ΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝ ΡΙΟΥ - ΑΤΤΙΚΗΣ

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ ΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝ ΡΙΟΥ ΤΟ ΕΡΓΟ ΥΛΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΑΞΗΣ: ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ (ΓΠΣ) ΗΜΟΥ ΧΑΛΑΝ ΡΙΟΥ - ΑΤΤΙΚΗΣ ΤΥΠΟΣ ΕΡΓΟΥ: ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΠΟΣΟ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗΣ: ΙΑΡΚΕΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: 365 ΗΜΕΡΕΣ ΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝ ΡΙΟΥ - ΑΤΤΙΚΗΣ "ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ (ΓΠΣ) ΗΜΟΥ ΧΑΛΑΝ ΡΙΟΥ - ΑΤΤΙΚΗΣ" Β1 ΣΤΑ ΙΟ: ΠΡΟΤΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ (Κείµενο προς διαβούλευση) PLANNING ASSOCIATES ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ: Μελέτες Υποδοµών και Αναπτυξιακού Σχεδιασµού ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΗΜΟΥ ΧΑΛΑΝ ΡΙΟΥ Ι. ΚΑΡΑΝΙΚΑΣ Α. ΦΡΑΝΤΖΕΣΚΑΚΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΙΚΑΤ. ΓΕΩΡΓΟΥΛΑ πολεοδόµος - χωροτάκτης ΕΠΙΒΛΕΨΗ:. ΝΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ αρχιτέκτων πολεοδόµος ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΗΜΟΥ ΧΑΛΑΝ ΡΙΟΥ ΕΥΣΤΑΘ. ΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ -- γεωλόγος - περιβαλλοντολόγος ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2011

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ...i i.προοιμιο.....vi ii.επιβλεψη ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ vi iii.ομα Α ΕΛΕΤΗΣ.....vi iv.θεσμικο ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ.vii v.λοιπεσ ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΚΑΙ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ. viii ΕΙΣΑΓΩΓΗ... x Π.1. ΟΜΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ ΧΩΡΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΗΜΟΥ... 5 Π.1.1. ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ Α ΣΤΑ ΙΟΥ... 5 Π.1.2. ΤΟ ΟΜΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ... 5 Π Γενικά για το ρόλο και τη θέση των οµικών Σχεδίων στο ευρύτερο θεσµικό πλαίσιο... 5 Π ιασυνδέσεις µε τον ευρύτερο χώρο... 6 Π.1.3. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ... 6 Π Στόχοι Αρχές Σχεδιασµού Π Στρατηγικές Επιλογές Π Η επιλεγµένη εναλλακτική κατεύθυνση το «ρεαλιστικό σενάριο» Π Η επεξεργασία σεναρίων κατά τη διαβούλευση του Α Σταδίου Π Εξειδίκευση Σεναρίου Ήπιας Παρέµβασης Π Συνοπτική Περιγραφή Βασικών Κατευθύνσεων του ήµου Π.1.4. ΠΡΟΤΥΠΟ ΧΩΡΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΗΜΟΥ ΕΥΡΥΤΕΡΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Π Αναπτυξιακό Πρότυπο Π Προγραµµατικά µεγέθη Π Κατευθύνσεις αντιµετώπισης περιβαλλοντικών προβληµάτων Π Κατευθύνσεις προστασίας και ανάδειξης στοιχείων πολιτιστικού περιβάλλοντος Π Ιστορική οικιστική εξέλιξη Π Κηρυγµένοι Αρχαιολογικοί Χώροι και Μνηµεία. Αξιόλογα παραδοσιακά κτίρια κηρυγµένα και µη Π Κατευθύνσεις Προστασίας Πολιτιστικού Περιβάλλοντος Π.1.5. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΗΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ Π H ιοικητική µεταρρύθµιση και η διαδικασία του ΓΠΣ Π Ενότητες Οικιστικής Οργάνωσης Π.1.6. ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ (ΑΝΑ ΡΑΣΗ) ΜΕ ΤΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟ Π Το Γενικό Πλαίσιο και τα Ειδικά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης 44 Π Το Ρυθµιστικό Σχέδιο Αθήνας Π Η επικαιροποίηση του Ρυθµιστικού Σχεδίου Αθήνας Π Το Στρατηγικό Πλαίσιο Χωρικής Ανάπτυξης για την Αθήνα- Αττική Π Ισχύον ΓΠΣ Χαλανδρίου Π Κατευθύνσεις από το Αναπτυξιακό Πρόγραµµα Π Κατευθύνσεις του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αττικής (ΕΣΠΑ) Π Επιχειρησιακό Πρόγραµµα ήµου Χαλανδρίου Π.2. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Π.2.1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Π.2.2. ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Π.2.3. ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΑΣΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΖΩΝΕΣ Π Περιοχές Ειδικής Προστασίας (ΠΕΠ) Π Περιοχές Ελέγχου και Περιορισµού όµησης (ΠΕΠ ) Π Περιοχές Ειδικών Χρήσεων (ΠΕΧ) Π.2.4. ΒΑΣΙΚΑ ΙΚΤΥΑ ΥΠΟ ΟΜΗΣ Π Μεταφορικό ίκτυο PLAS Α.Ε. Αικ. Γεωργούλα. Ντοκόπουλος Ε. ρακοπούλου

3 Π Τεχνικές Υποδοµές Π.3. ΓΕΝΙΚΗ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΗ ΟΙΚΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΟ ΟΧΕΩΝ.. 69 Π.3.1. ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ (ΣΥΝΟΙΚΙΕΣ, ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ, ΚΕΝΤΡΑ) Π Στόχοι και Κατευθύνσεις Πολεοδοµικής Οργάνωσης και Οικιστικής Αναβάθµισης Π Έκταση, χωρητικότητα, νέες οικιστικές επεκτάσεις Π Πολεοδοµική Οργάνωση (συνοικίες - πολεοδοµικές ενότητες, κέντρα) Π Κέντρα επιπέδου πόλης µε µητροπολιτικές, υπερτοπικές και τοπικές λειτουργίες επιπέδου πόλης Π Το ζήτηµα της προστασίας περιοχών κατοικίας από τους άξονες Π Εξειδίκευση της µεθοδολογίας διαµόρφωσης των κανονιστικών όρων για τις χρήσεις Π Χρήσεις γης Π.3.2. ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΙ ΙΚΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ Π.3.3. ΖΩΝΕΣ ΚΙΝΗΤΡΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΣΜΩΝ Π Αξιολόγηση / διερεύνηση δυνατοτήτων καθορισµού Ζώνης Υποδοχής Συντελεστή (ΖΥΣ) και δηµιουργία υποδοχέα Π Ο µηχανισµός Ζωνών Κοινωνικού Συντελεστή (ΖΚΣ) Π.3.4. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ - ΕΞΥΓΙΑΝΣΗΣ Π Αναπλάσεις Π.3.5. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΧΩΡΩΝ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ Π Π. Ε. 1: Κάτω Χαλάνδρι Π Π.Ε. 2: Νοµισµατοκοπείο Π Π.Ε. 3: Κέντρο Π Π.Ε. 4: Σωρός - Πολύδροσο Π Π.Ε. 5: Τούφα - Μεταµόρφωση Π Π.Ε. 6: Πάτηµα Π.3.6. ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΟΥ ΗΜΟΥ Π.3.7. ΙΚΤΥΑ ΑΣΤΙΚΗΣ ΥΠΟ ΟΜΗΣ Π Αστικό Οδικό ίκτυο του Χαλανδρίου Π Κυκλοφορία πεζών και ποδηλάτων Π ιαµόρφωση πολιτικής στάθµευσης Π Αναδιάρθρωση αστικών συγκοινωνιών Π Λοιπά δίκτυα υποδοµής Ο χώρος στάθµευσης Οι εγκαταστάσεις διαχείρισης κάδων και εξοπλισµού Η εγκατάσταση µεταφόρτωσης Για τον χώρο στάθµευσης απορριµµατοφόρων Σταθµός Μεταφόρτωσης Π Ασφάλεια Προστασία Π.4. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ Γ.Π.Σ Π.4.1. ΦΟΡΕΑΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Π.4.2. ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ, ΕΡΓΑ, ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ, ΑΝΑΠΛΑΣΕΙΣ Π.4.3. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΧΑΛΑΝ ΡΙΟΥ Π.4.4. ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΠΗΓΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ PLAS Α.Ε. Αικ. Γεωργούλα. Ντοκόπουλος Ε. ρακοπούλου

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 6.1: Εναλλακτικά Σενάρια Οικιστικής Οργάνωσης (Απόσπασµα του Α Σταδίου) Πίνακας Π : Εκτίµηση µελλοντικού πληθυσµού του ήµου Πίνακας Π : ιατηρητέα κτίρια σύµφωνα µε το ΦΕΚ 498/ / Πίνακας Π : ιατηρητέα κτίσµατα σύµφωνα µε το ΦΕΚ 729/ / Πίνακας Π : Συνοπτικός Πίνακας Κηρυγµένων Μνηµείων ανά εποχή στο ήµο Χαλανδρίου Πίνακας Π : Συνοπτικός Πίνακας µη Κηρυγµένων Μνηµείων ανά εποχή στο ήµο Χαλανδρίου Πίνακας Π : ιοικητική διάρθρωση νέων Καλλικρατικών ενοτήτων Πίνακας Π : Πληθυσµιακή Ταξινόµηση των ήµων του Λεκανοπεδίου Αττικής Πίνακας Π : Πολεοδοµικές Ενότητες. Χαλανδρίου Πίνακας Π : Εκτίµηση χωρητικότητας οικιστικών υποδοχέων Πίνακας Π : Εξειδίκευση γενικών χρήσεων κατοικίας άρθρων 2,3 του Π / ΦΕΚ 166 / Πίνακας Π : Εξειδίκευση γενικών χρήσεων κέντρου και τοπικού κέντρου του άρθρου 4 του Π / ΦΕΚ 166 / Πίνακας Π.3.2.3: Χρήσεις γης στα µέτωπα βασικών οδικών αξόνων (Γραµµικές ζώνες) Πίνακας Π.3.2.4: Εξειδίκευση καταστηµάτων υγειονοµικού ελέγχου (ΦΕΚ 528/Β / ) Πίνακας Π.Ε.1: Απαιτούµενος Κοινωνικός Εξοπλισµός Πίνακας Π.Ε.2: Απαιτούµενος Κοινωνικός Εξοπλισµός Πίνακας Π.Ε.3: Απαιτούµενος Κοινωνικός Εξοπλισµός Πίνακας Π.Ε.4: Απαιτούµενος Κοινωνικός Εξοπλισµός Πίνακας Π.Ε.5: Απαιτούµενος Κοινωνικός Εξοπλισµός Πίνακας Π.Ε.6: Απαιτούµενος Κοινωνικός Εξοπλισµός ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΧΑΡΤΩΝ ΕΝΤΟΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Χάρτης Α.5.1.1: Συνθετική αξιολόγηση Πολεοδοµική διάρθρωση... 3 Χάρτης Α : Συνθετική αξιολόγηση Άξονες και µεταφορές Υψοµετρικές ζώνες... 3 Χάρτης Π.1.1: ήµος Χαλανδρίου και Περιφέρεια Αττικής... 7 Χάρτης Π.1.2: Περιφερειακές χωρικές ενότητες λεκανοπεδίου (Καλλικράτη)... 8 Χάρτης Π.1.3: οµικό Σχέδιο... 9 Χάρτης Π.1.1: ήµος Χαλανδρίου και Περιφέρεια Αττικής ΧάρτηςA.3.3.1: Χρήσεις γης Χάρτης Π.3.1: Πολεοδοµική οργάνωση Χάρτης Π.3.1.8: Μέσος Συντελεστής όµησης Χάρτης Π.3.3.: Γενικές αστικές υποδοµές Χάρτης Π.3.2: Περιοχές αναπλάσεων-παρεµβάσεων PLAS Α.Ε. Αικ. Γεωργούλα. Ντοκόπουλος Ε. ρακοπούλου

5 ΧάρτηςA.3.3.1: Χρήσεις γης Χάρτης Π.3.1: Πολεοδοµική οργάνωση ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΧΑΡΤΩΝ ΕΚΤΟΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ PLAS Α.Ε. Αικ. Γεωργούλα. Ντοκόπουλος Ε. ρακοπούλου

6 Π.1. ΟΜΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ ΧΩΡΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΗΜΟΥ Π.1.1. ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ Α ΣΤΑ ΙΟΥ Το υπόβαθρο στοιχείων Το Α Στάδιο περιελάµβανε µια πλήρη ποιοτική και ποσοτική περιγραφή της υφιστάµενης κατάστασης του ήµου µε στοιχεία που κυµαίνονται χρονικά από την απογραφή πληθυσµού της ΕΣΥΕ (2001), επικαιροποιήσεις, η κυριότερη των οποίων είναι το ερευνητικό του ΕΜΠ (2004) και τέλος µέχρι την απογραφή χρήσεων γης στο πεδίο από την παρούσα µελετητική οµάδα σε επίπεδο οικοπέδου (2007). Συντονιστικό ρόλο για τη συστηµατική ανάλυση των πολεοδοµικών δεικτών έπαιζε και το υπόβαθρο στοιχείων του εθνικού κτηµατολογίου, που επέτρεψε τη δηµιουργία βάσης δεδοµένων GIS πολεοδοµικού προσανατολισµού, από την οµάδα µελέτης του ΓΠΣ. Συνθετική Αξιολόγηση των στοιχείων Το δεύτερο βήµα του Α Σταδίου αφορούσε τη διατύπωση συµπερασµάτων µε βάση την επεξεργασία των στοιχείων όπως συνοπτικά αναφέρονται παρακάτω κατά θεµατικές ενότητες: Ρόλος του ήµου στο Π.Σ.Π. και την ευρύτερη περιοχή Η θέση του ήµου στην πρώτη ζώνη αστικής συγκέντρωσης που περιβάλλει το κέντρο της Αθήνας, καθώς και η σχέση του µε το βασικό οδικό δίκτυο και τα δίκτυα δηµόσιων µέσων µεταφοράς υψηλής µεταφορικής ικανότητας (µετρό, προαστιακός), καθιστούν το ήµο προνοµιακό υποδοχέα δραστηριοτήτων του τριτογενούς τοµέα και υπηρεσιών υπερτοπικής εµβέλειας. Ο ιστορικός οικισµός του Χαλανδρίου έχει µετασχηµατιστεί σε ένα από τα κέντρα του Λεκανοπεδίου, που αποτελεί τµήµα της πολυκεντρικής του δοµής. Ο κεντρικός ρόλος του ήµου στην ευρύτερη περιοχή του Β.Α. τοµέα του Π.Σ.Π. τον καθιστά υποδοχέα χρήσεων εµπορίου, υπηρεσιών και αναψυχής που απευθύνονται όχι µόνο στους δηµότες του, αλλά στο σύνολο των ήµων του τοµέα. Παρόλο που έχει κεντρική θέση, ο ήµος συγκροτείται, κατά κύριο λόγο, από περιοχές κατοικίας που φέρουν ακόµα έντονα τα στοιχεία προαστιακού χαρακτήρα ή, τουλάχιστον, διακρίνονται από χαµηλές αστικές πυκνότητες που προσλαµβάνονται ως θετικό στοιχείο έλξης για την οικιστική ανάπτυξη βιώσιµων γειτονιών. Τα στοιχεία που συγκροτούν το οικιστικό περιβάλλον έχουν καταστήσει τις περισσότερες περιοχές αρκετά ανταγωνιστικές στην αγορά κατοικίας. Ο διττός αυτός χαρακτήρας του ήµου δηµιουργεί ανταγωνιστικές πιέσεις στο χώρο, που καταγράφονται ως συγκρούσεις των χρήσεων γης και κυρίως εµφανίζονται µε τη γραµµική διάχυση υπερτοπικών χρήσεων στο εσωτερικό των περιοχών κατοικίας. Ποιότητα του οικιστικού περιβάλλοντος Η έντονη ζήτηση που εκδηλώνεται, τόσο για κατοικία, όσο και για άλλες χρήσεις δηµιουργεί πιέσεις που οδηγούν αφ ενός στην κατάληψη του συνόλου του διαθέσιµου πολεοδοµηµένου χώρου από κτίρια, αφ ετέρου στην εξάντληση, όπου είναι δυνατόν, των θεσµοθετηµένων µε τις διαδοχικές ρυθµίσεις του ΓΠΣ πυκνοτήτων. Όπως διαπιστώθηκε στην καταγραφή του Α Σταδίου, η έλλειψη ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων και χώρων πρασίνου αποτελεί ένα από τα σηµαντικότερα προβλήµατα του ήµου, PLAS Α.Ε. Αικ. Γεωργούλα. Ντοκόπουλος Ε. ρακοπούλου 1

7 όχι µόνο στις παλιές και διαµορφωµένες, αλλά και στις νεο-αναπτυσσόµενες και τις σχεδόν αδόµητες ακόµα περιοχές που αναµένεται να πολεοδοµηθούν σύµφωνα µε το ισχύον ΓΠΣ. Το πρόβληµα του δηµόσιου χώρου γίνεται εντονότερο στις παλαιότερες περιοχές, όπου τα ρυµοτοµικά χαρακτηριστικά είναι ακατάλληλα για να υποδεχθούν τόσο τις σηµερινές θεσµοθετηµένες πυκνότητες, όσο και τις απαιτήσεις στάθµευσης που τις συνοδεύουν. Παρά τους δυσµενείς δείκτες σε σχέση µε τα πρότυπα ο δηµόσιος χώρος σε πολλές γειτονιές διατηρεί στοιχεία που παραπέµπουν στο φυσικό περιβάλλον της προ της ανοικοδόµησης κατάστασης και διαφοροποιούν το αστικό τοπίο από το κοινό κατασκευασµένο τεχνικό τοπίο. Μια παρόµοια κατάσταση χαρακτηρίζει και το πολιτιστικό περιβάλλον. Ελάχιστα στοιχεία του ιστορικού κτιριακού αποθέµατος βρίσκονται διασπαρµένα στον αστικό ιστό προσφέροντας και αυτά σηµεία που συµπληρώνουν την ιδιαιτερότητα του χώρου µε αναφορές στο παλαιό Χαλάνδρι. οµικά στοιχεία του χώρου χρήσεις γης Η συνθετική παρουσίαση των δοµικών στοιχείων του χώρου και των χρήσεων γης στη γενίκευσή τους παρουσιάζονται στους χάρτες Α και Α όπου συντίθενται όλα τα εξετασθέντα στοιχεία οι αλληλοεπικαλύψεις και οι συγκεντρώσεις τους. Στον χάρτη Α συντίθενται δείκτες έντασης οικοδόµησης και χρήσεων, καθώς και η κατανοµή τους στο χώρο. ιακρίνονται οι ζώνες υπερτοπικών αξόνων, οι νέες περιοχές και αναγνωρίζονται οι βασικές περιοχές κατοικίας που αποτελούν συγκροτηµένες γειτονιές /συνοικίες. Ορισµένες είναι αυτοτελείς και ολοκληρώνονται εντός των ορίων του ήµου, άλλες δε συνοριακές αποτελούν τµήµατα οικιστικών ενοτήτων που λειτουργούν µε άλλους όµορους δήµους. Ο ίδιος χάρτης παρουσιάζει επίσης τις νέες περιοχές και τις µεγάλες αδόµητες εκτάσεις. Ο χάρτης αξιολόγησης Α παρουσιάζει τα γραµµικά στοιχεία του χώρου, τα δίκτυα µεταφορών (ιστορικά και σύγχρονα), την άµεση κάλυψη εξυπηρέτησης περιοχών µε το Μετρό, καθώς και το γεωγραφικό στοιχείο του ανάγλυφου. Ιδιαίτερη σηµασία για τη µελλοντική εξέλιξη του ήµου έχουν οι νέες ανατολικές περιοχές και η επίπτωση άµεσης λειτουργίας των νέων σταθµών. Εκεί οι µεταβολές από το υφιστάµενο καθεστώς αναµένονται θεαµατικές. Σε συνδυασµό µε την τάση ανάπτυξης του Κέντρου προς την Πλ. Κέννεντυ και Αγ. Παρασκευής- ουκίσσης Πλακεντίας διαγράφονται εναλλακτικές κατευθύνσεις διαµόρφωσης των τάσεων. Αντίθετα, στην πλευρά της νέας γραµµής Μετρό της Λ. Κηφισίας διαφαίνεται ότι περισσότερη ανάγκη υπάρχει για προστασία των ήδη διαµορφωµένων αυτών περιοχών, οι οποίες σε γενικές γραµµές έχουν σταθεροποιηθεί ποσοτικά. PLAS Α.Ε. Αικ. Γεωργούλα. Ντοκόπουλος Ε. ρακοπούλου 2

8 Χάρτης Α.5.1.1: Συνθετική αξιολόγηση Πολεοδοµική διάρθρωση Χάρτης Α : Συνθετική αξιολόγηση Άξονες και µεταφορές Υψοµετρικές ζώνες PLAS Α.Ε. Αικ. Γεωργούλα. Ντοκόπουλος Ε. ρακοπούλου 3

9 ΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝ ΡΙΟΥ PLAS Α.Ε. Αικ. Γεωργούλα. Ντοκόπουλος Ε. ρακοπούλου 4

10 Π.1.2. ΤΟ ΟΜΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ Π Γενικά για το ρόλο και τη θέση των οµικών Σχεδίων στο ευρύτερο θεσµικό πλαίσιο Το οµικό Σχέδιο οικιστικής και χωρικής οργάνωσης του ήµου Χαλανδρίου εδράζεται στην αξιολόγηση των στοιχείων (βλ. Π.1.1.) της διαβούλευσης του Α Σταδίου που είχε ως αποτέλεσµα τη σχετική απόφαση του ηµοτικού Συµβουλίου για τις κατευθύνσεις εκπόνησης του παρόντος Β1 υποσταδίου της µελέτης. Το δοµικό σχέδιο περιγράφει αδροµερώς, αλλά ολοκληρωµένα τα βασικά στοιχεία που συνθέτουν το πρότυπο χωρικής οργάνωσης που έχει επιλεγεί µε βάση τα Σενάρια χωρικής ανάπτυξης του ήµου. Πρόκειται για το γενικό σχέδιο που καθοδηγεί τη σύνταξη των κανονιστικών περιεχόµενων κειµένων και χαρτών που θεσµοθετεί το αναθεωρηµένο ΓΠΣ. Για µια αστική περιοχή εξαιρετικής πολυπλοκότητας που παράλληλα αποτελεί αναπόσπαστο τµήµα µιας ευρύτερης οικιστικής ενότητας µητροπολιτικής περιοχής όπως είναι το Λεκανοπέδιο της Αττικής είναι δυσχερής η ποσοτικά ασφαλής πρόβλεψη των προγραµµατικών µεγεθών πληθυσµού, µονάδων οικονοµικών δραστηριοτήτων και απασχόλησης. Γι αυτό και οι διάφορες προβλέψεις που επιχειρούνται στο στάδιο αυτό περιορίζονται σε γενικά µεγέθη που βασίζονται σε στοιχεία µελετών για την Αθήνα και την Αττική γενικότερα (βλ. βιβλιογραφία). Η πολυπλοκότητα αυτή παρουσιάζεται παραστατικά στο πρότυπο µετακινήσεων τόπου κατοικίας τόπου εργασίας, όπου σε καθηµερινή βάση οι µετακινήσεις ξεπερνούν τα όρια του ήµου. Αν και δεν υπάρχουν ολοκληρωµένα στοιχεία από ενδείξεις των προβολών για τις µετακινήσεις του Μετρό προκύπτουν κάποια ενδεικτικά µεγέθη. Συµπερασµατικά υπάρχουν τρεις διαφορετικές οµάδες κατοίκων: κάτοικοι που εργάζονται στο Χαλάνδρι, κάτοικοι που εργάζονται εκτός ήµου και εργαζόµενοι από άλλους ήµους. Είναι πρόδηλο ότι η πρώτη οµάδα είναι και το τµήµα εκείνο του πληθυσµού που θα κινητοποιηθεί για τα θέµατα που αφορούν το ΓΠΣ. Στο θεσµικό επίπεδο ο ρόλος του ήµου στο Λεκανοπέδιο και στο ΠΣΠ προσδιορίζεται από το υπό διαβούλευση ΡΣΑ που αναθεωρεί το ήδη θεσµοθετηµένο. Βασικές αρχές οργάνωσης του αρχικού ΡΣΑ εξακολουθούν να διέπουν και τις µετέπειτα αναθεωρήσεις µε κυριότερη αυτή που έγινε εξ αφορµής των Ολυµπιακών Αγώνων. Ωστόσο, η τρέχουσα διαδικασία εισάγει µε µεγαλύτερη θεσµική σαφήνεια πολιτικές που συνδέονται µε την περιβαλλοντική διάσταση και µε θέµατα που προκύπτουν από την πρόσφατη αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής, τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας και τη διάσταση αυτή στον αστικό χώρο. Είναι πρόδηλο ότι µια παλιά σχετικά αστική περιοχή όπως το Χαλάνδρι δεν µπορεί να ικανοποιήσει πλήρως τα πρότυπα που επιβάλλει η νέα πολιτική. Το οµικό Σχέδιο, όµως, οφείλει να εισάγει κατευθύνσεις για αποτελεσµατική εφαρµογή µέτρων στην κατεύθυνση αυτή και στο βαθµό που ορίζεται από το ίδιο το θεσµικό πλαίσιο του Ν. 2508/1997 να επιβάλλει και κανονιστικούς όρους που συµβάλλουν θετικά στους στόχους της πολιτικής αυτής. PLAS Α.Ε. Αικ. Γεωργούλα. Ντοκόπουλος Ε. ρακοπούλου 5

11 Π ιασυνδέσεις µε τον ευρύτερο χώρο Η θέση στο χώρο και τα συγκριτικά πλεονεκτήµατα Ο ήµος αποτελεί σηµαντική σε µέγεθος οικιστική ενότητα 7 η σε πληθυσµό (2001) µε θέση στον ευρύτερο χώρο που ορίζεται ως το Λεκανοπέδιο της Αθήνας και την πρώτη θέση στην Περιφερειακή Ενότητα Βόρειου Τοµέα της Καλλικρατικής ιάρθρωσης (ΦΕΚ 1292/ / ). Η θέση του στον εσωτερικό δακτύλιο του Λεκανοπεδίου και η εγγύτητα στην κεντρική περιοχή της Αθήνας καθιστά το ήµο κοινωνό ορισµένων λειτουργιών που χαρακτηρίζουν το κέντρο της Χώρας. Αυτό σηµαίνει ότι έµµεσα το Χαλάνδρι και η άµεση περιοχή των ήµων που το περιβάλλουν µετέχει και στις διασυνδέσεις της Αθήνας µε τον ευρύτερο ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο. Η κεντρικότητα αυτή σε επίπεδο Περιφέρειας συνδέει το ήµο µε τις περισσότερες περιφέρειες της Χώρας. Η σχέση µε τους βασικούς άξονες ανάπτυξης Ο ήµος Χαλανδρίου κατέχει σηµαντική θέση στους βασικούς άξονες ανάπτυξης της Περιφέρειας και τους δευτερεύοντες του Λεκανοπεδίου. Κύριος άξονας: η Αττική Οδός, που συνδέει τον αερολιµένα της Αττικής µε τον κυρίαρχο άξονα της χώρας, τον ΠΑΘΕ. ευτερεύοντες άξονες: το ζεύγος Λ. Μεσογείων - Λ. Κηφισίας, που συνδέουν το ήµο τόσο µε την κεντρική περιοχή της Αθήνας, όσο και µε τα προάστια της ΒΑ Αττικής και το λιµάνι της Ραφήνας. Στους ιστορικούς αυτούς δευτερεύοντες άξονες ανάπτυξης εγκαθίστανται και τα δίκτυα µαζικών αστικών µέσων µεταφοράς (Μετρό), που εξυπηρετούν αποτελεσµατικά τις καθηµερινές µετακινήσεις συνδέοντας το Χαλάνδρι µε την άµεση και ευρύτερη περιοχή του Λεκανοπεδίου. Π.1.3. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Το ευρύτερο ευρωπαϊκό και εθνικό πλαίσιο πολιτικής για τις πόλεις Οι βασικές αρχές που διέπουν τη διαµόρφωση της τελικής πρότασης του Β2 Σταδίου, ακολουθούν τις αρχές της Αειφόρου / Βιώσιµης Ανάπτυξης, όπως αυτές προσδιορίζονται στα κείµενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης µε βάση τα οποία έχει διατυπωθεί το Πρώτο Σχέδιο για την «Εθνική Στρατηγική για την Αειφόρο Ανάπτυξη», το Μάιο του 2007, από την Ελληνική Πολιτεία. Η στρατηγική Αειφόρου Ανάπτυξης αποτελεί ένα πλαίσιο που διατρέχει όλες τις επί µέρους τοµεακές / θεµατικές στρατηγικές, καθώς αποτελεί θεµελιώδη αρχή που ενσωµατώνεται απαραίτητα σε όλες τις κοινοτικές και εποµένως και τις εθνικές πολιτικές. Επιπλέον, αποτελεί για την Ε.Ε. κατευθυντήριο πλαίσιο για την κατανοµή των κονδυλίων στις επί µέρους πολιτικές και δράσεις για την περίοδο της νέας προγραµµατικής περιόδου Το ζήτηµα της ανάπτυξης των πόλεων αποτελεί πολιτική προτεραιότητα τόσο σε Ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Οι πόλεις, από τη θέση τους στην κοινωνική και παραγωγική διαδικασία, διαδραµατίζουν αποφασιστικό ρόλο στην οικονοµική ανάπτυξη, την απασχόληση και την ανταγωνιστικότητα. Εάν οι βιώσιµες πόλεις θέλουν να συµµετέχουν ενεργά σε µια οικονοµία που τείνει να παγκοσµιοποιείται όλο και περισσότερο, πρέπει να επιτύχουν ταυτόχρονα µια σειρά στόχων.που αφορούν στην οικονοµική ανταγωνιστικότητα, την κοινωνική πρόοδο και την περιβαλλοντική βιωσιµότητα. PLAS Α.Ε. Αικ. Γεωργούλα. Ντοκόπουλος Ε. ρακοπούλου 6

12 Χάρτης Π.1.1: ήµος Χαλανδρίου και Περιφέρεια Αττικής PLAS Α.Ε. Αικ. Γεωργούλα. Ντοκόπουλος Ε. ρακοπούλου 7

13 Χάρτης Π.1.2: Περιφερειακές χωρικές ενότητες λεκανοπεδίου (Καλλικράτη) PLAS Α.Ε. Αικ. Γεωργούλα. Ντοκόπουλος Ε. ρακοπούλου 8

14 ΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝ ΡΙΟΥ Χάρτης Π.1.3: οµικό Σχέδιο 9

15 Στο πλαίσιο της παγκοσµιοποίησης, οι πόλεις βιώνουν ευρείς κοινωνικοοικονοµικούς µετασχηµατισµούς, όπως αυτοίαντανακλώνται στην αναδιάρθρωση της βιοµηχανικής δοµής και στο πέρασµα στην οικονοµία των υπηρεσιών. Όσον αφορά την Αττική, οι στόχοι της Ε.Ε. και των Εθνικών και Ευρωπαϊκών Προτεραιοτήτων (Λισσαβόνα, Γκέτεµποργκ) προσανατολίζονται σε έξι θεµατικές ενότητες: στην εξωστρέφεια και το επιχειρηµατικό περιβάλλον, στην απασχόληση και την κοινωνική συνοχή, στις υπηρεσίες και υποδοµές προσπελασιµότητας, στην αειφόρο ανάπτυξη και την ποιότητα ζωής, στην κοινωνία της γνώσης και καινοτοµίας και στην ελκυστικότητα της Αττικής ως τόπου προσέλκυσης επενδύσεων, εργασίας και διαβίωσης. Παράλληλα, η προστασία και διατήρηση του περιβάλλοντος σε συνδυασµό µε την οικονοµική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή ρυθµίζεται από την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Αειφόρο Ανάπτυξη, που ανανεώθηκε πρόσφατα σε σχέση µε αυτή του Γκέτεµποργκ (2001), µε την έγκριση δήλωσης από το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο (15-16 Ιουνίου 2006). Σύµφωνα µε το κείµενο της δήλωσης, οι βασικοί στόχοι της ανανεωµένης Στρατηγικής για την Αειφόρο Ανάπτυξη, είναι η προστασία του περιβάλλοντος, η κοινωνική δικαιοσύνη και συνοχή, η οικονοµική ευηµερία και η ανάληψη των διεθνών ευθυνών. Π Στόχοι Αρχές Σχεδιασµού Οι κατευθυντήριοι στόχοι για τη χωρική οργάνωση του ήµου Χαλανδρίου σύµφωνα µε τις επιταγές του θεσµικού πλαισίου (Ν.2508/1997, Άρθρο 1), που ορίζει το περιεχόµενο των ΓΠΣ είναι: Η ανάδειξη της συνοχής και η ανασυγκρότηση του αστικού και περιαστικού χώρου. Η διασφάλιση της οικιστικής οργάνωσης, µε τον επιθυµητό συσχετισµό των οικιστικών παραµέτρων, η προστασία του περιβάλλοντος, η ανακοπή της άναρχης δόµησης και η µεγαλύτερη δυνατή οικονοµία των οικιστικών επεκτάσεων βάσει των αρχών της «συµπαγούς πόλης». Η αναβάθµιση του περιβάλλοντος και ιδίως αυτή των υποβαθµισµένων περιοχών. Η προστασία, ανάδειξη και περιβαλλοντική αναβάθµιση των κέντρων των πόλεων και των λοιπών στοιχείων του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος των οικισµών και του περιαστικού χώρου. Ως προς το ρόλο του ήµου στην ευρύτερη περιοχή Η ισχυροποίηση του ρόλου του ήµου στο Λεκανοπέδιο και στο πλαίσιο της εξέλιξης του ΠΣΠ αυξάνοντας το µερίδιο συµµετοχής στην αναπτυξιακή διαδικασία. Η διαµόρφωση ελκυστικού αστικού περιβάλλοντος µε πρόβλεψη και παροχή υπηρεσιών καλής ποιότητας, που αφ ενός προάγει την ποιότητα ζωής των κατοίκων και αφ ετέρου συµβάλλει ουσιαστικά στην προσέλκυση καινοτόµων επενδύσεων και στον εκσυγχρονισµό των ήδη λειτουργουσών επιχειρήσεων, διευκολύνοντας κατά συνέπεια τη διεύρυνση της αγοράς εργασίας και απασχόλησης. Ως προς το οικιστικό περιβάλλον Η διασφάλιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων και των εργαζοµένων στην περιοχή του ήµου. 10

16 Η προστασία του περιβάλλοντος των περιοχών κατοικίας µε σαφή διάκριση των χρήσεων γης και προστασία από τη διάχυση οχλουσών και ασύµβατων χρήσεων. Η εξασφάλιση χώρων για τις απαραίτητες υποδοµές κοινωφελών υπηρεσιών του ήµου και τις υποδοµές άθλησης, αναψυχής και ελεύθερων χώρων. Η θωράκιση του ήµου για τη διασφάλιση της προστασίας από φυσικές καταστροφές Ως προς τη φυσιογνωµία και την ενίσχυση της ταυτότητας του ήµου Προστασία και ανάδειξη των στοιχείων του φυσικού και αστικού περιβάλλοντος του ήµου και της ιδιαίτερης ταυτότητας των οικιστικών ενοτήτων που τον συγκροτούν µε προεξάρχον στοιχείο τη Ρεµατιά. Ανάδειξη των ιστορικών τόπων και διαδροµών και προβολή τους ως χώρων δικτύων πρασίνου. Αποκατάσταση και ανάδειξη στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος όπου είναι δυνατόν (Ρεµατιά, Ρέµα Βριλησσού) Αρχές Σχεδιασµού και Μέθοδοι Εφαρµογής Οι αρχές σχεδιασµού της χωρικής οργάνωσης διαµορφώθηκαν και διατυπώθηκαν µε βάση τα συµπεράσµατα της αξιολόγησης των αναπτυξιακών, οικιστικών και περιβαλλοντικών στοιχείων του Α Σταδίου της µελέτης, εµπλουτισµένα µε την αξιολόγηση των απόψεων παρατηρήσεων του ήµου. Οι βασικές αρχές σχεδιασµού συνοψίζονται ως εξής: Η εναρµόνιση της προτεινόµενης χωρικής οργάνωσης µε το ευρύτερο προγραµµατικό πλαίσιο της χώρας, όπως αυτό έχει διαµορφωθεί µέχρι σήµερα, λαµβανοµένων υπ όψη των ιδιαιτεροτήτων των οικιστικών ενοτήτων του ήµου ως προς τα κοινωνικοοικονοµικά χαρακτηριστικά και τα προβλήµατα, τις δυνατότητες και τις προοπτικές ανάπτυξής τους. Η οργάνωση των χρήσεων γης στο σύνολο του ήµου, ώστε να λειτουργούν συνολικά, συντονισµένα και σε αγαστή συνύπαρξη, συµβατών µε τις ιδιαιτερότητες, τα δεδοµένα και τις ανάγκες και, παράλληλα, µε τρόπο που να εξασφαλίζεται η αγαστή συνύπαρξή τους, ώστε να ελαχιστοποιείται η πιθανότητα συγκρούσεων. Για το σκοπό αυτό θεσπίζονται κανονιστικοί όροι και περιορισµοί χρήσεων, όπου η πλειονότητα των υπερτοπικών περιορίζεται στο κέντρο και τους άξονες. Παράλληλα θεσπίζονται κανονιστικοί όροι περιοχών κατοικίας µε χαρακτήρα Αµιγούς Κατοικίας ή ειδικά διαµορφωµένης Γενικής Κατοικίας, που να προσεγγίζει την Αµιγή. Οι περιοχές κατοίκησης διασυνδέονται µε ολοκληρωµένα δίκτυα πρασίνου και ήσυχων διαδροµών µε αναβάθµιση του αστικού πρασίνου που καθίστανται και υποδοχείς ποδηλατικών δικτύων. Περιοχές και σηµεία υποβάθµισης του αστικού χώρου προσδιορίζονται ως περιοχές ανάπλασης / αναβάθµισης, δράσεις που κυρίως αφορούν το δηµόσιο χώρο του ήµου. Η κυκλοφοριακή οργάνωση και διαχείριση της στάθµευσης, καθώς και η συγκοινωνιακή σύνδεση µε δηµόσια µέσα µεταφοράς σχεδιάζεται ώστε να υπηρετεί τους στόχους και τις αρχές σχεδιασµού. Ο συντονισµός και η συνεργασία µε τους όµορους ήµους και τις ηµοτικές Ενότητες σε θέµατα πολεοδοµικά, κυκλοφορίας, στάθµευσης και δικτύων υποδοµής κυρίως µε τους 11

17 ήµους Αγίας Παρασκευής, Βριλησσίων, Αµαρουσίου και Γέρακα, όπου οι συνοριακές οικιστικές ενότητες συµπλέκονται. Η αξιοποίηση του θεσµού της Μεταφοράς Συντελεστή όµησης (ΜΣ ) και του Κοινωνικού Συντελεστή (ΚΣ) για την επίλυση χρονιζόντων προβληµάτων εφαρµογής σχεδίου πόλεως ή απόκτησης γης. Π Στρατηγικές Επιλογές Προτεραιότητα 1: Η προστασία των περιοχών όπου η κατοικία εξακολουθεί να είναι η κυρίαρχη και σχεδόν αποκλειστική χρήση µε µέτρα των χρήσεων γης, διοικητική παρακολούθηση των διαδικασιών αδειοδότησης (πολεοδοµία, καταστήµατα υγειονοµικού ελέγχου, επαγγελµατικές εγκαταστάσεις), καθώς και µέτρα βελτίωσης του αστικού περιβάλλοντος και του δηµόσιου χώρου. Προτεραιότητα 2: Η κατά το δυνατόν επιλογή επαγγελµατικών εγκαταστάσεων που διασφαλίζουν την ποιότητα του ευρύτερου οικιστικού περιβάλλοντος. Προτεραιότητα 3: Αύξηση των κοινωνικών υποδοµών και υποδοµών άθλησης και αναψυχής (απόκτηση γης, κτιριακές υποδοµές). Προτεραιότητα 4: Αποτελεσµατική διαχείριση προβληµάτων ανάπτυξης µε ειδικές παρεµβάσεις και προγραµµατικές συµφωνίες ( ηµόσιο, Ιδρύµατα, Τσιγγάνοι, Νεκροταφείο). Π Η επιλεγµένη εναλλακτική κατεύθυνση το «ρεαλιστικό σενάριο» Π Η επεξεργασία σεναρίων κατά τη διαβούλευση του Α Σταδίου Από τα τρία σενάρια που παρουσιάστηκαν και αναλύθηκαν στο Α Στάδιο επιλέχθηκε το «ρεαλιστικό σενάριο» ή το σενάριο της «ήπιας παρέµβασης». Κατά τη διαβούλευση του Α Σταδίου και την επεξεργασία των κρίσιµων θεµάτων από το ήµο και την επίβλεψη προσδιορίστηκε η επιλογή του σεναρίου και οι κατευθύνσεις του Β1 Σταδίου, που όπως συνοπτικά αναφέρονται στο Πρακτικό της Απόφασης 296/2010 της 19 ης /2010 Συνεδρίασης του ηµοτικού Συµβουλίου, της 28 ης Ιουλίου Οι κατευθύνσεις που αναλυτικά παρουσιάζονται παρακάτω, όπως είναι φυσικό, περιλαµβάνουν και στοιχεία των υπόλοιπων σεναρίων και αναφέρονται ιδιαίτερα σε θέµατα προστασίας του περιβάλλοντος της κατοικίας και σε άλλα θέµατα που αποτελούν απαιτήσεις µιας ευρύτερης συναίνεσης των πολιτών. Κατά την περίοδο διαβούλευσης σηµειώθηκαν σηµαντικές εξελίξεις που ανατάραξαν την οικονοµική και κοινωνική ζωή της χώρας και φυσικά επηρέασαν και τα τοπικά θέµατα του ήµου και του Γενικού Πολεοδοµικού Σχεδίου. Με στόχο την προσαρµογή και εξειδίκευση των σεναρίων και κυρίως του επιλεγέντος οι µελετητές επεξεργάστηκαν την εξειδίκευση του επιλεγέντος σεναρίου στο πλαίσιο της µελέτης όπως συνοπτικά παρουσιάζεται παρακάτω. Επιπρόσθετα, στην ίδια περίοδο επιχειρείται η διοικητική µεταρρύθµιση µε το επιχειρησιακό πρόγραµµα «Καλλικράτης», που επιφέρει νέες διαχειριστικές διαδικασίες στη λειτουργία, ακόµη και για τους ήµους στους οποίους δεν αλλάζει η εδαφική τους επικράτεια. Η αντιµετώπιση θεµάτων ΓΠΣ και Ν. 2508/1997 και οι προσαρµογές που µπορεί να απαιτούνται την περίοδο αυτή βρίσκονται σε εξέλιξη από πλευράς ΥΠΕΚΑ χωρίς να έχει ολοκληρωθεί ένα πλαίσιο κατευθύνσεων. Παρά ταύτα σε διάφορα σηµεία του Σταδίου Β1 12

18 επιχειρούνται αναφορές στις δοµές του Καλλικράτη, διαδικασία που θα ολοκληρωθεί στο Β2 Στάδιο. Συµπερασµατικά το παρόν Στάδιο Β1 βασίζεται: α) στο σενάριο ήπιας παρέµβασης (Στάδιο Α, Νοέµβριος 2007) β) στην εξειδίκευσή και επικαιροποίησή του (Μάιος 2010) γ) στις κατευθύνσεις του ήµου Το σενάριο «ήπιας παρέµβασης» παρουσιάζεται συνοπτκά στο σχετικό πίνακα του Α Σταδίου. 13

19 Πίνακας 6.1: Εναλλακτικά Σενάρια Οικιστικής Οργάνωσης (Απόσπασµα του Α Σταδίου) α/α Προσδιοριστικοί παράγοντες* Σενάριο τάσεων (1) Σενάριο έντονης παρέµβασης (2) Σενάριο ήπιας παρέµβασης ή το ρεαλιστικό σενάριο (3) Περιορισµένη πληθυσµιακή αύξηση χωρίς σηµαντικές αλλαγές στην Πληθυσµιακή σταθεροποίηση µε διατήρηση της σηµερινής δοµής της Περιορισµένη πληθυσµιακή αύξηση µε βελτίωση της βάσης της 1. Πληθυσµιακή µεταβολή πληθυσµιακή πυραµίδα πληθυσµιακής πυραµίδας πληθυσµιακής πυραµίδας. Η Αθήνα αναλαµβάνει µεγαλύτερο ρόλο σε ότι αφορά τις διεθνείς Η Αθήνα αναλαµβάνει όλο και περισσότερο το ρόλο ενός Ο ρόλος της Αθήνας σε διεθνές και λειτουργίες της (κέντρο υπηρεσιών, εκπαίδευσης, υγείας, Όπως και προηγούµενα αλλά µε µικρότερη ένταση Η Αθήνα σταδιακά σηµαντικού κέντρου στο σύστηµα των ευρωπαϊκών πρωτευουσών 2. ευρωπαϊκό επίπεδο πολιτισµού, αναψυχής, τόπος εγκατάστασης επιχειρήσεων των εξελίσσεται σε περιφερειακό κέντρο και µεγαλουπόλεων µέσα από την ανάπτυξη µέρους αντιστοίχων κλάδων δραστηριοτήτων της πρώτης περίπτωσης 3. Ο ρόλος της Αθήνας στη χώρα Η συνολική αναπτυξιακή δυναµική της πρωτεύουσας Επιπτώσεις από τις ασκούµενες πολιτικές της ΕΕ και της χώρας 6. ιοικητικές ρυθµίσεις και αλλαγές 7. Επιπτώσεις µεγάλων έργων 8. Η µελλοντική δυνατότητα χρηµατοδότησης επενδύσεων στην Αττική 9. Οικονοµική δυναµική και ανάπτυξη 10. Αποτελεσµατικότητα λειτουργίας αρχών, η δραστηριότητα των οποίων συνδέεται µε τη λειτουργία και την ανάπτυξη του ήµου 11. Μεταφορές - κυκλοφορία Παραµένει το κύριο και δυναµικό αστικό κέντρο της χώρας, η δυναµική της συµπληρώνεται από τη Θεσσαλονίκη, ενώ στη χώρα αναπτύσσεται ένα πολυκεντρικό αστικό σύστηµα Σταδιακή διάχυση του κέντρου της πόλης σε συγκεκριµένους ΟΤΑ. Η ανάπτυξη της πρωτεύουσας ακολουθεί την ίδια δυναµική σε σχέση µε την υπόλοιπη χώρα Οι ασκούµενες πολιτικές συµβάλλουν σταδιακά στη βελτίωση της λειτουργικότητας του χωρικού συνόλου και στην άσκηση έλξης ως τόπος εγκατάστασης για επιχειρήσεις. Η αποτελεσµατικότητα της διοίκησης κινείται στα σηµερινά επίπεδα Τα µεγάλα έργα συνεχίζονται και συµβάλλουν στη βελτίωση της λειτουργικότητας, του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής του χωρικού συνόλου Τα µεγάλα και τα αναγκαία έργα χρηµατοδοτούνται είτε από κοινοτικά προγράµµατα, είτε µε το σύστηµα Σ ΙΤ, είτε µε συµβάσεις παραχώρησης Συνεχίζεται µε την ίδια περίπου µέχρι σήµερα δυναµική στο πλαίσιο της ευρύτερης οικονοµικής συγκυρίας Η αποτελεσµατικότητα όλων των αρµοδίων αρχών διατηρείται στα σηµερινά επίπεδα ιατηρούνται σε σηµαντική έκταση προβλήµατα οδικής κυκλοφορίας και στάθµευσης ενώ παράλληλα παρατηρείται περιορισµένη στροφή προς µέσα µαζικής µεταφοράς 12. Υποδοµές (πλην µεταφορών) Οι λοιπές υποδοµές του δήµου βελτιώνονται σταδιακά Παραµένει το κύριο και δυναµικό αστικό κέντρο της χώρας, η δυναµική της συµπληρώνεται από τη Θεσσαλονίκη, ενώ στη χώρα αναπτύσσεται διστακτικά ένα πολυκεντρικό αστικό σύστηµα Σταδιακή διάχυση του κέντρου της πόλης σε συγκεκριµένους ΟΤΑ κυρίως κατά µήκος των βασικών οδικών αξόνων. Η ανάπτυξη της πρωτεύουσας τείνει να περιορίζεται σε σχέση µε την υπόλοιπη χώρα Οι ασκούµενες πολιτικές συµβάλλουν σταδιακά στη βελτίωση της λειτουργικότητας του χωρικού συνόλου. Η έλξη ως τόπος εγκατάστασης για επιχειρήσεις του χωρικού συνόλου είναι περιορισµένη Οι διοικητικές µεταρρυθµίσεις διαµορφώνουν µια νέα κατάσταση η οποία ανταποκρίνεται σταδιακά µόνο στις απαιτήσεις, καθώς απαιτείται µεγάλη σχετικά περίοδος προσαρµογών. Όπως και προηγούµενα Όπως και προηγούµενα Τα προτεινόµενα λειτουργούν περιοριστικά στην αναπτυξιακή διαδικασία και η αναπτυξιακή δυναµική παρουσιάζει σχετική κάµψη Η αποτελεσµατικότητα όλων των αρµοδίων αρχών περιορίζεται σε σχέση µε τα σηµερινά επίπεδα καθώς οι κάτοικοι αναπτύσσουν συµπεριφορές που αντιτίθενται στους στόχους του σχεδιασµού Τα προβλήµατα περιορίζονται περισσότερο ως συνέπεια καταστολής παρά ως αύξηση της λειτουργικότητας του ήµου και της αποδοχής τους από τους κατοίκους Οι λοιπές υποδοµές του δήµου βελτιώνονται σταδιακά µε σχετικά περιορισµένη συµµετοχή του ιδιωτικού τοµέα 13. Τεχνολογία Ο συνολικός τεχνολογικός εκσυγχρονισµός επιταχύνεται Ο συνολικός τεχνολογικός εκσυγχρονισµός επιταχύνεται Οικιστικός ιστός οικοδοµική δραστηριότητα, ελεύθεροι χώροι Κεντρικές περιφερειακές υπερτοπικές -τοπικές λειτουργίες Εγκατάσταση Παραγωγικών δραστηριοτήτων περιοχές συγκέντρωσης *Τα σηµεία 1-8 αναφέρονται στο σύνολο Αθήνας Αττικής Τα σηµεία 9-16 αναφέρονται στο ήµο Χαλανδρίου Ο οικιστικός ιστός παρουσιάζει διαφοροποιήσεις. Η οικιστική ανάπτυξη συνεχίζεται στα σηµερινά πρότυπα ανάλογα µε τις δυνατότητες και του µετασχηµατισµούς οι οποίοι πραγµατοποιούνται στα διάφορα τµήµατα του ήµου. Υπάρχει κίνδυνος δυσλειτουργιών και υποβάθµισης. Όπως και έλλειµµα ελεύθερων χώρων και χώρων πρασίνου Ο ήµος συνεχίζει να συνδυάζει λειτουργίες όλων των επιπέδων. Είναι πιθανές οι συγκρούσεις στο χώρο µεταξύ των λειτουργιών των διαφόρων επιπέδων, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις όπου αυτές δεν ολοκληρώνονται χωρικά σε καθετοποιηµένα σχήµατα Οι δραστηριότητες συνεχίζονται µέχρι σήµερα ενώ υπάρχει και εγκατάσταση νέων επιχειρήσεων στον ήµο. Κίνδυνος συγκρούσεων Οι περιοριστικοί όροι οδηγούν σε περιστολή της οικιστικής δραστηριότητας χωρίς να βελτιώνονται τα λοιπά χαρακτηριστικά του ήµου Οι λειτουργίες και των τριών επιπέδων εξακολουθούν υφιστάµενες µε τάση υποχώρησης των λειτουργιών των ενδιαµέσων βαθµίδων καθώς διατηρείται το τοπικό προαστιακό χαρακτηριστικό στοιχείο εκτεταµένων περιοχών του ήµου σε συνδυασµό µε την συνέχιση της εγκατάστασης σε αυτόν κεντρικών λειτουργιών Περιορισµός της τάσης εγκατάστασης επιχειρήσεων στον ήµο Παραµένει το κύριο και δυναµικό αστικό κέντρο της χώρας, η δυναµική της συµπληρώνεται από τη Θεσσαλονίκη, ενώ στη χώρα αναπτύσσεται ένα πολυκεντρικό αστικό σύστηµα που όµως είναι λιγότερο δυναµικό από ότι στην πρώτη περίπτωση Σταδιακή διάχυση του κέντρου της πόλης σε συγκεκριµένους ΟΤΑ κυρίως κατά µήκος των βασικών οδικών αξόνων αλλά και συγκρότηση κεντρικών περιοχών (επιφάνειες). Η ανάπτυξη της πρωτεύουσας ακολουθεί την ίδια δυναµική σε σχέση µε την υπόλοιπη χώρα Οι ασκούµενες πολιτικές συµβάλλουν σταδιακά στη βελτίωση της λειτουργικότητας του χωρικού συνόλου. Η έλξη ως τόπος εγκατάστασης για επιχειρήσεις του χωρικού συνόλου παρουσιάζει δυναµισµό Μέσα από στοχευµένες αλλαγές και µεταρρυθµίσεις η αποτελεσµατικότητα της διοίκησης βελτιώνεται Όπως και προηγούµενα Όπως και προηγούµενα Η αναπτυξιακή διαδικασία συνεχίζεται µε αυξανόµενους ρυθµούς καθώς οι ρυθµίσεις στο χώρο οδηγούν σε αποτελεσµατικότερη λειτουργία του ήµου και σε περιορισµό των συγκρούσεων Η αποτελεσµατικότητα όλων των αρµοδίων αρχών αυξάνεται σε σχέση µε τα σηµερινά επίπεδα καθώς οι αντιδράσεις των κατοίκων ελαχιστοποιούνται και εξασφαλίζεται σε συναίνεση σε σηµαντική κλίµακα Τα προβλήµατα περιορίζονται καθώς αυξάνεται η λειτουργικότητα του ήµου. Η βελτίωση της λειτουργικότητας του ήµου καθιστά αποδεκτές από τους κατοίκους τις συγκεκριµένες προτάσεις Οι λοιπές υποδοµές του δήµου βελτιώνονται σταδιακά µε αυξανόµενη συµµετοχή του ιδιωτικού τοµέα Ο συνολικός τεχνολογικός εκσυγχρονισµός επιταχύνεται µε µεγαλύτερους ρυθµούς καθώς σε αυτόν συµµετέχουν δυναµικά και οι ιδιώτες Η οικιστική δραστηριότητα συνεχίζεται εντός ορίων ώστε να περιοριστούν οι πιθανοί κίνδυνοι υποβάθµισης του ήµου ενώ µέσα από το σχεδιασµό δηµιουργούνται οι προϋποθέσεις αντιµετώπισης των λοιπών προβληµάτων του Επέρχεται σχετική εξισορρόπηση των λειτουργιών όλων των βαθµίδων µε τάση διαµόρφωσης περιοχών όπου συγκεντρώνονται λειτουργίες υπερτοπικής και άνω βαθµίδας παράλληλα µε την ανάπτυξη στους βασικούς οδικούς άξονες Βελτίωση της λειτουργικότητας του ήµου αύξηση της έλξης που αυτός ασκεί ως τόπος εγκατάστασης επιχειρήσεων, αντιµετώπιση των κινδύνων συγκρούσεων µέσα από το σχεδιασµό 14

20 Π Εξειδίκευση Σεναρίου Ήπιας Παρέµβασης Εισαγωγικό Σχόλιο για την µετάβαση από το Α Στάδιο στο Β και σε σχέση µε τη νέα δηµοσιονοµική κατάσταση της Χώρας Οι ραγδαίες πολιτικό - οικονοµικές εξελίξεις στη χώρα το β εξάµηνο του 2009 δεν προβλέφθηκαν όπως ήταν φυσικό άλλωστε από το προηγούµενο Στάδιο της µελέτης. Απαιτείται εποµένως η προσαρµογή των γενικών αυτών προσδιοριστικών παραγόντων στο Β1 Στάδιο. Στην περιγραφή των σεναρίων του Σταδίου Α είχε προβλεφθεί και ευθύς εξαρχής απορριφθεί ένα αρνητικό ή καταστροφικό σενάριο. Εξακολουθεί να ισχύει η θέση απόρριψης του σεναρίου της απόλυτης απαισιοδοξίας που αφορά το «αρνητικό σενάριο ή το σενάριο ανατροπής των ευνοϊκών προοπτικών» που έχει αξιολογηθεί και εξακολουθεί να αξιολογείται ως «αναίρεση του σχεδιασµού» όπως διαπιστώθηκε και εποµένως αντίθετη προοπτική µε το εγχείρηµα του ΓΠΣ. Το καταστροφικό αυτό Σενάριο εξακολουθεί να µην ανταποκρίνεται ακόµη και στη σοβαρή κατάσταση στην οποία έχει σήµερα περιέλθει η χώρα. Παραδόξως οι εξελίξεις αποσαφηνίζουν ορισµένες σταθερές που εστιάζουν στα θέµατα µε λιγότερες αβεβαιότητες σε σύγκριση µε τις επεξεργασίες σεναρίων του Α Σταδίου και τα δεδοµένα πριν από την ισχυρή παρέµβαση στα δηµοσιοοικονοµικά της χώρας. Πρόκειται για κάποιες ασφαλείς προβλέψεις που έχουν να κάνουν µε τη διαθεσιµότητα πόρων. Είναι δηλαδή δεδοµένο ότι κατά την αρχική περίοδο εφαρµογής του ΓΠΣ θα επικρατούν συνθήκες ύφεσης, χαµηλές επενδύσεις µε µόνο αυτές που κινητοποιεί το ΕΣΠΑ και κατά κύριο λόγο δηµόσιες επενδύσεις. Η ανατροπή της γενικής πορείας της χώρας µε την επιταχυνόµενη εγκατάλειψη του προηγούµενου αναπτυξιακού πρότυπου µπορεί να οδηγήσει σε πρότυπα χωρικής οργάνωσης µε ορισµένα αρνητικά στοιχεία κυριότερα στην άµεση περίοδο, αλλά και θετικά στο µακροπρόθεσµο ορίζοντα του ΓΠΣ, στα τέλη της 15ετίας. Συµπερασµατικά και µε βάση την τρέχουσα πολιτική που εκφράζει (και θα εξειδικεύσει καλύτερα στο µέλλον) το Πρόγραµµα Σταθερότητας και Ανάπτυξης του 2010, η 15ετία µπορεί σχηµατικά να χωριστεί σε µια 5ετία ύφεσης, µια 5ετία σταδιακής και αργής αναπτυξιακής διαδικασίας και µια 5ετία µε πιο δυναµικά χαρακτηριστικά. Ο σχεδιασµός του ΓΠΣ σε επίπεδο σεναρίων µπορεί να εξειδικεύσει στην δεδοµένη ύλη του ορισµένα θέµατα, ενώ άλλα θα αναµένουν ευρύτερες εξελίξεις ώστε να προσδιοριστούν µε κάποια σαφήνεια. Πρώτη δέσµη προσδιοριστικών παραγόντων (1 8) του Πίνακα Πληθυσµιακή Μεταβολή Οι εξωτερικοί παράγοντες. Βραχυπρόθεσµα πληθυσµιακή σταθεροποίηση µε περιορισµένη αύξηση και βελτίωση της βάσης της πληθυσµιακής πυραµίδας µεσοµακροπρόθεσµα. Η πληθυσµιακή αύξηση κατά το µεγαλύτερο τµήµα της θα αφορά περιοχές νέων εντάξεων (Πεύκο Πολίτη). 15

21 2. Ο ρόλος της Αθήνας Η Αθήνα / Αττική εξελίσσεται αργά σε ένα περιφερειακό κέντρο του ευρωπαϊκού νότου χωρίς να έχει σηµαντικό ρόλο στο δίκτυο των δυναµικών µητροπολιτικών κέντρων της Ε.Ε. διεκδικώντας σε περιορισµένους τοµείς (π.χ. διεθνείς µεταφορές) το ρόλο ενός πόλου σύνδεσης µε χώρες εκτός Ε.Ε. Προς το τέλος της 10-15ετίας, σε ορισµένους τοµείς δραστηριοτήτων η Αθήνα θα αρχίσει να λειτουργεί ανταγωνιστικά στο δίκτυο των Μητροπολιτικών Κέντρων (συνεδριακό κέντρο, πολιτιστικές υποδοµές) διεθνούς εµβέλειας. 3. Ο ρόλος της Αθήνας στη Χώρα Η ύφεση και η διαδικασία αναδιάταξης του παραγωγικού προτύπου θα ενισχύσει την τάση για δηµιουργία ενός ισόρροπου πολυκεντρικού δικτύου αστικών κέντρων (αποκέντρωση) και ενίσχυση του ρόλου της Αθήνας χωρίς τη µεγέθυνσή της, εφ όσον λειτουργήσει το σκέλος του σχεδίου Καλλικράτη, που αφορά στη δυναµική παρουσία των ΟΤΑ στην αναπτυξιακή διαδικασία. 4. Η συνολική αναπτυξιακή δυναµική της πρωτεύουσας 5. Επιπτώσεις από τις ασκούµενες πολιτικές της Ε.Ε. και της Χώρας 6. ιοικητικές ρυθµίσεις και αλλαγές Και οι τρεις αυτοί παράγοντες αξιολογούνται σε περιβάλλον αβεβαιοτήτων. Οι υποθέσεις / προβλέψεις του Α Σταδίου µπορεί να παραµένουν εύστοχες ή και να διαφοροποιούνται. Οι ασκούµενες πολιτικές (ΕΣΠΑ) και γενικά οι δηµόσιες επενδύσεις θα είναι η βασική συνιστώσα της όποιας αναπτυξιακής διαδικασίας. Παράλληλα οι µεταρρυθµιστικές προσπάθειες είτε επιφέρουν θετικές αλλαγές, είτε θα διολισθήσουν στο προηγούµενο πρότυπο. 7. Επιπτώσεις των µεγάλων έργων 8. Η µελλοντική δυνατότητα χρηµατοδότησης επενδύσεων Τα µεγάλα έργα θα καθυστερήσουν στην εκτέλεσή τους στο χρόνο χωρίς να ανατραπεί ο βασικός προγραµµατισµός τους κυρίως λόγω της συµβολής τους στην έξοδο από την ύφεση και τη στήριξη της απασχόλησης. Η χρηµατοδότηση σε πρώτο στάδιο θα βασίζεται αποκλειστικά σε δηµόσιες επενδύσεις και µακροπρόθεσµα σε µορφές Σ ΙΤ µετά το εύτερη δέσµη προσδιοριστικών παραγόντων (9 16) 9. Οικονοµική δυναµική και ανάπτυξη Ο ήµος και το άµεσο περιβάλλον του. Το περιβάλλον ύφεσης επιβάλλει χαµηλούς ρυθµούς ανάπτυξης, στασιµότητα σε πολλούς τοµείς κλάδους της τοπικής οικονοµίας µε εξαίρεση τους πόρους και τις επενδύσεις που προέρχονται από δηµόσιες επενδύσεις ή κινητοποιούνται από αυτές. 16

22 10. Αποτελεσµατικότητα λειτουργίας αρχών, η δραστηριότητα των οποίων συνδέεται µε τη λειτουργία και ανάπτυξη του ήµου Η αποτελεσµατικότητα λειτουργίας τοµέων της ηµόσιας ιοίκησης θα βρίσκεται υπό καθεστώς αβεβαιότητας παρά την προσπάθεια εκσυγχρονισµού. Οµοίως αµφίβολη είναι και η συναίνεση των πολιτών τουλάχιστον κατά την πρώτη 5ετία. Πιθανότερη η γενική τάση για αδιαφορία για τα κοινά µέχρι την εµφάνιση τεκµηρίων αναπτυξιακής διαδικασίας ή ανάπτυξης πρωτοβουλιών για καινοτόµες δράσεις από το ήµο για συµµετοχή στα τοπικά θέµατα (εθελοντισµός, δραστηριότητες νέων, τοπικές οργανώσεις). 11. Μεταφορές - Κυκλοφορία Ευνοείται η αυξηµένη τάση χρήσης µέσων µαζικής µεταφοράς υπό την προϋπόθεση συντονισµένης λειτουργίας της (Μετρό Λεωφορεία ηµοτικά Λεωφορεία) µια και οι δαπάνες για τις µετακινήσεις µε ΙΧ διπλασιάζονται. Η εφαρµογή και παρακολούθηση του ολοκληρωµένου συστήµατος κυκλοφορίας που δεν προϋποθέτει µεγάλες δαπάνες, εφαρµόζεται χωρίς ωστόσο να εκτελούνται ταυτόχρονα και τα συµπληρωµατικά έργα υποδοµών για την στάθµευση που καθυστερούν για επόµενες πενταετίες και εκτελούνται µε σύστηµα παραχώρησης (Σ ΙΤ). 12. Υποδοµές Οι υποδοµές βελτιώνονται σταδιακά στο βαθµό που στηρίζονται από συγχρηµατοδοτούµενα προγράµµατα (ΕΣΠΑ) (δίκτυο ποδηλατοδρόµων) ή ανταποδοτικά τέλη οργανισµών ( ΕΚΟ). 13. Τεχνολογία Ο τεχνολογικός εκσυγχρονισµός σταδιακά επιταχύνεται στη δεύτερη 5ετία µε αποκλειστικό σχεδόν παράγοντα τις ιδιωτικές επενδύσεις (πληροφορική, e-government κλπ.). 14. Οικιστικός ιστός οικοδοµική δραστηριότητα ελεύθεροι χώροι 15. Κεντρικές περιφερειακές υπερτοπικές τοπικές λειτουργίες 16. Εγκατάσταση παραγωγικών δραστηριοτήτων περιοχές συγκέντρωσης Η οικοδοµική δραστηριότητα και η εγκατάσταση νέων επιχειρήσεων παρουσιάζει κάµψη και στασιµότητα την πρώτη 5ετία, συνοδευόµενη από σταδιακή, µε µικρούς ρυθµούς όµως, µείωση των τιµών γης ενδεχοµένως για όλο το διάστηµα της δεκαετίας. Οι ανάγκες προστασίας του περιβάλλοντος και επίλυσης των συγκρούσεων χρήσεων γης περιορίζουν τις χρήσεις γης υπερτοπικών λειτουργιών στο κέντρο, στους υπερτοπικούς άξονες, στις περιοχές σταθµών Μετρό και κυρίως στην περιοχή του Συγκοινωνιακού Κέντρου ουκίσσης Πλακεντίας. Η διάταξη αυτή επιτυγχάνεται µε µέτρα επιβολής χρήσεων γης παράλληλα µε αποτελεσµατικές µεθόδους επιτήρησης που επιτρέπει η νέα διοικητική µεταρρύθµιση (έλεγχος οικοδοµικών δραστηριοτήτων από το ήµο). Πλην των θεσµικών µέτρων σε στοχευµένα σηµεία του χώρου εκτελούνται παρεµβάσεις δηµιουργίας τοπικών κέντρων, εγκαταστάσεων αναψυχής / αθλητισµού / πολιτισµού σε συνεργασία µε φορείς µεγάλων εκτάσεων (Νοµισµατοκοπείο, Ριζάρειος, Ίδρυµα Χατζηκώστα κλπ.) για την ενίσχυση του κοινωνικού εξοπλισµού της πόλης. 17. Πιέσεις στις υποδοµές 17

23 Τα ελλείµµατα σε υποδοµές κοινωφελών και ελεύθερων χώρων, εξακολουθούν να κινούνται σε επίπεδα αρνητικού ισοζυγίου, ενώ παρουσιάζονται και άλλες πιέσεις όπως η ζήτηση για στάθµευση από τους κατοίκους, τους εργαζόµενους και τους επισκέπτες κυρίως των κεντρικών περιοχών. Οι οικονοµικές συνθήκες επιτείνουν το πρόβληµα, καθώς οι κάτοικοι όλο και περισσότερο θα στρέφονται για τις υπηρεσίες αυτές στο ήµο παρά στις ιδιωτικές εγκαταστάσεις (βρεφικοί σταθµοί, νηπιαγωγεία, σχολεία, γυµναστήρια). 18. Μηχανισµοί παρέµβασης Η πίεση στις υποδοµές γενικά οδηγεί στην υιοθέτηση µέτρων µείωσης των πιέσεων, όπως η µείωση των συντελεστών δοµήσεως ανάλογα µε τα χαρακτηριστικά κάθε υποπεριοχής ή πολεοδοµικής ενότητας µε καθορισµό νέου Μέσου Συντελεστή όµησης (ΜΣ ), αλλά και η αξιοποίηση µηχανισµών αναδιάταξης όπως η Μεταφορά Συντελεστή όµησης µε τον προσδιορισµό ζωνών υποδοχής Σ και άλλα µέσα διακανονισµού των οιονεί δεσµευµένων ακινήτων ιδιωτών. Για τις νεοεντασσόµενες περιοχές είναι δυνατή η χρήση του µηχανισµού της Ζώνης Κοινωνικού Συντελεστή µε τον οποίο αποκτάται απόθεµα γης για κοινωφελείς χρήσεις. Εποµένως, το θεσµικό υπόβαθρο του νέου ΓΠΣ, που αποτελεί δράση «χαµηλού κόστους», ωστόσο υψηλού «πολιτικού κόστους», έχει ως σκοπό την πρόβλεψη για τη διαχείριση της περιοχής στο µακροπρόθεσµο διάστηµα της δεκαπενταετίας για να υποδεχθεί το «µετά την κρίση Χαλάνδρι». Είναι προφανές ότι αυτό απαιτεί παρακολούθηση της εφαρµογής του ΓΠΣ και αξιολόγηση των επιπτώσεων. Π Συνοπτική Περιγραφή Βασικών Κατευθύνσεων του ήµου Απόφαση ηµοτικού Συµβουλίου 296/2010 της Γενικά Η Απόφαση αναγνωρίζει τα βασικά χαρακτηριστικά της θέσης του ήµου στην ευρύτερη Μητροπολιτική Περιοχή, τις θετικές και αρνητικές εξαρτήσεις και τις πιέσεις στο αστικό περιβάλλον ως συνέπεια αυτών. Επιλέγεται το «ρεαλιστικό σενάριο» για την 15-ετία ως το πιο κατάλληλο για να πραγµατοποιηθεί ένα «πραγµατοποιήσιµο όραµα» στο πλαίσιο του Νέου Καλλικρατικού ήµου. Κατευθύνσεις Ως προς το Οικιστικό Περιβάλλον κύριος στόχος είναι η λήψη µέτρων προστασίας του οικιστικού περιβάλλοντος των περιοχών κατοικίας. Αυτό αποτελεί ένα κριτήριο στο οποίο θα πρέπει να υπόκειται κάθε επιµέρους θέµα που αφορά το ΓΠΣ. Όσον αφορά τη Γενική Πολεοδοµική οργάνωση του ήµου, δηµιουργούνται ολοκληρωµένα δίκτυα που συνδέουν τους κύριους πόλους δραστηριοτήτων, καθώς και το κέντρο τόσο µε τοπικά κέντρα όσο και µε τους σταθµούς Μετρό. Αυτά είναι: χώροι πρασίνου ανοικτοί χώροι κοινωφελείς εγκαταστάσεις, πεζόδροµοι δρόµοι ήπιας κυκλοφορίας ποδηλατόδροµοι και άξονες και σηµεία που αναδεικνύουν µνηµεία και χώρους πολιτιστικού ενδιαφέροντος (ρέµατα, αρχαίοι δρόµοι, βυζαντινά µνηµεία κλπ.). Το δίκτυο κυκλοφορίας που έχει ήδη αρχίσει να υλοποιείται υπηρετεί τα παραπάνω δίκτυα. 18

24 Όσον αφορά την Κοινωνική Υποδοµή και την Υποδοµή Αναψυχής και Άθλησης, οι ελλείψεις σε χώρους κοινωφελών χρήσεων, θα πρέπει να αντιµετωπιστούν σε επίπεδο επιχειρησιακού σχεδίου µε ενδεικτικές µεθόδους απόκτησης την απαλλοτρίωση, τη µεταφορά συντελεστή δόµησης (ΜΣ ), τις ανταλλαγές οικοπέδων που η θέση τους και το µέγεθός τους δεν εξυπηρετούν τις ανάγκες του ήµου. Για την αντιµετώπιση των πιέσεων που προκαλούνται στις υποδοµές και τις οικιστικές περιοχές προτείνονται τα ακόλουθα: I. Περιορισµός των χρήσεων πολεοδοµικού κέντρου και γενικής κατοικίας στο πρόσωπο των οδικών αξόνων ουκίσσης Πλακεντίας και Αναπαύσεως για να διαφυλαχθούν οι περιοχές αµιγούς κατοικίας εκτός του κέντρου του ήµου. II. Ρύθµιση των επιτρεπόµενων χρήσεων γης στο σύνολο του εγκεκριµένου σχεδίου και αντιµετώπιση των προβληµάτων που οφείλονται σε παλαιότερες αποφάσεις. III. ιερεύνηση των συνεπειών που έχει η µικρή κλιµακωτή µείωση των Σ σε όλο το ήµο ή σε περιοχές µε σηµαντικό έλλειµµα υποδοµών, κοινόχρηστων χώρων και άλλων δεικτών βιωσιµότητας. IV. Προσδιορισµό περιοχών ζωνών υποδοχής Σ (ΖΑΣ) κατά τη χρήση του µηχανισµού της ΜΣ σε συνδυασµό µε τις νέες εντασσόµενες εκτός σχεδίου περιοχές. Οι σηµειακές παρεµβάσεις που θα πρέπει να εφαρµοστούν µε το αναθεωρηµένο ΓΠΣ σε επίπεδο ήµου είναι οι ακόλουθες: I. Στο Πάτηµα µείωση της Ζώνης Νεκροταφείου των 250 µ. πέριξ του Νεκροταφείου στα 50µ. για να ενταχθεί στο εγκεκριµένο σχέδιο το τµήµα των 200µ. ή όποιο τµήµα υποδειχθεί από τις απαραίτητες ειδικές µελέτες (υδρογεωτεχνική µελέτη γεωλογικής καταλληλότητας, µελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και ειδική τεχνική µελέτη). II. Καθορισµός χρήσεων γης στη Ριζάρειο III. ιερεύνηση της δυνατότητας αλλαγής της καθορισµένης ειδικής χρήσης του «Νοµισµατοκοπείου της Τράπεζας της Ελλάδος», που καθορίστηκε µε το ΦΕΚ 1266/ /1993, που απαλλάσσει την περιοχή από την υποχρέωση εισφοράς σε γη κατά την ένταξη σε εγκεκριµένο σχέδιο. IV. Απόδοση σε κοινή χρήση των προβλεπόµενων κοινόχρηστων χώρων στην περιοχή της Ρεµατιάς Χαλανδρίου, µε παράλληλη διευκρίνιση του πολεοδοµικού καθεστώτος των εκτάσεων εντός των εγκεκριµένων οριογραµών του ρέµατος (εντός ή εκτός σχεδίου). Ορισµός στο πλαίσιο του ΓΠΣ περιοχών αναπλάσεων παρεµβάσεων µε στόχο την αναβάθµιση των κεντρικών περιοχών, αλλά και των πιο αποµακρυσµένων γειτονιών. Απαιτείται συντονισµός του σχεδιασµού στα όρια του ήµου µε τυχόν σχέδια που προωθούνται για τους όµορους ήµους. 19

25 Π.1.4. ΠΡΟΤΥΠΟ ΧΩΡΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΗΜΟΥ ΕΥΡΥΤΕΡΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Π Αναπτυξιακό Πρότυπο Η οικονοµική φυσιογνωµία του ήµου αντιστοιχεί στο σύνθετο και διαφοροποιηµένο χαρακτήρα του, δηλαδή στο γεγονός ότι συγκεντρώνει στις διάφορες περιοχές του κεντρικές λειτουργίες, λειτουργίες παραδοσιακού προαστίου και λειτουργίες νέο-αναπτυσσόµενων περιοχών. Αποτελεί τόπο κατοικίας ενός µεγάλου αριθµού κατοίκων, η πλειοψηφία των οποίων, µε κριτήρια τα χαρακτηριστικά της απασχόλησής τους, δηλ. την απασχόληση κατά κλάδο, την απασχόληση κατά οµάδες ατοµικών επαγγελµάτων και την απασχόληση κατά θέση στο επάγγελµα, µπορεί να θεωρηθεί ότι αντιστοιχεί στα µεσαία προς ανώτερα στρώµατα του πληθυσµού του Λεκανοπεδίου. Το αναπτυξιακό πρότυπο που πρέπει να εφαρµοστεί θα αποτελεί ουσιαστικά εξειδίκευση των στόχων στην περιοχή του ήµου και στη Χωρική Οικιστική Ενότητα που ανήκει ο ήµος Χαλανδρίου, που είναι κοινοί στη γενική τους µορφή σε όλη την περιοχή της Βόρειας Αθήνας. Στο σύνολο του ήµου το µεγαλύτερο ποσοστό των εργαζοµένων εµφανίζεται στον τριτογενή τοµέα (πάνω από 83%) και ακολουθούν οι εργαζόµενοι στο δευτερογενή τοµέα µε ποσοστό περίπου 16%. Στο δευτερογενή τοµέα σηµαντικό ρόλο καταλαµβάνουν οι απασχολούµενοι στη µεταποίηση και στις κατασκευές. Αντίστοιχα, στον τριτογενή τοµέα η απασχόληση συγκεντρώνεται στους κλάδους του εµπορίου, της διαχείρισης ακίνητης περιουσίας, της διοίκησης, της εκπαίδευση και της υγείας. Σε σχέση µε το χωρικό σύνολο το οποίο συγκροτείται από το Χαλάνδρι και τους γειτονικούς προς αυτό ήµους, αλλά και σε σχέση µε το σύνολο του ΠΣΠ, η απασχόληση των κατοίκων του ήµου παρουσιάζει εξειδίκευση: στη γεωργία, στις υπηρεσίες παροχής ενέργειας και νερού, στους ενδιάµεσους χρηµατοπιστωτικούς οργανισµούς, στη διαχείριση ακίνητης περιουσίας, στη δηµόσια διοίκηση, την εκπαίδευση, την υγεία και τις λοιπές επιχειρηµατικές δραστηριότητες. Αν, τώρα, τα στοιχεία αυτά συγκριθούν µε τα αντίστοιχα των λοιπών ΟΤΑ της συγκεκριµένης χωρικής ενότητας αναδεικνύεται αφ ενός η οµοιοµορφία του συγκεκριµένου συνόλου σε γενικές γραµµές, αλλά και η διαφοροποίηση των ΟΤΑ στη λογική είτε της κατάταξής τους στις κατηγορίες που αναφέρθηκαν προηγουµένως (κέντρο, παραδοσιακό προάστιο, περιοχή νέας οικιστικής ανάπτυξης), είτε στις υβριδικές κατηγορίες που συγκροτούνται από τη µίξη στοιχείων των τριών αυτών κατηγοριών. Με βάση την παραδοχή ότι η οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη της επόµενης περιόδου θα πραγµατοποιηθεί σε ένα όλο και περισσότερο ανταγωνιστικό περιβάλλον, δεν µπορεί παρά να στηρίζεται σε ποιοτικά προϊόντα και υπηρεσίες για την παραγωγή των οποίων οι αναπτυσσόµενες υποδοµές αποτελούν απλώς προϋποθέσεις, ενώ απαιτούνται, ταυτόχρονα, επιχειρηµατικότητα, γνώσεις και καινοτοµίες. Η αναπτυξιακή διαδικασία που θα προκύψει από την ολοκλήρωση του µεταβατικού σταδίου που διανύεται σήµερα, πρέπει να στηρίζεται στη βελτίωση της ελκυστικότητας και της ανταγωνιστικότητας της οικονοµίας (καινοτοµία, επιχειρηµατικότητα, έρευνα και τεχνολογία, διάδοση και αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών πληροφόρησης), της ποιότητας ζωής και 20