµπύλη,

Διαβάστε περισσότερα

Επαλληλία Αρµονικών Κυµάτων. Επιµέλεια: Μιχάλης Ε. Καραδηµητρίου, MSc Φυσικός. http://www.perifysikhs.com

Επαλληλία Αρµονικών Κυµάτων. Επιµέλεια: Μιχάλης Ε. Καραδηµητρίου, MSc Φυσικός. http://www.perifysikhs.com Επαλληλία Αρµονικών Κυµάτων - εκέµβρης 2014 Επιµέλεια: Μιχάλης Ε. Καραδηµητρίου, MSc Φυσικός http://www.perifysikhs.com 1. Θέµα Α - Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 1.1. ύο σύγχρονες κυµατικές πηγές Α και

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Πανελληνίων Φυσικής Κατ ο Κεφάλαιο (µέχρι και Στάσιµα)

Θέµατα Πανελληνίων Φυσικής Κατ ο Κεφάλαιο (µέχρι και Στάσιµα) Θέµατα Πανελληνίων Φυσικής Κατ. 0 00 0 Α. Η ταχύτητα διάδοσης ενός αρµονικού κύµατος εξαρτάται από α. τη συχνότητα του κύµατος β. τις ιδιότητες του µέσου διάδοσης γ. το πλάτος του κύµατος δ. την ταχύτητα

Διαβάστε περισσότερα

Στ Τάξη. Α/Α Μαθηματικό περιεχόμενο Δείκτες Επιτυχίας Ώρες Διδ. 1 ENOTHTA 1

Στ Τάξη. Α/Α Μαθηματικό περιεχόμενο Δείκτες Επιτυχίας Ώρες Διδ. 1 ENOTHTA 1 Ενδεικτική Οργάνωση Ενοτήτων Στ Τάξη Α/Α Μαθηματικό περιεχόμενο Δείκτες Επιτυχίας Ώρες Διδ. 1 ENOTHTA 1 15 Αρ3.1 Απαγγέλουν, διαβάζουν, γράφουν και αναγνωρίζουν ποσότητες αριθμών Επανάληψη μέχρι το 1 000

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνική Νομοθεσία - Θ

Τεχνική Νομοθεσία - Θ Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνική Νομοθεσία - Θ Ενότητα 3: Εξαρτισμός Αγκυροβολίας Μικρών Σκαφών Γεώργιος Κ. Χατζηκωνσταντής Επίκουρος Καθηγητής Διπλ. Ναυπηγός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 1: ΒΑΘΥΜΕΤΡΙΑ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 1: ΒΑΘΥΜΕΤΡΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 1: ΒΑΘΥΜΕΤΡΙΑ ΑΓΡΙΝΙΟ, 2016 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 1: ΒΑΘΥΜΕΤΡΙΑ Είμαστε όλοι ενήμεροι

Διαβάστε περισσότερα

1.4 Κλίµακες σχεδίασης και κανόνες τοποθέτησης διαστάσεων

1.4 Κλίµακες σχεδίασης και κανόνες τοποθέτησης διαστάσεων 1.4 Κλίµακες σχεδίασης και κανόνες τοποθέτησης διαστάσεων 1.4.1 Κλίµακες σχεδίασης Στο µηχανολογικό σχέδιο είναι επιθυµητό να σχεδιάζεται ένα αντικείµενο σε φυσικό µέγεθος, γιατί έτσι παρουσιάζεται η αληθινή

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ : ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΕ 2 Σ.Φ ΙΣΟΜΕΤΡΙΚΗ ΠΡΟΒΟΛΗ. ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 1 περιόδους. 28/9/2008 12:48 Όνομα: Λεκάκης Κωνσταντίνος καθ.

ΘΕΜΑ : ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΕ 2 Σ.Φ ΙΣΟΜΕΤΡΙΚΗ ΠΡΟΒΟΛΗ. ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 1 περιόδους. 28/9/2008 12:48 Όνομα: Λεκάκης Κωνσταντίνος καθ. ΘΕΜΑ : ΠΡΟΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΕ 2 Σ.Φ ΙΣΟΜΕΤΡΙΚΗ ΠΡΟΒΟΛΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 1 περιόδους 28/9/2008 12:48 καθ. Τεχνολογίας 28/9/2008 12:57 Προοπτικό σχέδιο με 2 Σημεία Φυγής Σημείο φυγής 1 Σημείο φυγής 2 Γωνία κτιρίου

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνική Νομοθεσία - Θ

Τεχνική Νομοθεσία - Θ Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνική Νομοθεσία - Θ Ενότητα 2: Ορατότητα Γέφυρας Ναυσιπλοΐας Γεώργιος Κ. Χατζηκωνσταντής Επίκουρος Καθηγητής Διπλ. Ναυπηγός Μηχανολόγος

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ ΚΛΩΘΟΕΙ ΟΥΣ, Ι ΙΑΙΤΕΡΑ ΣΕ ΜΗ ΤΥΠΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ.

ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ ΚΛΩΘΟΕΙ ΟΥΣ, Ι ΙΑΙΤΕΡΑ ΣΕ ΜΗ ΤΥΠΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ. ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ ΚΛΩΘΟΕΙ ΟΥΣ, Ι ΙΑΙΤΕΡΑ ΣΕ ΜΗ ΤΥΠΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ. Ν. Ε. Ηλιού Επίκουρος Καθηγητής Τµήµατος Πολιτικών Μηχανικών Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας Γ.. Καλιαµπέτσος Επιστηµονικός

Διαβάστε περισσότερα

Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.χ. - 1ος αι. π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος

Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.χ. - 1ος αι. π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος [IA12] ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ Β Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.χ. - 1ος αι. π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος Τι είναι Aρχαιολογία; Η επιστήμη της αρχαιολογίας: Ασχολείται με την περισυλλογή,

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενο διδασκαλίας Στόχοι Παρατηρήσεις. υπολογίζουν το λόγο δύο λόγο δύο τμημάτων

Περιεχόμενο διδασκαλίας Στόχοι Παρατηρήσεις. υπολογίζουν το λόγο δύο λόγο δύο τμημάτων Νίκος Γ. Τόμπρος ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Ενότητα : ΟΜΟΙΟΤΗΤΑ (ΛΟΓΟΣ ΑΝΑΛΟΓΙΑ) Σκοποί: Η ανάπτυξη ενδιαφέροντος για το θέμα, η εξοικείωση με τη χρήση τεχνολογίας, η παρότρυνση για αναζήτηση πληροφοριών (εδώ σε

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΟΥΨΕΙΣ ΚΑΜΠΥΛΕΣ- ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

ΙΣΟΥΨΕΙΣ ΚΑΜΠΥΛΕΣ- ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ 16_10_2012 ΙΣΟΥΨΕΙΣ ΚΑΜΠΥΛΕΣ- ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 2.1 Απεικόνιση του ανάγλυφου Μια εδαφική περιοχή αποτελείται από εξέχουσες και εισέχουσες εδαφικές μορφές. Τα εξέχοντα εδαφικά τμήματα βρίσκονται μεταξύ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ

ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (# 252) Ε ΕΞΑΜΗΝΟ 9 η ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΛΙΓΗ ΘΕΩΡΙΑ Στην προηγούμενη διάλεξη μάθαμε ότι υπάρχουν διάφορες μορφές έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

ΩΔΕΙΟΝ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ. Φοίβος Αργυρόπουλος

ΩΔΕΙΟΝ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ. Φοίβος Αργυρόπουλος ΩΔΕΙΟΝ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ Φοίβος Αργυρόπουλος ΩΔΕΙΟΝ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ Πήρε το όνομά του από τον φιλόμουσο Περικλή ο οποίος έδωσε την εντολή για το χτίσιμό του που έγινε μεταξύ των ετών 447 και 443/2 π.χ. Καταλαμβάνει

Διαβάστε περισσότερα

Αλέξανδρος Νικολάου, ΒΠΠΓ

Αλέξανδρος Νικολάου, ΒΠΠΓ Αλέξανδρος Νικολάου, ΒΠΠΓ Στην αρχαϊκή εποχή εικάζεται ότι υπήρχε κάποιο είδος θεατρικής κατασκευής στο χώρο που βρίσκονται τα σημερινά ευρήματα του θεάτρου, ενώ στα κλασσικά χρόνια υπήρχε σίγουρα κάποια

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες σχεδίασης στο περιβάλλον Blender

Οδηγίες σχεδίασης στο περιβάλλον Blender Οδηγίες σχεδίασης στο περιβάλλον Blender Στον πραγματικό κόσμο, αντιλαμβανόμαστε τα αντικείμενα σε τρεις κατευθύνσεις ή διαστάσεις. Τυπικά λέμε ότι διαθέτουν ύψος, πλάτος και βάθος. Όταν θέλουμε να αναπαραστήσουμε

Διαβάστε περισσότερα